Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya

    ૭. ગણકમોગ્ગલ્લાનસુત્તં

    7. Gaṇakamoggallānasuttaṃ

    ૭૪. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ પુબ્બારામે મિગારમાતુપાસાદે. અથ ખો ગણકમોગ્ગલ્લાનો 1 બ્રાહ્મણો યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવતા સદ્ધિં સમ્મોદિ. સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો ગણકમોગ્ગલ્લાનો બ્રાહ્મણો ભગવન્તં એતદવોચ –

    74. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati pubbārāme migāramātupāsāde. Atha kho gaṇakamoggallāno 2 brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho gaṇakamoggallāno brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca –

    ‘‘સેય્યથાપિ, ભો ગોતમ, ઇમસ્સ મિગારમાતુપાસાદસ્સ દિસ્સતિ અનુપુબ્બસિક્ખા અનુપુબ્બકિરિયા અનુપુબ્બપટિપદા યદિદં – યાવ પચ્છિમસોપાનકળેવરાः ઇમેસમ્પિ હિ, ભો ગોતમ, બ્રાહ્મણાનં દિસ્સતિ અનુપુબ્બસિક્ખા અનુપુબ્બકિરિયા અનુપુબ્બપટિપદા યદિદં – અજ્ઝેનેः ઇમેસમ્પિ હિ, ભો ગોતમ, ઇસ્સાસાનં દિસ્સતિ અનુપુબ્બસિક્ખા અનુપુબ્બકિરિયા અનુપુબ્બપટિપદા યદિદં – ઇસ્સત્થે 3. અમ્હાકમ્પિ હિ, ભો ગોતમ, ગણકાનં ગણનાજીવાનં દિસ્સતિ અનુપુબ્બસિક્ખા અનુપુબ્બકિરિયા અનુપુબ્બપટિપદા યદિદં – સઙ્ખાને. મયઞ્હિ, ભો ગોતમ, અન્તેવાસિં લભિત્વા પઠમં એવં ગણાપેમ – ‘એકં એકકં, દ્વે દુકા, તીણિ તિકા, ચત્તારિ ચતુક્કા, પઞ્ચ પઞ્ચકા, છ છક્કા, સત્ત સત્તકા, અટ્ઠ અટ્ઠકા, નવ નવકા, દસ દસકા’તિ; સતમ્પિ મયં, ભો ગોતમ, ગણાપેમ, ભિય્યોપિ ગણાપેમ. સક્કા નુ ખો, ભો ગોતમ, ઇમસ્મિમ્પિ ધમ્મવિનયે એવમેવ અનુપુબ્બસિક્ખા અનુપુબ્બકિરિયા અનુપુબ્બપટિપદા પઞ્ઞપેતુ’’ન્તિ?

    ‘‘Seyyathāpi, bho gotama, imassa migāramātupāsādassa dissati anupubbasikkhā anupubbakiriyā anupubbapaṭipadā yadidaṃ – yāva pacchimasopānakaḷevarāः imesampi hi, bho gotama, brāhmaṇānaṃ dissati anupubbasikkhā anupubbakiriyā anupubbapaṭipadā yadidaṃ – ajjheneः imesampi hi, bho gotama, issāsānaṃ dissati anupubbasikkhā anupubbakiriyā anupubbapaṭipadā yadidaṃ – issatthe 4. Amhākampi hi, bho gotama, gaṇakānaṃ gaṇanājīvānaṃ dissati anupubbasikkhā anupubbakiriyā anupubbapaṭipadā yadidaṃ – saṅkhāne. Mayañhi, bho gotama, antevāsiṃ labhitvā paṭhamaṃ evaṃ gaṇāpema – ‘ekaṃ ekakaṃ, dve dukā, tīṇi tikā, cattāri catukkā, pañca pañcakā, cha chakkā, satta sattakā, aṭṭha aṭṭhakā, nava navakā, dasa dasakā’ti; satampi mayaṃ, bho gotama, gaṇāpema, bhiyyopi gaṇāpema. Sakkā nu kho, bho gotama, imasmimpi dhammavinaye evameva anupubbasikkhā anupubbakiriyā anupubbapaṭipadā paññapetu’’nti?

    ૭૫. ‘‘સક્કા , બ્રાહ્મણ, ઇમસ્મિમ્પિ ધમ્મવિનયે અનુપુબ્બસિક્ખા અનુપુબ્બકિરિયા અનુપુબ્બપટિપદા પઞ્ઞપેતું. સેય્યથાપિ, બ્રાહ્મણ, દક્ખો અસ્સદમ્મકો ભદ્દં અસ્સાજાનીયં લભિત્વા પઠમેનેવ મુખાધાને કારણં કારેતિ, અથ ઉત્તરિં કારણં કારેતિ; એવમેવ ખો, બ્રાહ્મણ, તથાગતો પુરિસદમ્મં લભિત્વા પઠમં એવં વિનેતિ – ‘એહિ ત્વં, ભિક્ખુ, સીલવા હોહિ, પાતિમોક્ખસંવરસંવુતો વિહરાહિ આચારગોચરસમ્પન્નો અણુમત્તેસુ વજ્જેસુ ભયદસ્સાવી, સમાદાય સિક્ખસ્સુ સિક્ખાપદેસૂ’’’તિ.

    75. ‘‘Sakkā , brāhmaṇa, imasmimpi dhammavinaye anupubbasikkhā anupubbakiriyā anupubbapaṭipadā paññapetuṃ. Seyyathāpi, brāhmaṇa, dakkho assadammako bhaddaṃ assājānīyaṃ labhitvā paṭhameneva mukhādhāne kāraṇaṃ kāreti, atha uttariṃ kāraṇaṃ kāreti; evameva kho, brāhmaṇa, tathāgato purisadammaṃ labhitvā paṭhamaṃ evaṃ vineti – ‘ehi tvaṃ, bhikkhu, sīlavā hohi, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharāhi ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhassu sikkhāpadesū’’’ti.

    ‘‘યતો ખો, બ્રાહ્મણ, ભિક્ખુ સીલવા હોતિ, પાતિમોક્ખસંવરસંવુતો વિહરતિ આચારગોચરસમ્પન્નો અણુમત્તેસુ વજ્જેસુ ભયદસ્સાવી, સમાદાય સિક્ખતિ સિક્ખાપદેસુ, તમેનં તથાગતો ઉત્તરિં વિનેતિ – ‘એહિ ત્વં, ભિક્ખુ, ઇન્દ્રિયેસુ ગુત્તદ્વારો હોહિ, ચક્ખુના રૂપં દિસ્વા મા નિમિત્તગ્ગાહી હોહિ માનુબ્યઞ્જનગ્ગાહી. યત્વાધિકરણમેનં ચક્ખુન્દ્રિયં અસંવુતં વિહરન્તં અભિજ્ઝાદોમનસ્સા પાપકા અકુસલા ધમ્મા અન્વાસ્સવેય્યું તસ્સ સંવરાય પટિપજ્જાહિ; રક્ખાહિ ચક્ખુન્દ્રિયં, ચક્ખુન્દ્રિયે સંવરં આપજ્જાહિ. સોતેન સદ્દં સુત્વા…પે॰… ઘાનેન ગન્ધં ઘાયિત્વા…પે॰… જિવ્હાય રસં સાયિત્વા…પે॰… કાયેન ફોટ્ઠબ્બં ફુસિત્વા…પે॰… મનસા ધમ્મં વિઞ્ઞાય મા નિમિત્તગ્ગાહી હોહિ માનુબ્યઞ્જનગ્ગાહી. યત્વાધિકરણમેનં મનિન્દ્રિયં અસંવુતં વિહરન્તં અભિજ્ઝાદોમનસ્સા પાપકા અકુસલા ધમ્મા અન્વાસ્સવેય્યું તસ્સ સંવરાય પટિપજ્જાહિ; રક્ખાહિ મનિન્દ્રિયં, મનિન્દ્રિયે સંવરં આપજ્જાહી’’’તિ.

    ‘‘Yato kho, brāhmaṇa, bhikkhu sīlavā hoti, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu, tamenaṃ tathāgato uttariṃ vineti – ‘ehi tvaṃ, bhikkhu, indriyesu guttadvāro hohi, cakkhunā rūpaṃ disvā mā nimittaggāhī hohi mānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjāhi; rakkhāhi cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjāhi. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya mā nimittaggāhī hohi mānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjāhi; rakkhāhi manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ āpajjāhī’’’ti.

    ‘‘યતો ખો, બ્રાહ્મણ, ભિક્ખુ ઇન્દ્રિયેસુ ગુત્તદ્વારો હોતિ, તમેનં તથાગતો ઉત્તરિં વિનેતિ – ‘એહિ ત્વં, ભિક્ખુ, ભોજને મત્તઞ્ઞૂ હોહિ. પટિસઙ્ખા યોનિસો આહારં આહારેય્યાસિ – નેવ દવાય ન મદાય ન મણ્ડનાય ન વિભૂસનાય, યાવદેવ ઇમસ્સ કાયસ્સ ઠિતિયા યાપનાય વિહિંસૂપરતિયા બ્રહ્મચરિયાનુગ્ગહાય – ઇતિ પુરાણઞ્ચ વેદનં પટિહઙ્ખામિ, નવઞ્ચ વેદનં ન ઉપ્પાદેસ્સામિ, યાત્રા ચ મે ભવિસ્સતિ અનવજ્જતા ચ ફાસુવિહારો ચા’’’તિ.

    ‘‘Yato kho, brāhmaṇa, bhikkhu indriyesu guttadvāro hoti, tamenaṃ tathāgato uttariṃ vineti – ‘ehi tvaṃ, bhikkhu, bhojane mattaññū hohi. Paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreyyāsi – neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya, yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya – iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi, navañca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro cā’’’ti.

    ‘‘યતો ખો, બ્રાહ્મણ , ભિક્ખુ ભોજને મત્તઞ્ઞૂ હોતિ, તમેનં તથાગતો ઉત્તરિં વિનેતિ – ‘એહિ ત્વં, ભિક્ખુ, જાગરિયં અનુયુત્તો વિહરાહિ, દિવસં ચઙ્કમેન નિસજ્જાય આવરણીયેહિ ધમ્મેહિ ચિત્તં પરિસોધેહિ, રત્તિયા પઠમં યામં ચઙ્કમેન નિસજ્જાય આવરણીયેહિ ધમ્મેહિ ચિત્તં પરિસોધેહિ, રત્તિયા મજ્ઝિમં યામં દક્ખિણેન પસ્સેન સીહસેય્યં કપ્પેય્યાસિ પાદે પાદં અચ્ચાધાય સતો સમ્પજાનો ઉટ્ઠાનસઞ્ઞં મનસિકરિત્વા, રત્તિયા પચ્છિમં યામં પચ્ચુટ્ઠાય ચઙ્કમેન નિસજ્જાય આવરણીયેહિ ધમ્મેહિ ચિત્તં પરિસોધેહી’’’તિ.

    ‘‘Yato kho, brāhmaṇa , bhikkhu bhojane mattaññū hoti, tamenaṃ tathāgato uttariṃ vineti – ‘ehi tvaṃ, bhikkhu, jāgariyaṃ anuyutto viharāhi, divasaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodhehi, rattiyā paṭhamaṃ yāmaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodhehi, rattiyā majjhimaṃ yāmaṃ dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappeyyāsi pāde pādaṃ accādhāya sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasikaritvā, rattiyā pacchimaṃ yāmaṃ paccuṭṭhāya caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodhehī’’’ti.

    ‘‘યતો ખો, બ્રાહ્મણ, ભિક્ખુ જાગરિયં અનુયુત્તો હોતિ, તમેનં તથાગતો ઉત્તરિં વિનેતિ – ‘એહિ ત્વં, ભિક્ખુ, સતિસમ્પજઞ્ઞેન સમન્નાગતો હોહિ, અભિક્કન્તે પટિક્કન્તે સમ્પજાનકારી , આલોકિતે વિલોકિતે સમ્પજાનકારી, સમિઞ્જિતે પસારિતે સમ્પજાનકારી, સઙ્ઘાટિપત્તચીવરધારણે સમ્પજાનકારી, અસિતે પીતે ખાયિતે સાયિતે સમ્પજાનકારી , ઉચ્ચારપસ્સાવકમ્મે સમ્પજાનકારી, ગતે ઠિતે નિસિન્ને સુત્તે જાગરિતે ભાસિતે તુણ્હીભાવે સમ્પજાનકારી’’’તિ.

    ‘‘Yato kho, brāhmaṇa, bhikkhu jāgariyaṃ anuyutto hoti, tamenaṃ tathāgato uttariṃ vineti – ‘ehi tvaṃ, bhikkhu, satisampajaññena samannāgato hohi, abhikkante paṭikkante sampajānakārī , ālokite vilokite sampajānakārī, samiñjite pasārite sampajānakārī, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī, asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī , uccārapassāvakamme sampajānakārī, gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī’’’ti.

    ‘‘યતો ખો, બ્રાહ્મણ, ભિક્ખુ સતિસમ્પજઞ્ઞેન સમન્નાગતો હોતિ, તમેનં તથાગતો ઉત્તરિં વિનેતિ – ‘એહિ ત્વં, ભિક્ખુ, વિવિત્તં સેનાસનં ભજાહિ અરઞ્ઞં રુક્ખમૂલં પબ્બતં કન્દરં ગિરિગુહં સુસાનં વનપત્થં અબ્ભોકાસં પલાલપુઞ્જ’ન્તિ. સો વિવિત્તં સેનાસનં ભજતિ અરઞ્ઞં રુક્ખમૂલં પબ્બતં કન્દરં ગિરિગુહં સુસાનં વનપ્પત્થં અબ્ભોકાસં પલાલપુઞ્જં. સો પચ્છાભત્તં પિણ્ડપાતપટિક્કન્તો નિસીદતિ પલ્લઙ્કં આભુજિત્વા, ઉજું કાયં પણિધાય, પરિમુખં સતિં ઉપટ્ઠપેત્વા. સો અભિજ્ઝં લોકે પહાય વિગતાભિજ્ઝેન ચેતસા વિહરતિ, અભિજ્ઝાય ચિત્તં પરિસોધેતિ; બ્યાપાદપદોસં પહાય અબ્યાપન્નચિત્તો વિહરતિ સબ્બપાણભૂતહિતાનુકમ્પી, બ્યાપાદપદોસા ચિત્તં પરિસોધેતિ; થિનમિદ્ધં 5 પહાય વિગતથિનમિદ્ધો વિહરતિ આલોકસઞ્ઞી સતો સમ્પજાનો, થિનમિદ્ધા ચિત્તં પરિસોધેતિ; ઉદ્ધચ્ચકુક્કુચ્ચં પહાય અનુદ્ધતો વિહરતિ અજ્ઝત્તં વૂપસન્તચિત્તો, ઉદ્ધચ્ચકુક્કુચ્ચા ચિત્તં પરિસોધેતિ; વિચિકિચ્છં પહાય તિણ્ણવિચિકિચ્છો વિહરતિ અકથંકથી કુસલેસુ ધમ્મેસુ, વિચિકિચ્છાય ચિત્તં પરિસોધેતિ.

    ‘‘Yato kho, brāhmaṇa, bhikkhu satisampajaññena samannāgato hoti, tamenaṃ tathāgato uttariṃ vineti – ‘ehi tvaṃ, bhikkhu, vivittaṃ senāsanaṃ bhajāhi araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñja’nti. So vivittaṃ senāsanaṃ bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanappatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ. So pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā, ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya, parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. So abhijjhaṃ loke pahāya vigatābhijjhena cetasā viharati, abhijjhāya cittaṃ parisodheti; byāpādapadosaṃ pahāya abyāpannacitto viharati sabbapāṇabhūtahitānukampī, byāpādapadosā cittaṃ parisodheti; thinamiddhaṃ 6 pahāya vigatathinamiddho viharati ālokasaññī sato sampajāno, thinamiddhā cittaṃ parisodheti; uddhaccakukkuccaṃ pahāya anuddhato viharati ajjhattaṃ vūpasantacitto, uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodheti; vicikicchaṃ pahāya tiṇṇavicikiccho viharati akathaṃkathī kusalesu dhammesu, vicikicchāya cittaṃ parisodheti.

    ૭૬. ‘‘સો ઇમે પઞ્ચ નીવરણે પહાય ચેતસો ઉપક્કિલેસે પઞ્ઞાય દુબ્બલીકરણે વિવિચ્ચેવ કામેહિ વિવિચ્ચ અકુસલેહિ ધમ્મેહિ સવિતક્કં સવિચારં વિવેકજં પીતિસુખં પઠમં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ. વિતક્કવિચારાનં વૂપસમા અજ્ઝત્તં સમ્પસાદનં…પે॰… દુતિયં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ. પીતિયા ચ વિરાગા… તતિયં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ. સુખસ્સ ચ પહાના… ચતુત્થં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ.

    76. ‘‘So ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Pītiyā ca virāgā… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Sukhassa ca pahānā… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.

    ‘‘યે ખો તે, બ્રાહ્મણ, ભિક્ખૂ સેક્ખા 7 અપત્તમાનસા અનુત્તરં યોગક્ખેમં પત્થયમાના વિહરન્તિ તેસુ મે અયં એવરૂપી અનુસાસની હોતિ. યે પન તે ભિક્ખૂ અરહન્તો ખીણાસવા વુસિતવન્તો કતકરણીયા ઓહિતભારા અનુપ્પત્તસદત્થા પરિક્ખીણભવસંયોજના સમ્મદઞ્ઞા વિમુત્તા તેસં ઇમે ધમ્મા દિટ્ઠધમ્મસુખવિહારાય ચેવ સંવત્તન્તિ, સતિસમ્પજઞ્ઞાય ચા’’તિ.

    ‘‘Ye kho te, brāhmaṇa, bhikkhū sekkhā 8 apattamānasā anuttaraṃ yogakkhemaṃ patthayamānā viharanti tesu me ayaṃ evarūpī anusāsanī hoti. Ye pana te bhikkhū arahanto khīṇāsavā vusitavanto katakaraṇīyā ohitabhārā anuppattasadatthā parikkhīṇabhavasaṃyojanā sammadaññā vimuttā tesaṃ ime dhammā diṭṭhadhammasukhavihārāya ceva saṃvattanti, satisampajaññāya cā’’ti.

    એવં વુત્તે, ગણકમોગ્ગલ્લાનો બ્રાહ્મણો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘કિં નુ ખો ભોતો ગોતમસ્સ સાવકા ભોતા ગોતમેન એવં ઓવદીયમાના એવં અનુસાસીયમાના સબ્બે અચ્ચન્તં નિટ્ઠં નિબ્બાનં આરાધેન્ત્ન્ત્તિ ઉદાહુ એકચ્ચે નારાધેન્તી’’તિ? ‘‘અપ્પેકચ્ચે ખો, બ્રાહ્મણ, મમ સાવકા મયા એવં ઓવદીયમાના એવં અનુસાસીયમાના અચ્ચન્તં નિટ્ઠં નિબ્બાનં આરાધેન્તિ, એકચ્ચે નારાધેન્તી’’તિ.

    Evaṃ vutte, gaṇakamoggallāno brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kiṃ nu kho bhoto gotamassa sāvakā bhotā gotamena evaṃ ovadīyamānā evaṃ anusāsīyamānā sabbe accantaṃ niṭṭhaṃ nibbānaṃ ārādhentntti udāhu ekacce nārādhentī’’ti? ‘‘Appekacce kho, brāhmaṇa, mama sāvakā mayā evaṃ ovadīyamānā evaṃ anusāsīyamānā accantaṃ niṭṭhaṃ nibbānaṃ ārādhenti, ekacce nārādhentī’’ti.

    ‘‘કો નુ ખો, ભો ગોતમ, હેતુ કો પચ્ચયો યં તિટ્ઠતેવ નિબ્બાનં, તિટ્ઠતિ નિબ્બાનગામી મગ્ગો, તિટ્ઠતિ ભવં ગોતમો સમાદપેતા; અથ ચ પન ભોતો ગોતમસ્સ સાવકા ભોતા ગોતમેન એવં ઓવદીયમાના એવં અનુસાસીયમાના અપ્પેકચ્ચે અચ્ચન્તં નિટ્ઠં નિબ્બાનં આરાધેન્તિ, એકચ્ચે નારાધેન્તી’’તિ?

    ‘‘Ko nu kho, bho gotama, hetu ko paccayo yaṃ tiṭṭhateva nibbānaṃ, tiṭṭhati nibbānagāmī maggo, tiṭṭhati bhavaṃ gotamo samādapetā; atha ca pana bhoto gotamassa sāvakā bhotā gotamena evaṃ ovadīyamānā evaṃ anusāsīyamānā appekacce accantaṃ niṭṭhaṃ nibbānaṃ ārādhenti, ekacce nārādhentī’’ti?

    ૭૭. ‘‘તેન હિ, બ્રાહ્મણ, તંયેવેત્થ પટિપુચ્છિસ્સામિ. યથા તે ખમેય્ય તથા નં બ્યાકરેય્યાસિ. તં કિં મઞ્ઞસિ , બ્રાહ્મણ, કુસલો ત્વં રાજગહગામિસ્સ મગ્ગસ્સા’’તિ? ‘‘એવં, ભો, કુસલો અહં રાજગહગામિસ્સ મગ્ગસ્સા’’તિ. ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, બ્રાહ્મણ, ઇધ પુરિસો આગચ્છેય્ય રાજગહં ગન્તુકામો. સો તં ઉપસઙ્કમિત્વા એવં વદેય્ય – ‘ઇચ્છામહં, ભન્તે, રાજગહં ગન્તું; તસ્સ મે રાજગહસ્સ મગ્ગં ઉપદિસા’તિ. તમેનં ત્વં એવં વદેય્યાસિ – ‘એહમ્ભો 9 પુરિસ, અયં મગ્ગો રાજગહં ગચ્છતિ. તેન મુહુત્તં ગચ્છ, તેન મુહુત્તં ગન્ત્વા દક્ખિસ્સસિ અમુકં નામ ગામં, તેન મુહુત્તં ગચ્છ, તેન મુહુત્તં ગન્ત્વા દક્ખિસ્સસિ અમુકં નામ નિગમં; તેન મુહુત્તં ગચ્છ, તેન મુહુત્તં ગન્ત્વા દક્ખિસ્સસિ રાજગહસ્સ આરામરામણેય્યકં વનરામણેય્યકં ભૂમિરામણેય્યકં પોક્ખરણીરામણેય્યક’ન્તિ. સો તયા એવં ઓવદીયમાનો એવં અનુસાસીયમાનો ઉમ્મગ્ગં ગહેત્વા પચ્છામુખો ગચ્છેય્ય. અથ દુતિયો પુરિસો આગચ્છેય્ય રાજગહં ગન્તુકામો. સો તં ઉપસઙ્કમિત્વા એવં વદેય્ય – ‘ઇચ્છામહં, ભન્તે, રાજગહં ગન્તું; તસ્સ મે રાજગહસ્સ મગ્ગં ઉપદિસા’તિ. તમેનં ત્વં એવં વદેય્યાસિ – ‘એહમ્ભો પુરિસ, અયં મગ્ગો રાજગહં ગચ્છતિ. તેન મુહુત્તં ગચ્છ, તેન મુહુત્તં ગન્ત્વા દક્ખિસ્સસિ અમુકં નામ ગામં; તેન મુહુત્તં ગચ્છ, તેન મુહુત્તં ગન્ત્વા દક્ખિસ્સસિ અમુકં નામ નિગમં; તેન મુહુત્તં ગચ્છ, તેન મુહુત્તં ગન્ત્વા દક્ખિસ્સસિ રાજગહસ્સ આરામરામણેય્યકં વનરામણેય્યકં ભૂમિરામણેય્યકં પોક્ખરણીરામણેય્યક’ન્તિ. સો તયા એવં ઓવદીયમાનો એવં અનુસાસીયમાનો સોત્થિના રાજગહં ગચ્છેય્ય. કો નુ ખો, બ્રાહ્મણ, હેતુ કો પચ્ચયો યં તિટ્ઠતેવ રાજગહં , તિટ્ઠતિ રાજગહગામી મગ્ગો, તિટ્ઠસિ ત્વં સમાદપેતા; અથ ચ પન તયા એવં ઓવદીયમાનો એવં અનુસાસીયમાનો એકો પુરિસો ઉમ્મગ્ગં ગહેત્વા પચ્છામુખો ગચ્છેય્ય, એકો સોત્થિના રાજગહં ગચ્છેય્યા’’તિ? ‘‘એત્થ ક્યાહં, ભો ગોતમ, કરોમિ? મગ્ગક્ખાયીહં, ભો ગોતમા’’તિ.

    77. ‘‘Tena hi, brāhmaṇa, taṃyevettha paṭipucchissāmi. Yathā te khameyya tathā naṃ byākareyyāsi. Taṃ kiṃ maññasi , brāhmaṇa, kusalo tvaṃ rājagahagāmissa maggassā’’ti? ‘‘Evaṃ, bho, kusalo ahaṃ rājagahagāmissa maggassā’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, brāhmaṇa, idha puriso āgaccheyya rājagahaṃ gantukāmo. So taṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadeyya – ‘icchāmahaṃ, bhante, rājagahaṃ gantuṃ; tassa me rājagahassa maggaṃ upadisā’ti. Tamenaṃ tvaṃ evaṃ vadeyyāsi – ‘ehambho 10 purisa, ayaṃ maggo rājagahaṃ gacchati. Tena muhuttaṃ gaccha, tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi amukaṃ nāma gāmaṃ, tena muhuttaṃ gaccha, tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi amukaṃ nāma nigamaṃ; tena muhuttaṃ gaccha, tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi rājagahassa ārāmarāmaṇeyyakaṃ vanarāmaṇeyyakaṃ bhūmirāmaṇeyyakaṃ pokkharaṇīrāmaṇeyyaka’nti. So tayā evaṃ ovadīyamāno evaṃ anusāsīyamāno ummaggaṃ gahetvā pacchāmukho gaccheyya. Atha dutiyo puriso āgaccheyya rājagahaṃ gantukāmo. So taṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadeyya – ‘icchāmahaṃ, bhante, rājagahaṃ gantuṃ; tassa me rājagahassa maggaṃ upadisā’ti. Tamenaṃ tvaṃ evaṃ vadeyyāsi – ‘ehambho purisa, ayaṃ maggo rājagahaṃ gacchati. Tena muhuttaṃ gaccha, tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi amukaṃ nāma gāmaṃ; tena muhuttaṃ gaccha, tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi amukaṃ nāma nigamaṃ; tena muhuttaṃ gaccha, tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi rājagahassa ārāmarāmaṇeyyakaṃ vanarāmaṇeyyakaṃ bhūmirāmaṇeyyakaṃ pokkharaṇīrāmaṇeyyaka’nti. So tayā evaṃ ovadīyamāno evaṃ anusāsīyamāno sotthinā rājagahaṃ gaccheyya. Ko nu kho, brāhmaṇa, hetu ko paccayo yaṃ tiṭṭhateva rājagahaṃ , tiṭṭhati rājagahagāmī maggo, tiṭṭhasi tvaṃ samādapetā; atha ca pana tayā evaṃ ovadīyamāno evaṃ anusāsīyamāno eko puriso ummaggaṃ gahetvā pacchāmukho gaccheyya, eko sotthinā rājagahaṃ gaccheyyā’’ti? ‘‘Ettha kyāhaṃ, bho gotama, karomi? Maggakkhāyīhaṃ, bho gotamā’’ti.

    ‘‘એવમેવ ખો, બ્રાહ્મણ, તિટ્ઠતેવ નિબ્બાનં, તિટ્ઠતિ નિબ્બાનગામી મગ્ગો, તિટ્ઠામહં સમાદપેતા; અથ ચ પન મમ સાવકા મયા એવં ઓવદીયમાના એવં અનુસાસીયમાના અપ્પેકચ્ચે અચ્ચન્તં નિટ્ઠં નિબ્બાનં આરાધેન્તિ, એકચ્ચે નારાધેન્તિ. એત્થ ક્યાહં, બ્રાહ્મણ, કરોમિ? મગ્ગક્ખાયીહં, બ્રાહ્મણ, તથાગતો’’તિ.

    ‘‘Evameva kho, brāhmaṇa, tiṭṭhateva nibbānaṃ, tiṭṭhati nibbānagāmī maggo, tiṭṭhāmahaṃ samādapetā; atha ca pana mama sāvakā mayā evaṃ ovadīyamānā evaṃ anusāsīyamānā appekacce accantaṃ niṭṭhaṃ nibbānaṃ ārādhenti, ekacce nārādhenti. Ettha kyāhaṃ, brāhmaṇa, karomi? Maggakkhāyīhaṃ, brāhmaṇa, tathāgato’’ti.

    ૭૮. એવં વુત્તે, ગણકમોગ્ગલ્લાનો બ્રાહ્મણો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘યેમે, ભો ગોતમ, પુગ્ગલા અસ્સદ્ધા જીવિકત્થા ન સદ્ધા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતા સઠા માયાવિનો કેતબિનો 11 ઉદ્ધતા ઉન્નળા ચપલા મુખરા વિકિણ્ણવાચા ઇન્દ્રિયેસુ અગુત્તદ્વારા ભોજને અમત્તઞ્ઞુનો જાગરિયં અનનુયુત્તા સામઞ્ઞે અનપેક્ખવન્તો સિક્ખાય ન તિબ્બગારવા બાહુલિકા 12 સાથલિકા ઓક્કમને પુબ્બઙ્ગમા પવિવેકે નિક્ખિત્તધુરા કુસીતા હીનવીરિયા મુટ્ઠસ્સતિનો અસમ્પજાના અસમાહિતા વિબ્ભન્તચિત્તા દુપ્પઞ્ઞા એળમૂગા, ન તેહિ ભવં ગોતમો સદ્ધિં સંવસતિ’’.

    78. Evaṃ vutte, gaṇakamoggallāno brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘yeme, bho gotama, puggalā assaddhā jīvikatthā na saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā saṭhā māyāvino ketabino 13 uddhatā unnaḷā capalā mukharā vikiṇṇavācā indriyesu aguttadvārā bhojane amattaññuno jāgariyaṃ ananuyuttā sāmaññe anapekkhavanto sikkhāya na tibbagāravā bāhulikā 14 sāthalikā okkamane pubbaṅgamā paviveke nikkhittadhurā kusītā hīnavīriyā muṭṭhassatino asampajānā asamāhitā vibbhantacittā duppaññā eḷamūgā, na tehi bhavaṃ gotamo saddhiṃ saṃvasati’’.

    ‘‘યે પન તે કુલપુત્તા સદ્ધા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતા અસઠા અમાયાવિનો અકેતબિનો અનુદ્ધતા અનુન્નળા અચપલા અમુખરા અવિકિણ્ણવાચા ઇન્દ્રિયેસુ ગુત્તદ્વારા ભોજને મત્તઞ્ઞુનો જાગરિયં અનુયુત્તા સામઞ્ઞે અપેક્ખવન્તો સિક્ખાય તિબ્બગારવા નબાહુલિકા નસાથલિકા ઓક્કમને નિક્ખિત્તધુરા પવિવેકે પુબ્બઙ્ગમા આરદ્ધવીરિયા પહિતત્તા ઉપટ્ઠિતસ્સતિનો સમ્પજાના સમાહિતા એકગ્ગચિત્તા પઞ્ઞવન્તો અનેળમૂગા, તેહિ ભવં ગોતમો સદ્ધિં સંવસતિ.

    ‘‘Ye pana te kulaputtā saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā asaṭhā amāyāvino aketabino anuddhatā anunnaḷā acapalā amukharā avikiṇṇavācā indriyesu guttadvārā bhojane mattaññuno jāgariyaṃ anuyuttā sāmaññe apekkhavanto sikkhāya tibbagāravā nabāhulikā nasāthalikā okkamane nikkhittadhurā paviveke pubbaṅgamā āraddhavīriyā pahitattā upaṭṭhitassatino sampajānā samāhitā ekaggacittā paññavanto aneḷamūgā, tehi bhavaṃ gotamo saddhiṃ saṃvasati.

    ‘‘સેય્યથાપિ , ભો ગોતમ, યે કેચિ મૂલગન્ધા, કાલાનુસારિ તેસં અગ્ગમક્ખાયતિ; યે કેચિ સારગન્ધા, લોહિતચન્દનં તેસં અગ્ગમક્ખાયતિ; યે કેચિ પુપ્ફગન્ધા, વસ્સિકં તેસં અગ્ગમક્ખાયતિ; એવમેવ ભોતો ગોતમસ્સ ઓવાદો પરમજ્જધમ્મેસુ.

    ‘‘Seyyathāpi , bho gotama, ye keci mūlagandhā, kālānusāri tesaṃ aggamakkhāyati; ye keci sāragandhā, lohitacandanaṃ tesaṃ aggamakkhāyati; ye keci pupphagandhā, vassikaṃ tesaṃ aggamakkhāyati; evameva bhoto gotamassa ovādo paramajjadhammesu.

    ‘‘અભિક્કન્તં , ભો ગોતમ, અભિક્કન્તં, ભો ગોતમ! સેય્યથાપિ, ભો ગોતમ, નિક્કુજ્જિતં વા ઉક્કુજ્જેય્ય, પટિચ્છન્નં વા વિવરેય્ય, મૂળ્હસ્સ વા મગ્ગં આચિક્ખેય્ય, અન્ધકારે વા તેલપજ્જોતં ધારેય્ય – ‘ચક્ખુમન્તો રૂપાનિ દક્ખન્તી’તિ; એવમેવં ભોતા ગોતમેન અનેકપરિયાયેન ધમ્મો પકાસિતો. એસાહં ભવન્તં ગોતમં સરણં ગચ્છામિ ધમ્મઞ્ચ ભિક્ખુસઙ્ઘઞ્ચ. ઉપાસકં મં ભવં ગોતમો ધારેતુ અજ્જતગ્ગે પાણુપેતં સરણં ગત’’ન્તિ.

    ‘‘Abhikkantaṃ , bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama! Seyyathāpi, bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti; evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.

    ગણકમોગ્ગલ્લાનસુત્તં નિટ્ઠિતં સત્તમં.

    Gaṇakamoggallānasuttaṃ niṭṭhitaṃ sattamaṃ.







    Footnotes:
    1. ગણકમોગ્ગલાનો (ક॰)
    2. gaṇakamoggalāno (ka.)
    3. ઇસ્સત્તે (ક॰)
    4. issatte (ka.)
    5. થીનમિદ્ધં (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    6. thīnamiddhaṃ (sī. syā. kaṃ. pī.)
    7. સેખા (સબ્બત્થ)
    8. sekhā (sabbattha)
    9. એવં ભો (સી॰ પી॰)
    10. evaṃ bho (sī. pī.)
    11. કેટુભિનો (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    12. બાહુલ્લિકા (સ્યા॰ કં॰)
    13. keṭubhino (sī. syā. kaṃ. pī.)
    14. bāhullikā (syā. kaṃ.)



    Related texts:



    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ૭. ગણકમોગ્ગલ્લાનસુત્તવણ્ણના • 7. Gaṇakamoggallānasuttavaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ૭. ગણકમોગ્ગલ્લાનસુત્તવણ્ણના • 7. Gaṇakamoggallānasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact