Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മജ്ഝിമനികായ • Majjhimanikāya

    ൮. ഗോപകമോഗ്ഗല്ലാനസുത്തം

    8. Gopakamoggallānasuttaṃ

    ൭൯. ഏവം മേ സുതം – ഏകം സമയം ആയസ്മാ ആനന്ദോ രാജഗഹേ വിഹരതി വേളുവനേ കലന്ദകനിവാപേ അചിരപരിനിബ്ബുതേ ഭഗവതി. തേന ഖോ പന സമയേന രാജാ മാഗധോ അജാതസത്തു വേദേഹിപുത്തോ രാജഗഹം പടിസങ്ഖാരാപേതി രഞ്ഞോ പജ്ജോതസ്സ ആസങ്കമാനോ. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ രാജഗഹം പിണ്ഡായ പാവിസി. അഥ ഖോ ആയസ്മതോ ആനന്ദസ്സ ഏതദഹോസി – ‘‘അതിപ്പഗോ ഖോ താവ രാജഗഹേ പിണ്ഡായ ചരിതും. യംനൂനാഹം യേന ഗോപകമോഗ്ഗല്ലാനസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ കമ്മന്തോ, യേന ഗോപകമോഗ്ഗല്ലാനോ ബ്രാഹ്മണോ തേനുപസങ്കമേയ്യ’’ന്തി.

    79. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ āyasmā ānando rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe aciraparinibbute bhagavati. Tena kho pana samayena rājā māgadho ajātasattu vedehiputto rājagahaṃ paṭisaṅkhārāpeti rañño pajjotassa āsaṅkamāno. Atha kho āyasmā ānando pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya rājagahaṃ piṇḍāya pāvisi. Atha kho āyasmato ānandassa etadahosi – ‘‘atippago kho tāva rājagahe piṇḍāya carituṃ. Yaṃnūnāhaṃ yena gopakamoggallānassa brāhmaṇassa kammanto, yena gopakamoggallāno brāhmaṇo tenupasaṅkameyya’’nti.

    അഥ ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ യേന ഗോപകമോഗ്ഗല്ലാനസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ കമ്മന്തോ, യേന ഗോപകമോഗ്ഗല്ലാനോ ബ്രാഹ്മണോ തേനുപസങ്കമി. അദ്ദസാ ഖോ ഗോപകമോഗ്ഗല്ലാനോ ബ്രാഹ്മണോ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ദൂരതോവ ആഗച്ഛന്തം. ദിസ്വാന ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ഏതദവോച – ‘‘ഏതു ഖോ ഭവം ആനന്ദോ. സ്വാഗതം ഭോതോ ആനന്ദസ്സ. ചിരസ്സം ഖോ ഭവം ആനന്ദോ ഇമം പരിയായമകാസി യദിദം ഇധാഗമനായ. നിസീദതു ഭവം ആനന്ദോ, ഇദമാസനം പഞ്ഞത്ത’’ന്തി. നിസീദി ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ പഞ്ഞത്തേ ആസനേ. ഗോപകമോഗ്ഗല്ലാനോപി ഖോ ബ്രാഹ്മണോ അഞ്ഞതരം നീചം ആസനം ഗഹേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ ഗോപകമോഗ്ഗല്ലാനോ ബ്രാഹ്മണോ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ഏതദവോച – ‘‘അത്ഥി നു ഖോ, ഭോ ആനന്ദ, ഏകഭിക്ഖുപി തേഹി ധമ്മേഹി സബ്ബേനസബ്ബം സബ്ബഥാസബ്ബം സമന്നാഗതോ യേഹി ധമ്മേഹി സമന്നാഗതോ സോ ഭവം ഗോതമോ അഹോസി അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ’’തി? ‘‘നത്ഥി ഖോ, ബ്രാഹ്മണ, ഏകഭിക്ഖുപി തേഹി ധമ്മേഹി സബ്ബേനസബ്ബം സബ്ബഥാസബ്ബം സമന്നാഗതോ യേഹി ധമ്മേഹി സമന്നാഗതോ സോ ഭഗവാ അഹോസി അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ. സോ ഹി, ബ്രാഹ്മണ, ഭഗവാ അനുപ്പന്നസ്സ മഗ്ഗസ്സ ഉപ്പാദേതാ, അസഞ്ജാതസ്സ മഗ്ഗസ്സ സഞ്ജനേതാ, അനക്ഖാതസ്സ മഗ്ഗസ്സ അക്ഖാതാ, മഗ്ഗഞ്ഞൂ, മഗ്ഗവിദൂ, മഗ്ഗകോവിദോ; മഗ്ഗാനുഗാ ച പന ഏതരഹി സാവകാ വിഹരന്തി പച്ഛാ സമന്നാഗതാ’’തി. അയഞ്ച ഹിദം ആയസ്മതോ ആനന്ദസ്സ ഗോപകമോഗ്ഗല്ലാനേന ബ്രാഹ്മണേന സദ്ധിം അന്തരാകഥാ വിപ്പകതാ അഹോസി.

    Atha kho āyasmā ānando yena gopakamoggallānassa brāhmaṇassa kammanto, yena gopakamoggallāno brāhmaṇo tenupasaṅkami. Addasā kho gopakamoggallāno brāhmaṇo āyasmantaṃ ānandaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘etu kho bhavaṃ ānando. Svāgataṃ bhoto ānandassa. Cirassaṃ kho bhavaṃ ānando imaṃ pariyāyamakāsi yadidaṃ idhāgamanāya. Nisīdatu bhavaṃ ānando, idamāsanaṃ paññatta’’nti. Nisīdi kho āyasmā ānando paññatte āsane. Gopakamoggallānopi kho brāhmaṇo aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho gopakamoggallāno brāhmaṇo āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘atthi nu kho, bho ānanda, ekabhikkhupi tehi dhammehi sabbenasabbaṃ sabbathāsabbaṃ samannāgato yehi dhammehi samannāgato so bhavaṃ gotamo ahosi arahaṃ sammāsambuddho’’ti? ‘‘Natthi kho, brāhmaṇa, ekabhikkhupi tehi dhammehi sabbenasabbaṃ sabbathāsabbaṃ samannāgato yehi dhammehi samannāgato so bhagavā ahosi arahaṃ sammāsambuddho. So hi, brāhmaṇa, bhagavā anuppannassa maggassa uppādetā, asañjātassa maggassa sañjanetā, anakkhātassa maggassa akkhātā, maggaññū, maggavidū, maggakovido; maggānugā ca pana etarahi sāvakā viharanti pacchā samannāgatā’’ti. Ayañca hidaṃ āyasmato ānandassa gopakamoggallānena brāhmaṇena saddhiṃ antarākathā vippakatā ahosi.

    അഥ ഖോ വസ്സകാരോ ബ്രാഹ്മണോ മഗധമഹാമത്തോ രാജഗഹേ കമ്മന്തേ അനുസഞ്ഞായമാനോ യേന ഗോപകമോഗ്ഗല്ലാനസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ കമ്മന്തോ, യേനായസ്മാ ആനന്ദോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മതാ ആനന്ദേന സദ്ധിം സമ്മോദി. സമ്മോദനീയം കഥം സാരണീയം വീതിസാരേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ വസ്സകാരോ ബ്രാഹ്മണോ മഗധമഹാമത്തോ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ഏതദവോച – ‘‘കായനുത്ഥ, ഭോ ആനന്ദ, ഏതരഹി കഥായ സന്നിസിന്നാ, കാ ച പന വോ അന്തരാകഥാ വിപ്പകതാ’’തി? ‘‘ഇധ മം, ബ്രാഹ്മണ, ഗോപകമോഗ്ഗല്ലാനോ ബ്രാഹ്മണോ ഏവമാഹ – ‘അത്ഥി നു ഖോ, ഭോ ആനന്ദ, ഏകഭിക്ഖുപി തേഹി ധമ്മേഹി സബ്ബേനസബ്ബം സബ്ബഥാസബ്ബം സമന്നാഗതോ യേഹി ധമ്മേഹി സമന്നാഗതോ സോ ഭവം ഗോതമോ അഹോസി അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ’തി. ഏവം വുത്തേ അഹം, ബ്രാഹ്മണ, ഗോപകമോഗ്ഗല്ലാനം ബ്രാഹ്മണം ഏതദവോചം – ‘നത്ഥി ഖോ, ബ്രാഹ്മണ, ഏകഭിക്ഖുപി തേഹി ധമ്മേഹി സബ്ബേനസബ്ബം സബ്ബഥാസബ്ബം സമന്നാഗതോ യേഹി ധമ്മേഹി സമന്നാഗതോ സോ ഭഗവാ അഹോസി അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ. സോ ഹി, ബ്രാഹ്മണ, ഭഗവാ അനുപ്പന്നസ്സ മഗ്ഗസ്സ ഉപ്പാദേതാ, അസഞ്ജാതസ്സ മഗ്ഗസ്സ സഞ്ജനേതാ, അനക്ഖാതസ്സ മഗ്ഗസ്സ അക്ഖാതാ, മഗ്ഗഞ്ഞൂ, മഗ്ഗവിദൂ, മഗ്ഗകോവിദോ; മഗ്ഗാനുഗാ ച പന ഏതരഹി സാവകാ വിഹരന്തി പച്ഛാ സമന്നാഗതാ’തി. അയം ഖോ നോ, ബ്രാഹ്മണ, ഗോപകമോഗ്ഗല്ലാനേന ബ്രാഹ്മണേന സദ്ധിം അന്തരാകഥാ വിപ്പകതാ. അഥ ത്വം അനുപ്പത്തോ’’തി.

    Atha kho vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmatto rājagahe kammante anusaññāyamāno yena gopakamoggallānassa brāhmaṇassa kammanto, yenāyasmā ānando tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā ānandena saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmatto āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘kāyanuttha, bho ānanda, etarahi kathāya sannisinnā, kā ca pana vo antarākathā vippakatā’’ti? ‘‘Idha maṃ, brāhmaṇa, gopakamoggallāno brāhmaṇo evamāha – ‘atthi nu kho, bho ānanda, ekabhikkhupi tehi dhammehi sabbenasabbaṃ sabbathāsabbaṃ samannāgato yehi dhammehi samannāgato so bhavaṃ gotamo ahosi arahaṃ sammāsambuddho’ti. Evaṃ vutte ahaṃ, brāhmaṇa, gopakamoggallānaṃ brāhmaṇaṃ etadavocaṃ – ‘natthi kho, brāhmaṇa, ekabhikkhupi tehi dhammehi sabbenasabbaṃ sabbathāsabbaṃ samannāgato yehi dhammehi samannāgato so bhagavā ahosi arahaṃ sammāsambuddho. So hi, brāhmaṇa, bhagavā anuppannassa maggassa uppādetā, asañjātassa maggassa sañjanetā, anakkhātassa maggassa akkhātā, maggaññū, maggavidū, maggakovido; maggānugā ca pana etarahi sāvakā viharanti pacchā samannāgatā’ti. Ayaṃ kho no, brāhmaṇa, gopakamoggallānena brāhmaṇena saddhiṃ antarākathā vippakatā. Atha tvaṃ anuppatto’’ti.

    ൮൦. ‘‘അത്ഥി നു ഖോ, ഭോ ആനന്ദ, ഏകഭിക്ഖുപി തേന ഭോതാ ഗോതമേന ഠപിതോ – ‘അയം വോ മമച്ചയേന പടിസരണം ഭവിസ്സതീ’തി, യം തുമ്ഹേ ഏതരഹി പടിപാദേയ്യാഥാ’’തി 1? ‘‘നത്ഥി ഖോ, ബ്രാഹ്മണ, ഏകഭിക്ഖുപി തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ഠപിതോ – ‘അയം വോ മമച്ചയേന പടിസരണം ഭവിസ്സതീ’തി, യം മയം ഏതരഹി പടിപാദേയ്യാമാ’’തി. ‘‘അത്ഥി പന, ഭോ ആനന്ദ, ഏകഭിക്ഖുപി സങ്ഘേന സമ്മതോ, സമ്ബഹുലേഹി ഥേരേഹി ഭിക്ഖൂഹി ഠപിതോ – ‘അയം നോ ഭഗവതോ അച്ചയേന പടിസരണം ഭവിസ്സതീ’തി, യം തുമ്ഹേ ഏതരഹി പടിപാദേയ്യാഥാ’’തി? ‘‘നത്ഥി ഖോ, ബ്രാഹ്മണ, ഏകഭിക്ഖുപി സങ്ഘേന സമ്മതോ, സമ്ബഹുലേഹി ഥേരേഹി ഭിക്ഖൂഹി ഠപിതോ – ‘അയം നോ ഭഗവതോ അച്ചയേന പടിസരണം ഭവിസ്സതീ’തി, യം മയം ഏതരഹി പടിപാദേയ്യാമാ’’തി. ‘‘ഏവം അപ്പടിസരണേ ച പന, ഭോ ആനന്ദ, കോ ഹേതു സാമഗ്ഗിയാ’’തി? ‘‘ന ഖോ മയം, ബ്രാഹ്മണ, അപ്പടിസരണാ; സപ്പടിസരണാ മയം, ബ്രാഹ്മണ; ധമ്മപ്പടിസരണാ’’തി.

    80. ‘‘Atthi nu kho, bho ānanda, ekabhikkhupi tena bhotā gotamena ṭhapito – ‘ayaṃ vo mamaccayena paṭisaraṇaṃ bhavissatī’ti, yaṃ tumhe etarahi paṭipādeyyāthā’’ti 2? ‘‘Natthi kho, brāhmaṇa, ekabhikkhupi tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena ṭhapito – ‘ayaṃ vo mamaccayena paṭisaraṇaṃ bhavissatī’ti, yaṃ mayaṃ etarahi paṭipādeyyāmā’’ti. ‘‘Atthi pana, bho ānanda, ekabhikkhupi saṅghena sammato, sambahulehi therehi bhikkhūhi ṭhapito – ‘ayaṃ no bhagavato accayena paṭisaraṇaṃ bhavissatī’ti, yaṃ tumhe etarahi paṭipādeyyāthā’’ti? ‘‘Natthi kho, brāhmaṇa, ekabhikkhupi saṅghena sammato, sambahulehi therehi bhikkhūhi ṭhapito – ‘ayaṃ no bhagavato accayena paṭisaraṇaṃ bhavissatī’ti, yaṃ mayaṃ etarahi paṭipādeyyāmā’’ti. ‘‘Evaṃ appaṭisaraṇe ca pana, bho ānanda, ko hetu sāmaggiyā’’ti? ‘‘Na kho mayaṃ, brāhmaṇa, appaṭisaraṇā; sappaṭisaraṇā mayaṃ, brāhmaṇa; dhammappaṭisaraṇā’’ti.

    ‘‘‘അത്ഥി നു ഖോ, ഭോ ആനന്ദ, ഏകഭിക്ഖുപി തേന ഭോതാ ഗോതമേന ഠപിതോ – അയം വോ മമച്ചയേന പടിസരണം ഭവിസ്സതീതി, യം തുമ്ഹേ ഏതരഹി പടിപാദേയ്യാഥാ’തി – ഇതി പുട്ഠോ സമാനോ ‘നത്ഥി ഖോ, ബ്രാഹ്മണ, ഏകഭിക്ഖുപി തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ഠപിതോ – അയം വോ മമച്ചയേന പടിസരണം ഭവിസ്സതീതി, യം മയം ഏതരഹി പടിപാദേയ്യാമാ’തി വദേസി; ‘അത്ഥി പന, ഭോ ആനന്ദ, ഏകഭിക്ഖുപി സങ്ഘേന സമ്മതോ, സമ്ബഹുലേഹി ഥേരേഹി ഭിക്ഖൂഹി ഠപിതോ – അയം നോ ഭഗവതോ അച്ചയേന പടിസരണം ഭവിസ്സതീതി, യം തുമ്ഹേ ഏതരഹി പടിപാദേയ്യാഥാ’തി – ഇതി പുട്ഠോ സമാനോ ‘നത്ഥി ഖോ, ബ്രാഹ്മണ, ഏകഭിക്ഖുപി സങ്ഘേന സമ്മതോ, സമ്ബഹുലേഹി ഥേരേഹി ഭിക്ഖൂഹി ഠപിതോ – അയം നോ ഭഗവതോ അച്ചയേന പടിസരണം ഭവിസ്സതീതി, യം മയം ഏതരഹി പടിപാദേയ്യാമാ’തി – വദേസി; ‘ഏവം അപ്പടിസരണേ ച പന, ഭോ ആനന്ദ, കോ ഹേതു സാമഗ്ഗിയാ’തി ഇതി പുട്ഠോ സമാനോ ‘ന ഖോ മയം, ബ്രാഹ്മണ , അപ്പടിസരണാ; സപ്പടിസരണാ മയം, ബ്രാഹ്മണ; ധമ്മപ്പടിസരണാ’തി വദേസി. ഇമസ്സ പന, ഭോ ആനന്ദ, ഭാസിതസ്സ കഥം അത്ഥോ ദട്ഠബ്ബോ’’തി?

    ‘‘‘Atthi nu kho, bho ānanda, ekabhikkhupi tena bhotā gotamena ṭhapito – ayaṃ vo mamaccayena paṭisaraṇaṃ bhavissatīti, yaṃ tumhe etarahi paṭipādeyyāthā’ti – iti puṭṭho samāno ‘natthi kho, brāhmaṇa, ekabhikkhupi tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena ṭhapito – ayaṃ vo mamaccayena paṭisaraṇaṃ bhavissatīti, yaṃ mayaṃ etarahi paṭipādeyyāmā’ti vadesi; ‘atthi pana, bho ānanda, ekabhikkhupi saṅghena sammato, sambahulehi therehi bhikkhūhi ṭhapito – ayaṃ no bhagavato accayena paṭisaraṇaṃ bhavissatīti, yaṃ tumhe etarahi paṭipādeyyāthā’ti – iti puṭṭho samāno ‘natthi kho, brāhmaṇa, ekabhikkhupi saṅghena sammato, sambahulehi therehi bhikkhūhi ṭhapito – ayaṃ no bhagavato accayena paṭisaraṇaṃ bhavissatīti, yaṃ mayaṃ etarahi paṭipādeyyāmā’ti – vadesi; ‘evaṃ appaṭisaraṇe ca pana, bho ānanda, ko hetu sāmaggiyā’ti iti puṭṭho samāno ‘na kho mayaṃ, brāhmaṇa , appaṭisaraṇā; sappaṭisaraṇā mayaṃ, brāhmaṇa; dhammappaṭisaraṇā’ti vadesi. Imassa pana, bho ānanda, bhāsitassa kathaṃ attho daṭṭhabbo’’ti?

    ൮൧. ‘‘അത്ഥി ഖോ, ബ്രാഹ്മണ, തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ഭിക്ഖൂനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം, പാതിമോക്ഖം ഉദ്ദിട്ഠം. തേ മയം തദഹുപോസഥേ യാവതികാ ഏകം ഗാമഖേത്തം ഉപനിസ്സായ വിഹരാമ തേ സബ്ബേ ഏകജ്ഝം സന്നിപതാമ; സന്നിപതിത്വാ യസ്സ തം പവത്തതി തം അജ്ഝേസാമ. തസ്മിം ചേ ഭഞ്ഞമാനേ ഹോതി ഭിക്ഖുസ്സ ആപത്തി ഹോതി വീതിക്കമോ തം മയം യഥാധമ്മം യഥാനുസിട്ഠം കാരേമാതി.

    81. ‘‘Atthi kho, brāhmaṇa, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ, pātimokkhaṃ uddiṭṭhaṃ. Te mayaṃ tadahuposathe yāvatikā ekaṃ gāmakhettaṃ upanissāya viharāma te sabbe ekajjhaṃ sannipatāma; sannipatitvā yassa taṃ pavattati taṃ ajjhesāma. Tasmiṃ ce bhaññamāne hoti bhikkhussa āpatti hoti vītikkamo taṃ mayaṃ yathādhammaṃ yathānusiṭṭhaṃ kāremāti.

    ‘‘ന കിര നോ ഭവന്തോ കാരേന്തി; ധമ്മോ നോ കാരേതി’’. ‘‘അത്ഥി നു ഖോ, ഭോ ആനന്ദ, ഏകഭിക്ഖുപി യം തുമ്ഹേ ഏതരഹി സക്കരോഥ ഗരും കരോഥ 3 മാനേഥ പൂജേഥ; സക്കത്വാ ഗരും കത്വാ 4 ഉപനിസ്സായ വിഹരഥാ’’തി? ‘‘നത്ഥി ഖോ, ബ്രാഹ്മണ, ഏകഭിക്ഖുപി യം മയം ഏതരഹി സക്കരോമ ഗരും കരോമ മാനേമ പൂജേമ; സക്കത്വാ ഗരും കത്വാ ഉപനിസ്സായ വിഹരാമാ’’തി.

    ‘‘Na kira no bhavanto kārenti; dhammo no kāreti’’. ‘‘Atthi nu kho, bho ānanda, ekabhikkhupi yaṃ tumhe etarahi sakkarotha garuṃ karotha 5 mānetha pūjetha; sakkatvā garuṃ katvā 6 upanissāya viharathā’’ti? ‘‘Natthi kho, brāhmaṇa, ekabhikkhupi yaṃ mayaṃ etarahi sakkaroma garuṃ karoma mānema pūjema; sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharāmā’’ti.

    ‘‘‘അത്ഥി നു ഖോ, ഭോ ആനന്ദ, ഏകഭിക്ഖുപി തേന ഭോതാ ഗോതമേന ഠപിതോ – അയം വോ മമച്ചയേന പടിസരണം ഭവിസ്സതീതി യം തുമ്ഹേ ഏതരഹി പടിപാദേയ്യാഥാ’തി – ഇതി പുട്ഠോ സമാനോ ‘നത്ഥി ഖോ, ബ്രാഹ്മണ, ഏകഭിക്ഖുപി തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ഠപിതോ – അയം വോ മമച്ചയേന പടിസരണം ഭവിസ്സതീതി യം മയം ഏതരഹി പടിപാദേയ്യാമാ’തി വദേസി; ‘അത്ഥി പന, ഭോ ആനന്ദ, ഏകഭിക്ഖുപി സങ്ഘേന സമ്മതോ, സമ്ബഹുലേഹി ഥേരേഹി ഭിക്ഖൂഹി ഠപിതോ – അയം നോ ഭഗവതോ അച്ചയേന പടിസരണം ഭവിസ്സതീതി യം തുമ്ഹേ ഏതരഹി പടിപാദേയ്യാഥാ’തി – ഇതി പുട്ഠോ സമാനോ ‘നത്ഥി ഖോ, ബ്രാഹ്മണ, ഏകഭിക്ഖുപി സങ്ഘേന സമ്മതോ, സമ്ബഹുലേഹി ഥേരേഹി ഭിക്ഖൂഹി ഠപിതോ – അയം നോ ഭഗവതോ അച്ചയേന പടിസരണം ഭവിസ്സതീതി യം മയം ഏതരഹി പടിപാദേയ്യാമാ’തി വദേസി; ‘അത്ഥി നു ഖോ, ഭോ ആനന്ദ, ഏകഭിക്ഖുപി യം തുമ്ഹേ ഏതരഹി സക്കരോഥ ഗരും കരോഥ മാനേഥ പൂജേഥ; സക്കത്വാ ഗരും കത്വാ ഉപനിസ്സായ വിഹരഥാ’തി – ഇതി പുട്ഠോ സമാനോ ‘നത്ഥി ഖോ, ബ്രാഹ്മണ, ഏകഭിക്ഖുപി യം മയം ഏതരഹി സക്കരോമ ഗരും കരോമ മാനേമ പൂജേമ; സക്കത്വാ ഗരും കത്വാ ഉപനിസ്സായ വിഹരാമാ’തി വദേസി. ഇമസ്സ പന, ഭോ ആനന്ദ, ഭാസിതസ്സ കഥം അത്ഥോ ദട്ഠബ്ബോ’’തി?

    ‘‘‘Atthi nu kho, bho ānanda, ekabhikkhupi tena bhotā gotamena ṭhapito – ayaṃ vo mamaccayena paṭisaraṇaṃ bhavissatīti yaṃ tumhe etarahi paṭipādeyyāthā’ti – iti puṭṭho samāno ‘natthi kho, brāhmaṇa, ekabhikkhupi tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena ṭhapito – ayaṃ vo mamaccayena paṭisaraṇaṃ bhavissatīti yaṃ mayaṃ etarahi paṭipādeyyāmā’ti vadesi; ‘atthi pana, bho ānanda, ekabhikkhupi saṅghena sammato, sambahulehi therehi bhikkhūhi ṭhapito – ayaṃ no bhagavato accayena paṭisaraṇaṃ bhavissatīti yaṃ tumhe etarahi paṭipādeyyāthā’ti – iti puṭṭho samāno ‘natthi kho, brāhmaṇa, ekabhikkhupi saṅghena sammato, sambahulehi therehi bhikkhūhi ṭhapito – ayaṃ no bhagavato accayena paṭisaraṇaṃ bhavissatīti yaṃ mayaṃ etarahi paṭipādeyyāmā’ti vadesi; ‘atthi nu kho, bho ānanda, ekabhikkhupi yaṃ tumhe etarahi sakkarotha garuṃ karotha mānetha pūjetha; sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharathā’ti – iti puṭṭho samāno ‘natthi kho, brāhmaṇa, ekabhikkhupi yaṃ mayaṃ etarahi sakkaroma garuṃ karoma mānema pūjema; sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharāmā’ti vadesi. Imassa pana, bho ānanda, bhāsitassa kathaṃ attho daṭṭhabbo’’ti?

    ൮൨. ‘‘അത്ഥി ഖോ, ബ്രാഹ്മണ, തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ദസ പസാദനീയാ ധമ്മാ അക്ഖാതാ. യസ്മിം നോ ഇമേ ധമ്മാ സംവിജ്ജന്തി തം മയം ഏതരഹി സക്കരോമ ഗരും കരോമ മാനേമ പൂജേമ; സക്കത്വാ ഗരും കത്വാ ഉപനിസ്സായ വിഹരാമ. കതമേ ദസ?

    82. ‘‘Atthi kho, brāhmaṇa, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena dasa pasādanīyā dhammā akkhātā. Yasmiṃ no ime dhammā saṃvijjanti taṃ mayaṃ etarahi sakkaroma garuṃ karoma mānema pūjema; sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharāma. Katame dasa?

    ‘‘ഇധ , ബ്രാഹ്മണ, ഭിക്ഖു സീലവാ ഹോതി, പാതിമോക്ഖസംവരസംവുതോ വിഹരതി ആചാരഗോചരസമ്പന്നോ, അണുമത്തേസു വജ്ജേസു ഭയദസ്സാവീ, സമാദായ സിക്ഖതി സിക്ഖാപദേസു.

    ‘‘Idha , brāhmaṇa, bhikkhu sīlavā hoti, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu.

    ‘‘ബഹുസ്സുതോ ഹോതി സുതധരോ സുതസന്നിചയോ. യേ തേ ധമ്മാ ആദികല്യാണാ, മജ്ഝേകല്യാണാ, പരിയോസാനകല്യാണാ, സാത്ഥം, സബ്യഞ്ജനം 7, കേവലപരിപുണ്ണം പരിസുദ്ധം ബ്രഹ്മചരിയം അഭിവദന്ത്ന്ത്തി തഥാരൂപാസ്സ ധമ്മാ ബഹുസ്സുതാ ഹോന്തി ധാതാ 8 വചസാ പരിചിതാ മനസാനുപേക്ഖിതാ ദിട്ഠിയാ സുപ്പടിവിദ്ധാ.

    ‘‘Bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo. Ye te dhammā ādikalyāṇā, majjhekalyāṇā, pariyosānakalyāṇā, sātthaṃ, sabyañjanaṃ 9, kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadantntti tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhātā 10 vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā.

    ‘‘സന്തുട്ഠോ ഹോതി ( ) 11 ചീവരപിണ്ഡപാതസേനാസനഗിലാനപ്പച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരേഹി.

    ‘‘Santuṭṭho hoti ( ) 12 cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārehi.

    ‘‘ചതുന്നം ഝാനാനം ആഭിചേതസികാനം ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരാനം നികാമലാഭീ ഹോതി അകിച്ഛലാഭീ അകസിരലാഭീ.

    ‘‘Catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī.

    ‘‘അനേകവിഹിതം ഇദ്ധിവിധം പച്ചനുഭോതി – ഏകോപി ഹുത്വാ ബഹുധാ ഹോതി, ബഹുധാപി ഹുത്വാ ഏകോ ഹോതി; ആവിഭാവം തിരോഭാവം; തിരോകുട്ടം 13 തിരോപാകാരം തിരോപബ്ബതം അസജ്ജമാനോ ഗച്ഛതി, സേയ്യഥാപി ആകാസേ; പഥവിയാപി ഉമ്മുജ്ജനിമുജ്ജം കരോതി, സേയ്യഥാപി ഉദകേ; ഉദകേപി അഭിജ്ജമാനേ ഗച്ഛതി, സേയ്യഥാപി പഥവിയം; ആകാസേപി പല്ലങ്കേന കമതി, സേയ്യഥാപി പക്ഖീ സകുണോ; ഇമേപി ചന്ദിമസൂരിയേ ഏവംമഹിദ്ധികേ ഏവംമഹാനുഭാവേ പാണിനാ പരിമസതി 14 പരിമജ്ജതി, യാവ ബ്രഹ്മലോകാപി കായേന വസം വത്തേതി.

    ‘‘Anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhoti – ekopi hutvā bahudhā hoti, bahudhāpi hutvā eko hoti; āvibhāvaṃ tirobhāvaṃ; tirokuṭṭaṃ 15 tiropākāraṃ tiropabbataṃ asajjamāno gacchati, seyyathāpi ākāse; pathaviyāpi ummujjanimujjaṃ karoti, seyyathāpi udake; udakepi abhijjamāne gacchati, seyyathāpi pathaviyaṃ; ākāsepi pallaṅkena kamati, seyyathāpi pakkhī sakuṇo; imepi candimasūriye evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve pāṇinā parimasati 16 parimajjati, yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vatteti.

    ‘‘ദിബ്ബായ സോതധാതുയാ വിസുദ്ധായ അതിക്കന്തമാനുസികായ ഉഭോ സദ്ദേ സുണാതി – ദിബ്ബേ ച മാനുസേ ച, യേ ദൂരേ സന്തികേ ച.

    ‘‘Dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya ubho sadde suṇāti – dibbe ca mānuse ca, ye dūre santike ca.

    ‘‘പരസത്താനം പരപുഗ്ഗലാനം ചേതസാ ചേതോ പരിച്ച പജാനാതി. സരാഗം വാ ചിത്തം ‘സരാഗം ചിത്ത’ന്തി പജാനാതി, വീതരാഗം വാ ചിത്തം ‘വീതരാഗം ചിത്ത’ന്തി പജാനാതി, സദോസം വാ ചിത്തം ‘സദോസം ചിത്ത’ന്തി പജാനാതി, വീതദോസം വാ ചിത്തം ‘വീതദോസം ചിത്ത’ന്തി പജാനാതി, സമോഹം വാ ചിത്തം ‘സമോഹം ചിത്ത’ന്തി പജാനാതി, വീതമോഹം വാ ചിത്തം ‘വീതമോഹം ചിത്ത’ന്തി പജാനാതി, സംഖിത്തം വാ ചിത്തം ‘സംഖിത്തം ചിത്ത’ന്തി പജാനാതി, വിക്ഖിത്തം വാ ചിത്തം ‘വിക്ഖിത്തം ചിത്ത’ന്തി പജാനാതി , മഹഗ്ഗതം വാ ചിത്തം ‘മഹഗ്ഗതം ചിത്ത’ന്തി പജാനാതി, അമഹഗ്ഗതം വാ ചിത്തം ‘അമഹഗ്ഗതം ചിത്ത’ന്തി പജാനാതി, സഉത്തരം വാ ചിത്തം ‘സഉത്തരം ചിത്ത’ന്തി പജാനാതി, അനുത്തരം വാ ചിത്തം ‘അനുത്തരം ചിത്ത’ന്തി പജാനാതി, സമാഹിതം വാ ചിത്തം ‘സമാഹിതം ചിത്ത’ന്തി പജാനാതി, അസമാഹിതം വാ ചിത്തം ‘അസമാഹിതം ചിത്ത’ന്തി പജാനാതി, വിമുത്തം വാ ചിത്തം ‘വിമുത്തം ചിത്ത’ന്തി പജാനാതി, അവിമുത്തം വാ ചിത്തം ‘അവിമുത്തം ചിത്ത’ന്തി പജാനാതി.

    ‘‘Parasattānaṃ parapuggalānaṃ cetasā ceto paricca pajānāti. Sarāgaṃ vā cittaṃ ‘sarāgaṃ citta’nti pajānāti, vītarāgaṃ vā cittaṃ ‘vītarāgaṃ citta’nti pajānāti, sadosaṃ vā cittaṃ ‘sadosaṃ citta’nti pajānāti, vītadosaṃ vā cittaṃ ‘vītadosaṃ citta’nti pajānāti, samohaṃ vā cittaṃ ‘samohaṃ citta’nti pajānāti, vītamohaṃ vā cittaṃ ‘vītamohaṃ citta’nti pajānāti, saṃkhittaṃ vā cittaṃ ‘saṃkhittaṃ citta’nti pajānāti, vikkhittaṃ vā cittaṃ ‘vikkhittaṃ citta’nti pajānāti , mahaggataṃ vā cittaṃ ‘mahaggataṃ citta’nti pajānāti, amahaggataṃ vā cittaṃ ‘amahaggataṃ citta’nti pajānāti, sauttaraṃ vā cittaṃ ‘sauttaraṃ citta’nti pajānāti, anuttaraṃ vā cittaṃ ‘anuttaraṃ citta’nti pajānāti, samāhitaṃ vā cittaṃ ‘samāhitaṃ citta’nti pajānāti, asamāhitaṃ vā cittaṃ ‘asamāhitaṃ citta’nti pajānāti, vimuttaṃ vā cittaṃ ‘vimuttaṃ citta’nti pajānāti, avimuttaṃ vā cittaṃ ‘avimuttaṃ citta’nti pajānāti.

    ‘‘അനേകവിഹിതം പുബ്ബേനിവാസം അനുസ്സരതി, സേയ്യഥിദം – ഏകമ്പി ജാതിം ദ്വേപി ജാതിയോ തിസ്സോപി ജാതിയോ ചതസ്സോപി ജാതിയോ പഞ്ചപി ജാതിയോ ദസപി ജാതിയോ വീസമ്പി ജാതിയോ തിംസമ്പി ജാതിയോ ചത്താരീസമ്പി ജാതിയോ പഞ്ഞാസമ്പി ജാതിയോ ജാതിസതമ്പി ജാതിസഹസ്സമ്പി ജാതിസതസഹസ്സമ്പി അനേകേപി സംവട്ടകപ്പേ അനേകേപി വിവട്ടകപ്പേ അനേകേപി സംവട്ടവിവട്ടകപ്പേ – ‘അമുത്രാസിം ഏവംനാമോ ഏവംഗോത്തോ ഏവംവണ്ണോ ഏവമാഹാരോ ഏവംസുഖദുക്ഖപ്പടിസംവേദീ ഏവമായുപരിയന്തോ, സോ തതോ ചുതോ അമുത്ര ഉദപാദിം; തത്രാപാസിം ഏവംനാമോ ഏവംഗോത്തോ ഏവംവണ്ണോ ഏവമാഹാരോ ഏവംസുഖദുക്ഖപ്പടിസംവേദീ ഏവമായുപരിയന്തോ, സോ തതോ ചുതോ ഇധൂപപന്നോ’തി. ഇതി സാകാരം സഉദ്ദേസം അനേകവിഹിതം പുബ്ബേനിവാസം അനുസ്സരതി.

    ‘‘Anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati, seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattārīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe – ‘amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādiṃ; tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto idhūpapanno’ti. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati.

    ‘‘ദിബ്ബേന ചക്ഖുനാ വിസുദ്ധേന അതിക്കന്തമാനുസകേന സത്തേ പസ്സതി ചവമാനേ ഉപപജ്ജമാനേ ഹീനേ പണീതേ സുവണ്ണേ ദുബ്ബണ്ണേ, സുഗതേ ദുഗ്ഗതേ യഥാകമ്മൂപഗേ സത്തേ പജാനാതി.

    ‘‘Dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe, sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti.

    ‘‘ആസവാനം ഖയാ അനാസവം ചേതോവിമുത്തിം പഞ്ഞാവിമുത്തിം ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി.

    ‘‘Āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati.

    ‘‘ഇമേ ഖോ, ബ്രാഹ്മണ, തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ദസ പസാദനീയാ ധമ്മാ അക്ഖാതാ. യസ്മിം നോ ഇമേ ധമ്മാ സംവിജ്ജന്തി തം മയം ഏതരഹി സക്കരോമ ഗരും കരോമ മാനേമ പൂജേമ; സക്കത്വാ ഗരും കത്വാ ഉപനിസ്സായ വിഹരാമാ’’തി.

    ‘‘Ime kho, brāhmaṇa, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena dasa pasādanīyā dhammā akkhātā. Yasmiṃ no ime dhammā saṃvijjanti taṃ mayaṃ etarahi sakkaroma garuṃ karoma mānema pūjema; sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharāmā’’ti.

    ൮൩. ഏവം വുത്തേ വസ്സകാരോ ബ്രാഹ്മണോ മഗധമഹാമത്തോ ഉപനന്ദം സേനാപതിം ആമന്തേസി – ‘‘തം കിം മഞ്ഞതി ഭവം സേനാപതി 17 യദിമേ ഭോന്തോ സക്കാതബ്ബം സക്കരോന്തി, ഗരും കാതബ്ബം ഗരും കരോന്തി, മാനേതബ്ബം മാനേന്തി , പൂജേതബ്ബം പൂജേന്തി’’? ‘‘തഗ്ഘിമേ 18 ഭോന്തോ സക്കാതബ്ബം സക്കരോന്തി, ഗരും കാതബ്ബം ഗരും കരോന്തി, മാനേതബ്ബം മാനേന്തി, പൂജേതബ്ബം പൂജേന്തി. ഇമഞ്ച ഹി തേ ഭോന്തോ ന സക്കരേയ്യും ന ഗരും കരേയ്യും ന മാനേയ്യും ന പൂജേയ്യും; അഥ കിഞ്ചരഹി തേ ഭോന്തോ സക്കരേയ്യും ഗരും കരേയ്യും മാനേയ്യും പൂജേയ്യും, സക്കത്വാ ഗരും കത്വാ മാനേത്വാ പൂജേത്വാ ഉപനിസ്സായ വിഹരേയ്യു’’ന്തി? അഥ ഖോ വസ്സകാരോ ബ്രാഹ്മണോ മഗധമഹാമത്തോ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ഏതദവോച – ‘‘കഹം പന ഭവം ആനന്ദോ ഏതരഹി വിഹരതീ’’തി? ‘‘വേളുവനേ ഖോഹം, ബ്രാഹ്മണ, ഏതരഹി വിഹരാമീ’’തി. ‘‘കച്ചി പന, ഭോ ആനന്ദ, വേളുവനം രമണീയഞ്ചേവ അപ്പസദ്ദഞ്ച അപ്പനിഗ്ഘോസഞ്ച വിജനവാതം മനുസ്സരാഹസ്സേയ്യകം 19 പടിസല്ലാനസാരുപ്പ’’ന്തി? ‘‘തഗ്ഘ, ബ്രാഹ്മണ, വേളുവനം രമണീയഞ്ചേവ അപ്പസദ്ദഞ്ച അപ്പനിഗ്ഘോസഞ്ച വിജനവാതം മനുസ്സരാഹസ്സേയ്യകം പടിസല്ലാനസാരുപ്പം, യഥാ തം തുമ്ഹാദിസേഹി രക്ഖകേഹി ഗോപകേഹീ’’തി. ‘‘തഗ്ഘ, ഭോ ആനന്ദ, വേളുവനം രമണീയഞ്ചേവ അപ്പസദ്ദഞ്ച അപ്പനിഗ്ഘോസഞ്ച വിജനവാതം മനുസ്സരാഹസ്സേയ്യകം പടിസല്ലാനസാരുപ്പം, യഥാ തം ഭവന്തേഹി ഝായീഹി ഝാനസീലീഹി. ഝായിനോ ചേവ ഭവന്തോ ഝാനസീലിനോ ച’’.

    83. Evaṃ vutte vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmatto upanandaṃ senāpatiṃ āmantesi – ‘‘taṃ kiṃ maññati bhavaṃ senāpati 20 yadime bhonto sakkātabbaṃ sakkaronti, garuṃ kātabbaṃ garuṃ karonti, mānetabbaṃ mānenti , pūjetabbaṃ pūjenti’’? ‘‘Tagghime 21 bhonto sakkātabbaṃ sakkaronti, garuṃ kātabbaṃ garuṃ karonti, mānetabbaṃ mānenti, pūjetabbaṃ pūjenti. Imañca hi te bhonto na sakkareyyuṃ na garuṃ kareyyuṃ na māneyyuṃ na pūjeyyuṃ; atha kiñcarahi te bhonto sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garuṃ katvā mānetvā pūjetvā upanissāya vihareyyu’’nti? Atha kho vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmatto āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘kahaṃ pana bhavaṃ ānando etarahi viharatī’’ti? ‘‘Veḷuvane khohaṃ, brāhmaṇa, etarahi viharāmī’’ti. ‘‘Kacci pana, bho ānanda, veḷuvanaṃ ramaṇīyañceva appasaddañca appanigghosañca vijanavātaṃ manussarāhasseyyakaṃ 22 paṭisallānasāruppa’’nti? ‘‘Taggha, brāhmaṇa, veḷuvanaṃ ramaṇīyañceva appasaddañca appanigghosañca vijanavātaṃ manussarāhasseyyakaṃ paṭisallānasāruppaṃ, yathā taṃ tumhādisehi rakkhakehi gopakehī’’ti. ‘‘Taggha, bho ānanda, veḷuvanaṃ ramaṇīyañceva appasaddañca appanigghosañca vijanavātaṃ manussarāhasseyyakaṃ paṭisallānasāruppaṃ, yathā taṃ bhavantehi jhāyīhi jhānasīlīhi. Jhāyino ceva bhavanto jhānasīlino ca’’.

    ‘‘ഏകമിദാഹം , ഭോ ആനന്ദ, സമയം സോ ഭവം ഗോതമോ വേസാലിയം വിഹരതി മഹാവനേ കൂടാഗാരസാലായം. അഥ ഖ്വാഹം, ഭോ ആനന്ദ, യേന മഹാവനം കൂടാഗാരസാലാ യേന സോ ഭവം ഗോതമോ തേനുപസങ്കമിം. തത്ര ച പന സോ 23 ഭവം ഗോതമോ അനേകപരിയായേന ഝാനകഥം കഥേസി. ഝായീ ചേവ സോ ഭവം ഗോതമോ അഹോസി ഝാനസീലീ ച. സബ്ബഞ്ച പന സോ ഭവം ഗോതമോ ഝാനം വണ്ണേസീ’’തി.

    ‘‘Ekamidāhaṃ , bho ānanda, samayaṃ so bhavaṃ gotamo vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Atha khvāhaṃ, bho ānanda, yena mahāvanaṃ kūṭāgārasālā yena so bhavaṃ gotamo tenupasaṅkamiṃ. Tatra ca pana so 24 bhavaṃ gotamo anekapariyāyena jhānakathaṃ kathesi. Jhāyī ceva so bhavaṃ gotamo ahosi jhānasīlī ca. Sabbañca pana so bhavaṃ gotamo jhānaṃ vaṇṇesī’’ti.

    ൮൪. ‘‘ന ച ഖോ, ബ്രാഹ്മണ, സോ ഭഗവാ സബ്ബം ഝാനം വണ്ണേസി, നപി സോ ഭഗവാ സബ്ബം ഝാനം ന വണ്ണേസീതി. കഥം രൂപഞ്ച , ബ്രാഹ്മണ, സോ ഭഗവാ ഝാനം ന വണ്ണേസി? ഇധ, ബ്രാഹ്മണ, ഏകച്ചോ കാമരാഗപരിയുട്ഠിതേന ചേതസാ വിഹരതി കാമരാഗപരേതേന, ഉപ്പന്നസ്സ ച കാമരാഗസ്സ നിസ്സരണം യഥാഭൂതം നപ്പജാനാതി; സോ കാമരാഗംയേവ അന്തരം കരിത്വാ ഝായതി പജ്ഝായതി നിജ്ഝായതി അപജ്ഝായതി. ബ്യാപാദപരിയുട്ഠിതേന ചേതസാ വിഹരതി ബ്യാപാദപരേതേന, ഉപ്പന്നസ്സ ച ബ്യാപാദസ്സ നിസ്സരണം യഥാഭൂതം നപ്പജാനാതി; സോ ബ്യാപാദംയേവ അന്തരം കരിത്വാ ഝായതി പജ്ഝായതി നിജ്ഝായതി അപജ്ഝായതി. ഥിനമിദ്ധപരിയുട്ഠിതേന ചേതസാ വിഹരതി ഥിനമിദ്ധപരേതേന, ഉപ്പന്നസ്സ ച ഥിനമിദ്ധസ്സ നിസ്സരണം യഥാഭൂതം നപ്പജാനാതി; സോ ഥിനമിദ്ധംയേവ അന്തരം കരിത്വാ ഝായതി പജ്ഝായതി നിജ്ഝായതി അപജ്ഝായതി. ഉദ്ധച്ചകുക്കുച്ചപരിയുട്ഠിതേന ചേതസാ വിഹരതി ഉദ്ധച്ചകുക്കുച്ചപരേതേന, ഉപ്പന്നസ്സ ച ഉദ്ധച്ചകുക്കുച്ചസ്സ നിസ്സരണം യഥാഭൂതം നപ്പജാനാതി; സോ ഉദ്ധച്ചകുക്കുച്ചംയേവ അന്തരം കരിത്വാ ഝായതി പജ്ഝായതി നിജ്ഝായതി അപജ്ഝായതി. വിചികിച്ഛാപരിയുട്ഠിതേന ചേതസാ വിഹരതി വിചികിച്ഛാപരേതേന, ഉപ്പന്നായ ച വിചികിച്ഛായ നിസ്സരണം യഥാഭൂതം നപ്പജാനാതി; സോ വിചികിച്ഛംയേവ അന്തരം കരിത്വാ ഝായതി പജ്ഝായതി നിജ്ഝായതി അപജ്ഝായതി. ഏവരൂപം ഖോ, ബ്രാഹ്മണ, സോ ഭഗവാ ഝാനം ന വണ്ണേസി.

    84. ‘‘Na ca kho, brāhmaṇa, so bhagavā sabbaṃ jhānaṃ vaṇṇesi, napi so bhagavā sabbaṃ jhānaṃ na vaṇṇesīti. Kathaṃ rūpañca , brāhmaṇa, so bhagavā jhānaṃ na vaṇṇesi? Idha, brāhmaṇa, ekacco kāmarāgapariyuṭṭhitena cetasā viharati kāmarāgaparetena, uppannassa ca kāmarāgassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti; so kāmarāgaṃyeva antaraṃ karitvā jhāyati pajjhāyati nijjhāyati apajjhāyati. Byāpādapariyuṭṭhitena cetasā viharati byāpādaparetena, uppannassa ca byāpādassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti; so byāpādaṃyeva antaraṃ karitvā jhāyati pajjhāyati nijjhāyati apajjhāyati. Thinamiddhapariyuṭṭhitena cetasā viharati thinamiddhaparetena, uppannassa ca thinamiddhassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti; so thinamiddhaṃyeva antaraṃ karitvā jhāyati pajjhāyati nijjhāyati apajjhāyati. Uddhaccakukkuccapariyuṭṭhitena cetasā viharati uddhaccakukkuccaparetena, uppannassa ca uddhaccakukkuccassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti; so uddhaccakukkuccaṃyeva antaraṃ karitvā jhāyati pajjhāyati nijjhāyati apajjhāyati. Vicikicchāpariyuṭṭhitena cetasā viharati vicikicchāparetena, uppannāya ca vicikicchāya nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti; so vicikicchaṃyeva antaraṃ karitvā jhāyati pajjhāyati nijjhāyati apajjhāyati. Evarūpaṃ kho, brāhmaṇa, so bhagavā jhānaṃ na vaṇṇesi.

    ‘‘കഥം രൂപഞ്ച, ബ്രാഹ്മണ, സോ ഭഗവാ ഝാനം വണ്ണേസി? ഇധ, ബ്രാഹ്മണ, ഭിക്ഖു വിവിച്ചേവ കാമേഹി വിവിച്ച അകുസലേഹി ധമ്മേഹി സവിതക്കം സവിചാരം വിവേകജം പീതിസുഖം പഠമം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി. വിതക്കവിചാരാനം വൂപസമാ അജ്ഝത്തം സമ്പസാദനം ചേതസോ ഏകോദിഭാവം അവിതക്കം അവിചാരം സമാധിജം പീതിസുഖം ദുതിയം ഝാനം…പേ॰… തതിയം ഝാനം… ചതുത്ഥം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി. ഏവരൂപം ഖോ, ബ്രാഹ്മണ, സോ ഭഗവാ ഝാനം വണ്ണേസീ’’തി.

    ‘‘Kathaṃ rūpañca, brāhmaṇa, so bhagavā jhānaṃ vaṇṇesi? Idha, brāhmaṇa, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Evarūpaṃ kho, brāhmaṇa, so bhagavā jhānaṃ vaṇṇesī’’ti.

    ‘‘ഗാരയ്ഹം കിര, ഭോ ആനന്ദ, സോ ഭവം ഗോതമോ ഝാനം ഗരഹി, പാസംസം പസംസി. ഹന്ദ, ച ദാനി മയം, ഭോ ആനന്ദ, ഗച്ഛാമ; ബഹുകിച്ചാ മയം ബഹുകരണീയാ’’തി. ‘‘യസ്സദാനി ത്വം, ബ്രാഹ്മണ, കാലം മഞ്ഞസീ’’തി. അഥ ഖോ വസ്സകാരോ ബ്രാഹ്മണോ മഗധമഹാമത്തോ ആയസ്മതോ ആനന്ദസ്സ ഭാസിതം അഭിനന്ദിത്വാ അനുമോദിത്വാ ഉട്ഠായാസനാ പക്കാമി.

    ‘‘Gārayhaṃ kira, bho ānanda, so bhavaṃ gotamo jhānaṃ garahi, pāsaṃsaṃ pasaṃsi. Handa, ca dāni mayaṃ, bho ānanda, gacchāma; bahukiccā mayaṃ bahukaraṇīyā’’ti. ‘‘Yassadāni tvaṃ, brāhmaṇa, kālaṃ maññasī’’ti. Atha kho vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmatto āyasmato ānandassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi.

    അഥ ഖോ ഗോപകമോഗ്ഗല്ലാനോ ബ്രാഹ്മണോ അചിരപക്കന്തേ വസ്സകാരേ ബ്രാഹ്മണേ മഗധമഹാമത്തേ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ഏതദവോച – ‘‘യം നോ മയം ഭവന്തം ആനന്ദം അപുച്ഛിമ്ഹാ തം നോ ഭവം ആനന്ദോ ന ബ്യാകാസീ’’തി. ‘‘നനു തേ, ബ്രാഹ്മണ, അവോചുമ്ഹാ – ‘നത്ഥി ഖോ, ബ്രാഹ്മണ, ഏകഭിക്ഖുപി തേഹി ധമ്മേഹി സബ്ബേനസബ്ബം സബ്ബഥാസബ്ബം സമന്നാഗതോ യേഹി ധമ്മേഹി സമന്നാഗതോ സോ ഭഗവാ അഹോസി അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ. സോ ഹി, ബ്രാഹ്മണ, ഭഗവാ അനുപ്പന്നസ്സ മഗ്ഗസ്സ ഉപ്പാദേതാ, അസഞ്ജാതസ്സ മഗ്ഗസ്സ സഞ്ജനേതാ, അനക്ഖാതസ്സ മഗ്ഗസ്സ അക്ഖാതാ, മഗ്ഗഞ്ഞൂ, മഗ്ഗവിദൂ, മഗ്ഗകോവിദോ . മഗ്ഗാനുഗാ ച പന ഏതരഹി സാവകാ വിഹരന്തി പച്ഛാ സമന്നാഗതാ’’’തി.

    Atha kho gopakamoggallāno brāhmaṇo acirapakkante vassakāre brāhmaṇe magadhamahāmatte āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘yaṃ no mayaṃ bhavantaṃ ānandaṃ apucchimhā taṃ no bhavaṃ ānando na byākāsī’’ti. ‘‘Nanu te, brāhmaṇa, avocumhā – ‘natthi kho, brāhmaṇa, ekabhikkhupi tehi dhammehi sabbenasabbaṃ sabbathāsabbaṃ samannāgato yehi dhammehi samannāgato so bhagavā ahosi arahaṃ sammāsambuddho. So hi, brāhmaṇa, bhagavā anuppannassa maggassa uppādetā, asañjātassa maggassa sañjanetā, anakkhātassa maggassa akkhātā, maggaññū, maggavidū, maggakovido . Maggānugā ca pana etarahi sāvakā viharanti pacchā samannāgatā’’’ti.

    ഗോപകമോഗ്ഗല്ലാനസുത്തം നിട്ഠിതം അട്ഠമം.

    Gopakamoggallānasuttaṃ niṭṭhitaṃ aṭṭhamaṃ.







    Footnotes:
    1. പടിധാവേയ്യാഥാതി (സീ॰ സ്യാ॰ കം॰ പീ॰)
    2. paṭidhāveyyāthāti (sī. syā. kaṃ. pī.)
    3. ഗരുകരോഥ (സീ॰ സ്യാ॰ കം॰ പീ॰)
    4. ഗരുകത്വാ (സീ॰ സ്യാ॰ കം॰ പീ॰)
    5. garukarotha (sī. syā. kaṃ. pī.)
    6. garukatvā (sī. syā. kaṃ. pī.)
    7. സാത്ഥാ സബ്യഞ്ജനാ (സീ॰ സ്യാ॰ കം॰)
    8. ധതാ (സീ॰ സ്യാ॰ കം॰ പീ॰)
    9. sātthā sabyañjanā (sī. syā. kaṃ.)
    10. dhatā (sī. syā. kaṃ. pī.)
    11. (ഇതരീതരേഹി) ദീ॰ നി॰ ൩.൩൪൫
    12. (itarītarehi) dī. ni. 3.345
    13. തിരോകുഡ്ഡം (സീ॰ സ്യാ॰ കം॰ പീ॰)
    14. പരാമസതി (ക॰)
    15. tirokuḍḍaṃ (sī. syā. kaṃ. pī.)
    16. parāmasati (ka.)
    17. മഞ്ഞസി ഏവം സേനാപതി (സ്യാ॰ കം॰ പീ॰), മഞ്ഞസി സേനാപതി (സീ॰), മഞ്ഞസി ഭവം സേനാപതി (ക॰)
    18. തഗ്ഘ മേ (ക॰)
    19. മനുസ്സരാഹസേയ്യകം (സീ॰ സ്യാ॰ കം॰ പീ॰)
    20. maññasi evaṃ senāpati (syā. kaṃ. pī.), maññasi senāpati (sī.), maññasi bhavaṃ senāpati (ka.)
    21. taggha me (ka.)
    22. manussarāhaseyyakaṃ (sī. syā. kaṃ. pī.)
    23. തത്ര ച സോ (സീ॰ പീ॰)
    24. tatra ca so (sī. pī.)



    Related texts:



    അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / മജ്ഝിമനികായ (അട്ഠകഥാ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ൮. ഗോപകമോഗ്ഗല്ലാനസുത്തവണ്ണനാ • 8. Gopakamoggallānasuttavaṇṇanā

    ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / മജ്ഝിമനികായ (ടീകാ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ൮. ഗോപകമോഗ്ഗല്ലാനസുത്തവണ്ണനാ • 8. Gopakamoggallānasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact