Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પટિસમ્ભિદામગ્ગ-અટ્ઠકથા • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā

    ૧૬. ગોચરનાનત્તઞાણનિદ્દેસવણ્ણના

    16. Gocaranānattañāṇaniddesavaṇṇanā

    ૬૭. ગોચરનાનત્તઞાણનિદ્દેસે રૂપે બહિદ્ધા વવત્થેતીતિ અજ્ઝત્તતો બહિદ્ધાભૂતે રૂપાયતનધમ્મે વવત્થપેતીતિ અત્થો. અવિજ્જાસમ્ભૂતાતિઆદિ અત્તભાવપરિયાપન્નકમ્મજરૂપત્તા વુત્તં. આહારોપિ હિ કમ્મજરૂપસ્સ ઉપત્થમ્ભકપચ્ચયો હોતિ. સદ્દસ્સ પન ઉતુચિત્તસમુટ્ઠાનત્તા અવિજ્જાસમ્ભૂતાદિચતુક્કં ન વુત્તં. ફોટ્ઠબ્બાનં સયં મહાભૂતત્તા ‘‘ચતુન્નં મહાભૂતાનં ઉપાદાયા’’તિ ન વુત્તં. ધમ્માતિ ચેત્થ ભવઙ્ગમનોસમ્પયુત્તા તયો અરૂપિનો ખન્ધા, ધમ્માયતનપરિયાપન્નાનિ સુખુમરૂપાનિ ચ કમ્મસમુટ્ઠાનાનિ, સબ્બાનિપિ રૂપાદીનિ ચ. અપિચ યાનિ યાનિ યેન યેન સમુટ્ઠહન્તિ, તાનિ તાનિ તેન તેન વેદિતબ્બાનિ. ઇતરથા હિ સકસન્તાનપરિયાપન્નાપિ રૂપાદયો ધમ્મા સબ્બે ન સઙ્ગણ્હેય્યું. યસ્મા અનિન્દ્રિયબદ્ધરૂપાદયોપિ વિપસ્સનૂપગા, તસ્મા તેસં કમ્મસમ્ભૂતપદેન સઙ્ગહો વેદિતબ્બો. તેપિ હિ સબ્બસત્તસાધારણકમ્મપચ્ચયઉતુસમુટ્ઠાના. અઞ્ઞે પન ‘‘અનિન્દ્રિયબદ્ધા રૂપાદયો અવિપસ્સનૂપગા’’તિ વદન્તિ. તં પન –

    67. Gocaranānattañāṇaniddese rūpe bahiddhā vavatthetīti ajjhattato bahiddhābhūte rūpāyatanadhamme vavatthapetīti attho. Avijjāsambhūtātiādi attabhāvapariyāpannakammajarūpattā vuttaṃ. Āhāropi hi kammajarūpassa upatthambhakapaccayo hoti. Saddassa pana utucittasamuṭṭhānattā avijjāsambhūtādicatukkaṃ na vuttaṃ. Phoṭṭhabbānaṃ sayaṃ mahābhūtattā ‘‘catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāyā’’ti na vuttaṃ. Dhammāti cettha bhavaṅgamanosampayuttā tayo arūpino khandhā, dhammāyatanapariyāpannāni sukhumarūpāni ca kammasamuṭṭhānāni, sabbānipi rūpādīni ca. Apica yāni yāni yena yena samuṭṭhahanti, tāni tāni tena tena veditabbāni. Itarathā hi sakasantānapariyāpannāpi rūpādayo dhammā sabbe na saṅgaṇheyyuṃ. Yasmā anindriyabaddharūpādayopi vipassanūpagā, tasmā tesaṃ kammasambhūtapadena saṅgaho veditabbo. Tepi hi sabbasattasādhāraṇakammapaccayautusamuṭṭhānā. Aññe pana ‘‘anindriyabaddhā rūpādayo avipassanūpagā’’ti vadanti. Taṃ pana –

    ‘‘સબ્બે સઙ્ખારા અનિચ્ચાતિ, યદા પઞ્ઞાય પસ્સતિ;

    ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccāti, yadā paññāya passati;

    અથ નિબ્બિન્દતિ દુક્ખે, એસ મગ્ગો વિસુદ્ધિયા’’તિ. (ધ॰ પ॰ ૨૭૭) –

    Atha nibbindati dukkhe, esa maggo visuddhiyā’’ti. (dha. pa. 277) –

    આદિકાય પાળિયા વિરુજ્ઝતિ. વુત્તઞ્ચ વિસુદ્ધિમગ્ગે – ‘‘ઇધેકચ્ચો આદિતોવ અજ્ઝત્તસઙ્ખારે અભિનિવિસિત્વા વિપસ્સતિ, યસ્મા પન ન સુદ્ધઅજ્ઝત્તદસ્સનમત્તેનેવ મગ્ગવુટ્ઠાનં હોતિ, બહિદ્ધાપિ દટ્ઠબ્બમેવ, તસ્મા પરસ્સ ખન્ધેપિ અનુપાદિન્નસઙ્ખારેપિ અનિચ્ચં દુક્ખમનત્તાતિ વિપસ્સતી’’તિ (વિસુદ્ધિ॰ ૨.૭૮૪). તસ્મા પરેસં ચક્ખાદિવવત્થાનમ્પિ અનિન્દ્રિયબદ્ધરૂપાદિવવત્થાનમ્પિ ઇચ્છિતબ્બમેવ, તસ્મા તેભૂમકસઙ્ખારા અવિપસ્સનૂપગા નામ નત્થિ.

    Ādikāya pāḷiyā virujjhati. Vuttañca visuddhimagge – ‘‘idhekacco āditova ajjhattasaṅkhāre abhinivisitvā vipassati, yasmā pana na suddhaajjhattadassanamatteneva maggavuṭṭhānaṃ hoti, bahiddhāpi daṭṭhabbameva, tasmā parassa khandhepi anupādinnasaṅkhārepi aniccaṃ dukkhamanattāti vipassatī’’ti (visuddhi. 2.784). Tasmā paresaṃ cakkhādivavatthānampi anindriyabaddharūpādivavatthānampi icchitabbameva, tasmā tebhūmakasaṅkhārā avipassanūpagā nāma natthi.

    ગોચરનાનત્તઞાણનિદ્દેસવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Gocaranānattañāṇaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / પટિસમ્ભિદામગ્ગપાળિ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ૧૬. ગોચરનાનત્તઞાણનિદ્દેસો • 16. Gocaranānattañāṇaniddeso


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact