Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / కఙ్ఖావితరణీ-అభినవ-టీకా • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
౬. ఏళకలోమసిక్ఖాపదవణ్ణనా
6. Eḷakalomasikkhāpadavaṇṇanā
అద్ధానమగ్గప్పటిపన్నస్సాతి అద్ధానమేవ మగ్గో అద్ధానమగ్గో, తం పటిపన్నస్సాతి అత్థో. తేనాహ ‘‘అద్ధానసఙ్ఖాత’’న్తిఆది. అద్ధానసద్దేన విసేసితత్తా పన ‘‘దీఘమగ్గ’’న్తి వుత్తం. అద్ధానగమనసమయస్స విభఙ్గే ‘‘అద్ధయోజనం గచ్ఛిస్సామీతి భుఞ్జితబ్బ’’న్తిఆదివచనతో (పాచి॰ ౨౧౮) అద్ధయోజనమ్పి అద్ధానమగ్గో హోతి. ఏళకలోమాని చేతాని అద్ధానమగ్గతో అఞ్ఞత్థ ఉప్పన్నాని పటిగ్గహేతుం న వట్టన్తి, యతో ‘‘అద్ధానమగ్గప్పటిపన్నస్సా’’తిఆదికం వుత్తన్తి అనుయోగం సన్ధాయాహ ‘‘సబ్బఞ్చేత’’న్తిఆది. తత్థ సబ్బఞ్చేతన్తి ‘‘భిక్ఖునో పనేవ అద్ధానమగ్గప్పటిపన్నస్స ఏళకలోమాని ఉప్పజ్జేయ్యు’’న్తిఆదికం ఏతం సబ్బం. వత్థుమత్తదీపనమేవాతి ‘‘తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరస్స భిక్ఖునో కోసలేసు జనపదే సావత్థిం గచ్ఛన్తస్స అన్తరామగ్గే ఏళకలోమాని ఉప్పజ్జింసూ’’తిఆదికస్స (పారా॰ ౫౭౧) వత్థుమత్తస్స దీపనమేవ. యత్థ కత్థచీతి అద్ధానతో అఞ్ఞత్థాపి యత్థ కత్థచి ఠానేసు. సహత్థాతి కరణత్థే నిస్సక్కవచనన్తి ఆహ ‘‘సహత్థేనా’’తి. లక్ఖణవచనఞ్చేతం, తస్మా యేన కేనచి సరీరావయవేనాతి అత్థో దట్ఠబ్బో. తేనాహ ‘‘అత్తనా హరితబ్బానీతి అత్థో’’తి. అసన్తే హారకేతి ఏత్థ పదానం అన్తోగధావధారణతో అవధారణత్థో లబ్భతీతి ఆహ ‘‘అసన్తేయేవా’’తిఆది.
Addhānamaggappaṭipannassāti addhānameva maggo addhānamaggo, taṃ paṭipannassāti attho. Tenāha ‘‘addhānasaṅkhāta’’ntiādi. Addhānasaddena visesitattā pana ‘‘dīghamagga’’nti vuttaṃ. Addhānagamanasamayassa vibhaṅge ‘‘addhayojanaṃ gacchissāmīti bhuñjitabba’’ntiādivacanato (pāci. 218) addhayojanampi addhānamaggo hoti. Eḷakalomāni cetāni addhānamaggato aññattha uppannāni paṭiggahetuṃ na vaṭṭanti, yato ‘‘addhānamaggappaṭipannassā’’tiādikaṃ vuttanti anuyogaṃ sandhāyāha ‘‘sabbañceta’’ntiādi. Tattha sabbañcetanti ‘‘bhikkhuno paneva addhānamaggappaṭipannassa eḷakalomāni uppajjeyyu’’ntiādikaṃ etaṃ sabbaṃ. Vatthumattadīpanamevāti ‘‘tena kho pana samayena aññatarassa bhikkhuno kosalesu janapade sāvatthiṃ gacchantassa antarāmagge eḷakalomāni uppajjiṃsū’’tiādikassa (pārā. 571) vatthumattassa dīpanameva. Yattha katthacīti addhānato aññatthāpi yattha katthaci ṭhānesu. Sahatthāti karaṇatthe nissakkavacananti āha ‘‘sahatthenā’’ti. Lakkhaṇavacanañcetaṃ, tasmā yena kenaci sarīrāvayavenāti attho daṭṭhabbo. Tenāha ‘‘attanā haritabbānīti attho’’ti. Asante hāraketi ettha padānaṃ antogadhāvadhāraṇato avadhāraṇattho labbhatīti āha ‘‘asanteyevā’’tiādi.
ఏత్థ చ ‘‘ఇమాని మే, భన్తే, ఏళకలోమాని తియోజనం అతిక్కామితాని నిస్సగ్గియానీ’’తిఆదినా (పారా॰ ౫౭౩) నిస్సజ్జనవిధానం వేదితబ్బం. తికపాచిత్తియన్తి అతిరేకతియోజనే అతిరేకతియోజనసఞ్ఞివేమతికఊనకసఞ్ఞీనం వసేన తీణి పాచిత్తియాని. వాసాధిప్పాయేన గన్త్వా తతో పరం హరణేతి యత్థ గతో, తత్థ ఉద్దేసపరిపుచ్ఛాదీనం వా పచ్చయాదీనం వా అలాభేన తతో పరం అఞ్ఞత్థ హరణే, తతోపి అఞ్ఞత్థాతి ఏవం యోజనసతమ్పి హరణే అనాపత్తి. అచ్ఛిన్నం వా నిస్సట్ఠం వాతి చోరేహి అచ్ఛిన్నం వా వినయకమ్మకతం వా. కతభణ్డన్తి కతం భణ్డం కమ్బలకోజవసన్థతాది యం కిఞ్చి అన్తమసో సుత్తకేన బద్ధమత్తమ్పి. తేనాహ ‘‘అన్తమసో’’తిఆది. యో పన తనుకపత్తత్థవికన్తరే (పారా॰ అట్ఠ॰ ౨.౫౭౫) వా ఆయోగఅంసబద్ధకకాయబన్ధనాదీనం అన్తరేసు వా పిప్ఫలికాదీనం మలరక్ఖణత్థం సిపాటికాయం వా అన్తమసో వాతాబాధికో కణ్ణచ్ఛిద్దేపి లోమాని పక్ఖిపిత్వా గచ్ఛతి , ఆపత్తియేవ. సుత్తకేన పన బన్ధిత్వా పక్ఖిత్తం కతభణ్డట్ఠానే తిట్ఠతి, వేణిం కత్వా హరతి, ఇదం నిధానముఖం నామ, ఆపత్తియేవ.
Ettha ca ‘‘imāni me, bhante, eḷakalomāni tiyojanaṃ atikkāmitāni nissaggiyānī’’tiādinā (pārā. 573) nissajjanavidhānaṃ veditabbaṃ. Tikapācittiyanti atirekatiyojane atirekatiyojanasaññivematikaūnakasaññīnaṃ vasena tīṇi pācittiyāni. Vāsādhippāyena gantvā tato paraṃ haraṇeti yattha gato, tattha uddesaparipucchādīnaṃ vā paccayādīnaṃ vā alābhena tato paraṃ aññattha haraṇe, tatopi aññatthāti evaṃ yojanasatampi haraṇe anāpatti. Acchinnaṃ vā nissaṭṭhaṃ vāti corehi acchinnaṃ vā vinayakammakataṃ vā. Katabhaṇḍanti kataṃ bhaṇḍaṃ kambalakojavasanthatādi yaṃ kiñci antamaso suttakena baddhamattampi. Tenāha ‘‘antamaso’’tiādi. Yo pana tanukapattatthavikantare (pārā. aṭṭha. 2.575) vā āyogaaṃsabaddhakakāyabandhanādīnaṃ antaresu vā pipphalikādīnaṃ malarakkhaṇatthaṃ sipāṭikāyaṃ vā antamaso vātābādhiko kaṇṇacchiddepi lomāni pakkhipitvā gacchati , āpattiyeva. Suttakena pana bandhitvā pakkhittaṃ katabhaṇḍaṭṭhāne tiṭṭhati, veṇiṃ katvā harati, idaṃ nidhānamukhaṃ nāma, āpattiyeva.
పఠమప్పటిలాభోతి అత్తనో అత్థాయ ఏళకలోమానం పఠముప్పత్తి. ఏతేన అచ్ఛిన్ననిస్సట్ఠప్పటిలద్ధానం పటిక్ఖేపో. అఞ్ఞస్స అజానన్తస్స యానే పక్ఖిపిత్వాతి (పారా॰ అట్ఠ॰ ౨.౫౭౨) గచ్ఛన్తే రథాదికే వా హత్థిపిట్ఠిఆదీసు వా సామికస్స అజానన్తస్సేవ ‘‘హరిస్సతీ’’తి పక్ఖిపిత్వా. అగచ్ఛన్తేపి ఏసేవ నయో. సచే పన అగచ్ఛన్తే రథాదిమ్హి వా హత్థిపిట్ఠిఆదీసు వా ఠపేత్వా ఆరోహిత్వా సారేతి, హేట్ఠా వా గచ్ఛన్తో చోదేతి, పక్కోసన్తో వా అనుబన్ధాపేతి, ‘‘అఞ్ఞం హరాపేతీ’’తి (పారా॰ ౫౭౫) వచనతో అనాపత్తి. ఏత్థ చ ‘‘అజానన్తస్స యానే’’తి ఇమినా జానన్తస్స చే యానే పక్ఖిపతి, అఞ్ఞం హరాపేతి నామాతి దస్సేతి. అహరణపచ్చాహరణన్తి హరణపచ్చాహరణానమభావో.
Paṭhamappaṭilābhoti attano atthāya eḷakalomānaṃ paṭhamuppatti. Etena acchinnanissaṭṭhappaṭiladdhānaṃ paṭikkhepo. Aññassa ajānantassa yāne pakkhipitvāti (pārā. aṭṭha. 2.572) gacchante rathādike vā hatthipiṭṭhiādīsu vā sāmikassa ajānantasseva ‘‘harissatī’’ti pakkhipitvā. Agacchantepi eseva nayo. Sace pana agacchante rathādimhi vā hatthipiṭṭhiādīsu vā ṭhapetvā ārohitvā sāreti, heṭṭhā vā gacchanto codeti, pakkosanto vā anubandhāpeti, ‘‘aññaṃ harāpetī’’ti (pārā. 575) vacanato anāpatti. Ettha ca ‘‘ajānantassa yāne’’ti iminā jānantassa ce yāne pakkhipati, aññaṃ harāpeti nāmāti dasseti. Aharaṇapaccāharaṇanti haraṇapaccāharaṇānamabhāvo.
ఏళకలోమసిక్ఖాపదవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Eḷakalomasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.