Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ (അട്ഠകഥാ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
൩. ഗോതമകചേതിയസുത്തവണ്ണനാ
3. Gotamakacetiyasuttavaṇṇanā
൧൨൬. തതിയേ ഗോതമകേ ചേതിയേതി ഗോതമകയക്ഖസ്സ ഭവനേ. തഥാഗതോ ഹി പഠമബോധിയം വീസതി വസ്സാനി കദാചി ചാപാലേ ചേതിയേ, കദാചി സാരന്ദദേ, കദാചി ബഹുപുത്തേ, കദാചി ഗോതമകേതി ഏവം യേഭുയ്യേന ദേവകുലേസുയേവ വിഹാസി. ഇമസ്മിം പന കാലേ വേസാലിം ഉപനിസ്സായ ഗോതമകസ്സ യക്ഖസ്സ ഭവനട്ഠാനേ വിഹാസി. തേന വുത്തം – ‘‘ഗോതമകേ ചേതിയേ’’തി. ഏതദവോചാതി ഏതം ‘‘അഭിഞ്ഞായാഹ’’ന്തിആദികം സുത്തം അവോച.
126. Tatiye gotamake cetiyeti gotamakayakkhassa bhavane. Tathāgato hi paṭhamabodhiyaṃ vīsati vassāni kadāci cāpāle cetiye, kadāci sārandade, kadāci bahuputte, kadāci gotamaketi evaṃ yebhuyyena devakulesuyeva vihāsi. Imasmiṃ pana kāle vesāliṃ upanissāya gotamakassa yakkhassa bhavanaṭṭhāne vihāsi. Tena vuttaṃ – ‘‘gotamake cetiye’’ti. Etadavocāti etaṃ ‘‘abhiññāyāha’’ntiādikaṃ suttaṃ avoca.
ഇദഞ്ച ഭഗവതാ സുത്തം അത്ഥുപ്പത്തിയം വുത്തന്തി വേദിതബ്ബം. കതരഅത്ഥുപ്പത്തിയന്തി? മൂലപരിയായഅത്ഥുപ്പത്തിയം (മ॰ നി॰ ൧.൧ ആദയോ). സമ്ബഹുലാ കിര ബ്രാഹ്മണപബ്ബജിതാ അത്തനാ ഉഗ്ഗഹിതബുദ്ധവചനം നിസ്സായ ജാനനമദം ഉപ്പാദേത്വാ ധമ്മസ്സവനഗ്ഗം ന ഗച്ഛന്തി – ‘‘സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ കഥേന്തോ അമ്ഹേഹി ഞാതമേവ കഥേസ്സതി, നോ അഞ്ഞാത’’ന്തി. ഭിക്ഖൂ തഥാഗതസ്സ ആരോചേസും. സത്ഥാ തേ ഭിക്ഖൂ പക്കോസാപേത്വാ മുഖപടിഞ്ഞം ഗഹേത്വാ മൂലപരിയായം ദേസേസി. തേ ഭിക്ഖൂ ദേസനായ നേവ ആഗതട്ഠാനം, ന ഗതട്ഠാനം അദ്ദസംസു. അപസ്സന്താ ‘‘സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ‘മയ്ഹം കഥാ നിയ്യാതീ’തി മുഖസമ്പത്തമേവ കഥേതീ’’തി ചിന്തയിംസു. സത്ഥാ തേസം മനം ജാനിത്വാ ഇമം സുത്തന്തം ആരഭി.
Idañca bhagavatā suttaṃ atthuppattiyaṃ vuttanti veditabbaṃ. Kataraatthuppattiyanti? Mūlapariyāyaatthuppattiyaṃ (ma. ni. 1.1 ādayo). Sambahulā kira brāhmaṇapabbajitā attanā uggahitabuddhavacanaṃ nissāya jānanamadaṃ uppādetvā dhammassavanaggaṃ na gacchanti – ‘‘sammāsambuddho kathento amhehi ñātameva kathessati, no aññāta’’nti. Bhikkhū tathāgatassa ārocesuṃ. Satthā te bhikkhū pakkosāpetvā mukhapaṭiññaṃ gahetvā mūlapariyāyaṃ desesi. Te bhikkhū desanāya neva āgataṭṭhānaṃ, na gataṭṭhānaṃ addasaṃsu. Apassantā ‘‘sammāsambuddho ‘mayhaṃ kathā niyyātī’ti mukhasampattameva kathetī’’ti cintayiṃsu. Satthā tesaṃ manaṃ jānitvā imaṃ suttantaṃ ārabhi.
തത്ഥ അഭിഞ്ഞായാതി ‘‘ഇമേ പഞ്ചക്ഖന്ധാ, ദ്വാദസായതനാനി, അട്ഠാരസ ധാതുയോ, ബാവീസതിന്ദ്രിയാനി, ചത്താരി സച്ചാനി, നവ ഹേതൂ, സത്ത ഫസ്സാ, സത്ത വേദനാ, സത്ത ചേതനാ, സത്ത സഞ്ഞാ, സത്ത ചിത്താനീ’’തി ജാനിത്വാ പടിവിജ്ഝിത്വാ പച്ചക്ഖം കത്വാ, തഥാ – ‘‘ഇമേ ചത്താരോ സതിപട്ഠാനാ’’തിആദിനാ നയേന തേ തേ ധമ്മേ ജാനിത്വാ പടിവിജ്ഝിത്വാ പച്ചക്ഖമേവ കത്വാതി അത്ഥോ. സനിദാനന്തി സപ്പച്ചയമേവ കത്വാ കഥേമി, നോ അപ്പച്ചയം. സപ്പാടിഹാരിയന്തി പച്ചനീകപടിഹരണേന സപ്പാടിഹാരിയമേവ കത്വാ കഥേമി, നോ അപ്പാടിഹാരിയം. അലഞ്ച പന വോതി യുത്തഞ്ച പന തുമ്ഹാകം. തുട്ഠിയാതി ‘‘സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ഭഗവാ, സ്വാക്ഖാതോ ധമ്മോ, സുപ്പടിപന്നോ സങ്ഘോ’’തി തീണി രതനാനി ഗുണതോ അനുസ്സരന്താനം തുമ്ഹാകം യുത്തമേവ തുട്ഠിം കാതുന്തി അത്ഥോ. സേസപദദ്വയേപി ഏസേവ നയോ.
Tattha abhiññāyāti ‘‘ime pañcakkhandhā, dvādasāyatanāni, aṭṭhārasa dhātuyo, bāvīsatindriyāni, cattāri saccāni, nava hetū, satta phassā, satta vedanā, satta cetanā, satta saññā, satta cittānī’’ti jānitvā paṭivijjhitvā paccakkhaṃ katvā, tathā – ‘‘ime cattāro satipaṭṭhānā’’tiādinā nayena te te dhamme jānitvā paṭivijjhitvā paccakkhameva katvāti attho. Sanidānanti sappaccayameva katvā kathemi, no appaccayaṃ. Sappāṭihāriyanti paccanīkapaṭiharaṇena sappāṭihāriyameva katvā kathemi, no appāṭihāriyaṃ. Alañca pana voti yuttañca pana tumhākaṃ. Tuṭṭhiyāti ‘‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto dhammo, suppaṭipanno saṅgho’’ti tīṇi ratanāni guṇato anussarantānaṃ tumhākaṃ yuttameva tuṭṭhiṃ kātunti attho. Sesapadadvayepi eseva nayo.
അകമ്പിത്ഥാതി ഛഹി ആകാരേഹി അകമ്പിത്ഥ. ഏവരൂപോ ഹി പഥവികമ്പോ ബോധിമണ്ഡേപി അഹോസി. ബോധിസത്തേ കിര ദക്ഖിണദിസാഭാഗേന ബോധിമണ്ഡം അഭിരുള്ഹേ ദക്ഖിണദിസാഭാഗോ ഹേട്ഠാ അവീചിം പാപുണന്തോ വിയ അഹോസി, ഉത്തരഭാഗോ ഉഗ്ഗന്ത്വാ ഭവഗ്ഗം അഭിഹനന്തോ വിയ. പച്ഛിമദിസം ഗതേ പച്ഛിമഭാഗോ ഹേട്ഠാ അവീചിം പാപുണന്തോ വിയ അഹോസി, പാചീനഭാഗോ ഉഗ്ഗന്ത്വാ ഭവഗ്ഗം അഭിഹനന്തോ വിയ. ഉത്തരദിസം ഗതേ ഉത്തരദിസാഭാഗോ ഹേട്ഠാ അവീചിം പാപുണന്തോ വിയ, ദക്ഖിണദിസാഭാഗോ ഉഗ്ഗന്ത്വാ ഭവഗ്ഗം അഭിഹനന്തോ വിയ. പാചീനദിസം ഗതേ പാചീനദിസാഭാഗോ ഹേട്ഠാ അവീചിം പാപുണന്തോ വിയ, പച്ഛിമഭാഗോ ഉഗ്ഗന്ത്വാ ഭവഗ്ഗം അഭിഹനന്തോ വിയ. ബോധിരുക്ഖോപി സകിം ഹേട്ഠാ അവീചിം പാപുണന്തോ വിയ, സകിം ഉഗ്ഗന്ത്വാ ഭവഗ്ഗം അഭിഹനന്തോ വിയ. തസ്മിമ്പി ദിവസേ ഏവം ഛഹി ആകാരേഹി ചക്കവാളസഹസ്സീ മഹാപഥവീ അകമ്പിത്ഥ.
Akampitthāti chahi ākārehi akampittha. Evarūpo hi pathavikampo bodhimaṇḍepi ahosi. Bodhisatte kira dakkhiṇadisābhāgena bodhimaṇḍaṃ abhiruḷhe dakkhiṇadisābhāgo heṭṭhā avīciṃ pāpuṇanto viya ahosi, uttarabhāgo uggantvā bhavaggaṃ abhihananto viya. Pacchimadisaṃ gate pacchimabhāgo heṭṭhā avīciṃ pāpuṇanto viya ahosi, pācīnabhāgo uggantvā bhavaggaṃ abhihananto viya. Uttaradisaṃ gate uttaradisābhāgo heṭṭhā avīciṃ pāpuṇanto viya, dakkhiṇadisābhāgo uggantvā bhavaggaṃ abhihananto viya. Pācīnadisaṃ gate pācīnadisābhāgo heṭṭhā avīciṃ pāpuṇanto viya, pacchimabhāgo uggantvā bhavaggaṃ abhihananto viya. Bodhirukkhopi sakiṃ heṭṭhā avīciṃ pāpuṇanto viya, sakiṃ uggantvā bhavaggaṃ abhihananto viya. Tasmimpi divase evaṃ chahi ākārehi cakkavāḷasahassī mahāpathavī akampittha.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ • Aṅguttaranikāya / ൩. ഗോതമകചേതിയസുത്തം • 3. Gotamakacetiyasuttaṃ
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / അങ്ഗുത്തരനികായ (ടീകാ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ൩. ഗോതമകചേതിയസുത്തവണ്ണനാ • 3. Gotamakacetiyasuttavaṇṇanā