Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મિલિન્દપઞ્હપાળિ • Milindapañhapāḷi

    ૨. ગોતમિવત્થદાનપઞ્હો

    2. Gotamivatthadānapañho

    . ‘‘ભન્તે નાગસેન, ભાસિતમ્પેતં ભગવતા માતુચ્છાય મહાપજાપતિયા ગોતમિયા વસ્સિકસાટિકાય દીયમાનાય ‘સઙ્ઘે ગોતમિ દેહિ, સઙ્ઘે તે દિન્ને અહઞ્ચેવ પૂજિતો ભવિસ્સામિ સઙ્ઘો ચા’તિ. કિં નુ ખો, ભન્તે નાગસેન, તથાગતો સઙ્ઘરતનતો ન ભારિકો ન ગરુકો ન દક્ખિણેય્યો, યં તથાગતો સકાય માતુચ્છાય સયં પિઞ્જિતં 1 સયં લુઞ્ચિતં સયં પોથિતં સયં કન્તિતં સયં વાયિતં વસ્સિકસાટિકં અત્તનો દીયમાનં સઙ્ઘસ્સ દાપેસિ. યદિ, ભન્તે નાગસેન, તથાગતો સઙ્ઘરતનતો ઉત્તરો ભવેય્ય અધિકો વા વિસિટ્ઠો વા, ‘મયિ દિન્ને મહપ્ફલં ભવિસ્સતી’તિ ન તથાગતો માતુચ્છાય સયં પિઞ્જિતં સયં લુઞ્ચિતં સયં પોથિતં વસ્સિકસાટિકં સઙ્ઘે દાપેય્ય, યસ્મા ચ ખો ભન્તે નાગસેન તથાગતો અત્તાનં ન પત્થયતિ 2 ન ઉપનિસ્સયતિ, તસ્મા તથાગતો માતુચ્છાય તં વસ્સિકસાટિકં સઙ્ઘસ્સ દાપેસી’’તિ.

    2. ‘‘Bhante nāgasena, bhāsitampetaṃ bhagavatā mātucchāya mahāpajāpatiyā gotamiyā vassikasāṭikāya dīyamānāya ‘saṅghe gotami dehi, saṅghe te dinne ahañceva pūjito bhavissāmi saṅgho cā’ti. Kiṃ nu kho, bhante nāgasena, tathāgato saṅgharatanato na bhāriko na garuko na dakkhiṇeyyo, yaṃ tathāgato sakāya mātucchāya sayaṃ piñjitaṃ 3 sayaṃ luñcitaṃ sayaṃ pothitaṃ sayaṃ kantitaṃ sayaṃ vāyitaṃ vassikasāṭikaṃ attano dīyamānaṃ saṅghassa dāpesi. Yadi, bhante nāgasena, tathāgato saṅgharatanato uttaro bhaveyya adhiko vā visiṭṭho vā, ‘mayi dinne mahapphalaṃ bhavissatī’ti na tathāgato mātucchāya sayaṃ piñjitaṃ sayaṃ luñcitaṃ sayaṃ pothitaṃ vassikasāṭikaṃ saṅghe dāpeyya, yasmā ca kho bhante nāgasena tathāgato attānaṃ na patthayati 4 na upanissayati, tasmā tathāgato mātucchāya taṃ vassikasāṭikaṃ saṅghassa dāpesī’’ti.

    ‘‘ભાસિતમ્પેતં, મહારાજ, ભગવતા માતુચ્છાય મહાપજાપતિયા ગોતમિયા વસ્સિકસાટિકાય દીયમાનાય ‘સઙ્ઘે ગોતમિ દેહિ, સઙ્ઘે તે દિન્ને અહઞ્ચેવ પૂજિતો ભવિસ્સામિ સઙ્ઘો ચા’તિ. તં પન ન અત્તનો પતિમાનનસ્સ અવિપાકતાય ન અદક્ખિણેય્યતાય, અપિ ચ ખો, મહારાજ, હિતત્થાય અનુકમ્પાય અનાગતમદ્ધાનં સઙ્ઘો મમચ્ચયેન ચિત્તીકતો ભવિસ્સતીતિ વિજ્જમાને યેવ ગુણે પરિકિત્તયન્તો એવમાહ ‘સઙ્ઘે ગોતમિ દેહિ, સઙ્ઘે તે દિન્ને અહઞ્ચેવ પૂજિતો ભવિસ્સામિ સઙ્ઘો ચા’તિ.

