Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / દ્વેમાતિકાપાળિ • Dvemātikāpāḷi

    ૨. એળકલોમવગ્ગો

    2. Eḷakalomavaggo

    ૧. કોસિયસિક્ખાપદવણ્ણના

    1. Kosiyasikkhāpadavaṇṇanā

    એળકલોમવગ્ગસ્સ પઠમે કોસિયમિસ્સકન્તિ એકેનાપિ કોસિયંસુના અન્તમસો તસ્સ કરણટ્ઠાને વાતવેગેન નિપાતિતેનાપિ મિસ્સીકતં. સન્થતન્તિ સમે ભૂમિભાગે કોસિયંસૂનિ ઉપરૂપરિ સન્થરિત્વા કઞ્જિયાદીહિ સિઞ્ચિત્વા કત્તબ્બતાલક્ખણં. કારાપેય્ય નિસ્સગ્ગિયન્તિ કરણકારાપનપ્પયોગેસુ દુક્કટં, પટિલાભેન નિસ્સગ્ગિયં હોતિ. એત્થ ચ ‘‘ઇદં મે, ભન્તે, કોસિયમિસ્સકં સન્થતં કારાપિતં નિસ્સગ્ગિય’’ન્તિ (પારા॰ ૫૪૪) ઇમિના નયેન નિસ્સજ્જનવિધાનં વેદિતબ્બં, ઇમસ્સેવ વચનસ્સ અનુસારેન ઇતો પરં સબ્બસન્થતં વેદિતબ્બં. સક્કા હિ એત્તાવતા જાનિતુન્તિ ન તં ઇતો પરં દસ્સયિસ્સામ.

    Eḷakalomavaggassa paṭhame kosiyamissakanti ekenāpi kosiyaṃsunā antamaso tassa karaṇaṭṭhāne vātavegena nipātitenāpi missīkataṃ. Santhatanti same bhūmibhāge kosiyaṃsūni uparūpari santharitvā kañjiyādīhi siñcitvā kattabbatālakkhaṇaṃ. Kārāpeyya nissaggiyanti karaṇakārāpanappayogesu dukkaṭaṃ, paṭilābhena nissaggiyaṃ hoti. Ettha ca ‘‘idaṃ me, bhante, kosiyamissakaṃ santhataṃ kārāpitaṃ nissaggiya’’nti (pārā. 544) iminā nayena nissajjanavidhānaṃ veditabbaṃ, imasseva vacanassa anusārena ito paraṃ sabbasanthataṃ veditabbaṃ. Sakkā hi ettāvatā jānitunti na taṃ ito paraṃ dassayissāma.

    આળવિયં છબ્બગ્ગિયે આરબ્ભ કોસિયમિસ્સકં સન્થતં કારાપનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, અસાધારણપઞ્ઞત્તિ, અત્તનો અત્થાય કારાપનવસેન સાણત્તિકં, અત્તના વિપ્પકતપઅયોસાપનનયેન ચતુક્કપાચિત્તિયં, અઞ્ઞસ્સત્થાય કરણકારાપનેસુ અઞ્ઞેન કતં પટિલભિત્વા પરિભુઞ્જને ચ દુક્કટં. વિતાનાદિકરણે, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. કોસિયમિસ્સકભાવો, અત્તનો અત્થાય સન્થતસ્સ કરણકારાપનં, પટિલાભો ચાતિ ઇમાનેત્થ તીણિ અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ ધોવાપનસિક્ખાપદે વુત્તનયેનેવાતિ.

    Āḷaviyaṃ chabbaggiye ārabbha kosiyamissakaṃ santhataṃ kārāpanavatthusmiṃ paññattaṃ, asādhāraṇapaññatti, attano atthāya kārāpanavasena sāṇattikaṃ, attanā vippakatapaayosāpananayena catukkapācittiyaṃ, aññassatthāya karaṇakārāpanesu aññena kataṃ paṭilabhitvā paribhuñjane ca dukkaṭaṃ. Vitānādikaraṇe, ummattakādīnañca anāpatti. Kosiyamissakabhāvo, attano atthāya santhatassa karaṇakārāpanaṃ, paṭilābho cāti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni dhovāpanasikkhāpade vuttanayenevāti.

    કોસિયસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Kosiyasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ૨. સુદ્ધકાળકસિક્ખાપદવણ્ણના

    2. Suddhakāḷakasikkhāpadavaṇṇanā

    દુતિયે સુદ્ધકાળકાનન્તિ સુદ્ધાનં કાળકાનં અઞ્ઞેહિ અમિસ્સીકતાનં. વેસાલિયં છબ્બગ્ગિયે આરબ્ભ તાદિસં સન્થતં કરણવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, સેસં પઠમસદિસમેવાતિ.

    Dutiye suddhakāḷakānanti suddhānaṃ kāḷakānaṃ aññehi amissīkatānaṃ. Vesāliyaṃ chabbaggiye ārabbha tādisaṃ santhataṃ karaṇavatthusmiṃ paññattaṃ, sesaṃ paṭhamasadisamevāti.

    સુદ્ધકાળકસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Suddhakāḷakasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ૩. દ્વેભાગસિક્ખાપદવણ્ણના

    3. Dvebhāgasikkhāpadavaṇṇanā

    તતિયે દ્વે ભાગાતિ દ્વે કોટ્ઠાસા. આદાતબ્બાતિ ગહેતબ્બા. ગોચરિયાનન્તિ કપિલવણ્ણાનં. અયં પનેત્થ વિનિચ્છયો – યત્તકેહિ કત્તુકામો હોતિ, તેસુ તુલયિત્વા દ્વે કોટ્ઠાસા કાળકાનં ગહેતબ્બા, એકો ઓદાતાનં, એકો ગોચરિયાનં. એકસ્સાપિ કાળકલોમસ્સ અતિરેકભાવે નિસ્સગ્ગિયં હોતિ, ઊનકં વટ્ટતિ.

    Tatiye dve bhāgāti dve koṭṭhāsā. Ādātabbāti gahetabbā. Gocariyānanti kapilavaṇṇānaṃ. Ayaṃ panettha vinicchayo – yattakehi kattukāmo hoti, tesu tulayitvā dve koṭṭhāsā kāḷakānaṃ gahetabbā, eko odātānaṃ, eko gocariyānaṃ. Ekassāpi kāḷakalomassa atirekabhāve nissaggiyaṃ hoti, ūnakaṃ vaṭṭati.

    સાવત્થિયં છબ્બગ્ગિયે આરબ્ભ તાદિસં સન્થતં કરણવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, કિરિયાકિરિયં, સેસં પઠમસદિસમેવાતિ. ઇમાનિ પન તીણિ નિસ્સજ્જિત્વા પટિલદ્ધાનિપિ પરિભુઞ્જિતું ન વટ્ટન્તિ.

    Sāvatthiyaṃ chabbaggiye ārabbha tādisaṃ santhataṃ karaṇavatthusmiṃ paññattaṃ, kiriyākiriyaṃ, sesaṃ paṭhamasadisamevāti. Imāni pana tīṇi nissajjitvā paṭiladdhānipi paribhuñjituṃ na vaṭṭanti.

    દ્વેભાગસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Dvebhāgasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ૪. છબ્બસ્સસિક્ખાપદવણ્ણના

    4. Chabbassasikkhāpadavaṇṇanā

    ચતુત્થે ઓરેન ચે છન્નં વસ્સાનન્તિ છન્નં વસ્સાનં ઓરિમભાગે, અન્તોતિ અત્થો. અઞ્ઞત્ર ભિક્ખુસમ્મુતિયાતિ યં સઙ્ઘો ગિલાનસ્સ ભિક્ખુનો સન્થતસમ્મુતિં દેતિ, તં ઠપેત્વા અલદ્ધસમ્મુતિકસ્સ છબ્બસ્સબ્ભન્તરે અઞ્ઞં સન્થતં કરોન્તસ્સ નિસ્સગ્ગિયં હોતિ.

    Catutthe orena ce channaṃ vassānanti channaṃ vassānaṃ orimabhāge, antoti attho. Aññatra bhikkhusammutiyāti yaṃ saṅgho gilānassa bhikkhuno santhatasammutiṃ deti, taṃ ṭhapetvā aladdhasammutikassa chabbassabbhantare aññaṃ santhataṃ karontassa nissaggiyaṃ hoti.

    સાવત્થિયં સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ અનુવસ્સં સન્થતં કારાપનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, ‘‘અઞ્ઞત્ર ભિક્ખુસમ્મુતિયા’’તિ અયમેત્થ અનુપઞ્ઞત્તિ, સા યેન લદ્ધા હોતિ, તસ્સ યાવ રોગો ન વૂપસમ્મતિ, વૂપસન્તો વા પુન કુપ્પતિ, તાવ ગતગતટ્ઠાને અનુવસ્સમ્પિ કાતું વટ્ટતિ, અઞ્ઞસ્સત્થાય કારેતું, કતઞ્ચ પટિલભિત્વા પરિભુઞ્જિતુમ્પિ વટ્ટતિ, સેસં પઠમસદિસમેવાતિ.

    Sāvatthiyaṃ sambahule bhikkhū ārabbha anuvassaṃ santhataṃ kārāpanavatthusmiṃ paññattaṃ, ‘‘aññatra bhikkhusammutiyā’’ti ayamettha anupaññatti, sā yena laddhā hoti, tassa yāva rogo na vūpasammati, vūpasanto vā puna kuppati, tāva gatagataṭṭhāne anuvassampi kātuṃ vaṭṭati, aññassatthāya kāretuṃ, katañca paṭilabhitvā paribhuñjitumpi vaṭṭati, sesaṃ paṭhamasadisamevāti.

    છબ્બસ્સસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Chabbassasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ૫. નિસીદનસિક્ખાપદવણ્ણના

    5. Nisīdanasikkhāpadavaṇṇanā

    પઞ્ચમે પુરાણસન્થતં નામ યત્થ સકિમ્પિ નિસિન્નો વા હોતિ નિપન્નો વા. સમન્તાતિ એકપસ્સતો વટ્ટં વા ચતુરસ્સં વા છિન્દિત્વા ગહિતટ્ઠાનં યથા વિદત્થિમત્તં હોતિ, એવં ગહેતબ્બં. સન્થરન્તેન પન એકદેસે વા સન્થરિતબ્બં, વિજટેત્વા વા મિસ્સકં કત્વા સન્થરિતબ્બં, એવં થિરતરં હોતિ. અનાદા ચેતિ સતિ પુરાણસન્થતે અગ્ગહેત્વા. અસતિ પન અગ્ગહેત્વાપિ વટ્ટતિ, અઞ્ઞસ્સત્થાય કારેતું, કતઞ્ચ પટિલભિત્વા પરિભુઞ્જિતુમ્પિ વટ્ટતિ.

    Pañcame purāṇasanthataṃ nāma yattha sakimpi nisinno vā hoti nipanno vā. Samantāti ekapassato vaṭṭaṃ vā caturassaṃ vā chinditvā gahitaṭṭhānaṃ yathā vidatthimattaṃ hoti, evaṃ gahetabbaṃ. Santharantena pana ekadese vā santharitabbaṃ, vijaṭetvā vā missakaṃ katvā santharitabbaṃ, evaṃ thirataraṃ hoti. Anādā ceti sati purāṇasanthate aggahetvā. Asati pana aggahetvāpi vaṭṭati, aññassatthāya kāretuṃ, katañca paṭilabhitvā paribhuñjitumpi vaṭṭati.

    સાવત્થિયં સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ સન્થતવિસ્સજ્જનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, સેસં તતિયસદિસમેવાતિ.

    Sāvatthiyaṃ sambahule bhikkhū ārabbha santhatavissajjanavatthusmiṃ paññattaṃ, sesaṃ tatiyasadisamevāti.

    નિસીદનસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Nisīdanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ૬. એળકલોમસિક્ખાપદવણ્ણના

    6. Eḷakalomasikkhāpadavaṇṇanā

    છટ્ઠે અદ્ધાનમગ્ગપ્પટિપન્નસ્સાતિ અદ્ધાનસઙ્ખાતં દીઘમગ્ગં પટિપન્નસ્સ, સબ્બઞ્ચેતં વત્થુમત્તદીપનમેવ, યત્થ કત્થચિ પન ધમ્મેન લભિત્વા ગણ્હતો દોસો નત્થિ. તિયોજનપરમન્તિ ગહિતટ્ઠાનતો તિયોજનપ્પમાણં દેસં. સહત્થાતિ સહત્થેન, અત્તના હરિતબ્બાનીતિ અત્થો. અસન્તે હારકેતિ અસન્તેયેવ અઞ્ઞસ્મિમ્પિ હારકે. સચે પન અત્થિ, તં ગાહેતું વટ્ટતિ. અત્તના પન અન્તમસો વાતાબાધપ્પટિકારત્થં સુત્તકેન અબન્ધિત્વા કણ્ણચ્છિદ્દે પક્ખિત્તાનિપિ આદાય તિયોજનં એકં પાદં અતિક્કામેન્તસ્સ દુક્કટં, દુતિયપાદાતિક્કમે નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં.

    Chaṭṭhe addhānamaggappaṭipannassāti addhānasaṅkhātaṃ dīghamaggaṃ paṭipannassa, sabbañcetaṃ vatthumattadīpanameva, yattha katthaci pana dhammena labhitvā gaṇhato doso natthi. Tiyojanaparamanti gahitaṭṭhānato tiyojanappamāṇaṃ desaṃ. Sahatthāti sahatthena, attanā haritabbānīti attho. Asante hāraketi asanteyeva aññasmimpi hārake. Sace pana atthi, taṃ gāhetuṃ vaṭṭati. Attanā pana antamaso vātābādhappaṭikāratthaṃ suttakena abandhitvā kaṇṇacchidde pakkhittānipi ādāya tiyojanaṃ ekaṃ pādaṃ atikkāmentassa dukkaṭaṃ, dutiyapādātikkame nissaggiyaṃ pācittiyaṃ.

    સાવત્થિયં અઞ્ઞતરં ભિક્ખું આરબ્ભ તિયોજનાતિક્કમનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, અસાધારણપઞ્ઞત્તિ, અનાણત્તિકં, તિકપાચિત્તિયં, ઊનકતિયોજને અતિરેકસઞ્ઞિનો વેમતિકસ્સ વા દુક્કટં. તિયોજનં હરણપચ્ચાહરણે, વાસાધિપ્પાયેન ગન્ત્વા તતો પરં હરણે, અચ્છિન્નં વા નિસ્સટ્ઠં વા પટિલભિત્વા હરણે, અઞ્ઞં હરાપને, અન્તમસો સુત્તકેનપિ બદ્ધકતભણ્ડહરણે, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. એળકલોમાનં અકતભણ્ડતા, પઠમપ્પટિલાભો, અત્તના આદાય વા અઞ્ઞસ્સ અજાનન્તસ્સ યાને પક્ખિપિત્વા વા તિયોજનાતિક્કમનં, આહરણપચ્ચાહરણં, અવાસાધિપ્પાયતાતિ ઇમાનેત્થ પઞ્ચ અઙ્ગાનિ. એળકલોમસમુટ્ઠાનં , કિરિયં, નોસઞ્ઞાવિમોક્ખં, અચિત્તકં, પણ્ણત્તિવજ્જં, કાયકમ્મં, તિચિત્તં, તિવેદનન્તિ.

    Sāvatthiyaṃ aññataraṃ bhikkhuṃ ārabbha tiyojanātikkamanavatthusmiṃ paññattaṃ, asādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, ūnakatiyojane atirekasaññino vematikassa vā dukkaṭaṃ. Tiyojanaṃ haraṇapaccāharaṇe, vāsādhippāyena gantvā tato paraṃ haraṇe, acchinnaṃ vā nissaṭṭhaṃ vā paṭilabhitvā haraṇe, aññaṃ harāpane, antamaso suttakenapi baddhakatabhaṇḍaharaṇe, ummattakādīnañca anāpatti. Eḷakalomānaṃ akatabhaṇḍatā, paṭhamappaṭilābho, attanā ādāya vā aññassa ajānantassa yāne pakkhipitvā vā tiyojanātikkamanaṃ, āharaṇapaccāharaṇaṃ, avāsādhippāyatāti imānettha pañca aṅgāni. Eḷakalomasamuṭṭhānaṃ , kiriyaṃ, nosaññāvimokkhaṃ, acittakaṃ, paṇṇattivajjaṃ, kāyakammaṃ, ticittaṃ, tivedananti.

    એળકલોમસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Eḷakalomasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ૭. એળકલોમધોવાપનસિક્ખાપદવણ્ણના

    7. Eḷakalomadhovāpanasikkhāpadavaṇṇanā

    સત્તમે સક્કેસુ છબ્બગ્ગિયે આરબ્ભ એળકલોમધોવાપનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં. તત્થ પુરાણચીવરધોવાપને વુત્તનયેનેવ સબ્બોપિ વિનિચ્છયો વેદિતબ્બો.

    Sattame sakkesu chabbaggiye ārabbha eḷakalomadhovāpanavatthusmiṃ paññattaṃ. Tattha purāṇacīvaradhovāpane vuttanayeneva sabbopi vinicchayo veditabbo.

    એળકલોમધોવાપનસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Eḷakalomadhovāpanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ૮. જાતરૂપસિક્ખાપદવણ્ણના

    8. Jātarūpasikkhāpadavaṇṇanā

    અટ્ઠમે જાતરૂપરજતન્તિ સુવણ્ણઞ્ચેવ રૂપિયઞ્ચ, અપિચ કહાપણો લોહમાસકદારુમાસકજતુમાસકાદયોપિ યે વોહારં ગચ્છન્તિ, સબ્બે તે ઇધ રજતન્ત્વેવ વુત્તા. ઉગ્ગણ્હેય્ય વાતિ અત્તનો અત્થાય દિય્યમાનં વા યત્થકત્થચિ ઠિતં વા નિપ્પરિગ્ગહિતં દિસ્વા સયં ગણ્હેય્ય વા. ઉગ્ગણ્હાપેય્ય વાતિ તદેવ અઞ્ઞેન ગાહાપેય્ય વા. ઉપનિક્ખિત્તં વા સાદિયેય્યાતિ ‘‘ઇદં અય્યસ્સ હોતૂ’’તિ એવં સમ્મુખા વા, ‘‘અસુકસ્મિં નામ ઠાને મમ હિરઞ્ઞસુવણ્ણં, તં તુય્હં હોતૂ’’તિ એવં પરમ્મુખા ઠિતં વા કેવલં વાચાય વા હત્થમુદ્દાય વા ‘‘તુય્હ’’ન્તિ વત્વા પરિચ્ચત્તં યો કાયવાચાહિ અપ્પટિક્ખિપિત્વા ચિત્તેન અધિવાસેય્ય, અયં ‘‘સાદિયેય્યા’’તિ વુચ્ચતિ. સચે પન ચિત્તેન સાદિયતિ, ગણ્હિતુકામો હોતિ, કાયેન વા વાચાય વા ‘‘નયિદં કપ્પતી’’તિ પટિક્ખિપતિ, કાયવાચાહિ અપ્પટિક્ખિપિત્વા સુદ્ધચિત્તો હુત્વા ‘‘નયિદં અમ્હાકં કપ્પતી’’તિ ન સાદિયતિ, વટ્ટતિ. નિસ્સગ્ગિયન્તિ ઉગ્ગહણાદીસુ યંકિઞ્ચિ કરોન્તસ્સ અઘનબદ્ધેસુ વત્થૂસુ વત્થુગણનાય નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. તં નિસ્સજ્જન્તેન ‘‘અહં, ભન્તે, રૂપિયં પટિગ્ગહેસિં, ઇદં મે, ભન્તે, નિસ્સગ્ગિયં, ઇમાહં સઙ્ઘસ્સ નિસ્સજ્જામી’’તિ (પારા॰ ૫૮૪) એવં સઙ્ઘમજ્ઝેયેવ નિસ્સજ્જિતબ્બં. સચે તત્થ કોચિ ગહટ્ઠો આગચ્છતિ , ‘‘ઇદં જાનાહી’’તિ વત્તબ્બો. ‘‘ઇમિના કિં આહરિય્યતૂ’’તિ ભણન્તે પન ‘‘ઇદં નામા’’તિ અવત્વા ‘‘સપ્પિઆદીનિ ભિક્ખૂનં કપ્પન્તી’’તિ એવં કપ્પિયં આચિક્ખિતબ્બં. સચે સો આહરતિ, રૂપિયપ્પટિગ્ગાહકં ઠપેત્વા સબ્બેહિ ભાજેત્વા પરિભુઞ્જિતબ્બં. રૂપિયપ્પટિગ્ગાહકસ્સ પન યં તપ્પચ્ચયા ઉપ્પન્નં, તં અઞ્ઞેન લભિત્વા દિય્યમાનમ્પિ અન્તમસો તતો નિબ્બત્તરુક્ખચ્છાયાપિ પરિભુઞ્જિતું ન વટ્ટતિ. સચે પન સો કિઞ્ચિ આહરિતું ન ઇચ્છતિ, ‘‘ઇમં છટ્ટેહી’’તિ વત્તબ્બો. સચે યત્થ કત્થચિ નિક્ખિપતિ, ગહેત્વા વા ગચ્છતિ, ન વારેતબ્બો. નો ચે છટ્ટેતિ, પઞ્ચઙ્ગસમન્નાગતો ભિક્ખુ રૂપિયછટ્ટકો સમ્મન્નિતબ્બો. તેન અનિમિત્તં કત્વાવ ગૂથં વિય છટ્ટેતબ્બં. સચે નિમિત્તં કરોતિ, દુક્કટં આપજ્જતિ.

    Aṭṭhame jātarūparajatanti suvaṇṇañceva rūpiyañca, apica kahāpaṇo lohamāsakadārumāsakajatumāsakādayopi ye vohāraṃ gacchanti, sabbe te idha rajatantveva vuttā. Uggaṇheyya vāti attano atthāya diyyamānaṃ vā yatthakatthaci ṭhitaṃ vā nippariggahitaṃ disvā sayaṃ gaṇheyya vā. Uggaṇhāpeyya vāti tadeva aññena gāhāpeyya vā. Upanikkhittaṃ vā sādiyeyyāti ‘‘idaṃ ayyassa hotū’’ti evaṃ sammukhā vā, ‘‘asukasmiṃ nāma ṭhāne mama hiraññasuvaṇṇaṃ, taṃ tuyhaṃ hotū’’ti evaṃ parammukhā ṭhitaṃ vā kevalaṃ vācāya vā hatthamuddāya vā ‘‘tuyha’’nti vatvā pariccattaṃ yo kāyavācāhi appaṭikkhipitvā cittena adhivāseyya, ayaṃ ‘‘sādiyeyyā’’ti vuccati. Sace pana cittena sādiyati, gaṇhitukāmo hoti, kāyena vā vācāya vā ‘‘nayidaṃ kappatī’’ti paṭikkhipati, kāyavācāhi appaṭikkhipitvā suddhacitto hutvā ‘‘nayidaṃ amhākaṃ kappatī’’ti na sādiyati, vaṭṭati. Nissaggiyanti uggahaṇādīsu yaṃkiñci karontassa aghanabaddhesu vatthūsu vatthugaṇanāya nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Taṃ nissajjantena ‘‘ahaṃ, bhante, rūpiyaṃ paṭiggahesiṃ, idaṃ me, bhante, nissaggiyaṃ, imāhaṃ saṅghassa nissajjāmī’’ti (pārā. 584) evaṃ saṅghamajjheyeva nissajjitabbaṃ. Sace tattha koci gahaṭṭho āgacchati , ‘‘idaṃ jānāhī’’ti vattabbo. ‘‘Iminā kiṃ āhariyyatū’’ti bhaṇante pana ‘‘idaṃ nāmā’’ti avatvā ‘‘sappiādīni bhikkhūnaṃ kappantī’’ti evaṃ kappiyaṃ ācikkhitabbaṃ. Sace so āharati, rūpiyappaṭiggāhakaṃ ṭhapetvā sabbehi bhājetvā paribhuñjitabbaṃ. Rūpiyappaṭiggāhakassa pana yaṃ tappaccayā uppannaṃ, taṃ aññena labhitvā diyyamānampi antamaso tato nibbattarukkhacchāyāpi paribhuñjituṃ na vaṭṭati. Sace pana so kiñci āharituṃ na icchati, ‘‘imaṃ chaṭṭehī’’ti vattabbo. Sace yattha katthaci nikkhipati, gahetvā vā gacchati, na vāretabbo. No ce chaṭṭeti, pañcaṅgasamannāgato bhikkhu rūpiyachaṭṭako sammannitabbo. Tena animittaṃ katvāva gūthaṃ viya chaṭṭetabbaṃ. Sace nimittaṃ karoti, dukkaṭaṃ āpajjati.

    રાજગહે ઉપનન્દં આરબ્ભ રૂપિયપ્પટિગ્ગહણવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, સાધારણપઞ્ઞત્તિ, સાણત્તિકં, તિકપાચિત્તિયં, અરૂપિયે રૂપિયસઞ્ઞિનો વેમતિકસ્સ વા, સઙ્ઘચેતિયાદીનં અત્થાય ગણ્હન્તસ્સ, મુત્તામણિઆદિપ્પટિગ્ગહણે ચ દુક્કટં. રતનસિક્ખાપદનયેન નિક્ખિપન્તસ્સ, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. જાતરૂપરજતભાવો, અત્તુદ્દેસિકતા, ગહણાદીસુ અઞ્ઞતરભાવોતિ ઇમાનેત્થ તીણિ અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીસુ સિયા કિરિયં ગહણેન આપજ્જનતો, સિયા અકિરિયં પટિક્ખેપસ્સ અકરણતો, સેસં સઞ્ચરિત્તે વુત્તનયમેવાતિ.

    Rājagahe upanandaṃ ārabbha rūpiyappaṭiggahaṇavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, sāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, arūpiye rūpiyasaññino vematikassa vā, saṅghacetiyādīnaṃ atthāya gaṇhantassa, muttāmaṇiādippaṭiggahaṇe ca dukkaṭaṃ. Ratanasikkhāpadanayena nikkhipantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Jātarūparajatabhāvo, attuddesikatā, gahaṇādīsu aññatarabhāvoti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīsu siyā kiriyaṃ gahaṇena āpajjanato, siyā akiriyaṃ paṭikkhepassa akaraṇato, sesaṃ sañcaritte vuttanayamevāti.

    જાતરૂપસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Jātarūpasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ૯. રૂપિયસંવોહારસિક્ખાપદવણ્ણના

    9. Rūpiyasaṃvohārasikkhāpadavaṇṇanā

    નવમે નાનપ્પકારકન્તિ કતાદિવસેન અનેકવિધં. રૂપિયસંવોહારન્તિ જાતરૂપરજતપરિવત્તનં. પુરિમસિક્ખાપદેન હિ નિસ્સગ્ગિયવત્થુદુક્કટવત્થૂનં પટિગ્ગહણં વારિતં, ઇમિના પરિવત્તનં. તસ્મા દુક્કટવત્થુના દુક્કટવત્થુકપ્પિયવત્થૂનિ, કપ્પિયવત્થુના ચ દુક્કટવત્થું પરિવત્તેન્તસ્સ દુક્કટં. નિસ્સગ્ગિયવત્થુના પન નિસ્સગ્ગિયવત્થું વા દુક્કટવત્થું વા કપ્પિયવત્થું વા, દુક્કટવત્થુકપ્પિયવત્થૂહિ ચ નિસ્સગ્ગિયવત્થું પરિવત્તેન્તસ્સ નિસ્સગ્ગિયં હોતિ, તં પુરિમનયાનુસારેનેવ સઙ્ઘમજ્ઝે નિસ્સજ્જિતબ્બં, નિસ્સટ્ઠવત્થુસ્મિઞ્ચ તત્થ વુત્તનયેનેવ પટિપજ્જિતબ્બં.

    Navame nānappakārakanti katādivasena anekavidhaṃ. Rūpiyasaṃvohāranti jātarūparajataparivattanaṃ. Purimasikkhāpadena hi nissaggiyavatthudukkaṭavatthūnaṃ paṭiggahaṇaṃ vāritaṃ, iminā parivattanaṃ. Tasmā dukkaṭavatthunā dukkaṭavatthukappiyavatthūni, kappiyavatthunā ca dukkaṭavatthuṃ parivattentassa dukkaṭaṃ. Nissaggiyavatthunā pana nissaggiyavatthuṃ vā dukkaṭavatthuṃ vā kappiyavatthuṃ vā, dukkaṭavatthukappiyavatthūhi ca nissaggiyavatthuṃ parivattentassa nissaggiyaṃ hoti, taṃ purimanayānusāreneva saṅghamajjhe nissajjitabbaṃ, nissaṭṭhavatthusmiñca tattha vuttanayeneva paṭipajjitabbaṃ.

    સાવત્થિયં છબ્બગ્ગિયે આરબ્ભ રૂપિયસંવોહારવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, સાધારણપઞ્ઞત્તિ, અનાણત્તિકં, યં અત્તનો ધનેન પરિવત્તેતિ, તસ્સ વા ધનસ્સ વા રૂપિયભાવો ચેવ, પરિવત્તનઞ્ચાતિ ઇમાનેત્થ દ્વે અઙ્ગાનિ. કિરિયં, સેસં અનન્તરસિક્ખાપદે વુત્તનયમેવાતિ.

    Sāvatthiyaṃ chabbaggiye ārabbha rūpiyasaṃvohāravatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, yaṃ attano dhanena parivatteti, tassa vā dhanassa vā rūpiyabhāvo ceva, parivattanañcāti imānettha dve aṅgāni. Kiriyaṃ, sesaṃ anantarasikkhāpade vuttanayamevāti.

    રૂપિયસંવોહારસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Rūpiyasaṃvohārasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ૧૦. કયવિક્કયસિક્ખાપદવણ્ણના

    10. Kayavikkayasikkhāpadavaṇṇanā

    દસમે નાનપ્પકારકન્તિ ચીવરાદીનં કપ્પિયભણ્ડાનં વસેન અનેકવિધં. કયવિક્કયન્તિ કયઞ્ચેવ વિક્કયઞ્ચ. ‘‘ઇમિના ઇમં દેહિ, ઇમં આહર, પરિવત્તેહિ, ચેતાપેહી’’તિ ઇમિના હિ નયેન પરસ્સ કપ્પિયભણ્ડં ગણ્હન્તો કયં સમાપજ્જતિ, અત્તનો કપ્પિયભણ્ડં દેન્તો વિક્કયં સમાપજ્જતિ. તસ્મા ઠપેત્વા પઞ્ચ સહધમ્મિકે યં એવં અત્તનો કપ્પિયભણ્ડં દત્વા માતુ સન્તકમ્પિ કપ્પિયભણ્ડં ગણ્હાતિ, તં નિસ્સગ્ગિયં હોતિ. વુત્તલક્ખણવસેન સઙ્ઘગણપુગ્ગલેસુ યસ્સ કસ્સચિ નિસ્સજ્જિતબ્બં, ‘‘ઇમં ભુઞ્જિત્વા વા ગહેત્વા વા ઇદં નામ આહર વા કરોહિ વા’’તિ રજનાદિં આહરાપેત્વા વા ધમકરણાદિપરિક્ખારં ભૂમિસોધનાદિઞ્ચ નવકમ્મં કારેત્વા વા સન્તં વત્થુ નિસ્સજ્જિતબ્બં, અસન્તે પાચિત્તિયં દેસેતબ્બમેવ.

    Dasame nānappakārakanti cīvarādīnaṃ kappiyabhaṇḍānaṃ vasena anekavidhaṃ. Kayavikkayanti kayañceva vikkayañca. ‘‘Iminā imaṃ dehi, imaṃ āhara, parivattehi, cetāpehī’’ti iminā hi nayena parassa kappiyabhaṇḍaṃ gaṇhanto kayaṃ samāpajjati, attano kappiyabhaṇḍaṃ dento vikkayaṃ samāpajjati. Tasmā ṭhapetvā pañca sahadhammike yaṃ evaṃ attano kappiyabhaṇḍaṃ datvā mātu santakampi kappiyabhaṇḍaṃ gaṇhāti, taṃ nissaggiyaṃ hoti. Vuttalakkhaṇavasena saṅghagaṇapuggalesu yassa kassaci nissajjitabbaṃ, ‘‘imaṃ bhuñjitvā vā gahetvā vā idaṃ nāma āhara vā karohi vā’’ti rajanādiṃ āharāpetvā vā dhamakaraṇādiparikkhāraṃ bhūmisodhanādiñca navakammaṃ kāretvā vā santaṃ vatthu nissajjitabbaṃ, asante pācittiyaṃ desetabbameva.

    સાવત્થિયં ઉપનન્દં આરબ્ભ કયવિક્કયવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, ‘‘ઇદં કિં અગ્ઘતી’’તિ એવં અગ્ઘં પુચ્છન્તસ્સ, યસ્સ હત્થતો ભણ્ડં ગણ્હિતુકામો હોતિ, તં ઠપેત્વા અઞ્ઞં અન્તમસો તસ્સેવ પુત્તભાતુકમ્પિ કપ્પિયકારકં કત્વા ‘‘ઇમિના ઇદં નામ ગહેત્વા દેહી’’તિ આચિક્ખન્તસ્સ, ‘‘ઇદં અમ્હાકં અત્થિ, અમ્હાકઞ્ચ ઇમિના ચ ઇમિના ચ અત્થો’’તિ એવં વત્વા અત્તનો ધનેન લદ્ધં ગણ્હન્તસ્સ, સહધમ્મિકેહિ સદ્ધિં કયવિક્કયં કરોન્તસ્સ, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. યં અત્તનો ધનેન પરિવત્તેતિ, યેન ચ પરિવત્તેતિ, તેસં કપ્પિયવત્થુતા, અસહધમ્મિકતા, કયવિક્કયાપજ્જનઞ્ચાતિ ઇમાનેત્થ તીણિ અઙ્ગાનિ. સેસં રૂપિયસંવોહારે વુત્તનયમેવાતિ.

    Sāvatthiyaṃ upanandaṃ ārabbha kayavikkayavatthusmiṃ paññattaṃ, ‘‘idaṃ kiṃ agghatī’’ti evaṃ agghaṃ pucchantassa, yassa hatthato bhaṇḍaṃ gaṇhitukāmo hoti, taṃ ṭhapetvā aññaṃ antamaso tasseva puttabhātukampi kappiyakārakaṃ katvā ‘‘iminā idaṃ nāma gahetvā dehī’’ti ācikkhantassa, ‘‘idaṃ amhākaṃ atthi, amhākañca iminā ca iminā ca attho’’ti evaṃ vatvā attano dhanena laddhaṃ gaṇhantassa, sahadhammikehi saddhiṃ kayavikkayaṃ karontassa, ummattakādīnañca anāpatti. Yaṃ attano dhanena parivatteti, yena ca parivatteti, tesaṃ kappiyavatthutā, asahadhammikatā, kayavikkayāpajjanañcāti imānettha tīṇi aṅgāni. Sesaṃ rūpiyasaṃvohāre vuttanayamevāti.

    કયવિક્કયસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Kayavikkayasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.

    એળકલોમવગ્ગો દુતિયો.

    Eḷakalomavaggo dutiyo.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact