| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
೪. ರಾಜವಗ್ಗೋ
4. Rājavaggo
೧. ಘಟಿಕಾರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
1. Ghaṭikārasuttavaṇṇanā
೨೮೨. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಘಟಿಕಾರಸುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಸಿತಂ ಪಾತ್ವಾಕಾಸೀತಿ ಮಹಾಮಗ್ಗೇನ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಅಞ್ಞತರಂ ಭೂಮಿಪ್ಪದೇಸಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ – ‘‘ಅತ್ಥಿ ನು ಖೋ ಮಯಾ ಚರಿಯಂ ಚರಮಾನೇನ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ನಿವುತ್ಥಪುಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಆವಜ್ಜನ್ತೋ ಅದ್ದಸ – ‘‘ಕಸ್ಸಪಬುದ್ಧಕಾಲೇ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ವೇಗಳಿಙ್ಗಂ ನಾಮ ಗಾಮನಿಗಮೋ ಅಹೋಸಿ, ಅಹಂ ತದಾ ಜೋತಿಪಾಲೋ ನಾಮ ಮಾಣವೋ ಅಹೋಸಿಂ, ಮಯ್ಹಂ ಸಹಾಯೋ ಘಟಿಕಾರೋ ನಾಮ ಕುಮ್ಭಕಾರೋ ಅಹೋಸಿ, ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಮಯಾ ಇಧ ಏಕಂ ಸುಕಾರಣಂ ಕತಂ, ತಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಅಪಾಕಟಂ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ, ಹನ್ದ ನಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಪಾಕಟಂ ಕರೋಮೀ’’ತಿ ಮಗ್ಗಾ ಓಕ್ಕಮ್ಮ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ಪದೇಸೇ ಠಿತಕೋವ ಸಿತಪಾತುಕಮ್ಮಮಕಾಸಿ, ಅಗ್ಗಗ್ಗದನ್ತೇ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಮನ್ದಹಸಿತಂ ಹಸಿ। ಯಥಾ ಹಿ ಲೋಕಿಯಮನುಸ್ಸಾ ಉರಂ ಪಹರನ್ತಾ – ‘‘ಕುಹಂ ಕುಹ’’ನ್ತಿ ಹಸನ್ತಿ, ನ ಏವಂ ಬುದ್ಧಾ, ಬುದ್ಧಾನಂ ಪನ ಹಸಿತಂ ಹಟ್ಠಪಹಟ್ಠಾಕಾರಮತ್ತಮೇವ ಹೋತಿ।
282.Evaṃme sutanti ghaṭikārasuttaṃ. Tattha sitaṃ pātvākāsīti mahāmaggena gacchanto aññataraṃ bhūmippadesaṃ oloketvā – ‘‘atthi nu kho mayā cariyaṃ caramānena imasmiṃ ṭhāne nivutthapubba’’nti āvajjanto addasa – ‘‘kassapabuddhakāle imasmiṃ ṭhāne vegaḷiṅgaṃ nāma gāmanigamo ahosi, ahaṃ tadā jotipālo nāma māṇavo ahosiṃ, mayhaṃ sahāyo ghaṭikāro nāma kumbhakāro ahosi, tena saddhiṃ mayā idha ekaṃ sukāraṇaṃ kataṃ, taṃ bhikkhusaṅghassa apākaṭaṃ paṭicchannaṃ, handa naṃ bhikkhusaṅghassa pākaṭaṃ karomī’’ti maggā okkamma aññatarasmiṃ padese ṭhitakova sitapātukammamakāsi, aggaggadante dassetvā mandahasitaṃ hasi. Yathā hi lokiyamanussā uraṃ paharantā – ‘‘kuhaṃ kuha’’nti hasanti, na evaṃ buddhā, buddhānaṃ pana hasitaṃ haṭṭhapahaṭṭhākāramattameva hoti.
ಹಸಿತಞ್ಚ ನಾಮೇತಂ ತೇರಸಹಿ ಸೋಮನಸ್ಸಸಹಗತಚಿತ್ತೇಹಿ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ಲೋಕಿಯಮಹಾಜನೋ ಅಕುಸಲತೋ ಚತೂಹಿ, ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲತೋ ಚತೂಹೀತಿ ಅಟ್ಠಹಿ ಚಿತ್ತೇಹಿ ಹಸತಿ, ಸೇಕ್ಖಾ ಅಕುಸಲತೋ ದಿಟ್ಠಿಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನಿ ದ್ವೇ ಅಪನೇತ್ವಾ ಛಹಿ ಚಿತ್ತೇಹಿ ಹಸನ್ತಿ, ಖೀಣಾಸವಾ ಚತೂಹಿ ಸಹೇತುಕಕಿರಿಯಚಿತ್ತೇಹಿ ಏಕೇನ ಅಹೇತುಕಕಿರಿಯಚಿತ್ತೇನಾತಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಚಿತ್ತೇಹಿ ಹಸನ್ತಿ। ತೇಸುಪಿ ಬಲವಾರಮ್ಮಣೇ ಆಪಾಥಗತೇ ದ್ವೀಹಿ ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತಚಿತ್ತೇಹಿ ಹಸನ್ತಿ, ದುಬ್ಬಲಾರಮ್ಮಣೇ ದುಹೇತುಕಚಿತ್ತದ್ವಯೇನ ಚ ಅಹೇತುಕಚಿತ್ತೇನ ಚಾತಿ ತೀಹಿ ಚಿತ್ತೇಹಿ ಹಸನ್ತಿ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪನ ಠಾನೇ ಕಿರಿಯಾಹೇತುಕಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಸೋಮನಸ್ಸಸಹಗತಚಿತ್ತಂ ಭಗವತೋ ಹಟ್ಠಪಹಟ್ಠಾಕಾರಮತ್ತಂ ಹಸಿತಂ ಉಪ್ಪಾದೇಸಿ।
Hasitañca nāmetaṃ terasahi somanassasahagatacittehi hoti. Tattha lokiyamahājano akusalato catūhi, kāmāvacarakusalato catūhīti aṭṭhahi cittehi hasati, sekkhā akusalato diṭṭhisampayuttāni dve apanetvā chahi cittehi hasanti, khīṇāsavā catūhi sahetukakiriyacittehi ekena ahetukakiriyacittenāti pañcahi cittehi hasanti. Tesupi balavārammaṇe āpāthagate dvīhi ñāṇasampayuttacittehi hasanti, dubbalārammaṇe duhetukacittadvayena ca ahetukacittena cāti tīhi cittehi hasanti. Imasmiṃ pana ṭhāne kiriyāhetukamanoviññāṇadhātusomanassasahagatacittaṃ bhagavato haṭṭhapahaṭṭhākāramattaṃ hasitaṃ uppādesi.
ತಂ ಪನೇತಂ ಹಸಿತಂ ಏವಂ ಅಪ್ಪಮತ್ತಕಮ್ಪಿ ಥೇರಸ್ಸ ಪಾಕಟಂ ಅಹೋಸಿ। ಕಥಂ? ತಥಾರೂಪೇ ಹಿ ಕಾಲೇ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಚತೂಹಿ ದಾಠಾಹಿ ಚತುದ್ದೀಪಿಕಮಹಾಮೇಘಮುಖತೋ ಸತೇರತಾವಿಜ್ಜುಲತಾ ವಿಯ ವಿರೋಚಮಾನಾ ಮಹಾತಾಲಕ್ಖನ್ಧಪಮಾಣಾ ರಸ್ಮಿವಟ್ಟಿಯೋ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಸೀಸವರಂ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ದಾಠಗ್ಗೇಸುಯೇವ ಅನ್ತರಧಾಯನ್ತಿ। ತೇನ ಸಞ್ಞಾಣೇನ ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಛತೋ ಗಚ್ಛಮಾನೋಪಿ ಸಿತಪಾತುಭಾವಂ ಜಾನಾತಿ।
Taṃ panetaṃ hasitaṃ evaṃ appamattakampi therassa pākaṭaṃ ahosi. Kathaṃ? Tathārūpe hi kāle tathāgatassa catūhi dāṭhāhi catuddīpikamahāmeghamukhato sateratāvijjulatā viya virocamānā mahātālakkhandhapamāṇā rasmivaṭṭiyo uṭṭhahitvā tikkhattuṃ sīsavaraṃ padakkhiṇaṃ katvā dāṭhaggesuyeva antaradhāyanti. Tena saññāṇena āyasmā ānando bhagavato pacchato gacchamānopi sitapātubhāvaṃ jānāti.
ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚಾತಿ – ‘‘ಏತ್ಥ ಕಿರ ಕಸ್ಸಪೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ಓವದಿ, ಚತುಸಚ್ಚಪ್ಪಕಾಸನಂ ಅಕಾಸಿ, ಭಗವತೋಪಿ ಏತ್ಥ ನಿಸೀದಿತುಂ ರುಚಿಂ ಉಪ್ಪಾದೇಸ್ಸಾಮಿ, ಏವಮಯಂ ಭೂಮಿಭಾಗೋ ದ್ವೀಹಿ ಬುದ್ಧೇಹಿ ಪರಿಭುತ್ತೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಮಹಾಜನೋ ಗನ್ಧಮಾಲಾದೀಹಿ ಪೂಜೇತ್ವಾ ಚೇತಿಯಟ್ಠಾನಂ ಕತ್ವಾ ಪರಿಚರನ್ತೋ ಸಗ್ಗಮಗ್ಗಪರಾಯಣೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಏತಂ ‘‘ತೇನ ಹಿ, ಭನ್ತೇ,’’ತಿಆದಿವಚನಂ ಅವೋಚ।
Bhagavantaṃ etadavocāti – ‘‘ettha kira kassapo bhagavā bhikkhusaṅghaṃ ovadi, catusaccappakāsanaṃ akāsi, bhagavatopi ettha nisīdituṃ ruciṃ uppādessāmi, evamayaṃ bhūmibhāgo dvīhi buddhehi paribhutto bhavissati, mahājano gandhamālādīhi pūjetvā cetiyaṭṭhānaṃ katvā paricaranto saggamaggaparāyaṇo bhavissatī’’ti cintetvā etaṃ ‘‘tena hi, bhante,’’tiādivacanaṃ avoca.
೨೮೩. ಮುಣ್ಡಕೇನ ಸಮಣಕೇನಾತಿ ಮುಣ್ಡಂ ಮುಣ್ಡೋತಿ, ಸಮಣಂ ವಾ ಸಮಣೋತಿ ವತ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಅಯಂ ಪನ ಅಪರಿಪಕ್ಕಞಾಣತ್ತಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕುಲೇ ಉಗ್ಗಹಿತವೋಹಾರವಸೇನೇವ ಹೀಳೇನ್ತೋ ಏವಮಾಹ। ಸೋತ್ತಿಸಿನಾನಿನ್ತಿ ಸಿನಾನತ್ಥಾಯ ಕತಸೋತ್ತಿಂ। ಸೋತ್ತಿ ನಾಮ ಕುರುವಿನ್ದಪಾಸಾಣಚುಣ್ಣಾನಿ ಲಾಖಾಯ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಕತಗುಳಿಕಕಲಾಪಕಾ ವುಚ್ಚತಿ, ಯಂ ಸನ್ಧಾಯ – ‘‘ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಛಬ್ಬಗ್ಗಿಯಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಕುರುವಿನ್ದಕಸುತ್ತಿಯಾ ನಹಾಯನ್ತೀ’’ತಿ (ಚೂಳವ॰ ೨೪೩) ವುತ್ತಂ। ತಂ ಉಭೋಸು ಅನ್ತೇಸು ಗಹೇತ್ವಾ ಸರೀರಂ ಘಂಸನ್ತಿ। ಏವಂ ಸಮ್ಮಾತಿ ಯಥಾ ಏತರಹಿಪಿ ಮನುಸ್ಸಾ ‘‘ಚೇತಿಯವನ್ದನಾಯ ಗಚ್ಛಾಮ, ಧಮ್ಮಸ್ಸವನತ್ಥಾಯ ಗಚ್ಛಾಮಾ’’ತಿ ವುತ್ತಾ ಉಸ್ಸಾಹಂ ನ ಕರೋನ್ತಿ, ‘‘ನಟಸಮಜ್ಜಾದಿದಸ್ಸನತ್ಥಾಯ ಗಚ್ಛಾಮಾ’’ತಿ ವುತ್ತಾ ಪನ ಏಕವಚನೇನೇವ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ತಿ, ತಥೇವ ಸಿನ್ಹಾಯಿತುನ್ತಿ ವುತ್ತೇ ಏಕವಚನೇನ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ತೋ ಏವಮಾಹ।
283.Muṇḍakena samaṇakenāti muṇḍaṃ muṇḍoti, samaṇaṃ vā samaṇoti vattuṃ vaṭṭati, ayaṃ pana aparipakkañāṇattā brāhmaṇakule uggahitavohāravaseneva hīḷento evamāha. Sottisināninti sinānatthāya katasottiṃ. Sotti nāma kuruvindapāsāṇacuṇṇāni lākhāya bandhitvā kataguḷikakalāpakā vuccati, yaṃ sandhāya – ‘‘tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū kuruvindakasuttiyā nahāyantī’’ti (cūḷava. 243) vuttaṃ. Taṃ ubhosu antesu gahetvā sarīraṃ ghaṃsanti. Evaṃ sammāti yathā etarahipi manussā ‘‘cetiyavandanāya gacchāma, dhammassavanatthāya gacchāmā’’ti vuttā ussāhaṃ na karonti, ‘‘naṭasamajjādidassanatthāya gacchāmā’’ti vuttā pana ekavacaneneva sampaṭicchanti, tatheva sinhāyitunti vutte ekavacanena sampaṭicchanto evamāha.
೨೮೪. ಜೋತಿಪಾಲಂ ಮಾಣವಂ ಆಮನ್ತೇಸೀತಿ ಏಕಪಸ್ಸೇ ಅರಿಯಪರಿಹಾರೇನ ಪಠಮತರಂ ನ್ಹಾಯಿತ್ವಾ ಪಚ್ಚುತ್ತರಿತ್ವಾ ಠಿತೋ ತಸ್ಸ ಮಹನ್ತೇನ ಇಸ್ಸರಿಯಪರಿಹಾರೇನ ನ್ಹಾಯನ್ತಸ್ಸ ನ್ಹಾನಪರಿಯೋಸಾನಂ ಆಗಮೇತ್ವಾ ತಂ ನಿವತ್ಥನಿವಾಸನಂ ಕೇಸೇ ವೋದಕೇ ಕುರುಮಾನಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ। ಅಯನ್ತಿ ಆಸನ್ನತ್ತಾ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ। ಓವಟ್ಟಿಕಂ ವಿನಿವಟ್ಠೇತ್ವಾತಿ ನಾಗಬಲೋ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ‘‘ಅಪೇಹಿ ಸಮ್ಮಾ’’ತಿ ಈಸಕಂ ಪರಿವತ್ತಮಾನೋವ ತೇನ ಗಹಿತಗಹಣಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಾಪೇತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕೇಸೇಸು ಪರಾಮಸಿತ್ವಾ ಏತದವೋಚಾತಿ ಸೋ ಕಿರ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಅಯಂ ಜೋತಿಪಾಲೋ ಪಞ್ಞವಾ, ಸಕಿಂ ದಸ್ಸನಂ ಲಭಮಾನೋ ತಥಾಗತಸ್ಸ ದಸ್ಸನೇಪಿ ಪಸೀದಿಸ್ಸತಿ, ಧಮ್ಮಕಥಾಯಪಿ ಪಸೀದಿಸ್ಸತಿ, ಪಸನ್ನೋ ಚ ಪಸನ್ನಾಕಾರಂ ಕಾತುಂ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸತಿ, ಮಿತ್ತಾ ನಾಮ ಏತದತ್ಥಂ ಹೋನ್ತಿ, ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಕತ್ವಾ ಮಮ ಸಹಾಯಂ ಗಹೇತ್ವಾ ದಸಬಲಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗಮಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ತಸ್ಮಾ ನಂ ಕೇಸೇಸು ಪರಾಮಸಿತ್ವಾ ಏತದವೋಚ।
284.Jotipālaṃ māṇavaṃ āmantesīti ekapasse ariyaparihārena paṭhamataraṃ nhāyitvā paccuttaritvā ṭhito tassa mahantena issariyaparihārena nhāyantassa nhānapariyosānaṃ āgametvā taṃ nivatthanivāsanaṃ kese vodake kurumānaṃ āmantesi. Ayanti āsannattā dassento āha. Ovaṭṭikaṃ vinivaṭṭhetvāti nāgabalo bodhisatto ‘‘apehi sammā’’ti īsakaṃ parivattamānova tena gahitagahaṇaṃ vissajjāpetvāti attho. Kesesu parāmasitvā etadavocāti so kira cintesi – ‘‘ayaṃ jotipālo paññavā, sakiṃ dassanaṃ labhamāno tathāgatassa dassanepi pasīdissati, dhammakathāyapi pasīdissati, pasanno ca pasannākāraṃ kātuṃ sakkhissati, mittā nāma etadatthaṃ honti, yaṃkiñci katvā mama sahāyaṃ gahetvā dasabalassa santikaṃ gamissāmī’’ti. Tasmā naṃ kesesu parāmasitvā etadavoca.
ಇತ್ತರಜಚ್ಚೋತಿ ಅಞ್ಞಜಾತಿಕೋ, ಮಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ಅಸಮಾನಜಾತಿಕೋ, ಲಾಮಕಜಾತಿಕೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ನ ವತಿದನ್ತಿ ಇದಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಗಮನಂ ನ ವತ ಓರಕಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ ನ ಖುದ್ದಕಂ, ಮಹನ್ತಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಅಯಞ್ಹಿ ನ ಅತ್ತನೋ ಥಾಮೇನ ಗಣ್ಹಿ, ಸತ್ಥು ಥಾಮೇನ ಗಣ್ಹೀತಿ ಗಹಣಸ್ಮಿಂಯೇವ ನಿಟ್ಠಂ ಅಗಮಾಸಿ। ಯಾವತಾದೋಹಿಪೀತಿ ಏತ್ಥ ದೋಕಾರಹಿಕಾರಪಿಕಾರಾ ನಿಪಾತಾ, ಯಾವತುಪರಿಮನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ‘‘ವಾಚಾಯ ಆಲಪನಂ ಓವಟ್ಟಿಕಾಯ ಗಹಣಞ್ಚ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಯಾವ ಕೇಸಗ್ಗಹಣಮ್ಪಿ ತತ್ಥ ಗಮನತ್ಥಂ ಪಯೋಗೋ ಕತ್ತಬ್ಬೋ’’ತಿ।
Ittarajaccoti aññajātiko, mayā saddhiṃ asamānajātiko, lāmakajātikoti attho. Na vatidanti idaṃ amhākaṃ gamanaṃ na vata orakaṃ bhavissati na khuddakaṃ, mahantaṃ bhavissati. Ayañhi na attano thāmena gaṇhi, satthu thāmena gaṇhīti gahaṇasmiṃyeva niṭṭhaṃ agamāsi. Yāvatādohipīti ettha dokārahikārapikārā nipātā, yāvatuparimanti attho. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘vācāya ālapanaṃ ovaṭṭikāya gahaṇañca atikkamitvā yāva kesaggahaṇampi tattha gamanatthaṃ payogo kattabbo’’ti.
೨೮೫. ಧಮ್ಮಿಯಾ ಕಥಾಯಾತಿ ಇಧ ಸತಿಪಟಿಲಾಭತ್ಥಾಯ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಪಟಿಸಂಯುತ್ತಾ ಧಮ್ಮೀ ಕಥಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ತಸ್ಸ ಹಿ ಭಗವಾ, – ‘‘ಜೋತಿಪಾಲ, ತ್ವಂ ನ ಲಾಮಕಟ್ಠಾನಂ ಓತಿಣ್ಣಸತ್ತೋ, ಮಹಾಬೋಧಿಪಲ್ಲಙ್ಕೇ ಪನ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ ಪತ್ಥೇತ್ವಾ ಓತಿಣ್ಣೋಸಿ, ತಾದಿಸಸ್ಸ ನಾಮ ಪಮಾದವಿಹಾರೋ ನ ಯುತ್ತೋ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಸತಿಪಟಿಲಾಭಾಯ ಧಮ್ಮಂ ಕಥೇಸಿ। ಪರಸಮುದ್ದವಾಸೀಥೇರಾ ಪನ ವದನ್ತಿ – ‘‘ಜೋತಿಪಾಲ, ಯಥಾ ಅಹಂ ದಸಪಾರಮಿಯೋ ಪೂರೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ವೀಸತಿಸಹಸ್ಸಭಿಕ್ಖುಪರಿವಾರೋ ಲೋಕೇ ವಿಚರಾಮಿ, ಏವಮೇವಂ ತ್ವಮ್ಪಿ ದಸಪಾರಮಿಯೋ ಪೂರೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಸಮಣಗಣಪರಿವಾರೋ ಲೋಕೇ ವಿಚರಿಸ್ಸಸಿ। ಏವರೂಪೇನ ನಾಮ ತಯಾ ಪಮಾದಂ ಆಪಜ್ಜಿತುಂ ನ ಯುತ್ತ’’ನ್ತಿ ಯಥಾಸ್ಸ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ ಚಿತ್ತಂ ನಮತಿ, ಏವಂ ಕಾಮೇಸು ಆದೀನವಂ ನೇಕ್ಖಮ್ಮೇ ಚ ಆನಿಸಂಸಂ ಕಥೇಸೀತಿ।
285.Dhammiyākathāyāti idha satipaṭilābhatthāya pubbenivāsapaṭisaṃyuttā dhammī kathā veditabbā. Tassa hi bhagavā, – ‘‘jotipāla, tvaṃ na lāmakaṭṭhānaṃ otiṇṇasatto, mahābodhipallaṅke pana sabbaññutaññāṇaṃ patthetvā otiṇṇosi, tādisassa nāma pamādavihāro na yutto’’tiādinā nayena satipaṭilābhāya dhammaṃ kathesi. Parasamuddavāsītherā pana vadanti – ‘‘jotipāla, yathā ahaṃ dasapāramiyo pūretvā sabbaññutaññāṇaṃ paṭivijjhitvā vīsatisahassabhikkhuparivāro loke vicarāmi, evamevaṃ tvampi dasapāramiyo pūretvā sabbaññutaññāṇaṃ paṭivijjhitvā samaṇagaṇaparivāro loke vicarissasi. Evarūpena nāma tayā pamādaṃ āpajjituṃ na yutta’’nti yathāssa pabbajjāya cittaṃ namati, evaṃ kāmesu ādīnavaṃ nekkhamme ca ānisaṃsaṃ kathesīti.
೨೮೬. ಅಲತ್ಥ ಖೋ, ಆನನ್ದ,…ಪೇ॰… ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಅಲತ್ಥ ಉಪಸಮ್ಪದನ್ತಿ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಕಿಮಕಾಸಿ? ಯಂ ಬೋಧಿಸತ್ತೇಹಿ ಕತ್ತಬ್ಬಂ। ಬೋಧಿಸತ್ತಾ ಹಿ ಬುದ್ಧಾನಂ ಸಮ್ಮುಖೇ ಪಬ್ಬಜನ್ತಿ। ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಚ ಪನ ಇತ್ತರಸತ್ತಾ ವಿಯ ಪತಿತಸಿಙ್ಗಾ ನ ಹೋನ್ತಿ, ಚತುಪಾರಿಸುದ್ಧಿಸೀಲೇ ಪನ ಸುಪತಿಟ್ಠಾಯ ತೇಪಿಟಕಂ ಬುದ್ಧವಚನಂ ಉಗ್ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ತೇರಸ ಧುತಙ್ಗಾನಿ ಸಮಾದಾಯ ಅರಞ್ಞಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಗತಪಚ್ಚಾಗತವತ್ತಂ ಪೂರಯಮಾನಾ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಯಾವ ಅನುಲೋಮಞಾಣಂ ಆಹಚ್ಚ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ಮಗ್ಗಫಲತ್ಥಂ ವಾಯಾಮಂ ನ ಕರೋನ್ತಿ। ಜೋತಿಪಾಲೋಪಿ ತಥೇವ ಅಕಾಸಿ।
286.Alattha kho, ānanda,…pe… pabbajjaṃ alattha upasampadanti pabbajitvā kimakāsi? Yaṃ bodhisattehi kattabbaṃ. Bodhisattā hi buddhānaṃ sammukhe pabbajanti. Pabbajitvā ca pana ittarasattā viya patitasiṅgā na honti, catupārisuddhisīle pana supatiṭṭhāya tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ uggaṇhitvā terasa dhutaṅgāni samādāya araññaṃ pavisitvā gatapaccāgatavattaṃ pūrayamānā samaṇadhammaṃ karontā vipassanaṃ vaḍḍhetvā yāva anulomañāṇaṃ āhacca tiṭṭhanti, maggaphalatthaṃ vāyāmaṃ na karonti. Jotipālopi tatheva akāsi.
೨೮೭. ಅಡ್ಢಮಾಸುಪಸಮ್ಪನ್ನೇತಿ ಕುಲದಾರಕಞ್ಹಿ ಪಬ್ಬಾಜೇತ್ವಾ ಅಡ್ಢಮಾಸಮ್ಪಿ ಅವಸಿತ್ವಾ ಗತೇ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಸೋಕೋ ನ ವೂಪಸಮ್ಮತಿ, ಸೋಪಿ ಪತ್ತಚೀವರಗ್ಗಹಣಂ ನ ಜಾನಾತಿ, ದಹರಭಿಕ್ಖುಸಾಮಣೇರೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ವಿಸ್ಸಾಸೋ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಥೇರೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಿನೇಹೋ ನ ಪತಿಟ್ಠಾತಿ, ಗತಗತಟ್ಠಾನೇ ಅನಭಿರತಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಏತ್ತಕಂ ಪನ ಕಾಲಂ ನಿವಾಸೇ ಸತಿ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಪಸ್ಸಿತುಂ ಲಭನ್ತಿ। ತೇನ ತೇಸಂ ಸೋಕೋ ತನುಭಾವಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಪತ್ತಚೀವರಗ್ಗಹಣಂ ಜಾನಾತಿ, ಸಾಮಣೇರದಹರಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ವಿಸ್ಸಾಸೋ ಜಾಯತಿ, ಥೇರೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಿನೇಹೋ ಪತಿಟ್ಠಾತಿ, ಗತಗತಟ್ಠಾನೇ ಅಭಿರಮತಿ, ನ ಉಕ್ಕಣ್ಠತಿ। ತಸ್ಮಾ ಏತ್ತಕಂ ವಸಿತುಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ಅಡ್ಢಮಾಸಂ ವಸಿತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ।
287.Aḍḍhamāsupasampanneti kuladārakañhi pabbājetvā aḍḍhamāsampi avasitvā gate mātāpitūnaṃ soko na vūpasammati, sopi pattacīvaraggahaṇaṃ na jānāti, daharabhikkhusāmaṇerehi saddhiṃ vissāso na uppajjati, therehi saddhiṃ sineho na patiṭṭhāti, gatagataṭṭhāne anabhirati uppajjati. Ettakaṃ pana kālaṃ nivāse sati mātāpitaro passituṃ labhanti. Tena tesaṃ soko tanubhāvaṃ gacchati, pattacīvaraggahaṇaṃ jānāti, sāmaṇeradaharabhikkhūhi saddhiṃ vissāso jāyati, therehi saddhiṃ sineho patiṭṭhāti, gatagataṭṭhāne abhiramati, na ukkaṇṭhati. Tasmā ettakaṃ vasituṃ vaṭṭatīti aḍḍhamāsaṃ vasitvā pakkāmi.
ಪಣ್ಡುಪುಟಕಸ್ಸ ಸಾಲಿನೋತಿ ಪುಟಕೇ ಕತ್ವಾ ಸುಕ್ಖಾಪಿತಸ್ಸ ರತ್ತಸಾಲಿನೋ। ತಸ್ಸ ಕಿರ ಸಾಲಿನೋ ವಪ್ಪಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಅಯಂ ಪರಿಹಾರೋ – ಕೇದಾರಾ ಸುಪರಿಕಮ್ಮಕತಾ ಹೋನ್ತಿ, ತತ್ಥ ಬೀಜಾನಿ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಗನ್ಧೋದಕೇನ ಸಿಞ್ಚಿಂಸು, ವಪ್ಪಕಾಲೇ ವಿತಾನಂ ವಿಯ ಉಪರಿ ವತ್ಥಕಿಲಞ್ಜಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಪರಿಪಕ್ಕಕಾಲೇ ವೀಹಿಸೀಸಾನಿ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಮುಟ್ಠಿಮತ್ತೇ ಪುಟಕೇ ಕತ್ವಾ ಯೋತ್ತಬದ್ಧೇ ವೇಹಾಸಂಯೇವ ಸುಕ್ಖಾಪೇತ್ವಾ ಗನ್ಧಚುಣ್ಣಾನಿ ಅತ್ಥರಿತ್ವಾ ಕೋಟ್ಠಕೇಸು ಪೂರೇತ್ವಾ ತತಿಯೇ ವಸ್ಸೇ ವಿವರಿಂಸು। ಏವಂ ತಿವಸ್ಸಂ ಪರಿವುತ್ಥಸ್ಸ ಸುಗನ್ಧರತ್ತಸಾಲಿನೋ ಅಪಗತಕಾಳಕೇ ಸುಪರಿಸುದ್ಧೇ ತಣ್ಡುಲೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಖಜ್ಜಕವಿಕತಿಮ್ಪಿ ಭತ್ತಮ್ಪಿ ಪಟಿಯಾದಿಯಿಂಸು। ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ಪಣೀತಂ ಖಾದನೀಯಂ ಭೋಜನೀಯಂ…ಪೇ॰… ಕಾಲಂ ಆರೋಚಾಪೇಸೀತಿ।
Paṇḍupuṭakassa sālinoti puṭake katvā sukkhāpitassa rattasālino. Tassa kira sālino vappakālato paṭṭhāya ayaṃ parihāro – kedārā suparikammakatā honti, tattha bījāni patiṭṭhāpetvā gandhodakena siñciṃsu, vappakāle vitānaṃ viya upari vatthakilañjaṃ bandhitvā paripakkakāle vīhisīsāni chinditvā muṭṭhimatte puṭake katvā yottabaddhe vehāsaṃyeva sukkhāpetvā gandhacuṇṇāni attharitvā koṭṭhakesu pūretvā tatiye vasse vivariṃsu. Evaṃ tivassaṃ parivutthassa sugandharattasālino apagatakāḷake suparisuddhe taṇḍule gahetvā khajjakavikatimpi bhattampi paṭiyādiyiṃsu. Taṃ sandhāya vuttaṃ paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ…pe… kālaṃ ārocāpesīti.
೨೮೮. ಅಧಿವುಟ್ಠೋ ಮೇತಿ ಕಿಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ? ವೇಗಳಿಙ್ಗತೋ ನಿಕ್ಖಮನಕಾಲೇ ಘಟಿಕಾರೋ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಿಕೇ ವಸ್ಸಾವಾಸಂ ವಸನತ್ಥಾಯ ಪಟಿಞ್ಞಂ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ, ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ಅಹುದೇವ ಅಞ್ಞಥತ್ತಂ ಅಹು ದೋಮನಸ್ಸನ್ತಿ ತೇಮಾಸಂ ದಾನಂ ದಾತುಂ, ಧಮ್ಮಞ್ಚ ಸೋತುಂ, ಇಮಿನಾ ಚ ನಿಯಾಮೇನ ವೀಸತಿ ಭಿಕ್ಖುಸಹಸ್ಸಾನಿ ಪಟಿಜಗ್ಗಿತುಂ ನಾಲತ್ಥನ್ತಿ ಅಲಾಭಂ ಆರಬ್ಭ ಚಿತ್ತಞ್ಞಥತ್ತಂ ಚಿತ್ತದೋಮನಸ್ಸಂ ಅಹೋಸಿ, ನ ತಥಾಗತಂ ಆರಬ್ಭ। ಕಸ್ಮಾ? ಸೋತಾಪನ್ನತ್ತಾ। ಸೋ ಕಿರ ಪುಬ್ಬೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಭತ್ತೋ ಅಹೋಸಿ। ಅಥೇಕಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಪಚ್ಚನ್ತೇ ಕುಪಿತೇ ವೂಪಸಮನತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಉರಚ್ಛದಂ ನಾಮ ಧೀತರಮಾಹ – ‘‘ಅಮ್ಮ ಅಮ್ಹಾಕಂ ದೇವೇ ಮಾ ಪಮಜ್ಜೀ’’ತಿ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ತಂ ರಾಜಧೀತರಂ ದಿಸ್ವಾ ವಿಸಞ್ಞಿನೋ ಅಹೇಸುಂ। ಕೇ ಇಮೇ ಚಾತಿ ವುತ್ತೇ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಭೂಮಿದೇವಾತಿ। ಭೂಮಿದೇವಾ ನಾಮ ಏವರೂಪಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ನಿಟ್ಠುಭಿತ್ವಾ ಪಾಸಾದಂ ಅಭಿರುಹಿ। ಸಾ ಏಕದಿವಸಂ ವೀಥಿಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೀ ಠಿತಾ ಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅಗ್ಗಸಾವಕಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ದತ್ವಾ ಅನುಮೋದನಂ ಸುಣಮಾನಾಯೇವ ಸೋತಾಪನ್ನಾ ಹುತ್ವಾ ‘‘ಅಞ್ಞೇಪಿ ಭಿಕ್ಖೂ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ‘‘ಸತ್ಥಾ ವೀಸತಿಯಾ ಭಿಕ್ಖುಸಹಸ್ಸೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಇಸಿಪತನೇ ವಸತೀ’’ತಿ ಚ ಸುತ್ವಾ ನಿಮನ್ತೇತ್ವಾ ದಾನಂ ಅದಾಸಿ।
288.Adhivuṭṭho meti kiṃ sandhāya vadati? Vegaḷiṅgato nikkhamanakāle ghaṭikāro attano santike vassāvāsaṃ vasanatthāya paṭiññaṃ aggahesi, taṃ sandhāya vadati. Ahudeva aññathattaṃ ahu domanassanti temāsaṃ dānaṃ dātuṃ, dhammañca sotuṃ, iminā ca niyāmena vīsati bhikkhusahassāni paṭijaggituṃ nālatthanti alābhaṃ ārabbha cittaññathattaṃ cittadomanassaṃ ahosi, na tathāgataṃ ārabbha. Kasmā? Sotāpannattā. So kira pubbe brāhmaṇabhatto ahosi. Athekasmiṃ samaye paccante kupite vūpasamanatthaṃ gacchanto uracchadaṃ nāma dhītaramāha – ‘‘amma amhākaṃ deve mā pamajjī’’ti. Brāhmaṇā taṃ rājadhītaraṃ disvā visaññino ahesuṃ. Ke ime cāti vutte tumhākaṃ bhūmidevāti. Bhūmidevā nāma evarūpā hontīti niṭṭhubhitvā pāsādaṃ abhiruhi. Sā ekadivasaṃ vīthiṃ olokentī ṭhitā kassapassa bhagavato aggasāvakaṃ disvā pakkosāpetvā piṇḍapātaṃ datvā anumodanaṃ suṇamānāyeva sotāpannā hutvā ‘‘aññepi bhikkhū atthī’’ti pucchitvā ‘‘satthā vīsatiyā bhikkhusahassehi saddhiṃ isipatane vasatī’’ti ca sutvā nimantetvā dānaṃ adāsi.
ರಾಜಾ ಪಚ್ಚನ್ತಂ ವೂಪಸಮೇತ್ವಾ ಆಗತೋ। ಅಥ ನಂ ಪಠಮತರಮೇವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಧೀತು ಅವಣ್ಣಂ ವತ್ವಾ ಪರಿಭಿನ್ದಿಂಸು। ರಾಜಾ ಪನ ಧೀತು ಜಾತಕಾಲೇಯೇವ ವರಂ ಅದಾಸಿ। ತಸ್ಸಾ ‘‘ಸತ್ತ ದಿವಸಾನಿ ರಜ್ಜಂ ದಾತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವರಂ ಗಣ್ಹಿಂಸು। ಅಥಸ್ಸಾ ರಾಜಾ ಸತ್ತ ದಿವಸಾನಿ ರಜ್ಜಂ ನಿಯ್ಯಾತೇಸಿ। ಸಾ ಸತ್ಥಾರಂ ಭೋಜಯಮಾನಾ ರಾಜಾನಂ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ಬಹಿಸಾಣಿಯಂ ನಿಸೀದಾಪೇಸಿ। ರಾಜಾ ಸತ್ಥು ಅನುಮೋದನಂ ಸುತ್ವಾವ ಸೋತಾಪನ್ನೋ ಜಾತೋ। ಸೋತಾಪನ್ನಸ್ಸ ಚ ನಾಮ ತಥಾಗತಂ ಆರಬ್ಭ ಆಘಾತೋ ನತ್ಥಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ನ ತಥಾಗತಂ ಆರಬ್ಭಾ’’ತಿ।
Rājā paccantaṃ vūpasametvā āgato. Atha naṃ paṭhamatarameva brāhmaṇā āgantvā dhītu avaṇṇaṃ vatvā paribhindiṃsu. Rājā pana dhītu jātakāleyeva varaṃ adāsi. Tassā ‘‘satta divasāni rajjaṃ dātabba’’nti varaṃ gaṇhiṃsu. Athassā rājā satta divasāni rajjaṃ niyyātesi. Sā satthāraṃ bhojayamānā rājānaṃ pakkosāpetvā bahisāṇiyaṃ nisīdāpesi. Rājā satthu anumodanaṃ sutvāva sotāpanno jāto. Sotāpannassa ca nāma tathāgataṃ ārabbha āghāto natthi. Tena vuttaṃ – ‘‘na tathāgataṃ ārabbhā’’ti.
ಯಂ ಇಚ್ಛತಿ ತಂ ಹರತೂತಿ ಸೋ ಕಿರ ಭಾಜನಾನಿ ಪಚಿತ್ವಾ ಕಯವಿಕ್ಕಯಂ ನ ಕರೋತಿ, ಏವಂ ಪನ ವತ್ವಾ ದಾರುತ್ಥಾಯ ವಾ ಮತ್ತಿಕತ್ಥಾಯ ವಾ ಪಲಾಲತ್ಥಾಯ ವಾ ಅರಞ್ಞಂ ಗಚ್ಛತಿ। ಮಹಾಜನಾ ‘‘ಘಟಿಕಾರೇನ ಭಾಜನಾನಿ ಪಕ್ಕಾನೀ’’ತಿ ಸುತ್ವಾ ಪರಿಸುದ್ಧತಣ್ಡುಲಲೋಣದಧಿತೇಲಫಾಣಿತಾದೀನಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಸಚೇ ಭಾಜನಂ ಮಹಗ್ಘಂ ಹೋತಿ, ಮೂಲಂ ಅಪ್ಪಂ, ಯಂ ವಾ ತಂ ವಾ ದತ್ವಾ ಗಣ್ಹಾಮಾತಿ ತಂ ನ ಗಣ್ಹನ್ತಿ। ಧಮ್ಮಿಕೋ ವಾಣಿಜೋ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಪಟಿಜಗ್ಗತಿ, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಂ ಉಪಟ್ಠಹತಿ, ಬಹು ನೋ ಅಕುಸಲಂ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಪುನ ಗನ್ತ್ವಾ ಮೂಲಂ ಆಹರನ್ತಿ। ಸಚೇ ಪನ ಭಾಜನಂ ಅಪ್ಪಗ್ಘಂ ಹೋತಿ, ಆಭತಂ ಮೂಲಂ ಬಹು, ಧಮ್ಮಿಕೋ ವಾಣಿಜೋ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪುಞ್ಞಂ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಯಥಾಭತಂ ಘರಸಾಮಿಕಾ ವಿಯ ಸಾಧುಕಂ ಪಟಿಸಾಮೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಏವಂಗುಣೋ ಪನ ಕಸ್ಮಾ ನ ಪಬ್ಬಜತೀತಿ। ರಞ್ಞೋ ವಚನಪಥಂ ಪಚ್ಛಿನ್ದನ್ತೋ ಅನ್ಧೇ ಜಿಣ್ಣೇ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಪೋಸೇತೀತಿ ಆಹ।
Yaṃ icchati taṃ haratūti so kira bhājanāni pacitvā kayavikkayaṃ na karoti, evaṃ pana vatvā dārutthāya vā mattikatthāya vā palālatthāya vā araññaṃ gacchati. Mahājanā ‘‘ghaṭikārena bhājanāni pakkānī’’ti sutvā parisuddhataṇḍulaloṇadadhitelaphāṇitādīni gahetvā āgacchanti. Sace bhājanaṃ mahagghaṃ hoti, mūlaṃ appaṃ, yaṃ vā taṃ vā datvā gaṇhāmāti taṃ na gaṇhanti. Dhammiko vāṇijo mātāpitaro paṭijaggati, sammāsambuddhaṃ upaṭṭhahati, bahu no akusalaṃ bhavissatīti puna gantvā mūlaṃ āharanti. Sace pana bhājanaṃ appagghaṃ hoti, ābhataṃ mūlaṃ bahu, dhammiko vāṇijo, amhākaṃ puññaṃ bhavissatīti yathābhataṃ gharasāmikā viya sādhukaṃ paṭisāmetvā gacchanti. Evaṃguṇo pana kasmā na pabbajatīti. Rañño vacanapathaṃ pacchindanto andhe jiṇṇe mātāpitaro posetīti āha.
೨೮೯. ಕೋ ನು ಖೋತಿ ಕುಹಿಂ ನು ಖೋ। ಕುಮ್ಭಿಯಾತಿ ಉಕ್ಖಲಿತೋ। ಪರಿಯೋಗಾತಿ ಸೂಪಭಾಜನತೋ। ಪರಿಭುಞ್ಜಾತಿ ಭುಞ್ಜ। ಕಸ್ಮಾ ಪನೇತೇ ಏವಂ ವದನ್ತಿ? ಘಟಿಕಾರೋ ಕಿರ ಭತ್ತಂ ಪಚಿತ್ವಾ ಸೂಪಂ ಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಭೋಜೇತ್ವಾ ಸಯಮ್ಪಿ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಭಗವತೋ ವಡ್ಢಮಾನಕಂ ಭತ್ತಸೂಪಂ ಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಆಸನಂ ಪಞ್ಞಪೇತ್ವಾ ಆಧಾರಕಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಉದಕಂ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಸಞ್ಞಂ ದತ್ವಾ ಅರಞ್ಞಂ ಗಚ್ಛತಿ। ತಸ್ಮಾ ಏವಂ ವದನ್ತಿ। ಅಭಿವಿಸ್ಸತ್ಥೋತಿ ಅತಿವಿಸ್ಸತ್ಥೋ। ಪೀತಿಸುಖಂ ನ ವಿಜಹತೀತಿ ನ ನಿರನ್ತರಂ ವಿಜಹತಿ, ಅಥ ಖೋ ರತ್ತಿಭಾಗೇ ವಾ ದಿವಸಭಾಗೇ ವಾ ಗಾಮೇ ವಾ ಅರಞ್ಞೇ ವಾ ಯಸ್ಮಿಂ ಯಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ – ‘‘ಸದೇವಕೇ ನಾಮ ಲೋಕೇ ಅಗ್ಗಪುಗ್ಗಲೋ ಮಯ್ಹಂ ಗೇಹಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಸಹತ್ಥೇನ ಆಮಿಸಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ, ಲಾಭಾ ವತ ಮೇ’’ತಿ ಅನುಸ್ಸರತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಪಞ್ಚವಣ್ಣಾ ಪೀತಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ಏವಂ ವುತ್ತಂ।
289.Ko nu khoti kuhiṃ nu kho. Kumbhiyāti ukkhalito. Pariyogāti sūpabhājanato. Paribhuñjāti bhuñja. Kasmā panete evaṃ vadanti? Ghaṭikāro kira bhattaṃ pacitvā sūpaṃ sampādetvā mātāpitaro bhojetvā sayampi bhuñjitvā bhagavato vaḍḍhamānakaṃ bhattasūpaṃ paṭṭhapetvā āsanaṃ paññapetvā ādhārakaṃ upaṭṭhapetvā udakaṃ paccupaṭṭhapetvā mātāpitūnaṃ saññaṃ datvā araññaṃ gacchati. Tasmā evaṃ vadanti. Abhivissatthoti ativissattho. Pītisukhaṃna vijahatīti na nirantaraṃ vijahati, atha kho rattibhāge vā divasabhāge vā gāme vā araññe vā yasmiṃ yasmiṃ khaṇe – ‘‘sadevake nāma loke aggapuggalo mayhaṃ gehaṃ pavisitvā sahatthena āmisaṃ gahetvā paribhuñjati, lābhā vata me’’ti anussarati, tasmiṃ tasmiṃ khaṇe pañcavaṇṇā pīti uppajjati. Taṃ sandhāya evaṃ vuttaṃ.
೨೯೦. ಕಳೋಪಿಯಾತಿ ಪಚ್ಛಿತೋ। ಕಿಂ ಪನ ಭಗವಾ ಏವಮಕಾಸೀತಿ। ಪಚ್ಚಯೋ ಧಮ್ಮಿಕೋ, ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಪತ್ತೇ ಭತ್ತಸದಿಸೋ, ತಸ್ಮಾ ಏವಮಕಾಸಿ। ಸಿಕ್ಖಾಪದಪಞ್ಞತ್ತಿಪಿ ಚ ಸಾವಕಾನಂಯೇವ ಹೋತಿ, ಬುದ್ಧಾನಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದವೇಲಾ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಯಥಾ ಹಿ ರಞ್ಞೋ ಉಯ್ಯಾನೇ ಪುಪ್ಫಫಲಾನಿ ಹೋನ್ತಿ, ಅಞ್ಞೇಸಂ ತಾನಿ ಗಣ್ಹನ್ತಾನಂ ನಿಗ್ಗಹಂ ಕರೋನ್ತಿ, ರಾಜಾ ಯಥಾರುಚಿಯಾ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ, ಏವಂಸಮ್ಪದಮೇತಂ। ಪರಸಮುದ್ದವಾಸೀಥೇರಾ ಪನ ‘‘ದೇವತಾ ಕಿರ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಅದಂಸೂ’’ತಿ ವದನ್ತಿ।
290.Kaḷopiyāti pacchito. Kiṃ pana bhagavā evamakāsīti. Paccayo dhammiko, bhikkhūnaṃ patte bhattasadiso, tasmā evamakāsi. Sikkhāpadapaññattipi ca sāvakānaṃyeva hoti, buddhānaṃ sikkhāpadavelā nāma natthi. Yathā hi rañño uyyāne pupphaphalāni honti, aññesaṃ tāni gaṇhantānaṃ niggahaṃ karonti, rājā yathāruciyā paribhuñjati, evaṃsampadametaṃ. Parasamuddavāsītherā pana ‘‘devatā kira paṭiggahetvā adaṃsū’’ti vadanti.
೨೯೧. ಹರಥ, ಭನ್ತೇ, ಹರಥ ಭದ್ರಮುಖಾತಿ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪುತ್ತೋ ‘‘ಕುಹಿಂ ಗತೋಸೀ’’ತಿ ವುತ್ತೇ – ‘‘ದಸಬಲಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕ’’ನ್ತಿ ವದತಿ, ಕುಹಿಂ ನು ಖೋ ಗಚ್ಛತಿ, ಸತ್ಥು ವಸನಟ್ಠಾನಸ್ಸ ಓವಸ್ಸಕಭಾವಮ್ಪಿ ನ ಜಾನಾತೀತಿ ಪುತ್ತೇ ಅಪರಾಧಸಞ್ಞಿನೋ ಗಹಣೇ ತುಟ್ಠಚಿತ್ತಾ ಏವಮಾಹಂಸು।
291.Haratha, bhante, haratha bhadramukhāti amhākaṃ putto ‘‘kuhiṃ gatosī’’ti vutte – ‘‘dasabalassa santika’’nti vadati, kuhiṃ nu kho gacchati, satthu vasanaṭṭhānassa ovassakabhāvampi na jānātīti putte aparādhasaññino gahaṇe tuṭṭhacittā evamāhaṃsu.
ತೇಮಾಸಂ ಆಕಾಸಚ್ಛದನಂ ಅಟ್ಠಾಸೀತಿ ಭಗವಾ ಕಿರ ಚತುನ್ನಂ ವಸ್ಸಿಕಾನಂ ಮಾಸಾನಂ ಏಕಂ ಮಾಸಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ತಿಣಂ ಆಹರಾಪೇಸಿ, ತಸ್ಮಾ ಏವಮಾಹ। ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಪದತ್ಥೋ – ಆಕಾಸಂ ಛದನಮಸ್ಸಾತಿ ಆಕಾಸಚ್ಛದನಂ। ನ ದೇವೋತಿವಸ್ಸೀತಿ ಕೇವಲಂ ನಾತಿವಸ್ಸಿ, ಯಥಾ ಪನೇತ್ಥ ಪಕತಿಯಾ ಚ ನಿಬ್ಬಕೋಸಸ್ಸ ಉದಕಪಾತಟ್ಠಾನಬ್ಭನ್ತರೇ ಏಕಮ್ಪಿ ಉದಕಬಿನ್ದು ನಾತಿವಸ್ಸಿ, ಏವಂ ಘನಛದನಗೇಹಬ್ಭನ್ತರೇ ವಿಯ ನ ವಾತಾತಪಾಪಿ ಆಬಾಧಂ ಅಕಂಸು, ಪಕತಿಯಾ ಉತುಫರಣಮೇವ ಅಹೋಸಿ। ಅಪರಭಾಗೇ ತಸ್ಮಿಂ ನಿಗಮೇ ಛಡ್ಡಿತೇಪಿ ತಂ ಠಾನಂ ಅನೋವಸ್ಸಕಮೇವ ಅಹೋಸಿ। ಮನುಸ್ಸಾ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಾ ದೇವೇ ವಸ್ಸನ್ತೇ ತತ್ಥ ಸಾಟಕೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಿ। ಯಾವ ಕಪ್ಪುಟ್ಠಾನಾ ತಂ ಠಾನಂ ತಾದಿಸಮೇವ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ತಞ್ಚ ಖೋ ಪನ ನ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಇದ್ಧಾನುಭಾವೇನ, ತೇಸಂಯೇವ ಪನ ಗುಣಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ। ತೇಸಞ್ಹಿ – ‘‘ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಕತ್ಥ ನ ಲಭೇಯ್ಯ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ನಾಮ ದ್ವಿನ್ನಂ ಅನ್ಧಕಾನಂ ನಿವೇಸನಂ ಉತ್ತಿಣಂ ಕಾರೇಸೀ’’ತಿ ನ ತಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಉದಪಾದಿ – ‘‘ಸದೇವಕೇ ಲೋಕೇ ಅಗ್ಗಪುಗ್ಗಲೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ನಿವೇಸನಾ ತಿಣಂ ಆಹರಾಪೇತ್ವಾ ಗನ್ಧಕುಟಿಂ ಛಾದಾಪೇಸೀ’’ತಿ ಪನ ತೇಸಂ ಅನಪ್ಪಕಂ ಬಲವಸೋಮನಸ್ಸಂ ಉದಪಾದಿ। ಇತಿ ತೇಸಂಯೇವ ಗುಣಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಇದಂ ಪಾಟಿಹಾರಿಯಂ ಜಾತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Temāsaṃ ākāsacchadanaṃ aṭṭhāsīti bhagavā kira catunnaṃ vassikānaṃ māsānaṃ ekaṃ māsaṃ atikkamitvā tiṇaṃ āharāpesi, tasmā evamāha. Ayaṃ panettha padattho – ākāsaṃ chadanamassāti ākāsacchadanaṃ. Na devotivassīti kevalaṃ nātivassi, yathā panettha pakatiyā ca nibbakosassa udakapātaṭṭhānabbhantare ekampi udakabindu nātivassi, evaṃ ghanachadanagehabbhantare viya na vātātapāpi ābādhaṃ akaṃsu, pakatiyā utupharaṇameva ahosi. Aparabhāge tasmiṃ nigame chaḍḍitepi taṃ ṭhānaṃ anovassakameva ahosi. Manussā kammaṃ karontā deve vassante tattha sāṭake ṭhapetvā kammaṃ karonti. Yāva kappuṭṭhānā taṃ ṭhānaṃ tādisameva bhavissati. Tañca kho pana na tathāgatassa iddhānubhāvena, tesaṃyeva pana guṇasampattiyā. Tesañhi – ‘‘sammāsambuddho kattha na labheyya, amhākaṃ nāma dvinnaṃ andhakānaṃ nivesanaṃ uttiṇaṃ kāresī’’ti na tappaccayā domanassaṃ udapādi – ‘‘sadevake loke aggapuggalo amhākaṃ nivesanā tiṇaṃ āharāpetvā gandhakuṭiṃ chādāpesī’’ti pana tesaṃ anappakaṃ balavasomanassaṃ udapādi. Iti tesaṃyeva guṇasampattiyā idaṃ pāṭihāriyaṃ jātanti veditabbaṃ.
೨೯೨. ತಣ್ಡುಲವಾಹಸತಾನೀತಿ ಏತ್ಥ ದ್ವೇ ಸಕಟಾನಿ ಏಕೋ ವಾಹೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತದುಪಿಯಞ್ಚ ಸೂಪೇಯ್ಯನ್ತಿ ಸೂಪತ್ಥಾಯ ತದನುರೂಪಂ ತೇಲಫಾಣಿತಾದಿಂ। ವೀಸತಿಭಿಕ್ಖುಸಹಸ್ಸಸ್ಸ ತೇಮಾಸತ್ಥಾಯ ಭತ್ತಂ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಕಿರ ಸಞ್ಞಾಯ ರಾಜಾ ಏತ್ತಕಂ ಪೇಸೇಸಿ। ಅಲಂ ಮೇ ರಞ್ಞೋವ ಹೋತೂತಿ ಕಸ್ಮಾ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿ? ಅಧಿಗತಅಪ್ಪಿಚ್ಛತಾಯ। ಏವಂ ಕಿರಸ್ಸ ಅಹೋಸಿ – ‘‘ನಾಹಂ ರಞ್ಞಾ ದಿಟ್ಠಪುಬ್ಬೋ, ಕಥಂ ನು ಖೋ ಪೇಸೇಸೀ’’ತಿ। ತತೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಸತ್ಥಾ ಬಾರಾಣಸಿಂ ಗತೋ, ಅದ್ಧಾ ಸೋ ರಞ್ಞೋ ವಸ್ಸಾವಾಸಂ ಯಾಚಿಯಮಾನೋ ಮಯ್ಹಂ ಪಟಿಞ್ಞಾತಭಾವಂ ಆರೋಚೇತ್ವಾ ಮಮ ಗುಣಕಥಂ ಕಥೇಸಿ, ಗುಣಕಥಾಯ ಲದ್ಧಲಾಭೋ ಪನ ನಟೇನ ನಚ್ಚಿತ್ವಾ ಲದ್ಧಂ ವಿಯ ಗಾಯಕೇನ ಗಾಯಿತ್ವಾ ಲದ್ಧಂ ವಿಯ ಚ ಹೋತಿ। ಕಿಂ ಮಯ್ಹಂ ಇಮಿನಾ, ಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಉಪ್ಪನ್ನೇನ ಮಾತಾಪಿತೂನಮ್ಪಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸಪಿ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಸಕ್ಕಾ ಕಾತು’’ನ್ತಿ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನಮೇವಾತಿ।
292.Taṇḍulavāhasatānīti ettha dve sakaṭāni eko vāhoti veditabbo. Tadupiyañca sūpeyyanti sūpatthāya tadanurūpaṃ telaphāṇitādiṃ. Vīsatibhikkhusahassassa temāsatthāya bhattaṃ bhavissatīti kira saññāya rājā ettakaṃ pesesi. Alaṃ me raññova hotūti kasmā paṭikkhipi? Adhigataappicchatāya. Evaṃ kirassa ahosi – ‘‘nāhaṃ raññā diṭṭhapubbo, kathaṃ nu kho pesesī’’ti. Tato cintesi – ‘‘satthā bārāṇasiṃ gato, addhā so rañño vassāvāsaṃ yāciyamāno mayhaṃ paṭiññātabhāvaṃ ārocetvā mama guṇakathaṃ kathesi, guṇakathāya laddhalābho pana naṭena naccitvā laddhaṃ viya gāyakena gāyitvā laddhaṃ viya ca hoti. Kiṃ mayhaṃ iminā, kammaṃ katvā uppannena mātāpitūnampi sammāsambuddhassapi upaṭṭhānaṃ sakkā kātu’’nti. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ಘಟಿಕಾರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Ghaṭikārasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೧. ಘಟಿಕಾರಸುತ್ತಂ • 1. Ghaṭikārasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ೧. ಘಟಿಕಾರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 1. Ghaṭikārasuttavaṇṇanā
