| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / परिवार-अट्ठकथा • Parivāra-aṭṭhakathā |
एकुत्तरिकनयो
Ekuttarikanayo
एककवारवण्णना
Ekakavāravaṇṇanā
३२१. आपत्तिकरा धम्मा जानितब्बातिआदिम्हि एकुत्तरिकनये आपत्तिकरा धम्मा नाम छ आपत्तिसमुट्ठानानि। एतेसञ्हि वसेन पुग्गलो आपत्तिं आपज्जति, तस्मा ‘‘आपत्तिकरा’’ति वुत्ता। अनापत्तिकरा नाम सत्त समथा। आपत्ति जानितब्बाति तस्मिं तस्मिं सिक्खापदे च विभङ्गे च वुत्ता आपत्ति जानितब्बा। अनापत्तीति ‘‘अनापत्ति भिक्खु असादियन्तस्सा’’तिआदिना नयेन अनापत्ति जानितब्बा। लहुकाति लहुकेन विनयकम्मेन विसुज्झनतो पञ्चविधा आपत्ति। गरुकाति गरुकेन विनयकम्मेन विसुज्झनतो सङ्घादिसेसा आपत्ति। केनचि आकारेन अनापत्तिभावं उपनेतुं असक्कुणेय्यतो पाराजिकापत्ति च। सावसेसाति ठपेत्वा पाराजिकं सेसा। अनवसेसाति पाराजिकापत्ति। द्वे आपत्तिक्खन्धा दुट्ठुल्ला; अवसेसा अदुट्ठुल्ला। सप्पटिकम्मदुकं सावसेसदुकसदिसं। देसनागामिनिदुकं लहुकदुकसङ्गहितं।
321.Āpattikarādhammā jānitabbātiādimhi ekuttarikanaye āpattikarā dhammā nāma cha āpattisamuṭṭhānāni. Etesañhi vasena puggalo āpattiṃ āpajjati, tasmā ‘‘āpattikarā’’ti vuttā. Anāpattikarā nāma satta samathā. Āpatti jānitabbāti tasmiṃ tasmiṃ sikkhāpade ca vibhaṅge ca vuttā āpatti jānitabbā. Anāpattīti ‘‘anāpatti bhikkhu asādiyantassā’’tiādinā nayena anāpatti jānitabbā. Lahukāti lahukena vinayakammena visujjhanato pañcavidhā āpatti. Garukāti garukena vinayakammena visujjhanato saṅghādisesā āpatti. Kenaci ākārena anāpattibhāvaṃ upanetuṃ asakkuṇeyyato pārājikāpatti ca. Sāvasesāti ṭhapetvā pārājikaṃ sesā. Anavasesāti pārājikāpatti. Dve āpattikkhandhā duṭṭhullā; avasesā aduṭṭhullā. Sappaṭikammadukaṃ sāvasesadukasadisaṃ. Desanāgāminidukaṃ lahukadukasaṅgahitaṃ.
अन्तरायिकाति सत्तपि आपत्तियो सञ्चिच्च वीतिक्कन्ता सग्गन्तरायञ्चेव मोक्खन्तरायञ्च करोन्तीति अन्तरायिका। अजानन्तेन वीतिक्कन्ता पन पण्णत्तिवज्जापत्ति नेव सग्गन्तरायं न मोक्खन्तरायं करोतीति अनन्तरायिका। अन्तरायिकं आपन्नस्सापि देसनागामिनिं देसेत्वा वुट्ठानगामिनितो वुट्ठाय सुद्धिपत्तस्स सामणेरभूमियं ठितस्स च अवारितो सग्गमोक्खमग्गोति। सावज्जपञ्ञत्तीति लोकवज्जा। अनवज्जपञ्ञत्तीति पण्णत्तिवज्जा। किरियतो समुट्ठिता नाम यं करोन्तो आपज्जति पाराजिकापत्ति विय। अकिरियतोति यं अकरोन्तो आपज्जति, चीवरअनधिट्ठानापत्ति विय। किरियाकिरियतोति यं करोन्तो च अकरोन्तो च आपज्जति, कुटिकारापत्ति विय।
Antarāyikāti sattapi āpattiyo sañcicca vītikkantā saggantarāyañceva mokkhantarāyañca karontīti antarāyikā. Ajānantena vītikkantā pana paṇṇattivajjāpatti neva saggantarāyaṃ na mokkhantarāyaṃ karotīti anantarāyikā. Antarāyikaṃ āpannassāpi desanāgāminiṃ desetvā vuṭṭhānagāminito vuṭṭhāya suddhipattassa sāmaṇerabhūmiyaṃ ṭhitassa ca avārito saggamokkhamaggoti. Sāvajjapaññattīti lokavajjā. Anavajjapaññattīti paṇṇattivajjā. Kiriyato samuṭṭhitā nāma yaṃ karonto āpajjati pārājikāpatti viya. Akiriyatoti yaṃ akaronto āpajjati, cīvaraanadhiṭṭhānāpatti viya. Kiriyākiriyatoti yaṃ karonto ca akaronto ca āpajjati, kuṭikārāpatti viya.
पुब्बापत्तीति पठमं आपन्नापत्ति। अपरापत्तीति पारिवासिकादीहि पच्छा आपन्नापत्ति। पुब्बापत्तीनं अन्तरापत्ति नाम मूलविसुद्धिया अन्तरापत्ति। अपरापत्तीनं अन्तरापत्ति नाम अग्घविसुद्धिया अन्तरापत्ति। कुरुन्दियं पन ‘‘पुब्बापत्ति नाम पठमं आपन्ना। अपरापत्ति नाम मानत्तारहकाले आपन्ना। पुब्बापत्तीनं अन्तरापत्ति नाम परिवासे आपन्ना। अपरापत्तीनं अन्तरापत्ति नाम मानत्तचारे आपन्ना’’ति वुत्तं। इदम्पि एकेन परियायेन युज्जति।
Pubbāpattīti paṭhamaṃ āpannāpatti. Aparāpattīti pārivāsikādīhi pacchā āpannāpatti. Pubbāpattīnaṃ antarāpatti nāma mūlavisuddhiyā antarāpatti. Aparāpattīnaṃ antarāpatti nāma agghavisuddhiyā antarāpatti. Kurundiyaṃ pana ‘‘pubbāpatti nāma paṭhamaṃ āpannā. Aparāpatti nāma mānattārahakāle āpannā. Pubbāpattīnaṃ antarāpatti nāma parivāse āpannā. Aparāpattīnaṃ antarāpatti nāma mānattacāre āpannā’’ti vuttaṃ. Idampi ekena pariyāyena yujjati.
देसिता गणनूपगा नाम या धुरनिक्खेपं कत्वा पुन न आपज्जिस्सामीति देसिता होति। अगणनूपगा नाम या धुरनिक्खेपं अकत्वा सउस्साहेनेव चित्तेन अपरिसुद्धेन देसिता होति। अयञ्हि देसितापि देसितगणनं न उपेति। अट्ठमे वत्थुस्मिं भिक्खुनिया पाराजिकमेव होति। पञ्ञत्ति जानितब्बातिआदीसु नवसु पदेसु पठमपाराजिकपुच्छाय वुत्तनयेनेव विनिच्छयो वेदितब्बो।
Desitā gaṇanūpagā nāma yā dhuranikkhepaṃ katvā puna na āpajjissāmīti desitā hoti. Agaṇanūpagā nāma yā dhuranikkhepaṃ akatvā saussāheneva cittena aparisuddhena desitā hoti. Ayañhi desitāpi desitagaṇanaṃ na upeti. Aṭṭhame vatthusmiṃ bhikkhuniyā pārājikameva hoti. Paññatti jānitabbātiādīsu navasu padesu paṭhamapārājikapucchāya vuttanayeneva vinicchayo veditabbo.
थुल्लवज्जाति थुल्लदोसे पञ्ञत्ता गरुकापत्ति। अथुल्लवज्जाति लहुकापत्ति। गिहिपटिसंयुत्ताति सुधम्मत्थेरस्स आपत्ति, या च धम्मिकस्स पटिस्सवस्स असच्चापने आपत्ति, अवसेसा न गिहिपटिसंयुत्ता। पञ्चानन्तरियकम्मापत्ति नियता, सेसा अनियता। आदिकरोति सुदिन्नत्थेरादि आदिकम्मिको। अनादिकरोति मक्कटिसमणादि अनुपञ्ञत्तिकारको। अधिच्चापत्तिको नाम यो कदाचि करहचि आपत्तिं आपज्जति। अभिण्हापत्तिको नाम यो निच्चं आपज्जति।
Thullavajjāti thulladose paññattā garukāpatti. Athullavajjāti lahukāpatti. Gihipaṭisaṃyuttāti sudhammattherassa āpatti, yā ca dhammikassa paṭissavassa asaccāpane āpatti, avasesā na gihipaṭisaṃyuttā. Pañcānantariyakammāpatti niyatā, sesā aniyatā. Ādikaroti sudinnattherādi ādikammiko. Anādikaroti makkaṭisamaṇādi anupaññattikārako. Adhiccāpattiko nāma yo kadāci karahaci āpattiṃ āpajjati. Abhiṇhāpattiko nāma yo niccaṃ āpajjati.
चोदको नाम यो वत्थुना वा आपत्तिया वा परं चोदेति। यो पन एवं चोदितो अयं चुदितको नाम। पञ्चदससु धम्मेसु अप्पतिट्ठहित्वा अभूतेन वत्थुना चोदेन्तो अधम्मचोदको नाम, तेन तथा चोदितो अधम्मचुदितको नाम। विपरियायेन धम्मचोदकचुदितका वेदितब्बा। मिच्छत्तनियतेहि वा सम्मत्तनियतेहि वा धम्मेहि समन्नागतो नियतो, विपरीतो अनियतो।
Codako nāma yo vatthunā vā āpattiyā vā paraṃ codeti. Yo pana evaṃ codito ayaṃ cuditako nāma. Pañcadasasu dhammesu appatiṭṭhahitvā abhūtena vatthunā codento adhammacodako nāma, tena tathā codito adhammacuditako nāma. Vipariyāyena dhammacodakacuditakā veditabbā. Micchattaniyatehi vā sammattaniyatehi vā dhammehi samannāgato niyato, viparīto aniyato.
सावका भब्बापत्तिका नाम, बुद्धा च पच्चेकबुद्धा च अभब्बापत्तिका नाम। उक्खेपनीयकम्मकतो उक्खित्तको नाम, अवसेसचतुब्बिधतज्जनीयादिकम्मकतो अनुक्खित्तको नाम। अयञ्हि उपोसथं वा पवारणं वा धम्मपरिभोगं वा आमिसपरिभोगं वा न कोपेति। ‘‘मेत्तियं भिक्खुनिं नासेथ, दूसको नासेतब्बो, कण्टको समणुद्देसो नासेतब्बो’’ति एवं लिङ्गदण्डकम्म-संवासनासनाहि नासितब्बो नासितको नाम। सेसा सब्बे अनासितका। येन सद्धिं उपोसथादिको संवासो अत्थि, अयं समानसंवासको, इतरो नानासंवासको । सो कम्मनानासंवासको लद्धिनानासंवासकोति दुविधो होति। ठपनं जानितब्बन्ति ‘‘एकं भिक्खवे अधम्मिकं पातिमोक्खट्ठपन’’न्तिआदिना नयेन वुत्तं पातिमोक्खट्ठपनं जानितब्बन्ति अत्थो।
Sāvakā bhabbāpattikā nāma, buddhā ca paccekabuddhā ca abhabbāpattikā nāma. Ukkhepanīyakammakato ukkhittako nāma, avasesacatubbidhatajjanīyādikammakato anukkhittako nāma. Ayañhi uposathaṃ vā pavāraṇaṃ vā dhammaparibhogaṃ vā āmisaparibhogaṃ vā na kopeti. ‘‘Mettiyaṃ bhikkhuniṃ nāsetha, dūsako nāsetabbo, kaṇṭako samaṇuddeso nāsetabbo’’ti evaṃ liṅgadaṇḍakamma-saṃvāsanāsanāhi nāsitabbo nāsitako nāma. Sesā sabbe anāsitakā. Yena saddhiṃ uposathādiko saṃvāso atthi, ayaṃ samānasaṃvāsako, itaro nānāsaṃvāsako. So kammanānāsaṃvāsako laddhinānāsaṃvāsakoti duvidho hoti. Ṭhapanaṃ jānitabbanti ‘‘ekaṃ bhikkhave adhammikaṃ pātimokkhaṭṭhapana’’ntiādinā nayena vuttaṃ pātimokkhaṭṭhapanaṃ jānitabbanti attho.
एककवारवण्णना निट्ठिता।
Ekakavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / परिवारपाळि • Parivārapāḷi / १. एककवारो • 1. Ekakavāro
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / एककवारवण्णना • Ekakavāravaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / एककवारवण्णना • Ekakavāravaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / एककवारवण्णना • Ekakavāravaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / एकुत्तरिकनयो एककवारवण्णना • Ekuttarikanayo ekakavāravaṇṇanā
