Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
੭. ਏਲ਼ਕਲੋਮਧੋવਾਪਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
7. Eḷakalomadhovāpanasikkhāpadavaṇṇanā
੫੮੧. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪੁਰਾਣਚੀવਰਧੋવਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਚੀવਰਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਞ੍ਞਂ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਧੋવਾਪੇਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੫੦੭) ਅਨਾਪਤ੍ਤਿવਾਰੇ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਏਲ਼ਕਲੋਮਧੋવਾਪਨਾਦਿਨਾ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ ਏਕੇ। ਸਾ વਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਮੂਲਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਏવ, ਨ ਇਮਮ੍ਹਾਤਿ ਏਕੇ। ਏਲ਼ਕਲੋਮਾਨਂ ਅਪਰਿਕ੍ਖਾਰਤ੍ਤਾ ਭਟ੍ਠਂ ਅਗ੍ਗਹਣਮੇવਾਤਿ ਏਕੇ। ਇਮਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਿਮਨਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਤ੍ਥਂ ਇਦਂ ਪਞ੍ਹਾਕਮ੍ਮਂ – ‘‘ਧੋવਾਪੇਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਰਜਾਪਨવਿਜਟਾਪਨਗ੍ਗਹਣੇਨ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸવਾਚਿਪਦਂ, ਉਦਾਹੁ ਅਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਪ੍ਪਦੇਸવਾਚਿਪਦਂ। ਕਿਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਯਦਿ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸવਾਚਿਪਦਂ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਇਦਮੇવ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਇਤਰਾਨਿ। ਅਥ ਸਪ੍ਪਦੇਸવਾਚਿਪਦਂ, ‘‘ਅવੁਤ੍ਤਾ ਧੋવਤਿ, ਅਪਰਿਭੁਤ੍ਤਂ ਧੋવਾਪੇਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ વਿਰੋਧੋ। ‘‘ਅવੁਤ੍ਤਾ ਰਜਤਿ વਿਜਟੇਤਿ, ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਅਨਿਟ੍ਠਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋਤਿ? ਦੇਸਨਾવਿਲਾਸਮਤ੍ਤਂ ਭਗવਤੋ વਚਨਂ, ਕਤ੍ਥਚਿ ਤਿਕਪਦવਚਨਂ, ਕਤ੍ਥਚਿ ਏਕਪਦવਚਨਂ, ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਪਦਮੇવ ਤੇ વਦਨ੍ਤੀਤਿ। ਸਚੇ ‘‘ਕਤਭਣ੍ਡਂ ਧੋવਾਪੇਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਟਿવਿਰੋਧੋ, ‘‘ਕਤਭਣ੍ਡਂ વਿਜਟਾਪੇਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅਨਿਟ੍ਠਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਏવਾਤਿ ਚੇ? ਨ, ਅਕਤਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਸੁਦ੍ਧਲੋਮਸ੍ਸ વਿਜਟਾਪਨਂ ਇਤੋ વਾ ਦਾਤਬ੍ਬਂ। ਉਦਕਾਦਿਧੋવਨવਸੇਨ ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍વਾ ਠਿਤਾਨਂ વਿਜਟਾਪਨਂ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਚੇ? ਪੁਰਾਣਸਨ੍ਥਤਸ੍ਸ વਿਜਟਾਪਨੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਚ ਤਂ ਯੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਪਰਿਭੁਤ੍ਤਂ ਧੋવਾਪੇਤੀ’’ਤਿ વਚਨਤੋ। ਤੇਨ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਂ ਧੋવਾਪੇਤਿ ਰਜਾਪੇਤਿ વਿਜਟਾਪੇਤਿ, ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਮੇવਾਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਕਤਭਣ੍ਡਮੇવ ਹੋਤਿ। ਨ ਹਿ ਸਕ੍ਕਾ ਏਲ਼ਕਲੋਮਾਨਿ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ‘‘ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਂ ਧੋવਾਪੇਤੀ’’ਤਿ વਚਨਂ ਨਿਰਤ੍ਥਕਂ ਹੋਤਿ। ਨ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਪੁਰਾਣਾਨਿ ਏਲ਼ਕਲੋਮਾਨਿ ਧੋવਾਪੇਯ੍ਯ વਾ’’ਤਿ વਚਨਂ ਅਤ੍ਥਿ ਪੁਰਾਣਚੀવਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ વਿਯ। ਤਤ੍ਥ ਆਦਿਨ੍ਨਕਪ੍ਪવਸੇਨ, ਇਧ ਤਂ ਲਿਖਿਤਂ। ਲੇਖਦੋਸੋਤਿ ਚੇ? ਨ, વਿਸੇਸਹੇਤੁਨੋ ਅਭਾવਾ, ਪੁਰਾਣਚੀવਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਅਪਰਿਭੁਤ੍ਤਂ ਕਤਭਣ੍ਡਂ ਨਾਮ, ‘‘ਕਮ੍ਬਲਕੋਜવਸਨ੍ਥਤਾਦਿ’’ਨ੍ਤਿ વਚਨਤੋ ਚ। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਇਮਿਨਾ ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਸਿਦ੍ਧੋ, ‘‘ਧੋવਾਪੇਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ਸਿਯਾ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਂ। ਸਿਯਾ ਸਪ੍ਪਦੇਸਂ। ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਅવੁਤ੍ਤਾ ਧੋવਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਂ। ‘‘ਕਤਭਣ੍ਡਂ ਧੋવਾਪੇਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਪ੍ਪਦੇਸਂ। ‘‘ਅਕਤਭਣ੍ਡਂ ਧੋવਾਪੇਤਿ ਰਜਾਪੇਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ‘‘વਿਜਟਾਪੇਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ વਚਨਪ੍ਪਮਾਣਤੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਏવਾਤਿ ਚੇ? ਨ, વਚਨਪ੍ਪਮਾਣਤੋ ਏવ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ ਆਪਜ੍ਜਨਤੋ। ‘‘ਅਪਰਿਭੁਤ੍ਤਂ ਧੋવਾਪੇਤੀ’’ਤਿ વਚਨਮੇવ ਹਿ ਤਂ ਅਪਰਿਭੁਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਥਤਂ વਿਜਟਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿ ਚੇ? ਸਿਦ੍ਧਂ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਂ વਿਜਟਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ ਏવਾਤਿ।
581. Kiñcāpi purāṇacīvaradhovanasikkhāpade cīvaraṃ ṭhapetvā ‘‘aññaṃ parikkhāraṃ dhovāpetī’’ti (pārā. 507) anāpattivāre vuttaṃ. Imassa pana sikkhāpadassa uppannakālato paṭṭhāya eḷakalomadhovāpanādinā āpattīti eke. Sā vā anāpatti mūlāpattito eva, na imamhāti eke. Eḷakalomānaṃ aparikkhārattā bhaṭṭhaṃ aggahaṇamevāti eke. Imassa antimanayassa atthappakāsanatthaṃ idaṃ pañhākammaṃ – ‘‘dhovāpetī’’ti idaṃ rajāpanavijaṭāpanaggahaṇena nippadesavācipadaṃ, udāhu aggahaṇena sappadesavācipadaṃ. Kiñcettha yadi nippadesavācipadaṃ, sabbattha idameva vattabbaṃ, na itarāni. Atha sappadesavācipadaṃ, ‘‘avuttā dhovati, aparibhuttaṃ dhovāpetī’’ti ettha virodho. ‘‘Avuttā rajati vijaṭeti, nissaggiya’’nti aniṭṭhappasaṅgatoti? Desanāvilāsamattaṃ bhagavato vacanaṃ, katthaci tikapadavacanaṃ, katthaci ekapadavacanaṃ, nippadesapadameva te vadantīti. Sace ‘‘katabhaṇḍaṃ dhovāpetī’’ti ettha paṭivirodho, ‘‘katabhaṇḍaṃ vijaṭāpeti, anāpattī’’ti aniṭṭhappasaṅgato anāpatti evāti ce? Na, akatabhaṇḍassa suddhalomassa vijaṭāpanaṃ ito vā dātabbaṃ. Udakādidhovanavasena piṇḍetvā ṭhitānaṃ vijaṭāpanaṃ labbhatīti ce? Purāṇasanthatassa vijaṭāpane anāpattiyā bhavitabbaṃ, na ca taṃ yuttaṃ ‘‘aparibhuttaṃ dhovāpetī’’ti vacanato. Tena paribhuttaṃ dhovāpeti rajāpeti vijaṭāpeti, nissaggiyamevāti siddhaṃ hoti, tañca paribhuttaṃ nāma katabhaṇḍameva hoti. Na hi sakkā eḷakalomāni paribhuñjituṃ, aññathā ‘‘paribhuttaṃ dhovāpetī’’ti vacanaṃ niratthakaṃ hoti. Na hi ettha ‘‘purāṇāni eḷakalomāni dhovāpeyya vā’’ti vacanaṃ atthi purāṇacīvarasikkhāpade viya. Tattha ādinnakappavasena, idha taṃ likhitaṃ. Lekhadosoti ce? Na, visesahetuno abhāvā, purāṇacīvarasikkhāpade aparibhuttaṃ katabhaṇḍaṃ nāma, ‘‘kambalakojavasanthatādi’’nti vacanato ca. Kiñcāpi iminā saddena ayamattho siddho, ‘‘dhovāpetī’’ti idaṃ pana siyā nippadesaṃ. Siyā sappadesaṃ. Tañhi ‘‘avuttā dhovatī’’tiādīsu nippadesaṃ. ‘‘Katabhaṇḍaṃ dhovāpetī’’ti ettha sappadesaṃ. ‘‘Akatabhaṇḍaṃ dhovāpeti rajāpeti, anāpattī’’ti ‘‘vijaṭāpeti, anāpattī’’ti vacanappamāṇato anāpatti evāti ce? Na, vacanappamāṇato eva āpattīti āpajjanato. ‘‘Aparibhuttaṃ dhovāpetī’’ti vacanameva hi taṃ aparibhuttaṃ santhataṃ vijaṭāpentassa anāpattīti dīpeti ce? Siddhaṃ paribhuttaṃ vijaṭāpentassa āpatti evāti.
ਏਲ਼ਕਲੋਮਧੋવਾਪਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Eḷakalomadhovāpanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / ੭. ਏਲ਼ਕਲੋਮਧੋવਾਪਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ • 7. Eḷakalomadhovāpanasikkhāpadaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ੭. ਏਲ਼ਕਲੋਮਧੋવਾਪਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 7. Eḷakalomadhovāpanasikkhāpadavaṇṇanā