Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਪਾਠ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Khuddakapāṭha-aṭṭhakathā |
॥ ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ॥
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯੇ
Khuddakanikāye
ਖੁਦ੍ਦਕਪਾਠ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ
Khuddakapāṭha-aṭṭhakathā
ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ
Ganthārambhakathā
ਬੁਦ੍ਧਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ।
Buddhaṃsaraṇaṃ gacchāmi;
ਧਮ੍ਮਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ।
Dhammaṃ saraṇaṃ gacchāmi;
ਸਙ੍ਘਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮੀਤਿ॥
Saṅghaṃ saraṇaṃ gacchāmīti.
ਅਯਂ ਸਰਣਗਮਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਖੁਦ੍ਦਕਾਨਂ ਆਦਿ।
Ayaṃ saraṇagamananiddeso khuddakānaṃ ādi.
ਇਮਸ੍ਸ ਦਾਨਿ ਅਤ੍ਥਂ ਪਰਮਤ੍ਥਜੋਤਿਕਾਯ ਖੁਦ੍ਦਕਟ੍ਠਕਥਾਯ વਿવਰਿਤੁਂ વਿਭਜਿਤੁਂ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਾਤੁਂ ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ –
Imassa dāni atthaṃ paramatthajotikāya khuddakaṭṭhakathāya vivarituṃ vibhajituṃ uttānīkātuṃ idaṃ vuccati –
ਉਤ੍ਤਮਂ વਨ੍ਦਨੇਯ੍ਯਾਨਂ, વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਰਤਨਤ੍ਤਯਂ।
Uttamaṃ vandaneyyānaṃ, vanditvā ratanattayaṃ;
ਖੁਦ੍ਦਕਾਨਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਥવਣ੍ਣਨਂ॥
Khuddakānaṃ karissāmi, kesañci atthavaṇṇanaṃ.
ਖੁਦ੍ਦਕਾਨਂ ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਤਾ, ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਤਿਦੁਕ੍ਕਰਾ।
Khuddakānaṃ gambhīrattā, kiñcāpi atidukkarā;
વਣ੍ਣਨਾ ਮਾਦਿਸੇਨੇਸਾ, ਅਬੋਧਨ੍ਤੇਨ ਸਾਸਨਂ॥
Vaṇṇanā mādisenesā, abodhantena sāsanaṃ.
ਅਜ੍ਜਾਪਿ ਤੁ ਅਬ੍ਬੋਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ, ਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਯਨਿਚ੍ਛਯੋ।
Ajjāpi tu abbocchinno, pubbācariyanicchayo;
ਤਥੇવ ਚ ਠਿਤਂ ਯਸ੍ਮਾ, ਨવਙ੍ਗਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ॥
Tatheva ca ṭhitaṃ yasmā, navaṅgaṃ satthusāsanaṃ.
ਤਸ੍ਮਾਹਂ ਕਾਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ, ਅਤ੍ਥਸਂવਣ੍ਣਨਂ ਇਮਂ।
Tasmāhaṃ kātumicchāmi, atthasaṃvaṇṇanaṃ imaṃ;
ਸਾਸਨਞ੍ਚੇવ ਨਿਸ੍ਸਾਯ, ਪੋਰਾਣਞ੍ਚ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ॥
Sāsanañceva nissāya, porāṇañca vinicchayaṃ.
ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਬਹੁਮਾਨੇਨ, ਨਾਤ੍ਤੁਕ੍ਕਂਸਨਕਮ੍ਯਤਾ।
Saddhammabahumānena, nāttukkaṃsanakamyatā;
ਨਾਞ੍ਞੇਸਂ વਮ੍ਭਨਤ੍ਥਾਯ, ਤਂ ਸੁਣਾਥ ਸਮਾਹਿਤਾਤਿ॥
Nāññesaṃ vambhanatthāya, taṃ suṇātha samāhitāti.
ਖੁਦ੍ਦਕવવਤ੍ਥਾਨਂ
Khuddakavavatthānaṃ
ਤਤ੍ਥ ‘‘ਖੁਦ੍ਦਕਾਨਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਥવਣ੍ਣਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਖੁਦ੍ਦਕਾਨਿ ਤਾવ વવਤ੍ਥਪੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਅਤ੍ਥવਣ੍ਣਨਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਖੁਦ੍ਦਕਾਨਿ ਨਾਮ ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯਸ੍ਸ ਏਕਦੇਸੋ, ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯੋ ਨਾਮ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਨਿਕਾਯਾਨਂ ਏਕਦੇਸੋ। ਪਞ੍ਚ ਨਿਕਾਯਾ ਨਾਮ –
Tattha ‘‘khuddakānaṃ karissāmi, kesañci atthavaṇṇana’’nti vuttattā khuddakāni tāva vavatthapetvā pacchā atthavaṇṇanaṃ karissāmi. Khuddakāni nāma khuddakanikāyassa ekadeso, khuddakanikāyo nāma pañcannaṃ nikāyānaṃ ekadeso. Pañca nikāyā nāma –
ਦੀਘਮਜ੍ਝਿਮਸਂਯੁਤ੍ਤ, ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਿਕਖੁਦ੍ਦਕਾ।
Dīghamajjhimasaṃyutta, aṅguttarikakhuddakā;
ਨਿਕਾਯਾ ਪਞ੍ਚ ਗਮ੍ਭੀਰਾ, ਧਮ੍ਮਤੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਚਿਮੇ॥
Nikāyā pañca gambhīrā, dhammato atthato cime.
ਤਤ੍ਥ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਚਤੁਤ੍ਤਿਂਸ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਦੀਘਨਿਕਾਯੋ। ਮੂਲਪਰਿਯਾਯਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਦਿਯਡ੍ਢਸਤਂ ਦ੍વੇ ਚ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯੋ। ਓਘਤਰਣਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਸਤ੍ਤ ਸੁਤ੍ਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਸਤ੍ਤ ਚ ਸੁਤ੍ਤਸਤਾਨਿ ਦ੍વਾਸਟ੍ਠਿ ਚ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯੋ। ਚਿਤ੍ਤਪਰਿਯਾਦਾਨਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਨવ ਸੁਤ੍ਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਚ ਸੁਤ੍ਤਸਤਾਨਿ ਸਤ੍ਤਪਞ੍ਞਾਸਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯੋ। ਖੁਦ੍ਦਕਪਾਠੋ, ਧਮ੍ਮਪਦਂ, ਉਦਾਨਂ, ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕਂ, ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤੋ, વਿਮਾਨવਤ੍ਥੁ, ਪੇਤવਤ੍ਥੁ, ਥੇਰਗਾਥਾ, ਥੇਰੀਗਾਥਾ, ਜਾਤਕਂ, ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ , ਅਪਦਾਨਂ, ਬੁਦ੍ਧવਂਸੋ, ਚਰਿਯਾਪਿਟਕਂ, વਿਨਯਾਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕਾਨਿ, ਠਪੇਤ੍વਾ વਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਨਿਕਾਯੇ ਅવਸੇਸਂ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯੋ।
Tattha brahmajālasuttādīni catuttiṃsa suttāni dīghanikāyo. Mūlapariyāyasuttādīni diyaḍḍhasataṃ dve ca suttāni majjhimanikāyo. Oghataraṇasuttādīni satta suttasahassāni satta ca suttasatāni dvāsaṭṭhi ca suttāni saṃyuttanikāyo. Cittapariyādānasuttādīni nava suttasahassāni pañca ca suttasatāni sattapaññāsañca suttāni aṅguttaranikāyo. Khuddakapāṭho, dhammapadaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, suttanipāto, vimānavatthu, petavatthu, theragāthā, therīgāthā, jātakaṃ, niddeso, paṭisambhidā , apadānaṃ, buddhavaṃso, cariyāpiṭakaṃ, vinayābhidhammapiṭakāni, ṭhapetvā vā cattāro nikāye avasesaṃ buddhavacanaṃ khuddakanikāyo.
ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਸ ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ? ਬਹੂਨਂ ਖੁਦ੍ਦਕਾਨਂ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਸਮੂਹਤੋ ਨਿવਾਸਤੋ ਚ। ਸਮੂਹਨਿવਾਸਾ ਹਿ ‘‘ਨਿਕਾਯੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ‘‘ਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਞ੍ਞਂ ਏਕਨਿਕਾਯਮ੍ਪਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ ਏવਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਯਥਯਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੩.੧੦੦)। ਪੋਣਿਕਨਿਕਾਯੋ, ਚਿਕ੍ਖਲ੍ਲਿਕਨਿਕਾਯੋ’’ਤਿ ਏવਮਾਦੀਨਿ ਚੇਤ੍ਥ ਸਾਧਕਾਨਿ ਸਾਸਨਤੋ ਲੋਕਤੋ ਚ। ਅਯਮਸ੍ਸ ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯਸ੍ਸ ਏਕਦੇਸੋ। ਇਮਾਨਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਨਿ ਅਤ੍ਥਤੋ વਿવਰਿਤੁਂ વਿਭਜਿਤੁਂ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਾਤੁਞ੍ਚ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਨਿ ਖੁਦ੍ਦਕਾਨਿ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਖੁਦ੍ਦਕਾਨਂ ਸਰਣਸਿਕ੍ਖਾਪਦਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਾਕਾਰਕੁਮਾਰਪਞ੍ਹਮਙ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤ- ਰਤਨਸੁਤ੍ਤਤਿਰੋਕੁਟ੍ਟਨਿਧਿਕਣ੍ਡਮੇਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਾਨਂ વਸੇਨ ਨવਪ੍ਪਭੇਦੋ ਖੁਦ੍ਦਕਪਾਠੋ ਆਦਿ ਆਚਰਿਯਪਰਮ੍ਪਰਾਯ વਾਚਨਾਮਗ੍ਗਂ ਆਰੋਪਿਤવਸੇਨ ਨ ਭਗવਤਾ વੁਤ੍ਤવਸੇਨ। ਭਗવਤਾ ਹਿ વੁਤ੍ਤવਸੇਨ –
Kasmā panesa khuddakanikāyoti vuccati? Bahūnaṃ khuddakānaṃ dhammakkhandhānaṃ samūhato nivāsato ca. Samūhanivāsā hi ‘‘nikāyo’’ti vuccanti. ‘‘Nāhaṃ, bhikkhave, aññaṃ ekanikāyampi samanupassāmi evaṃ cittaṃ, yathayidaṃ, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā (saṃ. ni. 3.100). Poṇikanikāyo, cikkhallikanikāyo’’ti evamādīni cettha sādhakāni sāsanato lokato ca. Ayamassa khuddakanikāyassa ekadeso. Imāni suttantapiṭakapariyāpannāni atthato vivarituṃ vibhajituṃ uttānīkātuñca adhippetāni khuddakāni, tesampi khuddakānaṃ saraṇasikkhāpadadvattiṃsākārakumārapañhamaṅgalasutta- ratanasuttatirokuṭṭanidhikaṇḍamettasuttānaṃ vasena navappabhedo khuddakapāṭho ādi ācariyaparamparāya vācanāmaggaṃ āropitavasena na bhagavatā vuttavasena. Bhagavatā hi vuttavasena –
‘‘ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਂਸਾਰਂ, ਸਨ੍ਧਾવਿਸ੍ਸਂ ਅਨਿਬ੍ਬਿਸਂ।
‘‘Anekajātisaṃsāraṃ, sandhāvissaṃ anibbisaṃ;
ਗਹਕਾਰਂ ਗવੇਸਨ੍ਤੋ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਜਾਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ॥
Gahakāraṃ gavesanto, dukkhā jāti punappunaṃ.
‘‘ਗਹਕਾਰਕ ਦਿਟ੍ਠੋਸਿ, ਪੁਨ ਗੇਹਂ ਨ ਕਾਹਸਿ।
‘‘Gahakāraka diṭṭhosi, puna gehaṃ na kāhasi;
ਸਬ੍ਬਾ ਤੇ ਫਾਸੁਕਾ ਭਗ੍ਗਾ, ਗਹਕੂਟਂ વਿਸਙ੍ਖਤਂ।
Sabbā te phāsukā bhaggā, gahakūṭaṃ visaṅkhataṃ;
વਿਸਙ੍ਖਾਰਗਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਣ੍ਹਾਨਂ ਖਯਮਜ੍ਝਗਾ’’ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੧੫੩-੧੫੪) –
Visaṅkhāragataṃ cittaṃ, taṇhānaṃ khayamajjhagā’’ti. (dha. pa. 153-154) –
ਇਦਂ ਗਾਥਾਦ੍વਯਂ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਾਪਿ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਸ੍ਸ ਆਦਿ। ਤਞ੍ਚ ਮਨਸਾવ વੁਤ੍ਤવਸੇਨ, ਨ વਚੀਭੇਦਂ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤવਸੇਨ। વਚੀਭੇਦਂ ਪਨ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤવਸੇਨ –
Idaṃ gāthādvayaṃ sabbassāpi buddhavacanassa ādi. Tañca manasāva vuttavasena, na vacībhedaṃ katvā vuttavasena. Vacībhedaṃ pana katvā vuttavasena –
‘‘ਯਦਾ ਹવੇ ਪਾਤੁਭવਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਾ,
‘‘Yadā have pātubhavanti dhammā,
ਆਤਾਪਿਨੋ ਝਾਯਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ।
Ātāpino jhāyato brāhmaṇassa;
ਅਥਸ੍ਸ ਕਙ੍ਖਾ વਪਯਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਾ,
Athassa kaṅkhā vapayanti sabbā,
ਯਤੋ ਪਜਾਨਾਤਿ ਸਹੇਤੁਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਉਦਾ॰ ੧; ਮਹਾવ॰ ੧) –
Yato pajānāti sahetudhamma’’nti. (udā. 1; mahāva. 1) –
ਅਯਂ ਗਾਥਾ ਆਦਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਯ੍વਾਯਂ ਨવਪ੍ਪਭੇਦੋ ਖੁਦ੍ਦਕਪਾਠੋ ਇਮੇਸਂ ਖੁਦ੍ਦਕਾਨਂ ਆਦਿ, ਤਸ੍ਸ ਆਦਿਤੋ ਪਭੁਤਿ ਅਤ੍ਥਸਂવਣ੍ਣਨਂ ਆਰਭਿਸ੍ਸਾਮਿ।
Ayaṃ gāthā ādi. Tasmā yvāyaṃ navappabhedo khuddakapāṭho imesaṃ khuddakānaṃ ādi, tassa ādito pabhuti atthasaṃvaṇṇanaṃ ārabhissāmi.
ਨਿਦਾਨਸੋਧਨਂ
Nidānasodhanaṃ
ਤਸ੍ਸ ਚਾਯਮਾਦਿ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਧਮ੍ਮਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਸਙ੍ਘਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਸਾਯਂ ਅਤ੍ਥવਣ੍ਣਨਾਯ ਮਾਤਿਕਾ –
Tassa cāyamādi ‘‘buddhaṃ saraṇaṃ gacchāmi, dhammaṃ saraṇaṃ gacchāmi, saṅghaṃ saraṇaṃ gacchāmī’’ti. Tassāyaṃ atthavaṇṇanāya mātikā –
‘‘ਕੇਨ ਕਤ੍ਥ ਕਦਾ ਕਸ੍ਮਾ, ਭਾਸਿਤਂ ਸਰਣਤ੍ਤਯਂ।
‘‘Kena kattha kadā kasmā, bhāsitaṃ saraṇattayaṃ;
ਕਸ੍ਮਾ ਚਿਧਾਦਿਤੋ વੁਤ੍ਤ, ਮવੁਤ੍ਤਮਪਿ ਆਦਿਤੋ॥
Kasmā cidhādito vutta, mavuttamapi ādito.
‘‘ਨਿਦਾਨਸੋਧਨਂ ਕਤ੍વਾ, ਏવਮੇਤ੍ਥ ਤਤੋ ਪਰਂ।
‘‘Nidānasodhanaṃ katvā, evamettha tato paraṃ;
ਬੁਦ੍ਧਂ ਸਰਣਗਮਨਂ, ਗਮਕਞ੍ਚ વਿਭਾવਯੇ॥
Buddhaṃ saraṇagamanaṃ, gamakañca vibhāvaye.
‘‘ਭੇਦਾਭੇਦਂ ਫਲਞ੍ਚਾਪਿ, ਗਮਨੀਯਞ੍ਚ ਦੀਪਯੇ।
‘‘Bhedābhedaṃ phalañcāpi, gamanīyañca dīpaye;
ਧਮ੍ਮਂ ਸਰਣਮਿਚ੍ਚਾਦਿ, ਦ੍વਯੇਪੇਸ ਨਯੋ ਮਤੋ॥
Dhammaṃ saraṇamiccādi, dvayepesa nayo mato.
‘‘ਅਨੁਪੁਬ੍ਬવવਤ੍ਥਾਨੇ, ਕਾਰਣਞ੍ਚ વਿਨਿਦ੍ਦਿਸੇ।
‘‘Anupubbavavatthāne, kāraṇañca viniddise;
ਸਰਣਤ੍ਤਯਮੇਤਞ੍ਚ, ਉਪਮਾਹਿ ਪਕਾਸਯੇ’’ਤਿ॥
Saraṇattayametañca, upamāhi pakāsaye’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਪਠਮਗਾਥਾਯ ਤਾવ ਇਦਂ ਸਰਣਤ੍ਤਯਂ ਕੇਨ ਭਾਸਿਤਂ, ਕਤ੍ਥ ਭਾਸਿਤਂ, ਕਦਾ ਭਾਸਿਤਂ, ਕਸ੍ਮਾ ਭਾਸਿਤਂ ਅવੁਤ੍ਤਮਪਿਚਾਦਿਤੋ ਤਥਾਗਤੇਨ ਕਸ੍ਮਾ ਇਧਾਦਿਤੋ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚ ਪਞ੍ਹਾ।
Tattha paṭhamagāthāya tāva idaṃ saraṇattayaṃ kena bhāsitaṃ, kattha bhāsitaṃ, kadā bhāsitaṃ, kasmā bhāsitaṃ avuttamapicādito tathāgatena kasmā idhādito vuttanti pañca pañhā.
ਤੇਸਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾ ਕੇਨ ਭਾਸਿਤਨ੍ਤਿ ਭਗવਤਾ ਭਾਸਿਤਂ, ਨ ਸਾવਕੇਹਿ, ਨ ਇਸੀਹਿ, ਨ ਦੇવਤਾਹਿ। ਕਤ੍ਥਾਤਿ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਇਸਿਪਤਨੇ ਮਿਗਦਾਯੇ। ਕਦਾਤਿ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੇ ਯਸੇ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਹਾਯਕੇਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੇ ਏਕਸਟ੍ਠਿਯਾ ਅਰਹਨ੍ਤੇਸੁ ਬਹੁਜਨਹਿਤਾਯ ਲੋਕੇ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਸੁ। ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਤ੍ਥਞ੍ਚ ਉਪਸਮ੍ਪਦਤ੍ਥਞ੍ਚ। ਯਥਾਹ –
Tesaṃ vissajjanā kena bhāsitanti bhagavatā bhāsitaṃ, na sāvakehi, na isīhi, na devatāhi. Katthāti bārāṇasiyaṃ isipatane migadāye. Kadāti āyasmante yase saddhiṃ sahāyakehi arahattaṃ patte ekasaṭṭhiyā arahantesu bahujanahitāya loke dhammadesanaṃ karontesu. Kasmāti pabbajjatthañca upasampadatthañca. Yathāha –
‘‘ਏવਞ੍ਚ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬੋ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋ। ਪਠਮਂ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ਓਹਾਰੇਤ੍વਾ ਕਾਸਾਯਾਨਿ વਤ੍ਥਾਨਿ ਅਚ੍ਛਾਦਾਪੇਤ੍વਾ ਏਕਂਸਂ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਾਪੇਤ੍વਾ ਉਕ੍ਕੁਟਿਕਂ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਪੇਤ੍વਾ ‘ਏવਂ વਦੇਹੀ’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ‘ਬੁਦ੍ਧਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਧਮ੍ਮਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਸਙ੍ਘਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮੀ’’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੩੪)।
‘‘Evañca pana, bhikkhave, pabbājetabbo upasampādetabbo. Paṭhamaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādāpetvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ kārāpetvā bhikkhūnaṃ pāde vandāpetvā ukkuṭikaṃ nisīdāpetvā añjaliṃ paggaṇhāpetvā ‘evaṃ vadehī’ti vattabbo ‘buddhaṃ saraṇaṃ gacchāmi, dhammaṃ saraṇaṃ gacchāmi, saṅghaṃ saraṇaṃ gacchāmī’’’ti (mahāva. 34).
ਕਸ੍ਮਾ ਚਿਧਾਦਿਤੋ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਇਦਞ੍ਚ ਨવਙ੍ਗਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ ਤੀਹਿ ਪਿਟਕੇਹਿ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ વਾਚਨਾਮਗ੍ਗਂ ਆਰੋਪੇਨ੍ਤੇਹਿ ਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਯੇਹਿ ਯਸ੍ਮਾ ਇਮਿਨਾ ਮਗ੍ਗੇਨ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾ ਉਪਾਸਕਭਾવੇਨ વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਭਾવੇਨ વਾ ਸਾਸਨਂ ਓਤਰਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਾਸਨੋਤਾਰਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਭੂਤਤ੍ਤਾ ਇਧ ਖੁਦ੍ਦਕਪਾਠੇ ਆਦਿਤੋ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਞਾਤਬ੍ਬਂ।
Kasmācidhādito vuttanti idañca navaṅgaṃ satthusāsanaṃ tīhi piṭakehi saṅgaṇhitvā vācanāmaggaṃ āropentehi pubbācariyehi yasmā iminā maggena devamanussā upāsakabhāvena vā pabbajitabhāvena vā sāsanaṃ otaranti, tasmā sāsanotārassa maggabhūtattā idha khuddakapāṭhe ādito vuttanti ñātabbaṃ.
ਕਤਂ ਨਿਦਾਨਸੋਧਨਂ।
Kataṃ nidānasodhanaṃ.