| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya |
೭. ಹಾಲಿದ್ದಿಕಾನಿಸುತ್ತಂ
7. Hāliddikānisuttaṃ
೧೩೦. ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೋ ಅವನ್ತೀಸು ವಿಹರತಿ ಕುರರಘರೇ 1 ಪಪಾತೇ 2 ಪಬ್ಬತೇ। ಅಥ ಖೋ ಹಾಲಿದ್ದಿಕಾನಿ 3 ಗಹಪತಿ ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ…ಪೇ॰… ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಹಾಲಿದ್ದಿಕಾನಿ ಗಹಪತಿ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ವುತ್ತಮಿದಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವತಾ – ‘ಧಾತುನಾನತ್ತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಫಸ್ಸನಾನತ್ತಂ; ಫಸ್ಸನಾನತ್ತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ವೇದನಾನಾನತ್ತ’ನ್ತಿ। ಕಥಂ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಧಾತುನಾನತ್ತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಫಸ್ಸನಾನತ್ತಂ; ಫಸ್ಸನಾನತ್ತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ವೇದನಾನಾನತ್ತ’’ನ್ತಿ? ‘‘ಇಧ, ಗಹಪತಿ, ಭಿಕ್ಖು ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ‘ಮನಾಪಂ ಇತ್ಥೇತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ ಸುಖವೇದನಿಯಞ್ಚ 4। ಫಸ್ಸಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಸುಖಾ ವೇದನಾ। ಚಕ್ಖುನಾ ಖೋ ಪನೇವ 5 ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ‘ಅಮನಾಪಂ ಇತ್ಥೇತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ ದುಕ್ಖವೇದನಿಯಞ್ಚ। ಫಸ್ಸಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ದುಕ್ಖಾ ವೇದನಾ। ಚಕ್ಖುನಾ ಖೋ ಪನೇವ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ‘ಉಪೇಕ್ಖಾಟ್ಠಾನಿಯಂ 6 ಇತ್ಥೇತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖವೇದನಿಯಞ್ಚ। ಫಸ್ಸಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಾ ವೇದನಾ।
130. Ekaṃ samayaṃ āyasmā mahākaccāno avantīsu viharati kuraraghare 7 papāte 8 pabbate. Atha kho hāliddikāni 9 gahapati yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkami…pe… ekamantaṃ nisinno kho hāliddikāni gahapati āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etadavoca – ‘‘vuttamidaṃ, bhante, bhagavatā – ‘dhātunānattaṃ paṭicca uppajjati phassanānattaṃ; phassanānattaṃ paṭicca uppajjati vedanānānatta’nti. Kathaṃ nu kho, bhante, dhātunānattaṃ paṭicca uppajjati phassanānattaṃ; phassanānattaṃ paṭicca uppajjati vedanānānatta’’nti? ‘‘Idha, gahapati, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā ‘manāpaṃ ittheta’nti pajānāti cakkhuviññāṇaṃ sukhavedaniyañca 10. Phassaṃ paṭicca uppajjati sukhā vedanā. Cakkhunā kho paneva 11 rūpaṃ disvā ‘amanāpaṃ ittheta’nti pajānāti cakkhuviññāṇaṃ dukkhavedaniyañca. Phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhā vedanā. Cakkhunā kho paneva rūpaṃ disvā ‘upekkhāṭṭhāniyaṃ 12 ittheta’nti pajānāti cakkhuviññāṇaṃ adukkhamasukhavedaniyañca. Phassaṃ paṭicca uppajjati adukkhamasukhā vedanā.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಗಹಪತಿ, ಭಿಕ್ಖು ಸೋತೇನ ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಘಾನೇನ ಗನ್ಧಂ ಘಾಯಿತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಜಿವ್ಹಾಯ ರಸಂ ಸಾಯಿತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಕಾಯೇನ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಂ ಫುಸಿತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಮನಸಾ ಧಮ್ಮಂ ವಿಞ್ಞಾಯ ‘ಮನಾಪಂ ಇತ್ಥೇತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಂ ಸುಖವೇದನಿಯಞ್ಚ । ಫಸ್ಸಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಸುಖಾ ವೇದನಾ। ಮನಸಾ ಖೋ ಪನೇವ ಧಮ್ಮಂ ವಿಞ್ಞಾಯ ‘ಅಮನಾಪಂ ಇತ್ಥೇತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಂ ದುಕ್ಖವೇದನಿಯಞ್ಚ। ಫಸ್ಸಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ದುಕ್ಖಾ ವೇದನಾ। ಮನಸಾ ಖೋ ಪನೇವ ಧಮ್ಮಂ ವಿಞ್ಞಾಯ ‘ಉಪೇಕ್ಖಾಟ್ಠಾನಿಯಂ ಇತ್ಥೇತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಂ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖವೇದನಿಯಞ್ಚ। ಫಸ್ಸಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಾ ವೇದನಾ। ಏವಂ ಖೋ, ಗಹಪತಿ, ಧಾತುನಾನತ್ತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಫಸ್ಸನಾನತ್ತಂ; ಫಸ್ಸನಾನತ್ತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ವೇದನಾನಾನತ್ತ’’ನ್ತಿ। ಸತ್ತಮಂ।
‘‘Puna caparaṃ, gahapati, bhikkhu sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya ‘manāpaṃ ittheta’nti pajānāti manoviññāṇaṃ sukhavedaniyañca . Phassaṃ paṭicca uppajjati sukhā vedanā. Manasā kho paneva dhammaṃ viññāya ‘amanāpaṃ ittheta’nti pajānāti manoviññāṇaṃ dukkhavedaniyañca. Phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhā vedanā. Manasā kho paneva dhammaṃ viññāya ‘upekkhāṭṭhāniyaṃ ittheta’nti pajānāti manoviññāṇaṃ adukkhamasukhavedaniyañca. Phassaṃ paṭicca uppajjati adukkhamasukhā vedanā. Evaṃ kho, gahapati, dhātunānattaṃ paṭicca uppajjati phassanānattaṃ; phassanānattaṃ paṭicca uppajjati vedanānānatta’’nti. Sattamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೭-೮. ಹಾಲಿದ್ದಿಕಾನಿಸುತ್ತಾದಿವಣ್ಣನಾ • 7-8. Hāliddikānisuttādivaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ೭-೮. ಹಾಲಿದ್ದಿಕಾನಿಸುತ್ತಾದಿವಣ್ಣನಾ • 7-8. Hāliddikānisuttādivaṇṇanā
