| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / ખુદ્દસિક્ખા-મૂલસિક્ખા • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
૨. ગરુકાપત્તિનિદ્દેસવણ્ણના
2. Garukāpattiniddesavaṇṇanā
૧૦. ઇદાનિ સઙ્ઘાદિસેસં પકાસેતું ‘‘મોચેતુકામચિત્તેના’’તિઆદિમારદ્ધં. તત્થ મોચેતું કામેતીતિ મોચેતુકામં, મોચેતુકામઞ્ચ તં ચિત્તઞ્ચાતિ મોચેતુકામચિત્તં , તેન, મોચનસ્સાદચિત્તેનાતિ અત્થો. એકાદસન્નઞ્હિ રાગાનં એકેન મોચનસ્સાદેન આપત્તિ હોતીતિ વુત્તં હોતિ.
10. Idāni saṅghādisesaṃ pakāsetuṃ ‘‘mocetukāmacittenā’’tiādimāraddhaṃ. Tattha mocetuṃ kāmetīti mocetukāmaṃ, mocetukāmañca taṃ cittañcāti mocetukāmacittaṃ, tena, mocanassādacittenāti attho. Ekādasannañhi rāgānaṃ ekena mocanassādena āpatti hotīti vuttaṃ hoti.
તત્રિમે એકાદસ અસ્સાદા મોચનસ્સાદો મુચ્ચનસ્સાદો મુત્તસ્સાદો મેથુનસ્સાદો ફસ્સસ્સાદો કણ્ડૂવનસ્સાદો દસ્સનસ્સાદો નિસજ્જસ્સાદો વાચસ્સાદો ગેહસિતપેમં વનભઙ્ગિયન્તિ. તત્થ મોચનસ્સાદચેતનાય ચેતેન્તો ચેવ અસ્સાદેન્તો ચ ઉપક્કમતિ, મુચ્ચતિ, સઙ્ઘાદિસેસો , ન મુચ્ચતિ ચે, થુલ્લચ્ચયં. સચે પન સયનકાલે રાગપરિયુટ્ઠિતો હુત્વા ઊરુના વા મુટ્ઠિના વા અઙ્ગજાતં ગાળ્હં પીળેત્વા મોચનત્થાય સઉસ્સાહો સુપતિ, સુપન્તસ્સ ચસ્સ અસુચિ મુચ્ચતિ, સઙ્ઘાદિસેસો. મુચ્ચનસ્સાદે અત્તનો ધમ્મતાય મુચ્ચમાનં અસ્સાદેતિ, ન ઉપક્કમતિ, મુચ્ચતિ, અનાપત્તિ. મુત્તસ્સાદે અત્તનો ધમ્મતાય મુત્તે ઠાના ચુતે અસુચિમ્હિ પચ્છા અસ્સાદેન્તસ્સ વિના ઉપક્કમેન મુચ્ચતિ, અનાપત્તિ. મેથુનસ્સાદે મેથુનરાગેન માતુગામં ગણ્હાતિ, તેન અસુચિ મુચ્ચતિ, અનાપત્તિ, દુક્કટં પન આપજ્જતિ. ફસ્સસ્સાદો દુવિધો અજ્ઝત્તિકો બાહિરો ચાતિ. તત્થ અત્તનો નિમિત્તં ‘‘થદ્ધં, મુદુકન્તિ જાનિસ્સામી’’તિ વા લોલભાવેન વા કીળાપયતો અસુચિ મુચ્ચતિ, અનાપત્તિ. બાહિરફસ્સસ્સાદે પન કાયસંસગ્ગરાગેન ઇત્થિં ફુસતો, આલિઙ્ગતો ચ અસુચિ મુચ્ચતિ, અનાપત્તિ, કાયસંસગ્ગસઙ્ઘાદિસેસં પન આપજ્જતિ.
Tatrime ekādasa assādā mocanassādo muccanassādo muttassādo methunassādo phassassādo kaṇḍūvanassādo dassanassādo nisajjassādo vācassādo gehasitapemaṃ vanabhaṅgiyanti. Tattha mocanassādacetanāya cetento ceva assādento ca upakkamati, muccati, saṅghādiseso , na muccati ce, thullaccayaṃ. Sace pana sayanakāle rāgapariyuṭṭhito hutvā ūrunā vā muṭṭhinā vā aṅgajātaṃ gāḷhaṃ pīḷetvā mocanatthāya saussāho supati, supantassa cassa asuci muccati, saṅghādiseso. Muccanassāde attano dhammatāya muccamānaṃ assādeti, na upakkamati, muccati, anāpatti. Muttassāde attano dhammatāya mutte ṭhānā cute asucimhi pacchā assādentassa vinā upakkamena muccati, anāpatti. Methunassāde methunarāgena mātugāmaṃ gaṇhāti, tena asuci muccati, anāpatti, dukkaṭaṃ pana āpajjati. Phassassādo duvidho ajjhattiko bāhiro cāti. Tattha attano nimittaṃ ‘‘thaddhaṃ, mudukanti jānissāmī’’ti vā lolabhāvena vā kīḷāpayato asuci muccati, anāpatti. Bāhiraphassassāde pana kāyasaṃsaggarāgena itthiṃ phusato, āliṅgato ca asuci muccati, anāpatti, kāyasaṃsaggasaṅghādisesaṃ pana āpajjati.
કણ્ડૂવનસ્સાદે દદ્દુકચ્છુપિળકપાણકાદીનં અઞ્ઞતરેન ખજ્જમાનં નિમિત્તં કણ્ડૂવનસ્સાદેન કણ્ડૂવતો અસુચિ મુચ્ચતિ, અનાપત્તિ. દસ્સનસ્સાદે ઇત્થિયા અનોકાસં ઉપનિજ્ઝાયતો અસુચિ મુચ્ચતિ, અનાપત્તિ, દુક્કટં પન હોતિ. નિસજ્જસ્સાદે માતુગામેન સદ્ધિં રહો નિસિન્નસ્સ મુત્તેપિ અનાપત્તિ , રહોનિસજ્જાપત્તિ પન હોતિ. વાચસ્સાદે માતુગામં મેથુનપ્પટિસંયુત્તાહિ વાચાહિ ઓભાસન્તસ્સ મુત્તેપિ અનાપત્તિ, દુટ્ઠુલ્લવાચાસઙ્ઘાદિસેસં પન આપજ્જતિ. ગેહસિતપેમે માતાદીનં માતાદિપેમેન આલિઙ્ગનાદિં કરોન્તસ્સ મુત્તેપિ અનાપત્તિ. વનભઙ્ગં સન્થવકરણત્થાય ઇત્થિયા પેસિતપુપ્ફાદિવનભઙ્ગસઞ્ઞિતં પણ્ણાકારં ‘‘ઇત્થન્નામાય ઇમં પેસિત’’ન્તિ અસ્સાદેન આમસન્તસ્સ મુત્તેપિ અનાપત્તીતિ. એવમેતેસુ મોચનસ્સાદેન આપત્તિ હોતીતિ દસ્સેતું ‘‘મોચેતુ…પે॰… ના’’તિ વુત્તં. અથ વા મોચેતુકામં ચિત્તં યસ્સ સોયં મોચેતુકામચિત્તો, તેન, ઇત્થમ્ભૂતે કરણવચનં, મોચેતુકામચિત્તો હુત્વાતિ અત્થો.
Kaṇḍūvanassāde daddukacchupiḷakapāṇakādīnaṃ aññatarena khajjamānaṃ nimittaṃ kaṇḍūvanassādena kaṇḍūvato asuci muccati, anāpatti. Dassanassāde itthiyā anokāsaṃ upanijjhāyato asuci muccati, anāpatti, dukkaṭaṃ pana hoti. Nisajjassāde mātugāmena saddhiṃ raho nisinnassa muttepi anāpatti , rahonisajjāpatti pana hoti. Vācassāde mātugāmaṃ methunappaṭisaṃyuttāhi vācāhi obhāsantassa muttepi anāpatti, duṭṭhullavācāsaṅghādisesaṃ pana āpajjati. Gehasitapeme mātādīnaṃ mātādipemena āliṅganādiṃ karontassa muttepi anāpatti. Vanabhaṅgaṃ santhavakaraṇatthāya itthiyā pesitapupphādivanabhaṅgasaññitaṃ paṇṇākāraṃ ‘‘itthannāmāya imaṃ pesita’’nti assādena āmasantassa muttepi anāpattīti. Evametesu mocanassādena āpatti hotīti dassetuṃ ‘‘mocetu…pe… nā’’ti vuttaṃ. Atha vā mocetukāmaṃ cittaṃ yassa soyaṃ mocetukāmacitto, tena, itthambhūte karaṇavacanaṃ, mocetukāmacitto hutvāti attho.
ઉપક્કમ્માતિ હત્થાદીસુ યેન કેનચિ નિમિત્તે ઉપક્કમિત્વાતિ અત્થો. વિમોચયન્તિ યં અન્તમસો એકા ખુદ્દકમક્ખિકા પિવેય્ય, તત્તકમ્પિ વિમોચેન્તોતિ અત્થો. સુક્કન્તિ નીલપીતલોહિતોદાતતક્કતેલદકખીરદધિસપ્પિવણ્ણસઙ્ખાતેસુ દસવિધેસુ સુક્કેસુ યં કિઞ્ચિ સુક્કં. અઞ્ઞત્ર સુપિનાતિ યા સુપિનન્તે સુક્કવિસ્સટ્ઠિ હોતિ, તં ઠપેત્વાતિ અત્થો. સમણોતિ યો કોચિ ઉપસમ્પન્નો. ગરુકન્તિ સઙ્ઘાદિસેસં. ફુસેતિ આપજ્જેય્યાતિ અત્થો. ચેતના ઉપક્કમો મુચ્ચનન્તિ ઇમાનેત્થ તીણિ અઙ્ગાનીતિ. સુક્કવિસ્સટ્ઠિસિક્ખાપદં.
Upakkammāti hatthādīsu yena kenaci nimitte upakkamitvāti attho. Vimocayanti yaṃ antamaso ekā khuddakamakkhikā piveyya, tattakampi vimocentoti attho. Sukkanti nīlapītalohitodātatakkateladakakhīradadhisappivaṇṇasaṅkhātesu dasavidhesu sukkesu yaṃ kiñci sukkaṃ. Aññatra supināti yā supinante sukkavissaṭṭhi hoti, taṃ ṭhapetvāti attho. Samaṇoti yo koci upasampanno. Garukanti saṅghādisesaṃ. Phuseti āpajjeyyāti attho. Cetanā upakkamo muccananti imānettha tīṇi aṅgānīti. Sukkavissaṭṭhisikkhāpadaṃ.
૧૧. ઇદાનિ કાયસંસગ્ગં દસ્સેતું ‘‘કાયસંસગ્ગરાગેના’’તિઆદિમારદ્ધં. ભિક્ખુ મનુસ્સિત્થિયા મનુસ્સિત્થિસઞ્ઞી હુત્વા કાયસંસગ્ગરાગેન ઉપક્કમિત્વા મનુસ્સિત્થિં પરામસન્તો સઙ્ઘાદિસેસં આપજ્જેય્યાતિ યોજના. તત્થ કાયસંસગ્ગરાગેનાતિ હત્થગ્ગહણાદિકાયસમ્ફસ્સેન રાગેન કાયમિસ્સરાગેન. મનુસ્સિત્થિન્તિ તદહુજાતમ્પિ જીવમાનકમનુસ્સિત્થિં. પરામસન્તિ પરામસન્તો, ઇત્થીતિ સઞ્ઞા ઇત્થિસઞ્ઞા , સા અસ્સ અત્થીતિ ઇત્થિસઞ્ઞી, ઇત્થિસઞ્ઞી હુત્વાતિ અત્થો. મનુસ્સિત્થી, ઇત્થિસઞ્ઞિતા, કાયસંસગ્ગરાગો, તેન રાગેન વાયામો, હત્થગ્ગાહાદિસમાપજ્જનન્તિ ઇમાનેત્થ પઞ્ચ અઙ્ગાનિ. કાયસંસગ્ગસિક્ખાપદં.
