| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
೬. ಗತಿಕಥಾ
6. Gatikathā
ಗತಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Gatikathāvaṇṇanā
೨೩೧. ಇದಾನಿ ತಸ್ಸಾ ವಿಮೋಕ್ಖುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಹೇತುಭೂತಂ ಹೇತುಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೇನ ಕಥಿತಾಯ ಗತಿಕಥಾಯ ಅಪುಬ್ಬತ್ಥಾನುವಣ್ಣನಾ। ದುಹೇತುಕಪಟಿಸನ್ಧಿಕಸ್ಸಾಪಿ ಹಿ ‘‘ನತ್ಥಿ ಝಾನಂ ಅಪಞ್ಞಸ್ಸಾ’’ತಿ (ಧ॰ ಪ॰ ೩೭೨) ವಚನತೋ ಝಾನಮ್ಪಿ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಕಿಂ ಪನ ವಿಮೋಕ್ಖೋ। ತತ್ಥ ಗತಿಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾತಿ ನಿರಯತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಪೇತ್ತಿವಿಸಯಮನುಸ್ಸದೇವಸಙ್ಖಾತಾಸು ಪಞ್ಚಸು ಗತೀಸು ಮನುಸ್ಸದೇವಸಙ್ಖಾತಾಯ ಗತಿಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ। ಏತೇನ ಪುರಿಮಾ ತಿಸ್ಸೋ ಗತಿವಿಪತ್ತಿಯೋ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ। ಗತಿಯಾ ಸಮ್ಪತ್ತಿ ಗತಿಸಮ್ಪತ್ತಿ, ಸುಗತೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಗತೀತಿ ಚ ಸಹೋಕಾಸಾ ಖನ್ಧಾ। ಪಞ್ಚಸು ಚ ಗತೀಸು ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಗ್ಗಹಣೇನೇವ ಅಸುರಕಾಯೋಪಿ ಗಹಿತೋ। ದೇವಾತಿ ಛ ಕಾಮಾವಚರದೇವಾ ಬ್ರಹ್ಮಾನೋ ಚ। ದೇವಗ್ಗಹಣೇನ ಅಸುರಾಪಿ ಸಙ್ಗಹಿತಾ। ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತೇತಿ ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತಪಟಿಸನ್ಧಿಕ್ಖಣೇ। ಖಣೋಪಿ ಹಿ ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತಯೋಗೇನ ತೇನೇವ ವೋಹಾರೇನ ವುತ್ತೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಕತಿನಂ ಹೇತೂನನ್ತಿ ಅಲೋಭಾದೋಸಾಮೋಹಹೇತೂಸು ಕತಿನಂ ಹೇತೂನಂ। ಉಪಪತ್ತೀತಿ ಉಪಪಜ್ಜನಂ, ನಿಬ್ಬತ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
231. Idāni tassā vimokkhuppattiyā hetubhūtaṃ hetusampattiṃ dassentena kathitāya gatikathāya apubbatthānuvaṇṇanā. Duhetukapaṭisandhikassāpi hi ‘‘natthi jhānaṃ apaññassā’’ti (dha. pa. 372) vacanato jhānampi na uppajjati, kiṃ pana vimokkho. Tattha gatisampattiyāti nirayatiracchānayonipettivisayamanussadevasaṅkhātāsu pañcasu gatīsu manussadevasaṅkhātāya gatisampattiyā. Etena purimā tisso gativipattiyo paṭikkhipati. Gatiyā sampatti gatisampatti, sugatīti vuttaṃ hoti. Gatīti ca sahokāsā khandhā. Pañcasu ca gatīsu pettivisayaggahaṇeneva asurakāyopi gahito. Devāti cha kāmāvacaradevā brahmāno ca. Devaggahaṇena asurāpi saṅgahitā. Ñāṇasampayutteti ñāṇasampayuttapaṭisandhikkhaṇe. Khaṇopi hi ñāṇasampayuttayogena teneva vohārena vuttoti veditabbo. Katinaṃ hetūnanti alobhādosāmohahetūsu katinaṃ hetūnaṃ. Upapattīti upapajjanaṃ, nibbattīti attho.
ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಸುದ್ದಕುಲಜಾತಾಪಿ ತಿಹೇತುಕಾ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ತೇ ಸನ್ಧಾಯ ಪಠಮಪುಚ್ಛಾ। ಯಸ್ಮಾ ಚ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಮಹಾಪುಞ್ಞಾ ತೀಸು ಮಹಾಸಾಲಕುಲೇಸು ಜಾಯನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ತೇಸಂ ತಿಣ್ಣಂ ಕುಲಾನಂ ವಸೇನ ತಿಸ್ಸೋ ಪುಚ್ಛಾ। ಪಾಠೋ ಪನ ಸಙ್ಖಿತ್ತೋ। ಮಹತೀ ಸಾಲಾ ಏತೇಸನ್ತಿ ಮಹಾಸಾಲಾ, ಮಹಾಘರಾ ಮಹಾವಿಭವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಥ ವಾ ಮಹಾ ಸಾರೋ ಏತೇಸನ್ತಿ ಮಹಾಸಾರಾತಿ ವತ್ತಬ್ಬೇ ರ-ಕಾರಸ್ಸ ಲ-ಕಾರಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ಮಹಾಸಾಲಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಖತ್ತಿಯಾ ಮಹಾಸಾಲಾ, ಖತ್ತಿಯೇಸು ವಾ ಮಹಾಸಾಲಾತಿ ಖತ್ತಿಯಮಹಾಸಾಲಾ। ಸೇಸೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ತತ್ಥ ಯಸ್ಸ ಖತ್ತಿಯಸ್ಸ ಗೇಹೇ ಪಚ್ಛಿಮನ್ತೇನ ಕೋಟಿಸತಂ ಧನಂ ನಿಧಾನಗತಂ ಹೋತಿ, ಕಹಾಪಣಾನಞ್ಚ ವೀಸತಿ ಅಮ್ಬಣಾನಿ ದಿವಸಂ ವಲಞ್ಜೇ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಿ, ಅಯಂ ಖತ್ತಿಯಮಹಾಸಾಲೋ ನಾಮ। ಯಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಗೇಹೇ ಪಚ್ಛಿಮನ್ತೇನ ಅಸೀತಿಕೋಟಿಧನಂ ನಿಧಾನಗತಂ ಹೋತಿ, ಕಹಾಪಣಾನಞ್ಚ ದಸ ಅಮ್ಬಣಾನಿ ದಿವಸಂ ವಲಞ್ಜೇ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಿ, ಅಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮಹಾಸಾಲೋ ನಾಮ। ಯಸ್ಸ ಗಹಪತಿಸ್ಸ ಗೇಹೇ ಪಚ್ಛಿಮನ್ತೇನ ಚತ್ತಾಲೀಸಕೋಟಿಧನಂ ನಿಧಾನಗತಂ ಹೋತಿ, ಕಹಾಪಣಾನಞ್ಚ ಪಞ್ಚ ಅಮ್ಬಣಾನಿ ದಿವಸಂ ವಲಞ್ಜೇ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಿ, ಅಯಂ ಗಹಪತಿಮಹಾಸಾಲೋ ನಾಮ।
Yasmā pana suddakulajātāpi tihetukā honti, tasmā te sandhāya paṭhamapucchā. Yasmā ca yebhuyyena mahāpuññā tīsu mahāsālakulesu jāyanti, tasmā tesaṃ tiṇṇaṃ kulānaṃ vasena tisso pucchā. Pāṭho pana saṅkhitto. Mahatī sālā etesanti mahāsālā, mahāgharā mahāvibhavāti attho. Atha vā mahā sāro etesanti mahāsārāti vattabbe ra-kārassa la-kāraṃ katvā ‘‘mahāsālā’’ti vuttaṃ. Khattiyā mahāsālā, khattiyesu vā mahāsālāti khattiyamahāsālā. Sesesupi eseva nayo. Tattha yassa khattiyassa gehe pacchimantena koṭisataṃ dhanaṃ nidhānagataṃ hoti, kahāpaṇānañca vīsati ambaṇāni divasaṃ valañje nikkhamanti, ayaṃ khattiyamahāsālo nāma. Yassa brāhmaṇassa gehe pacchimantena asītikoṭidhanaṃ nidhānagataṃ hoti, kahāpaṇānañca dasa ambaṇāni divasaṃ valañje nikkhamanti, ayaṃ brāhmaṇamahāsālo nāma. Yassa gahapatissa gehe pacchimantena cattālīsakoṭidhanaṃ nidhānagataṃ hoti, kahāpaṇānañca pañca ambaṇāni divasaṃ valañje nikkhamanti, ayaṃ gahapatimahāsālo nāma.
ರೂಪಾವಚರಾನಂ ಅರೂಪಾವಚರಾನಞ್ಚ ಏಕನ್ತತಿಹೇತುಕತ್ತಾ ‘‘ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತೇ’’ತಿ ನ ವುತ್ತಂ, ಮನುಸ್ಸೇಸು ಪನ ದುಹೇತುಕಾಹೇತುಕಾನಞ್ಚ ಸಬ್ಭಾವತೋ, ಕಾಮಾವಚರೇಸು ದೇವೇಸು ದುಹೇತುಕಾನಞ್ಚ ಸಬ್ಭಾವತೋ ಸೇಸೇಸು ‘‘ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತೇ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಏತ್ಥ ಚ ಕಾಮಾವಚರದೇವಾ ಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣರತಿಯಾ ಕೀಳನ್ತಿ, ಸರೀರಜುತಿಯಾ ಚ ಜೋತನ್ತೀತಿ ದೇವಾ, ರೂಪಾವಚರಬ್ರಹ್ಮಾನೋ ಝಾನರತಿಯಾ ಕೀಳನ್ತಿ , ಸರೀರಜುತಿಯಾ ಚ ಜೋತನ್ತೀತಿ ದೇವಾ, ಅರೂಪಾವಚರಬ್ರಹ್ಮಾನೋ ಝಾನರತಿಯಾ ಕೀಳನ್ತಿ, ಞಾಣಜುತಿಯಾ ಚ ಜೋತನ್ತೀತಿ ದೇವಾ।
Rūpāvacarānaṃ arūpāvacarānañca ekantatihetukattā ‘‘ñāṇasampayutte’’ti na vuttaṃ, manussesu pana duhetukāhetukānañca sabbhāvato, kāmāvacaresu devesu duhetukānañca sabbhāvato sesesu ‘‘ñāṇasampayutte’’ti vuttaṃ. Ettha ca kāmāvacaradevā pañcakāmaguṇaratiyā kīḷanti, sarīrajutiyā ca jotantīti devā, rūpāvacarabrahmāno jhānaratiyā kīḷanti , sarīrajutiyā ca jotantīti devā, arūpāvacarabrahmāno jhānaratiyā kīḷanti, ñāṇajutiyā ca jotantīti devā.
