Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పేటకోపదేసపాళి • Peṭakopadesapāḷi

    ౭. హారసమ్పాతభూమి

    7. Hārasampātabhūmi

    ౭౨. ఝానం విరాగో. చత్తారి ఝానాని విత్థారేన కాతబ్బాని. తాని దువిధాని; బోజ్ఝఙ్గవిప్పయుత్తాని చ బోజ్ఝఙ్గసమ్పయుత్తాని చ. తత్థ బోజ్ఝఙ్గవిప్పయుత్తాని బాహిరకాని, బోజ్ఝఙ్గసమ్పయుత్తాని అరియపుగ్గలాని. తత్థ యేన ఛ పుగ్గలమూలాని తేసం నిక్ఖిపేత్వా రాగచరితో, దోసచరితో, మోహచరితో, రాగదోసచరితో, రాగమోహచరితో, దోసమోహచరితో, సమభాగచరితో, ఇతి ఇమేసం పుగ్గలానం ఝానం సమాపజ్జితానం పఞ్చ నీవరణాని పటిపక్ఖో తేసం పటిఘాతాయ యథా అసమత్థో తీణి అకుసలమూలాని నిగ్గణ్హాతి. లోభేన అకుసలమూలేన అభిజ్ఝా చ ఉద్ధచ్చఞ్చ ఉప్పిలవతం అలోభేన కుసలమూలేన నిగ్గణ్హాతి, కుక్కుచ్చఞ్చ విచికిచ్ఛా చ మోహపక్ఖో, తం అమోహేన నిగ్గణ్హాతి. దోసో చ థినమిద్ధఞ్చ దోసపక్ఖో, తం అదోసేన నిగ్గణ్హాతి.

    72. Jhānaṃ virāgo. Cattāri jhānāni vitthārena kātabbāni. Tāni duvidhāni; bojjhaṅgavippayuttāni ca bojjhaṅgasampayuttāni ca. Tattha bojjhaṅgavippayuttāni bāhirakāni, bojjhaṅgasampayuttāni ariyapuggalāni. Tattha yena cha puggalamūlāni tesaṃ nikkhipetvā rāgacarito, dosacarito, mohacarito, rāgadosacarito, rāgamohacarito, dosamohacarito, samabhāgacarito, iti imesaṃ puggalānaṃ jhānaṃ samāpajjitānaṃ pañca nīvaraṇāni paṭipakkho tesaṃ paṭighātāya yathā asamattho tīṇi akusalamūlāni niggaṇhāti. Lobhena akusalamūlena abhijjhā ca uddhaccañca uppilavataṃ alobhena kusalamūlena niggaṇhāti, kukkuccañca vicikicchā ca mohapakkho, taṃ amohena niggaṇhāti. Doso ca thinamiddhañca dosapakkho, taṃ adosena niggaṇhāti.

    తత్థ అలోభస్స పారిపూరియా నేక్ఖమ్మవితక్కం వితక్కేతి. తత్థ అదోసస్స పారిపూరియా అబ్యాపాదవితక్కం వితక్కేతి. తత్థ అమోహస్స పారిపూరియా అవిహింసావితక్కం వితక్కేతి. తత్థ అలోభస్స పారిపూరియా వివిత్తో హోతి కామేహి. తత్థ అదోసస్స పారిపూరియా అమోహస్స పారిపూరియా చ వివిత్తో హోతి పాపకేహి అకుసలేహి ధమ్మేహి, సవితక్కం సవిచారం వివేకజం పీతిసుఖం పఠమం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి.

    Tattha alobhassa pāripūriyā nekkhammavitakkaṃ vitakketi. Tattha adosassa pāripūriyā abyāpādavitakkaṃ vitakketi. Tattha amohassa pāripūriyā avihiṃsāvitakkaṃ vitakketi. Tattha alobhassa pāripūriyā vivitto hoti kāmehi. Tattha adosassa pāripūriyā amohassa pāripūriyā ca vivitto hoti pāpakehi akusalehi dhammehi, savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.

    వితక్కాతి తయో వితక్కా – నేక్ఖమ్మవితక్కో అబ్యాపాదవితక్కో అవిహింసావితక్కో. తత్థ పఠమాభినిపాతో వితక్కో, పటిలద్ధస్స విచరణం విచారో. యథా పురిసో దూరతో పురిసం పస్సతి ఆగచ్ఛన్తం, న చ తావ జానాతి ఏసో ఇత్థీతి వా పురిసోతి వా యదా తు పటిలభతి ఇత్థీతి వా పురిసోతి వా ఏవం వణ్ణోతి వా ఏవం సణ్ఠానోతి వా ఇమే వితక్కయన్తో ఉత్తరి ఉపపరిక్ఖన్తి కిం ను ఖో అయం సీలవా ఉదాహు దుస్సీలో అడ్ఢో వా దుగ్గతోతి వా. ఏవం విచారో వితక్కే అప్పేతి, విచారో చరియతి చ అనువత్తతి చ. యథా పక్ఖీ పుబ్బం ఆయూహతి పచ్ఛా నాయూహతి యథా ఆయూహనా ఏవం వితక్కో, యథా పక్ఖానం పసారణం ఏవం విచారో అనుపాలతి వితక్కేతి విచరతి విచారేతి. వితక్కయతి వితక్కేతి, అనువిచరతి విచారేతి. కామసఞ్ఞాయ పటిపక్ఖో వితక్కో, బ్యాపాదసఞ్ఞాయ విహింససఞ్ఞాయ చ పటిపక్ఖో విచారో. వితక్కానం కమ్మం అకుసలస్స అమనసికారో, విచారానం కమ్మం జేట్ఠానం సంవారణా. యథా పలికో తుణ్హికో సజ్ఝాయం కరోతి ఏవం వితక్కో, యథా తంయేవ అనుపస్సతి ఏవం విచారో. యథా అపరిఞ్ఞా ఏవం వితక్కో. యథా పరిఞ్ఞా ఏవం విచారో. నిరుత్తిపటిసమ్భిదాయఞ్చ పటిభానపటిసమ్భిదాయఞ్చ వితక్కో, ధమ్మపటిసమ్భిదాయఞ్చ అత్థపటిసమ్భిదాయఞ్చ విచారో. కల్లితా కోసల్లత్తం చిత్తస్స వితక్కో, అభినీహారకోసల్లం చిత్తస్స విచారో . ఇదం కుసలం ఇదం అకుసలం ఇదం భావేతబ్బం ఇదం పహాతబ్బం ఇదం సచ్ఛికాతబ్బన్తి వితక్కో, యథా పహానఞ్చ భావనా చ సచ్ఛికిరియా చ ఏవం విచారో. ఇమేసు వితక్కవిచారేసు ఠితస్స దువిధం దుక్ఖం న ఉప్పజ్జతి కాయికఞ్చ చేతసికఞ్చ; దువిధం సుఖం ఉప్పజ్జతి కాయికఞ్చ చేతసికఞ్చ. ఇతి వితక్కజనితం చేతసికం సుఖం పీతి కాయికం సుఖం కాయికోయేవ. యా తత్థ చిత్తస్స ఏకగ్గతా, అయం సమాధి. ఇతి పఠమం ఝానం పఞ్చఙ్గవిప్పహీనం పఞ్చఙ్గసమన్నాగతం.

    Vitakkāti tayo vitakkā – nekkhammavitakko abyāpādavitakko avihiṃsāvitakko. Tattha paṭhamābhinipāto vitakko, paṭiladdhassa vicaraṇaṃ vicāro. Yathā puriso dūrato purisaṃ passati āgacchantaṃ, na ca tāva jānāti eso itthīti vā purisoti vā yadā tu paṭilabhati itthīti vā purisoti vā evaṃ vaṇṇoti vā evaṃ saṇṭhānoti vā ime vitakkayanto uttari upaparikkhanti kiṃ nu kho ayaṃ sīlavā udāhu dussīlo aḍḍho vā duggatoti vā. Evaṃ vicāro vitakke appeti, vicāro cariyati ca anuvattati ca. Yathā pakkhī pubbaṃ āyūhati pacchā nāyūhati yathā āyūhanā evaṃ vitakko, yathā pakkhānaṃ pasāraṇaṃ evaṃ vicāro anupālati vitakketi vicarati vicāreti. Vitakkayati vitakketi, anuvicarati vicāreti. Kāmasaññāya paṭipakkho vitakko, byāpādasaññāya vihiṃsasaññāya ca paṭipakkho vicāro. Vitakkānaṃ kammaṃ akusalassa amanasikāro, vicārānaṃ kammaṃ jeṭṭhānaṃ saṃvāraṇā. Yathā paliko tuṇhiko sajjhāyaṃ karoti evaṃ vitakko, yathā taṃyeva anupassati evaṃ vicāro. Yathā apariññā evaṃ vitakko. Yathā pariññā evaṃ vicāro. Niruttipaṭisambhidāyañca paṭibhānapaṭisambhidāyañca vitakko, dhammapaṭisambhidāyañca atthapaṭisambhidāyañca vicāro. Kallitā kosallattaṃ cittassa vitakko, abhinīhārakosallaṃ cittassa vicāro . Idaṃ kusalaṃ idaṃ akusalaṃ idaṃ bhāvetabbaṃ idaṃ pahātabbaṃ idaṃ sacchikātabbanti vitakko, yathā pahānañca bhāvanā ca sacchikiriyā ca evaṃ vicāro. Imesu vitakkavicāresu ṭhitassa duvidhaṃ dukkhaṃ na uppajjati kāyikañca cetasikañca; duvidhaṃ sukhaṃ uppajjati kāyikañca cetasikañca. Iti vitakkajanitaṃ cetasikaṃ sukhaṃ pīti kāyikaṃ sukhaṃ kāyikoyeva. Yā tattha cittassa ekaggatā, ayaṃ samādhi. Iti paṭhamaṃ jhānaṃ pañcaṅgavippahīnaṃ pañcaṅgasamannāgataṃ.

    తేసంయేవ వితక్కవిచారానం అభిక్ఖణం ఆసేవనాయ తస్స తప్పోణమానసం హోతి. తస్స వితక్కవిచారా ఓళారికా ఖాయన్తి. యఞ్చ పీతిసుఖఞ్చ నేక్ఖమ్మఞ్చ ఓళారికం భవతి. అపి చ సమాధిజా పీతి రతి చ జాయతి. తస్స విచారారమ్మణం. తేసం వూపసమా అజ్ఝత్తం చేతో సమ్పసీదతి. యే వితక్కవిచారా ద్వే ధమ్మానుస్సరితబ్బా. పచ్చుప్పన్నా దరణితబ్బం. తేసం వూపసమా ఏకోదిభావం చిత్తేకగ్గతం హోతి. తస్స ఏకోదిభావేన పీతి పారిపూరిం గచ్ఛతి. యా పీతి, తం సోమనస్సిన్ద్రియం, యం సుఖం, తం సుఖిన్ద్రియం. యా చిత్తేకగ్గతా, అయం సమాధి. తం దుతియం ఝానం చతురఙ్గసమన్నాగతం. సో పీతియా విరాగా యాతి ఓజహి జల్లసహగతం.

    Tesaṃyeva vitakkavicārānaṃ abhikkhaṇaṃ āsevanāya tassa tappoṇamānasaṃ hoti. Tassa vitakkavicārā oḷārikā khāyanti. Yañca pītisukhañca nekkhammañca oḷārikaṃ bhavati. Api ca samādhijā pīti rati ca jāyati. Tassa vicārārammaṇaṃ. Tesaṃ vūpasamā ajjhattaṃ ceto sampasīdati. Ye vitakkavicārā dve dhammānussaritabbā. Paccuppannā daraṇitabbaṃ. Tesaṃ vūpasamā ekodibhāvaṃ cittekaggataṃ hoti. Tassa ekodibhāvena pīti pāripūriṃ gacchati. Yā pīti, taṃ somanassindriyaṃ, yaṃ sukhaṃ, taṃ sukhindriyaṃ. Yā cittekaggatā, ayaṃ samādhi. Taṃ dutiyaṃ jhānaṃ caturaṅgasamannāgataṃ. So pītiyā virāgā yāti ojahi jallasahagataṃ.

    ౭౩. తత్థ సోమనస్సచిత్తముపాదానన్తి చ సో తం విచినన్తో ఉపేక్ఖమేవ మనసికరోతి. సో పీతియా విరాగా ఉపేక్ఖకో విహరతి. యథా చ పీతియా సుఖమానితం, తం కాయేన పటిసంవేదేతి సమ్పజానో విహరతి. యేన సతిసమ్పజఞ్ఞేన ఉపేక్ఖాపారిపూరిం గచ్ఛతి. ఇదం తతియం ఝానం చతురఙ్గసమన్నాగతం.

    73. Tattha somanassacittamupādānanti ca so taṃ vicinanto upekkhameva manasikaroti. So pītiyā virāgā upekkhako viharati. Yathā ca pītiyā sukhamānitaṃ, taṃ kāyena paṭisaṃvedeti sampajāno viharati. Yena satisampajaññena upekkhāpāripūriṃ gacchati. Idaṃ tatiyaṃ jhānaṃ caturaṅgasamannāgataṃ.

    తథా కాయికస్స సుఖస్స పహానాయ పఠమే ఝానే సోమనస్సిన్ద్రియం నిరుజ్ఝతి. దుతియే ఝానే దుక్ఖిన్ద్రియం నిరుజ్ఝతి. సో సుఖస్స చ పహానా దుక్ఖస్స చ పహానా పుబ్బేవ సోమనస్సదోమనస్సానం అత్థఙ్గమా అదుక్ఖమసుఖం ఉపేక్ఖాసతిపారిసుద్ధిం చతుత్థం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి . తత్థ చతూహి ఇన్ద్రియేహి ఉపేక్ఖా పసాదా హోతి, దుక్ఖిన్ద్రియేన దోమనస్సిన్ద్రియేన సుఖిన్ద్రియేన సోమనస్సిన్ద్రియేన చ. తేసం నిరోధా ఉపేక్ఖాసమ్పజఞ్ఞం హోతి, తత్థ సుఖిన్ద్రియేన సోమనస్సిన్ద్రియేన చ అసతి హోతి, తేసం నిరోధా సతిమా హోతి, దుక్ఖిన్ద్రియేన దోమనస్సిన్ద్రియేన చ అసమ్పజఞ్ఞం, తేసం నిరోధా సమ్పజఞ్ఞం హోతి, ఇతి ఉపేక్ఖాయ చ సఞ్ఞా, సతో సమ్పజానో చిత్తేకగ్గతా చ ఇదం వుచ్చతే చ చతుత్థం ఝానం.

    Tathā kāyikassa sukhassa pahānāya paṭhame jhāne somanassindriyaṃ nirujjhati. Dutiye jhāne dukkhindriyaṃ nirujjhati. So sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati . Tattha catūhi indriyehi upekkhā pasādā hoti, dukkhindriyena domanassindriyena sukhindriyena somanassindriyena ca. Tesaṃ nirodhā upekkhāsampajaññaṃ hoti, tattha sukhindriyena somanassindriyena ca asati hoti, tesaṃ nirodhā satimā hoti, dukkhindriyena domanassindriyena ca asampajaññaṃ, tesaṃ nirodhā sampajaññaṃ hoti, iti upekkhāya ca saññā, sato sampajāno cittekaggatā ca idaṃ vuccate ca catutthaṃ jhānaṃ.

    తత్థ యో రాగచరితో పుగ్గలో తస్స సుఖిన్ద్రియఞ్చ సోమనస్సిన్ద్రియఞ్చ; యో దోసచరితో పుగ్గలో తస్స దుక్ఖిన్ద్రియఞ్చ దోమనస్సిన్ద్రియఞ్చ; యో మోహచరితో పుగ్గలో తస్స అసతి చ అసమ్పజఞ్ఞఞ్చ.

    Tattha yo rāgacarito puggalo tassa sukhindriyañca somanassindriyañca; yo dosacarito puggalo tassa dukkhindriyañca domanassindriyañca; yo mohacarito puggalo tassa asati ca asampajaññañca.

    తత్థ రాగచరితస్స పుగ్గలస్స తతియే ఝానే చతుత్థే చ అనునయో నిరుజ్ఝతి, దోసచరితస్స పఠమే ఝానే దుతియే చ పటిఘం నిరుజ్ఝతి, మోహచరితస్స పుగ్గలస్స పఠమే ఝానే దుతియే చ అసమ్పజఞ్ఞం నిరుజ్ఝతి. తతియే ఝానే చతుత్థే చ అసతి నిరుజ్ఝతి, ఏవమేవ తేసం తిణ్ణం పుగ్గలానం చత్తారి ఝానాని వోదానం గమిస్సన్తి.

    Tattha rāgacaritassa puggalassa tatiye jhāne catutthe ca anunayo nirujjhati, dosacaritassa paṭhame jhāne dutiye ca paṭighaṃ nirujjhati, mohacaritassa puggalassa paṭhame jhāne dutiye ca asampajaññaṃ nirujjhati. Tatiye jhāne catutthe ca asati nirujjhati, evameva tesaṃ tiṇṇaṃ puggalānaṃ cattāri jhānāni vodānaṃ gamissanti.

    తత్థ రాగదోసచరితస్స పుగ్గలస్స అసమ్పజఞ్ఞఞ్చ అనునయో చ పటిఘఞ్చ, తేన హానభాగియం 1 ఝానం హోతి. తత్థ రాగమోహచరితస్స పుగ్గలస్స అనునయత్తం చ ఆదీనవం దస్సితా, తం తస్స హానభాగియం ఝానం హోతి. తత్థ దోసమోహచరితస్స పుగ్గలస్స పటిఘో చ అసతి చ అసమ్పజఞ్ఞఞ్చ ఆదీనవం దస్సితా తేన తస్స హానభాగియం ఝానం హోతి.

    Tattha rāgadosacaritassa puggalassa asampajaññañca anunayo ca paṭighañca, tena hānabhāgiyaṃ 2 jhānaṃ hoti. Tattha rāgamohacaritassa puggalassa anunayattaṃ ca ādīnavaṃ dassitā, taṃ tassa hānabhāgiyaṃ jhānaṃ hoti. Tattha dosamohacaritassa puggalassa paṭigho ca asati ca asampajaññañca ādīnavaṃ dassitā tena tassa hānabhāgiyaṃ jhānaṃ hoti.

    తత్థ రాగదోసమోహసమభాగచరితస్స పుగ్గలస్స విసేసభాగియం ఝానం హోతి, ఇమాని చత్తారి ఝానాని సత్తసు పుగ్గలేసు నిద్దిసితబ్బాని. చతూసు చ సమాధీసు ఛన్దసమాధినా పఠమం ఝానం, వీరియసమాధినా దుతియం ఝానం, చిత్తసమాధినా తతియం ఝానం, వీమంసాసమాధినా చతుత్థం ఝానం. అప్పణిహితేన పఠమం ఝానం, సుఞ్ఞతాయ దుతియం ఝానం, అనిమిత్తేన తతియం ఝానం, ఆనాపానస్సతియా చతుత్థం ఝానం. కామవితక్కబ్యాపాదానఞ్చ తం తం వూపసమేన పఠమం ఝానం హోతి, వితక్కవిచారానం వూపసమేన దుతియం ఝానం, సుఖిన్ద్రియసోమనస్సిన్ద్రియానం వూపసమేన తతియం ఝానం, కాయసఙ్ఖారానం వూపసమేన చతుత్థం ఝానఞ్చ. చాగాధిట్ఠానేన పఠమం ఝానం, సచ్చాధిట్ఠానేన దుతియం ఝానం, పఞ్ఞాధిట్ఠానేన తతియం ఝానం, ఉపసమాధిట్ఠానేన చతుత్థం ఝానం. ఇమాని చత్తారి ఝానాని సఙ్ఖేపనిద్దేసేన నిద్దిట్ఠాని, తత్థ సమాధిన్ద్రియం పారిపూరిం గచ్ఛతి. అనువత్తనకాని చత్తారి, తత్థ యో పఠమం ఝానం నిస్సాయ ఆసవక్ఖయం పాపుణాతి, సో సుఖాయ పటిపదాయ దన్ధాభిఞ్ఞాయ దోమనస్సిన్ద్రియపటిపక్ఖేన. యో దుతియం ఝానం నిస్సాయ ఆసవానం ఖయం పాపుణాతి, సో సుఖాయ పటిపదాయ ఖిప్పాభిఞ్ఞాయ దుక్ఖిన్ద్రియపటిపక్ఖేన. యో తతియం ఝానం నిస్సాయ ఆసవానం ఖయం పాపుణాతి, సో సుఖాయ పటిపదాయ దన్ధాభిఞ్ఞాయ సోమనస్సిన్ద్రియపటిపక్ఖేన. యో చతుత్థం ఝానం నిస్సాయ ఆసవానం ఖయం పాపుణాతి, సో సుఖాయ పటిపదాయ ఖిప్పాభిఞ్ఞాయ సుఖిన్ద్రియపటిపక్ఖేన గతో.

    Tattha rāgadosamohasamabhāgacaritassa puggalassa visesabhāgiyaṃ jhānaṃ hoti, imāni cattāri jhānāni sattasu puggalesu niddisitabbāni. Catūsu ca samādhīsu chandasamādhinā paṭhamaṃ jhānaṃ, vīriyasamādhinā dutiyaṃ jhānaṃ, cittasamādhinā tatiyaṃ jhānaṃ, vīmaṃsāsamādhinā catutthaṃ jhānaṃ. Appaṇihitena paṭhamaṃ jhānaṃ, suññatāya dutiyaṃ jhānaṃ, animittena tatiyaṃ jhānaṃ, ānāpānassatiyā catutthaṃ jhānaṃ. Kāmavitakkabyāpādānañca taṃ taṃ vūpasamena paṭhamaṃ jhānaṃ hoti, vitakkavicārānaṃ vūpasamena dutiyaṃ jhānaṃ, sukhindriyasomanassindriyānaṃ vūpasamena tatiyaṃ jhānaṃ, kāyasaṅkhārānaṃ vūpasamena catutthaṃ jhānañca. Cāgādhiṭṭhānena paṭhamaṃ jhānaṃ, saccādhiṭṭhānena dutiyaṃ jhānaṃ, paññādhiṭṭhānena tatiyaṃ jhānaṃ, upasamādhiṭṭhānena catutthaṃ jhānaṃ. Imāni cattāri jhānāni saṅkhepaniddesena niddiṭṭhāni, tattha samādhindriyaṃ pāripūriṃ gacchati. Anuvattanakāni cattāri, tattha yo paṭhamaṃ jhānaṃ nissāya āsavakkhayaṃ pāpuṇāti, so sukhāya paṭipadāya dandhābhiññāya domanassindriyapaṭipakkhena. Yo dutiyaṃ jhānaṃ nissāya āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇāti, so sukhāya paṭipadāya khippābhiññāya dukkhindriyapaṭipakkhena. Yo tatiyaṃ jhānaṃ nissāya āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇāti, so sukhāya paṭipadāya dandhābhiññāya somanassindriyapaṭipakkhena. Yo catutthaṃ jhānaṃ nissāya āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇāti, so sukhāya paṭipadāya khippābhiññāya sukhindriyapaṭipakkhena gato.

    పకిణ్ణకనిద్దేసో.

    Pakiṇṇakaniddeso.

    ౭౪. యాని చత్తారి ఝానాని, తేసం ఝానానం ఇమాని అఙ్గాని, తేసం అఙ్గానం సమూహో 3 అస్స అఙ్గా, అయం ఝానభూమి కో విసేసోతి అస్స విసేసో. ఇమే సమ్భారా తేహి అయం సముదాగమో, తస్స సముదాగమస్స అయం ఉపనిసా, తాయ ఉపనిసాయ అయం భావనా. తస్సా భావనాయ అయం ఆదీనవో. తేన అయం పరిహాని. కస్స పరిహానీతి తదుపగజ్ఝాయినో 4. తం యథా భణితం పచ్చవేక్ఖన్తో అయం విసేసో. తేన విసేసేన అయం అస్సాదో, సో కస్స అస్సాదో అఝానియా ఝాయినో, తస్సా అఝానియా ఝాయినో, ఇదం కల్లితా కోసల్లే ఠితజ్ఝానం అనోమద్దియతం గచ్ఛతి ఝానబలం, ఝానబలే ఠితస్స అయం పారమిప్పత్తస్స ఇమాని ఝానఙ్గాని అనావిలసఙ్కప్పో పఠమే ఝానే ఝానఙ్గాని భావీ. సో పీతి తదనుసారిత్తావ పఠమే ఝానే ఝానఙ్గం తస్సఙ్గునో చ ధమ్మా తదభిసన్నితాయ చ. పీతి దుతియే ఝానే ఝానఙ్గధమ్మతా ఖో పన తథా పవత్తస్స సహగతం ఝానఙ్గధమ్మం ససుఖతాయ అజ్ఝత్తం సమ్పసాదో దుతియే ఝానే ఝానఙ్గం మనోసమ్పసాదనతాయ తదభిసన్నితాయ చ. పీతి దుతియే ఝానే ఝానఙ్గం అజ్ఝత్తం సమ్పసాదనం సమాధితా 5 పీతి దుతియే ఝానే ఝానఙ్గం, చేతసో ఏకోదిభావో దుతియే ఝానే ఝానఙ్గం, ఉపేక్ఖా ఫస్సతా తతియే ఝానే ఝానఙ్గం, సుఖం తస్స అఙ్గన్తి చ. చేతసో ఏకోదిభావో చతుత్థే ఝానే ఝానఙ్గం, ఉపేక్ఖా అదుక్ఖమసుఖా చతుత్థే ఝానే ఝానఙ్గం, అభినిసాభూమి ఉపేక్ఖాసతిపారిసుద్ధి చతుత్థే ఝానే ఝానఙ్గం. సతిపారిసుద్ధి చ అనేకజ్ఝాభూమీసు ఝానఙ్గసమాయుత్తా పీతి చేతసో ఏకోదిభావో చతుత్థే ఝానే ఝానఙ్గం.

    74. Yāni cattāri jhānāni, tesaṃ jhānānaṃ imāni aṅgāni, tesaṃ aṅgānaṃ samūho 6 assa aṅgā, ayaṃ jhānabhūmi ko visesoti assa viseso. Ime sambhārā tehi ayaṃ samudāgamo, tassa samudāgamassa ayaṃ upanisā, tāya upanisāya ayaṃ bhāvanā. Tassā bhāvanāya ayaṃ ādīnavo. Tena ayaṃ parihāni. Kassa parihānīti tadupagajjhāyino 7. Taṃ yathā bhaṇitaṃ paccavekkhanto ayaṃ viseso. Tena visesena ayaṃ assādo, so kassa assādo ajhāniyā jhāyino, tassā ajhāniyā jhāyino, idaṃ kallitā kosalle ṭhitajjhānaṃ anomaddiyataṃ gacchati jhānabalaṃ, jhānabale ṭhitassa ayaṃ pāramippattassa imāni jhānaṅgāni anāvilasaṅkappo paṭhame jhāne jhānaṅgāni bhāvī. So pīti tadanusārittāva paṭhame jhāne jhānaṅgaṃ tassaṅguno ca dhammā tadabhisannitāya ca. Pīti dutiye jhāne jhānaṅgadhammatā kho pana tathā pavattassa sahagataṃ jhānaṅgadhammaṃ sasukhatāya ajjhattaṃ sampasādo dutiye jhāne jhānaṅgaṃ manosampasādanatāya tadabhisannitāya ca. Pīti dutiye jhāne jhānaṅgaṃ ajjhattaṃ sampasādanaṃ samādhitā 8 pīti dutiye jhāne jhānaṅgaṃ, cetaso ekodibhāvo dutiye jhāne jhānaṅgaṃ, upekkhā phassatā tatiye jhāne jhānaṅgaṃ, sukhaṃ tassa aṅganti ca. Cetaso ekodibhāvo catutthe jhāne jhānaṅgaṃ, upekkhā adukkhamasukhā catutthe jhāne jhānaṅgaṃ, abhinisābhūmi upekkhāsatipārisuddhi catutthe jhāne jhānaṅgaṃ. Satipārisuddhi ca anekajjhābhūmīsu jhānaṅgasamāyuttā pīti cetaso ekodibhāvo catutthe jhāne jhānaṅgaṃ.

    తత్థ కతమా ఝానభూమి? సవితక్కే సవిచారే వివేకా అనుగతా పఠమే ఝానే ఝానభూమి. అవితక్కే అవిచారే అజ్ఝత్తం సమ్పసాదనం జనితం పీతిమనుగతా దుతియే ఝానే ఝానభూమి. సుఖసాతసమోహితా సప్పీతికా తతియే ఝానే ఝానభూమి. తస్స సుఖదుక్ఖసహగతా అభినీహారసహగతా చతుత్థే ఝానే ఝానభూమి. అప్పమాణసహగతా సత్తారమ్మణా పఠమే ఝానే ఝానభూమి. అభిభూమిఆయతనసహగతా రూపసఞ్ఞీసు దుతియే ఝానే ఝానభూమి. విమోక్ఖసహగతానం విమోక్ఖేసు తతియే ఝానే ఝానభూమి. అనుపస్సనాసహగతా కాయసఙ్ఖారా సమ్మా చతుత్థస్స ఝానస్స భూమి.

    Tattha katamā jhānabhūmi? Savitakke savicāre vivekā anugatā paṭhame jhāne jhānabhūmi. Avitakke avicāre ajjhattaṃ sampasādanaṃ janitaṃ pītimanugatā dutiye jhāne jhānabhūmi. Sukhasātasamohitā sappītikā tatiye jhāne jhānabhūmi. Tassa sukhadukkhasahagatā abhinīhārasahagatā catutthe jhāne jhānabhūmi. Appamāṇasahagatā sattārammaṇā paṭhame jhāne jhānabhūmi. Abhibhūmiāyatanasahagatā rūpasaññīsu dutiye jhāne jhānabhūmi. Vimokkhasahagatānaṃ vimokkhesu tatiye jhāne jhānabhūmi. Anupassanāsahagatā kāyasaṅkhārā sammā catutthassa jhānassa bhūmi.