    ‘‘Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā mātucchāya mahāpajāpatiyā gotamiyā vassikasāṭikāya dīyamānāya ‘saṅghe gotami dehi, saṅghe te dinne ahañceva pūjito bhavissāmi saṅgho cā’ti. Taṃ pana na attano patimānanassa avipākatāya na adakkhiṇeyyatāya, api ca kho, mahārāja, hitatthāya anukampāya anāgatamaddhānaṃ saṅgho mamaccayena cittīkato bhavissatīti vijjamāne yeva guṇe parikittayanto evamāha ‘saṅghe gotami dehi, saṅghe te dinne ahañceva pūjito bhavissāmi saṅgho cā’ti.

    ‘‘યથા, મહારાજ, પિતા ધરમાનો યેવ અમચ્ચભટબલદોવારિકઅનીકટ્ઠપારિસજ્જજનમજ્ઝે રઞ્ઞો સન્તિકે પુત્તસ્સ વિજ્જમાનં યેવ ગુણં પકિત્તેતિ 5 ‘ઇધ ઠપિતો અનાગતમદ્ધાનં જનમજ્ઝે પૂજિતો ભવિસ્સતી’તિ. એવમેવ ખો, મહારાજ, તથાગતો હિતત્થાય અનુકમ્પાય અનાગતમદ્ધાનં સઙ્ઘો મમચ્ચયેન ચિત્તીકતો ભવિસ્સતીતિ વિજ્જમાને યેવ ગુણે પકિત્તયન્તો એવમાહ ‘સઙ્ઘે ગોતમિ દેહિ, સઙ્ઘે તે દિન્ને અહઞ્ચેવ પુજિતો ભવિસ્સામિ સઙ્ઘો ચા’તિ.

    ‘‘Yathā, mahārāja, pitā dharamāno yeva amaccabhaṭabaladovārikaanīkaṭṭhapārisajjajanamajjhe rañño santike puttassa vijjamānaṃ yeva guṇaṃ pakitteti 6 ‘idha ṭhapito anāgatamaddhānaṃ janamajjhe pūjito bhavissatī’ti. Evameva kho, mahārāja, tathāgato hitatthāya anukampāya anāgatamaddhānaṃ saṅgho mamaccayena cittīkato bhavissatīti vijjamāne yeva guṇe pakittayanto evamāha ‘saṅghe gotami dehi, saṅghe te dinne ahañceva pujito bhavissāmi saṅgho cā’ti.

    ‘‘ન ખો, મહારાજ, તાવતકેન વસ્સિકસાટિકાનુપ્પદાનમત્તકેન સઙ્ઘો તથાગતતો અધિકો નામ હોતિ વિસિટ્ઠો વા. યથા, મહારાજ, માતાપિતરો પુત્તાનં ઉચ્છાદેન્તિ પરિમદ્દન્તિ નહાપેન્તિ સમ્બાહેન્તિ, અપિ નુ ખો, મહારાજ, તાવતકેન ઉચ્છાદનપરિમદ્દનનહાપનસમ્બાહનમત્તકેન ‘પુત્તો માતાપિતૂહિ અધિકો નામ હોતિ વિસિટ્ઠો વા’તિ? ‘‘ન હિ, ભન્તે, અકામકરણીયા ભન્તે પુત્તા માતાપિતૂનં, તસ્મા માતાપિતરો પુત્તાનં ઉચ્છાદનપરિમદ્દનનહાપનસમ્બાહનં કરોન્તી’’તિ. એવમેવ ખો, મહારાજ, ન તાવતકેન વસ્સિકસાટિકાનુપ્પદાનમત્તકેન સઙ્ઘો તથાગતતો અધિકો નામ હોતિ વિસિટ્ઠો વાતિ. અપિ ચ તથાગતો અકામકરણીયં કરોન્તો માતુચ્છાય તં વસ્સિકસાટિકં સઙ્ઘસ્સ દાપેસિ.

    ‘‘Na kho, mahārāja, tāvatakena vassikasāṭikānuppadānamattakena saṅgho tathāgatato adhiko nāma hoti visiṭṭho vā. Yathā, mahārāja, mātāpitaro puttānaṃ ucchādenti parimaddanti nahāpenti sambāhenti, api nu kho, mahārāja, tāvatakena ucchādanaparimaddananahāpanasambāhanamattakena ‘putto mātāpitūhi adhiko nāma hoti visiṭṭho vā’ti? ‘‘Na hi, bhante, akāmakaraṇīyā bhante puttā mātāpitūnaṃ, tasmā mātāpitaro puttānaṃ ucchādanaparimaddananahāpanasambāhanaṃ karontī’’ti. Evameva kho, mahārāja, na tāvatakena vassikasāṭikānuppadānamattakena saṅgho tathāgatato adhiko nāma hoti visiṭṭho vāti. Api ca tathāgato akāmakaraṇīyaṃ karonto mātucchāya taṃ vassikasāṭikaṃ saṅghassa dāpesi.

    ‘‘યથા વા પન, મહારાજ, કોચિદેવ પુરિસો રઞ્ઞો ઉપાયનં આહરેય્ય, તં રાજા ઉપાયનં અઞ્ઞતરસ્સ ભટસ્સ વા બલસ્સ વા સેનાપતિસ્સ વા પુરોહિતસ્સ વા દદેય્ય. અપિ નુ ખો સો, મહારાજ, પુરિસો તાવતકેન ઉપાયનપટિલાભમત્તકેન રઞ્ઞા અધિકો નામ હોતિ વિસિટ્ઠો વા’’તિ? ‘‘ન હિ, ભન્તે, રાજભત્તિકો, ભન્તે, સો પુરિસો રાજૂપજીવી, તટ્ઠાને ઠપેન્તો રાજા ઉપાયનં દેતી’’તિ. ‘‘એવમેવ ખો, મહારાજ, ન તાવતકેન વસ્સિકસાટિકાનુપ્પદાનમત્તકેન સઙ્ઘો તથાગતતો અધિકો નામ હોતિ વિસિટ્ઠો વા, અથ ખો તથાગતભત્તિકો તથાગતૂપજીવી. તટ્ઠાને ઠપેન્તો તથાગતો સઙ્ઘસ્સ વસ્સિકસાટિકં દાપેસિ.

    ‘‘Yathā vā pana, mahārāja, kocideva puriso rañño upāyanaṃ āhareyya, taṃ rājā upāyanaṃ aññatarassa bhaṭassa vā balassa vā senāpatissa vā purohitassa vā dadeyya. Api nu kho so, mahārāja, puriso tāvatakena upāyanapaṭilābhamattakena raññā adhiko nāma hoti visiṭṭho vā’’ti? ‘‘Na hi, bhante, rājabhattiko, bhante, so puriso rājūpajīvī, taṭṭhāne ṭhapento rājā upāyanaṃ detī’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, na tāvatakena vassikasāṭikānuppadānamattakena saṅgho tathāgatato adhiko nāma hoti visiṭṭho vā, atha kho tathāgatabhattiko tathāgatūpajīvī. Taṭṭhāne ṭhapento tathāgato saṅghassa vassikasāṭikaṃ dāpesi.

    ‘‘અપિ ચ, મહારાજ, તથાગતસ્સ એવં અહોસિ ‘સભાવપટિપૂજનીયો સઙ્ઘો, મમ સન્તકેન સઙ્ઘં પટિપૂજેસ્સામી’તિ સઙ્ઘસ્સ વસ્સિકસાટિકં દાપેસિ, ન, મહારાજ, તથાગતો અત્તનો યેવ પટિપૂજનં વણ્ણેતિ, અથ ખો યે લોકે પટિપૂજનારહા, તેસમ્પિ તથાગતો પટિપૂજનં વણ્ણેતિ.

    ‘‘Api ca, mahārāja, tathāgatassa evaṃ ahosi ‘sabhāvapaṭipūjanīyo saṅgho, mama santakena saṅghaṃ paṭipūjessāmī’ti saṅghassa vassikasāṭikaṃ dāpesi, na, mahārāja, tathāgato attano yeva paṭipūjanaṃ vaṇṇeti, atha kho ye loke paṭipūjanārahā, tesampi tathāgato paṭipūjanaṃ vaṇṇeti.

    ‘‘ભાસિતમ્પેતં, મહારાજ, ભગવતા દેવાતિદેવેન મજ્ઝિમનિકાયવરલઞ્છકે ધમ્મદાયાદધમ્મપરિયાયે અપ્પિચ્છપ્પટિપત્તિં પકિત્તયમાનેન ‘અસુ યેવ મે પુરિમો ભિક્ખુ પુજ્જતરો ચ પાસંસતરો ચા’તિ. ‘‘નત્થિ, મહારાજ, ભવેસુ કોચિ સત્તો તથાગતતો દક્ખિણેય્યો વા ઉત્તરો વા અધિકો વા વિસિટ્ઠો વા, તથાગતોવ ઉત્તરો અધિકો વિસિટ્ઠો.

    ‘‘Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena majjhimanikāyavaralañchake dhammadāyādadhammapariyāye appicchappaṭipattiṃ pakittayamānena ‘asu yeva me purimo bhikkhu pujjataro ca pāsaṃsataro cā’ti. ‘‘Natthi, mahārāja, bhavesu koci satto tathāgatato dakkhiṇeyyo vā uttaro vā adhiko vā visiṭṭho vā, tathāgatova uttaro adhiko visiṭṭho.

    ‘‘ભાસિતમ્પેતં, મહારાજ, સંયુત્તનિકાયવરે માણવગામિકેન દેવપુત્તેન ભગવતો પુરતો ઠત્વા દેવમનુસ્સમજ્ઝે –

    ‘‘Bhāsitampetaṃ, mahārāja, saṃyuttanikāyavare māṇavagāmikena devaputtena bhagavato purato ṭhatvā devamanussamajjhe –

    ‘‘‘વિપુલો રાજગહીયાનં 7, ગિરિ સેટ્ઠો પવુચ્ચતિ;

    ‘‘‘Vipulo rājagahīyānaṃ 8, giri seṭṭho pavuccati;

    સેતો હિમવતં સેટ્ઠો, આદિચ્ચો અઘગામિનં.

    Seto himavataṃ seṭṭho, ādicco aghagāminaṃ.

    ‘‘‘સમુદ્દો ઉદધિનં સેટ્ઠો, નક્ખત્તાનઞ્ચ ચન્દિમા;

    ‘‘‘Samuddo udadhinaṃ seṭṭho, nakkhattānañca candimā;

    સદેવકસ્સ લોકસ્સ, બુદ્ધો અગ્ગો પવુચ્ચતી’તિ.

    Sadevakassa lokassa, buddho aggo pavuccatī’ti.

    ‘‘તા ખો પનેતા, મહારાજ, માણવગામિકેન દેવપુત્તેન ગાથા સુગીતા ન દુગ્ગીતા, સુભાસિતા ન દુબ્ભાસિતા, અનુમતા ચ ભગવતા, નનુ, મહારાજ, થેરેનપિ સારિપુત્તેન ધમ્મસેનાપતિના ભણિતં –

    ‘‘Tā kho panetā, mahārāja, māṇavagāmikena devaputtena gāthā sugītā na duggītā, subhāsitā na dubbhāsitā, anumatā ca bhagavatā, nanu, mahārāja, therenapi sāriputtena dhammasenāpatinā bhaṇitaṃ –

    ‘‘‘એકો મનોપસાદો; સરણગમનમઞ્જલિપણામો વા;

    ‘‘‘Eko manopasādo; Saraṇagamanamañjalipaṇāmo vā;

    ઉસ્સહતે તારયિતું, મારબલનિસૂદને બુદ્ધે’તિ.

    Ussahate tārayituṃ, mārabalanisūdane buddhe’ti.

    ‘‘ભગવતા ચ ભણિતં દેવાતિદેવેન ‘એકપુગ્ગલો, ભિક્ખવે, લોકે ઉપ્પજ્જમાનો ઉપ્પજ્જતિ બહુજનહિતાય બહુજનસુખાય લોકાનુકમ્પાય અત્થાય હિતાય સુખાય દેવમનુસ્સાનં. કતમો એકપુગ્ગલો? તથાગતો અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો…પે॰… દેવમનુસ્સાન’’’ન્તિ. ‘‘સાધુ, ભન્તે નાગસેન, એવમેતં તથા સમ્પટિચ્છામી’’તિ.

    ‘‘Bhagavatā ca bhaṇitaṃ devātidevena ‘ekapuggalo, bhikkhave, loke uppajjamāno uppajjati bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ. Katamo ekapuggalo? Tathāgato arahaṃ sammāsambuddho…pe… devamanussāna’’’nti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.

    ગોતમિવત્થદાનપઞ્હો દુતિયો.

    Gotamivatthadānapañho dutiyo.







    Footnotes:
    1. પિચ્છિતં (સી॰ પી॰)
    2. ન પત્થીયતિ (સી॰ પી॰)
    3. picchitaṃ (sī. pī.)
    4. na patthīyati (sī. pī.)
    5. પરિકિત્તેતિ (ક॰)
    6. parikitteti (ka.)
    7. રાજગહિકાનં (ક॰) સં॰ નિ॰ ૧.૧૧૧ પસ્સિતબ્બં
    8. rājagahikānaṃ (ka.) saṃ. ni. 1.111 passitabbaṃ

    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact