Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / സാരത്ഥദീപനീ-ടീകാ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ഗോത്തേന അനുസ്സാവനാനുജാനനകഥാവണ്ണനാ
Gottena anussāvanānujānanakathāvaṇṇanā
൧൨൨. ‘‘ഇത്ഥന്നാമോ ഇത്ഥന്നാമസ്സ ആയസ്മതോ’’തി നാമകിത്തനസ്സ അനുസ്സാവനായ ആഗതത്താ ‘‘നാഹം ഉസ്സഹാമി ഥേരസ്സ നാമം ഗഹേതു’’ന്തി വുത്തം, ‘‘ആയസ്മതോ പിപ്പലിസ്സ ഉപസമ്പദാപേക്ഖോ’’തി ഏവം നാമം ഗഹേതും ന ഉസ്സഹാമീതി അത്ഥോ. ‘‘ഗോത്തേനപി അനുസ്സാവേതു’’ന്തി വചനതോ യേന വോഹാരേന വോഹരതി, തേന വട്ടതീതി സിദ്ധം. ‘‘കോനാമോ തേ ഉപജ്ഝായോ’’തി പുട്ഠേനപി ഗോത്തമേവ നാമം കത്വാ വത്തബ്ബന്തി സിദ്ധം ഹോതി, തസ്മാ ചതുബ്ബിധേസു നാമേസു യേന കേനചി നാമേന അനുസ്സാവനാ കാതബ്ബാതി വദന്തി. ഏകസ്സ ബഹൂനി നാമാനി ഹോന്തി, തത്ഥ ഏകം നാമം ഞത്തിയാ, ഏകം അനുസ്സാവനായ കാതും ന വട്ടതി, അത്ഥതോ ബ്യഞ്ജനതോ ച അഭിന്നാഹി അനുസ്സാവനാഹി ഭവിതബ്ബന്തി. കിഞ്ചാപി ‘‘ഇത്ഥന്നാമോ ഇത്ഥന്നാമസ്സ ആയസ്മതോ’’തി പാളിയം ‘‘ആയസ്മതോ’’തി പദം പച്ഛാ വുത്തം, കമ്മവാചാപാളിയം പന ‘‘അയം ബുദ്ധരക്ഖിതോ ആയസ്മതോ ധമ്മരക്ഖിതസ്സാ’’തി പഠമം ലിഖിതന്തി തം ഉപ്പടിപാടിയാ വുത്തന്തി ന പച്ചേതബ്ബം. പാളിയഞ്ഹി ‘‘ഇത്ഥന്നാമോ ഇത്ഥന്നാമസ്സ ആയസ്മതോ’’തി അത്ഥമത്തം ദസ്സിതം, തസ്മാ പാളിയം അവുത്തോപി ‘‘അയം ബുദ്ധരക്ഖിതോ ആയസ്മതോ ധമ്മരക്ഖിതസ്സാ’’തി കമ്മവാചാപാളിയം പയോഗോ ദസ്സിതോ. ‘‘ന മേ ദിട്ഠോ ഇതോ പുബ്ബേ ഇച്ചായസ്മാ സാരിപുത്തോ’’തി ച ‘‘ആയസ്മാ സാരിപുത്തോ അത്ഥകുസലോ’’തി ച പഠമം ‘‘ആയസ്മാ’’തി പയോഗസ്സ ദസ്സനതോതി വദന്തി. കത്ഥചി ‘‘ആയസ്മതോ ബുദ്ധരക്ഖിതത്ഥേരസ്സാ’’തി വത്വാ കത്ഥചി കേവലം ‘‘ബുദ്ധരക്ഖിതസ്സാ’’തി സാവേതി, സാവനം ഹാപേതീതി ന വുച്ചതി നാമസ്സ അഹാപിതത്താതി ഏകേ. സചേ കത്ഥചി ‘‘ആയസ്മതോ ബുദ്ധരക്ഖിതസ്സാ’’തി വത്വാ കത്ഥചി ‘‘ബുദ്ധരഅഖതസ്സായസ്മതോ’’തി സാവേതി, പാഠാനുരൂപത്താ ഖേത്തമേവ ഓതിണ്ണന്തിപി ഏകേ. ബ്യഞ്ജനഭേദപ്പസങ്ഗതോ അനുസ്സാവനാനം തം ന വട്ടതീതി വദന്തി. സചേ പന സബ്ബട്ഠാനേപി ഏതേനേവ പകാരേന വദതി, വട്ടതി.
122. ‘‘Itthannāmo itthannāmassa āyasmato’’ti nāmakittanassa anussāvanāya āgatattā ‘‘nāhaṃ ussahāmi therassa nāmaṃ gahetu’’nti vuttaṃ, ‘‘āyasmato pippalissa upasampadāpekkho’’ti evaṃ nāmaṃ gahetuṃ na ussahāmīti attho. ‘‘Gottenapi anussāvetu’’nti vacanato yena vohārena voharati, tena vaṭṭatīti siddhaṃ. ‘‘Konāmo te upajjhāyo’’ti puṭṭhenapi gottameva nāmaṃ katvā vattabbanti siddhaṃ hoti, tasmā catubbidhesu nāmesu yena kenaci nāmena anussāvanā kātabbāti vadanti. Ekassa bahūni nāmāni honti, tattha ekaṃ nāmaṃ ñattiyā, ekaṃ anussāvanāya kātuṃ na vaṭṭati, atthato byañjanato ca abhinnāhi anussāvanāhi bhavitabbanti. Kiñcāpi ‘‘itthannāmo itthannāmassa āyasmato’’ti pāḷiyaṃ ‘‘āyasmato’’ti padaṃ pacchā vuttaṃ, kammavācāpāḷiyaṃ pana ‘‘ayaṃ buddharakkhito āyasmato dhammarakkhitassā’’ti paṭhamaṃ likhitanti taṃ uppaṭipāṭiyā vuttanti na paccetabbaṃ. Pāḷiyañhi ‘‘itthannāmo itthannāmassa āyasmato’’ti atthamattaṃ dassitaṃ, tasmā pāḷiyaṃ avuttopi ‘‘ayaṃ buddharakkhito āyasmato dhammarakkhitassā’’ti kammavācāpāḷiyaṃ payogo dassito. ‘‘Na me diṭṭho ito pubbe iccāyasmā sāriputto’’ti ca ‘‘āyasmā sāriputto atthakusalo’’ti ca paṭhamaṃ ‘‘āyasmā’’ti payogassa dassanatoti vadanti. Katthaci ‘‘āyasmato buddharakkhitattherassā’’ti vatvā katthaci kevalaṃ ‘‘buddharakkhitassā’’ti sāveti, sāvanaṃ hāpetīti na vuccati nāmassa ahāpitattāti eke. Sace katthaci ‘‘āyasmato buddharakkhitassā’’ti vatvā katthaci ‘‘buddharaakhatassāyasmato’’ti sāveti, pāṭhānurūpattā khettameva otiṇṇantipi eke. Byañjanabhedappasaṅgato anussāvanānaṃ taṃ na vaṭṭatīti vadanti. Sace pana sabbaṭṭhānepi eteneva pakārena vadati, vaṭṭati.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / വിനയപിടക • Vinayapiṭaka / മഹാവഗ്ഗപാളി • Mahāvaggapāḷi / ൬൦. ഗോത്തേന അനുസ്സാവനാനുജാനനാ • 60. Gottena anussāvanānujānanā
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / വിനയപിടക (അട്ഠകഥാ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / മഹാവഗ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ഗമികാദിനിസ്സയവത്ഥുകഥാ • Gamikādinissayavatthukathā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വജിരബുദ്ധി-ടീകാ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ഗമികാദിനിസ്സയവത്ഥുകഥാവണ്ണനാ • Gamikādinissayavatthukathāvaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വിമതിവിനോദനീ-ടീകാ • Vimativinodanī-ṭīkā / ഗമികാദിനിസ്സയവത്ഥുകഥാവണ്ണനാ • Gamikādinissayavatthukathāvaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / പാചിത്യാദിയോജനാപാളി • Pācityādiyojanāpāḷi / ൫൯. ഗമികാദിനിസ്സയവത്ഥുകഥാ • 59. Gamikādinissayavatthukathā