| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પટિસમ્ભિદામગ્ગપાળિ • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
૧૦. ગોત્રભુઞાણનિદ્દેસો
10. Gotrabhuñāṇaniddeso
૫૯. કથં બહિદ્ધા વુટ્ઠાનવિવટ્ટને પઞ્ઞા ગોત્રભુઞાણં? ઉપ્પાદં અભિભુય્યતીતિ – ગોત્રભુ. પવત્તં અભિભુય્યતીતિ – ગોત્રભુ. નિમિત્તં અભિભુય્યતીતિ – ગોત્રભુ. આયૂહનં અભિભુય્યતીતિ – ગોત્રભુ. પટિસન્ધિં અભિભુય્યતીતિ – ગોત્રભુ. ગતિં અભિભુય્યતીતિ – ગોત્રભુ. નિબ્બત્તિં અભિભુય્યતીતિ – ગોત્રભુ. ઉપપત્તિં અભિભુય્યતીતિ – ગોત્રભુ. જાતિં અભિભુય્યતીતિ – ગોત્રભુ. જરં અભિભુય્યતીતિ – ગોત્રભુ. બ્યાધિં અભિભુય્યતીતિ – ગોત્રભુ. મરણં અભિભુય્યતીતિ – ગોત્રભુ. સોકં અભિભુય્યતીતિ – ગોત્રભુ. પરિદેવં અભિભુય્યતીતિ – ગોત્રભુ. ઉપાયાસં અભિભુય્યતીતિ – ગોત્રભુ. બહિદ્ધા સઙ્ખારનિમિત્તં અભિભુય્યતીતિ – ગોત્રભુ. અનુપ્પાદં પક્ખન્દતીતિ – ગોત્રભુ. અપ્પવત્તં પક્ખન્દતીતિ – ગોત્રભુ…પે॰… નિરોધં નિબ્બાનં પક્ખન્દતીતિ – ગોત્રભુ.
59. Kathaṃ bahiddhā vuṭṭhānavivaṭṭane paññā gotrabhuñāṇaṃ? Uppādaṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu. Pavattaṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu. Nimittaṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu. Āyūhanaṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu. Paṭisandhiṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu. Gatiṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu. Nibbattiṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu. Upapattiṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu. Jātiṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu. Jaraṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu. Byādhiṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu. Maraṇaṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu. Sokaṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu. Paridevaṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu. Upāyāsaṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu. Bahiddhā saṅkhāranimittaṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu. Anuppādaṃ pakkhandatīti – gotrabhu. Appavattaṃ pakkhandatīti – gotrabhu…pe… nirodhaṃ nibbānaṃ pakkhandatīti – gotrabhu.
ઉપ્પાદં અભિભુય્યિત્વા અનુપ્પાદં પક્ખન્દતીતિ – ગોત્રભુ. પવત્તં અભિભુય્યિત્વા અપ્પવત્તં પક્ખન્દતીતિ – ગોત્રભુ. નિમિત્તં અભિભુય્યિત્વા અનિમિત્તં પક્ખન્દતીતિ – ગોત્રભુ …પે॰… બહિદ્ધા સઙ્ખારનિમિત્તં અભિભુય્યિત્વા નિરોધં નિબ્બાનં પક્ખન્દતીતિ – ગોત્રભુ.
Uppādaṃ abhibhuyyitvā anuppādaṃ pakkhandatīti – gotrabhu. Pavattaṃ abhibhuyyitvā appavattaṃ pakkhandatīti – gotrabhu. Nimittaṃ abhibhuyyitvā animittaṃ pakkhandatīti – gotrabhu …pe… bahiddhā saṅkhāranimittaṃ abhibhuyyitvā nirodhaṃ nibbānaṃ pakkhandatīti – gotrabhu.
ઉપ્પાદા વુટ્ઠાતીતિ – ગોત્રભુ. પવત્તા વુટ્ઠાતીતિ – ગોત્રભુ. નિમિત્તા વુટ્ઠાતીતિ – ગોત્રભુ. આયૂહના વુટ્ઠાતીતિ – ગોત્રભુ. પટિસન્ધિયા વુટ્ઠાતીતિ – ગોત્રભુ. ગતિયા વુટ્ઠાતીતિ – ગોત્રભુ. નિબ્બત્તિયા વુટ્ઠાતીતિ – ગોત્રભુ. ઉપપત્તિયા વુટ્ઠાતીતિ – ગોત્રભુ. જાતિયા વુટ્ઠાતીતિ – ગોત્રભુ. જરાય વુટ્ઠાતીતિ – ગોત્રભુ. બ્યાધિમ્હા વુટ્ઠાતીતિ – ગોત્રભુ. મરણા વુટ્ઠાતીતિ – ગોત્રભુ. સોકા વુટ્ઠાતીતિ – ગોત્રભુ. પરિદેવા વુટ્ઠાતીતિ – ગોત્રભુ. ઉપાયાસા વુટ્ઠાતીતિ – ગોત્રભુ. બહિદ્ધા સઙ્ખારનિમિત્તા વુટ્ઠાતીતિ – ગોત્રભુ. અનુપ્પાદં પક્ખન્દતીતિ – ગોત્રભુ. અપ્પવત્તં પક્ખન્દતીતિ – ગોત્રભુ…પે॰… નિરોધં નિબ્બાનં પક્ખન્દતીતિ – ગોત્રભુ.
Uppādā vuṭṭhātīti – gotrabhu. Pavattā vuṭṭhātīti – gotrabhu. Nimittā vuṭṭhātīti – gotrabhu. Āyūhanā vuṭṭhātīti – gotrabhu. Paṭisandhiyā vuṭṭhātīti – gotrabhu. Gatiyā vuṭṭhātīti – gotrabhu. Nibbattiyā vuṭṭhātīti – gotrabhu. Upapattiyā vuṭṭhātīti – gotrabhu. Jātiyā vuṭṭhātīti – gotrabhu. Jarāya vuṭṭhātīti – gotrabhu. Byādhimhā vuṭṭhātīti – gotrabhu. Maraṇā vuṭṭhātīti – gotrabhu. Sokā vuṭṭhātīti – gotrabhu. Paridevā vuṭṭhātīti – gotrabhu. Upāyāsā vuṭṭhātīti – gotrabhu. Bahiddhā saṅkhāranimittā vuṭṭhātīti – gotrabhu. Anuppādaṃ pakkhandatīti – gotrabhu. Appavattaṃ pakkhandatīti – gotrabhu…pe… nirodhaṃ nibbānaṃ pakkhandatīti – gotrabhu.
ઉપ્પાદા વુટ્ઠહિત્વા 1 અનુપ્પાદં પક્ખન્દતીતિ – ગોત્રભુ. પવત્તા વુટ્ઠહિત્વા અપ્પવત્તં પક્ખન્દતીતિ – ગોત્રભુ. નિમિત્તા વુટ્ઠહિત્વા અનિમિત્તં પક્ખન્દતીતિ – ગોત્રભુ. આયૂહના વુટ્ઠહિત્વા અનાયૂહનં પક્ખન્દતીતિ – ગોત્રભુ. પટિસન્ધિયા વુટ્ઠહિત્વા અપ્પટિસન્ધિં પક્ખન્દતીતિ – ગોત્રભુ. ગતિયા વુટ્ઠહિત્વા અગતિં પક્ખન્દતીતિ – ગોત્રભુ. નિબ્બત્તિયા વુટ્ઠહિત્વા અનિબ્બત્તિં પક્ખન્દતીતિ – ગોત્રભુ. ઉપપત્તિયા વુટ્ઠહિત્વા અનુપપત્તિં પક્ખન્દતીતિ – ગોત્રભુ. જાતિયા વુટ્ઠહિત્વા અજાતિં પક્ખન્દતીતિ – ગોત્રભુ. જરાય વુટ્ઠહિત્વા અજરં પક્ખન્દતીતિ – ગોત્રભુ. બ્યાધિમ્હા વુટ્ઠહિત્વા અબ્યાધિં પક્ખન્દતીતિ – ગોત્રભુ. મરણા વુટ્ઠહિત્વા અમતં પક્ખન્દતીતિ – ગોત્રભુ. સોકા વુટ્ઠહિત્વા અસોકં પક્ખન્દતીતિ – ગોત્રભુ. પરિદેવા વુટ્ઠહિત્વા અપરિદેવં પક્ખન્દતીતિ – ગોત્રભુ. ઉપાયાસા વુટ્ઠહિત્વા અનુપાયાસં પક્ખન્દતીતિ – ગોત્રભુ. બહિદ્ધા સઙ્ખારનિમિત્તા વુટ્ઠહિત્વા નિરોધં નિબ્બાનં પક્ખન્દતીતિ – ગોત્રભુ.
Uppādā vuṭṭhahitvā 2 anuppādaṃ pakkhandatīti – gotrabhu. Pavattā vuṭṭhahitvā appavattaṃ pakkhandatīti – gotrabhu. Nimittā vuṭṭhahitvā animittaṃ pakkhandatīti – gotrabhu. Āyūhanā vuṭṭhahitvā anāyūhanaṃ pakkhandatīti – gotrabhu. Paṭisandhiyā vuṭṭhahitvā appaṭisandhiṃ pakkhandatīti – gotrabhu. Gatiyā vuṭṭhahitvā agatiṃ pakkhandatīti – gotrabhu. Nibbattiyā vuṭṭhahitvā anibbattiṃ pakkhandatīti – gotrabhu. Upapattiyā vuṭṭhahitvā anupapattiṃ pakkhandatīti – gotrabhu. Jātiyā vuṭṭhahitvā ajātiṃ pakkhandatīti – gotrabhu. Jarāya vuṭṭhahitvā ajaraṃ pakkhandatīti – gotrabhu. Byādhimhā vuṭṭhahitvā abyādhiṃ pakkhandatīti – gotrabhu. Maraṇā vuṭṭhahitvā amataṃ pakkhandatīti – gotrabhu. Sokā vuṭṭhahitvā asokaṃ pakkhandatīti – gotrabhu. Paridevā vuṭṭhahitvā aparidevaṃ pakkhandatīti – gotrabhu. Upāyāsā vuṭṭhahitvā anupāyāsaṃ pakkhandatīti – gotrabhu. Bahiddhā saṅkhāranimittā vuṭṭhahitvā nirodhaṃ nibbānaṃ pakkhandatīti – gotrabhu.
ઉપ્પાદા વિવટ્ટતીતિ – ગોત્રભુ. પવત્તા વિવટ્ટતીતિ – ગોત્રભુ…પે॰… બહિદ્ધા સઙ્ખારનિમિત્તા વિવટ્ટતીતિ – ગોત્રભુ. અનુપ્પાદં પક્ખન્દતીતિ – ગોત્રભુ. અપ્પવત્તં પક્ખન્દતીતિ – ગોત્રભુ…પે॰… નિરોધં નિબ્બાનં પક્ખન્દતીતિ – ગોત્રભુ.
Uppādā vivaṭṭatīti – gotrabhu. Pavattā vivaṭṭatīti – gotrabhu…pe… bahiddhā saṅkhāranimittā vivaṭṭatīti – gotrabhu. Anuppādaṃ pakkhandatīti – gotrabhu. Appavattaṃ pakkhandatīti – gotrabhu…pe… nirodhaṃ nibbānaṃ pakkhandatīti – gotrabhu.
ઉપ્પાદા વિવટ્ટિત્વા અનુપ્પાદં પક્ખન્દતીતિ – ગોત્રભુ. પવત્તા વિવટ્ટિત્વા અપ્પવત્તં પક્ખન્દતીતિ – ગોત્રભુ…પે॰… બહિદ્ધા સઙ્ખારનિમિત્તા વિવટ્ટિત્વા નિરોધં નિબ્બાનં પક્ખન્દતીતિ – ગોત્રભુ.
Uppādā vivaṭṭitvā anuppādaṃ pakkhandatīti – gotrabhu. Pavattā vivaṭṭitvā appavattaṃ pakkhandatīti – gotrabhu…pe… bahiddhā saṅkhāranimittā vivaṭṭitvā nirodhaṃ nibbānaṃ pakkhandatīti – gotrabhu.
૬૦. કતિ ગોત્રભૂ ધમ્મા સમથવસેન ઉપ્પજ્જન્તિ? કતિ ગોત્રભૂ ધમ્મા વિપસ્સનાવસેન ઉપ્પજ્જન્તિ? અટ્ઠ ગોત્રભૂ ધમ્મા સમથવસેન ઉપ્પજ્જન્તિ. દસ ગોત્રભૂ ધમ્મા વિપસ્સનાવસેન ઉપ્પજ્જન્તિ.
60. Kati gotrabhū dhammā samathavasena uppajjanti? Kati gotrabhū dhammā vipassanāvasena uppajjanti? Aṭṭha gotrabhū dhammā samathavasena uppajjanti. Dasa gotrabhū dhammā vipassanāvasena uppajjanti.
કતમે અટ્ઠ ગોત્રભૂ ધમ્મા સમથવસેન ઉપ્પજ્જન્તિ? પઠમં ઝાનં પટિલાભત્થાય નીવરણે અભિભુય્યતીતિ – ગોત્રભુ. દુતિયં ઝાનં પટિલાભત્થાય વિતક્કવિચારે અભિભુય્યતીતિ – ગોત્રભુ. તતિયં ઝાનં પટિલાભત્થાય પીતિં અભિભુય્યતીતિ – ગોત્રભુ. ચતુત્થં ઝાનં પટિલાભત્થાય સુખદુક્ખે અભિભુય્યતીતિ – ગોત્રભુ. આકાસાનઞ્ચાયતનસમાપત્તિં પટિલાભત્થાય રૂપસઞ્ઞં પટિઘસઞ્ઞં નાનત્તસઞ્ઞં અભિભુય્યતીતિ – ગોત્રભુ. વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતનસમાપત્તિં પટિલાભત્થાય આકાસાનઞ્ચાયતનસઞ્ઞં અભિભુય્યતીતિ – ગોત્રભુ. આકિઞ્ચઞ્ઞાયતનસમાપત્તિં પટિલાભત્થાય વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતનસઞ્ઞં અભિભુય્યતીતિ – ગોત્રભુ . નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતનસમાપત્તિં પટિલાભત્થાય આકિઞ્ચઞ્ઞાયતનસઞ્ઞં અભિભુય્યતીતિ – ગોત્રભુ. ઇમે અટ્ઠ ગોત્રભૂ ધમ્મા સમથવસેન ઉપ્પજ્જન્તિ.
Katame aṭṭha gotrabhū dhammā samathavasena uppajjanti? Paṭhamaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya nīvaraṇe abhibhuyyatīti – gotrabhu. Dutiyaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya vitakkavicāre abhibhuyyatīti – gotrabhu. Tatiyaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya pītiṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu. Catutthaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya sukhadukkhe abhibhuyyatīti – gotrabhu. Ākāsānañcāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya rūpasaññaṃ paṭighasaññaṃ nānattasaññaṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu. Viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya ākāsānañcāyatanasaññaṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu. Ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya viññāṇañcāyatanasaññaṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu . Nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya ākiñcaññāyatanasaññaṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu. Ime aṭṭha gotrabhū dhammā samathavasena uppajjanti.
કતમે દસ ગોત્રભૂ ધમ્મા વિપસ્સનાવસેન ઉપ્પજ્જન્તિ? સોતાપત્તિમગ્ગં પટિલાભત્થાય ઉપ્પાદં પવત્તં નિમિત્તં આયૂહનં પટિસન્ધિં ગતિં નિબ્બત્તિં ઉપપત્તિં જાતિં જરં બ્યાધિં મરણં સોકં પરિદેવં ઉપાયાસં બહિદ્ધા સઙ્ખારનિમિત્તં અભિભુય્યતીતિ – ગોત્રભુ. સોતાપત્તિફલસમાપત્તત્થાય ઉપ્પાદં પવત્તં નિમિત્તં આયૂહનં પટિસન્ધિં…પે॰… અભિભુય્યતીતિ – ગોત્રભુ. સકદાગામિમગ્ગં પટિલાભત્થાય…પે॰… સકદાગામિફલસમાપત્તત્થાય… અનાગામિમગ્ગં પટિલાભત્થાય… અનાગામિફલસમાપત્તત્થાય… અરહત્તમગ્ગં પટિલાભત્થાય ઉપ્પાદં પવત્તં નિમિત્તં આયૂહનં પટિસન્ધિં ગતિં નિબ્બત્તિં ઉપપત્તિં જાતિં જરં બ્યાધિં મરણં સોકં પરિદેવં ઉપાયાસં બહિદ્ધા સઙ્ખારનિમિત્તં અભિભુય્યતીતિ – ગોત્રભુ. અરહત્તફલસમાપત્તત્થાય… સુઞ્ઞતવિહારસમાપત્તત્થાય… અનિમિત્તવિહારસમાપત્તત્થાય ઉપ્પાદં પવત્તં નિમિત્તં આયૂહનં પટિસન્ધિં…પે॰… અભિભુય્યતીતિ – ગોત્રભુ. ઇમે દસ ગોત્રભૂ ધમ્મા વિપસ્સનાવસેન ઉપ્પજ્જન્તિ.
Katame dasa gotrabhū dhammā vipassanāvasena uppajjanti? Sotāpattimaggaṃ paṭilābhatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ byādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ bahiddhā saṅkhāranimittaṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu. Sotāpattiphalasamāpattatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ paṭisandhiṃ…pe… abhibhuyyatīti – gotrabhu. Sakadāgāmimaggaṃ paṭilābhatthāya…pe… sakadāgāmiphalasamāpattatthāya… anāgāmimaggaṃ paṭilābhatthāya… anāgāmiphalasamāpattatthāya… arahattamaggaṃ paṭilābhatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ byādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ bahiddhā saṅkhāranimittaṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu. Arahattaphalasamāpattatthāya… suññatavihārasamāpattatthāya… animittavihārasamāpattatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ paṭisandhiṃ…pe… abhibhuyyatīti – gotrabhu. Ime dasa gotrabhū dhammā vipassanāvasena uppajjanti.
કતિ ગોત્રભૂ ધમ્મા કુસલા, કતિ અકુસલા, કતિ અબ્યાકતા? પન્નરસ ગોત્રભૂ ધમ્મા કુસલા, તયો ગોત્રભૂ ધમ્મા અબ્યાકતા. નત્થિ ગોત્રભૂ ધમ્મા અકુસલાતિ.
Kati gotrabhū dhammā kusalā, kati akusalā, kati abyākatā? Pannarasa gotrabhū dhammā kusalā, tayo gotrabhū dhammā abyākatā. Natthi gotrabhū dhammā akusalāti.
સામિસઞ્ચ નિરામિસં, પણિહિતઞ્ચ અપ્પણિહિતં;
Sāmisañca nirāmisaṃ, paṇihitañca appaṇihitaṃ;
સઞ્ઞુત્તઞ્ચ વિસઞ્ઞુત્તં, વુટ્ઠિતઞ્ચ અવુટ્ઠિતં.
Saññuttañca visaññuttaṃ, vuṭṭhitañca avuṭṭhitaṃ.
અટ્ઠ સમાધિસ્સ પચ્ચયા, દસ ઞાણસ્સ ગોચરા;
Aṭṭha samādhissa paccayā, dasa ñāṇassa gocarā;
અટ્ઠારસ ગોત્રભૂ ધમ્મા, તિણ્ણં વિમોક્ખાન પચ્ચયા.
Aṭṭhārasa gotrabhū dhammā, tiṇṇaṃ vimokkhāna paccayā.
ઇમે અટ્ઠારસાકારા, પઞ્ઞા યસ્સ પરિચ્ચિતા;
Ime aṭṭhārasākārā, paññā yassa pariccitā;
કુસલો વિવટ્ટે વુટ્ઠાને, નાનાદિટ્ઠીસુ ન કમ્પતીતિ.
Kusalo vivaṭṭe vuṭṭhāne, nānādiṭṭhīsu na kampatīti.
તં ઞાતટ્ઠેન ઞાણં, પજાનનટ્ઠેન પઞ્ઞા. તેન વુચ્ચતિ – ‘‘બહિદ્ધા વુટ્ઠાનવિવટ્ટને પઞ્ઞા ગોત્રભુઞાણં’’.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati – ‘‘bahiddhā vuṭṭhānavivaṭṭane paññā gotrabhuñāṇaṃ’’.
ગોત્રભુઞાણનિદ્દેસો દસમો.
Gotrabhuñāṇaniddeso dasamo.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ખુદ્દકનિકાય (અટ્ઠકથા) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / પટિસમ્ભિદામગ્ગ-અટ્ઠકથા • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / ૧૦. ગોત્રભુઞાણનિદ્દેસવણ્ણના • 10. Gotrabhuñāṇaniddesavaṇṇanā