11. Idāni kāyasaṃsaggaṃ dassetuṃ ‘‘kāyasaṃsaggarāgenā’’tiādimāraddhaṃ. Bhikkhu manussitthiyā manussitthisaññī hutvā kāyasaṃsaggarāgena upakkamitvā manussitthiṃ parāmasanto saṅghādisesaṃ āpajjeyyāti yojanā. Tattha kāyasaṃsaggarāgenāti hatthaggahaṇādikāyasamphassena rāgena kāyamissarāgena. Manussitthinti tadahujātampi jīvamānakamanussitthiṃ. Parāmasanti parāmasanto, itthīti saññā itthisaññā , sā assa atthīti itthisaññī, itthisaññī hutvāti attho. Manussitthī, itthisaññitā, kāyasaṃsaggarāgo, tena rāgena vāyāmo, hatthaggāhādisamāpajjananti imānettha pañca aṅgāni. Kāyasaṃsaggasikkhāpadaṃ.
૧૨. ઇદાનિ દુટ્ઠુલ્લં દસ્સેતું ‘‘દુટ્ઠુલ્લવાચસ્સાદેના’’તિઆદિ આરદ્ધં. તત્થ દુટ્ઠુલ્લવાચસ્સાદેનાતિ વચ્ચમગ્ગપસ્સાવમગ્ગમેથુનધમ્મપ્પટિસંયુત્તવાચસ્સાદરાગેન. મગ્ગં વારબ્ભ મેથુનન્તિ વચ્ચમગ્ગપસ્સાવમગ્ગાનં અઞ્ઞતરં મગ્ગં વા મેથુનં વા આરબ્ભાતિ અત્થો. ઓભાસન્તોતિ અવભાસન્તો. મનુસ્સિત્થિન્તિ વિઞ્ઞું પટિબલં સુભાસિતદુબ્ભાસિતં દુટ્ઠુલ્લાદુટ્ઠુલ્લં સલ્લક્ખણસમત્થં મનુસ્સિત્થિં. સુણમાનન્તિ સુણન્તિં. ઇમિના પટિબલાયપિ ઇત્થિયા અવિઞ્ઞત્તિપથે ઠિતાય દૂતેન વા પણ્ણેન વા આરોચેન્તસ્સ દુટ્ઠુલ્લવાચાપત્તિ ન હોતીતિ દીપિતં હોતિ. મનુસ્સિત્થી, ઇત્થિસઞ્ઞિતા, દુટ્ઠુલ્લવાચસ્સાદરાગો, તેન રાગેન ઓભાસનં, તઙ્ખણવિજાનનન્તિ ઇમાનેત્થ પઞ્ચ અઙ્ગાનિ. દુટ્ઠુલ્લવાચસ્સાદસિક્ખાપદં.
12. Idāni duṭṭhullaṃ dassetuṃ ‘‘duṭṭhullavācassādenā’’tiādi āraddhaṃ. Tattha duṭṭhullavācassādenāti vaccamaggapassāvamaggamethunadhammappaṭisaṃyuttavācassādarāgena. Maggaṃ vārabbha methunanti vaccamaggapassāvamaggānaṃ aññataraṃ maggaṃ vā methunaṃ vā ārabbhāti attho. Obhāsantoti avabhāsanto. Manussitthinti viññuṃ paṭibalaṃ subhāsitadubbhāsitaṃ duṭṭhullāduṭṭhullaṃ sallakkhaṇasamatthaṃ manussitthiṃ. Suṇamānanti suṇantiṃ. Iminā paṭibalāyapi itthiyā aviññattipathe ṭhitāya dūtena vā paṇṇena vā ārocentassa duṭṭhullavācāpatti na hotīti dīpitaṃ hoti. Manussitthī, itthisaññitā, duṭṭhullavācassādarāgo, tena rāgena obhāsanaṃ, taṅkhaṇavijānananti imānettha pañca aṅgāni. Duṭṭhullavācassādasikkhāpadaṃ.
૧૩. ઇદાનિ અત્તકામપારિચરિયં દસ્સેતું ‘‘વણ્ણ’’ન્ત્યાદિ વુત્તં. તત્થ યો ભિક્ખુ અત્તનો કામપારિચરિયાય વણ્ણં વત્વા મેથુનરાગેન ઇત્થિં મેથુનં યાચમાનો ગરું ફુસેતિ સમ્બન્ધો. વણ્ણં વત્વાતિ ગુણં આનિસંસં પકાસેત્વા. અત્તનોકામપારિચરિયાયાતિ મેથુનધમ્મસઙ્ખાતેન કામેન પારિચરિયા કામપારિચરિયા, અત્તનો અત્થાય કામપારિચરિયા અત્તનોકામપારિચરિયા, અલુત્તસમાસોયં. અથ વા અત્તનોતિ કત્વત્થે સામિવચનં, અત્તનો કામિતા ઇચ્છિતાતિ અત્તનોકામા, સયં મેથુનરાગવસેન પત્થિતાતિ અત્થો, અત્તનોકામા ચ સા પારિચરિયા ચાતિ અત્તનોકામપારિચરિયા , તાય અત્તનોકામપારિચરિયાય, ‘‘એતદગ્ગં, ભગિનિ, પારિચરિયાનં, યા માદિસં સીલવન્તં કલ્યાણધમ્મં બ્રહ્મચારિં એતેન ધમ્મેન પરિચરેય્યા’’તિ એવં વણ્ણં વત્વાતિ અત્થો. યાચધાતુનો દ્વિકમ્મિકત્તા ‘‘ઇત્થિં મેથુનં યાચમાનો’’તિ વુત્તં. તત્થ ઇત્થિન્તિ દુટ્ઠુલ્લોભાસને વુત્તપ્પકારં ઇત્થિં. મનુસ્સિત્થી, ઇત્થિસઞ્ઞિતા , અત્તકામપારિચરિયાય રાગો, તેન રાગેન વણ્ણભણનં, તઙ્ખણવિજાનનન્તિ ઇમાનેત્થ પઞ્ચ અઙ્ગાનિ. અત્તકામપારિચરિયસિક્ખાપદં.
13. Idāni attakāmapāricariyaṃ dassetuṃ ‘‘vaṇṇa’’ntyādi vuttaṃ. Tattha yo bhikkhu attano kāmapāricariyāya vaṇṇaṃ vatvā methunarāgena itthiṃ methunaṃ yācamāno garuṃ phuseti sambandho. Vaṇṇaṃ vatvāti guṇaṃ ānisaṃsaṃ pakāsetvā. Attanokāmapāricariyāyāti methunadhammasaṅkhātena kāmena pāricariyā kāmapāricariyā, attano atthāya kāmapāricariyā attanokāmapāricariyā, aluttasamāsoyaṃ. Atha vā attanoti katvatthe sāmivacanaṃ, attano kāmitā icchitāti attanokāmā, sayaṃ methunarāgavasena patthitāti attho, attanokāmā ca sā pāricariyā cāti attanokāmapāricariyā , tāya attanokāmapāricariyāya, ‘‘etadaggaṃ, bhagini, pāricariyānaṃ, yā mādisaṃ sīlavantaṃ kalyāṇadhammaṃ brahmacāriṃ etena dhammena paricareyyā’’ti evaṃ vaṇṇaṃ vatvāti attho. Yācadhātuno dvikammikattā ‘‘itthiṃ methunaṃ yācamāno’’ti vuttaṃ. Tattha itthinti duṭṭhullobhāsane vuttappakāraṃ itthiṃ. Manussitthī, itthisaññitā , attakāmapāricariyāya rāgo, tena rāgena vaṇṇabhaṇanaṃ, taṅkhaṇavijānananti imānettha pañca aṅgāni. Attakāmapāricariyasikkhāpadaṃ.
૧૪. ઇદાનિ સઞ્ચરિત્તં દસ્સેતું ‘‘સન્દેસ’’ન્ત્યાદિમારદ્ધં. તત્થ ભિક્ખુ પુરિસસ્સ વા સન્દેસં, ઇત્થિયા વા સન્દેસં પટિગ્ગહેત્વા વીમંસિત્વા પચ્ચાહરન્તો ગરુકં ફુસેતિ સમ્બન્ધો. તત્થ સન્દેસન્તિ ‘‘ગચ્છ, ભન્તે, ઇત્થન્નામં માતુરક્ખિતં બ્રૂહિ ‘હોહિ કિર ઇત્થન્નામસ્સ ભરિયા ધનક્કીતા’’તિ (પારા॰ ૩૦૫) એવં વુત્તં પુરિસસ્સ સાસનં, ‘‘ગચ્છ, ભન્તે, ઇત્થન્નામં પુરિસં બ્રૂહિ ‘અહં તસ્સ ભરિયા ભવિસ્સામી’’તિ (પારા॰ ૩૨૬-૩૨૭ થોકં વિસદિસં) એવં વુત્તં ઇત્થિયા સાસનં. પટિગ્ગણ્હિત્વાતિ ‘‘સાધુ ઉપાસકા’’તિ વા ‘‘હોતૂ’’તિ વા ‘‘આરોચેસ્સામી’’તિ વા યેન કેનચિ આકારેન વચીભેદં કત્વા વા સીસકમ્પનાદીહિ વા પટિગ્ગણ્હિત્વા સમ્પટિચ્છિત્વાતિ અત્થો. વીમંસિત્વાતિ વુત્તપ્પકારેન સાસનં ગહેત્વા પુરિસસ્સ વા ઇત્થિયા વા તેસં અવસ્સારોચનકાનં માતાપિતાભાતાભગિનિઆદીનં વા આરોચેત્વાતિ અત્થો. હરંપચ્ચાતિ એત્થ ‘‘પચ્ચાહર’’ન્તિ વત્તબ્બે છન્દહાનિભયા હર-સદ્દં પુબ્બનિપાતં કત્વા વુત્તન્તિ દટ્ઠબ્બં. યત્થ પહિતેન તત્થ ગન્ત્વા તેન આરોચિતા સા ઇત્થી ‘‘સાધૂ’’તિ સમ્પટિચ્છતુ વા પટિક્ખિપતુ વા લજ્જાય વા તુણ્હી હોતુ, પુન આગન્ત્વા તસ્સ પુરિસસ્સ હરન્તો એત્તાવતા ઇમાય પટિગ્ગહણારોચનપ્પચ્ચાહરણસઙ્ખાતાય તિવઙ્ગસમ્પત્તિયા સો ભિક્ખુ સઙ્ઘાદિસેસં આપજ્જેય્યાતિ અત્થો. તેસં મનુસ્સજાતિકતા, અલંવચનીયતા, પટિગ્ગણ્હનવીમંસનપ્પચ્ચાહરણાનીતિ ઇમાનેત્થ પઞ્ચ અઙ્ગાનિ. સઞ્ચરિત્તસિક્ખાપદં.
14. Idāni sañcarittaṃ dassetuṃ ‘‘sandesa’’ntyādimāraddhaṃ. Tattha bhikkhu purisassa vā sandesaṃ, itthiyā vā sandesaṃ paṭiggahetvā vīmaṃsitvā paccāharanto garukaṃ phuseti sambandho. Tattha sandesanti ‘‘gaccha, bhante, itthannāmaṃ māturakkhitaṃ brūhi ‘hohi kira itthannāmassa bhariyā dhanakkītā’’ti (pārā. 305) evaṃ vuttaṃ purisassa sāsanaṃ, ‘‘gaccha, bhante, itthannāmaṃ purisaṃ brūhi ‘ahaṃ tassa bhariyā bhavissāmī’’ti (pārā. 326-327 thokaṃ visadisaṃ) evaṃ vuttaṃ itthiyā sāsanaṃ. Paṭiggaṇhitvāti ‘‘sādhu upāsakā’’ti vā ‘‘hotū’’ti vā ‘‘ārocessāmī’’ti vā yena kenaci ākārena vacībhedaṃ katvā vā sīsakampanādīhi vā paṭiggaṇhitvā sampaṭicchitvāti attho. Vīmaṃsitvāti vuttappakārena sāsanaṃ gahetvā purisassa vā itthiyā vā tesaṃ avassārocanakānaṃ mātāpitābhātābhaginiādīnaṃ vā ārocetvāti attho. Haraṃpaccāti ettha ‘‘paccāhara’’nti vattabbe chandahānibhayā hara-saddaṃ pubbanipātaṃ katvā vuttanti daṭṭhabbaṃ. Yattha pahitena tattha gantvā tena ārocitā sā itthī ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchatu vā paṭikkhipatu vā lajjāya vā tuṇhī hotu, puna āgantvā tassa purisassa haranto ettāvatā imāya paṭiggahaṇārocanappaccāharaṇasaṅkhātāya tivaṅgasampattiyā so bhikkhu saṅghādisesaṃ āpajjeyyāti attho. Tesaṃ manussajātikatā, alaṃvacanīyatā, paṭiggaṇhanavīmaṃsanappaccāharaṇānīti imānettha pañca aṅgāni. Sañcarittasikkhāpadaṃ.
૧૫. ઇદાનિ અમૂલકં પકાસેતું ‘‘ચાવેતુકામો’’તિઆદિમારદ્ધં. ચાવેતુકામો ભિક્ખુ અમૂલન્તિમવત્થુના અઞ્ઞં સુણમાનં ભિક્ખું ચોદેન્તો વા ચોદાપેન્તો વા ગરું ફુસેતિ સમ્બન્ધો. તત્થ ચાવેતુકામોતિ બ્રહ્મચરિયા ચાવેતુકામો. ચોદેન્તોતિ ‘‘ત્વં પારાજિકં ધમ્મં આપન્નોસિ, અસ્સમણોસિ, અસક્યપુત્તિયોસી’’તિઆદીહિ વચનેહિ સયં ચોદેન્તોતિ અત્થો. એવં ચોદેન્તસ્સ વાચાય વાચાય સઙ્ઘાદિસેસો. અમૂલન્તિમવત્થુનાતિ યં ચોદકેન ચુદિતકમ્હિ પુગ્ગલે અદિટ્ઠં અસુતં અપરિસઙ્કિતં, ઇદં એતેસં દસ્સનસવનપરિસઙ્કિતસઙ્ખાતાનં મૂલાનં અભાવતો નાસ્સ મૂલન્તિ અમૂલં, અન્તિમં વત્થુ યસ્સ પારાજિકસ્સ તદિદં અન્તિમવત્થુ, અમૂલઞ્ચ તં અન્તિમવત્થુ ચેતિ અમૂલન્તિમવત્થુ, તેન અમૂલન્તિમવત્થુના, ભિક્ખુનો અનુરૂપેસુ એકૂનવીસતિયા પારાજિકેસુ અઞ્ઞતરેનાતિ અત્થો. ચોદાપયન્તિ ચોદાપયન્તો, તસ્સ સમીપે ઠત્વા અઞ્ઞં ભિક્ખું આણાપેત્વા ચોદાપેન્તો તસ્સ આણત્તસ્સ વાચાય વાચાય ગરું ફુસેતિ અત્થો. સુણમાનન્તિ ઇમિના પરમ્મુખા દૂતેન વા પણ્ણેન વા ચોદેન્તસ્સ ન રુહતીતિ દીપિતં હોતિ. પરમ્મુખા પન સત્તહિ આપત્તિક્ખન્ધેહિ વદન્તસ્સ દુક્કટં. યં ચોદેતિ, તસ્સ ઉપસમ્પન્નોતિ સઙ્ખ્યૂપગમનં, તસ્મિં સુદ્ધસઞ્ઞિતા, યેન પારાજિકેન ચોદેતિ, તસ્સ દિટ્ઠાદિવસેન અમૂલકતા, ચાવનાધિપ્પાયેન સમ્મુખા ચોદના, તસ્સ તઙ્ખણવિજાનનન્તિ ઇમાનેત્થ પઞ્ચ અઙ્ગાનિ. અમૂલકસિક્ખાપદં.
15. Idāni amūlakaṃ pakāsetuṃ ‘‘cāvetukāmo’’tiādimāraddhaṃ. Cāvetukāmo bhikkhu amūlantimavatthunā aññaṃ suṇamānaṃ bhikkhuṃ codento vā codāpento vā garuṃ phuseti sambandho. Tattha cāvetukāmoti brahmacariyā cāvetukāmo. Codentoti ‘‘tvaṃ pārājikaṃ dhammaṃ āpannosi, assamaṇosi, asakyaputtiyosī’’tiādīhi vacanehi sayaṃ codentoti attho. Evaṃ codentassa vācāya vācāya saṅghādiseso. Amūlantimavatthunāti yaṃ codakena cuditakamhi puggale adiṭṭhaṃ asutaṃ aparisaṅkitaṃ, idaṃ etesaṃ dassanasavanaparisaṅkitasaṅkhātānaṃ mūlānaṃ abhāvato nāssa mūlanti amūlaṃ, antimaṃ vatthu yassa pārājikassa tadidaṃ antimavatthu, amūlañca taṃ antimavatthu ceti amūlantimavatthu, tena amūlantimavatthunā, bhikkhuno anurūpesu ekūnavīsatiyā pārājikesu aññatarenāti attho. Codāpayanti codāpayanto, tassa samīpe ṭhatvā aññaṃ bhikkhuṃ āṇāpetvā codāpento tassa āṇattassa vācāya vācāya garuṃ phuseti attho. Suṇamānanti iminā parammukhā dūtena vā paṇṇena vā codentassa na ruhatīti dīpitaṃ hoti. Parammukhā pana sattahi āpattikkhandhehi vadantassa dukkaṭaṃ. Yaṃ codeti, tassa upasampannoti saṅkhyūpagamanaṃ, tasmiṃ suddhasaññitā, yena pārājikena codeti, tassa diṭṭhādivasena amūlakatā, cāvanādhippāyena sammukhā codanā, tassa taṅkhaṇavijānananti imānettha pañca aṅgāni. Amūlakasikkhāpadaṃ.
૧૬. ઇદાનિ અઞ્ઞભાગિયં દસ્સેતું ‘‘લેસમત્ત’’ન્તિઆદિમાહ. તત્થ લેસમત્તમુપાદાયાતિ જાતિનામગોત્તલિઙ્ગાપત્તિપત્તચીવરૂપજ્ઝાયાચરિયસેનાસનલેસસઙ્ખાતેસુ દસસુ લેસેસુ યો તસ્મિં પુગ્ગલે દિસ્સતિ, તં લેસમત્તં ઉપાદાય નિસ્સાય ભિક્ખું બ્રહ્મચરિયા ચાવેતુકામો અમૂલન્તિમવત્થુના સુણમાનં ભિક્ખું ચોદેન્તો ગરું ફુસેતિ અત્થો. કથં? અઞ્ઞો ખત્તિયજાતિકો ઇમિના ચોદકેન પારાજિકં ધમ્મં અજ્ઝાપજ્જન્તો દિટ્ઠો હોતિ, સો અઞ્ઞં અત્તનો વેરિં ખત્તિયજાતિકં ભિક્ખું પસ્સિત્વા તં ખત્તિયજાતિલેસં ગહેત્વા એવં ‘‘ખત્તિયો મયા દિટ્ઠો પારાજિકં ધમ્મં અજ્ઝાપજ્જન્તો, ત્વં ખત્તિયો પારાજિકં ધમ્મં આપન્નોસી’’તિ વા ‘‘ત્વં સો ખત્તિયો, નાઞ્ઞો, પારાજિકં ધમ્મં અજ્ઝાપન્નોસી’’તિ વા ચોદેતિ, એવં નામલેસાદયોપિ વેદિતબ્બા. અઙ્ગાનિ પનેત્થ અનન્તરસદિસાનિ. અઞ્ઞભાગિયસિક્ખાપદં.
16. Idāni aññabhāgiyaṃ dassetuṃ ‘‘lesamatta’’ntiādimāha. Tattha lesamattamupādāyāti jātināmagottaliṅgāpattipattacīvarūpajjhāyācariyasenāsanalesasaṅkhātesu dasasu lesesu yo tasmiṃ puggale dissati, taṃ lesamattaṃ upādāya nissāya bhikkhuṃ brahmacariyā cāvetukāmo amūlantimavatthunā suṇamānaṃ bhikkhuṃ codento garuṃ phuseti attho. Kathaṃ? Añño khattiyajātiko iminā codakena pārājikaṃ dhammaṃ ajjhāpajjanto diṭṭho hoti, so aññaṃ attano veriṃ khattiyajātikaṃ bhikkhuṃ passitvā taṃ khattiyajātilesaṃ gahetvā evaṃ ‘‘khattiyo mayā diṭṭho pārājikaṃ dhammaṃ ajjhāpajjanto, tvaṃ khattiyo pārājikaṃ dhammaṃ āpannosī’’ti vā ‘‘tvaṃ so khattiyo, nāñño, pārājikaṃ dhammaṃ ajjhāpannosī’’ti vā codeti, evaṃ nāmalesādayopi veditabbā. Aṅgāni panettha anantarasadisāni. Aññabhāgiyasikkhāpadaṃ.
ગરુકાપત્તિનિદ્દેસવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Garukāpattiniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
