Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పఞ్చపకరణ-మూలటీకా • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā |
నమో తస్స భగవతో అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
అభిధమ్మపిటకే
Abhidhammapiṭake
పఞ్చపకరణ-మూలటీకా
Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā
ధాతుకథాపకరణ-మూలటీకా
Dhātukathāpakaraṇa-mūlaṭīkā
గన్థారమ్భవణ్ణనా
Ganthārambhavaṇṇanā
ధాతుకథాపకరణం దేసేన్తో భగవా యస్మిం సమయే దేసేసి, తం సమయం దస్సేతుం, విభఙ్గానన్తరం దేసితస్స పకరణస్స ధాతుకథాభావం దస్సేతుం వా ‘‘అట్ఠారసహీ’’తిఆదిమాహ. తత్థ బలవిధమనవిసయాతిక్కమనవసేన దేవపుత్తమారస్స, అప్పవత్తికరణవసేన కిలేసాభిసఙ్ఖారమారానం, సముదయప్పహానపరిఞ్ఞావసేన ఖన్ధమారస్స, మచ్చుమారస్స చ బోధిమూలే ఏవ భఞ్జితత్తా పరూపనిస్సయరహితం నిరతిసయం తం భఞ్జనం ఉపాదాయ భగవా ఏవ ‘‘మారభఞ్జనో’’తి థోమితో. తత్థ మారే అభఞ్జేసి, మారభఞ్జనం వా ఏతస్స, న పరరాజాదిభఞ్జనన్తి మారభఞ్జనో. మహావిక్కన్తో మహావీరియోతి మహావీరో.
Dhātukathāpakaraṇaṃ desento bhagavā yasmiṃ samaye desesi, taṃ samayaṃ dassetuṃ, vibhaṅgānantaraṃ desitassa pakaraṇassa dhātukathābhāvaṃ dassetuṃ vā ‘‘aṭṭhārasahī’’tiādimāha. Tattha balavidhamanavisayātikkamanavasena devaputtamārassa, appavattikaraṇavasena kilesābhisaṅkhāramārānaṃ, samudayappahānapariññāvasena khandhamārassa, maccumārassa ca bodhimūle eva bhañjitattā parūpanissayarahitaṃ niratisayaṃ taṃ bhañjanaṃ upādāya bhagavā eva ‘‘mārabhañjano’’ti thomito. Tattha māre abhañjesi, mārabhañjanaṃ vā etassa, na pararājādibhañjananti mārabhañjano. Mahāvikkanto mahāvīriyoti mahāvīro.
ఖన్ధాదయో అరణన్తా ధమ్మా సభావట్ఠేన ధాతుయో, అభిధమ్మకథాధిట్ఠానట్ఠేన వాతి కత్వా తేసం కథనతో ఇమస్స పకరణస్స ధాతుకథాతి అధివచనం. యదిపి అఞ్ఞేసు చ పకరణేసు తే సభావా కథితా, ఏత్థ పన తేసం సబ్బేసం సఙ్గహాసఙ్గహాదీసు చుద్దససు నయేసు ఏకేకస్మిం కథితత్తా సాతిసయం కథనన్తి ఇదమేవ ఏవంనామకం. ఏకదేసకథనమేవ హి అఞ్ఞత్థ కతన్తి. ఖన్ధాయతనధాతూహి వా ఖన్ధాదీనం అరణన్తానం సఙ్గహాసఙ్గహాదయో నయా వుత్తాతి తత్థ మహావిసయానం ధాతూనం వసేన ధాతూహి కథా ధాతుకథాతి ఏవం అస్స నామం వుత్తన్తి వేదితబ్బం. ద్విధా తిధా ఛధా అట్ఠారసధాతి అనేకధా ధాతుభేదం పకాసేసీతి ధాతుభేదప్పకాసనోతి. తస్సత్థన్తి తస్సా ధాతుకథాయ అత్థం. అ-కారే ఆ-కారస్స లోపో దట్ఠబ్బో. ‘‘యం ధాతుకథ’’న్తి వా ఏత్థ పకరణన్తి వచనసేసో సత్తన్నం పకరణానం కమేన వణ్ణనాయ పవత్తత్తాతి తేన యోజనం కత్వా తస్స పకరణస్స అత్థం తస్సత్థన్తి అ-కారలోపో వా. తన్తి తం దీపనం సుణాథ, తం వా అత్థం తందీపనవచనసవనేన ఉపధారేథాతి అత్థో. సమాహితాతి నానాకిచ్చేహి అవిక్ఖిత్తచిత్తా, అత్తనో చిత్తే ఆహితాతి వా అత్థో.
Khandhādayo araṇantā dhammā sabhāvaṭṭhena dhātuyo, abhidhammakathādhiṭṭhānaṭṭhena vāti katvā tesaṃ kathanato imassa pakaraṇassa dhātukathāti adhivacanaṃ. Yadipi aññesu ca pakaraṇesu te sabhāvā kathitā, ettha pana tesaṃ sabbesaṃ saṅgahāsaṅgahādīsu cuddasasu nayesu ekekasmiṃ kathitattā sātisayaṃ kathananti idameva evaṃnāmakaṃ. Ekadesakathanameva hi aññattha katanti. Khandhāyatanadhātūhi vā khandhādīnaṃ araṇantānaṃ saṅgahāsaṅgahādayo nayā vuttāti tattha mahāvisayānaṃ dhātūnaṃ vasena dhātūhi kathā dhātukathāti evaṃ assa nāmaṃ vuttanti veditabbaṃ. Dvidhā tidhā chadhā aṭṭhārasadhāti anekadhā dhātubhedaṃ pakāsesīti dhātubhedappakāsanoti. Tassatthanti tassā dhātukathāya atthaṃ. A-kāre ā-kārassa lopo daṭṭhabbo. ‘‘Yaṃ dhātukatha’’nti vā ettha pakaraṇanti vacanaseso sattannaṃ pakaraṇānaṃ kamena vaṇṇanāya pavattattāti tena yojanaṃ katvā tassa pakaraṇassa atthaṃ tassatthanti a-kāralopo vā. Tanti taṃ dīpanaṃ suṇātha, taṃ vā atthaṃ taṃdīpanavacanasavanena upadhārethāti attho. Samāhitāti nānākiccehi avikkhittacittā, attano citte āhitāti vā attho.
గన్థారమ్భవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Ganthārambhavaṇṇanā niṭṭhitā.