೨೩೨. ಕುಸಲಕಮ್ಮಸ್ಸ ಜವನಕ್ಖಣೇತಿ ಅತೀತಜಾತಿಯಾ ಇಧ ತಿಹೇತುಕಪಟಿಸನ್ಧಿಜನಕಸ್ಸ ತಿಹೇತುಕಕಾಮಾವಚರಕುಸಲಕಮ್ಮಸ್ಸ ಚ ಜವನವೀಥಿಯಂ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಉಪ್ಪತ್ತಿವಸೇನ ಸತ್ತವಾರಂ ಜವನಕ್ಖಣೇ, ಪವತ್ತನಕಾಲೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಯೋ ಹೇತೂ ಕುಸಲಾತಿ ಅಲೋಭೋ ಕುಸಲಹೇತು ಅದೋಸೋ ಕುಸಲಹೇತು ಅಮೋಹೋ ಕುಸಲಹೇತು। ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಜಾತಚೇತನಾಯಾತಿ ತಸ್ಮಿಂ ವುತ್ತಕ್ಖಣೇಯೇವ ಜಾತಾಯ ಕುಸಲಚೇತನಾಯ। ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಚ ಸಹಉಪ್ಪಾದನಭಾವೇನ ಉಪಕಾರಕಾ ಹೋನ್ತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತೀತಿ ತೇನ ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯಭಾವೇನೇವ ವುಚ್ಚತಿ। ಕುಸಲಮೂಲಪಚ್ಚಯಾಪಿ ಸಙ್ಖಾರಾತಿ ಏಕಚಿತ್ತಕ್ಖಣಿಕಪಚ್ಚಯಾಕಾರನಯೇನ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಸಙ್ಖಾರಾ’’ತಿ ಚ ಬಹುವಚನೇನ ತತ್ಥ ಸಙ್ಖಾರಕ್ಖನ್ಧಸಙ್ಗಹಿತಾ ಸಬ್ಬೇ ಚೇತಸಿಕಾ ಗಹಿತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಅಪಿಸದ್ದೇನ ಸಙ್ಖಾರಪಚ್ಚಯಾಪಿ ಕುಸಲಮೂಲಾನೀತಿಪಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
232.Kusalakammassa javanakkhaṇeti atītajātiyā idha tihetukapaṭisandhijanakassa tihetukakāmāvacarakusalakammassa ca javanavīthiyaṃ punappunaṃ uppattivasena sattavāraṃ javanakkhaṇe, pavattanakāleti attho. Tayo hetū kusalāti alobho kusalahetu adoso kusalahetu amoho kusalahetu. Tasmiṃ khaṇe jātacetanāyāti tasmiṃ vuttakkhaṇeyeva jātāya kusalacetanāya. Sahajātapaccayā hontīti uppajjamānā ca sahauppādanabhāvena upakārakā honti. Tena vuccatīti tena sahajātapaccayabhāveneva vuccati. Kusalamūlapaccayāpi saṅkhārāti ekacittakkhaṇikapaccayākāranayena vuttaṃ. ‘‘Saṅkhārā’’ti ca bahuvacanena tattha saṅkhārakkhandhasaṅgahitā sabbe cetasikā gahitāti veditabbaṃ. Apisaddena saṅkhārapaccayāpi kusalamūlānītipi vuttaṃ hoti.
ನಿಕನ್ತಿಕ್ಖಣೇತಿ ಅತ್ತನೋ ವಿಪಾಕಂ ದಾತುಂ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತಕಮ್ಮೇ ವಾ ತಥಾ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತಕಮ್ಮೇನ ಉಪಟ್ಠಾಪಿತೇ ಕಮ್ಮನಿಮಿತ್ತೇ ವಾ ಗತಿನಿಮಿತ್ತೇ ವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾನಂ ನಿಕನ್ತಿಕ್ಖಣೇ। ನಿಕನ್ತೀತಿ ನಿಕಾಮನಾ ಪತ್ಥನಾ। ಆಸನ್ನಮರಣಸ್ಸ ಹಿ ಮೋಹೇನ ಆಕುಲಚಿತ್ತತ್ತಾ ಅವೀಚಿಜಾಲಾಯಪಿ ನಿಕನ್ತಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಕಿಂ ಪನ ಸೇಸೇಸು ನಿಮಿತ್ತೇಸು। ದ್ವೇ ಹೇತೂತಿ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಹೇತು ಮೋಹೋ ಅಕುಸಲಹೇತು। ಭವನಿಕನ್ತಿ ಪನ ಪಟಿಸನ್ಧಿಅನನ್ತರಂ ಪವತ್ತಭವಙ್ಗವೀಥಿತೋ ವುಟ್ಠಿತಮತ್ತಸ್ಸೇವ ಅತ್ತನೋ ಖನ್ಧಸನ್ತಾನಂ ಆರಬ್ಭ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ‘‘ಯಸ್ಸ ವಾ ಪನ ಯತ್ಥ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ಥ, ತಸ್ಸ ತತ್ಥ ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ಥಾತಿ ಆಮನ್ತಾ’’ತಿ ಏವಮಾದಿ ಇದಮೇವ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಜಾತಚೇತನಾಯಾತಿ ಅಕುಸಲಚೇತನಾಯ।
Nikantikkhaṇeti attano vipākaṃ dātuṃ paccupaṭṭhitakamme vā tathā paccupaṭṭhitakammena upaṭṭhāpite kammanimitte vā gatinimitte vā uppajjamānānaṃ nikantikkhaṇe. Nikantīti nikāmanā patthanā. Āsannamaraṇassa hi mohena ākulacittattā avīcijālāyapi nikanti uppajjati, kiṃ pana sesesu nimittesu. Dve hetūti lobho akusalahetu moho akusalahetu. Bhavanikanti pana paṭisandhianantaraṃ pavattabhavaṅgavīthito vuṭṭhitamattasseva attano khandhasantānaṃ ārabbha sabbesampi uppajjati. ‘‘Yassa vā pana yattha akusalā dhammā na uppajjittha, tassa tattha kusalā dhammā na uppajjitthāti āmantā’’ti evamādi idameva sandhāya vuttaṃ. Tasmiṃ khaṇe jātacetanāyāti akusalacetanāya.