    ౭౫. తత్థ కతమే ఝానవిసేసా? వివిచ్చేవ కామేహి వివిచ్చ పాపకేహి అకుసలేహి ధమ్మేహి చిత్తచేతసికసహగతా కామధాతుసమతిక్కమనతాపి, అయం ఝానవిసేసో. అవితక్కా చేవ అవిచారా చ సప్పీతికాయ సతిసహగతాయ పీతిసహగతా సఞ్ఞామనసికారా సముదాచరన్తి. అయం ఝానవిసేసో. అవితక్కాయ భూమియా అవిచారేయేవ సతి అనుగతా ఉపేక్ఖాసహగతా మనసికారా సముదాచరన్తి. తదనుధమ్మతాయ చ సతి సణ్డహతి 9. తఞ్చ భూమిం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి, అయం ఝానవిసేసో. సతిపారిసుద్ధిసహగతా సఞ్ఞామనసికారా సముదాచరన్తి, తఞ్చ భూమిం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి, అయం ఝానవిసేసో. విఞ్ఞాణఞ్చాయతనసహగతాయ భూమియం ఆకిఞ్చఞ్ఞాయతనసహగతా సఞ్ఞామనసికారా సముదాచరన్తి, తఞ్చ భూమిం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి, అయం ఝానవిసేసో.

    75. Tattha katame jhānavisesā? Vivicceva kāmehi vivicca pāpakehi akusalehi dhammehi cittacetasikasahagatā kāmadhātusamatikkamanatāpi, ayaṃ jhānaviseso. Avitakkā ceva avicārā ca sappītikāya satisahagatāya pītisahagatā saññāmanasikārā samudācaranti. Ayaṃ jhānaviseso. Avitakkāya bhūmiyā avicāreyeva sati anugatā upekkhāsahagatā manasikārā samudācaranti. Tadanudhammatāya ca sati saṇḍahati 10. Tañca bhūmiṃ upasampajja viharati, ayaṃ jhānaviseso. Satipārisuddhisahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, tañca bhūmiṃ upasampajja viharati, ayaṃ jhānaviseso. Viññāṇañcāyatanasahagatāya bhūmiyaṃ ākiñcaññāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, tañca bhūmiṃ upasampajja viharati, ayaṃ jhānaviseso.

    ఝానసమ్భారా నేక్ఖమ్మవితక్కో సమ్భారో కామవితక్కవినోదనాధిప్పాయతా. అబ్యాపాదవితక్కో సమ్భారో బ్యాపాదవితక్కపటివినోదనాధిప్పాయతా. అవిహింసావితక్కో సమ్భారో విహింసావితక్కపటివినోదనాధిప్పాయతా. ఇన్ద్రియేసు గుత్తద్వారతా అప్పిచ్ఛతా సమ్భారో పరిసుద్ధాజీవో చతున్నం సమాపత్తీనం సమ్భారో అకమ్మస్స విహారితా. మగ్గసమ్భారో సమాపత్తిపజ్జనతా. ఫలసమ్భారో ఝాననిబ్బత్తితాయ ఝానసముదాగమో. కుసలహేతు యం ఝానం సముదయం గచ్ఛన్తి కో చ 11 న కుతోచి నేక్ఖమ్మప్పత్తా సముదాగచ్ఛన్తి. ఆలమ్బనిరోధసమాధి సన్తో సముదాగచ్ఛన్తి. అవీతిక్కన్తా సముదాగచ్ఛన్తి. సుఖిన్ద్రియం సోమనస్సిన్ద్రియం పహానాయ తే చ అబ్యాపజ్జతాయ సముదాగచ్ఛన్తి. తం పన సన్ధాయ సముదాగచ్ఛన్తి. అపరిదాహనాయ సముదాగచ్ఛన్తి. అయం ఞాణసముదాగమో.

    Jhānasambhārā nekkhammavitakko sambhāro kāmavitakkavinodanādhippāyatā. Abyāpādavitakko sambhāro byāpādavitakkapaṭivinodanādhippāyatā. Avihiṃsāvitakko sambhāro vihiṃsāvitakkapaṭivinodanādhippāyatā. Indriyesu guttadvāratā appicchatā sambhāro parisuddhājīvo catunnaṃ samāpattīnaṃ sambhāro akammassa vihāritā. Maggasambhāro samāpattipajjanatā. Phalasambhāro jhānanibbattitāya jhānasamudāgamo. Kusalahetu yaṃ jhānaṃ samudayaṃ gacchanti ko ca 12 na kutoci nekkhammappattā samudāgacchanti. Ālambanirodhasamādhi santo samudāgacchanti. Avītikkantā samudāgacchanti. Sukhindriyaṃ somanassindriyaṃ pahānāya te ca abyāpajjatāya samudāgacchanti. Taṃ pana sandhāya samudāgacchanti. Aparidāhanāya samudāgacchanti. Ayaṃ ñāṇasamudāgamo.

    ౭౬. తత్థ కతమా ఉపనిసా? కల్యాణమిత్తతా ఝానస్స ఉపనిసా. కల్యాణసమ్పవఙ్కతా ఝానస్స ఉపనిసా. ఇన్ద్రియేసు గుత్తద్వారతా ఝానస్స ఉపనిసా. అసన్తుట్ఠితా కుసలేసు ధమ్మేసు ఝానస్స ఉపనిసా. సద్ధమ్మస్సవనం ఝానస్స ఉపనిసా. సంవేజనియే ఠానే సంవిగ్గస్స యోనిసో పధానం. అయం ఝానోపనిసా.

    76. Tattha katamā upanisā? Kalyāṇamittatā jhānassa upanisā. Kalyāṇasampavaṅkatā jhānassa upanisā. Indriyesu guttadvāratā jhānassa upanisā. Asantuṭṭhitā kusalesu dhammesu jhānassa upanisā. Saddhammassavanaṃ jhānassa upanisā. Saṃvejaniye ṭhāne saṃviggassa yoniso padhānaṃ. Ayaṃ jhānopanisā.

    తత్థ కతమా భావనా? మేత్తాసేవనా అబ్యాపాదవితక్కభావనా. కరుణాసేవనా అవిహింసావితక్కభావనా. ముదితాభావనా పీతిసుఖసమ్పజఞ్ఞా కారితా. ఉపేక్ఖాభావనా పస్సవతా ఉపేక్ఖాభావనా అపస్సవతా ఉపేక్ఖా చ అజ్ఝుపేక్ఖా చ, అసుభసఞ్ఞాభావనా దుక్ఖాపటిపదా దన్ధాభిఞ్ఞా భవసన్ధాభిఞ్ఞా భవసన్ధానం, సా ఛబ్బిధా భావనా భావితా బహులీకతా అనుట్ఠితా వత్థుకతా యానీకతా పరిచితా సుసమారద్ధా. అయం భావనా.

    Tattha katamā bhāvanā? Mettāsevanā abyāpādavitakkabhāvanā. Karuṇāsevanā avihiṃsāvitakkabhāvanā. Muditābhāvanā pītisukhasampajaññā kāritā. Upekkhābhāvanā passavatā upekkhābhāvanā apassavatā upekkhā ca ajjhupekkhā ca, asubhasaññābhāvanā dukkhāpaṭipadā dandhābhiññā bhavasandhābhiññā bhavasandhānaṃ, sā chabbidhā bhāvanā bhāvitā bahulīkatā anuṭṭhitā vatthukatā yānīkatā paricitā susamāraddhā. Ayaṃ bhāvanā.

    ఏవం భావయన్తస్స అయం ఆదీనవో. పఠమే ఝానే సఙ్ఖారసమన్నాగతో ఏసో ధమ్మో అస్సుతో సాసవో. సచే ఏస ధమ్మో అయం సీలో ఆసన్నపటిపక్ఖో చ ఏస ధమ్మో కామో పతిచారో పతివిచారో సమాపత్తీనం చ సబ్బోళారికో ఏస ధమ్మో వితక్కవిచారో చ. తత్థ చిత్తం ఖోభేన్తి, కాయో చేత్థ కిలమతి, కాయమ్హి చేత్థ కిలన్తే చిత్తం విహఞ్ఞతి. అనభినీహారక్ఖమోవ అభిఞ్ఞానం ఇమే ఆదీనవా పఠమే ఝానే.

    Evaṃ bhāvayantassa ayaṃ ādīnavo. Paṭhame jhāne saṅkhārasamannāgato eso dhammo assuto sāsavo. Sace esa dhammo ayaṃ sīlo āsannapaṭipakkho ca esa dhammo kāmo paticāro pativicāro samāpattīnaṃ ca sabboḷāriko esa dhammo vitakkavicāro ca. Tattha cittaṃ khobhenti, kāyo cettha kilamati, kāyamhi cettha kilante cittaṃ vihaññati. Anabhinīhārakkhamova abhiññānaṃ ime ādīnavā paṭhame jhāne.

    దుతియే ఝానే ఇమే ఆదీనవా పీతిఫరణసహగతో చ ఏసో ధమ్మో, న సముదాచారస్సేతి చిత్తం. అసోధయం ఉపగమో చేస ధమ్మో ఉపగమిపరిస్సయో 13 దోమనస్సపచ్చత్థికో చేస ధమ్మో. తత్థ తత్థ యుత్తీనం పీతి పరజ్జతో చేస ధమ్మో దుక్కరం హోతి, అవత్తసన్తాసభూమిపరివజ్జయన్తో చతూసు దుక్ఖతాసు ఏస ధమ్మో అనువిద్ధాపనసద్ధాయ 14 దుక్ఖతాయ చ న పలిబోధదుక్ఖతాయ చ అభిఞ్ఞాదుక్ఖతాయ చ రోగదుక్ఖతాయ చ, ఇమే ఆదీనవా దుతియే ఝానే.

    Dutiye jhāne ime ādīnavā pītipharaṇasahagato ca eso dhammo, na samudācārasseti cittaṃ. Asodhayaṃ upagamo cesa dhammo upagamiparissayo 15 domanassapaccatthiko cesa dhammo. Tattha tattha yuttīnaṃ pīti parajjato cesa dhammo dukkaraṃ hoti, avattasantāsabhūmiparivajjayanto catūsu dukkhatāsu esa dhammo anuviddhāpanasaddhāya 16 dukkhatāya ca na palibodhadukkhatāya ca abhiññādukkhatāya ca rogadukkhatāya ca, ime ādīnavā dutiye jhāne.

    తత్థ కతమే ఆదీనవా తతియే ఝానే? ఉపేక్ఖాసుఖసహగతాయ తత్థ సాతావీనం పఞ్చన్నం ఉపేక్ఖాసుఖం పరివత్తితో ఏస ధమ్మో తేన నిచ్చసఞ్ఞితానఞ్చ యం హోతి. దుక్ఖోపనియం సుఖం చిత్తస్స సఙ్ఖోభతం ఉపాదాయ సుఖదుక్ఖాయ గతో సవతి. సుఖదుక్ఖానుకతఞ్చ ఉపాదాయ అనభిహారక్ఖమం చిత్తం హోతి. అభిఞ్ఞాయ సచ్ఛికిరియాసు సబ్బేపి చేతే ధమ్మా తీసు ఝానసమాపత్తీసు చతూహి చ దుక్ఖతాహి అనువిద్ధానం సా భయా దుక్ఖతాయ పలిబోధదుక్ఖతాయ చ అభిఞ్ఞాయ దుక్ఖతాయ చ ఇమే ఆదీనవా తతియే ఝానే.

    Tattha katame ādīnavā tatiye jhāne? Upekkhāsukhasahagatāya tattha sātāvīnaṃ pañcannaṃ upekkhāsukhaṃ parivattito esa dhammo tena niccasaññitānañca yaṃ hoti. Dukkhopaniyaṃ sukhaṃ cittassa saṅkhobhataṃ upādāya sukhadukkhāya gato savati. Sukhadukkhānukatañca upādāya anabhihārakkhamaṃ cittaṃ hoti. Abhiññāya sacchikiriyāsu sabbepi cete dhammā tīsu jhānasamāpattīsu catūhi ca dukkhatāhi anuviddhānaṃ sā bhayā dukkhatāya palibodhadukkhatāya ca abhiññāya dukkhatāya ca ime ādīnavā tatiye jhāne.

    తత్థ కతమే ఆదీనవా చతుత్థే ఝానే? ఆకిఞ్చఞ్ఞాసమాపత్తికా తే ధమ్మానుసమాపత్తికా ఏతిస్సా చ భూమియం సాతానం బాలపుథుజ్జనానం అనేకవిధాని దిట్ఠిగతాని ఉప్పజ్జన్తి. ఓళారికా సుఖుమేహి చ రూపసఞ్ఞాహి అనువిధాని ఏతాని ఝానాని సదా అనుదయమేత్తాఝానకలానుదనుకలాయ సాధారణా, దుక్కరా చ సబ్బే చత్తారో మహాసమ్భారా సముదాగతాని చ ఏతాని ఝానాని అఞ్ఞమఞ్ఞం నిస్సాయ సముదాగచ్ఛన్తి. ఏత్థ సముదాగతా చ ఏతే ధమ్మా న సమత్తా హోన్తి. అసముగ్గహితనిమిత్తా చ ఏతే ధమ్మా పరిహాయన్తి. నిరుజ్ఝన్తి చ ఏతే ధమ్మా న ఉపాదియన్తి నిరుజ్ఝఙ్గాని చ, ఏతేసం ధమ్మానం ఝానాని నిమిత్తాని న ఝాననిమిత్తసఞ్ఞా వోకిరతి. అప్పటిలద్ధపుబ్బా చ ఝాయీవసేన చ భవతి 17. ఇమేహి ఆదీనవేహి అయం ఝానపరిహాని.

    Tattha katame ādīnavā catutthe jhāne? Ākiñcaññāsamāpattikā te dhammānusamāpattikā etissā ca bhūmiyaṃ sātānaṃ bālaputhujjanānaṃ anekavidhāni diṭṭhigatāni uppajjanti. Oḷārikā sukhumehi ca rūpasaññāhi anuvidhāni etāni jhānāni sadā anudayamettājhānakalānudanukalāya sādhāraṇā, dukkarā ca sabbe cattāro mahāsambhārā samudāgatāni ca etāni jhānāni aññamaññaṃ nissāya samudāgacchanti. Ettha samudāgatā ca ete dhammā na samattā honti. Asamuggahitanimittā ca ete dhammā parihāyanti. Nirujjhanti ca ete dhammā na upādiyanti nirujjhaṅgāni ca, etesaṃ dhammānaṃ jhānāni nimittāni na jhānanimittasaññā vokirati. Appaṭiladdhapubbā ca jhāyīvasena ca bhavati 18. Imehi ādīnavehi ayaṃ jhānaparihāni.

    ౭౭. నిరోధసమాపత్తియా అపటిసఙ్ఖాయ అవసేససఞ్ఞినో ఆకిఞ్చఞ్ఞాయతనసహగతా సఞ్ఞామనసికారా సముదాచరన్తి, సో నిరోధసమాపత్తితో పరిహాయతి. ఆనేఞ్జసఞ్ఞినో అసఞ్ఞాయతనం సమాపన్నస్స ఆకిఞ్చఞ్ఞాయతనసహగతా మనసికారా సముదాచరన్తి, తఞ్చ భూమిం న పజానాతి, సో తతో పరిహాయతి. ఆకిఞ్చఞ్ఞాయతనం సమాపన్నస్స విఞ్ఞాణఞ్చాయతనసఞ్ఞా మనసికారా సముదాచరన్తి, తఞ్చ భూమిం న పజానాతి, సో తతో పరిహాయతి. విఞ్ఞాణఞ్చాయతనం సమాపన్నస్స రూపసఞ్ఞాసహగతా. విత్థారేన…పే॰… యావ పఠమే ఝానే కామసఞ్ఞాసహగతా కాతబ్బా. సకస్స 19 పరిహాయతి, కలఙ్కజ్ఝానే కలఙ్కం ఝాయతి, పరిసమన్తతో ఝాయతి, భిన్దన్తో ఝాయతి, న సజ్ఝాయతి, ఆయూహన్తో ఝాయతి, కిఞ్చి చ నిపరిచితో ఝాయతి. అతివిధావన్తో ఝాయతి, అతిమఞ్ఞన్తో ఝాయతి, కాయసఙ్ఖారే అప్పటిసమ్భారే ఝాయతి, పరియుట్ఠానస్స నిస్సరణం అజానన్తో ఝాయతి, నీవరణాభిభూతో ఝాయతి, అస్సాపత్తిమనసికరోన్తో ఝానస్స అస్సాదో కామరాగపరియుట్ఠానం పహానం ఝానస్స అస్సాదో కామరాగహేతూనం ధమ్మానం ఉదయన్తి, నిరుజ్ఝఙ్గాని ఏతేసం ధమ్మానం ఝానాని ఉపరిమా సుఖుపేక్ఖా కామకమ్మకిలేసానం పహానం అస్సాదో, ఏవం ఖో పున ఝానస్స అస్సాదో మహాసంవాసమప్పీళితే లోకసంనివాసే అసమ్బోధోకాసా విగమేస్సమిదం ఝానప్పహానా. అయం పలిరోధమప్పలిరోధలోకసన్నివాసే ఏసనిధమిదం ఝానం అనమతగ్గసంసారసమాపన్నానం సత్తానం సంసారప్పహాననా ఆనిసంసో, యమిదం ఝానస్స అస్సాదో కాయస్స అఝానియఝాయినో భవతి. అఝానియఝానియఝాయీహి అపరామసన్తో అఝానియఝాయితం ఝాయతి, యాని కలఙ్కజ్ఝాయినో పదాని, తాని అనుధితాని పటిపక్ఖే.

    77. Nirodhasamāpattiyā apaṭisaṅkhāya avasesasaññino ākiñcaññāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, so nirodhasamāpattito parihāyati. Āneñjasaññino asaññāyatanaṃ samāpannassa ākiñcaññāyatanasahagatā manasikārā samudācaranti, tañca bhūmiṃ na pajānāti, so tato parihāyati. Ākiñcaññāyatanaṃ samāpannassa viññāṇañcāyatanasaññā manasikārā samudācaranti, tañca bhūmiṃ na pajānāti, so tato parihāyati. Viññāṇañcāyatanaṃ samāpannassa rūpasaññāsahagatā. Vitthārena…pe… yāva paṭhame jhāne kāmasaññāsahagatā kātabbā. Sakassa 20 parihāyati, kalaṅkajjhāne kalaṅkaṃ jhāyati, parisamantato jhāyati, bhindanto jhāyati, na sajjhāyati, āyūhanto jhāyati, kiñci ca niparicito jhāyati. Atividhāvanto jhāyati, atimaññanto jhāyati, kāyasaṅkhāre appaṭisambhāre jhāyati, pariyuṭṭhānassa nissaraṇaṃ ajānanto jhāyati, nīvaraṇābhibhūto jhāyati, assāpattimanasikaronto jhānassa assādo kāmarāgapariyuṭṭhānaṃ pahānaṃ jhānassa assādo kāmarāgahetūnaṃ dhammānaṃ udayanti, nirujjhaṅgāni etesaṃ dhammānaṃ jhānāni uparimā sukhupekkhā kāmakammakilesānaṃ pahānaṃ assādo, evaṃ kho puna jhānassa assādo mahāsaṃvāsamappīḷite lokasaṃnivāse asambodhokāsā vigamessamidaṃ jhānappahānā. Ayaṃ palirodhamappalirodhalokasannivāse esanidhamidaṃ jhānaṃ anamataggasaṃsārasamāpannānaṃ sattānaṃ saṃsārappahānanā ānisaṃso, yamidaṃ jhānassa assādo kāyassa ajhāniyajhāyino bhavati. Ajhāniyajhāniyajhāyīhi aparāmasanto ajhāniyajhāyitaṃ jhāyati, yāni kalaṅkajjhāyino padāni, tāni anudhitāni paṭipakkhe.

    ౭౮. తత్థ కతమం ఝానకోసల్లం? సమాపత్తికోసల్లం ఝానకోసల్లం, ఝానవిసేసకోసల్లం ఝానకోసల్లం, ఝానన్తరికకోసల్లం ఝానకోసల్లం, సమాపత్తివుట్ఠానకోసల్లం ఝానకోసల్లం, ఝానే సభావకోసల్లం ఝానకోసల్లం, ఝానే ఆదీనవకోసల్లం ఝానకోసల్లం, ఝానే నిస్సరణకోసల్లం ఝానకోసల్లం, ఝానఫలేన ఉపాదాయ కోసల్లం, ఝానఫలేన పటిసఙ్ఖానఫలే అపరిహానధమ్మతా నిబ్బత్తిఝానే చ కీళితాపి విసేసభాగియం ఝానం పటిలబ్భతి. ఇదం పనస్సాతి భవహారితా చ ఆరమ్మణానిమిత్తగ్గాహో అనభినీహారబలం, చిత్తేకగ్గతా నిమిత్తాసు గతిసహితా సమథబలేన అసంసీదనఞ్చ ఝానే మగ్గఫలం సమథం పవత్తే సమాధినో ఉపేక్ఖాపలిపుబ్బాపరనిమిత్తాసయో పగ్గాహినో 21 సతిబలం తం పవత్తితానఞ్చ విపస్సనానం సమఞ్ఞాబలే.

    78. Tattha katamaṃ jhānakosallaṃ? Samāpattikosallaṃ jhānakosallaṃ, jhānavisesakosallaṃ jhānakosallaṃ, jhānantarikakosallaṃ jhānakosallaṃ, samāpattivuṭṭhānakosallaṃ jhānakosallaṃ, jhāne sabhāvakosallaṃ jhānakosallaṃ, jhāne ādīnavakosallaṃ jhānakosallaṃ, jhāne nissaraṇakosallaṃ jhānakosallaṃ, jhānaphalena upādāya kosallaṃ, jhānaphalena paṭisaṅkhānaphale aparihānadhammatā nibbattijhāne ca kīḷitāpi visesabhāgiyaṃ jhānaṃ paṭilabbhati. Idaṃ panassāti bhavahāritā ca ārammaṇānimittaggāho anabhinīhārabalaṃ, cittekaggatā nimittāsu gatisahitā samathabalena asaṃsīdanañca jhāne maggaphalaṃ samathaṃ pavatte samādhino upekkhāpalipubbāparanimittāsayo paggāhino 22 satibalaṃ taṃ pavattitānañca vipassanānaṃ samaññābale.

    తత్థ కతమా ఝానపారమితా? సుపారమితా మేత్తా కామేసు సత్తా కామసఙ్గసత్తాతి 23 యమ్హి సుత్తే దేసనాయ వోహారేన ద్వే సచ్చాని నిద్దిట్ఠాని, దుక్ఖఞ్చ సముదయో చ, విచయేన హారేన యే సంయోజనీయేసు ధమ్మేసు వజ్జం న పస్సన్తి, తే ఓఘం తరిస్సన్తీతి నేతం ఠానం విజ్జతి. న తరిస్సన్తీతి అత్థి ఏసా యుత్తి చ విచయో చ ఇదం ను కిస్స పదట్ఠానం, కామేసు సత్తాతి పఞ్చ కామగుణా, తం కామతణ్హాయ పదట్ఠానం. సంయోజనే వజ్జమపస్సమానాతి అవిజ్జాయ పదట్ఠానం, న హి జాతు సంయోజనసఙ్గసత్తా ఓఘం తరేయ్యుం విపులం మహన్తన్తి ఉపాదానస్స పదట్ఠానం. కామేసు సత్తాతి కామా ద్విధా – వత్థుకామా చ కిలేసకామా చ, తత్థ కిలేసకామా కామతణ్హా కామతణ్హాయ యుత్తా భవన్తి రూపతణ్హా భవతణ్హా లక్ఖణేన హారేన, సంయోజనే వజ్జమపస్సమానాతి సంయోజనస్స. యో తత్థ ఛన్దరాగో తస్స కిం పదట్ఠానం? సుఖా వేదనా ద్వే చ ఇన్ద్రియాని – సుఖిన్ద్రియఞ్చ సోమనస్సిన్ద్రియఞ్చ. ఇతి సుఖాయ వేదనాయ గహితాయ తయోపి వేదనా గహితా హోన్తి. వేదనాక్ఖన్ధే గహితే సబ్బే పఞ్చక్ఖన్ధా గహితా హోన్తి. రూపసద్దగన్ధరసఫోట్ఠబ్బా గహితా, వత్థుకామేసు గహితేసు సబ్బాని ఛ బాహిరాని ఆయతనాని గహితాని హోన్తి. అజ్ఝత్తికబాహిరేసు ఆయతనేసు యో సతో, అయం వుచ్చతే లక్ఖణో హారో, తత్థ యో ఓళారికమ్హి కిలేసే అజ్ఝావసితో సబ్బకిలేసేసు యో న తతో సుఖుమతరేసు న వీతరాగో భవతి. తత్థ బాహిరసంయోజనం మమన్తి అజ్ఝత్తసంయోజనం అహన్తి. తత్థ భగవతో కో అధిప్పాయో? యే ఓఘం తరితుకామా తే సంయోజనీయేసు ధమ్మేసు ఆదీనవానుపస్సినో విహరిస్సన్తీతి అయమేత్థ భగవతో అధిప్పాయో. కామేసు సత్తాతి యేసు చ సత్తా యేన చ సత్తా యేసఞ్చ సత్తా అయం చతుబ్బిధో ఆకారో సబ్బేసం హారభాగియో.

    Tattha katamā jhānapāramitā? Supāramitā mettā kāmesu sattā kāmasaṅgasattāti 24 yamhi sutte desanāya vohārena dve saccāni niddiṭṭhāni, dukkhañca samudayo ca, vicayena hārena ye saṃyojanīyesu dhammesu vajjaṃ na passanti, te oghaṃ tarissantīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Na tarissantīti atthi esā yutti ca vicayo ca idaṃ nu kissa padaṭṭhānaṃ, kāmesu sattāti pañca kāmaguṇā, taṃ kāmataṇhāya padaṭṭhānaṃ. Saṃyojane vajjamapassamānāti avijjāya padaṭṭhānaṃ, na hi jātu saṃyojanasaṅgasattā oghaṃ tareyyuṃ vipulaṃ mahantanti upādānassa padaṭṭhānaṃ. Kāmesu sattāti kāmā dvidhā – vatthukāmā ca kilesakāmā ca, tattha kilesakāmā kāmataṇhā kāmataṇhāya yuttā bhavanti rūpataṇhā bhavataṇhā lakkhaṇena hārena, saṃyojane vajjamapassamānāti saṃyojanassa. Yo tattha chandarāgo tassa kiṃ padaṭṭhānaṃ? Sukhā vedanā dve ca indriyāni – sukhindriyañca somanassindriyañca. Iti sukhāya vedanāya gahitāya tayopi vedanā gahitā honti. Vedanākkhandhe gahite sabbe pañcakkhandhā gahitā honti. Rūpasaddagandharasaphoṭṭhabbā gahitā, vatthukāmesu gahitesu sabbāni cha bāhirāni āyatanāni gahitāni honti. Ajjhattikabāhiresu āyatanesu yo sato, ayaṃ vuccate lakkhaṇo hāro, tattha yo oḷārikamhi kilese ajjhāvasito sabbakilesesu yo na tato sukhumataresu na vītarāgo bhavati. Tattha bāhirasaṃyojanaṃ mamanti ajjhattasaṃyojanaṃ ahanti. Tattha bhagavato ko adhippāyo? Ye oghaṃ taritukāmā te saṃyojanīyesu dhammesu ādīnavānupassino viharissantīti ayamettha bhagavato adhippāyo. Kāmesu sattāti yesu ca sattā yena ca sattā yesañca sattā ayaṃ catubbidho ākāro sabbesaṃ hārabhāgiyo.

    ౭౯. తత్థ కతమాని తీణి విపల్లాసాని పదట్ఠానాని చ? చిత్తవిపల్లాసస్స దిట్ఠివిపల్లాసస్స సఞ్ఞావిపల్లాసస్స తయో విపల్లాసా తీణి అకుసలమూలాని పదట్ఠానం. తీణి అకుసలమూలాని హీనప్పణీతకారియకమ్మస్స పదట్ఠానం. చతున్నఞ్చ ఉపాదానానం దోసో అకుసలమూలం దిస్సతి. హీనప్పణీతకారియకమ్మస్స పదట్ఠానం. యథా మాతుయా వా పితునో వా అఞ్ఞతరస్స వా పున ఉళారస్స భిక్ఖునో అభయం దేతి. తత్థ అఞ్ఞో మిచ్ఛా పటిపజ్జేయ్య కాయేన వా వాచాయ వా. తత్థ సో బ్యాపాదముపాదాయ తేసం ఉళారానం రక్ఖావరణగుత్తియా అనుపాలయన్తో యో ఉళారానం అభయం దేతి. తేసం అభయే దిన్నే యో తత్థ మిచ్ఛా పటిపజ్జేయ్య. తత్థ సో బ్యాపాదం ఉపాదాయన్తో దోసజం కమ్మం కరోతి. యో తత్థ అసాధు ఇన్ద్రియా నీవరణం యం తేసం అభయం దక్ఖిణతో సఞ్ఞం ఇదం పణీతం కారణం మయా పున తత్థ మిచ్ఛాపటిపత్తి అయం బ్యాపాదో హీనగమివకమ్మం లోభో మోహో చ ఇమాని నీవరణాని వచనాని తాని చత్తారి ఉపాదానాని తేహి చతూహి ఉపాదానేహి యో సో ఉపాదానో ఇత్థీ వా పురిసో వా తేసం పఞ్చక్ఖన్ధానం తేయేవ ఉపాదానో సముదయో ఇదం దుక్ఖఞ్చ సముదయో చ సోయేవ దేసనాహారో.

    79. Tattha katamāni tīṇi vipallāsāni padaṭṭhānāni ca? Cittavipallāsassa diṭṭhivipallāsassa saññāvipallāsassa tayo vipallāsā tīṇi akusalamūlāni padaṭṭhānaṃ. Tīṇi akusalamūlāni hīnappaṇītakāriyakammassa padaṭṭhānaṃ. Catunnañca upādānānaṃ doso akusalamūlaṃ dissati. Hīnappaṇītakāriyakammassa padaṭṭhānaṃ. Yathā mātuyā vā pituno vā aññatarassa vā puna uḷārassa bhikkhuno abhayaṃ deti. Tattha añño micchā paṭipajjeyya kāyena vā vācāya vā. Tattha so byāpādamupādāya tesaṃ uḷārānaṃ rakkhāvaraṇaguttiyā anupālayanto yo uḷārānaṃ abhayaṃ deti. Tesaṃ abhaye dinne yo tattha micchā paṭipajjeyya. Tattha so byāpādaṃ upādāyanto dosajaṃ kammaṃ karoti. Yo tattha asādhu indriyā nīvaraṇaṃ yaṃ tesaṃ abhayaṃ dakkhiṇato saññaṃ idaṃ paṇītaṃ kāraṇaṃ mayā puna tattha micchāpaṭipatti ayaṃ byāpādo hīnagamivakammaṃ lobho moho ca imāni nīvaraṇāni vacanāni tāni cattāri upādānāni tehi catūhi upādānehi yo so upādāno itthī vā puriso vā tesaṃ pañcakkhandhānaṃ teyeva upādāno samudayo idaṃ dukkhañca samudayo ca soyeva desanāhāro.

    తత్థ కామేసు యే న పజ్జన్తి, తే ఆదీనవానుపస్సనాయ పజ్జన్తి. ఇతిస్సా కామధాతుయా నిక్ఖమితుకామతా, అయం వుచ్చతి నేక్ఖమ్మచ్ఛన్దో. యో తత్థ అనభిసఙ్ఖారానం కిఞ్చి విసోధేతి తస్స ధావరా వా, అయం అబ్యాపాదచ్ఛన్దో. కిఞ్చి విహింసతి, అయం విహింసాఛన్దో. ఇతి నేక్ఖమ్మాభినీహతా తయో ఛన్దా – నేక్ఖమ్మచ్ఛన్దో అబ్యాపాదచ్ఛన్దో అవిహింసాఛన్దో. తత్థ నేక్ఖమ్మచ్ఛన్దో అలోభో; అబ్యాపాదచ్ఛన్దో అదోసో; అవిహింసాఛన్దో అమోహో. ఇమాని తీణి కుసలమూలాని అట్ఠసు సమ్పత్తేసు పరహితాని, తేసంయేవ చతున్నం ఉపాదానానం నిరోధాయ సంవత్తన్తి. సచే వా పున కమ్మం కరేయ్య కణ్హం వా సుక్కం వా తస్స విపాకహానాయ సంవత్తన్తి. ఇదం కమ్మం అకణ్హం అసుక్కం కమ్మక్ఖయాయ సంవత్తతి. తత్థ యో తిణ్ణం అకుసలమూలానం నిరోధో, అయం నిరోధో. సోయేవ మగ్గో తత్థ పటిపదాని ఇమాని ద్వే సచ్చాని ఇమాని చత్తారి సచ్చాని ఆవట్టో హారో.

    Tattha kāmesu ye na pajjanti, te ādīnavānupassanāya pajjanti. Itissā kāmadhātuyā nikkhamitukāmatā, ayaṃ vuccati nekkhammacchando. Yo tattha anabhisaṅkhārānaṃ kiñci visodheti tassa dhāvarā vā, ayaṃ abyāpādacchando. Kiñci vihiṃsati, ayaṃ vihiṃsāchando. Iti nekkhammābhinīhatā tayo chandā – nekkhammacchando abyāpādacchando avihiṃsāchando. Tattha nekkhammacchando alobho; abyāpādacchando adoso; avihiṃsāchando amoho. Imāni tīṇi kusalamūlāni aṭṭhasu sampattesu parahitāni, tesaṃyeva catunnaṃ upādānānaṃ nirodhāya saṃvattanti. Sace vā puna kammaṃ kareyya kaṇhaṃ vā sukkaṃ vā tassa vipākahānāya saṃvattanti. Idaṃ kammaṃ akaṇhaṃ asukkaṃ kammakkhayāya saṃvattati. Tattha yo tiṇṇaṃ akusalamūlānaṃ nirodho, ayaṃ nirodho. Soyeva maggo tattha paṭipadāni imāni dve saccāni imāni cattāri saccāni āvaṭṭo hāro.

    కామేసు సత్తాతి యే సేక్ఖా, తే ఏకేనేవాకారేన సత్తా. యే పుథుజ్జనా, తే ద్వీహాకారేహి సత్తా, తస్సాయం పఞ్హో విభజ్జబ్యాకరణీయో వత్తబ్బో. కిఞ్చాపి సోతాపన్నో పటిసేవనాయ, నో చ ఖో అభినివేసే సత్తో యో హి అపచయాయ పదహతి, న ఉపచయాయ. సేక్ఖో హి కిలేసవసేన కామే పటిసేవతి. పుథుజ్జనో పన కిలేససముట్ఠానాయ కామే పటిసేవతి. తత్థ కామేసు సత్తానం చతుఓఘం తరిస్సతీతి విభజ్జబ్యాకరణీయో, అయం విభత్తి.

    Kāmesu sattāti ye sekkhā, te ekenevākārena sattā. Ye puthujjanā, te dvīhākārehi sattā, tassāyaṃ pañho vibhajjabyākaraṇīyo vattabbo. Kiñcāpi sotāpanno paṭisevanāya, no ca kho abhinivese satto yo hi apacayāya padahati, na upacayāya. Sekkho hi kilesavasena kāme paṭisevati. Puthujjano pana kilesasamuṭṭhānāya kāme paṭisevati. Tattha kāmesu sattānaṃ catuoghaṃ tarissatīti vibhajjabyākaraṇīyo, ayaṃ vibhatti.

    ౮౦. పరివత్తనోతి కామే యే నేవ సజ్జన్తి న చ సంయోజనేహి సంయుత్తా, తే ఓఘం తరిస్సన్తి విపులం మహన్తన్తి. అయం సుత్తస్స పటిపక్ఖో.

    80. Parivattanoti kāme ye neva sajjanti na ca saṃyojanehi saṃyuttā, te oghaṃ tarissanti vipulaṃ mahantanti. Ayaṃ suttassa paṭipakkho.

    వేవచనన్తి యో కామేసు సత్తో యో చ తత్థ కామానం గుణో, తత్థ విసో సత్తో. యేపి కామానం ఆహారా ధమ్మా, తత్థ విసో సత్తో. తత్థిమం కామానం వేవచనం పాకో రజో సల్లం గణ్డో ఈతి ఉపద్దవోతి. యాని వా పన అఞ్ఞాని వేవచనాని తత్థ విసో సత్తోతి వేవచనం. సత్తో బన్ధో ముచ్ఛితో గధితో అజ్ఝోసితో కామే అజ్ఝాపన్నా పరిముత్తో తబ్బహులవిహారీతి. యాని వా పన అఞ్ఞాని వేవచనాని, అయం వేవచనో నామ. కామప్పచారపఞ్ఞత్తియా కిలేసగోచరపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తా చిత్తన్తి వేవచనం. సత్తో తబ్బహులవిహారీతి యాని వా పన అఞ్ఞాని. ఇమే కామప్పచారపఞ్ఞత్తియా కిలేసగోచర పఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తా, బీజపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తా, సఙ్ఖారా సంయోజనపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తా, ఉపాదానం హేతుపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తం, పుగ్గలో పుథుపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తో.

    Vevacananti yo kāmesu satto yo ca tattha kāmānaṃ guṇo, tattha viso satto. Yepi kāmānaṃ āhārā dhammā, tattha viso satto. Tatthimaṃ kāmānaṃ vevacanaṃ pāko rajo sallaṃ gaṇḍo īti upaddavoti. Yāni vā pana aññāni vevacanāni tattha viso sattoti vevacanaṃ. Satto bandho mucchito gadhito ajjhosito kāme ajjhāpannā parimutto tabbahulavihārīti. Yāni vā pana aññāni vevacanāni, ayaṃ vevacano nāma. Kāmappacārapaññattiyā kilesagocarapaññattiyā paññattā cittanti vevacanaṃ. Satto tabbahulavihārīti yāni vā pana aññāni. Ime kāmappacārapaññattiyā kilesagocara paññattiyā paññattā, bījapaññattiyā paññattā, saṅkhārā saṃyojanapaññattiyā paññattā, upādānaṃ hetupaññattiyā paññattaṃ, puggalo puthupaññattiyā paññatto.

    ఓతరణోతి ఇమాయ పటిచ్చసముప్పాదో దుక్ఖఞ్చ సముదయో చ. యే కిలేసా యే సఙ్ఖారా సంయోజనాని చ పఞ్చసు ఖన్ధేసు సఙ్ఖారక్ఖన్ధో ధమ్మాయతనేసు అకుసలా ధమ్మాయతనాని ఇన్ద్రియేసు సుఖిన్ద్రియఞ్చ, సోమనస్సిన్ద్రియఞ్చ, అయం ఇన్ద్రియోతరణో.

    Otaraṇoti imāya paṭiccasamuppādo dukkhañca samudayo ca. Ye kilesā ye saṅkhārā saṃyojanāni ca pañcasu khandhesu saṅkhārakkhandho dhammāyatanesu akusalā dhammāyatanāni indriyesu sukhindriyañca, somanassindriyañca, ayaṃ indriyotaraṇo.

    సోధనోతి ఏత్తకో. ఏసేవ ఆరమ్భో నిద్దిసితబ్బో సుత్తత్థో.

    Sodhanoti ettako. Eseva ārambho niddisitabbo suttattho.

    అధిట్ఠానోతి ఇమే ధమ్మా అత్థి ఏకత్తతాయ పఞ్ఞత్తా అత్థి వేమత్తతాయ. యే సఞ్ఞా బాహిరో కామే, తే వేమత్తతాయ పఞ్ఞత్తా. పఞ్చసు కామగుణేసు సత్తాతి పరియుట్ఠానవిపల్లాసా వేమత్తతాయ పఞ్ఞత్తా ఓఘం తరేయ్యుం. విపులం మహన్తన్తి అవిజ్జా ఏకత్తతాయ పఞ్ఞత్తా.

    Adhiṭṭhānoti ime dhammā atthi ekattatāya paññattā atthi vemattatāya. Ye saññā bāhiro kāme, te vemattatāya paññattā. Pañcasu kāmaguṇesu sattāti pariyuṭṭhānavipallāsā vemattatāya paññattā oghaṃ tareyyuṃ. Vipulaṃ mahantanti avijjā ekattatāya paññattā.

    పరిక్ఖారోతి తస్స కో హేతు కో పచ్చయో? ఆరమ్మణపచ్చయతాయ పచ్చయో. అయోనిసో చ మనసికారో సన్నిస్సయస్స పచ్చయతాయ పచ్చయో. అవిజ్జా సమనన్తరపచ్చయతాయ పచ్చయో. రాగానుసయో హేతుపచ్చయతాయ పచ్చయో. అయం హేతు, అయం పచ్చయో.

    Parikkhāroti tassa ko hetu ko paccayo? Ārammaṇapaccayatāya paccayo. Ayoniso ca manasikāro sannissayassa paccayatāya paccayo. Avijjā samanantarapaccayatāya paccayo. Rāgānusayo hetupaccayatāya paccayo. Ayaṃ hetu, ayaṃ paccayo.

    సమారోపనో పచ్చయోతి యే కామేసు సత్తా సుగతా సురూపాతి అయం కామధాతుయా ఛన్దో రాగో తే అపుఞ్ఞమయా సఙ్ఖారా. తే కిం పచ్చయా? అవిజ్జా పచ్చయా. తే కిస్స పచ్చయా? విఞ్ఞాణస్స పచ్చయా. ఇతి అవిజ్జాపచ్చయా సఙ్ఖారా. సఙ్ఖారపచ్చయా విఞ్ఞాణం యావ జరామరణం ఏవమేతస్స కేవలస్స మహతో దుక్ఖక్ఖన్ధస్స సముదయో హోతి ఏకం సుత్తం గతం. పఞ్చనీవరణికం సుత్తం కాతబ్బం.

    Samāropano paccayoti ye kāmesu sattā sugatā surūpāti ayaṃ kāmadhātuyā chando rāgo te apuññamayā saṅkhārā. Te kiṃ paccayā? Avijjā paccayā. Te kissa paccayā? Viññāṇassa paccayā. Iti avijjāpaccayā saṅkhārā. Saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ yāva jarāmaraṇaṃ evametassa kevalassa mahato dukkhakkhandhassa samudayo hoti ekaṃ suttaṃ gataṃ. Pañcanīvaraṇikaṃ suttaṃ kātabbaṃ.

    ౮౧. తత్థ కతమో దేసనాహారో నామ? యా చ అభిజ్ఝా యో చ బ్యాపాదో యఞ్చ ఉద్ధచ్చం, అయం తణ్హా. యఞ్చ థినమిద్ధం, యఞ్చ కుక్కుచ్చం యా చ విచికిచ్ఛా, అయం దిట్ఠి. యా పన కాయస్స అకమ్మనియతా కిఞ్చాపి తం మిద్ధం నో తు సభావకిలేసతాయ కిలేసో, ఇతి యా చ చిత్తసల్లీయనా యా చ కాయాకమ్మనియతా, అయం పక్ఖోపకిలేసో న తు సభావకిలేసో. తత్థ అత్తసఞ్ఞానుపచిత్తం కిలమథో కుక్కుచ్చానుపచిత్తం థినం యా చిత్తస్స లీయనా, ఇతి ఇమే పఞ్చ నీవరణా చత్తారి నీవరణాని సభావకిలేసా థినమిద్ధం నీవరణపక్ఖోపకిలేసో. యథా చత్తారో ఆసవా సభావఆసవతాయ ఆసవా నో తు చిత్తసాసవతాయ ఆసవా. సభావతాయ ఆసవా. పక్ఖే ఆసవతాయ ఆసవా. అథ పనాహ సుత్తన్తం యేన తే సమ్పయుత్తా వా విప్పయుత్తా వా ఆసవా, తేయేవ ఏతే వత్తబ్బా సాసవా వా అనాసవా వా.

    81. Tattha katamo desanāhāro nāma? Yā ca abhijjhā yo ca byāpādo yañca uddhaccaṃ, ayaṃ taṇhā. Yañca thinamiddhaṃ, yañca kukkuccaṃ yā ca vicikicchā, ayaṃ diṭṭhi. Yā pana kāyassa akammaniyatā kiñcāpi taṃ middhaṃ no tu sabhāvakilesatāya kileso, iti yā ca cittasallīyanā yā ca kāyākammaniyatā, ayaṃ pakkhopakileso na tu sabhāvakileso. Tattha attasaññānupacittaṃ kilamatho kukkuccānupacittaṃ thinaṃ yā cittassa līyanā, iti ime pañca nīvaraṇā cattāri nīvaraṇāni sabhāvakilesā thinamiddhaṃ nīvaraṇapakkhopakileso. Yathā cattāro āsavā sabhāvaāsavatāya āsavā no tu cittasāsavatāya āsavā. Sabhāvatāya āsavā. Pakkhe āsavatāya āsavā. Atha panāha suttantaṃ yena te sampayuttā vā vippayuttā vā āsavā, teyeva ete vattabbā sāsavā vā anāsavā vā.

    తత్థ కతమో విచయో. అభిజ్ఝా కామతణ్హా రూపతణ్హా భవతణ్హా. యం వా పన కిఞ్చి అజ్ఝోసానగతం సాసవా అభిజ్ఝితస్స మేత్తానుపస్సియ యో అనత్థం చరతి. తత్థ యో బ్యాపాదం ఉప్పాదేతి, అచరి చరిస్సతీతి. ఏవం నవ ఆఘాతవత్థూని కత్తబ్బాని, తస్సేవం బ్యాపాదానుపస్సిస్స కిలేసో యో పరిదాహో కాయకిలమథో అకమ్మనియతా మిద్ధం. చిత్తానుపస్సిస్స పటిఘాతేన ఖియనా, ఇదం థినమిద్ధం. తత్థ అధికరణఅవూపసమో, ఇదం ఉద్ధచ్చం. యం కిం కసథమీతి 25 ఇదం కుక్కుచ్చం. యం యథా ఇదం సన్తీరణం, అయం విచికిచ్ఛా. తత్థ అవిజ్జా చ తణ్హా చ అత్థి, ఇదం పరియుట్ఠానం. ఆవరణం నీవరణం ఛదనం ఉపక్కిలేసో చ అత్థి, ఇదం కామచ్ఛన్దో కామరాగపరియుట్ఠానస్స పదట్ఠానం. బ్యాపాదో బ్యాపాదపరియుట్ఠానస్స పదట్ఠానం. థినమిద్ధం థినమిద్ధపరియుట్ఠానస్స పదట్ఠానం. ఉద్ధచ్చకుక్కుచ్చం అవిజ్జాపరియుట్ఠానస్స పదట్ఠానం. విచికిచ్ఛా విచికిచ్ఛాపరియుట్ఠానస్స పదట్ఠానం. కామరాగపరియుట్ఠానం అనుసయసంయోజనస్స పదట్ఠానం. బ్యాపాదపరియుట్ఠానం పటిఘసంయోజనస్స పదట్ఠానం. థినమిద్ధపరియుట్ఠానం మానసంయోజనస్స పదట్ఠానం. అవిజ్జాపరియుట్ఠానఞ్చ విచికిచ్ఛాపరియుట్ఠానఞ్చ దిట్ఠిసంయోజనస్స పదట్ఠానం.

    Tattha katamo vicayo. Abhijjhā kāmataṇhā rūpataṇhā bhavataṇhā. Yaṃ vā pana kiñci ajjhosānagataṃ sāsavā abhijjhitassa mettānupassiya yo anatthaṃ carati. Tattha yo byāpādaṃ uppādeti, acari carissatīti. Evaṃ nava āghātavatthūni kattabbāni, tassevaṃ byāpādānupassissa kileso yo paridāho kāyakilamatho akammaniyatā middhaṃ. Cittānupassissa paṭighātena khiyanā, idaṃ thinamiddhaṃ. Tattha adhikaraṇaavūpasamo, idaṃ uddhaccaṃ. Yaṃ kiṃ kasathamīti 26 idaṃ kukkuccaṃ. Yaṃ yathā idaṃ santīraṇaṃ, ayaṃ vicikicchā. Tattha avijjā ca taṇhā ca atthi, idaṃ pariyuṭṭhānaṃ. Āvaraṇaṃ nīvaraṇaṃ chadanaṃ upakkileso ca atthi, idaṃ kāmacchando kāmarāgapariyuṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ. Byāpādo byāpādapariyuṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ. Thinamiddhaṃ thinamiddhapariyuṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ. Uddhaccakukkuccaṃ avijjāpariyuṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ. Vicikicchā vicikicchāpariyuṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ. Kāmarāgapariyuṭṭhānaṃ anusayasaṃyojanassa padaṭṭhānaṃ. Byāpādapariyuṭṭhānaṃ paṭighasaṃyojanassa padaṭṭhānaṃ. Thinamiddhapariyuṭṭhānaṃ mānasaṃyojanassa padaṭṭhānaṃ. Avijjāpariyuṭṭhānañca vicikicchāpariyuṭṭhānañca diṭṭhisaṃyojanassa padaṭṭhānaṃ.

    తత్థ కతమో లక్ఖణో హారో? కామరాగపరియుట్ఠానే వుత్తే సబ్బాని పరియుట్ఠానాని వుత్తాని హోన్తీతి. సంయోజనేసు వుత్తేసు సబ్బసంయోజనాని వుత్తాని హోన్తి. అయం లక్ఖణో హారో.

    Tattha katamo lakkhaṇo hāro? Kāmarāgapariyuṭṭhāne vutte sabbāni pariyuṭṭhānāni vuttāni hontīti. Saṃyojanesu vuttesu sabbasaṃyojanāni vuttāni honti. Ayaṃ lakkhaṇo hāro.

    ౮౨. తత్థ కతమో చతుబ్యూహో హారో? యే ఇమే పఞ్చ నీవరణా ఝానపటిపక్ఖో సో దుక్ఖసముదయో. యం ఫలం, ఇదం దుక్ఖం. తత్థ కామచ్ఛన్దస్స నేక్ఖమ్మవితక్కో పటిపక్ఖో; బ్యాపాదస్స అబ్యాపాదవితక్కో పటిపక్ఖో; తిణ్ణం నీవరణానం అవిహింసావితక్కో పటిపక్ఖో. ఇతి ఇమే తయో వితక్కా. నేక్ఖమ్మవితక్కో సమాధిక్ఖన్ధం భజతి. అబ్యాపాదవితక్కో సీలక్ఖన్ధం భజతి. అవిహింసావితక్కో పఞ్ఞాక్ఖన్ధం భజతి. ఇమే తయో ఖన్ధా. అరియో అట్ఠఙ్గికో మగ్గో నీవరణప్పహానాయ సంవత్తతి. యం నీవరణప్పహానం, అయం నిరోధో. ఇమాని చత్తారి సచ్చాని. అయం చతుబ్యూహో హారో.

    82. Tattha katamo catubyūho hāro? Ye ime pañca nīvaraṇā jhānapaṭipakkho so dukkhasamudayo. Yaṃ phalaṃ, idaṃ dukkhaṃ. Tattha kāmacchandassa nekkhammavitakko paṭipakkho; byāpādassa abyāpādavitakko paṭipakkho; tiṇṇaṃ nīvaraṇānaṃ avihiṃsāvitakko paṭipakkho. Iti ime tayo vitakkā. Nekkhammavitakko samādhikkhandhaṃ bhajati. Abyāpādavitakko sīlakkhandhaṃ bhajati. Avihiṃsāvitakko paññākkhandhaṃ bhajati. Ime tayo khandhā. Ariyo aṭṭhaṅgiko maggo nīvaraṇappahānāya saṃvattati. Yaṃ nīvaraṇappahānaṃ, ayaṃ nirodho. Imāni cattāri saccāni. Ayaṃ catubyūho hāro.

    తత్థ కతమో ఆవట్టో హారో? పఞ్చ నీవరణాని దస భవన్తి. యదపి అజ్ఝత్తం సారజ్జతి , తదపి నీవరణం. యదపి బహిద్ధా సారజ్జతి, తదపి నీవరణం, ఏవం యావ విచికిచ్ఛా ఇమే దస నీవరణా. అజ్ఝత్తబహిద్ధా కిలేసా ఇమాని ద్వే సంయోజనాని అజ్ఝత్తసంయోజనఞ్చ బహిద్ధాసంయోజనఞ్చ. తత్థ అహన్తి అజ్ఝత్తం, మమన్తి బహిద్ధా. సక్కాయదిట్ఠి అజ్ఝత్తం, ఏకసట్ఠి దిట్ఠిగతాని బహిద్ధా. యో అజ్ఝత్తం ఛన్దరాగో రూపేసు అవీతరాగో భవతి అవీతచ్ఛన్దో. ఏవం యావ విఞ్ఞాణే, అయం అజ్ఝత్తా తణ్హా. యం ఛసు బాహిరేసు ఆయతనేసు తీసు చ భవేసు అజ్ఝోసానం, అయం బహిద్ధా తణ్హా. ఇమాని ద్వే సచ్చాని సంయోజనాని సంయోజనీయా చ ధమ్మా. తత్థ సంయోజనేసు ధమ్మేసు యా నిబ్బిదానుపస్సనా చ, అయం మగ్గో. యం సంయోజనప్పహానం, అయం నిరోధో. అయం ఆవట్టో హారో.

    Tattha katamo āvaṭṭo hāro? Pañca nīvaraṇāni dasa bhavanti. Yadapi ajjhattaṃ sārajjati , tadapi nīvaraṇaṃ. Yadapi bahiddhā sārajjati, tadapi nīvaraṇaṃ, evaṃ yāva vicikicchā ime dasa nīvaraṇā. Ajjhattabahiddhā kilesā imāni dve saṃyojanāni ajjhattasaṃyojanañca bahiddhāsaṃyojanañca. Tattha ahanti ajjhattaṃ, mamanti bahiddhā. Sakkāyadiṭṭhi ajjhattaṃ, ekasaṭṭhi diṭṭhigatāni bahiddhā. Yo ajjhattaṃ chandarāgo rūpesu avītarāgo bhavati avītacchando. Evaṃ yāva viññāṇe, ayaṃ ajjhattā taṇhā. Yaṃ chasu bāhiresu āyatanesu tīsu ca bhavesu ajjhosānaṃ, ayaṃ bahiddhā taṇhā. Imāni dve saccāni saṃyojanāni saṃyojanīyā ca dhammā. Tattha saṃyojanesu dhammesu yā nibbidānupassanā ca, ayaṃ maggo. Yaṃ saṃyojanappahānaṃ, ayaṃ nirodho. Ayaṃ āvaṭṭo hāro.

    తత్థ కతమో విభత్తిహారో? సంయోజనన్తి న ఏతం ఏకంసేన. మానసంయోజనం దిట్ఠిభాగియన్తి న తం ఏకంసేన అదిట్ఠమానం నిస్సాయమానం న పజహతి. యో పఞ్చ ఉద్ధమ్భాగియో మానో కిఞ్చాపి సో దిట్ఠిపక్ఖే సియా. న తు ఓరమ్భాగియం సంయోజనం తస్స పహానాయ సంవత్తతీతి. యో చ అహంకారో న పవిద్ధోయం పనస్స ఏవం హోతి. కదాసు నామాహం తం సన్తం ఆయతనం సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరిస్సామి, యం అరియా సన్తం ఆయతనం ఉపసమ్పజ్జ విహరిస్సన్తీతి, అయం అభిజ్ఝా న చ తం నీవరణం. అత్థి పన అరహతో కాయకిలేసమిద్ధఞ్చ ఓక్కమతి న చ తం నీవరణం తస్స థినమిద్ధం నీవరణన్తి. న ఏకంసేన. అయం విభత్తిహారో.

    Tattha katamo vibhattihāro? Saṃyojananti na etaṃ ekaṃsena. Mānasaṃyojanaṃ diṭṭhibhāgiyanti na taṃ ekaṃsena adiṭṭhamānaṃ nissāyamānaṃ na pajahati. Yo pañca uddhambhāgiyo māno kiñcāpi so diṭṭhipakkhe siyā. Na tu orambhāgiyaṃ saṃyojanaṃ tassa pahānāya saṃvattatīti. Yo ca ahaṃkāro na paviddhoyaṃ panassa evaṃ hoti. Kadāsu nāmāhaṃ taṃ santaṃ āyatanaṃ sacchikatvā upasampajja viharissāmi, yaṃ ariyā santaṃ āyatanaṃ upasampajja viharissantīti, ayaṃ abhijjhā na ca taṃ nīvaraṇaṃ. Atthi pana arahato kāyakilesamiddhañca okkamati na ca taṃ nīvaraṇaṃ tassa thinamiddhaṃ nīvaraṇanti. Na ekaṃsena. Ayaṃ vibhattihāro.

    పరివత్తనోతి పఞ్చ నీవరణా పఞ్చఙ్గికేన ఝానేన పహానం గచ్ఛన్తి. అయం తేసం పటిపక్ఖో నీవరణో అసుకస్స పహీనాతి న అఞ్ఞానుమినితబ్బం, పరమత్థమజ్ఝత్తం, అయం పరివత్తనా.

    Parivattanoti pañca nīvaraṇā pañcaṅgikena jhānena pahānaṃ gacchanti. Ayaṃ tesaṃ paṭipakkho nīvaraṇo asukassa pahīnāti na aññānuminitabbaṃ, paramatthamajjhattaṃ, ayaṃ parivattanā.

    తత్థ కతమో వేవచనో? కామచ్ఛన్దో ఛన్దరాగో పేమం నికన్తీతి వేవచనం. నీవరణం ఛదనం ఉపక్కిలేసో పరియుట్ఠానన్తి వేవచనం.

    Tattha katamo vevacano? Kāmacchando chandarāgo pemaṃ nikantīti vevacanaṃ. Nīvaraṇaṃ chadanaṃ upakkileso pariyuṭṭhānanti vevacanaṃ.

    పఞ్ఞత్తీతి అవిజ్జాపచ్చయా కిచ్చపఞ్ఞత్తియా 27 పఞ్ఞత్తి, బ్యాపాదో విక్ఖేపపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తి, థినమిద్ధం అసముగ్ఘాతపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తి. ఏవం సబ్బేపి ఏతే పఞ్చ నీవరణా ఇమమ్హి సుత్తే విక్ఖేపపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తి.

    Paññattīti avijjāpaccayā kiccapaññattiyā 28 paññatti, byāpādo vikkhepapaññattiyā paññatti, thinamiddhaṃ asamugghātapaññattiyā paññatti. Evaṃ sabbepi ete pañca nīvaraṇā imamhi sutte vikkhepapaññattiyā paññatti.

    తత్థ కతమో ఓతరణో? ఇమే పఞ్చ నీవరణా అవిజ్జా చ తణ్హా చ తత్థ అవిజ్జామూలా నీవరణా. యా తణ్హా ఇమే సఙ్ఖారా, తే అవిజ్జాపచ్చయా ఇమే ద్వే ధమ్మా పఞ్చసు ఖన్ధేసు సఙ్ఖారక్ఖన్ధపరియాపన్నా, ఆయతనేసు ధమ్మాయతనం, ధాతూసు ధమ్మధాతు, ఇన్ద్రియేసు ఇమేసం ధమ్మానం పదట్ఠానం సుఖిన్ద్రియస్స చ సోమనస్సిన్ద్రియస్స చ ఇత్థిన్ద్రియస్స చ పురిసిన్ద్రియస్స చ.

    Tattha katamo otaraṇo? Ime pañca nīvaraṇā avijjā ca taṇhā ca tattha avijjāmūlā nīvaraṇā. Yā taṇhā ime saṅkhārā, te avijjāpaccayā ime dve dhammā pañcasu khandhesu saṅkhārakkhandhapariyāpannā, āyatanesu dhammāyatanaṃ, dhātūsu dhammadhātu, indriyesu imesaṃ dhammānaṃ padaṭṭhānaṃ sukhindriyassa ca somanassindriyassa ca itthindriyassa ca purisindriyassa ca.

    తత్థ కతమో సోధనో హారో? ఇదం సుత్తం యథా ఆరబ్భ నిక్ఖిత్తం సో అత్థో భాసితో ఇమేహి పఞ్చహి పదేహి.

    Tattha katamo sodhano hāro? Idaṃ suttaṃ yathā ārabbha nikkhittaṃ so attho bhāsito imehi pañcahi padehi.

    తత్థ కామచ్ఛన్దో చ బ్యాపాదో చ విచికిచ్ఛా చ న ఏకత్తతాయ పఞ్ఞత్తా, కామాతి న ఏకత్తతాయ పఞ్ఞత్తా, అథ ఖలు వేమత్తతాయ పఞ్ఞత్తా. అయం అధిట్ఠానో హారో.

    Tattha kāmacchando ca byāpādo ca vicikicchā ca na ekattatāya paññattā, kāmāti na ekattatāya paññattā, atha khalu vemattatāya paññattā. Ayaṃ adhiṭṭhāno hāro.

    తత్థ కతమో పరిక్ఖారో? కామచ్ఛన్దస్స అయోనిసో మనసికారో సుభారమ్మణపచ్చయో; సుభనిమిత్తఞ్చ హేతు. బ్యాపాదస్స అయోనిసో మనసికారో ఆఘాతవత్థూని చ పచ్చయో; పటిఘానుసయో హేతు. థినమిద్ధస్స పటిసంహారో పచ్చయో; పవత్తియా కిలమథా చలనా తఞ్చ హేతు. ఉద్ధచ్చకుక్కుచ్చస్స రజనీయం ఆరమ్మణియం అస్సాదియాకిన్ద్రియం తావ అపరిపుణ్ణఞ్చ ఞాణం పచ్చయో; కామసఞ్ఞా చ దిట్ఠిఅనుసయో చ హేతు. విచికిచ్ఛాయ నవ మానవిధా ఆరమ్మణం మానానుసయో, సోవ పచ్చయో; విచికిచ్ఛానుసయో హేతు. ఏతే పఞ్చ ధమ్మా సహేతు సప్పచ్చయా ఉప్పజ్జన్తి.

    Tattha katamo parikkhāro? Kāmacchandassa ayoniso manasikāro subhārammaṇapaccayo; subhanimittañca hetu. Byāpādassa ayoniso manasikāro āghātavatthūni ca paccayo; paṭighānusayo hetu. Thinamiddhassa paṭisaṃhāro paccayo; pavattiyā kilamathā calanā tañca hetu. Uddhaccakukkuccassa rajanīyaṃ ārammaṇiyaṃ assādiyākindriyaṃ tāva aparipuṇṇañca ñāṇaṃ paccayo; kāmasaññā ca diṭṭhianusayo ca hetu. Vicikicchāya nava mānavidhā ārammaṇaṃ mānānusayo, sova paccayo; vicikicchānusayo hetu. Ete pañca dhammā sahetu sappaccayā uppajjanti.

    తత్థ కతమో సమారోపనో హారో? ఇమే పఞ్చ నీవరణా చత్తారోపి ఏతే ఆసవా గణ్డాపి 29 ఏతే సల్లాపి ఏతే ఉపాదానాని ఏతే. తేసు ఏవ బాహిరేసు ధమ్మేసు సంకిలేసభాగియం సుత్తన్తి పఞ్ఞత్తిం గచ్ఛతి. అయం సమారోపనో హారో.

    Tattha katamo samāropano hāro? Ime pañca nīvaraṇā cattāropi ete āsavā gaṇḍāpi 30 ete sallāpi ete upādānāni ete. Tesu eva bāhiresu dhammesu saṃkilesabhāgiyaṃ suttanti paññattiṃ gacchati. Ayaṃ samāropano hāro.

    నిద్దిట్ఠం సంకిలేసికభాగియం సుత్తం.

    Niddiṭṭhaṃ saṃkilesikabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ౮౩. మనోపుబ్బఙ్గమా ధమ్మాతి గాథా.

    83. Manopubbaṅgamā dhammāti gāthā.

    తత్థ కతమో దేసనా హారో? ఇమమ్హి సుత్తే కో అత్థో ఖన్ధవవత్థానేన విఞ్ఞాణక్ఖన్ధం దేసేతి, ధాతువవత్థానేన మనోవిఞ్ఞాణధాతుం, ఆయతనవవత్థానేన మనాయతనం, ఇన్ద్రియవవత్థానేన మనిన్ద్రియం. తస్స కిం పుబ్బఙ్గమా ధమ్మా? సంఖిత్తేన ఛ ధమ్మా పుబ్బఙ్గమా ధమ్మా కుసలమూలాని చ అకుసలమూలాని చ అనిమిత్తం ఇమమ్హి సుత్తే కుసలమూలం దేసితం. తత్థ కతమా మనోపుబ్బఙ్గమా ధమ్మా? మనో తేసం పుబ్బఙ్గమం, యథాపి బలస్స రాజా పుబ్బఙ్గమో, ఏవమేవ ధమ్మానం మనోపుబ్బఙ్గమా. తత్థ తివిధానం పుబ్బఙ్గమానం నేక్ఖమ్మచ్ఛన్దేన అబ్యాపాదచ్ఛన్దేన అవిహింసాఛన్దేన. అలోభస్స నేక్ఖమ్మచ్ఛన్దేన పుబ్బఙ్గమా. అదోసస్స అబ్యాపాదచ్ఛన్దేన పుబ్బఙ్గమా. అమోహస్స అవిహింసాఛన్దేన పుబ్బఙ్గమా. తత్థ మనోసేట్ఠాతి మనసా ఇమే ధమ్మా ఉస్సటా మనేన వా నిమ్మితా. మనోవ ఇమేసం ధమ్మానం సేట్ఠోతి మనోవ ఇమేసం ధమ్మానం సేట్ఠజేట్ఠోతి మనోవ ఇమేసం ధమ్మానం ఆధిపచ్చం కరోతీతి మనోసేట్ఠా. మనోజవాతి యత్థ మనో గచ్ఛతి. తత్థ ఇమే ధమ్మా గచ్ఛన్తీతి మనోజవా. యథా వాతో సీఘం గచ్ఛతి అఞ్ఞో వా కోచి సీఘం గామకో వుచ్చతే వాతజవోతి పక్ఖిగామికోతి, ఏవమేవ ఇమే ధమ్మా మనేన సమ్పజాయమానా గచ్ఛన్తి, తత్థ ఇమే ధమ్మా గచ్ఛన్తీతి మనోజవాతి. తే తివిధా ఛన్దసముదానితా అనావిలతా చ సఙ్కప్పో. సత్తవిధా చ కాయికం సుచరితం వాచసికం సుచరితం, తే దస కుసలకమ్మపథా. తత్థ మనసా చే పసన్నేనాతి మనోకమ్మం. భాసతి వాతి వచీకమ్మం. కరోతి వాతి కాయకమ్మం. ఇమేహి ఇమస్మిం సుత్తే దస కుసలకమ్మపథా పరమాపి సన్తా సీలవతా పరమా. సో భవతి వివత్తియం న లోకనియ్యానాయ వాసనాభాగియం సుత్తం భవతి. అయం దేసనా.

    Tattha katamo desanā hāro? Imamhi sutte ko attho khandhavavatthānena viññāṇakkhandhaṃ deseti, dhātuvavatthānena manoviññāṇadhātuṃ, āyatanavavatthānena manāyatanaṃ, indriyavavatthānena manindriyaṃ. Tassa kiṃ pubbaṅgamā dhammā? Saṃkhittena cha dhammā pubbaṅgamā dhammā kusalamūlāni ca akusalamūlāni ca animittaṃ imamhi sutte kusalamūlaṃ desitaṃ. Tattha katamā manopubbaṅgamā dhammā? Mano tesaṃ pubbaṅgamaṃ, yathāpi balassa rājā pubbaṅgamo, evameva dhammānaṃ manopubbaṅgamā. Tattha tividhānaṃ pubbaṅgamānaṃ nekkhammacchandena abyāpādacchandena avihiṃsāchandena. Alobhassa nekkhammacchandena pubbaṅgamā. Adosassa abyāpādacchandena pubbaṅgamā. Amohassa avihiṃsāchandena pubbaṅgamā. Tattha manoseṭṭhāti manasā ime dhammā ussaṭā manena vā nimmitā. Manova imesaṃ dhammānaṃ seṭṭhoti manova imesaṃ dhammānaṃ seṭṭhajeṭṭhoti manova imesaṃ dhammānaṃ ādhipaccaṃ karotīti manoseṭṭhā. Manojavāti yattha mano gacchati. Tattha ime dhammā gacchantīti manojavā. Yathā vāto sīghaṃ gacchati añño vā koci sīghaṃ gāmako vuccate vātajavoti pakkhigāmikoti, evameva ime dhammā manena sampajāyamānā gacchanti, tattha ime dhammā gacchantīti manojavāti. Te tividhā chandasamudānitā anāvilatā ca saṅkappo. Sattavidhā ca kāyikaṃ sucaritaṃ vācasikaṃ sucaritaṃ, te dasa kusalakammapathā. Tattha manasā ce pasannenāti manokammaṃ. Bhāsati vāti vacīkammaṃ. Karoti vāti kāyakammaṃ. Imehi imasmiṃ sutte dasa kusalakammapathā paramāpi santā sīlavatā paramā. So bhavati vivattiyaṃ na lokaniyyānāya vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ bhavati. Ayaṃ desanā.

    తత్థ కతమో విచయో హారో? మనోపుబ్బఙ్గమా ధమ్మాతి కుసలమూలాని చ అట్ఠఙ్గసమ్మత్తాని. ఇదం సుత్తం.

    Tattha katamo vicayo hāro? Manopubbaṅgamā dhammāti kusalamūlāni ca aṭṭhaṅgasammattāni. Idaṃ suttaṃ.

    యుత్తీతి దసన్నం కుసలకమ్మపథానం యో విపాకో, సో సుఖవేదనీయో అబ్యాపాదస్సఙ్గమానో. ఛాయావ అనపాయినీతి అనుగచ్ఛతి అత్థి ఏసా యుత్తి.

    Yuttīti dasannaṃ kusalakammapathānaṃ yo vipāko, so sukhavedanīyo abyāpādassaṅgamāno. Chāyāva anapāyinīti anugacchati atthi esā yutti.

    పదట్ఠానన్తి అట్ఠారసన్నం మనోపవిచారానం పదట్ఠానం. మనోపుబ్బఙ్గమా ధమ్మాతి సబ్బకుసలపక్ఖస్స ఇమే ధమ్మా పదట్ఠానం. మనసా చే పసన్నేనాతి యో చేతసో పసాదో, ఇదం సద్ధిన్ద్రియస్స పదట్ఠానం. భాసతి వాతి సమ్మావాచాయ. కరోతి వాతి సమ్మాకమ్మన్తస్స చ సమ్మావాయామస్స చ పదట్ఠానం.

    Padaṭṭhānanti aṭṭhārasannaṃ manopavicārānaṃ padaṭṭhānaṃ. Manopubbaṅgamā dhammāti sabbakusalapakkhassa ime dhammā padaṭṭhānaṃ. Manasā ce pasannenāti yo cetaso pasādo, idaṃ saddhindriyassa padaṭṭhānaṃ. Bhāsati vāti sammāvācāya. Karoti vāti sammākammantassa ca sammāvāyāmassa ca padaṭṭhānaṃ.

    లక్ఖణోతి ఇతి పుబ్బఙ్గమా ధమ్మాతి వేదనాపుబ్బఙ్గమాపి ఏతే, సఞ్ఞాపుబ్బఙ్గమాపి ఏతే, సఙ్ఖారపుబ్బఙ్గమాపి ఏతే. యే కేచి ధమ్మా సహజాతా సబ్బే పుబ్బఙ్గమా ఏతేసం ధమ్మానం. తతో నం సుఖమన్వేతీతి సోమనస్సమపి నం అన్వేతి యం సుసుఖచ్ఛాయా తదాపి నం సుఖం తదపి అన్వేతి.

    Lakkhaṇoti iti pubbaṅgamā dhammāti vedanāpubbaṅgamāpi ete, saññāpubbaṅgamāpi ete, saṅkhārapubbaṅgamāpi ete. Ye keci dhammā sahajātā sabbe pubbaṅgamā etesaṃ dhammānaṃ. Tato naṃ sukhamanvetīti somanassamapi naṃ anveti yaṃ susukhacchāyā tadāpi naṃ sukhaṃ tadapi anveti.

    ౮౪. తత్థ కతమో చతుబ్యూహో హారో? మనోపుబ్బఙ్గమాతి న ఇదం ఏకాదివచనం. కిం కారణా? సబ్బే యేవ ఇమే ఛవిఞ్ఞాణకాయా, ఇమమ్హి భగవతో కో అధిప్పాయో? యే సుఖేన అత్థికా, తే మనం పసాదేన్తీతి అయం ఇమమ్హి సుత్తే భగవతో అధిప్పాయో. అత్థో పుబ్బేయేవ నిద్దిట్ఠో.

    84. Tattha katamo catubyūho hāro? Manopubbaṅgamāti na idaṃ ekādivacanaṃ. Kiṃ kāraṇā? Sabbe yeva ime chaviññāṇakāyā, imamhi bhagavato ko adhippāyo? Ye sukhena atthikā, te manaṃ pasādentīti ayaṃ imamhi sutte bhagavato adhippāyo. Attho pubbeyeva niddiṭṭho.

    యాని హి కుసలమూలాని, తాని అట్ఠానిసంసమత్తా హేతు, అయం అట్ఠఙ్గికో మగ్గో. దస ఠానాని దేసనాహేతూని దేసనాపచ్చయా నిద్దేసనా చ. తత్థ యం మఞ్ఞే దుక్ఖేన సహ నామరూపం విఞ్ఞాణసచ్చన్తి అఙ్గేన కుసలమూలం పహీయతి, అయం అప్పహీనభూమియం సముదయో. యం తేసం పహానా, అయం నిరోధో. ఇమాని చత్తారి సచ్చాని. అయం ఆవట్టో హారో.

    Yāni hi kusalamūlāni, tāni aṭṭhānisaṃsamattā hetu, ayaṃ aṭṭhaṅgiko maggo. Dasa ṭhānāni desanāhetūni desanāpaccayā niddesanā ca. Tattha yaṃ maññe dukkhena saha nāmarūpaṃ viññāṇasaccanti aṅgena kusalamūlaṃ pahīyati, ayaṃ appahīnabhūmiyaṃ samudayo. Yaṃ tesaṃ pahānā, ayaṃ nirodho. Imāni cattāri saccāni. Ayaṃ āvaṭṭo hāro.

    విభత్తీతి –

    Vibhattīti –

    మనోపుబ్బఙ్గమా ధమ్మా, మనోసేట్ఠా మనోమయా;

    Manopubbaṅgamā dhammā, manoseṭṭhā manomayā;

    మనసా చే పసన్నేన, భాసతి వా కరోతి వా;

    Manasā ce pasannena, bhāsati vā karoti vā;

    తతో నం సుఖమన్వేతి, ఛాయావ అనపాయినీతి.

    Tato naṃ sukhamanveti, chāyāva anapāyinīti.

    తం న ఏకంసేన సమణస్స వా బ్రాహ్మణస్స వా పన హోతి. తస్స వా మిచ్ఛాదిట్ఠికస్స సకసత్థే చిత్తం పసాదేతి, తేన చ పసన్నేన చిత్తేన భాసతి బ్యాకరోతి న తం సుఖమన్వేతి న ఛాయావ అనుగామినీ, దుక్ఖమేవ తం అన్వేతి. యథా వహన్తం చక్కం పదమన్వేతి, ఇదం తం విభజ్జబ్యాకరణీయం. మనసా చే పసన్నేన కాయకమ్మం వచీకమ్మం సుఖవేదనీయన్తి సమగ్గతే సుఖవేదనీయం మిచ్ఛగ్గతే దుక్ఖవేదనీయం, అయం విభత్తి.

    Taṃ na ekaṃsena samaṇassa vā brāhmaṇassa vā pana hoti. Tassa vā micchādiṭṭhikassa sakasatthe cittaṃ pasādeti, tena ca pasannena cittena bhāsati byākaroti na taṃ sukhamanveti na chāyāva anugāminī, dukkhameva taṃ anveti. Yathā vahantaṃ cakkaṃ padamanveti, idaṃ taṃ vibhajjabyākaraṇīyaṃ. Manasā ce pasannena kāyakammaṃ vacīkammaṃ sukhavedanīyanti samaggate sukhavedanīyaṃ micchaggate dukkhavedanīyaṃ, ayaṃ vibhatti.

    తత్థ కతమో పరివత్తనో హారో? మనోపుబ్బఙ్గమా ధమ్మాతి యం మనసా పదుట్ఠేన భాసతి వా కరోతి వా దుక్ఖమస్సానుగామినీ, ఏతానియేవ ద్వే సుత్తాని భాసితాని ఏస ఏవ చ పటిపక్ఖో. వేవచనన్తి యదిదం మనోచిత్తం విఞ్ఞాణం మనిన్ద్రియం మనోవిఞ్ఞాణధాతు.

    Tattha katamo parivattano hāro? Manopubbaṅgamā dhammāti yaṃ manasā paduṭṭhena bhāsati vā karoti vā dukkhamassānugāminī, etāniyeva dve suttāni bhāsitāni esa eva ca paṭipakkho. Vevacananti yadidaṃ manocittaṃ viññāṇaṃ manindriyaṃ manoviññāṇadhātu.

    పఞ్ఞత్తీతి మనోపుబ్బఙ్గమా ధమ్మాతి అయం మనో కిఞ్చి పఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తం. ధమ్మాతి కుసలకమ్మపథపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తం. మనోసేట్ఠాతి విసిట్ఠపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తం. మనోజవాతి సహపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తం. చిత్తన్తి నేక్ఖమ్మపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తం. మనసా చే పసన్నేనాతి సద్ధిన్ద్రియపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తం. మనసా చే పసన్నేనాతి అనావిలసఙ్కప్పదుతియజ్ఝానపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తం . మనసా చే పసన్నేనాతి అస్సద్ధానం పటిపక్ఖపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తం. భాసతి వాతి సమ్మావాచాపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తం. కరోతి వాతి సమ్మాకమ్మన్తపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తం. తతో నం సుఖమన్వేతీతి ఝానసమాధానం. ఇన్ద్రియేసు మనిన్ద్రియం. పటిచ్చసముప్పాదే విఞ్ఞాణం. మనోపుబ్బఙ్గమా ధమ్మాతి మేత్తా చ ముదుతా చ ఝానేసు దుతియం ఝానం తతియఞ్చ. ఖన్ధేసు సఙ్ఖారక్ఖన్ధపరియాపన్నో. ధాతూసు ధమ్మధాతు, ఆయతనేసు ధమ్మాయతనం. యం కుసలం ఇన్ద్రియేసు సుఖిన్ద్రియఞ్చ సోమనస్సిన్ద్రియఞ్చ పదట్ఠానం. ఇమేసం ధమ్మానం పటిచ్చసముప్పన్నానం ఫస్సపచ్చయా సుఖవేదనీయో ఫస్సో సుఖవేదనా మనోపవిచారేసు సోమనస్సవిచారో ఛత్తింసేసు పఠమపదేసు ఛ సోమనస్సనేక్ఖమ్మస్సితా. ఇతి అయం ఓతరణో హారో.

    Paññattīti manopubbaṅgamā dhammāti ayaṃ mano kiñci paññattiyā paññattaṃ. Dhammāti kusalakammapathapaññattiyā paññattaṃ. Manoseṭṭhāti visiṭṭhapaññattiyā paññattaṃ. Manojavāti sahapaññattiyā paññattaṃ. Cittanti nekkhammapaññattiyā paññattaṃ. Manasā ce pasannenāti saddhindriyapaññattiyā paññattaṃ. Manasā ce pasannenāti anāvilasaṅkappadutiyajjhānapaññattiyā paññattaṃ . Manasā ce pasannenāti assaddhānaṃ paṭipakkhapaññattiyā paññattaṃ. Bhāsati vāti sammāvācāpaññattiyā paññattaṃ. Karoti vāti sammākammantapaññattiyā paññattaṃ. Tato naṃ sukhamanvetīti jhānasamādhānaṃ. Indriyesu manindriyaṃ. Paṭiccasamuppāde viññāṇaṃ. Manopubbaṅgamā dhammāti mettā ca mudutā ca jhānesu dutiyaṃ jhānaṃ tatiyañca. Khandhesu saṅkhārakkhandhapariyāpanno. Dhātūsu dhammadhātu, āyatanesu dhammāyatanaṃ. Yaṃ kusalaṃ indriyesu sukhindriyañca somanassindriyañca padaṭṭhānaṃ. Imesaṃ dhammānaṃ paṭiccasamuppannānaṃ phassapaccayā sukhavedanīyo phasso sukhavedanā manopavicāresu somanassavicāro chattiṃsesu paṭhamapadesu cha somanassanekkhammassitā. Iti ayaṃ otaraṇo hāro.

    తత్థ కతమో సోధనో హారో? యం అత్థం ఆరబ్భ ఇదం సుత్తం భాసితం. సో అత్థో నియుత్తో ఏతమత్థం ఆరబ్భ సుత్తం. అయం సోధనో హారో.

    Tattha katamo sodhano hāro? Yaṃ atthaṃ ārabbha idaṃ suttaṃ bhāsitaṃ. So attho niyutto etamatthaṃ ārabbha suttaṃ. Ayaṃ sodhano hāro.

    ౮౫. తత్థ కతమో అధిట్ఠానో హారో? మనోపుబ్బఙ్గమా ధమ్మాతి వేవచనపఞ్ఞత్తి, న ఏకత్తపఞ్ఞత్తి. ధమ్మాతి ఏకతో న వేవచనపఞ్ఞత్తి. మనసా చే పసన్నేనాతి సో పసాదో ద్విధో అజ్ఝత్తఞ్చ అబ్యాపాదావిక్ఖమ్భనబహిద్ధా చ ఓకప్పనతో. సో అజ్ఝత్తపసాదో ద్విధో. సముగ్ఘాతపసాదో చ విక్ఖమ్భనపసాదో చ బ్యాపాదపరియుట్ఠానం. విఘాతో న మూలపసాదో జాతమూలమ్పి వా. పసాదో సబ్యాపాదం విఘాతేన. తతో నం సుఖమన్వేతీతి సుఖం కాయికఞ్చ చేతసికఞ్చ అప్పియవిప్పయోగోపి పియసమ్పయోగోపి నేక్ఖమ్మసుఖమ్పి పుథుజ్జనసుఖమ్పి పీతిసమ్బోజ్ఝఙ్గమ్పి చేతసికం సుఖం . యమ్పి పస్సద్ధకాయో సుఖం వేదేతి, తమ్పి కాయికం సుఖం బోజ్ఝఙ్గా చ చేతసికం సుఖం. యమ్పి పస్సద్ధకాయో సుఖం వేదేసి, తమ్పి తఞ్చ సుఖపదట్ఠానం పఞ్ఞత్తియా యథావుత్తం తం అపరామట్ఠం కుసలానం ధమ్మానం. అన్వేతీతి అప్పనా సన్దిస్సతి న చాయం వా పత్తభూతో అన్వేతి. తదిదం సుత్తం ద్వీహి ఆకారేహి అధిట్ఠాతబ్బం. హేతునా చ యో పసన్నమానసో విపాకేన చ యో దుక్ఖవేదనీయో.

    85. Tattha katamo adhiṭṭhāno hāro? Manopubbaṅgamā dhammāti vevacanapaññatti, na ekattapaññatti. Dhammāti ekato na vevacanapaññatti. Manasā ce pasannenāti so pasādo dvidho ajjhattañca abyāpādāvikkhambhanabahiddhā ca okappanato. So ajjhattapasādo dvidho. Samugghātapasādo ca vikkhambhanapasādo ca byāpādapariyuṭṭhānaṃ. Vighāto na mūlapasādo jātamūlampi vā. Pasādo sabyāpādaṃ vighātena. Tato naṃ sukhamanvetīti sukhaṃ kāyikañca cetasikañca appiyavippayogopi piyasampayogopi nekkhammasukhampi puthujjanasukhampi pītisambojjhaṅgampi cetasikaṃ sukhaṃ . Yampi passaddhakāyo sukhaṃ vedeti, tampi kāyikaṃ sukhaṃ bojjhaṅgā ca cetasikaṃ sukhaṃ. Yampi passaddhakāyo sukhaṃ vedesi, tampi tañca sukhapadaṭṭhānaṃ paññattiyā yathāvuttaṃ taṃ aparāmaṭṭhaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ. Anvetīti appanā sandissati na cāyaṃ vā pattabhūto anveti. Tadidaṃ suttaṃ dvīhi ākārehi adhiṭṭhātabbaṃ. Hetunā ca yo pasannamānaso vipākena ca yo dukkhavedanīyo.

    పరిక్ఖారోతి భగవా పఞ్చసతేన భిక్ఖుసఙ్ఘేన నగరం పవిసతి రాజగహం. తత్థ మనుస్సో పుగ్గలో భగవన్తం పరివిసతి, తస్స పసాదో ఉప్పన్నో కుసలమూలపుబ్బయోగావచరోపి. సో అఞ్ఞేసఞ్చ అక్ఖాతి, ఇదం వాచం భాసతి లాభా తేసం, యేసం నివేసనం భగవా పవిసతి, అమ్హాకమ్పి యది భవేయ్య మయమ్పి భగవతో సంపసాదం లచ్ఛమ్హాతి. యేన భగవా తేనఞ్జలిం పణామేత్వా ‘‘నమో భగవతో నమో భగవతో’’తి అబ్యాపాదమానో ఏకమన్తే అట్ఠాసి. తదనన్తరే భగవా ఇమం సుత్తం అభాసిత్థ ‘‘మనోపుబ్బఙ్గమా ధమ్మా’’తి. సబ్బం సుత్తం తథా యం పరేసం భాసతి ఇదం వాచాకమ్మం. యం అఞ్జలిం పణామేతి, ఇదం కాయకమ్మం. యో మనోపసాదో, ఇదం మనోకమ్మం. తత్థ యం పరేసం పకాసేతి భాసతి వణ్ణం. యేసం భగవా నివేసనం గచ్ఛతీతి. సబ్బం తస్స అలోభో కుసలమూలం. యం భగవతి మేత్తచిత్తో, తస్స అదోసో కుసలమూలం . యం అఞ్జలిం పణామేతి మానఞ్చ నిగ్గణ్హాతి, తత్థస్స అమోహో కుసలమూలం పాతుభవతి. యం ఉళారపఞ్ఞం పటిలభతి, ఇదమస్స దిట్ఠివిపల్లాసప్పహానం. యం తథాయేవ సంవరో హోతి, ఇదమస్స సఞ్ఞావిపల్లాసప్పహానం. యం మనస్స పసాదనం, ఇదమస్స చిత్తవిపల్లాసప్పహానన్తి అకుసలవిపల్లాసానం విక్ఖమ్భనం పహానం పచ్చయో. తీణి కుసలమూలాని యో అనావిలచిత్తసఙ్కప్పో, సో తస్స మనసికారోతి వుచ్చతి. యం కిలేసేహి విక్ఖమ్భనం ఇతి విపల్లాసా చ ఆరమ్మణా సప్పచ్చయతాయ పచ్చయో కుసలమూలాని చ సన్దిస్సయతాయ పచ్చయో, సో చ మనసికారో హేతునా ఇమినా పచ్చయేన చిత్తం ఉప్పన్నం. తత్థ యం ససత్థారమ్మణం చిత్తం పవత్తం అయం బుద్ధానుస్సతి. యమ్పి భగవతో గుణే మనసి కరోతి, అయమస్స ధమ్మానుస్సతి. తత్థ సతిసమ్పజఞ్ఞం హేతు, అయఞ్చ పచ్చయో. వాచా పఞ్ఞా హేతు వితక్కవిచారా పచ్చయో. కాయసఙ్ఖారా కమ్మస్స అభిసఙ్ఖారో నామ హేతు వా అప్పచ్చయో సుఖవేదనీయస్స కమ్మస్స ఉపచయో హేతుకా కమ్మస్స పచ్చయో.

    Parikkhāroti bhagavā pañcasatena bhikkhusaṅghena nagaraṃ pavisati rājagahaṃ. Tattha manusso puggalo bhagavantaṃ parivisati, tassa pasādo uppanno kusalamūlapubbayogāvacaropi. So aññesañca akkhāti, idaṃ vācaṃ bhāsati lābhā tesaṃ, yesaṃ nivesanaṃ bhagavā pavisati, amhākampi yadi bhaveyya mayampi bhagavato saṃpasādaṃ lacchamhāti. Yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā ‘‘namo bhagavato namo bhagavato’’ti abyāpādamāno ekamante aṭṭhāsi. Tadanantare bhagavā imaṃ suttaṃ abhāsittha ‘‘manopubbaṅgamā dhammā’’ti. Sabbaṃ suttaṃ tathā yaṃ paresaṃ bhāsati idaṃ vācākammaṃ. Yaṃ añjaliṃ paṇāmeti, idaṃ kāyakammaṃ. Yo manopasādo, idaṃ manokammaṃ. Tattha yaṃ paresaṃ pakāseti bhāsati vaṇṇaṃ. Yesaṃ bhagavā nivesanaṃ gacchatīti. Sabbaṃ tassa alobho kusalamūlaṃ. Yaṃ bhagavati mettacitto, tassa adoso kusalamūlaṃ . Yaṃ añjaliṃ paṇāmeti mānañca niggaṇhāti, tatthassa amoho kusalamūlaṃ pātubhavati. Yaṃ uḷārapaññaṃ paṭilabhati, idamassa diṭṭhivipallāsappahānaṃ. Yaṃ tathāyeva saṃvaro hoti, idamassa saññāvipallāsappahānaṃ. Yaṃ manassa pasādanaṃ, idamassa cittavipallāsappahānanti akusalavipallāsānaṃ vikkhambhanaṃ pahānaṃ paccayo. Tīṇi kusalamūlāni yo anāvilacittasaṅkappo, so tassa manasikāroti vuccati. Yaṃ kilesehi vikkhambhanaṃ iti vipallāsā ca ārammaṇā sappaccayatāya paccayo kusalamūlāni ca sandissayatāya paccayo, so ca manasikāro hetunā iminā paccayena cittaṃ uppannaṃ. Tattha yaṃ sasatthārammaṇaṃ cittaṃ pavattaṃ ayaṃ buddhānussati. Yampi bhagavato guṇe manasi karoti, ayamassa dhammānussati. Tattha satisampajaññaṃ hetu, ayañca paccayo. Vācā paññā hetu vitakkavicārā paccayo. Kāyasaṅkhārā kammassa abhisaṅkhāro nāma hetu vā appaccayo sukhavedanīyassa kammassa upacayo hetukā kammassa paccayo.

    ౮౬. తత్థ కతమో సమారోపనో హారో? మనసాయేవ పసన్నేన సతోయేవేత్థ పసన్నో అపి చ చిత్తవోదానా సత్తా విముచ్చన్తీతి తేన సత్తా చిత్తపుబ్బఙ్గమా చిత్తేన పసన్నేన చేతనాపి తత్థ చిత్తభూతా భవన్తీతి పటిఘా అయం చేతనానం పసాదేన కాయో చస్స పసాదో , సో చ ఆరభతి పసాదేన పసన్నో సఞ్ఞానన్తి చస్స అవిపరీతా, సో పఞ్చవిధో విక్ఖమ్భనా, కాయపస్సమ్భనాయేవా పసాదో చిత్తసితో చిత్తం పన పుబ్బంయేవ పసన్నం. అయం సమారోపనా. ఏవం పఞ్చన్నమ్పి పసాదో. తతో నం సుఖమన్వేతీతి కతమం భగవా నిద్దిసతి? న హి అత్తసచ్చం తస్స కమ్మస్స విపాకో అన్వేతి. తస్స ఉపాయో అనుగచ్ఛతి యదా సితపచ్చయా ఉప్పజ్జతే సోమనస్సం అవిప్పటిసారోపి అన్వేతి. అయం సమారోపనో హారో.

    86. Tattha katamo samāropano hāro? Manasāyeva pasannena satoyevettha pasanno api ca cittavodānā sattā vimuccantīti tena sattā cittapubbaṅgamā cittena pasannena cetanāpi tattha cittabhūtā bhavantīti paṭighā ayaṃ cetanānaṃ pasādena kāyo cassa pasādo , so ca ārabhati pasādena pasanno saññānanti cassa aviparītā, so pañcavidho vikkhambhanā, kāyapassambhanāyevā pasādo cittasito cittaṃ pana pubbaṃyeva pasannaṃ. Ayaṃ samāropanā. Evaṃ pañcannampi pasādo. Tato naṃ sukhamanvetīti katamaṃ bhagavā niddisati? Na hi attasaccaṃ tassa kammassa vipāko anveti. Tassa upāyo anugacchati yadā sitapaccayā uppajjate somanassaṃ avippaṭisāropi anveti. Ayaṃ samāropano hāro.

    మహానామ సక్కస్స సుత్తం 31. తస్మిం చే సమయే అస్సతో అసమ్పజానో కాలం కరేయ్య కామే భవతి. అస్సతో అభిసమాహారో యో మా భాయి, మహానామ, యం తం చిత్తం దీఘరత్తం సద్ధాపరిభావితం సీలపరిభావితం సుతచాగపరిభావితన్తి విత్థారేన కాతబ్బం. చాగేన చ పఞ్ఞాయ చ కిం దస్సేతి? యా సద్ధా, సా చేతసో పసాదో. యా అనావిలసఙ్కప్పితా, సా సద్ధా. కిం కారణా? అనావిలలక్ఖణా. అనావిలలక్ఖణా హి సద్ధా. అపరే ఆహు గుణపరిసుద్ధినిట్ఠాగమనలక్ఖణా, యఞ్చ అపరే వా వచనపటిగ్గహలక్ఖణా సద్ధా. అపరో పరియాయో అత్తానం యది ఏవం ఓకప్పేతి ‘‘నాహం కిఞ్చి జానామీతి ఏసా అహం తత్థ అనుఞ్ఞత్తా అనఞ్ఞతా’’తి. అయం సద్ధాతి. అపరో పరియాయో ఏకసట్ఠియా దిట్ఠిగతానం ఆదీనవానుపస్సనా అనిచ్చం దుక్ఖమనత్తాతి. తేన చ పదిట్ఠం భవతి యథా గమ్భీరే ఉదపానే ఉదకం చక్ఖునా పస్సతి న చ కాయేన అభిసమ్భునాతి. ఏవమస్స అరియా నిజ్ఝానక్ఖన్తియా దిట్ఠి భవతి, న చ సచ్ఛికతా. అయం వుచ్చతి సద్ధా. సా చ లోకికా. అపరో పరియాయో ఖమతి పుథుజ్జనభూతస్స వీసతి చాతి కో సక్కాయాధీనా న నివేసో. న ఏతం ఏకన్తి నయసఞ్ఞా యథాభూతం దిట్ఠియా తు ఖలు ముదూహి పఞ్చహి ఇన్ద్రియేహి దస్సనమగ్గేన పహీనా భవన్తి. దిట్ఠేకట్ఠా చ కిలేసా, అయం సద్ధా.

    Mahānāma sakkassa suttaṃ 32. Tasmiṃ ce samaye assato asampajāno kālaṃ kareyya kāme bhavati. Assato abhisamāhāro yo mā bhāyi, mahānāma, yaṃ taṃ cittaṃ dīgharattaṃ saddhāparibhāvitaṃ sīlaparibhāvitaṃ sutacāgaparibhāvitanti vitthārena kātabbaṃ. Cāgena ca paññāya ca kiṃ dasseti? Yā saddhā, sā cetaso pasādo. Yā anāvilasaṅkappitā, sā saddhā. Kiṃ kāraṇā? Anāvilalakkhaṇā. Anāvilalakkhaṇā hi saddhā. Apare āhu guṇaparisuddhiniṭṭhāgamanalakkhaṇā, yañca apare vā vacanapaṭiggahalakkhaṇā saddhā. Aparo pariyāyo attānaṃ yadi evaṃ okappeti ‘‘nāhaṃ kiñci jānāmīti esā ahaṃ tattha anuññattā anaññatā’’ti. Ayaṃ saddhāti. Aparo pariyāyo ekasaṭṭhiyā diṭṭhigatānaṃ ādīnavānupassanā aniccaṃ dukkhamanattāti. Tena ca padiṭṭhaṃ bhavati yathā gambhīre udapāne udakaṃ cakkhunā passati na ca kāyena abhisambhunāti. Evamassa ariyā nijjhānakkhantiyā diṭṭhi bhavati, na ca sacchikatā. Ayaṃ vuccati saddhā. Sā ca lokikā. Aparo pariyāyo khamati puthujjanabhūtassa vīsati cāti ko sakkāyādhīnā na niveso. Na etaṃ ekanti nayasaññā yathābhūtaṃ diṭṭhiyā tu khalu mudūhi pañcahi indriyehi dassanamaggena pahīnā bhavanti. Diṭṭhekaṭṭhā ca kilesā, ayaṃ saddhā.

    సోతాపత్తఙ్గమదుక్ఖాయం భూమియం పరిపుణ్ణా వుచ్చతి. తస్మింయేవ భూమియం సేక్ఖసీలం అరియా ధారన్తి వుచ్చతి. తస్మింయేవ భూమియం ముదుపఞ్ఞా పఞ్ఞిన్ద్రియన్తి వుచ్చతి. తస్మింయేవ భూమియం ఖన్ధేహి అనత్థికతా, అయం చాగో. తస్మా సద్ధా చాగాధిట్ఠానేన నిద్దిసితబ్బా. యతికేన 33 భియ్యో మనేన సా హిస్స విపరీతా దిట్ఠికా అస్సద్ధా, సా నయనఉపధీసు పమత్తా సమాదిన్నా. తత్థ సద్ధిన్ద్రియం యో కామం పరివిస్సన్తి ఇతి సన్తపాపపటినిస్సగ్గా న చాగాధిట్ఠానం పఞ్ఞిన్ద్రియేన పఞ్ఞాధిట్ఠానం, సీలేన ఉపసమాధిట్ఠానం. ఇమే చత్తారో ధమ్మా సీలం పరిభావయన్తి సద్ధా సీలం చాగో చ పఞ్ఞాతి. తత్థ సద్ధాయ ఓఘం తరతి. యం సీలం, అయం అప్పమాదో. యో చాగో, ఇదం పఞ్ఞాయ కమ్మం. యా పఞ్ఞా, ఇదం పఞ్ఞిన్ద్రియం, తత్థ యం సద్ధిన్ద్రియం. తం తీసు అవేచ్చప్పసాదేసు. యం సీలం, తం సద్ధిన్ద్రియేసు. యో చాగో, సో చతూసు ఝానేసు. యా పఞ్ఞా, సా సచ్చేసు, సతి సబ్బత్థగామినీ. తస్స సేక్ఖస్స భద్దికా భతి, భద్దికో అభిసమ్పరాయో. తస్స సమ్ముట్ఠస్సతికస్స సీలం కరోన్తస్స న కాయసమ్ముట్ఠస్సతితాయ తాని వా ఇన్ద్రియాని తం వా కుసలమూలం కమ్మవిపాకం భవతి. తస్స తికస్స అత్థనిద్దేసో. తత్థ సద్ధా సీలం చాగో పఞ్ఞా చత్తారో ధమ్మా. యా సద్ధా యా చ పఞ్ఞా, ఇదం మనోసుచరితం. యం సీలం, ఇదం కాయికం వాచసికం సుచరితం. యో చాగో, ఇదం చేతసికం అలోభో సుచరితం. ఇతి చిత్తే గహితే పఞ్చక్ఖన్ధా గహితా భవన్తి. ఇమేహి ధమ్మేహి సుచరితం ఇదం దుక్ఖఞ్చ అరియసచ్చం పదట్ఠానం మగ్గస్స.

    Sotāpattaṅgamadukkhāyaṃ bhūmiyaṃ paripuṇṇā vuccati. Tasmiṃyeva bhūmiyaṃ sekkhasīlaṃ ariyā dhāranti vuccati. Tasmiṃyeva bhūmiyaṃ mudupaññā paññindriyanti vuccati. Tasmiṃyeva bhūmiyaṃ khandhehi anatthikatā, ayaṃ cāgo. Tasmā saddhā cāgādhiṭṭhānena niddisitabbā. Yatikena 34 bhiyyo manena sā hissa viparītā diṭṭhikā assaddhā, sā nayanaupadhīsu pamattā samādinnā. Tattha saddhindriyaṃ yo kāmaṃ parivissanti iti santapāpapaṭinissaggā na cāgādhiṭṭhānaṃ paññindriyena paññādhiṭṭhānaṃ, sīlena upasamādhiṭṭhānaṃ. Ime cattāro dhammā sīlaṃ paribhāvayanti saddhā sīlaṃ cāgo ca paññāti. Tattha saddhāya oghaṃ tarati. Yaṃ sīlaṃ, ayaṃ appamādo. Yo cāgo, idaṃ paññāya kammaṃ. Yā paññā, idaṃ paññindriyaṃ, tattha yaṃ saddhindriyaṃ. Taṃ tīsu aveccappasādesu. Yaṃ sīlaṃ, taṃ saddhindriyesu. Yo cāgo, so catūsu jhānesu. Yā paññā, sā saccesu, sati sabbatthagāminī. Tassa sekkhassa bhaddikā bhati, bhaddiko abhisamparāyo. Tassa sammuṭṭhassatikassa sīlaṃ karontassa na kāyasammuṭṭhassatitāya tāni vā indriyāni taṃ vā kusalamūlaṃ kammavipākaṃ bhavati. Tassa tikassa atthaniddeso. Tattha saddhā sīlaṃ cāgo paññā cattāro dhammā. Yā saddhā yā ca paññā, idaṃ manosucaritaṃ. Yaṃ sīlaṃ, idaṃ kāyikaṃ vācasikaṃ sucaritaṃ. Yo cāgo, idaṃ cetasikaṃ alobho sucaritaṃ. Iti citte gahite pañcakkhandhā gahitā bhavanti. Imehi dhammehi sucaritaṃ idaṃ dukkhañca ariyasaccaṃ padaṭṭhānaṃ maggassa.

    ౮౭. తత్థ కతమో విచయో హారో? యా చ సద్ధా యఞ్చ సీలం. తం కిస్స కరోతి? యా సద్ధా తాయ భగవన్తం అనుస్సరతి మత్తేనపి హత్థినా సమాగతా, అస్స భో కుక్కురా సబ్బం సీలేన నప్పటిపజ్జతి కాయేన వా వాచాయ వా ఠానం విసారదో భవతీతి అవిప్పటిసారీ పఞ్ఞా యస్స పఞ్ఞత్తం ఉపట్ఠపేతి. తస్స అఖణ్డస్స సీలం యం న పచ్ఛి తస్సం మోహస్స అకుసలచిత్తం ఉప్పజ్జతి మిచ్ఛాదిట్ఠిసహగతం వా, అయం విచయో హారో. ధమ్మవాదినో భద్దికారాతి భవిస్సతి అత్థి ఏసా యుత్తి.

    87. Tattha katamo vicayo hāro? Yā ca saddhā yañca sīlaṃ. Taṃ kissa karoti? Yā saddhā tāya bhagavantaṃ anussarati mattenapi hatthinā samāgatā, assa bho kukkurā sabbaṃ sīlena nappaṭipajjati kāyena vā vācāya vā ṭhānaṃ visārado bhavatīti avippaṭisārī paññā yassa paññattaṃ upaṭṭhapeti. Tassa akhaṇḍassa sīlaṃ yaṃ na pacchi tassaṃ mohassa akusalacittaṃ uppajjati micchādiṭṭhisahagataṃ vā, ayaṃ vicayo hāro. Dhammavādino bhaddikārāti bhavissati atthi esā yutti.

    తత్థ కతమో పదట్ఠానో హారో? యమిదం చిత్తం దీఘరత్తం పరిభావితం సద్ధాయ సీలేన చాగేన పఞ్ఞాయ సమాధినా పఠమజ్ఝానస్స పదట్ఠానం. యా సద్ధా అస్స అనావిలసఙ్కప్పో, తం దుతియజ్ఝానస్స పదట్ఠానం. తీణి చ అవేచ్చప్పసాదా యం సీలం, తం అరియకన్తం, తం సీలక్ఖన్ధస్స పదట్ఠానం. యా పఞ్ఞా, సా పఞ్ఞాక్ఖన్ధస్స పదట్ఠానం. ఇమే చ ధమ్మా ఇదఞ్చ చిత్తం ఏకోదిభూతసమాధిస్స పదట్ఠానం. సద్ధా సద్ధిన్ద్రియస్స పదట్ఠానం. చాగో సమాధిన్ద్రియస్స పదట్ఠానం. పఞ్ఞా పఞ్ఞిన్ద్రియస్స పదట్ఠానం. సద్ధా చ పఞ్ఞా చ విపస్సనా పదట్ఠానం. సీలఞ్చ చాగో చ సమథస్స పదట్ఠానం. సద్ధా చ పఞ్ఞా చ అవిజ్జా విరాగాయ పఞ్ఞావిముత్తియా పదట్ఠానం. సీలఞ్చ చాగో చ రాగవిరాగాయ చేతోవిముత్తియా పదట్ఠానం.

    Tattha katamo padaṭṭhāno hāro? Yamidaṃ cittaṃ dīgharattaṃ paribhāvitaṃ saddhāya sīlena cāgena paññāya samādhinā paṭhamajjhānassa padaṭṭhānaṃ. Yā saddhā assa anāvilasaṅkappo, taṃ dutiyajjhānassa padaṭṭhānaṃ. Tīṇi ca aveccappasādā yaṃ sīlaṃ, taṃ ariyakantaṃ, taṃ sīlakkhandhassa padaṭṭhānaṃ. Yā paññā, sā paññākkhandhassa padaṭṭhānaṃ. Ime ca dhammā idañca cittaṃ ekodibhūtasamādhissa padaṭṭhānaṃ. Saddhā saddhindriyassa padaṭṭhānaṃ. Cāgo samādhindriyassa padaṭṭhānaṃ. Paññā paññindriyassa padaṭṭhānaṃ. Saddhā ca paññā ca vipassanā padaṭṭhānaṃ. Sīlañca cāgo ca samathassa padaṭṭhānaṃ. Saddhā ca paññā ca avijjā virāgāya paññāvimuttiyā padaṭṭhānaṃ. Sīlañca cāgo ca rāgavirāgāya cetovimuttiyā padaṭṭhānaṃ.

    తత్థ కతమో లక్ఖణో హారో? విఞ్ఞాణే వుత్తే సద్ధాసతిభావితే సబ్బే పఞ్చక్ఖన్ధా వుత్తా భవన్తి. సద్ధాయ భణితాయ సబ్బాని సత్త ధనాని భణితాని హోన్తి సద్ధాధనం…పే॰… సీలక్ఖన్ధే వుత్తే సమాధిక్ఖన్ధో చ పఞ్ఞాక్ఖన్ధో చ వుత్తా భవన్తి. యం తం చిత్తం దీఘరత్తం పరిభావితం పచ్ఛిమకే కాలే న తదనుపరివత్తి భవిస్సతీతి నేతం ఠానం విజ్జతి. తత్థ సఞ్ఞాపి తదనుపరివత్తినీ భవతి. యేపి తజ్జాతికా ధమ్మా, తేపి తదనుపరివత్తినో భవన్తి. రూపసఞ్ఞా రూపసఞ్చేతనానుపస్సనమనసికారో ఏవం ఛన్నం ఆయతనానం విఞ్ఞాణకాయే, అయం లక్ఖణో హారో.

    Tattha katamo lakkhaṇo hāro? Viññāṇe vutte saddhāsatibhāvite sabbe pañcakkhandhā vuttā bhavanti. Saddhāya bhaṇitāya sabbāni satta dhanāni bhaṇitāni honti saddhādhanaṃ…pe… sīlakkhandhe vutte samādhikkhandho ca paññākkhandho ca vuttā bhavanti. Yaṃ taṃ cittaṃ dīgharattaṃ paribhāvitaṃ pacchimake kāle na tadanuparivatti bhavissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Tattha saññāpi tadanuparivattinī bhavati. Yepi tajjātikā dhammā, tepi tadanuparivattino bhavanti. Rūpasaññā rūpasañcetanānupassanamanasikāro evaṃ channaṃ āyatanānaṃ viññāṇakāye, ayaṃ lakkhaṇo hāro.

    తత్థ కతమో చతుబ్యూహో హారో? ఇధ సుత్తే భగవతో కో అధిప్పాయో? యే భద్దికం భతిం ఆకఙ్ఖేయ్య భద్దికఞ్చ అభిసమ్పరాయం, తే సద్ధం సీలం చాగం పఞ్ఞఞ్చ మనసి కరిస్సన్తి, అయం అధిప్పాయో. యే చఞ్ఞేపి సత్తా తథాగతస్స సమ్ముఖం న పటియుజ్ఝన్తే, ఇమం ధమ్మం సోతా అవిప్పటిసారతో కాలం కరిస్సన్తీతి, అయం అధిప్పాయో.

    Tattha katamo catubyūho hāro? Idha sutte bhagavato ko adhippāyo? Ye bhaddikaṃ bhatiṃ ākaṅkheyya bhaddikañca abhisamparāyaṃ, te saddhaṃ sīlaṃ cāgaṃ paññañca manasi karissanti, ayaṃ adhippāyo. Ye caññepi sattā tathāgatassa sammukhaṃ na paṭiyujjhante, imaṃ dhammaṃ sotā avippaṭisārato kālaṃ karissantīti, ayaṃ adhippāyo.

    ౮౮. తత్థ కతమో ఆవట్టో హారో? ఇదమ్పి చత్తారో ధమ్మా సద్ధా చ పఞ్ఞా చ అస్సద్ధియఞ్చ అవిజ్జఞ్చ హనన్తి. సీలఞ్చ చాగో చ తణ్హా చ దోసఞ్చ హనన్తి. తస్స ద్వే మూలాని పహీయన్తి. దుక్ఖం నివత్తేతి అప్పహీనభూమియఞ్చ ద్విమూలాని పఞ్చక్ఖన్ధా. ద్వే అరియసచ్చాని సమథో చ విపస్సనా చ. ద్విన్నం మూలానం పహానం. ఇమాని ద్వే సచ్చాని నిరోధో చ మగ్గో చ. అయం ఆవట్టో హారో.

    88. Tattha katamo āvaṭṭo hāro? Idampi cattāro dhammā saddhā ca paññā ca assaddhiyañca avijjañca hananti. Sīlañca cāgo ca taṇhā ca dosañca hananti. Tassa dve mūlāni pahīyanti. Dukkhaṃ nivatteti appahīnabhūmiyañca dvimūlāni pañcakkhandhā. Dve ariyasaccāni samatho ca vipassanā ca. Dvinnaṃ mūlānaṃ pahānaṃ. Imāni dve saccāni nirodho ca maggo ca. Ayaṃ āvaṭṭo hāro.

    తత్థ కతమో విభత్తి? యం తం చిత్తం సద్ధాపరిభావితం…పే॰… సచే పుథుజ్జనస్స తస్సపి భద్దికా భతి భవిస్సతీతి న ఏకంసేన తస్స కమ్మం దిట్ఠేయేవ ధమ్మే విపాకన్తి పచ్చేస్సతి, అపరమ్హి వా పరియాయే భవిస్సతి. యం వా అతీతం విపాకాయ పచ్చుపట్ఠితం, తప్పచ్చయాని చేతాని, యే యథా మహాకమ్మవిభఙ్గే ‘‘తేనాయం విభజ్జబ్యాకరణియో నిద్దేసో ధమ్మచారినో యా భద్దికా భతీ’’తి.

    Tattha katamo vibhatti? Yaṃ taṃ cittaṃ saddhāparibhāvitaṃ…pe… sace puthujjanassa tassapi bhaddikā bhati bhavissatīti na ekaṃsena tassa kammaṃ diṭṭheyeva dhamme vipākanti paccessati, aparamhi vā pariyāye bhavissati. Yaṃ vā atītaṃ vipākāya paccupaṭṭhitaṃ, tappaccayāni cetāni, ye yathā mahākammavibhaṅge ‘‘tenāyaṃ vibhajjabyākaraṇiyo niddeso dhammacārino yā bhaddikā bhatī’’ti.

    తత్థ కతమా పరివత్తనా? అస్సద్ధియం దుస్సీల్యం యం మచ్ఛేరం దుప్పఞ్ఞం చ 35 యఞ్చ పటిపక్ఖేన పహీనా భవన్తి, అయం పరివత్తనా.

    Tattha katamā parivattanā? Assaddhiyaṃ dussīlyaṃ yaṃ maccheraṃ duppaññaṃ ca 36 yañca paṭipakkhena pahīnā bhavanti, ayaṃ parivattanā.

    తత్థ కతమం వేవచనం? యం తం చిత్తం దీఘరత్తం పరిభావితం చిత్తం మనోవిఞ్ఞాణం…పే॰… యం సద్ధాబలం సద్ధిన్ద్రియం, యం సీలం తం సుచరితం, సంయమో నియమో దమో ఖన్ధతా ఇమాని తస్స వేవచనాని. యో చాగో సో పటినిస్సగ్గో అలోభో వోసగ్గో చాగోయిట్ఠానం. యా పఞ్ఞా సా పఞ్ఞత్తా పఞ్ఞప్పభా పఞ్ఞిన్ద్రియం పఞ్ఞాబలం.

    Tattha katamaṃ vevacanaṃ? Yaṃ taṃ cittaṃ dīgharattaṃ paribhāvitaṃ cittaṃ manoviññāṇaṃ…pe… yaṃ saddhābalaṃ saddhindriyaṃ, yaṃ sīlaṃ taṃ sucaritaṃ, saṃyamo niyamo damo khandhatā imāni tassa vevacanāni. Yo cāgo so paṭinissaggo alobho vosaggo cāgoyiṭṭhānaṃ. Yā paññā sā paññattā paññappabhā paññindriyaṃ paññābalaṃ.

    తత్థ కతమా పఞ్ఞత్తి? యం తం చిత్తం బీజం పఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తం. పరిభావనా వాసనా పఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తి. సద్ధా పసాదపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తా. సీలం సుచరితపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తం. చాగో పుఞ్ఞకిరియపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తో. పఞ్ఞా వీమంసపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తా. ఇమే తయో ధమ్మా సద్ధా సీలం చాగో పఞ్ఞవతో పారిసుద్ధిం గచ్ఛన్తి.

    Tattha katamā paññatti? Yaṃ taṃ cittaṃ bījaṃ paññattiyā paññattaṃ. Paribhāvanā vāsanā paññattiyā paññatti. Saddhā pasādapaññattiyā paññattā. Sīlaṃ sucaritapaññattiyā paññattaṃ. Cāgo puññakiriyapaññattiyā paññatto. Paññā vīmaṃsapaññattiyā paññattā. Ime tayo dhammā saddhā sīlaṃ cāgo paññavato pārisuddhiṃ gacchanti.

    తత్థ కతమో ఓతరణో? యం చిత్తం, తం ఖన్ధేసు విఞ్ఞాణక్ఖన్ధో, ధాతూసు మనోవిఞ్ఞాణధాతు, ఆయతనేసు మనాయతనం. యే చత్తారో ధమ్మా, తే ఖన్ధేసు సఙ్ఖారక్ఖన్ధే పరియాపన్నా…పే॰… ధాతూసు ఆయతనేసు.

    Tattha katamo otaraṇo? Yaṃ cittaṃ, taṃ khandhesu viññāṇakkhandho, dhātūsu manoviññāṇadhātu, āyatanesu manāyatanaṃ. Ye cattāro dhammā, te khandhesu saṅkhārakkhandhe pariyāpannā…pe… dhātūsu āyatanesu.

    తత్థ కతమో సోధనో హారో? ఇదం భగవతో భాసితం మహానామేన సక్కేన పుచ్ఛితేన సబ్బం తం నియుత్తం.

    Tattha katamo sodhano hāro? Idaṃ bhagavato bhāsitaṃ mahānāmena sakkena pucchitena sabbaṃ taṃ niyuttaṃ.

    తత్థ కతమో అధిట్ఠానో? ఇదం చిత్తం వేమత్తతాయ పఞ్ఞత్తం అకుసలేహి చిత్తేహి అపరిభావితేహి పరిభావితన్తి యాని పున పరిభావితాని అఞ్ఞేసమ్పి తత్థ ఉపాదాయ పఞ్ఞత్తం సబ్బేపిమే చత్తారో ధమ్మా ఏకత్తతాయ పఞ్ఞత్తా. భద్దికా భతీతి కామభోగినో తేవ రూపధాతు అరూపధాతు మనుస్సాతి సబ్బా భద్దికా భతి తదేవ కథాయ పఞ్ఞత్తం, అయం పఞ్ఞత్తి.

    Tattha katamo adhiṭṭhāno? Idaṃ cittaṃ vemattatāya paññattaṃ akusalehi cittehi aparibhāvitehi paribhāvitanti yāni puna paribhāvitāni aññesampi tattha upādāya paññattaṃ sabbepime cattāro dhammā ekattatāya paññattā. Bhaddikā bhatīti kāmabhogino teva rūpadhātu arūpadhātu manussāti sabbā bhaddikā bhati tadeva kathāya paññattaṃ, ayaṃ paññatti.

    తత్థ కతమో పరిక్ఖారో? చిత్తస్స ఇన్ద్రియాని పచ్చయో ఆధిపతేయ్యపచ్చయతాయ మనసికారో. హేతుపచ్చయతాయ పచ్చయో. సద్ధాయ లోకికా పఞ్ఞా హేతుపచ్చయతాయ పచ్చయో. యోనిసో చ మనసికారో పచ్చయో. సీలస్స పతిరూపదేసవాసో పచ్చయో. అత్తసమ్మాపణిధానఞ్చ హేతు. చాగస్స అలోభో హేతు. అవిప్పటిసారో చ హేతుపచ్చయో. పఞ్ఞా పరతో చ ఘోసో అజ్ఝత్తఞ్చ యోనిసో మనసికారో హేతుపచ్చయో చ.

    Tattha katamo parikkhāro? Cittassa indriyāni paccayo ādhipateyyapaccayatāya manasikāro. Hetupaccayatāya paccayo. Saddhāya lokikā paññā hetupaccayatāya paccayo. Yoniso ca manasikāro paccayo. Sīlassa patirūpadesavāso paccayo. Attasammāpaṇidhānañca hetu. Cāgassa alobho hetu. Avippaṭisāro ca hetupaccayo. Paññā parato ca ghoso ajjhattañca yoniso manasikāro hetupaccayo ca.

    తత్థ కతమో సమారోపనో? యం తం చిత్తం దీఘరత్తం పరిభావితన్తి చేతసికాపి. ఏత్థ సబ్బే ధమ్మా పరిభావితా భద్దికా తే భతి భవిస్సతి, భద్దికా ఉపపత్తికో అభిసమ్పరాయో. ఇతి యే కేచి మనుస్సకా ఉపభోగపరిభోగా సబ్బే భద్దికా భతియేవ, అయం సమారోపనో.

    Tattha katamo samāropano? Yaṃ taṃ cittaṃ dīgharattaṃ paribhāvitanti cetasikāpi. Ettha sabbe dhammā paribhāvitā bhaddikā te bhati bhavissati, bhaddikā upapattiko abhisamparāyo. Iti ye keci manussakā upabhogaparibhogā sabbe bhaddikā bhatiyeva, ayaṃ samāropano.

    ౮౯. ఉద్ధం అధో సబ్బధి వీతరాగోతి గాథా 37. తత్థ కిం ఉద్ధం నామ? యం ఇతో ఉద్ధం భవిస్సతి అనాగామీ, ఇదం ఉద్ధం. అధో నామ యమతిక్కన్తమతీతం, ఇదమవోచ అపదానతన్తి ఉద్ధం. తత్థ అతీతేన సస్సతదిట్ఠి పుబ్బన్తాకప్పికానం అపరన్తదిట్ఠి కేసఞ్చి, ఉచ్ఛేదదిట్ఠిం యం 38 వుత్తకప్పికానం ఇమా చేవ దిట్ఠియో ఉచ్ఛేదదిట్ఠి చ సస్సతదిట్ఠి చ. తత్థాయం సస్సతదిట్ఠి ఇమాని పన్నరస పదాని సక్కాయదిట్ఠి సస్సతం భజన్తి. రూపవన్తం మే అత్తా, అత్తని మే రూపం, రూపం మే అత్తాతి యదుచ్చతే పఞ్ఞం పరిదహన్తి. యా ఉచ్ఛేదదిట్ఠి సా పఞ్చసతాని ఉచ్ఛేదం భజన్తి. తే ‘‘తం జీవం తం సరీర’’న్తి పస్సన్తి, రూపం మే అత్తాతి తథారూపా చతుబ్బిధా సక్కాయదిట్ఠి ఉచ్ఛేదేన చ సస్సతేన చ. ఏవం పఞ్చసు ఖన్ధేసు వీసతివత్థుకాయ దిట్ఠియా పన్నరస పదాని పుబ్బన్తం భజన్తి. సస్సతదిట్ఠియా పఞ్చ పదాని అపరన్తం భజన్తి ఉచ్ఛేదదిట్ఠియా. తత్థ ‘‘అయమహమస్మీ’’తి పస్సన్తా రూపం అత్తతో సమనుపస్సతి, సో ఉచ్ఛేదవాదీ రూపవన్తఞ్చ అత్తానం, అత్తని చ రూపం, రూపస్మిం వా అత్తాతి సో పస్సతి చాతి ఇతి ఉచ్ఛేదదిట్ఠి చ, అత్తతో పటిస్సరతి సస్సతదిట్ఠి పుబ్బన్తతో చ పటిస్సరతి. ‘‘అయమహమస్మీ’’తి న సమనుపస్సతి. తస్స దిట్ఠాసవా పహానం గచ్ఛన్తి. యో తీసు అద్ధాసు పుబ్బన్తే చ అపరన్తే చ తేన తేన నిద్దిట్ఠానేన ఉద్ధం అధో సబ్బధి వీతరాగో ‘‘అహమస్మీ’’తి న అనుపస్సతీతి ఇమినా ద్వారేన ఇమినా పయోగేన ఇమినా ఉపాయేన ఇదం దస్సనభూమి చ సోతాపత్తిఫలఞ్చ సో అరియో పయోగో అనభావంగతేన సంసారేన అపునబ్భవాతి యో కోచి అరియో పయోగో పునబ్భవాయ ముదూని వా పఞ్చిన్ద్రియాని మజ్ఝాని అధిమత్తాని వా సబ్బం అపునబ్భవప్పహానాయ సంవత్తన్తి. అహన్తి దిట్ఠోఘో కామోఘో భవోఘో అవిజ్జోఘో చ ఓధిసో. తత్థ దేసనాహారేన చత్తారి సచ్చాని పఞ్చహి ఇన్ద్రియేహి సోతాపత్తిఫలేన చ ద్వే సచ్చాని మగ్గో చ నిరోధో చ. సక్కాయసముదయేన ద్వే సచ్చాని దుక్ఖఞ్చ సముదయో చ, అయం దేసనా హారో.

    89. Uddhaṃ adho sabbadhi vītarāgoti gāthā 39. Tattha kiṃ uddhaṃ nāma? Yaṃ ito uddhaṃ bhavissati anāgāmī, idaṃ uddhaṃ. Adho nāma yamatikkantamatītaṃ, idamavoca apadānatanti uddhaṃ. Tattha atītena sassatadiṭṭhi pubbantākappikānaṃ aparantadiṭṭhi kesañci, ucchedadiṭṭhiṃ yaṃ 40 vuttakappikānaṃ imā ceva diṭṭhiyo ucchedadiṭṭhi ca sassatadiṭṭhi ca. Tatthāyaṃ sassatadiṭṭhi imāni pannarasa padāni sakkāyadiṭṭhi sassataṃ bhajanti. Rūpavantaṃ me attā, attani me rūpaṃ, rūpaṃ me attāti yaduccate paññaṃ paridahanti. Yā ucchedadiṭṭhi sā pañcasatāni ucchedaṃ bhajanti. Te ‘‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’nti passanti, rūpaṃ me attāti tathārūpā catubbidhā sakkāyadiṭṭhi ucchedena ca sassatena ca. Evaṃ pañcasu khandhesu vīsativatthukāya diṭṭhiyā pannarasa padāni pubbantaṃ bhajanti. Sassatadiṭṭhiyā pañca padāni aparantaṃ bhajanti ucchedadiṭṭhiyā. Tattha ‘‘ayamahamasmī’’ti passantā rūpaṃ attato samanupassati, so ucchedavādī rūpavantañca attānaṃ, attani ca rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attāti so passati cāti iti ucchedadiṭṭhi ca, attato paṭissarati sassatadiṭṭhi pubbantato ca paṭissarati. ‘‘Ayamahamasmī’’ti na samanupassati. Tassa diṭṭhāsavā pahānaṃ gacchanti. Yo tīsu addhāsu pubbante ca aparante ca tena tena niddiṭṭhānena uddhaṃ adho sabbadhi vītarāgo ‘‘ahamasmī’’ti na anupassatīti iminā dvārena iminā payogena iminā upāyena idaṃ dassanabhūmi ca sotāpattiphalañca so ariyo payogo anabhāvaṃgatena saṃsārena apunabbhavāti yo koci ariyo payogo punabbhavāya mudūni vā pañcindriyāni majjhāni adhimattāni vā sabbaṃ apunabbhavappahānāya saṃvattanti. Ahanti diṭṭhogho kāmogho bhavogho avijjogho ca odhiso. Tattha desanāhārena cattāri saccāni pañcahi indriyehi sotāpattiphalena ca dve saccāni maggo ca nirodho ca. Sakkāyasamudayena dve saccāni dukkhañca samudayo ca, ayaṃ desanā hāro.

    తత్థ కతమో విచయో? ‘‘అయమహమస్మీ’’తి అసమనుపస్సన్తో తీణి దస్సనప్పహాతబ్బాని సంయోజనాని పజహతి. అయం విచయో.

    Tattha katamo vicayo? ‘‘Ayamahamasmī’’ti asamanupassanto tīṇi dassanappahātabbāni saṃyojanāni pajahati. Ayaṃ vicayo.

    తత్థ కతమా యుత్తి? తివిధా పుగ్గలా కోచి ఉగ్ఘటితఞ్ఞూ కోచి విపఞ్చితఞ్ఞూ కోచి నేయ్యో. ఉగ్ఘటితఞ్ఞూ తిక్ఖిన్ద్రియో చ తతో విపఞ్చితఞ్ఞూ ముదిన్ద్రియో తతో ముదిన్ద్రియేహి నేయ్యో. తత్థ ఉగ్ఘటితఞ్ఞూ తిక్ఖిన్ద్రియతాయ దస్సనభూమిమాగమ్మ సోతాపత్తిఫలం పాపుణాతి, ఏకబీజకో భవతి. అయం పఠమో సోతాపన్నో. విపఞ్చితఞ్ఞూ ముదూహి ఇన్ద్రియేహి దస్సనభూమిమాగమ్మ సోతాపత్తిఫలం పాపుణాతి, కోలంకోలో చ హోతి. అయం దుతియో సోతాపన్నో. తత్థ నేయ్యో దస్సనభూమిమాగమ్మ సోతాపత్తిఫలం పాపుణాతి, సత్తక్ఖత్తుపరమో చ భవతి. అయం తతియో సోతాపన్నో.

    Tattha katamā yutti? Tividhā puggalā koci ugghaṭitaññū koci vipañcitaññū koci neyyo. Ugghaṭitaññū tikkhindriyo ca tato vipañcitaññū mudindriyo tato mudindriyehi neyyo. Tattha ugghaṭitaññū tikkhindriyatāya dassanabhūmimāgamma sotāpattiphalaṃ pāpuṇāti, ekabījako bhavati. Ayaṃ paṭhamo sotāpanno. Vipañcitaññū mudūhi indriyehi dassanabhūmimāgamma sotāpattiphalaṃ pāpuṇāti, kolaṃkolo ca hoti. Ayaṃ dutiyo sotāpanno. Tattha neyyo dassanabhūmimāgamma sotāpattiphalaṃ pāpuṇāti, sattakkhattuparamo ca bhavati. Ayaṃ tatiyo sotāpanno.

    అత్థి ఏసా యుత్తి ముదుమజ్ఝాధిమత్తేహి ఇన్ద్రియేహి ముదుమజ్ఝాధిమత్తం భూమిం సచ్ఛికరేయ్య సక్కాయదిట్ఠిప్పహానేన వా దిట్ఠిగతాని పజహతి. అయం యుత్తి.

    Atthi esā yutti mudumajjhādhimattehi indriyehi mudumajjhādhimattaṃ bhūmiṃ sacchikareyya sakkāyadiṭṭhippahānena vā diṭṭhigatāni pajahati. Ayaṃ yutti.

    తత్థ కతమో పదట్ఠానో? తత్థ సక్కాయదిట్ఠి సబ్బమిచ్ఛాదిట్ఠియా పదట్ఠానం. సక్కాయో నామరూపస్స పదట్ఠానం. నామరూపం సక్కాయదిట్ఠియా పదట్ఠానం. పఞ్చ ఇన్ద్రియాని రూపీని రూపరాగస్స పదట్ఠానం. సళాయతనం అహంకారస్స పదట్ఠానం. తత్థ కతమో లక్ఖణో? ద్వీసు దిట్ఠీసు పహీనాసు తత్థ ఏకా దిట్ఠి దిట్ఠిగతాని పహానం గచ్ఛన్తి. ఉద్ధం చ అధో చ వీతరాగో సబ్బరజనీయేసు వీతరాగో హోతి. తజ్జా పరభూమియం, ఇదం పచ్చయన్తి యథాభూతం పస్సతి. సో సబ్బపటిచ్చసముప్పాదం ఆమసతి. అయం లక్ఖణో హారో.

    Tattha katamo padaṭṭhāno? Tattha sakkāyadiṭṭhi sabbamicchādiṭṭhiyā padaṭṭhānaṃ. Sakkāyo nāmarūpassa padaṭṭhānaṃ. Nāmarūpaṃ sakkāyadiṭṭhiyā padaṭṭhānaṃ. Pañca indriyāni rūpīni rūparāgassa padaṭṭhānaṃ. Saḷāyatanaṃ ahaṃkārassa padaṭṭhānaṃ. Tattha katamo lakkhaṇo? Dvīsu diṭṭhīsu pahīnāsu tattha ekā diṭṭhi diṭṭhigatāni pahānaṃ gacchanti. Uddhaṃ ca adho ca vītarāgo sabbarajanīyesu vītarāgo hoti. Tajjā parabhūmiyaṃ, idaṃ paccayanti yathābhūtaṃ passati. So sabbapaṭiccasamuppādaṃ āmasati. Ayaṃ lakkhaṇo hāro.

    ౯౦. తత్థ కతమో చతుబ్యూహో హారో? ఇమమ్హి సుత్తే భగవతో కో అధిప్పాయో? యే సత్తా యే నాభిరమిస్సన్తి, తే దిట్ఠిప్పహానాయ వాయమిస్సన్తి. అయమేత్థ భగవతో అధిప్పాయో. అయం చతుబ్యూహో హారో.

    90. Tattha katamo catubyūho hāro? Imamhi sutte bhagavato ko adhippāyo? Ye sattā ye nābhiramissanti, te diṭṭhippahānāya vāyamissanti. Ayamettha bhagavato adhippāyo. Ayaṃ catubyūho hāro.

    తత్థ కతమో ఆవట్టో హారో? యానిమాని ముదూని పఞ్చిన్ద్రియాని తాని ఓరమ్భాగియాని పఞ్చిన్ద్రియాని. సబ్బేన సబ్బం సమూహనన్తి అభిజ్ఝాబ్యాపాదో చ భావనాకారేన సేక్ఖాయ విముత్తియా బలం సద్ధా, ఉద్ధమ్భాగియాని దిట్ఠివసేన బలం సద్ధా, వీరియిన్ద్రియం ఆరభితత్తా సతిన్ద్రియం పగ్గహితత్తా అచ్చన్తం నిట్ఠం గచ్ఛన్తి. తత్థ యాని ఇన్ద్రియాని, అయం మగ్గో సంకిలేసప్పహానం. అయం నిరోధో ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మో, ఇదం దుక్ఖం. అయం ఆవట్టో హారో.

    Tattha katamo āvaṭṭo hāro? Yānimāni mudūni pañcindriyāni tāni orambhāgiyāni pañcindriyāni. Sabbena sabbaṃ samūhananti abhijjhābyāpādo ca bhāvanākārena sekkhāya vimuttiyā balaṃ saddhā, uddhambhāgiyāni diṭṭhivasena balaṃ saddhā, vīriyindriyaṃ ārabhitattā satindriyaṃ paggahitattā accantaṃ niṭṭhaṃ gacchanti. Tattha yāni indriyāni, ayaṃ maggo saṃkilesappahānaṃ. Ayaṃ nirodho āyatiṃ anuppādadhammo, idaṃ dukkhaṃ. Ayaṃ āvaṭṭo hāro.

    తత్థ కతమో విభత్తి హారో? ‘‘అయమహమస్మీ’’తి యో సమనుపస్సతి, సో చ ఖో అధిమత్తేన లోకికా యం భూమియం న తు అరియేన పయోగేన సో సక్కాయదిట్ఠి పజహతి. యం వుచ్చతి తజ్జాయ భూమియా అధిమత్తాయ. తత్థ తజ్జాయ భూమియం పఞ్చహి ఆకారేహి అధిమత్తతం పటిలభతి సీలేన వతేన బాహుస్సచ్చేన సమాధినా నేక్ఖమ్మసుఖేన. తత్థ అప్పత్తే పత్తసఞ్ఞీ అధిమానం గణ్హాతి. ఏతస్మింయేవ వత్థుప్పత్తియం భగవా ఇదం సుత్తం భాసతి. సీలవా వతమత్తేనాతి. తత్థ యో అప్పత్తే పత్తసఞ్ఞీ తస్స యో సమాధి, సో సామిసో కాపురిససేవితో పన సో కాపురిసా వుచ్చన్తి పుథుజ్జనా. ఆమిసం యఞ్చ అరియమగ్గమాగమ్మ లోకికా అనరియం తేన సమాధి హోతి అనరియో కాపురిససేవితో. యో పన అరియాకారేన యథాభూతం న జానాతి న పస్సతి 41, సో అధిగమనం పజహతి యో అరియేన సమాధినా అకాపురిససేవితేన నిరామిసేన నీయతి, తత్థ అకాపురిసా వుచ్చన్తి అరియపుగ్గలా. యో తేహి సేవితో సమాధి, సో అకాపురిససేవితో. తస్మా ఏకం విభజ్జబ్యాకరణీయం ‘‘అయమహమస్మీ’’తి అసమనుపస్సన్తో తథా పాతేతి.

    Tattha katamo vibhatti hāro? ‘‘Ayamahamasmī’’ti yo samanupassati, so ca kho adhimattena lokikā yaṃ bhūmiyaṃ na tu ariyena payogena so sakkāyadiṭṭhi pajahati. Yaṃ vuccati tajjāya bhūmiyā adhimattāya. Tattha tajjāya bhūmiyaṃ pañcahi ākārehi adhimattataṃ paṭilabhati sīlena vatena bāhussaccena samādhinā nekkhammasukhena. Tattha appatte pattasaññī adhimānaṃ gaṇhāti. Etasmiṃyeva vatthuppattiyaṃ bhagavā idaṃ suttaṃ bhāsati. Sīlavā vatamattenāti. Tattha yo appatte pattasaññī tassa yo samādhi, so sāmiso kāpurisasevito pana so kāpurisā vuccanti puthujjanā. Āmisaṃ yañca ariyamaggamāgamma lokikā anariyaṃ tena samādhi hoti anariyo kāpurisasevito. Yo pana ariyākārena yathābhūtaṃ na jānāti na passati 42, so adhigamanaṃ pajahati yo ariyena samādhinā akāpurisasevitena nirāmisena nīyati, tattha akāpurisā vuccanti ariyapuggalā. Yo tehi sevito samādhi, so akāpurisasevito. Tasmā ekaṃ vibhajjabyākaraṇīyaṃ ‘‘ayamahamasmī’’ti asamanupassanto tathā pāteti.

    తత్థ కతమా పరివత్తనా? ఇమాయ దస్సనభూమియా కిలేసా పహాతబ్బా, తేహి పహీయన్తి అనిద్దిట్ఠాపి భగవతా నిద్దిసితబ్బా యో.

    Tattha katamā parivattanā? Imāya dassanabhūmiyā kilesā pahātabbā, tehi pahīyanti aniddiṭṭhāpi bhagavatā niddisitabbā yo.

    తత్థ కతమం వేవచనం? యా సక్కాయదిట్ఠియా అత్తదిట్ఠియా. అయం భూమి. యే కిలేసా పహాతబ్బా. తే అప్పహీయన్తి అనిద్దిట్ఠాపి భగవతా సస్సతదిట్ఠి చ ఉచ్ఛేదదిట్ఠి చ, సా పరియన్తదిట్ఠి చ. యా అపరియన్తదిట్ఠి చ, సా సస్సతదిట్ఠి చ. యా ఉచ్ఛేదదిట్ఠి, సా నత్థికా దిట్ఠి. యా సస్సతదిట్ఠి, సా అకిరియదిట్ఠి. ఇదం వేవచనం.

    Tattha katamaṃ vevacanaṃ? Yā sakkāyadiṭṭhiyā attadiṭṭhiyā. Ayaṃ bhūmi. Ye kilesā pahātabbā. Te appahīyanti aniddiṭṭhāpi bhagavatā sassatadiṭṭhi ca ucchedadiṭṭhi ca, sā pariyantadiṭṭhi ca. Yā apariyantadiṭṭhi ca, sā sassatadiṭṭhi ca. Yā ucchedadiṭṭhi, sā natthikā diṭṭhi. Yā sassatadiṭṭhi, sā akiriyadiṭṭhi. Idaṃ vevacanaṃ.

    తత్థ కతమా పఞ్ఞత్తి? తణ్హా సంయోజనపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తా. మగ్గో పటిలాభపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తో. ఇన్ద్రియా పటిలాభపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తాతి. తత్థ కతమో ఓతరణో? సక్కాయో దుక్ఖం దస్సనప్పహాతబ్బో. సముదయో మగ్గో. ఇన్ద్రియాని తాని చ నిద్దిట్ఠాని ఖన్ధధాతుఆయతనేసు.

    Tattha katamā paññatti? Taṇhā saṃyojanapaññattiyā paññattā. Maggo paṭilābhapaññattiyā paññatto. Indriyā paṭilābhapaññattiyā paññattāti. Tattha katamo otaraṇo? Sakkāyo dukkhaṃ dassanappahātabbo. Samudayo maggo. Indriyāni tāni ca niddiṭṭhāni khandhadhātuāyatanesu.

    తత్థ కతమో సోధనో హారో? యఞ్హి ఆరబ్భ భగవతా ఇదం సుత్తం భాసితం, సో ఆరబ్భ నిద్దిట్ఠో. తత్థ కతమో పరిక్ఖారో? నామరూపస్స హేతుపచ్చయోపి విఞ్ఞాణం హేతు బీజం. తేన అవిజ్జా చ సఙ్ఖారా చ పచ్చయో. నివత్తినయో న అపరో పరియాయో సబ్బభవో, యే చ సబ్బభవస్స హేతు పరభణ్డపచ్చయో ఇతి సమ్మాదిట్ఠి పరతో చ ఘోసో యోనిసో చ మనసికారో పచ్చయో . యా పఞ్ఞా ఉప్పాదేతి, ఏసా హేతు సమ్మాదిట్ఠియా సమ్మాసఙ్కప్పో భవతి, యా సమ్మాసమాధి 43, అయం పరిక్ఖారో.

    Tattha katamo sodhano hāro? Yañhi ārabbha bhagavatā idaṃ suttaṃ bhāsitaṃ, so ārabbha niddiṭṭho. Tattha katamo parikkhāro? Nāmarūpassa hetupaccayopi viññāṇaṃ hetu bījaṃ. Tena avijjā ca saṅkhārā ca paccayo. Nivattinayo na aparo pariyāyo sabbabhavo, ye ca sabbabhavassa hetu parabhaṇḍapaccayo iti sammādiṭṭhi parato ca ghoso yoniso ca manasikāro paccayo . Yā paññā uppādeti, esā hetu sammādiṭṭhiyā sammāsaṅkappo bhavati, yā sammāsamādhi 44, ayaṃ parikkhāro.

    తత్థ కతమో సమారోపనో? ‘‘అయమహమస్మీ’’తి అసమనుపస్సీ దుక్ఖతో రోగతో…పే॰… పన్నరస పదాని. సీలాని భగవా కిమత్థియాని కిమానిసంసాని. సీలాని, ఆనన్ద, అవిప్పటిసారత్థాని యావ విముత్తి. తత్థ దువిధో అత్థో – పురిసత్థో చ వచనత్థో చ.

    Tattha katamo samāropano? ‘‘Ayamahamasmī’’ti asamanupassī dukkhato rogato…pe… pannarasa padāni. Sīlāni bhagavā kimatthiyāni kimānisaṃsāni. Sīlāni, ānanda, avippaṭisāratthāni yāva vimutti. Tattha duvidho attho – purisattho ca vacanattho ca.

    ౯౧. తత్థ కతమో పురిసత్థో? యాయం న పచ్ఛానుతాపితా అయం అవిప్పటిసారో, అయం పురిసత్థో. యథా కోచి బ్రూహయతి ఇమత్థమాసేవతి సో భణేయ్య, కిఞ్చి మమేత్థ అధీనం తస్సత్థాయ ఇదం కిరియం ఆరభామీతి. అయం పురిసత్థో.

    91. Tattha katamo purisattho? Yāyaṃ na pacchānutāpitā ayaṃ avippaṭisāro, ayaṃ purisattho. Yathā koci brūhayati imatthamāsevati so bhaṇeyya, kiñci mamettha adhīnaṃ tassatthāya idaṃ kiriyaṃ ārabhāmīti. Ayaṃ purisattho.

    తత్థ కతమో వచనత్థో? సీలాని కాయికం వా వాచసికం వా సుచరితం అవిప్పటిసారోతి. తత్థ సీలస్స వతస్స చ భాసోయేవ. అనఞ్ఞా సుగతకమ్మతా సుచరితం అయం అవిప్పటిసారో. ఏవం యావ విముత్తీతి ఏకమేకస్మిం పదే ద్వే అత్థా – పురిసత్థో చ వచనత్థో చ, యథా ఇమమ్హి సుత్తే ఏవం సబ్బేసు సుత్తేసు ద్వే ద్వే అత్థా. అయం హి పరమత్థో ఉత్తమత్థో చ. యం నిబ్బానసచ్ఛికం నిస్సాయ యం సకం సచ్ఛికాతబ్బం భవతి, సో వుచ్చతి కతస్స 45 కత్థోతి. అయం పున వేవచనం సమ్పజానాతి. ఇమినా నియుత్తత్థమభిలబ్భన్తి వచనత్థో. తత్థ యం అత్థం సావకో అభికఙ్ఖతి. తస్స యో పటిలాభో, అయం పురిసత్థో. యం యం భగవా ధమ్మం దేసేతి, తస్స తస్స ధమ్మస్స యా అత్థవిఞ్ఞత్తి. అయం అత్థో, తత్థ సీలానం అవిప్పటిసారో అత్థోపి ఆనిసంసోపి. ఏసో చ ఆనిసంసో యం దుగ్గతిం న గచ్ఛతి. యథా తం భగవతా ఏసానిసంసో ధమ్మే సుచిణ్ణే న దుగ్గతిం గచ్ఛతి ధమ్మచారీ, అయం అత్థో.

    Tattha katamo vacanattho? Sīlāni kāyikaṃ vā vācasikaṃ vā sucaritaṃ avippaṭisāroti. Tattha sīlassa vatassa ca bhāsoyeva. Anaññā sugatakammatā sucaritaṃ ayaṃ avippaṭisāro. Evaṃ yāva vimuttīti ekamekasmiṃ pade dve atthā – purisattho ca vacanattho ca, yathā imamhi sutte evaṃ sabbesu suttesu dve dve atthā. Ayaṃ hi paramattho uttamattho ca. Yaṃ nibbānasacchikaṃ nissāya yaṃ sakaṃ sacchikātabbaṃ bhavati, so vuccati katassa 46 katthoti. Ayaṃ puna vevacanaṃ sampajānāti. Iminā niyuttatthamabhilabbhanti vacanattho. Tattha yaṃ atthaṃ sāvako abhikaṅkhati. Tassa yo paṭilābho, ayaṃ purisattho. Yaṃ yaṃ bhagavā dhammaṃ deseti, tassa tassa dhammassa yā atthaviññatti. Ayaṃ attho, tattha sīlānaṃ avippaṭisāro atthopi ānisaṃsopi. Eso ca ānisaṃso yaṃ duggatiṃ na gacchati. Yathā taṃ bhagavatā esānisaṃso dhamme suciṇṇe na duggatiṃ gacchati dhammacārī, ayaṃ attho.

    యం పురిసో భావనాభూమియం సీలాని ఆరబ్భ సీలేన సంయుత్తో హోతి ఏవం యావ విముత్తి తథా సీలక్ఖన్ధో. తత్థ యో చ అవిప్పటిసారో అనుసయవసేన నిద్దిట్ఠో, తఞ్చ సీలం అయం సీలక్ఖన్ధో. పామోజ్జపీతిపస్సద్ధీతి చ సమాధిన్ద్రియేన, అయం సమాధిక్ఖన్ధో. యం సమాహితో యథాభూతం పజానాతి, అయం పఞ్ఞాక్ఖన్ధో. ఇమే తయో ఖన్ధా సీలం సమాధి పఞ్ఞా చ తథా సీలం పరిపూరేతి యం వీరియిన్ద్రియం తేన కారణేన సో సీలం పరిపూరేతి, అనుప్పన్నస్స చ అకుసలస్స అనుప్పాదాయ వాయమతి, ఉప్పన్నస్స చ పహానాయ అనుప్పన్నస్స చ కుసలస్స ఉప్పాదాయ, ఉప్పన్నస్స చ కుసలస్స భియ్యోభావాయ ఇతి వీరియిన్ద్రియం నిద్దిట్ఠం. తత్థ యో సమాధిక్ఖన్ధో , ఇదం సమాధిన్ద్రియం. పఞ్ఞాక్ఖన్ధో పఞ్ఞిన్ద్రియం, తం చతూసు సమ్మప్పధానేసు దట్ఠబ్బం. తథా యో అనుప్పన్నస్స చ అకుసలస్స అనుప్పాదాయ వాయమతి, ఇదం పఠమం సమ్మప్పధానం. యం ఉప్పన్నస్స, ఇదం దుతియం. చత్తారి సమ్మప్పధానాని చతూసు ఝానేసు పస్సితబ్బాని. తథా సీలక్ఖన్ధేన నేక్ఖమ్మధాతు చ అధికా 47, తయో చ వితక్కా నేక్ఖమ్మవితక్కో అబ్యాపాదవితక్కో అవిహింసావితక్కో చ. సాధారణభూతా. యా పియాయమానస్స పామోజ్జేన ఇదం కాయికం సుఖం ఆనితం అనియమీతిపేమేన, ఇదం దుక్ఖం. యో తత్థ అవిక్ఖేపో, అయం సమాధి. ఇదం పఞ్చఙ్గికం పఠమం ఝానం. యా చేతసికా పస్సద్ధి సవితక్కం సవిచారం విరోధనం, యో కిలేసో చ పరిదాహో, సో పఠమే ఝానే నిరుద్ధో. తథా యా చ కిలేసపస్సద్ధి యా చ వితక్కవిచారానం పస్సద్ధి, ఉభయేపి ఏతే ధమ్మే పస్సద్ధాయం. తత్థ కాయస్స చిత్తస్స చ సుఖం సుఖాయనా, ఇదం పీతిసుఖినో పస్సద్ధి. యోపి ఏకోదిభావో చిత్తస్స, తేన ఏకోదిభావేన యం చిత్తస్స అజ్ఝత్తం సమ్పసాదనం, ఇదం చతుత్థం ఝానఙ్గం. ఇతి అజ్ఝత్తఞ్చ సమ్పసాదో చేతసో చ ఏకోదిభావో పీతి చ సుఖఞ్చ, ఇదం దుతియం ఝానం చతురఙ్గికం. యో పస్సద్ధకాయో సుఖం వేదేతి, తేన అధిమత్తేన సుఖేన ఫరిత్వా సుఖం చేతసికం యం, సో పీతివీతరాగో ఏవం తస్స పీతివీతరాగతాయ ఉపేక్ఖం పటిలభతి. సో పీతియా చ విరాగా ఉపేక్ఖం పటిలభతి. సుఖఞ్చ పటిసంవేదేతి. సతి చ సమ్మా పఞ్ఞాయ పటిలభతి. సచే సతి ఏకగ్గతా ఇదం పఞ్చఙ్గికం తతియం ఝానం. యం సుఖినో చిత్తం సమాధియతి, అయం ఏకగ్గతాయ పరావిధానభాగియా, పఠమే ఝానే అత్థి చిత్తేకగ్గతా నో చక్ఖుస్స వేదనా సబ్బం పారిపూరిం గచ్ఛతి. యథా చతుత్థే ఝానే, తథా యా ఉపేక్ఖా పస్సమ్భయం సతిసమ్పజఞ్ఞం చిత్తేకగ్గతా చ, ఇదం చతుత్థం ఝానం.

    Yaṃ puriso bhāvanābhūmiyaṃ sīlāni ārabbha sīlena saṃyutto hoti evaṃ yāva vimutti tathā sīlakkhandho. Tattha yo ca avippaṭisāro anusayavasena niddiṭṭho, tañca sīlaṃ ayaṃ sīlakkhandho. Pāmojjapītipassaddhīti ca samādhindriyena, ayaṃ samādhikkhandho. Yaṃ samāhito yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ paññākkhandho. Ime tayo khandhā sīlaṃ samādhi paññā ca tathā sīlaṃ paripūreti yaṃ vīriyindriyaṃ tena kāraṇena so sīlaṃ paripūreti, anuppannassa ca akusalassa anuppādāya vāyamati, uppannassa ca pahānāya anuppannassa ca kusalassa uppādāya, uppannassa ca kusalassa bhiyyobhāvāya iti vīriyindriyaṃ niddiṭṭhaṃ. Tattha yo samādhikkhandho , idaṃ samādhindriyaṃ. Paññākkhandho paññindriyaṃ, taṃ catūsu sammappadhānesu daṭṭhabbaṃ. Tathā yo anuppannassa ca akusalassa anuppādāya vāyamati, idaṃ paṭhamaṃ sammappadhānaṃ. Yaṃ uppannassa, idaṃ dutiyaṃ. Cattāri sammappadhānāni catūsu jhānesu passitabbāni. Tathā sīlakkhandhena nekkhammadhātu ca adhikā 48, tayo ca vitakkā nekkhammavitakko abyāpādavitakko avihiṃsāvitakko ca. Sādhāraṇabhūtā. Yā piyāyamānassa pāmojjena idaṃ kāyikaṃ sukhaṃ ānitaṃ aniyamītipemena, idaṃ dukkhaṃ. Yo tattha avikkhepo, ayaṃ samādhi. Idaṃ pañcaṅgikaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ. Yā cetasikā passaddhi savitakkaṃ savicāraṃ virodhanaṃ, yo kileso ca paridāho, so paṭhame jhāne niruddho. Tathā yā ca kilesapassaddhi yā ca vitakkavicārānaṃ passaddhi, ubhayepi ete dhamme passaddhāyaṃ. Tattha kāyassa cittassa ca sukhaṃ sukhāyanā, idaṃ pītisukhino passaddhi. Yopi ekodibhāvo cittassa, tena ekodibhāvena yaṃ cittassa ajjhattaṃ sampasādanaṃ, idaṃ catutthaṃ jhānaṅgaṃ. Iti ajjhattañca sampasādo cetaso ca ekodibhāvo pīti ca sukhañca, idaṃ dutiyaṃ jhānaṃ caturaṅgikaṃ. Yo passaddhakāyo sukhaṃ vedeti, tena adhimattena sukhena pharitvā sukhaṃ cetasikaṃ yaṃ, so pītivītarāgo evaṃ tassa pītivītarāgatāya upekkhaṃ paṭilabhati. So pītiyā ca virāgā upekkhaṃ paṭilabhati. Sukhañca paṭisaṃvedeti. Sati ca sammā paññāya paṭilabhati. Sace sati ekaggatā idaṃ pañcaṅgikaṃ tatiyaṃ jhānaṃ. Yaṃ sukhino cittaṃ samādhiyati, ayaṃ ekaggatāya parāvidhānabhāgiyā, paṭhame jhāne atthi cittekaggatā no cakkhussa vedanā sabbaṃ pāripūriṃ gacchati. Yathā catutthe jhāne, tathā yā upekkhā passambhayaṃ satisampajaññaṃ cittekaggatā ca, idaṃ catutthaṃ jhānaṃ.

    ౯౨. యథా సమాధి దస్సయితబ్బం, తథా పఞ్ఞిన్ద్రియం తం చతూసు అరియసచ్చేసు పస్సితబ్బం. యం సమాహితో యథాభూతం పజానాతి, సా పజాననా చతుబ్బిధా అసుభతో దుక్ఖతో అనత్తతో చ, యదారమ్మణం తం దుక్ఖం అరియసచ్చం, యం పజానన్తో నిబ్బిన్దతి విముచ్చతి తథా యం కామాసవస్స పహానం భవాసవస్స దిట్ఠాసవస్స అవిజ్జాసవస్స, అయం నిరోధో అప్పహీనభూమియం ఆసవసముదయో. ఇమాని చత్తారి అరియసచ్చాని యథా పఞ్ఞిన్ద్రియం పస్సితబ్బం. యథాయం సమాహితో యథాభూతం పజానాతి, అయం దస్సనభూమి. సోతాపత్తిఫలఞ్చ యథాభూతం పజానన్తో నిబ్బిన్దతీతి, ఇదం తనుకఞ్చ. కామరాగబ్యాపాదం సకదాగామిఫలఞ్చ యం నిబ్బిన్దతి విరజ్జతి, అయం పఠమజ్ఝానభావనాభూమి చ రాగవిరాగా చేతోవిముత్తి అనాగామిఫలఞ్చ. యం విముత్తి విముచ్చతి, అయం అవిజ్జావిరాగా పఞ్ఞావిముత్తి అరహత్తఞ్చ. ఇమే అవిప్పటిసారా చ వీరియిన్ద్రియఞ్చ చత్తారో సమ్మప్పధానా అవిప్పటిసారా తఞ్చ ఉపరి యావ సమాధి, ఏవం తే చత్తారి ఝానాని సమాధిన్ద్రియఞ్చ యం సమాహితో యథాభూతం పజానాతి. ఇమే చత్తారో సతిపట్ఠానా సీలపారిపూరిముపాదాయ చాగసంహితేన చ నిబ్బేధికానఞ్చ నిమిత్తానం అనావిలమనా, ఇదం సతిన్ద్రియం చత్తారో సతిపట్ఠానా. యం పున ఇమాయ ధమ్మదేసనాయ తీసు ఠానేసు దిట్ఠోగమనకిన్ద్రియం కిలేసపహానేన చ సేక్ఖసీలం, ఇదం సద్ధిన్ద్రియం. చత్తారి చ సోతాపత్తియఙ్గాని ఫలాని. సమాధిన్ద్రియాని సోపనియాహారీని సబ్బసుత్తేసు నిద్దిసితబ్బాని. యం ఝానం పటిలభనం వీరియగహితంయేవ ఞాణం పటిస్సరతో, అయం సుతమయీ పఞ్ఞా. యో సమాధి పుబ్బాపరనిమిత్తాభాసో అనోమగతితాయ యథాకామో, అయం చిన్తామయీ పఞ్ఞా, యం తథాసమాహితో యథాభూతం పజానాతి, అయం భావనామయీ పఞ్ఞా. అయం సుత్తనిద్దేసో.

    92. Yathā samādhi dassayitabbaṃ, tathā paññindriyaṃ taṃ catūsu ariyasaccesu passitabbaṃ. Yaṃ samāhito yathābhūtaṃ pajānāti, sā pajānanā catubbidhā asubhato dukkhato anattato ca, yadārammaṇaṃ taṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ, yaṃ pajānanto nibbindati vimuccati tathā yaṃ kāmāsavassa pahānaṃ bhavāsavassa diṭṭhāsavassa avijjāsavassa, ayaṃ nirodho appahīnabhūmiyaṃ āsavasamudayo. Imāni cattāri ariyasaccāni yathā paññindriyaṃ passitabbaṃ. Yathāyaṃ samāhito yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ dassanabhūmi. Sotāpattiphalañca yathābhūtaṃ pajānanto nibbindatīti, idaṃ tanukañca. Kāmarāgabyāpādaṃ sakadāgāmiphalañca yaṃ nibbindati virajjati, ayaṃ paṭhamajjhānabhāvanābhūmi ca rāgavirāgā cetovimutti anāgāmiphalañca. Yaṃ vimutti vimuccati, ayaṃ avijjāvirāgā paññāvimutti arahattañca. Ime avippaṭisārā ca vīriyindriyañca cattāro sammappadhānā avippaṭisārā tañca upari yāva samādhi, evaṃ te cattāri jhānāni samādhindriyañca yaṃ samāhito yathābhūtaṃ pajānāti. Ime cattāro satipaṭṭhānā sīlapāripūrimupādāya cāgasaṃhitena ca nibbedhikānañca nimittānaṃ anāvilamanā, idaṃ satindriyaṃ cattāro satipaṭṭhānā. Yaṃ puna imāya dhammadesanāya tīsu ṭhānesu diṭṭhogamanakindriyaṃ kilesapahānena ca sekkhasīlaṃ, idaṃ saddhindriyaṃ. Cattāri ca sotāpattiyaṅgāni phalāni. Samādhindriyāni sopaniyāhārīni sabbasuttesu niddisitabbāni. Yaṃ jhānaṃ paṭilabhanaṃ vīriyagahitaṃyeva ñāṇaṃ paṭissarato, ayaṃ sutamayī paññā. Yo samādhi pubbāparanimittābhāso anomagatitāya yathākāmo, ayaṃ cintāmayī paññā, yaṃ tathāsamāhito yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ bhāvanāmayī paññā. Ayaṃ suttaniddeso.

    ఇమం సుత్తం నిబ్బేధభాగియం బుజ్ఝకారధికం బుజ్ఝితబ్బం. యేహి అఙ్గేహి సమన్నాగతం తం బుజ్ఝిస్సన్తి తస్స అఙ్గాని బుజ్ఝిస్సన్తి, తేన బోజ్ఝఙ్గా. తథా ఆదితో యావ సీలం వతం చేతనా కరణీయా, కిస్స సీలాని పారిపూరేతి. అనుప్పన్నస్స చ అకుసలస్స అనుప్పాదాయ ఉప్పన్నస్స చ అకుసలస్స పహానాయ అనుప్పన్నస్స కుసలస్స ఉప్పాదాయ ఉప్పన్నస్స చ కుసలస్స భియ్యోభావాయ, ఇదం వీరియం తస్స తస్స బుజ్ఝితస్స అఙ్గన్తి. అయం వీరియసమ్బోజ్ఝఙ్గో. ఇమినా వీరియేన ద్వే ధమ్మా ఆదితో అవిప్పటిసారో పామోజ్జఞ్చ యా పున పీతి అవిప్పటిసారపచ్చయా పామోజ్జపచ్చయా, అయం పీతిసమ్బోజ్ఝఙ్గో. యం పీతిమనస్స కాయో పస్సమ్భతి. అయం పస్సద్ధిసమ్బోజ్ఝఙ్గో. తేన కాయికసుఖమానితం యం సుఖినో చిత్తం సమాధియతి, అయం సమాధిసమ్బోజ్ఝఙ్గో. యం సమాహితో యథాభూతం పజానాతి, అయం ధమ్మవిచయసమ్బోజ్ఝఙ్గో. యా సీలముపాదాయ పఞ్చన్నం బోజ్ఝఙ్గానం ఉపాదాయానులోమతా నిమిత్తాయనా పీతిభాగియానఞ్చ విసేసభాగియానఞ్చ అపిలాపనతా సహగతా హోతి అనవమగ్గో, అయం సతిసమ్బోజ్ఝఙ్గో. యం యథాభూతం పజానాతి, అచ్చారద్ధవీరియం కరోతి. ఉద్ధచ్చభూమీతి కతా అభిపత్థితం పేసేతి. కోసజ్జభూమీతి గరహితో రహితేహి అఙ్గేహి బుజ్ఝతి యం చక్ఖుసమథపథం, సా ఉపేక్ఖాతి. తేన సా ఉపేక్ఖా తస్స బోజ్ఝఙ్గస్స అఙ్గన్తి కరిత్వా ఉపేక్ఖాసమ్బోజ్ఝఙ్గోతి వుచ్చతే. ఏసో సుత్తనిద్దేసో.

    Imaṃ suttaṃ nibbedhabhāgiyaṃ bujjhakāradhikaṃ bujjhitabbaṃ. Yehi aṅgehi samannāgataṃ taṃ bujjhissanti tassa aṅgāni bujjhissanti, tena bojjhaṅgā. Tathā ādito yāva sīlaṃ vataṃ cetanā karaṇīyā, kissa sīlāni pāripūreti. Anuppannassa ca akusalassa anuppādāya uppannassa ca akusalassa pahānāya anuppannassa kusalassa uppādāya uppannassa ca kusalassa bhiyyobhāvāya, idaṃ vīriyaṃ tassa tassa bujjhitassa aṅganti. Ayaṃ vīriyasambojjhaṅgo. Iminā vīriyena dve dhammā ādito avippaṭisāro pāmojjañca yā puna pīti avippaṭisārapaccayā pāmojjapaccayā, ayaṃ pītisambojjhaṅgo. Yaṃ pītimanassa kāyo passambhati. Ayaṃ passaddhisambojjhaṅgo. Tena kāyikasukhamānitaṃ yaṃ sukhino cittaṃ samādhiyati, ayaṃ samādhisambojjhaṅgo. Yaṃ samāhito yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ dhammavicayasambojjhaṅgo. Yā sīlamupādāya pañcannaṃ bojjhaṅgānaṃ upādāyānulomatā nimittāyanā pītibhāgiyānañca visesabhāgiyānañca apilāpanatā sahagatā hoti anavamaggo, ayaṃ satisambojjhaṅgo. Yaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, accāraddhavīriyaṃ karoti. Uddhaccabhūmīti katā abhipatthitaṃ peseti. Kosajjabhūmīti garahito rahitehi aṅgehi bujjhati yaṃ cakkhusamathapathaṃ, sā upekkhāti. Tena sā upekkhā tassa bojjhaṅgassa aṅganti karitvā upekkhāsambojjhaṅgoti vuccate. Eso suttaniddeso.

    ౯౩. తత్థ కతమా దేసనా? అస్మిం సుత్తే చత్తారి అరియసచ్చాని దేసితాని. తత్థ కతమో విచయో? సీలవతో అవిప్పటిసారో యావ విముత్తి ఇమిస్సాయ పుచ్ఛాయ మినికిమత్థస్సమీతి ద్వే పదాని పుచ్ఛా ద్వే పదాని విసజ్జనాని ద్వీహి పదేహి ద్వే అభిఞ్ఞం ద్వీహి చేవ పదేహి విసజ్జనా కిం పుచ్ఛతి నిబ్బాధికం కాయభూమిం కమ్మస్స తథా హి పతిట్ఠా చ అసేక్ఖే ధమ్మే ఉప్పాదేతి. తత్థ కతమా యుత్తి? సీలవతో అవిప్పటిసారో భవతి కిం నిచ్ఛన్దస్స చ విరాగో అత్థి ఏసా యుత్తి. తత్థ కతమం పదట్ఠానం? వీరియం వీరియిన్ద్రియస్స పదట్ఠానం. సమాధి సమాధిన్ద్రియస్స పదట్ఠానం. పఞ్ఞా పఞ్ఞిన్ద్రియస్స పదట్ఠానం. వీరియం అదోసస్స పదట్ఠానం. సమాధి అలోభస్స పదట్ఠానం. పఞ్ఞా అమోహస్స పదట్ఠానం. వీరియిన్ద్రియం తిణ్ణం మగ్గఙ్గానం పదట్ఠానం, సమ్మావాచాయ సమ్మాకమ్మన్తస్స సమ్మాఆజీవస్స. సమాధిన్ద్రియం తిణ్ణం మగ్గఙ్గానం పదట్ఠానం, సమ్మాసఙ్కప్పస్స సమ్మావాచాయ సమ్మాసమాధినో. పఞ్ఞిన్ద్రియం ద్విన్నం మగ్గఙ్గానం పదట్ఠానం, సమ్మాసతియా సమ్మాదిట్ఠియా చ.

    93. Tattha katamā desanā? Asmiṃ sutte cattāri ariyasaccāni desitāni. Tattha katamo vicayo? Sīlavato avippaṭisāro yāva vimutti imissāya pucchāya minikimatthassamīti dve padāni pucchā dve padāni visajjanāni dvīhi padehi dve abhiññaṃ dvīhi ceva padehi visajjanā kiṃ pucchati nibbādhikaṃ kāyabhūmiṃ kammassa tathā hi patiṭṭhā ca asekkhe dhamme uppādeti. Tattha katamā yutti? Sīlavato avippaṭisāro bhavati kiṃ nicchandassa ca virāgo atthi esā yutti. Tattha katamaṃ padaṭṭhānaṃ? Vīriyaṃ vīriyindriyassa padaṭṭhānaṃ. Samādhi samādhindriyassa padaṭṭhānaṃ. Paññā paññindriyassa padaṭṭhānaṃ. Vīriyaṃ adosassa padaṭṭhānaṃ. Samādhi alobhassa padaṭṭhānaṃ. Paññā amohassa padaṭṭhānaṃ. Vīriyindriyaṃ tiṇṇaṃ maggaṅgānaṃ padaṭṭhānaṃ, sammāvācāya sammākammantassa sammāājīvassa. Samādhindriyaṃ tiṇṇaṃ maggaṅgānaṃ padaṭṭhānaṃ, sammāsaṅkappassa sammāvācāya sammāsamādhino. Paññindriyaṃ dvinnaṃ maggaṅgānaṃ padaṭṭhānaṃ, sammāsatiyā sammādiṭṭhiyā ca.

    తత్థ కతమో లక్ఖణో? సీలక్ఖన్ధే వుత్తే సబ్బే తయో ఖన్ధా వుత్తా భవన్తి, సీలమేవ హి సేలోపమతా యథా సేలో సబ్బపచ్చత్థికేహి అకరణీయో ఏవం తం చిత్తం సబ్బకిలేసేహి న కమ్పతీతి, అయం అమోహో. విరత్తం 49 రజనీయేసూతి అయం అలోభో. కోపనేయ్యే న కుప్పతీతి అయం అదోసో. తత్థ పఞ్ఞా అమోహో కుసలమూలం, అలోభో అలోభోయేవ, అదోసో అదోసోయేవ. ఇమేహి తీహి కుసలమూలేహి సేక్ఖభూమియం ఠితో అసేక్ఖమగ్గం ఉప్పాదేతి. సేక్ఖభూమి సమ్పత్తికమ్మధమ్మే ఉప్పాదేతి, సా చ సమ్మావిముత్తి, యఞ్చ విముత్తిరసఞాణదస్సనం ఇమే దస అసేక్ఖానం అరహత్తం ధమ్మా. తత్థ అట్ఠఙ్గికేన మగ్గేన చతుబ్బిధా భావనాపి లబ్భతి. సీలభావనా కాయభావనా చిత్తభావనా పఞ్ఞాభావనా చ. తత్థ సమ్మాకమ్మన్తేన సమ్మాఆజీవేన చ కాయో భావితో. సమ్మావాచాయ సమ్మావాయామేన చ సీలం భావితం. సమ్మాసఙ్కప్పేన సమ్మాసమాధినా చ చిత్తం భావితం. సమ్మాదిట్ఠియా సమ్మాసతియా చ పఞ్ఞా భావితా. ఇమాయ చతుబ్బిధాయ భావనాయ ద్వే ధమ్మా భావనాపారిపూరిం గచ్ఛన్తి చిత్తం పఞ్ఞఞ్చ. చిత్తం భావనాయ సమథో, పఞ్ఞా భావనాయ విపస్సనా. తత్థ పఞ్ఞా అవిజ్జాపహానేన చిత్తం ఉపక్కిలేసేహి అమిస్సీకతన్తి. పఞ్ఞా భావనాయ చిత్తభావనంయేవ పరిపూరేతి. ఏవం యస్స సుభావితం చిత్తం కుతో తం దుక్ఖమేస్సతీతి. అపి చ ఖో పన తస్స ఆయస్మతో అబ్యాపాదధాతు అధిముత్తా, న సో పేతం సమాపన్నో తస్స సఙ్ఖాపహారం దేతి, సఙ్ఖావితక్కితే సరీరే దుక్ఖం న వేదియతి, అయం సుత్తత్థో.

    Tattha katamo lakkhaṇo? Sīlakkhandhe vutte sabbe tayo khandhā vuttā bhavanti, sīlameva hi selopamatā yathā selo sabbapaccatthikehi akaraṇīyo evaṃ taṃ cittaṃ sabbakilesehi na kampatīti, ayaṃ amoho. Virattaṃ 50 rajanīyesūti ayaṃ alobho. Kopaneyye na kuppatīti ayaṃ adoso. Tattha paññā amoho kusalamūlaṃ, alobho alobhoyeva, adoso adosoyeva. Imehi tīhi kusalamūlehi sekkhabhūmiyaṃ ṭhito asekkhamaggaṃ uppādeti. Sekkhabhūmi sampattikammadhamme uppādeti, sā ca sammāvimutti, yañca vimuttirasañāṇadassanaṃ ime dasa asekkhānaṃ arahattaṃ dhammā. Tattha aṭṭhaṅgikena maggena catubbidhā bhāvanāpi labbhati. Sīlabhāvanā kāyabhāvanā cittabhāvanā paññābhāvanā ca. Tattha sammākammantena sammāājīvena ca kāyo bhāvito. Sammāvācāya sammāvāyāmena ca sīlaṃ bhāvitaṃ. Sammāsaṅkappena sammāsamādhinā ca cittaṃ bhāvitaṃ. Sammādiṭṭhiyā sammāsatiyā ca paññā bhāvitā. Imāya catubbidhāya bhāvanāya dve dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti cittaṃ paññañca. Cittaṃ bhāvanāya samatho, paññā bhāvanāya vipassanā. Tattha paññā avijjāpahānena cittaṃ upakkilesehi amissīkatanti. Paññā bhāvanāya cittabhāvanaṃyeva paripūreti. Evaṃ yassa subhāvitaṃ cittaṃ kuto taṃ dukkhamessatīti. Api ca kho pana tassa āyasmato abyāpādadhātu adhimuttā, na so petaṃ samāpanno tassa saṅkhāpahāraṃ deti, saṅkhāvitakkite sarīre dukkhaṃ na vediyati, ayaṃ suttattho.

    ౯౪. తత్థ కతమా దేసనా? ఇమమ్హి సుత్తే దస అసేక్ఖా అరహత్తధమ్మా దేసితా అప్పమాణా చ సమ్మా విభావనా. తత్థ కతమో విచయో? సేలోపమతా యే యే ధమ్మా వేదనీయసుఖదుక్ఖోపగతా, తే సబ్బే నిరూపం వానుపస్సన్తానం వూపగతా కాయతో వేదయితపరిక్ఖారో అప్పవత్తితో దుక్ఖం న వేదియతి. తత్థ కతమా యుత్తి, యస్సేవం భావితం చిత్తం కుతో తం 51 దుక్ఖమేస్సతీతి. తీసు భావనాసు దుక్ఖం నక్ఖమతి చిత్తం చిత్తభావనాయ చ. నిరోధభావనాయ చ ఆనన్తరికా సమాధిభావనాయ చ. ఇతి యస్సేవం భావితం చిత్తన్తి సమాధి ఫలస్స పదట్ఠానం.

    94. Tattha katamā desanā? Imamhi sutte dasa asekkhā arahattadhammā desitā appamāṇā ca sammā vibhāvanā. Tattha katamo vicayo? Selopamatā ye ye dhammā vedanīyasukhadukkhopagatā, te sabbe nirūpaṃ vānupassantānaṃ vūpagatā kāyato vedayitaparikkhāro appavattito dukkhaṃ na vediyati. Tattha katamā yutti, yassevaṃ bhāvitaṃ cittaṃ kuto taṃ 52 dukkhamessatīti. Tīsu bhāvanāsu dukkhaṃ nakkhamati cittaṃ cittabhāvanāya ca. Nirodhabhāvanāya ca ānantarikā samādhibhāvanāya ca. Iti yassevaṃ bhāvitaṃ cittanti samādhi phalassa padaṭṭhānaṃ.

    తత్థ కతమో లక్ఖణో? యస్సేవం భావితం 53 చిత్తన్తి చిత్తాని భావితాని యథా పఠమం నిద్దిట్ఠాని పఞ్ఞా సీలం కాయో చిత్తం, సీలమ్పి సుభావితం కాయికచేతసికఞ్చ ఠితత్తా నానుపకమ్పతీతి వేదనాపి తథా సఞ్ఞాపి సఙ్ఖారాపి. కుతో తం దుక్ఖమేస్సతీతి సుఖమ్పి నానుగచ్ఛతి, అదుక్ఖమసుఖమ్పి నాగతన్తి.

    Tattha katamo lakkhaṇo? Yassevaṃ bhāvitaṃ 54 cittanti cittāni bhāvitāni yathā paṭhamaṃ niddiṭṭhāni paññā sīlaṃ kāyo cittaṃ, sīlampi subhāvitaṃ kāyikacetasikañca ṭhitattā nānupakampatīti vedanāpi tathā saññāpi saṅkhārāpi. Kuto taṃ dukkhamessatīti sukhampi nānugacchati, adukkhamasukhampi nāgatanti.

    తత్థ కతమో చతుబ్యూహో హారో? ఇధ భగవతో కో అధిప్పాయో? యే దుక్ఖేన అధికా భవిస్సన్తి, తే ఏవరూపాహి సమాపత్తీహి విరహిస్సన్తి. అయమేత్థ భగవతో అధిప్పాయో. యే చ అప్పసన్నా, తే హి భవిస్సన్తి, పసన్నానఞ్చ పీతిపామోజ్జం భవిస్సతి, అయం తత్థ భగవతో అధిప్పాయో. ఆవట్టోతి నత్థి ఆవట్టనస్స భూమి.

    Tattha katamo catubyūho hāro? Idha bhagavato ko adhippāyo? Ye dukkhena adhikā bhavissanti, te evarūpāhi samāpattīhi virahissanti. Ayamettha bhagavato adhippāyo. Ye ca appasannā, te hi bhavissanti, pasannānañca pītipāmojjaṃ bhavissati, ayaṃ tattha bhagavato adhippāyo. Āvaṭṭoti natthi āvaṭṭanassa bhūmi.

    విభత్తీతి యస్సేవం భావితం చిత్తం కుతో తం దుక్ఖమేస్సతీతి దువిధో నిద్దేసో – దుక్ఖహేతునిద్దేసో చ పటిపక్ఖనిద్దేసో చ. కో సో దుక్ఖహేతు? యతో దుక్ఖం ఆగచ్ఛతి పటిపక్ఖే వుత్తే సేసధమ్మానం సీలం హేతు చ పచ్చయో చ, తే సబ్బే ధమ్మా వుత్తా హోన్తి. ఏకబోధిపక్ఖియే ధమ్మే వుత్తే సబ్బే బోధగమనీయా ధమ్మా వుత్తా భవన్తి.

    Vibhattīti yassevaṃ bhāvitaṃ cittaṃ kuto taṃ dukkhamessatīti duvidho niddeso – dukkhahetuniddeso ca paṭipakkhaniddeso ca. Ko so dukkhahetu? Yato dukkhaṃ āgacchati paṭipakkhe vutte sesadhammānaṃ sīlaṃ hetu ca paccayo ca, te sabbe dhammā vuttā honti. Ekabodhipakkhiye dhamme vutte sabbe bodhagamanīyā dhammā vuttā bhavanti.

    తత్థ కతమో చతుబ్యూహో హారో? ఇమమ్హి సుత్తే భగవతో కో అధిప్పాయో? యే అవిప్పటిసారేన ఛన్దికా, తే సీలపారిపూరీ భవన్తి పామోజ్జఛన్దికా అవిప్పటిసారీపారిపూరీ, అయమేత్థ భగవతో అధిప్పాయో…పే॰… అయం చతుబ్యూహో హారో.

    Tattha katamo catubyūho hāro? Imamhi sutte bhagavato ko adhippāyo? Ye avippaṭisārena chandikā, te sīlapāripūrī bhavanti pāmojjachandikā avippaṭisārīpāripūrī, ayamettha bhagavato adhippāyo…pe… ayaṃ catubyūho hāro.

    తత్థ కతమో ఆవట్టో? ఇదం సుత్తం నిబ్బేధభాగియం. యో నిబ్బేధో, అయం నిరోధో. యేన నిబ్బిజ్ఝతి, సో మగ్గో. యం నిబ్బిజ్ఝతి, తం దుక్ఖం. యం నిబ్బేధగామినా మగ్గేన పహీయతి, సముదయోయం వుత్తో.

    Tattha katamo āvaṭṭo? Idaṃ suttaṃ nibbedhabhāgiyaṃ. Yo nibbedho, ayaṃ nirodho. Yena nibbijjhati, so maggo. Yaṃ nibbijjhati, taṃ dukkhaṃ. Yaṃ nibbedhagāminā maggena pahīyati, samudayoyaṃ vutto.

    తత్థ కతమా విభత్తి? సీలవతో అవిప్పటిసారోతి విభజ్జబ్యాకరణీయం, పరామసన్తస్స నత్థి అవిప్పటిసారో యావ దోసకతం కాయేన వా వాచాయ వా అకుసలం ఆరభతి. కిఞ్చిపిస్స ఏవం హోతి ‘‘సుకతమేతం సుచరితమేతం నో చస్స తేన అవిప్పటిసారేన పామోజ్జం జాయతి యావ విముత్తి, తస్స సీలవతో అవిప్పటిసారో’’తి విభజ్జబ్యాకరణీయం, అయం విభత్తిహారో.

