Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మిలిన్దపఞ్హపాళి • Milindapañhapāḷi |
౨. గోతమివత్థదానపఞ్హో
2. Gotamivatthadānapañho
౨. ‘‘భన్తే నాగసేన, భాసితమ్పేతం భగవతా మాతుచ్ఛాయ మహాపజాపతియా గోతమియా వస్సికసాటికాయ దీయమానాయ ‘సఙ్ఘే గోతమి దేహి, సఙ్ఘే తే దిన్నే అహఞ్చేవ పూజితో భవిస్సామి సఙ్ఘో చా’తి. కిం ను ఖో, భన్తే నాగసేన, తథాగతో సఙ్ఘరతనతో న భారికో న గరుకో న దక్ఖిణేయ్యో, యం తథాగతో సకాయ మాతుచ్ఛాయ సయం పిఞ్జితం 1 సయం లుఞ్చితం సయం పోథితం సయం కన్తితం సయం వాయితం వస్సికసాటికం అత్తనో దీయమానం సఙ్ఘస్స దాపేసి. యది, భన్తే నాగసేన, తథాగతో సఙ్ఘరతనతో ఉత్తరో భవేయ్య అధికో వా విసిట్ఠో వా, ‘మయి దిన్నే మహప్ఫలం భవిస్సతీ’తి న తథాగతో మాతుచ్ఛాయ సయం పిఞ్జితం సయం లుఞ్చితం సయం పోథితం వస్సికసాటికం సఙ్ఘే దాపేయ్య, యస్మా చ ఖో భన్తే నాగసేన తథాగతో అత్తానం న పత్థయతి 2 న ఉపనిస్సయతి, తస్మా తథాగతో మాతుచ్ఛాయ తం వస్సికసాటికం సఙ్ఘస్స దాపేసీ’’తి.
2. ‘‘Bhante nāgasena, bhāsitampetaṃ bhagavatā mātucchāya mahāpajāpatiyā gotamiyā vassikasāṭikāya dīyamānāya ‘saṅghe gotami dehi, saṅghe te dinne ahañceva pūjito bhavissāmi saṅgho cā’ti. Kiṃ nu kho, bhante nāgasena, tathāgato saṅgharatanato na bhāriko na garuko na dakkhiṇeyyo, yaṃ tathāgato sakāya mātucchāya sayaṃ piñjitaṃ 3 sayaṃ luñcitaṃ sayaṃ pothitaṃ sayaṃ kantitaṃ sayaṃ vāyitaṃ vassikasāṭikaṃ attano dīyamānaṃ saṅghassa dāpesi. Yadi, bhante nāgasena, tathāgato saṅgharatanato uttaro bhaveyya adhiko vā visiṭṭho vā, ‘mayi dinne mahapphalaṃ bhavissatī’ti na tathāgato mātucchāya sayaṃ piñjitaṃ sayaṃ luñcitaṃ sayaṃ pothitaṃ vassikasāṭikaṃ saṅghe dāpeyya, yasmā ca kho bhante nāgasena tathāgato attānaṃ na patthayati 4 na upanissayati, tasmā tathāgato mātucchāya taṃ vassikasāṭikaṃ saṅghassa dāpesī’’ti.
‘‘భాసితమ్పేతం, మహారాజ, భగవతా మాతుచ్ఛాయ మహాపజాపతియా గోతమియా వస్సికసాటికాయ దీయమానాయ ‘సఙ్ఘే గోతమి దేహి, సఙ్ఘే తే దిన్నే అహఞ్చేవ పూజితో భవిస్సామి సఙ్ఘో చా’తి. తం పన న అత్తనో పతిమాననస్స అవిపాకతాయ న అదక్ఖిణేయ్యతాయ, అపి చ ఖో, మహారాజ, హితత్థాయ అనుకమ్పాయ అనాగతమద్ధానం సఙ్ఘో మమచ్చయేన చిత్తీకతో భవిస్సతీతి విజ్జమానే యేవ గుణే పరికిత్తయన్తో ఏవమాహ ‘సఙ్ఘే గోతమి దేహి, సఙ్ఘే తే దిన్నే అహఞ్చేవ పూజితో భవిస్సామి సఙ్ఘో చా’తి.
‘‘Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā mātucchāya mahāpajāpatiyā gotamiyā vassikasāṭikāya dīyamānāya ‘saṅghe gotami dehi, saṅghe te dinne ahañceva pūjito bhavissāmi saṅgho cā’ti. Taṃ pana na attano patimānanassa avipākatāya na adakkhiṇeyyatāya, api ca kho, mahārāja, hitatthāya anukampāya anāgatamaddhānaṃ saṅgho mamaccayena cittīkato bhavissatīti vijjamāne yeva guṇe parikittayanto evamāha ‘saṅghe gotami dehi, saṅghe te dinne ahañceva pūjito bhavissāmi saṅgho cā’ti.
‘‘యథా, మహారాజ, పితా ధరమానో యేవ అమచ్చభటబలదోవారికఅనీకట్ఠపారిసజ్జజనమజ్ఝే రఞ్ఞో సన్తికే పుత్తస్స విజ్జమానం యేవ గుణం పకిత్తేతి 5 ‘ఇధ ఠపితో అనాగతమద్ధానం జనమజ్ఝే పూజితో భవిస్సతీ’తి. ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, తథాగతో హితత్థాయ అనుకమ్పాయ అనాగతమద్ధానం సఙ్ఘో మమచ్చయేన చిత్తీకతో భవిస్సతీతి విజ్జమానే యేవ గుణే పకిత్తయన్తో ఏవమాహ ‘సఙ్ఘే గోతమి దేహి, సఙ్ఘే తే దిన్నే అహఞ్చేవ పుజితో భవిస్సామి సఙ్ఘో చా’తి.
‘‘Yathā, mahārāja, pitā dharamāno yeva amaccabhaṭabaladovārikaanīkaṭṭhapārisajjajanamajjhe rañño santike puttassa vijjamānaṃ yeva guṇaṃ pakitteti 6 ‘idha ṭhapito anāgatamaddhānaṃ janamajjhe pūjito bhavissatī’ti. Evameva kho, mahārāja, tathāgato hitatthāya anukampāya anāgatamaddhānaṃ saṅgho mamaccayena cittīkato bhavissatīti vijjamāne yeva guṇe pakittayanto evamāha ‘saṅghe gotami dehi, saṅghe te dinne ahañceva pujito bhavissāmi saṅgho cā’ti.
‘‘న ఖో, మహారాజ, తావతకేన వస్సికసాటికానుప్పదానమత్తకేన సఙ్ఘో తథాగతతో అధికో నామ హోతి విసిట్ఠో వా. యథా, మహారాజ, మాతాపితరో పుత్తానం ఉచ్ఛాదేన్తి పరిమద్దన్తి నహాపేన్తి సమ్బాహేన్తి, అపి ను ఖో, మహారాజ, తావతకేన ఉచ్ఛాదనపరిమద్దననహాపనసమ్బాహనమత్తకేన ‘పుత్తో మాతాపితూహి అధికో నామ హోతి విసిట్ఠో వా’తి? ‘‘న హి, భన్తే, అకామకరణీయా భన్తే పుత్తా మాతాపితూనం, తస్మా మాతాపితరో పుత్తానం ఉచ్ఛాదనపరిమద్దననహాపనసమ్బాహనం కరోన్తీ’’తి. ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, న తావతకేన వస్సికసాటికానుప్పదానమత్తకేన సఙ్ఘో తథాగతతో అధికో నామ హోతి విసిట్ఠో వాతి. అపి చ తథాగతో అకామకరణీయం కరోన్తో మాతుచ్ఛాయ తం వస్సికసాటికం సఙ్ఘస్స దాపేసి.
‘‘Na kho, mahārāja, tāvatakena vassikasāṭikānuppadānamattakena saṅgho tathāgatato adhiko nāma hoti visiṭṭho vā. Yathā, mahārāja, mātāpitaro puttānaṃ ucchādenti parimaddanti nahāpenti sambāhenti, api nu kho, mahārāja, tāvatakena ucchādanaparimaddananahāpanasambāhanamattakena ‘putto mātāpitūhi adhiko nāma hoti visiṭṭho vā’ti? ‘‘Na hi, bhante, akāmakaraṇīyā bhante puttā mātāpitūnaṃ, tasmā mātāpitaro puttānaṃ ucchādanaparimaddananahāpanasambāhanaṃ karontī’’ti. Evameva kho, mahārāja, na tāvatakena vassikasāṭikānuppadānamattakena saṅgho tathāgatato adhiko nāma hoti visiṭṭho vāti. Api ca tathāgato akāmakaraṇīyaṃ karonto mātucchāya taṃ vassikasāṭikaṃ saṅghassa dāpesi.
‘‘యథా వా పన, మహారాజ, కోచిదేవ పురిసో రఞ్ఞో ఉపాయనం ఆహరేయ్య, తం రాజా ఉపాయనం అఞ్ఞతరస్స భటస్స వా బలస్స వా సేనాపతిస్స వా పురోహితస్స వా దదేయ్య. అపి ను ఖో సో, మహారాజ, పురిసో తావతకేన ఉపాయనపటిలాభమత్తకేన రఞ్ఞా అధికో నామ హోతి విసిట్ఠో వా’’తి? ‘‘న హి, భన్తే, రాజభత్తికో, భన్తే, సో పురిసో రాజూపజీవీ, తట్ఠానే ఠపేన్తో రాజా ఉపాయనం దేతీ’’తి. ‘‘ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, న తావతకేన వస్సికసాటికానుప్పదానమత్తకేన సఙ్ఘో తథాగతతో అధికో నామ హోతి విసిట్ఠో వా, అథ ఖో తథాగతభత్తికో తథాగతూపజీవీ. తట్ఠానే ఠపేన్తో తథాగతో సఙ్ఘస్స వస్సికసాటికం దాపేసి.
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, kocideva puriso rañño upāyanaṃ āhareyya, taṃ rājā upāyanaṃ aññatarassa bhaṭassa vā balassa vā senāpatissa vā purohitassa vā dadeyya. Api nu kho so, mahārāja, puriso tāvatakena upāyanapaṭilābhamattakena raññā adhiko nāma hoti visiṭṭho vā’’ti? ‘‘Na hi, bhante, rājabhattiko, bhante, so puriso rājūpajīvī, taṭṭhāne ṭhapento rājā upāyanaṃ detī’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, na tāvatakena vassikasāṭikānuppadānamattakena saṅgho tathāgatato adhiko nāma hoti visiṭṭho vā, atha kho tathāgatabhattiko tathāgatūpajīvī. Taṭṭhāne ṭhapento tathāgato saṅghassa vassikasāṭikaṃ dāpesi.
‘‘అపి చ, మహారాజ, తథాగతస్స ఏవం అహోసి ‘సభావపటిపూజనీయో సఙ్ఘో, మమ సన్తకేన సఙ్ఘం పటిపూజేస్సామీ’తి సఙ్ఘస్స వస్సికసాటికం దాపేసి, న, మహారాజ, తథాగతో అత్తనో యేవ పటిపూజనం వణ్ణేతి, అథ ఖో యే లోకే పటిపూజనారహా, తేసమ్పి తథాగతో పటిపూజనం వణ్ణేతి.
‘‘Api ca, mahārāja, tathāgatassa evaṃ ahosi ‘sabhāvapaṭipūjanīyo saṅgho, mama santakena saṅghaṃ paṭipūjessāmī’ti saṅghassa vassikasāṭikaṃ dāpesi, na, mahārāja, tathāgato attano yeva paṭipūjanaṃ vaṇṇeti, atha kho ye loke paṭipūjanārahā, tesampi tathāgato paṭipūjanaṃ vaṇṇeti.
‘‘భాసితమ్పేతం, మహారాజ, భగవతా దేవాతిదేవేన మజ్ఝిమనికాయవరలఞ్ఛకే ధమ్మదాయాదధమ్మపరియాయే అప్పిచ్ఛప్పటిపత్తిం పకిత్తయమానేన ‘అసు యేవ మే పురిమో భిక్ఖు పుజ్జతరో చ పాసంసతరో చా’తి. ‘‘నత్థి, మహారాజ, భవేసు కోచి సత్తో తథాగతతో దక్ఖిణేయ్యో వా ఉత్తరో వా అధికో వా విసిట్ఠో వా, తథాగతోవ ఉత్తరో అధికో విసిట్ఠో.
‘‘Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena majjhimanikāyavaralañchake dhammadāyādadhammapariyāye appicchappaṭipattiṃ pakittayamānena ‘asu yeva me purimo bhikkhu pujjataro ca pāsaṃsataro cā’ti. ‘‘Natthi, mahārāja, bhavesu koci satto tathāgatato dakkhiṇeyyo vā uttaro vā adhiko vā visiṭṭho vā, tathāgatova uttaro adhiko visiṭṭho.
‘‘భాసితమ్పేతం, మహారాజ, సంయుత్తనికాయవరే మాణవగామికేన దేవపుత్తేన భగవతో పురతో ఠత్వా దేవమనుస్సమజ్ఝే –
‘‘Bhāsitampetaṃ, mahārāja, saṃyuttanikāyavare māṇavagāmikena devaputtena bhagavato purato ṭhatvā devamanussamajjhe –
సేతో హిమవతం సేట్ఠో, ఆదిచ్చో అఘగామినం.
Seto himavataṃ seṭṭho, ādicco aghagāminaṃ.
‘‘‘సముద్దో ఉదధినం సేట్ఠో, నక్ఖత్తానఞ్చ చన్దిమా;
‘‘‘Samuddo udadhinaṃ seṭṭho, nakkhattānañca candimā;
సదేవకస్స లోకస్స, బుద్ధో అగ్గో పవుచ్చతీ’తి.
Sadevakassa lokassa, buddho aggo pavuccatī’ti.
‘‘తా ఖో పనేతా, మహారాజ, మాణవగామికేన దేవపుత్తేన గాథా సుగీతా న దుగ్గీతా, సుభాసితా న దుబ్భాసితా, అనుమతా చ భగవతా, నను, మహారాజ, థేరేనపి సారిపుత్తేన ధమ్మసేనాపతినా భణితం –
‘‘Tā kho panetā, mahārāja, māṇavagāmikena devaputtena gāthā sugītā na duggītā, subhāsitā na dubbhāsitā, anumatā ca bhagavatā, nanu, mahārāja, therenapi sāriputtena dhammasenāpatinā bhaṇitaṃ –
‘‘‘ఏకో మనోపసాదో; సరణగమనమఞ్జలిపణామో వా;
‘‘‘Eko manopasādo; Saraṇagamanamañjalipaṇāmo vā;
ఉస్సహతే తారయితుం, మారబలనిసూదనే బుద్ధే’తి.
Ussahate tārayituṃ, mārabalanisūdane buddhe’ti.
‘‘భగవతా చ భణితం దేవాతిదేవేన ‘ఏకపుగ్గలో, భిక్ఖవే, లోకే ఉప్పజ్జమానో ఉప్పజ్జతి బహుజనహితాయ బహుజనసుఖాయ లోకానుకమ్పాయ అత్థాయ హితాయ సుఖాయ దేవమనుస్సానం. కతమో ఏకపుగ్గలో? తథాగతో అరహం సమ్మాసమ్బుద్ధో…పే॰… దేవమనుస్సాన’’’న్తి. ‘‘సాధు, భన్తే నాగసేన, ఏవమేతం తథా సమ్పటిచ్ఛామీ’’తి.
‘‘Bhagavatā ca bhaṇitaṃ devātidevena ‘ekapuggalo, bhikkhave, loke uppajjamāno uppajjati bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ. Katamo ekapuggalo? Tathāgato arahaṃ sammāsambuddho…pe… devamanussāna’’’nti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.
గోతమివత్థదానపఞ్హో దుతియో.
Gotamivatthadānapañho dutiyo.
Footnotes: