| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ગામસીમાદિકથાવણ્ણના
Gāmasīmādikathāvaṇṇanā
૧૪૭. અપરિચ્છિન્નાયાતિ બદ્ધસીમાવસેન અકતપરિચ્છેદાય. યેન કેનચિ ખણિત્વા અકતોતિ અન્તમસો તિરચ્છાનેનપિ ખણિત્વા અકતો. તસ્સ અન્તોહત્થપાસં વિજહિત્વા ઠિતો કમ્મં કોપેતીતિ ઇમિના બહિપરિચ્છેદતો યત્થ કત્થચિ ઠિતો કમ્મં ન કોપેતીતિ દીપેતિ. યં પન વુત્તં માતિકાટ્ઠકથાયં (કઙ્ખા॰ અટ્ઠ॰ નિદાનવણ્ણના) ‘‘પરિચ્છેદબ્ભન્તરે હત્થપાસં વિજહિત્વા ઠિતોપિ પરિચ્છેદતો બહિ અઞ્ઞં તત્તકંયેવ પરિચ્છેદં અનતિક્કમિત્વા ઠિતોપિ કમ્મં કોપેતિ, ઇદં સબ્બઅટ્ઠકથાસુ સન્નિટ્ઠાન’’ન્તિ, તત્થ ‘‘અઞ્ઞં તત્તકંયેવ પરિચ્છેદં અનતિક્કમિત્વા ઠિતોપિ કમ્મં કોપેતી’’તિ ઇદં નેવ પાળિયં, ન અટ્ઠકથાયં ઉપલબ્ભતિ. યદિ ચેતં દ્વિન્નં સઙ્ઘાનં વિસું ઉપોસથાદિકમ્મકરણાધિકારે વુત્તત્તા ઉદકુક્ખેપતો બહિ અઞ્ઞં ઉદકુક્ખેપં અનતિક્કમિત્વા ઉપોસથાદિકરણત્થં ઠિતો સઙ્ઘો સીમાસમ્ભેદસમ્ભવતો કમ્મં કોપેતીતિ ઇમિના અધિપ્પાયેન વુત્તં સિયા, એવં સતિ યુજ્જેય્ય. તેનેવ માતિકાટ્ઠકથાય લીનત્થપ્પકાસનિયં વુત્તં ‘‘અઞ્ઞં તત્તકંયેવ પરિચ્છેદન્તિ દુતિયં ઉદકુક્ખેપં અનતિક્કન્તોપિ કોપેતિ. કસ્મા? અત્તનો ઉદકુક્ખેપસીમાય પરેસં ઉદકુક્ખેપસીમાય અજ્ઝોત્થટત્તા સીમાસમ્ભેદો હોતિ, તસ્મા કોપેતી’’તિ. ‘‘ઇદં સબ્બઅટ્ઠકથાસુ સન્નિટ્ઠાન’’ન્તિ ચ ઇમિના અધિપ્પાયેન વુત્તન્તિ ગહેતબ્બં સબ્બાસુપિ અટ્ઠકથાસુ સીમાસમ્ભેદસ્સ અનિચ્છિતત્તા. તેનેવ હિ ‘‘અત્તનો ચ અઞ્ઞેસઞ્ચ ઉદકુક્ખેપપરિચ્છેદસ્સ અન્તરા અઞ્ઞો ઉદકુક્ખેપો સીમન્તરિકત્થાય ઠપેતબ્બો’’તિ વુત્તં. અઞ્ઞે પનેત્થ અઞ્ઞથાપિ પપઞ્ચેન્તિ, તં ન ગહેતબ્બં.
147.Aparicchinnāyāti baddhasīmāvasena akataparicchedāya. Yena kenaci khaṇitvā akatoti antamaso tiracchānenapi khaṇitvā akato. Tassa antohatthapāsaṃ vijahitvā ṭhito kammaṃ kopetīti iminā bahiparicchedato yattha katthaci ṭhito kammaṃ na kopetīti dīpeti. Yaṃ pana vuttaṃ mātikāṭṭhakathāyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. nidānavaṇṇanā) ‘‘paricchedabbhantare hatthapāsaṃ vijahitvā ṭhitopi paricchedato bahi aññaṃ tattakaṃyeva paricchedaṃ anatikkamitvā ṭhitopi kammaṃ kopeti, idaṃ sabbaaṭṭhakathāsu sanniṭṭhāna’’nti, tattha ‘‘aññaṃ tattakaṃyeva paricchedaṃ anatikkamitvā ṭhitopi kammaṃ kopetī’’ti idaṃ neva pāḷiyaṃ, na aṭṭhakathāyaṃ upalabbhati. Yadi cetaṃ dvinnaṃ saṅghānaṃ visuṃ uposathādikammakaraṇādhikāre vuttattā udakukkhepato bahi aññaṃ udakukkhepaṃ anatikkamitvā uposathādikaraṇatthaṃ ṭhito saṅgho sīmāsambhedasambhavato kammaṃ kopetīti iminā adhippāyena vuttaṃ siyā, evaṃ sati yujjeyya. Teneva mātikāṭṭhakathāya līnatthappakāsaniyaṃ vuttaṃ ‘‘aññaṃ tattakaṃyeva paricchedanti dutiyaṃ udakukkhepaṃ anatikkantopi kopeti. Kasmā? Attano udakukkhepasīmāya paresaṃ udakukkhepasīmāya ajjhotthaṭattā sīmāsambhedo hoti, tasmā kopetī’’ti. ‘‘Idaṃ sabbaaṭṭhakathāsu sanniṭṭhāna’’nti ca iminā adhippāyena vuttanti gahetabbaṃ sabbāsupi aṭṭhakathāsu sīmāsambhedassa anicchitattā. Teneva hi ‘‘attano ca aññesañca udakukkhepaparicchedassa antarā añño udakukkhepo sīmantarikatthāya ṭhapetabbo’’ti vuttaṃ. Aññe panettha aññathāpi papañcenti, taṃ na gahetabbaṃ.
સબ્બત્થ સઙ્ઘો નિસીદતીતિ હત્થપાસં અવિજહિત્વા નિસીદતિ. ઉદકુક્ખેપસીમાકમ્મં નત્થીતિ યસ્મા સબ્બોપિ નદીપદેસો ભિક્ખૂહિ અજ્ઝોત્થટો , તસ્મા સમન્તતો નદિયા અભાવા ઉદકુક્ખેપે પયોજનં નત્થિ. ઉદકુક્ખેપપ્પમાણા સીમન્તરિકા સુવિઞ્ઞેય્યતરા હોતિ, સીમાસમ્ભેદસઙ્કા ન ચ સિયાતિ સામીચિદસ્સનત્થં ‘‘અઞ્ઞો ઉદકુક્ખેપો સીમન્તરિકત્થાય ઠપેતબ્બો’’તિ વુત્તં. યત્તકેન પન સીમાસમ્ભેદો ન હોતિ, તત્તકં ઠપેતું વટ્ટતિયેવ. તેનેવાહુ પોરાણા ‘‘યત્તકેન સીમાસઙ્કરો ન હોતિ, તત્તકમ્પિ ઠપેતું વટ્ટતી’’તિ. ઊનકં પન ન વટ્ટતીતિ ઇદમ્પિ ઉદકુક્ખેપસીમાય પરિસવસેન વડ્ઢનતો સીમાસમ્ભેદસઙ્કા સિયાતિ તંનિવારણત્થમેવ વુત્તં.
Sabbattha saṅgho nisīdatīti hatthapāsaṃ avijahitvā nisīdati. Udakukkhepasīmākammaṃ natthīti yasmā sabbopi nadīpadeso bhikkhūhi ajjhotthaṭo , tasmā samantato nadiyā abhāvā udakukkhepe payojanaṃ natthi. Udakukkhepappamāṇā sīmantarikā suviññeyyatarā hoti, sīmāsambhedasaṅkā na ca siyāti sāmīcidassanatthaṃ ‘‘añño udakukkhepo sīmantarikatthāya ṭhapetabbo’’ti vuttaṃ. Yattakena pana sīmāsambhedo na hoti, tattakaṃ ṭhapetuṃ vaṭṭatiyeva. Tenevāhu porāṇā ‘‘yattakena sīmāsaṅkaro na hoti, tattakampi ṭhapetuṃ vaṭṭatī’’ti. Ūnakaṃ pana na vaṭṭatīti idampi udakukkhepasīmāya parisavasena vaḍḍhanato sīmāsambhedasaṅkā siyāti taṃnivāraṇatthameva vuttaṃ.
ગચ્છન્તિયા પન નાવાય કાતું ન વટ્ટતીતિ એત્થ ઉદકુક્ખેપમનતિક્કમિત્વા પરિવત્તમાનાય કાતું વટ્ટતીતિ વેદિતબ્બં. સીમં વા સોધેત્વાતિ એત્થ સીમસોધનં નામ ગામસીમાદીસુ ઠિતાનં હત્થપાસાનયનાદિ. ‘‘નદિં વિનાસેત્વા તળાકં કરોન્તી’’તિ વુત્તમેવત્થં વિભાવેતિ ‘‘હેટ્ઠા પાળિ બદ્ધા’’તિ, હેટ્ઠાનદિં આવરિત્વા પાળિ બદ્ધાતિ અત્થો. છડ્ડિતમોદકન્તિ તળાકરક્ખણત્થં એકમન્તેન છડ્ડિતમુદકં. દેવે અવસ્સન્તેતિ દુબ્બુટ્ઠિકાલે વસ્સાનેપિ દેવે અવસ્સન્તે. ઉપ્પતિત્વાતિ ઉત્તરિત્વા. ગામનિગમસીમં ઓત્થરિત્વા પવત્તતીતિ વુત્તપ્પકારે વસ્સકાલે ચત્તારો માસે અબ્બોચ્છિન્ના પવત્તતિ. વિહારસીમન્તિ બદ્ધસીમં સન્ધાય વદતિ.
Gacchantiyāpana nāvāya kātuṃ na vaṭṭatīti ettha udakukkhepamanatikkamitvā parivattamānāya kātuṃ vaṭṭatīti veditabbaṃ. Sīmaṃ vā sodhetvāti ettha sīmasodhanaṃ nāma gāmasīmādīsu ṭhitānaṃ hatthapāsānayanādi. ‘‘Nadiṃ vināsetvā taḷākaṃ karontī’’ti vuttamevatthaṃ vibhāveti ‘‘heṭṭhā pāḷi baddhā’’ti, heṭṭhānadiṃ āvaritvā pāḷi baddhāti attho. Chaḍḍitamodakanti taḷākarakkhaṇatthaṃ ekamantena chaḍḍitamudakaṃ. Deve avassanteti dubbuṭṭhikāle vassānepi deve avassante. Uppatitvāti uttaritvā. Gāmanigamasīmaṃ ottharitvā pavattatīti vuttappakāre vassakāle cattāro māse abbocchinnā pavattati. Vihārasīmanti baddhasīmaṃ sandhāya vadati.
અગમનપથેતિ યત્થ તદહેવ ગન્ત્વા પચ્ચાગન્તું ન સક્કા હોતિ, તાદિસે પદેસે અરઞ્ઞસીમાસઙ્ખમેવ ગચ્છતીતિ સત્તબ્ભન્તરસીમં સન્ધાય વદતિ. તેસન્તિ મચ્છબન્ધાનં. ગમનપરિયન્તસ્સ ઓરતોતિ ગમનપરિયન્તસ્સ ઓરિમભાગે દીપકં પબ્બતઞ્ચ સન્ધાય વુત્તં, ન સમુદ્દપ્પદેસં.
Agamanapatheti yattha tadaheva gantvā paccāgantuṃ na sakkā hoti, tādise padese araññasīmāsaṅkhameva gacchatīti sattabbhantarasīmaṃ sandhāya vadati. Tesanti macchabandhānaṃ. Gamanapariyantassa oratoti gamanapariyantassa orimabhāge dīpakaṃ pabbatañca sandhāya vuttaṃ, na samuddappadesaṃ.
૧૪૮. સંસટ્ઠવિટપાતિ ઇમિના અઞ્ઞમઞ્ઞસ્સ આસન્નતં દીપેતિ. બદ્ધા હોતીતિ પચ્છિમદિસાભાગે સીમં સન્ધાય વુત્તં. તસ્સા પદેસન્તિ યત્થ ઠત્વા ભિક્ખૂહિ કમ્મં કાતું સક્કા હોતિ, તાદિસં પદેસં. યત્થ પન ઠિતેહિ કમ્મં કાતું ન સક્કા હોતિ, તાદિસં પદેસં અન્તોકરિત્વા બન્ધન્તા સીમાય સીમં સમ્ભિન્દન્તિ નામ. દ્વિન્નં સીમાનં નિમિત્તં હોતીતિ નિમિત્તસ્સ સીમતો બાહિરત્તા સીમાસમ્ભેદો ન હોતીતિ વુત્તં. સીમાસઙ્કરં કરોતીતિ વડ્ઢિત્વા સીમપ્પદેસં પવિટ્ઠે દ્વિન્નં સીમાનં ગતટ્ઠાનસ્સ દુવિઞ્ઞેય્યત્તા વુત્તં, ન પન તત્થ કમ્મં કાતું ન વટ્ટતીતિ દસ્સનત્થં. ન હિ સીમા તત્તકેન અસીમા હોતિ, દ્વે પન સીમા પચ્છા વડ્ઢિતેન રુક્ખેન અજ્ઝોત્થટત્તા એકાબદ્ધા હોન્તિ, તસ્મા એકત્થ ઠત્વા કમ્મં કરોન્તેહિ ઇતરં સોધેત્વા કાતબ્બં.
148.Saṃsaṭṭhaviṭapāti iminā aññamaññassa āsannataṃ dīpeti. Baddhā hotīti pacchimadisābhāge sīmaṃ sandhāya vuttaṃ. Tassā padesanti yattha ṭhatvā bhikkhūhi kammaṃ kātuṃ sakkā hoti, tādisaṃ padesaṃ. Yattha pana ṭhitehi kammaṃ kātuṃ na sakkā hoti, tādisaṃ padesaṃ antokaritvā bandhantā sīmāya sīmaṃ sambhindanti nāma. Dvinnaṃ sīmānaṃ nimittaṃ hotīti nimittassa sīmato bāhirattā sīmāsambhedo na hotīti vuttaṃ. Sīmāsaṅkaraṃ karotīti vaḍḍhitvā sīmappadesaṃ paviṭṭhe dvinnaṃ sīmānaṃ gataṭṭhānassa duviññeyyattā vuttaṃ, na pana tattha kammaṃ kātuṃ na vaṭṭatīti dassanatthaṃ. Na hi sīmā tattakena asīmā hoti, dve pana sīmā pacchā vaḍḍhitena rukkhena ajjhotthaṭattā ekābaddhā honti, tasmā ekattha ṭhatvā kammaṃ karontehi itaraṃ sodhetvā kātabbaṃ.
ગામસીમાદિકથાવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Gāmasīmādikathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / મહાવગ્ગપાળિ • Mahāvaggapāḷi / ૭૬. ગામસીમાદિ • 76. Gāmasīmādi
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવગ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ગામસીમાદિકથા • Gāmasīmādikathā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / ગામસીમાદિકથાવણ્ણના • Gāmasīmādikathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / ગામસીમાદિકથાવણ્ણના • Gāmasīmādikathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / ૭૬. ગામસીમાદિકથા • 76. Gāmasīmādikathā