ಪಟಿಸನ್ಧಿಕ್ಖಣೇತಿ ತೇನ ಕಮ್ಮೇನ ಗಹಿತಪಟಿಸನ್ಧಿಕ್ಖಣೇ। ತಯೋ ಹೇತೂತಿ ಅಲೋಭೋ ಅಬ್ಯಾಕತಹೇತು ಅದೋಸೋ ಅಬ್ಯಾಕತಹೇತು ಅಮೋಹೋ ಅಬ್ಯಾಕತಹೇತು। ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಜಾತಚೇತನಾಯಾತಿ ವಿಪಾಕಾಬ್ಯಾಕತಚೇತನಾಯ। ನಾಮರೂಪಪಚ್ಚಯಾಪಿ ವಿಞ್ಞಾಣನ್ತಿ ಏತ್ಥ ತಸ್ಮಿಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಕ್ಖಣೇ ತಯೋ ವಿಪಾಕಹೇತೂ ಸೇಸಚೇತಸಿಕಾ ಚ ನಾಮಂ, ಹದಯವತ್ಥು ರೂಪಂ। ತತೋ ನಾಮರೂಪಪಚ್ಚಯತೋಪಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿವಿಞ್ಞಾಣಂ ಪವತ್ತತಿ। ವಿಞ್ಞಾಣಪಚ್ಚಯಾಪಿ ನಾಮರೂಪನ್ತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ನಾಮಂ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಮೇವ, ರೂಪಂ ಪನ ಇಧ ಸಹೇತುಕಮನುಸ್ಸಪಟಿಸನ್ಧಿಯಾ ಅಧಿಪ್ಪೇತತ್ತಾ ಗಬ್ಭಸೇಯ್ಯಕಾನಂ ವತ್ಥುದಸಕಂ ಕಾಯದಸಕಂ ಭಾವದಸಕನ್ತಿ ಸಮತಿಂಸ ರೂಪಾನಿ, ಸಂಸೇದಜಾನಂ ಓಪಪಾತಿಕಾನಞ್ಚ ಪರಿಪುಣ್ಣಾಯತನಾನಂ ಚಕ್ಖುದಸಕಂ ಸೋತದಸಕಂ ಘಾನದಸಕಂ ಜಿವ್ಹಾದಸಕಞ್ಚಾತಿ ಸಮಸತ್ತತಿ ರೂಪಾನಿ। ತಂ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಂ ನಾಮರೂಪಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಕ್ಖಣೇ ಪಟಿಸನ್ಧಿವಿಞ್ಞಾಣಪಚ್ಚಯಾ ಪವತ್ತತಿ।
Paṭisandhikkhaṇeti tena kammena gahitapaṭisandhikkhaṇe. Tayo hetūti alobho abyākatahetu adoso abyākatahetu amoho abyākatahetu. Tasmiṃ khaṇe jātacetanāyāti vipākābyākatacetanāya. Nāmarūpapaccayāpi viññāṇanti ettha tasmiṃ paṭisandhikkhaṇe tayo vipākahetū sesacetasikā ca nāmaṃ, hadayavatthu rūpaṃ. Tato nāmarūpapaccayatopi paṭisandhiviññāṇaṃ pavattati. Viññāṇapaccayāpi nāmarūpanti etthāpi nāmaṃ vuttappakārameva, rūpaṃ pana idha sahetukamanussapaṭisandhiyā adhippetattā gabbhaseyyakānaṃ vatthudasakaṃ kāyadasakaṃ bhāvadasakanti samatiṃsa rūpāni, saṃsedajānaṃ opapātikānañca paripuṇṇāyatanānaṃ cakkhudasakaṃ sotadasakaṃ ghānadasakaṃ jivhādasakañcāti samasattati rūpāni. Taṃ vuttappakāraṃ nāmarūpaṃ paṭisandhikkhaṇe paṭisandhiviññāṇapaccayā pavattati.
ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾತಿ ಏತ್ಥ ಪಟಿಸನ್ಧಿಚಿತ್ತೇನ ಪಟಿಸನ್ಧಿಕ್ಖಣೇ ಲಬ್ಭಮಾನಾನಿ ರೂಪಾನಿ ರೂಪಕ್ಖನ್ಧೋ, ಸಹಜಾತಾ ವೇದನಾ ವೇದನಾಕ್ಖನ್ಧೋ, ಸಞ್ಞಾ ಸಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧೋ, ಸೇಸಚೇತಸಿಕಾ ಸಙ್ಖಾರಕ್ಖನ್ಧೋ, ಪಟಿಸನ್ಧಿಚಿತ್ತಂ ವಿಞ್ಞಾಣಕ್ಖನ್ಧೋ। ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಅರೂಪಿನೋ ಖನ್ಧಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತಿ, ರೂಪಕ್ಖನ್ಧೇ ಚತ್ತಾರೋ ಮಹಾಭೂತಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತಿ, ಅರೂಪಿನೋ ಖನ್ಧಾ ಚ ಹದಯರೂಪಞ್ಚ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತಿ, ಮಹಾಭೂತಾಪಿ ಉಪಾದಾರೂಪಾನಂ ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತಿ। ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಉಪ್ಪಾದನುಪತ್ಥಮ್ಭನಭಾವೇನ ಉಪಕಾರಕಾ ಹೋನ್ತಿ, ಚತ್ತಾರೋ ಅರೂಪಿನೋ ಖನ್ಧಾ ಚ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತಿ, ಚತ್ತಾರೋ ಮಹಾಭೂತಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತಿ। ನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಅಧಿಟ್ಠಾನಾಕಾರೇನ ನಿಸ್ಸಯಾಕಾರೇನ ಚ ಉಪಕಾರಕಾ ಹೋನ್ತಿ, ಚತ್ತಾರೋ ಅರೂಪಿನೋ ಖನ್ಧಾ ಚ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಸಹಜಾತಾ ವಿಯ ವಿತ್ಥಾರೇತಬ್ಬಾ। ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಏಕವತ್ಥುಕಾದಿಭಾವಾನುಪಗಮನೇನ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಭಾವೇನ ಉಪಕಾರಕಾ ಹೋನ್ತಿ, ಅರೂಪಿನೋ ಖನ್ಧಾ ಪಟಿಸನ್ಧಿರೂಪಾನಂ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತಿ, ಹದಯರೂಪಂ ಅರೂಪೀನಂ ಖನ್ಧಾನಂ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತಿ। ‘‘ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ’’ತಿ ಹೇತ್ಥ ಏವಂ ಯಥಾಲಾಭವಸೇನ ವುತ್ತಂ।
Pañcakkhandhāti ettha paṭisandhicittena paṭisandhikkhaṇe labbhamānāni rūpāni rūpakkhandho, sahajātā vedanā vedanākkhandho, saññā saññākkhandho, sesacetasikā saṅkhārakkhandho, paṭisandhicittaṃ viññāṇakkhandho. Sahajātapaccayā hontīti cattāro arūpino khandhā aññamaññaṃ sahajātapaccayā honti, rūpakkhandhe cattāro mahābhūtā aññamaññaṃ sahajātapaccayā honti, arūpino khandhā ca hadayarūpañca aññamaññaṃ sahajātapaccayā honti, mahābhūtāpi upādārūpānaṃ sahajātapaccayā honti. Aññamaññapaccayā hontīti aññamaññaṃ uppādanupatthambhanabhāvena upakārakā honti, cattāro arūpino khandhā ca aññamaññapaccayā honti, cattāro mahābhūtā aññamaññapaccayā honti. Nissayapaccayā hontīti adhiṭṭhānākārena nissayākārena ca upakārakā honti, cattāro arūpino khandhā ca aññamaññaṃ nissayapaccayā hontīti sahajātā viya vitthāretabbā. Vippayuttapaccayā hontīti ekavatthukādibhāvānupagamanena vippayuttabhāvena upakārakā honti, arūpino khandhā paṭisandhirūpānaṃ vippayuttapaccayā honti, hadayarūpaṃ arūpīnaṃ khandhānaṃ vippayuttapaccayo hoti. ‘‘Pañcakkhandhā’’ti hettha evaṃ yathālābhavasena vuttaṃ.
ಚತ್ತಾರೋ ಮಹಾಭೂತಾತಿ ಏತ್ಥ ತಯೋ ಪಚ್ಚಯಾ ಪಠಮಂ ವುತ್ತಾಯೇವ। ತಯೋ ಜೀವಿತಸಙ್ಖಾರಾತಿ ಆಯು ಚ ಉಸ್ಮಾ ಚ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚ। ಆಯೂತಿ ರೂಪಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅರೂಪಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಞ್ಚ। ಉಸ್ಮಾತಿ ತೇಜೋಧಾತು। ವಿಞ್ಞಾಣನ್ತಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿವಿಞ್ಞಾಣಂ। ಏತಾನಿ ಹಿ ಉಪರೂಪರಿ ಜೀವಿತಸಙ್ಖಾರಂ ಸಙ್ಖರೋನ್ತಿ ಪವತ್ತೇನ್ತೀತಿ ಜೀವಿತಸಙ್ಖಾರಾ। ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಅರೂಪಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಕಾನಂ ಖನ್ಧಾನಞ್ಚ ಹದಯರೂಪಸ್ಸ ಚ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತಿ, ತೇಜೋಧಾತು ತಿಣ್ಣಂ ಮಹಾಭೂತಾನಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತಿ, ಉಪಾದಾರೂಪಾನಂ ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯೋವ, ರೂಪಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಸಹಜಾತರೂಪಾನಂ ಪರಿಯಾಯೇನ ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತಿ, ನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ದ್ವಯಂ ಅರೂಪಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಖನ್ಧಾನಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತಿ। ಅಞ್ಞಮಞ್ಞನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಯೋಜೇತ್ವಾ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಅರೂಪಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚ ಪಟಿಸನ್ಧಿರೂಪಾನಂ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತಿ। ರೂಪಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಪನ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞನಿಸ್ಸಯವಿಪ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯತ್ತೇ ನ ಯುಜ್ಜತಿ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ತಯೋ ಜೀವಿತಸಙ್ಖಾರಾ’’ತಿ ಯಥಾಲಾಭವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ನಾಮಞ್ಚ ರೂಪಞ್ಚ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಚತುಪಚ್ಚಯತ್ತೇ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ಚುದ್ದಸ ಧಮ್ಮಾತಿ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ, ಚತ್ತಾರೋ ಮಹಾಭೂತಾ, ತಯೋ ಜೀವಿತಸಙ್ಖಾರಾ, ನಾಮಞ್ಚ ರೂಪಞ್ಚಾತಿ ಏವಂ ಗಣನಾವಸೇನ ಚುದ್ದಸ ಧಮ್ಮಾ। ತೇಸಞ್ಚ ಉಪರಿ ಅಞ್ಞೇಸಞ್ಚ ಸಹಜಾತಾದಿಪಚ್ಚಯಭಾವೋ ವುತ್ತನಯೋ ಏವ। ಸಮ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಪುನ ಏಕವತ್ಥುಕಏಕಾರಮ್ಮಣಏಕುಪ್ಪಾದಏಕನಿರೋಧಸಙ್ಖಾತೇನ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಭಾವೇನ ಉಪಕಾರಕಾ ಹೋನ್ತಿ।
Cattāro mahābhūtāti ettha tayo paccayā paṭhamaṃ vuttāyeva. Tayo jīvitasaṅkhārāti āyu ca usmā ca viññāṇañca. Āyūti rūpajīvitindriyaṃ arūpajīvitindriyañca. Usmāti tejodhātu. Viññāṇanti paṭisandhiviññāṇaṃ. Etāni hi uparūpari jīvitasaṅkhāraṃ saṅkharonti pavattentīti jīvitasaṅkhārā. Sahajātapaccayā hontīti arūpajīvitindriyaṃ paṭisandhiviññāṇañca sampayuttakānaṃ khandhānañca hadayarūpassa ca aññamaññasahajātapaccayā honti, tejodhātu tiṇṇaṃ mahābhūtānaṃ aññamaññasahajātapaccayo hoti, upādārūpānaṃ sahajātapaccayova, rūpajīvitindriyaṃ sahajātarūpānaṃ pariyāyena sahajātapaccayo hotīti veditabbaṃ. Aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā hontīti dvayaṃ arūpajīvitindriyaṃ paṭisandhiviññāṇañca sampayuttakhandhānaṃ aññamaññapaccayā honti. Aññamaññanissayapaccayā hontīti vuttanayeneva yojetvā veditabbaṃ. Vippayuttapaccayā hontīti arūpajīvitindriyaṃ paṭisandhiviññāṇañca paṭisandhirūpānaṃ vippayuttapaccayā honti. Rūpajīvitindriyaṃ pana aññamaññanissayavippayuttapaccayatte na yujjati. Tasmā ‘‘tayo jīvitasaṅkhārā’’ti yathālābhavasena vuttaṃ. Nāmañca rūpañca vuttanayeneva catupaccayatte yojetabbaṃ. Cuddasadhammāti pañcakkhandhā, cattāro mahābhūtā, tayo jīvitasaṅkhārā, nāmañca rūpañcāti evaṃ gaṇanāvasena cuddasa dhammā. Tesañca upari aññesañca sahajātādipaccayabhāvo vuttanayo eva. Sampayuttapaccayā hontīti puna ekavatthukaekārammaṇaekuppādaekanirodhasaṅkhātena sampayuttabhāvena upakārakā honti.
ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನೀತಿ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಾದೀನಿ। ನಾಮಞ್ಚಾತಿ ಇಧ ವೇದನಾದಯೋ ತಯೋ ಖನ್ಧಾ। ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾತಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿವಿಞ್ಞಾಣಂ। ಪುನ ಚುದ್ದಸ ಧಮ್ಮಾತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಖನ್ಧಾ, ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ, ತಯೋ ಹೇತೂ, ನಾಮಞ್ಚ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾತಿ ಏವಂ ಗಣನಾವಸೇನ ಚುದ್ದಸ ಧಮ್ಮಾ। ಅಟ್ಠವೀಸತಿ ಧಮ್ಮಾತಿ ಪುರಿಮಾ ಚ ಚುದ್ದಸ, ಇಮೇ ಚ ಚುದ್ದಸಾತಿ ಅಟ್ಠವೀಸತಿ। ಇಧ ರೂಪಸ್ಸಾಪಿ ಪವಿಟ್ಠತ್ತಾ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯಂ ಅಪನೇತ್ವಾ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯೋ ವುತ್ತೋ।
Pañcindriyānīti saddhindriyādīni. Nāmañcāti idha vedanādayo tayo khandhā. Viññāṇañcāti paṭisandhiviññāṇaṃ. Puna cuddasa dhammāti cattāro khandhā, pañcindriyāni, tayo hetū, nāmañca viññāṇañcāti evaṃ gaṇanāvasena cuddasa dhammā. Aṭṭhavīsati dhammāti purimā ca cuddasa, ime ca cuddasāti aṭṭhavīsati. Idha rūpassāpi paviṭṭhattā sampayuttapaccayaṃ apanetvā vippayuttapaccayo vutto.
ಏವಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಕ್ಖಣೇ ವಿಜ್ಜಮಾನಸ್ಸ ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ತಂ ತಂ ಪಚ್ಚಯಭೇದಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪಠಮಂ ನಿದ್ದಿಟ್ಠೇ ಹೇತೂ ನಿಗಮೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಇಮೇಸಂ ಅಟ್ಠನ್ನಂ ಹೇತೂನಂ ಪಚ್ಚಯಾ ಉಪಪತ್ತಿ ಹೋತೀತಿ ಆಹ। ಕಮ್ಮಾಯೂಹನಕ್ಖಣೇ ತಯೋ ಕುಸಲಹೇತೂ, ನಿಕನ್ತಿಕ್ಖಣೇ ದ್ವೇ ಅಕುಸಲಹೇತೂ, ಪಟಿಸನ್ಧಿಕ್ಖಣೇ ತಯೋ ಅಬ್ಯಾಕತಹೇತೂತಿ ಏವಂ ಅಟ್ಠ ಹೇತೂ। ತತ್ಥ ತಯೋ ಕುಸಲಹೇತೂ, ದ್ವೇ ಅಕುಸಲಹೇತೂ ಚ ಇಧ ಪಟಿಸನ್ಧಿಕ್ಖಣೇ ಪವತ್ತಿಯಾ ಉಪನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತಿ। ತಯೋ ಅಬ್ಯಾಕತಹೇತೂ ಯಥಾಯೋಗಂ ಹೇತುಪಚ್ಚಯಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯವಸೇನ ಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತಿ। ಸೇಸವಾರೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
Evaṃ paṭisandhikkhaṇe vijjamānassa tassa tassa paccayuppannassa dhammassa taṃ taṃ paccayabhedaṃ dassetvā paṭhamaṃ niddiṭṭhe hetū nigametvā dassento imesaṃ aṭṭhannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hotīti āha. Kammāyūhanakkhaṇe tayo kusalahetū, nikantikkhaṇe dve akusalahetū, paṭisandhikkhaṇe tayo abyākatahetūti evaṃ aṭṭha hetū. Tattha tayo kusalahetū, dve akusalahetū ca idha paṭisandhikkhaṇe pavattiyā upanissayapaccayā honti. Tayo abyākatahetū yathāyogaṃ hetupaccayasahajātapaccayavasena paccayā honti. Sesavāresupi eseva nayo.
ಅರೂಪಾವಚರಾನಂ ಪನ ರೂಪಾಭಾವಾ ನಾಮಪಚ್ಚಯಾಪಿ ವಿಞ್ಞಾಣಂ, ವಿಞ್ಞಾಣಪಚ್ಚಯಾಪಿ ನಾಮನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ರೂಪಮಿಸ್ಸಕಚುದ್ದಸಕೋಪಿ ಚ ಪರಿಹೀನೋ। ತಸ್ಸ ಪರಿಹೀನತ್ತಾ ‘‘ಅಟ್ಠವೀಸತಿ ಧಮ್ಮಾ’’ತಿ ವಾರೋ ಚ ನ ಲಬ್ಭತಿ।
Arūpāvacarānaṃ pana rūpābhāvā nāmapaccayāpi viññāṇaṃ, viññāṇapaccayāpi nāmanti vuttaṃ. Rūpamissakacuddasakopi ca parihīno. Tassa parihīnattā ‘‘aṭṭhavīsati dhammā’’ti vāro ca na labbhati.
೨೩೩. ಇದಾನಿ ವಿಮೋಕ್ಖಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯಭೂತಂ ತಿಹೇತುಕಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ತೇನೇವ ಸಮ್ಬನ್ಧೇನ ದುಹೇತುಕಪಟಿಸನ್ಧಿವಿಸೇಸಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತುಕಾಮೋ ಗತಿಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಞಾಣವಿಪ್ಪಯುತ್ತೇತಿಆದಿಮಾಹ। ಕುಸಲಕಮ್ಮಸ್ಸ ಜವನಕ್ಖಣೇತಿ ಅತೀತಜಾತಿಯಾ ಇಧ ಪಟಿಸನ್ಧಿಜನಕಸ್ಸ ದುಹೇತುಕಕುಸಲಕಮ್ಮಸ್ಸ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಜವನಕ್ಖಣೇ। ದ್ವೇ ಹೇತೂತಿ ಞಾಣವಿಪ್ಪಯುತ್ತತ್ತಾ ಅಲೋಭೋ ಕುಸಲಹೇತು ಅದೋಸೋ ಕುಸಲಹೇತು। ದ್ವೇ ಅಬ್ಯಾಕತಹೇತೂಪಿ ಅಲೋಭಾದೋಸಾಯೇವ।
233. Idāni vimokkhassa paccayabhūtaṃ tihetukapaṭisandhiṃ dassetvā teneva sambandhena duhetukapaṭisandhivisesañca dassetukāmo gatisampattiyā ñāṇavippayuttetiādimāha. Kusalakammassa javanakkhaṇeti atītajātiyā idha paṭisandhijanakassa duhetukakusalakammassa vuttanayeneva javanakkhaṇe. Dve hetūti ñāṇavippayuttattā alobho kusalahetu adoso kusalahetu. Dve abyākatahetūpi alobhādosāyeva.
ಚತ್ತಾರಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನೀತಿ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯವಜ್ಜಾನಿ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಾದೀನಿ ಚತ್ತಾರಿ। ದ್ವಾದಸ ಧಮ್ಮಾತಿ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ಅಮೋಹಹೇತುಸ್ಸ ಚ ಪರಿಹೀನತ್ತಾ ದ್ವಾದಸ। ತೇಸಂ ದ್ವಿನ್ನಂಯೇವ ಪರಿಹೀನತ್ತಾ ಛಬ್ಬೀಸತಿ। ಛನ್ನಂ ಹೇತೂನನ್ತಿ ದ್ವಿನ್ನಂ ಕುಸಲಹೇತೂನಂ, ದ್ವಿನ್ನಂ ಅಕುಸಲಹೇತೂನಂ, ದ್ವಿನ್ನಂ ವಿಪಾಕಹೇತೂನನ್ತಿ ಏವಂ ಛನ್ನಂ ಹೇತೂನಂ। ರೂಪಾರೂಪಾವಚರಾ ಪನೇತ್ಥ ಏಕನ್ತತಿಹೇತುಕತ್ತಾ ನ ಗಹಿತಾ। ಸೇಸಂ ಪಠಮವಾರೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ವಾರೇ ದುಹೇತುಕಪಟಿಸನ್ಧಿಯಾ ದುಹೇತುಕಕಮ್ಮಸ್ಸೇವ ವುತ್ತತ್ತಾ ತಿಹೇತುಕಕಮ್ಮೇನ ದುಹೇತುಕಪಟಿಸನ್ಧಿ ನ ಹೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ಯಂ ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಹಟ್ಠಕಥಾಯಂ (ಧ॰ ಸ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೪೯೮) ತಿಪಿಟಕಮಹಾಧಮ್ಮರಕ್ಖಿತತ್ಥೇರವಾದೇ ‘‘ತಿಹೇತುಕಕಮ್ಮೇನ ಪಟಿಸನ್ಧಿ ತಿಹೇತುಕಾವ ಹೋತಿ, ದುಹೇತುಕಾಹೇತುಕಾ ನ ಹೋತಿ। ದುಹೇತುಕಕಮ್ಮೇನ ದುಹೇತುಕಾಹೇತುಕಾ ಹೋತಿ, ತಿಹೇತುಕಾ ನ ಹೋತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ತಂ ಇಮಾಯ ಪಾಳಿಯಾ ಸಮೇತಿ। ಯಂ ಪನ ತಿಪಿಟಕಚೂಳನಾಗತ್ಥೇರಸ್ಸ ಚ ಮೋರವಾಪಿವಾಸಿಮಹಾದತ್ತತ್ಥೇರಸ್ಸ ಚ ವಾದೇಸು ‘‘ತಿಹೇತುಕಕಮ್ಮೇನ ಪಟಿಸನ್ಧಿ ತಿಹೇತುಕಾಪಿ ಹೋತಿ ದುಹೇತುಕಾಪಿ, ಅಹೇತುಕಾ ನ ಹೋತಿ। ದುಹೇತುಕಕಮ್ಮೇನ ದುಹೇತುಕಾಪಿ ಹೋತಿ ಅಹೇತುಕಾಪಿ, ತಿಹೇತುಕಾ ನ ಹೋತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ತಂ ಇಮಾಯ ಪಾಳಿಯಾ ವಿರುದ್ಧಂ ವಿಯ ದಿಸ್ಸತಿ। ಇಮಿಸ್ಸಾ ಕಥಾಯ ಹೇತುಅಧಿಕಾರತ್ತಾ ಅಹೇತುಕಪಟಿಸನ್ಧಿ ನ ವುತ್ತಾತಿ।
Cattāri indriyānīti paññindriyavajjāni saddhindriyādīni cattāri. Dvādasa dhammāti paññindriyassa amohahetussa ca parihīnattā dvādasa. Tesaṃ dvinnaṃyeva parihīnattā chabbīsati. Channaṃ hetūnanti dvinnaṃ kusalahetūnaṃ, dvinnaṃ akusalahetūnaṃ, dvinnaṃ vipākahetūnanti evaṃ channaṃ hetūnaṃ. Rūpārūpāvacarā panettha ekantatihetukattā na gahitā. Sesaṃ paṭhamavāre vuttanayeneva veditabbaṃ. Imasmiṃ vāre duhetukapaṭisandhiyā duhetukakammasseva vuttattā tihetukakammena duhetukapaṭisandhi na hotīti vuttaṃ hoti. Tasmā yaṃ dhammasaṅgahaṭṭhakathāyaṃ (dha. sa. aṭṭha. 498) tipiṭakamahādhammarakkhitattheravāde ‘‘tihetukakammena paṭisandhi tihetukāva hoti, duhetukāhetukā na hoti. Duhetukakammena duhetukāhetukā hoti, tihetukā na hotī’’ti vuttaṃ, taṃ imāya pāḷiyā sameti. Yaṃ pana tipiṭakacūḷanāgattherassa ca moravāpivāsimahādattattherassa ca vādesu ‘‘tihetukakammena paṭisandhi tihetukāpi hoti duhetukāpi, ahetukā na hoti. Duhetukakammena duhetukāpi hoti ahetukāpi, tihetukā na hotī’’ti vuttaṃ, taṃ imāya pāḷiyā viruddhaṃ viya dissati. Imissā kathāya hetuadhikārattā ahetukapaṭisandhi na vuttāti.
ಗತಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Gatikathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗಪಾಳಿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ೬. ಗತಿಕಥಾ • 6. Gatikathā
