Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā |
[੧੩੩] ੩. ਘਤਾਸਨਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
[133] 3. Ghatāsanajātakavaṇṇanā
ਖੇਮਂ ਯਹਿਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਸੋ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਏਕਂ ਗਾਮਕਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਰਞ੍ਞਸੇਨਾਸਨੇ વਸ੍ਸਂ ਉਪਗਞ੍ਛਿ। ਤਸ੍ਸ ਪਠਮਮਾਸੇਯੇવ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਪਣ੍ਣਸਾਲਾ ਝਾਯਿਤ੍ਥ। ਸੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨਾਭਾવੇਨ ਕਿਲਮਨ੍ਤੋ ਉਪਟ੍ਠਾਕਾਨਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿ। ਤੇ ‘‘ਹੋਤੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮ, ਕਸਾਮ ਤਾવ, વਪਾਮ ਤਾવਾ’’ਤਿਆਦੀਨਿ વਦਨ੍ਤਾ ਤੇਮਾਸਂ વੀਤਿਨਾਮੇਸੁਂ। ਸੋ ਸੇਨਾਸਨਸਪ੍ਪਾਯਾਭਾવੇਨ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ। ਸੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ વੁਤ੍ਥવਸ੍ਸੋ ਜੇਤવਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਸਪ੍ਪਾਯਂ ਜਾਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਸੋ ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਸਪ੍ਪਾਯਭਾવਂ ਕਥੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਾਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਪ੍ਪਾਯਾਸਪ੍ਪਾਯਂ ਞਤ੍વਾ ਸਪ੍ਪਾਯਕਾਲੇ વਸਿਤ੍વਾ ਅਸਪ੍ਪਾਯਕਾਲੇ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਪਹਾਯ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਅਗਮਂਸੁ, ਤ੍વਂ ਕਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਪ੍ਪਾਯਾਸਪ੍ਪਾਯਂ ਨ ਅਞ੍ਞਾਸੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੇਨ ਯਾਚਿਤੋ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।
Khemaṃyahinti idaṃ satthā jetavane viharanto aññataraṃ bhikkhuṃ ārabbha kathesi. So hi bhikkhu satthu santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā paccantaṃ gantvā ekaṃ gāmakaṃ upanissāya araññasenāsane vassaṃ upagañchi. Tassa paṭhamamāseyeva piṇḍāya paviṭṭhassa paṇṇasālā jhāyittha. So vasanaṭṭhānābhāvena kilamanto upaṭṭhākānaṃ ācikkhi. Te ‘‘hotu, bhante, paṇṇasālaṃ karissāma, kasāma tāva, vapāma tāvā’’tiādīni vadantā temāsaṃ vītināmesuṃ. So senāsanasappāyābhāvena kammaṭṭhānaṃ matthakaṃ pāpetuṃ nāsakkhi. So nimittamattampi anuppādetvā vutthavasso jetavanaṃ gantvā satthāraṃ vanditvā ekamantaṃ nisīdi. Satthā tena saddhiṃ paṭisanthāraṃ katvā ‘‘kiṃ nu kho te, bhikkhu, kammaṭṭhānaṃ sappāyaṃ jāta’’nti pucchi. So ādito paṭṭhāya asappāyabhāvaṃ kathesi. Satthā ‘‘pubbe kho, bhikkhu, tiracchānāpi attano sappāyāsappāyaṃ ñatvā sappāyakāle vasitvā asappāyakāle vasanaṭṭhānaṃ pahāya aññattha agamaṃsu, tvaṃ kasmā attano sappāyāsappāyaṃ na aññāsī’’ti vatvā tena yācito atītaṃ āhari.
ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਸਕੁਣਯੋਨਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍વਾ ਸੋਭਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਕੁਣਰਾਜਾ ਹੁਤ੍વਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਅਰਞ੍ਞਾਯਤਨੇ ਜਾਤਸ੍ਸਰਤੀਰੇ ਸਾਖਾવਿਟਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਬਹਲਪਤ੍ਤਪਲਾਸਂ ਮਹਾਰੁਕ੍ਖਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸਪਰਿવਾਰੋ વਾਸਂ ਕਪ੍ਪੇਸਿ। ਬਹੂ ਸਕੁਣਾ ਤਸ੍ਸ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਉਦਕਮਤ੍ਥਕੇ ਪਤ੍ਥਟਸਾਖਾਸੁ વਸਨ੍ਤਾ ਸਰੀਰવਲ਼ਞ੍ਜਂ ਉਦਕੇ ਪਾਤੇਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਜਾਤਸ੍ਸਰੇ ਚਣ੍ਡੋ ਨਾਗਰਾਜਾ વਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ ‘‘ਇਮੇ ਸਕੁਣਾ ਮਯ੍ਹਂ ਨਿવਾਸੇ ਜਾਤਸ੍ਸਰੇ ਸਰੀਰવਲ਼ਞ੍ਜਂ ਪਾਤੇਨ੍ਤਿ, ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਉਦਕਤੋ ਅਗ੍ਗਿਂ ਉਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਰੁਕ੍ਖਂ ਝਾਪੇਤ੍વਾ ਏਤੇ ਪਲਾਪੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਕੁਦ੍ਧਮਾਨਸੋ ਰਤ੍ਤਿਭਾਗੇ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸਕੁਣਾਨਂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਰੁਕ੍ਖਸਾਖਾਸੁ ਨਿਪਨ੍ਨਕਾਲੇ ਪਠਮਂ ਤਾવ ਉਦ੍ਧਨਾਰੋਪਿਤਂ વਿਯ ਉਦਕਂ ਪਕ੍ਕੁਧਾਪੇਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯવਾਰੇ ਧੂਮਂ ਉਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਤਤਿਯવਾਰੇ ਤਾਲਕ੍ਖਨ੍ਧਪ੍ਪਮਾਣਂ ਜਾਲਂ ਉਟ੍ਠਾਪੇਸਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਉਦਕਤੋ ਜਾਲਂ ਉਟ੍ਠਹਮਾਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਭੋ, ਸਕੁਣਾ, ਅਗ੍ਗਿਨਾ ਆਦਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਉਦਕੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਉਦਕਮੇવ ਆਦਿਤ੍ਤਂ। ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਇਧ વਸਿਤੁਂ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto sakuṇayoniyaṃ nibbattitvā viññutaṃ patvā sobhaggappatto sakuṇarājā hutvā ekasmiṃ araññāyatane jātassaratīre sākhāviṭapasampannaṃ bahalapattapalāsaṃ mahārukkhaṃ upanissāya saparivāro vāsaṃ kappesi. Bahū sakuṇā tassa rukkhassa udakamatthake patthaṭasākhāsu vasantā sarīravaḷañjaṃ udake pātenti. Tasmiñca jātassare caṇḍo nāgarājā vasati. Tassa etadahosi ‘‘ime sakuṇā mayhaṃ nivāse jātassare sarīravaḷañjaṃ pātenti, yaṃnūnāhaṃ udakato aggiṃ uṭṭhāpetvā rukkhaṃ jhāpetvā ete palāpeyya’’nti. So kuddhamānaso rattibhāge sabbesaṃ sakuṇānaṃ sannipatitvā rukkhasākhāsu nipannakāle paṭhamaṃ tāva uddhanāropitaṃ viya udakaṃ pakkudhāpetvā dutiyavāre dhūmaṃ uṭṭhāpetvā tatiyavāre tālakkhandhappamāṇaṃ jālaṃ uṭṭhāpesi. Bodhisatto udakato jālaṃ uṭṭhahamānaṃ disvā ‘‘bho, sakuṇā, agginā ādittaṃ nāma udakena nibbāpenti, idāni pana udakameva ādittaṃ. Na sakkā amhehi idha vasituṃ, aññattha gamissāmā’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –
੧੩੩.
133.
‘‘ਖੇਮਂ ਯਹਿਂ ਤਤ੍ਥ ਅਰੀ ਉਦੀਰਿਤੋ, ਦਕਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝੇ ਜਲਤੇ ਘਤਾਸਨੋ।
‘‘Khemaṃ yahiṃ tattha arī udīrito, dakassa majjhe jalate ghatāsano;
ਨ ਅਜ੍ਜ વਾਸੋ ਮਹਿਯਾ ਮਹੀਰੁਹੇ, ਦਿਸਾ ਭਜવ੍ਹੋ ਸਰਣਾਜ੍ਜ ਨੋਭਯ’’ਨ੍ਤਿ॥
Na ajja vāso mahiyā mahīruhe, disā bhajavho saraṇājja nobhaya’’nti.
ਤਤ੍ਥ ਖੇਮਂ ਯਹਿਂ ਤਤ੍ਥ ਅਰੀ ਉਦੀਰਿਤੋਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਉਦਕਪਿਟ੍ਠੇ ਖੇਮਭਾવੋ ਨਿਬ੍ਭਯਭਾવੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕੋ ਸਪਤ੍ਤੋ ਉਟ੍ਠਿਤੋ। ਦਕਸ੍ਸਾਤਿ ਉਦਕਸ੍ਸ। ਘਤਾਸਨੋਤਿ ਅਗ੍ਗਿ। ਸੋ ਹਿ ਘਤਂ ਅਸ੍ਨਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਘਤਾਸਨੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਨ ਅਜ੍ਜ વਾਸੋਤਿ ਅਜ੍ਜ ਨੋ વਾਸੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਮਹਿਯਾ ਮਹੀਰੁਹੇਤਿ ਮਹਿਰੁਹੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਰੁਕ੍ਖੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਮਹਿਯਾ ਜਾਤੇ ਰੁਕ੍ਖੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦਿਸਾ ਭਜવ੍ਹੋਤਿ ਦਿਸਾ ਭਜਥ ਗਚ੍ਛਥ। ਸਰਣਾਜ੍ਜ ਨੋ ਭਯਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਜ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਰਣਤੋ ਭਯਂ ਜਾਤਂ, ਪਟਿਸਰਣਟ੍ਠਾਨਤੋ ਭਯਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Tattha khemaṃ yahiṃ tattha arī udīritoti yasmiṃ udakapiṭṭhe khemabhāvo nibbhayabhāvo, tasmiṃ attapaccatthiko sapatto uṭṭhito. Dakassāti udakassa. Ghatāsanoti aggi. So hi ghataṃ asnāti, tasmā ‘‘ghatāsano’’ti vuccati. Na ajja vāsoti ajja no vāso natthi. Mahiyā mahīruheti mahiruho vuccati rukkho, tasmiṃ imissā mahiyā jāte rukkheti attho. Disā bhajavhoti disā bhajatha gacchatha. Saraṇājja no bhayanti ajja amhākaṃ saraṇato bhayaṃ jātaṃ, paṭisaraṇaṭṭhānato bhayaṃ uppannanti attho.
ਏવਂ વਤ੍વਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ વਚਨਕਰੇ ਸਕੁਣੇ ਆਦਾਯ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਗਤੋ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਠਿਤਸਕੁਣਾ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯਂ ਪਤ੍ਤਾ।
Evaṃ vatvā bodhisatto attano vacanakare sakuṇe ādāya uppatitvā aññattha gato. Bodhisattassa vacanaṃ aggahetvā ṭhitasakuṇā jīvitakkhayaṃ pattā.
ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ, ਸਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ।
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne so bhikkhu arahatte patiṭṭhāsi.
ਤਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ વਚਨਕਰਾ ਸਕੁਣਾ ਬੁਦ੍ਧਪਰਿਸਾ ਅਹੇਸੁਂ, ਸਕੁਣਰਾਜਾ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿਨ੍ਤਿ।
Tadā bodhisattassa vacanakarā sakuṇā buddhaparisā ahesuṃ, sakuṇarājā pana ahameva ahosinti.
ਘਤਾਸਨਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਤਤਿਯਾ।
Ghatāsanajātakavaṇṇanā tatiyā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi / ੧੩੩. ਘਤਾਸਨਜਾਤਕਂ • 133. Ghatāsanajātakaṃ