| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
೪. ಏಕಬೀಜಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
4. Ekabījisuttavaṇṇanā
೪೯೪. ವಿಪಸ್ಸನತೋ ನಿಸ್ಸಕ್ಕನ್ತಿ ವಿಪಸ್ಸನಿನ್ದ್ರಿಯೇಹಿ ನಿಸ್ಸಕ್ಕಂ। ಇದಾನಿ ತಮೇವ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ವುತ್ತಮತ್ಥಂ ವಿವರನ್ತೋ ‘‘ಸಮತ್ತಾನೀ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತೀಣಿ ನಿಸ್ಸಕ್ಕಾನಿ ಏವಮಿಧ ಪಞ್ಚ ನಿಸ್ಸಕ್ಕಾನಿ ನೀಹರಿತಬ್ಬಾನಿ ಏಕಬೀಜಿಆದಿವಿಭಾವನತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸಕದಾಗಾಮಿಮಗ್ಗಸ್ಸ ಹೀ’’ತಿಆದಿ। ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಸ್ಸ ವಿಪಸ್ಸನಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ನಾಮ ತೇನತ್ತಭಾವೇನ ಸಕದಾಗಾಮಿಮಗ್ಗಂ ಪತ್ತುಂ ಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ ಸೋತಾಪನ್ನಸ್ಸ ವಿಪಸ್ಸನಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ। ಪಞ್ಚಪಿ ತೇ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಸ್ಸ ಭೇದಾಯೇವಾತಿ ‘‘ಸಕದಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇ ಠತ್ವಾ ನೀಹರಿತಬ್ಬಾನೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
494.Vipassanatonissakkanti vipassanindriyehi nissakkaṃ. Idāni tameva saṅkhepato vuttamatthaṃ vivaranto ‘‘samattānī’’tiādimāha. Tīṇi nissakkāni evamidha pañca nissakkāni nīharitabbāni ekabījiādivibhāvanato. Tenāha ‘‘sakadāgāmimaggassa hī’’tiādi. Sotāpattimaggassa vipassanindriyāni nāma tenattabhāvena sakadāgāmimaggaṃ pattuṃ gacchantassa sotāpannassa vipassanindriyāni. Pañcapi te sotāpattimaggassa bhedāyevāti ‘‘sakadāgāmimagge ṭhatvā nīharitabbānī’’ti vuttaṃ.
ಏಕಬೀಜೀತಿ ಏತ್ಥ ಖನ್ಧಬೀಜಂ ನಾಮ ಕಥಿತಂ। ಯಸ್ಸ ಹಿ ಸೋತಾಪನ್ನಸ್ಸ ಏಕಂ ಖನ್ಧಬೀಜಂ ಅತ್ಥಿ, ಏಕಂ ಅತ್ತಭಾವಗ್ಗಹಣಂ, ಸೋ ಏಕಬೀಜಿ ನಾಮ। ತೇನಾಹ – ‘‘ಸೋತಾಪನ್ನೋ ಹುತ್ವಾ’’ತಿಆದಿ। ಮಾನುಸಕಂ ಭವನ್ತಿ ಇದಂ ಪನೇತ್ಥ ದೇಸನಾಮತ್ತಂ, ದೇವಭವಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತೀತಿಪಿ ವತ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿಯೇವ। ಭಗವತಾ ಗಹಿತನಾಮಾನೇತಾನಿ। ಏತ್ತಕಞ್ಹಿ ಪಮಾಣಂ ಗತೋ ಸತ್ತಕ್ಖತ್ತುಪರಮೋ ನಾಮ ಹೋತಿ, ಏತ್ತಕಂ ಕೋಲಂಕೋಲೋ, ಏತ್ತಕಂ ಏಕಬೀಜೀತಿ ಭಗವತಾ ಏತೇಸಂ ನಾಮಂ ಗಹಿತಂ।
Ekabījīti ettha khandhabījaṃ nāma kathitaṃ. Yassa hi sotāpannassa ekaṃ khandhabījaṃ atthi, ekaṃ attabhāvaggahaṇaṃ, so ekabīji nāma. Tenāha – ‘‘sotāpanno hutvā’’tiādi. Mānusakaṃbhavanti idaṃ panettha desanāmattaṃ, devabhavaṃ nibbattetītipi vattuṃ vaṭṭatiyeva. Bhagavatā gahitanāmānetāni. Ettakañhi pamāṇaṃ gato sattakkhattuparamo nāma hoti, ettakaṃ kolaṃkolo, ettakaṃ ekabījīti bhagavatā etesaṃ nāmaṃ gahitaṃ.
ದ್ವೇ ತಯೋ ಭವೇತಿ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಏವ ದ್ವೇ ತಯೋ ಭವೇ। ಸಮ್ಬೋಧಿಚತುಸಚ್ಚಧಮ್ಮೋ ಪರಂ ಅಯನಂ ನಿಸ್ಸಯೋ ಗತಿ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಸಮ್ಬೋಧಿಪರಾಯಣೋ। ಕುಲತೋ ಕುಲಂ ಗಚ್ಛತೀತಿ ಕೋಲಂಕೋಲೋ। ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಹಿ ನೀಚಕುಲೇ ಉಪ್ಪತ್ತಿ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಮಹಾಭೋಗೇಸು ಕುಲೇಸು ಏವ ನಿಬ್ಬತ್ತತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕೇವಲೋಪಿ ಹಿ ಕುಲ-ಸದ್ದೋ ಮಹಾಭೋಗಕುಲಮೇವ ವದತಿ। ದ್ವೇ ವಾ ತೀಣಿ ವಾ ಕುಲಾನೀತಿ ದೇವಮನುಸ್ಸವಸೇನ ದ್ವೇ ವಾ ತಯೋ ವಾ ಭವೇತಿ ಅಯಮ್ಪಿ ಮಿಸ್ಸಕಭವೇನ ಕಥಿತೋ। ಜಾತಸ್ಸ ಕುಮಾರಸ್ಸ ವಿಯ ಅರಿಯಾಯ ಜಾತಿಯಾ ಜಾತಸ್ಸ ನಾಮಮೇತಂ, ಯದಿದಂ ನಿಯತೋತಿ ಸತ್ತಕ್ಖತ್ತುಪರಮಾದಿಕೋತಿ ಚ ಸಮಞ್ಞಾತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಭಗವತಾ ಗಹಿತನಾಮವಸೇನೇವಾ’’ತಿಆದಿ।
Dve tayo bhaveti devamanussesu eva dve tayo bhave. Sambodhicatusaccadhammo paraṃ ayanaṃ nissayo gati etassāti sambodhiparāyaṇo. Kulato kulaṃ gacchatīti kolaṃkolo. Sotāpattiphalasacchikiriyato paṭṭhāya hi nīcakule uppatti nāma natthi, mahābhogesu kulesu eva nibbattatīti attho. Kevalopi hi kula-saddo mahābhogakulameva vadati. Dve vā tīṇi vā kulānīti devamanussavasena dve vā tayo vā bhaveti ayampi missakabhavena kathito. Jātassa kumārassa viya ariyāya jātiyā jātassa nāmametaṃ, yadidaṃ niyatoti sattakkhattuparamādikoti ca samaññāti dassento āha ‘‘bhagavatā gahitanāmavasenevā’’tiādi.
ಯದಿ ಪುಬ್ಬಹೇತುನಿಯಮತೋ ಸೋತಾಪನ್ನೋ ಚ ನಿಯತೋತಿ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗತೋ ಉದ್ಧಂ ತಿಣ್ಣಂ ಮಗ್ಗಾನಂ ಉಪನಿಸ್ಸಯಾಭಾವತೋ ಪುಬ್ಬಹೇತುಕಿಚ್ಚಂ ನತ್ಥೀತಿ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಸ್ಸ ಉಪನಿಸ್ಸಯಭಾವೋ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಯದಿ ತಸ್ಸಪಿ ಪುಬ್ಬಹೇತುಉಪನಿಸ್ಸಯೋ ಸಿಯಾ, ತಾವ ನಿಯಮತೋ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗುಪ್ಪತ್ತಿತೋ ಪುಬ್ಬೇ ಏವ ನಿಯಮಿತೋ, ಯಾವಞ್ಚ ಅಕನಿಟ್ಠಂ ತಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಹೇತು ನಾಮ , ಅಹೇತುಕತಾ ಆಪನ್ನಾ, ಇಚ್ಚಸ್ಸ ಅಹೇತು ಅಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ನಿಪ್ಫತ್ತಿ ಪಾಪುಣಾತಿ। ಕಿಞ್ಚ ಹೇತು ಚೇ? ನಿಯಮತೋ ಸೋತಾಪನ್ನೋ ಚ ನಿಯತೋತಿ ಪಠಮಮಗ್ಗಾಧಿಗಮೇನೇವ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಉಪರಿ ತಿಣ್ಣಂ ಮಗ್ಗಾನಂ ಕಿಚ್ಚಾನಿ ನಿಪ್ಫಜ್ಜನ್ತಿ, ಏವಂ ಸತ್ತಕ್ಖತ್ತುಪರಮತಾದಿನಿಯಮೇ ಸತಿ ಸತ್ತಮಭವಾದಿತೋ ಉದ್ಧಂ ಪವತ್ತತಾಯ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಮೂಲಭೂತಾ ಕಿಲೇಸಾ ಪಠಮಮಗ್ಗೇನೇವ ಖೀಣಾತಿ ಉಪರಿ ತಯೋ ಮಗ್ಗಾ ಅಕಿಚ್ಚಾ ಸಿಯುಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಪಠಮಮಗ್ಗಸ್ಸ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋ ಕತೋ ನಾಮಾ’’ತಿಆದಿ।
Yadi pubbahetuniyamato sotāpanno ca niyatoti sotāpattimaggato uddhaṃ tiṇṇaṃ maggānaṃ upanissayābhāvato pubbahetukiccaṃ natthīti sotāpattimaggassa upanissayabhāvo āpajjati. Yadi tassapi pubbahetuupanissayo siyā, tāva niyamato sotāpattimagguppattito pubbe eva niyamito, yāvañca akaniṭṭhaṃ tassa pubbahetu nāma , ahetukatā āpannā, iccassa ahetu appaccayā nipphatti pāpuṇāti. Kiñca hetu ce? Niyamato sotāpanno ca niyatoti paṭhamamaggādhigameneva anukkamena upari tiṇṇaṃ maggānaṃ kiccāni nipphajjanti, evaṃ sattakkhattuparamatādiniyame sati sattamabhavādito uddhaṃ pavattatāya dukkhassa mūlabhūtā kilesā paṭhamamaggeneva khīṇāti upari tayo maggā akiccā siyuṃ. Tenāha ‘‘paṭhamamaggassa upanissayo kato nāmā’’tiādi.
ಯದಿ ಉಪರಿ ತಯೋ ಮಗ್ಗಾ ಸತ್ತಕ್ಖತ್ತುಪರಮಾದಿತಂ ನಿಯಮೇನ್ತಿ, ತತೋ ಚ ಅಞ್ಞೋ ಸೋತಾಪನ್ನೋ ನತ್ಥೀತಿ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಸ್ಸ ಅಕಿಚ್ಚಕತಾ ನಿಪ್ಪಯೋಜನತಾ ಆಪಜ್ಜೇಯ್ಯ। ಅಥ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿಆದಿಪ್ಪಹಾನಂ ತಸ್ಸ ಕಿಚ್ಚಂ, ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಪಹಾನೇನ ಸತ್ತಕ್ಖತ್ತುಪರಮಾದಿನಿಯಮತಾಯ। ಭವಿತಬ್ಬಂ, ಯಾವ ಉಪರಿಮಗ್ಗಾ ಏವ ಹೋನ್ತೀತಿ ಸತ್ತಭವಾದಿತೋ ಉದ್ಧಮಪವತ್ತನತೋ ತೇನ ವಿನಾನೇನ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿಆದಿಪ್ಪಹಾನೇನ ಚ ತೇನ ವಿನಾ ಭವಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಆಹ – ‘‘ಪಠಮಮಗ್ಗೇ ಅನುಪ್ಪನ್ನೇವ ಉಪರಿ ತಯೋ ಮಗ್ಗಾ ಉಪ್ಪನ್ನಾತಿ ಆಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ। ತಿಣ್ಣಂ ಮಗ್ಗಾನನ್ತಿ ಉಪರಿ ತಿಣ್ಣಂ ಮಗ್ಗಾನಂ। ವಿಪಸ್ಸನಾ ನಿಯಮೇತೀತಿ ಯುಜ್ಜತೀತಿ ವುತ್ತಮತ್ಥಂ ವಿವರನ್ತೋ ‘‘ಸಚೇ ಹೀ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।
Yadi upari tayo maggā sattakkhattuparamāditaṃ niyamenti, tato ca añño sotāpanno natthīti sotāpattimaggassa akiccakatā nippayojanatā āpajjeyya. Atha sakkāyadiṭṭhiādippahānaṃ tassa kiccaṃ, tesaṃ tesaṃ pahānena sattakkhattuparamādiniyamatāya. Bhavitabbaṃ, yāva uparimaggā eva hontīti sattabhavādito uddhamapavattanato tena vinānena sakkāyadiṭṭhiādippahānena ca tena vinā bhavitabbanti āha – ‘‘paṭhamamagge anuppanneva upari tayo maggā uppannāti āpajjatī’’ti. Tiṇṇaṃ maggānanti upari tiṇṇaṃ maggānaṃ. Vipassanā niyametīti yujjatīti vuttamatthaṃ vivaranto ‘‘sace hī’’tiādimāha.
ಸೋತಾಪನ್ನೋ ವಟ್ಟಜ್ಝಾಸಯೋ। ತತ್ರೇಕಚ್ಚೇ ಪಾಕಟೇ ಪಞ್ಞಾತೇ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಇಧಟ್ಠಕವೋಕಿಣ್ಣಸುಕ್ಖವಿಪಸ್ಸಕಸ್ಸಾತಿ ಯೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಕಾಮಭವೇ ಠಿತೋ ಮನುಸ್ಸದೇವವಸೇನ ವೋಕಿಣ್ಣಭವೂಪಪತ್ತಿಕೋ ಸುಕ್ಖವಿಪಸ್ಸಕೋ ಚ, ತಸ್ಸ ವಸೇನ। ನಾಮಂ ಕಥಿತನ್ತಿ ಸತ್ತಕ್ಖತ್ತುಪರಮೋತಿ ನಾಮಂ ಕಥಿತಂ। ಕೇಚಿ ಪನ ‘‘ಕಾಮಭವೇ ಸತ್ತಕ್ಖತ್ತುಂಯೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ನ ತತೋ’’ತಿ ವದನ್ತಿ, ತಂ ವೀಮಂಸಿತಬ್ಬಂ।
Sotāpanno vaṭṭajjhāsayo. Tatrekacce pākaṭe paññāte dassento ‘‘anāthapiṇḍiko’’tiādimāha. Idhaṭṭhakavokiṇṇasukkhavipassakassāti yo imasmiṃ kāmabhave ṭhito manussadevavasena vokiṇṇabhavūpapattiko sukkhavipassako ca, tassa vasena. Nāmaṃ kathitanti sattakkhattuparamoti nāmaṃ kathitaṃ. Keci pana ‘‘kāmabhave sattakkhattuṃyeva uppajjati, na tato’’ti vadanti, taṃ vīmaṃsitabbaṃ.
ಸೋಧೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ಜಮ್ಬುದೀಪೇ ಕೇನಚಿ ತೇಪಿಟಕೇನ ಭಿಕ್ಖುನಾ ಸದ್ಧಿಂ ಪಿಟಕತ್ತಯಮೇವ ಮಯ್ಹಂ ಉಗ್ಗಹಪರಿಪುಚ್ಛಾವಸೇನ ಸೋಧೇಯ್ಯಾಮೀತಿ ಪರತೀರಂ ಜಮ್ಬುದೀಪಂ ಗತೋ। ಯೋ ಭಿಕ್ಖು ಸಕ್ಕೋತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸನಾದೀಸು ಏಕಮುಖೇನ ಅಭಿನಿವಿಟ್ಠೇನಪಿ ಅಭಿಧಮ್ಮಪರಿಯಾಯೇನ ತೀಹಿ ಏವ ವಿಮೋಕ್ಖೇಹಿ ಮಗ್ಗಂ ಲಭತೀತಿ ಅಭಿನಿವೇಸಭೇದೇನ ತಯೋ ಪುಗ್ಗಲಾ ಸುಞ್ಞತತೋ ವುಟ್ಠಿತಾ, ತಥಾ ತಯೋ ಅಪ್ಪಣಿಹಿತತೋ ವುಟ್ಠಿತಾತಿ ಛ ಹೋನ್ತಿ, ತೇವ ಸದ್ಧಾಧುರಪಞ್ಞಾಧುರವಸೇನ ದ್ವಾದಸ ಸಕದಾಗಾಮಿನೋ। ತಥಾ ಅರಹನ್ತೋ, ತಯೋ ಅನ್ತರಾಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿನೋ ಏಕೋ ಉಪಹಚ್ಚಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ ಏಕೋ ಉದ್ಧಂಸೋತೋ ಅಕನಿಟ್ಠಗಾಮೀತಿ ಪಞ್ಚ, ತೇ ಅಸಙ್ಖಾರಸಸಙ್ಖಾರಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿಭೇದೇನ ದಸಾತಿ ಅವಿಹಾದೀಸು ಚತೂಸುಪಿ ಚತ್ತಾಲೀಸ, ಅಕನಿಟ್ಠೇ ಪನ ಉದ್ಧಂಸೋತೋ ನತ್ಥೀತಿ ಅಟ್ಠಚತ್ತಾಲೀಸ ಅನಾಗಾಮಿನೋ। ವಿಪಸ್ಸನಾ ಕಥಿತಾ ಸಮ್ಮಸನಚಾರಸ್ಸ ಕಥಿತತ್ತಾ।
Sodhessāmīti jambudīpe kenaci tepiṭakena bhikkhunā saddhiṃ piṭakattayameva mayhaṃ uggahaparipucchāvasena sodheyyāmīti paratīraṃ jambudīpaṃ gato. Yo bhikkhu sakkotīti yojanā. Aniccānupassanādīsu ekamukhena abhiniviṭṭhenapi abhidhammapariyāyena tīhi eva vimokkhehi maggaṃ labhatīti abhinivesabhedena tayo puggalā suññatato vuṭṭhitā, tathā tayo appaṇihitato vuṭṭhitāti cha honti, teva saddhādhurapaññādhuravasena dvādasa sakadāgāmino. Tathā arahanto, tayo antarāparinibbāyino eko upahaccaparinibbāyī eko uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmīti pañca, te asaṅkhārasasaṅkhāraparinibbāyibhedena dasāti avihādīsu catūsupi cattālīsa, akaniṭṭhe pana uddhaṃsoto natthīti aṭṭhacattālīsa anāgāmino. Vipassanā kathitā sammasanacārassa kathitattā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೪. ಏಕಬೀಜೀಸುತ್ತಂ • 4. Ekabījīsuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೪. ಏಕಬೀಜೀಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 4. Ekabījīsuttavaṇṇanā