    Tattha katamā vibhatti? Sīlavato avippaṭisāroti vibhajjabyākaraṇīyaṃ, parāmasantassa natthi avippaṭisāro yāva dosakataṃ kāyena vā vācāya vā akusalaṃ ārabhati. Kiñcipissa evaṃ hoti ‘‘sukatametaṃ sucaritametaṃ no cassa tena avippaṭisārena pāmojjaṃ jāyati yāva vimutti, tassa sīlavato avippaṭisāro’’ti vibhajjabyākaraṇīyaṃ, ayaṃ vibhattihāro.

    తత్థ కతమా పరివత్తనా? ఇమేహి సత్తహి ఉపనిసాసమ్పత్తీహి ఏకాదస ఉపనిసా విభత్తియం పజహానం పజహన్తి, అయం పరివత్తనా.

    Tattha katamā parivattanā? Imehi sattahi upanisāsampattīhi ekādasa upanisā vibhattiyaṃ pajahānaṃ pajahanti, ayaṃ parivattanā.

    తత్థ కతమా వేవచనా? ఇమేసం అరియధమ్మానం బలబోజ్ఝఙ్గవిమోక్ఖసమాధిసమాపత్తీనం ఇమాని వేవచనాని.

    Tattha katamā vevacanā? Imesaṃ ariyadhammānaṃ balabojjhaṅgavimokkhasamādhisamāpattīnaṃ imāni vevacanāni.

    తత్థ కతమా పఞ్ఞత్తి? సీలవతో అవిప్పటిసారోతి సీలక్ఖన్ధే నేక్ఖమ్మపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తం, నిసజ్జపఞ్ఞత్తి చ ఏవం దస అఙ్గాని ద్వీహి ద్వీహి అఙ్గేహి పఞ్ఞత్తాని.

    Tattha katamā paññatti? Sīlavato avippaṭisāroti sīlakkhandhe nekkhammapaññattiyā paññattaṃ, nisajjapaññatti ca evaṃ dasa aṅgāni dvīhi dvīhi aṅgehi paññattāni.

    తత్థ కతమో ఓతరణో? ఇదం నిబ్బేధభాగియసుత్తం పఞ్చసు ఓతిణ్ణం యథా యం పఠమం నిద్దిట్ఠం ఏవమిన్ద్రియాదిఖన్ధధాతుఆయతనేసు నిద్దిసితబ్బాని.

    Tattha katamo otaraṇo? Idaṃ nibbedhabhāgiyasuttaṃ pañcasu otiṇṇaṃ yathā yaṃ paṭhamaṃ niddiṭṭhaṃ evamindriyādikhandhadhātuāyatanesu niddisitabbāni.

    తత్థ కతమో సోధనో హారో? సీలవతో అవిప్పటిసారోతి న తావ సుద్ధో ఆరమ్భో అవిప్పటిసారినో పామోజ్జన్తి న తావ సుద్ధో ఆరమ్భో యాని ఏకాదస పదాని దేసితాని యదా తదా సుద్ధో ఆరమ్భో, అయం సోధనో.

    Tattha katamo sodhano hāro? Sīlavato avippaṭisāroti na tāva suddho ārambho avippaṭisārino pāmojjanti na tāva suddho ārambho yāni ekādasa padāni desitāni yadā tadā suddho ārambho, ayaṃ sodhano.

    తత్థ కతమో అధిట్ఠానో? సీలవేమత్తతాయ పఞ్ఞత్తం ఏవం దస పదాని సబ్బాని సీలక్ఖన్ధస్స ఆనిసంసో, తే చ పతిరూపదేసవాసో చ పచ్చయో అత్తసమ్మాపణిధానఞ్చ హేతు, సమాధిక్ఖన్ధస్స సుఖం హేతు పస్సద్ధి పచ్చయో, యేన ఝానసహజాతి చ ఠానన్తి ఝానఙ్గా అపరో పరియాయో కామేసు ఆదీనవానుపస్సనా సమాధినో పచ్చయో నేక్ఖమ్మే ఆనిసంసదస్సావితా హేతు.

    Tattha katamo adhiṭṭhāno? Sīlavemattatāya paññattaṃ evaṃ dasa padāni sabbāni sīlakkhandhassa ānisaṃso, te ca patirūpadesavāso ca paccayo attasammāpaṇidhānañca hetu, samādhikkhandhassa sukhaṃ hetu passaddhi paccayo, yena jhānasahajāti ca ṭhānanti jhānaṅgā aparo pariyāyo kāmesu ādīnavānupassanā samādhino paccayo nekkhamme ānisaṃsadassāvitā hetu.

    తత్థ కతమా సమారోపనా? యం వీరియిన్ద్రియం, సో సీలక్ఖన్ధో. యం సీలం, తే చత్తారో ధమ్మా పధానా. యం ధమ్మానుధమ్మపటిపత్తి, సో పాతిమోక్ఖసంవరో.

    Tattha katamā samāropanā? Yaṃ vīriyindriyaṃ, so sīlakkhandho. Yaṃ sīlaṃ, te cattāro dhammā padhānā. Yaṃ dhammānudhammapaṭipatti, so pātimokkhasaṃvaro.

    ౯౫. యస్స సేలోపమం చిత్తన్తి గాథా 55, సేలోపమన్తి ఉపమా యథా సేలో వాతేన న కమ్పతి న ఉణ్హేన న సీతేన సంకమ్పతి. యథా అనేకా అచేతనా, తే ఉణ్హేన మిలాయన్తి, సీతేన అవసుస్సన్తి, వాతేన భజన్తి. న ఏవం సేలో విరత్తం రజనీయేసు దోసనీయే న దుస్సతీతి కారణం దోసనీయే దోమనస్సన్తం, న దుట్ఠేన వా కమ్పతి ఉణ్హేన వా, సో మిలాయతి సీతేన వా అవసుస్సతి, ఏవం చిత్తం రాగేన నానుస్సతి సీతేన కమ్పతీతి. కిం కారణం? విరత్తం రజనీయేసు దోసనీయే న దుస్సతి. కిం కారణం? దోసనీయే పనస్సన్తి న దుస్సతి, అదుట్ఠం తం న కోసిస్సన్తి, తేన కుప్పనీయే న కుప్పతి, యస్సేవం భావితం చిత్తం కుతో తం దుక్ఖనిద్దేసో చ కుతో ఏవరూపస్స దుక్ఖం ఆగమిస్సతీతి నిద్దిట్ఠం.

    95. Yassa selopamaṃ cittanti gāthā 56, selopamanti upamā yathā selo vātena na kampati na uṇhena na sītena saṃkampati. Yathā anekā acetanā, te uṇhena milāyanti, sītena avasussanti, vātena bhajanti. Na evaṃ selo virattaṃ rajanīyesu dosanīye na dussatīti kāraṇaṃ dosanīye domanassantaṃ, na duṭṭhena vā kampati uṇhena vā, so milāyati sītena vā avasussati, evaṃ cittaṃ rāgena nānussati sītena kampatīti. Kiṃ kāraṇaṃ? Virattaṃ rajanīyesu dosanīye na dussati. Kiṃ kāraṇaṃ? Dosanīye panassanti na dussati, aduṭṭhaṃ taṃ na kosissanti, tena kuppanīye na kuppati, yassevaṃ bhāvitaṃ cittaṃ kuto taṃ dukkhaniddeso ca kuto evarūpassa dukkhaṃ āgamissatīti niddiṭṭhaṃ.

    పరివత్తనాతి కుతో తం దుక్ఖమేస్సతీతి యం చేతసికం సుఖం అనుపాదిసేసా అయం నత్థి సోపాదిసేసా అయం అత్థి. పున ఏవమాహంసు తం ఖణం తం ముహుత్తం ఉభయమేవ అవేదయితం సోపాదిసేసం యఞ్చ అనుపాదిసేసం యఞ్చ తం ఖణం తం ముహుత్తం అనుపాదిసేసం యఞ్చ సోపాదిసేసం చ అవేదయితం. సుఖమాపన్నస్స అనావత్తికన్తి అయమేత్థ విసేసో పరివత్తనా.

    Parivattanāti kuto taṃ dukkhamessatīti yaṃ cetasikaṃ sukhaṃ anupādisesā ayaṃ natthi sopādisesā ayaṃ atthi. Puna evamāhaṃsu taṃ khaṇaṃ taṃ muhuttaṃ ubhayameva avedayitaṃ sopādisesaṃ yañca anupādisesaṃ yañca taṃ khaṇaṃ taṃ muhuttaṃ anupādisesaṃ yañca sopādisesaṃ ca avedayitaṃ. Sukhamāpannassa anāvattikanti ayamettha viseso parivattanā.

    తత్థ కతమో వేవచనో? యస్సేవం భావితం చిత్తం వా భావితం సుభావితం అనుట్ఠితం వత్థుకతం సుసమారద్ధం. చిత్తన్తి మనో విఞ్ఞాణం మనిన్ద్రియం మనోవిఞ్ఞాణధాతు.

    Tattha katamo vevacano? Yassevaṃ bhāvitaṃ cittaṃ vā bhāvitaṃ subhāvitaṃ anuṭṭhitaṃ vatthukataṃ susamāraddhaṃ. Cittanti mano viññāṇaṃ manindriyaṃ manoviññāṇadhātu.

    తత్థ కతమా పఞ్ఞత్తి? చిత్తం మనో సఙ్ఖారా వూపసమపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తం. సమాధి అసేక్ఖపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తో. దుక్ఖం ఉచ్ఛిన్నపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తం.

    Tattha katamā paññatti? Cittaṃ mano saṅkhārā vūpasamapaññattiyā paññattaṃ. Samādhi asekkhapaññattiyā paññatto. Dukkhaṃ ucchinnapaññattiyā paññattaṃ.

    తత్థ కతమో ఓతరణో? చిత్తే నిద్దిట్ఠే పఞ్చక్ఖన్ధా నిద్దిట్ఠా హోన్తి, అయం ఖన్ధేసు ఓతరణో, మనోవిఞ్ఞాణధాతుయా నిద్దిట్ఠాయ అట్ఠారస ధాతుయో నిద్దిట్ఠా హోన్తి, అయం ధాతూసు ఓతరణో. మనాయతనే నిద్దిట్ఠే సబ్బాని ఆయతనాని నిద్దిట్ఠాని హోన్తి. తత్థ మనాయతనం నామరూపస్స పదట్ఠానం. నామరూపపచ్చయా సళాయతనం. తథా పటిచ్చసముప్పాదే. అయం ఓతరణో. తత్థ కతమో సోధనో సుద్ధోయేవ ఆరమ్భో.

    Tattha katamo otaraṇo? Citte niddiṭṭhe pañcakkhandhā niddiṭṭhā honti, ayaṃ khandhesu otaraṇo, manoviññāṇadhātuyā niddiṭṭhāya aṭṭhārasa dhātuyo niddiṭṭhā honti, ayaṃ dhātūsu otaraṇo. Manāyatane niddiṭṭhe sabbāni āyatanāni niddiṭṭhāni honti. Tattha manāyatanaṃ nāmarūpassa padaṭṭhānaṃ. Nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ. Tathā paṭiccasamuppāde. Ayaṃ otaraṇo. Tattha katamo sodhano suddhoyeva ārambho.

    తత్థ కతమో అధిట్ఠానో? ఛళిన్ద్రియం భావనా ఏకత్తాయం పఞ్ఞత్తి ఛట్ఠితేన కాయో ఏకత్తాయ పఞ్ఞత్తో.

    Tattha katamo adhiṭṭhāno? Chaḷindriyaṃ bhāvanā ekattāyaṃ paññatti chaṭṭhitena kāyo ekattāya paññatto.

    తత్థ కతమో పరిక్ఖారో? చిత్తస్స పుబ్బహేతు సముప్పాదాయ మనసికారో చ తప్పోణతా చ యం అసమాహితభూమియం చ విసేసధమ్మానం అభావితత్తా చిత్తసతతం గచ్ఛతి, సచే సమాధినో సుఖం హేతు అవిప్పటిసారో పచ్చయో, అయం హేతు అయం పచ్చయో పరిక్ఖారో.

    Tattha katamo parikkhāro? Cittassa pubbahetu samuppādāya manasikāro ca tappoṇatā ca yaṃ asamāhitabhūmiyaṃ ca visesadhammānaṃ abhāvitattā cittasatataṃ gacchati, sace samādhino sukhaṃ hetu avippaṭisāro paccayo, ayaṃ hetu ayaṃ paccayo parikkhāro.

    తత్థ కతమా సమారోపనా? యస్సేవం భావితన్తి తస్స ధమ్మా సమారోపయితబ్బా. కాయో సీలం పఞ్ఞా భావితచిత్తన్తి అనభిరతం అనపణతం అనేకం అనుతం అనాపజ్జాసత్తం అయం సమఞ్ఞాయతనా న తస్స సేక్ఖస్స సమ్మాసమాధి సబ్బే అసేక్ఖా దస అరహన్తధమ్మా నిద్దిట్ఠా హోన్తి. అసేక్ఖభాగియాని సుత్తాని.

    Tattha katamā samāropanā? Yassevaṃ bhāvitanti tassa dhammā samāropayitabbā. Kāyo sīlaṃ paññā bhāvitacittanti anabhirataṃ anapaṇataṃ anekaṃ anutaṃ anāpajjāsattaṃ ayaṃ samaññāyatanā na tassa sekkhassa sammāsamādhi sabbe asekkhā dasa arahantadhammā niddiṭṭhā honti. Asekkhabhāgiyāni suttāni.

    ౯౬. యస్స నూన, భన్తే, కాయగతాసతి అభావితా, అయం సో అఞ్ఞతరం సబ్రహ్మచారిం 57 ఆసజ్జ సమాపజ్జ అప్పటినిసజ్జ జనపదచారికం పక్కమేయ్య, సో ఆయస్మా ఇమస్మిం విప్పటిజానాతి ద్వే పజాని పటిజానాతి చిత్తభావనాయఞ్చ దిట్ఠియా పహానం, కాయభావనాయఞ్చ దిట్ఠిప్పహానం, కాయభావనాయఞ్చ తణ్హాపహానం, యం పఠమం ఉపమం కరోతి. అసుచినాపి సుచినాపి పథవీ నేవ అట్టియతి న జిగుచ్ఛతి న పీతిపామోజ్జం పటిలభతి, ఏవమేవ హి పథవీసమేన సో చేతసా అన్వయేన అప్పకేన అవేరేన అబ్యాపజ్జేన విహరామీతి. ఇతి సో ఆయస్మా కిం పటిజానాతి, కాయభావనాయ సుఖిన్ద్రియపహానం పటిజానాతి, చిత్తభావనాయ సోమనస్సిన్ద్రియపహానం పటిజానాతి. కాయికా వేదనా రాగానుసయమనుగతానం సుఖిన్ద్రియం పటిక్ఖిపతి. న హి వేదనాక్ఖన్ధం యా చేతసికా సుఖవేదనా తత్థ అయం పటిలాభపచ్చయా ఉప్పజ్జతి సుఖం సోమనస్సం. సోతం పటిక్ఖిపతి, న హి మనోసమ్ఫస్సజం వేదనం. తత్థ చతూసు మహాభూతేసు రూపక్ఖన్ధస్స అనుసయపటిఘపహానం భణతి. కామే రూపఞ్చ తఞ్చ అసేక్ఖభూమియం. కాయే కాయానుపస్సనా దిట్ఠధమ్మసుఖవిహారఞ్చ. బలేన చ ఉస్సాహేన చ సబ్బం మనసి కతత్తానం పహానం మేదం కతాలికాయ చ పురిసేన చ మణ్డనకజాతికేన చ, ఏతేహి ఇమస్స మాతాపితుసమ్భూతం పచ్చవేక్ఖణం, సో కాయేన చ కాయానుపస్సనాయ చ చిత్తేన చ చిత్తానుపస్సనాయ చ ద్వే ధమ్మే ధారేతి. కాయకిలేసవత్థుం చిత్తేన చ చిత్తసన్నిస్సయే చిత్తేన సుభావితేన సత్తన్నం చ సమాపత్తీనం విహరితుం పటిజానాతి.

    96. Yassa nūna, bhante, kāyagatāsati abhāvitā, ayaṃ so aññataraṃ sabrahmacāriṃ 58 āsajja samāpajja appaṭinisajja janapadacārikaṃ pakkameyya, so āyasmā imasmiṃ vippaṭijānāti dve pajāni paṭijānāti cittabhāvanāyañca diṭṭhiyā pahānaṃ, kāyabhāvanāyañca diṭṭhippahānaṃ, kāyabhāvanāyañca taṇhāpahānaṃ, yaṃ paṭhamaṃ upamaṃ karoti. Asucināpi sucināpi pathavī neva aṭṭiyati na jigucchati na pītipāmojjaṃ paṭilabhati, evameva hi pathavīsamena so cetasā anvayena appakena averena abyāpajjena viharāmīti. Iti so āyasmā kiṃ paṭijānāti, kāyabhāvanāya sukhindriyapahānaṃ paṭijānāti, cittabhāvanāya somanassindriyapahānaṃ paṭijānāti. Kāyikā vedanā rāgānusayamanugatānaṃ sukhindriyaṃ paṭikkhipati. Na hi vedanākkhandhaṃ yā cetasikā sukhavedanā tattha ayaṃ paṭilābhapaccayā uppajjati sukhaṃ somanassaṃ. Sotaṃ paṭikkhipati, na hi manosamphassajaṃ vedanaṃ. Tattha catūsu mahābhūtesu rūpakkhandhassa anusayapaṭighapahānaṃ bhaṇati. Kāme rūpañca tañca asekkhabhūmiyaṃ. Kāye kāyānupassanā diṭṭhadhammasukhavihārañca. Balena ca ussāhena ca sabbaṃ manasi katattānaṃ pahānaṃ medaṃ katālikāya ca purisena ca maṇḍanakajātikena ca, etehi imassa mātāpitusambhūtaṃ paccavekkhaṇaṃ, so kāyena ca kāyānupassanāya ca cittena ca cittānupassanāya ca dve dhamme dhāreti. Kāyakilesavatthuṃ cittena ca cittasannissaye cittena subhāvitena sattannaṃ ca samāpattīnaṃ viharituṃ paṭijānāti.

    గహపతిపుత్తోపమతాయ చ యథా గహపతిపుత్తస్స నానారఙ్గానం వత్థకరణ్డకో పుణ్ణో భవేయ్య, సో యం యదేవ వత్థయుగం పుబ్బణ్హసమయే ఆకఙ్ఖతి, పుబ్బణ్హసమయే నిబ్బాపేతి, ఏవం మజ్ఝన్హికసమయే, సాయన్హసమయే, ఏవమేవ సో ఆయస్మా చిత్తస్స సుభావితత్తా యథారూపేన విహారేన ఆకఙ్ఖతి పుబ్బణ్హసమయం విహరితుం, తథారూపేన 59 పుబ్బణ్హసమయం విహరతి, మజ్ఝన్హికసమయే, సాయన్హసమయే. తేన వేస ఆయస్మతా ఉపమాయ మే ఆసితాయ పథవీ వా అనుత్తరా ఇన్ద్రియభావనా భావితచిత్తేన. తేన సో ఆయస్మా ఇదం అట్ఠవిధం భావనం పటిజానాతి చతూసు మహాభూతేసు, కాయభావనం ఉపకచణ్డాలం పురిసమేతకం భవతలాకాసు చిత్తభావనం, ఇమాహి భావనాహి తాయ భావనాయ చ సమథా పారిపూరిమన్తేహి. ఇమేహి చతూహి పఞ్ఞాపారిపూరిమన్తేహి.

    Gahapatiputtopamatāya ca yathā gahapatiputtassa nānāraṅgānaṃ vatthakaraṇḍako puṇṇo bhaveyya, so yaṃ yadeva vatthayugaṃ pubbaṇhasamaye ākaṅkhati, pubbaṇhasamaye nibbāpeti, evaṃ majjhanhikasamaye, sāyanhasamaye, evameva so āyasmā cittassa subhāvitattā yathārūpena vihārena ākaṅkhati pubbaṇhasamayaṃ viharituṃ, tathārūpena 60 pubbaṇhasamayaṃ viharati, majjhanhikasamaye, sāyanhasamaye. Tena vesa āyasmatā upamāya me āsitāya pathavī vā anuttarā indriyabhāvanā bhāvitacittena. Tena so āyasmā idaṃ aṭṭhavidhaṃ bhāvanaṃ paṭijānāti catūsu mahābhūtesu, kāyabhāvanaṃ upakacaṇḍālaṃ purisametakaṃ bhavatalākāsu cittabhāvanaṃ, imāhi bhāvanāhi tāya bhāvanāya ca samathā pāripūrimantehi. Imehi catūhi paññāpāripūrimantehi.

    ౯౭. కథం ఉపకచణ్డాలం పటికూలేసు ధమ్మేసు అప్పటికూలసఞ్ఞీ విహరతి? కాయో పకతియా అప్పటికూలం కాయే ఉద్ధుమాతకసఞ్ఞా సంఖిత్తేన నవ సఞ్ఞా ఇమే పటికూలా ధమ్మా చేసో ఆయస్మా పటికూలతో అజిగుచ్ఛితో కాయగతాసతియా భావనానుయోగమనుయుత్తో విహరతి, న హి తస్స జిగుచ్ఛప్పహాయ చిత్తం పటికూలతి.

    97. Kathaṃ upakacaṇḍālaṃ paṭikūlesu dhammesu appaṭikūlasaññī viharati? Kāyo pakatiyā appaṭikūlaṃ kāye uddhumātakasaññā saṃkhittena nava saññā ime paṭikūlā dhammā ceso āyasmā paṭikūlato ajigucchito kāyagatāsatiyā bhāvanānuyogamanuyutto viharati, na hi tassa jigucchappahāya cittaṃ paṭikūlati.

    కథం అప్పటికూలేసు ధమ్మేసు పటికూలసఞ్ఞీ విహరతీతి? కాయో సబ్బలోకస్స అప్పటికూలో తం సో ఆయస్మా అసుభసఞ్ఞాయ విహరతి. ఏవం అప్పటికూలేసు ధమ్మేసు పటికూలసఞ్ఞీ విహరతి.

    Kathaṃ appaṭikūlesu dhammesu paṭikūlasaññī viharatīti? Kāyo sabbalokassa appaṭikūlo taṃ so āyasmā asubhasaññāya viharati. Evaṃ appaṭikūlesu dhammesu paṭikūlasaññī viharati.

    కథం పటికూలేసు చ అప్పటికూలేసు చ అప్పటికూలసఞ్ఞీ విహరతీతి అపి సబ్బోయం లోకస్స యమిదం ముణ్డో పత్తపాణీ కులేసు పిణ్డాయ విచరతి, తేన చ సో ఆయస్మా సువణ్ణదుబ్బణ్ణేన అప్పటికూలసఞ్ఞీ చిత్తేన చ కాయేన నిబ్బిదాసహగతేన అప్పటికూలసఞ్ఞీ, ఏవం పటికూలేసు అప్పటికూలేసు చ ధమ్మేసు అప్పటికూలసఞ్ఞీ విహరతి.

    Kathaṃ paṭikūlesu ca appaṭikūlesu ca appaṭikūlasaññī viharatīti api sabboyaṃ lokassa yamidaṃ muṇḍo pattapāṇī kulesu piṇḍāya vicarati, tena ca so āyasmā suvaṇṇadubbaṇṇena appaṭikūlasaññī cittena ca kāyena nibbidāsahagatena appaṭikūlasaññī, evaṃ paṭikūlesu appaṭikūlesu ca dhammesu appaṭikūlasaññī viharati.

    కథం పటికూలేసు చ ధమ్మేసు అప్పటికూలసఞ్ఞీ విహరతి? పటికూలేసు చ ధమ్మేసు సుభసఞ్ఞినో ఇత్థిరూపే పటికూలేసు చ జిగుచ్ఛినో వినీలకవిపుబ్బకే తత్థ సో ఆయస్మా పటికూలసఞ్ఞీ విహరతి.

    Kathaṃ paṭikūlesu ca dhammesu appaṭikūlasaññī viharati? Paṭikūlesu ca dhammesu subhasaññino itthirūpe paṭikūlesu ca jigucchino vinīlakavipubbake tattha so āyasmā paṭikūlasaññī viharati.

    కథం పటికూలేసు ధమ్మేసు తదుభయం అభినివజ్జయిత్వా ఉపేక్ఖకో విహరతి సతో చ సమ్పజానో చ? అప్పటికూలేసు చ ధమ్మేసు సుభసఞ్ఞినో ఇత్థిరూపే పటికూలేసు చ జిగుచ్ఛినో వినీలకవిపుబ్బకే తదుభయం అభినివజ్జయిత్వా ‘నేతం మమ’‘నేసోహమస్మి’‘నేసో మే’ అత్తాతి విహరతి. ఏవం తదుభయం అభినివజ్జయిత్వా ఉపేక్ఖకో విహరతి సతో సమ్పజానో.

    Kathaṃ paṭikūlesu dhammesu tadubhayaṃ abhinivajjayitvā upekkhako viharati sato ca sampajāno ca? Appaṭikūlesu ca dhammesu subhasaññino itthirūpe paṭikūlesu ca jigucchino vinīlakavipubbake tadubhayaṃ abhinivajjayitvā ‘netaṃ mama’‘nesohamasmi’‘neso me’ attāti viharati. Evaṃ tadubhayaṃ abhinivajjayitvā upekkhako viharati sato sampajāno.

    అపరో పరియాయో. తేధాతుకో లోకసన్నివాసో సబ్బబాలపుథుజ్జనానం అప్పటికూలసఞ్ఞా. తత్థ చ ఆయస్మా సారిపుత్తో అప్పటికూలసఞ్ఞీ విహరతి. ఏవం అప్పటికూలేసు ధమ్మేసు పటికూలసఞ్ఞీ విహరతి.

    Aparo pariyāyo. Tedhātuko lokasannivāso sabbabālaputhujjanānaṃ appaṭikūlasaññā. Tattha ca āyasmā sāriputto appaṭikūlasaññī viharati. Evaṃ appaṭikūlesu dhammesu paṭikūlasaññī viharati.

    కథం పటికూలేసు ధమ్మేసు అప్పటికూలసఞ్ఞీ విహరతి? పటికూలసఞ్ఞినో సబ్బసేక్ఖా ఇధ కా తేధాతుకే సబ్బలోకే. తత్థ కతమో భూమిప్పత్తో సమాధిఫలే సచ్ఛికతో అప్పటికూలసఞ్ఞీ విహరతి ? కిం కారణం? న హి తం అత్థి యస్స లోకస్స పహానాయ పటికూలసఞ్ఞీ ఉప్పాదేయ్య.

    Kathaṃ paṭikūlesu dhammesu appaṭikūlasaññī viharati? Paṭikūlasaññino sabbasekkhā idha kā tedhātuke sabbaloke. Tattha katamo bhūmippatto samādhiphale sacchikato appaṭikūlasaññī viharati ? Kiṃ kāraṇaṃ? Na hi taṃ atthi yassa lokassa pahānāya paṭikūlasaññī uppādeyya.

    కథం పటికూలేసు చ అప్పటికూలేసు చ ధమ్మేసు పటికూలసఞ్ఞీ విహరతి? తేధాతుకే లోకసన్నివాసే యావ కామలోకభూమతా హి రాగానం వీతరాగానం పటికూలసమతా రూపారూపధాతుం అప్పటికూలసమతా. తత్థ చ ఆయస్మా సారిపుత్తో పటికూలసఞ్ఞీ విహరతి. ఏవం పటికూలేసు చ అప్పటికూలేసు చ ధమ్మేసు పటికూలసఞ్ఞీ విహరతి.

    Kathaṃ paṭikūlesu ca appaṭikūlesu ca dhammesu paṭikūlasaññī viharati? Tedhātuke lokasannivāse yāva kāmalokabhūmatā hi rāgānaṃ vītarāgānaṃ paṭikūlasamatā rūpārūpadhātuṃ appaṭikūlasamatā. Tattha ca āyasmā sāriputto paṭikūlasaññī viharati. Evaṃ paṭikūlesu ca appaṭikūlesu ca dhammesu paṭikūlasaññī viharati.

    కథం పటికూలేసు చ అప్పటికూలేసు చ ధమ్మేసు అప్పటికూలసఞ్ఞీ విహరతి? యం కిఞ్చి పరతో దురుత్తానం దురాగతానం వచనపథానం తం వచనం అప్పటికూలం యావతా వాచసో అప్పతిరూపా తథా జనస్స అప్పటికూలసఞ్ఞా. తత్థ ఆయస్మా సారిపుత్తో అభిఞ్ఞాయ సచ్ఛికతో అప్పటికూలసఞ్ఞీ విహరతి, ఏవం పటికూలేసు చ అప్పటికూలేసు చ ధమ్మేసు అప్పటికూలసఞ్ఞీ విహరతి.

    Kathaṃ paṭikūlesu ca appaṭikūlesu ca dhammesu appaṭikūlasaññī viharati? Yaṃ kiñci parato duruttānaṃ durāgatānaṃ vacanapathānaṃ taṃ vacanaṃ appaṭikūlaṃ yāvatā vācaso appatirūpā tathā janassa appaṭikūlasaññā. Tattha āyasmā sāriputto abhiññāya sacchikato appaṭikūlasaññī viharati, evaṃ paṭikūlesu ca appaṭikūlesu ca dhammesu appaṭikūlasaññī viharati.

    ౯౮. కథం పటికూలేసు చ అప్పటికూలేసు చ ధమ్మేసు తదుభయం అభినివజ్జయిత్వా ఉపేక్ఖకో చ విహరతి సతో చ సమ్పజానో? యఞ్చ నేసం సమనుపస్సతి యే ధమ్మా దుచ్చరితా, తే ధమ్మా అప్పటికూలా. తత్థ ఆయస్మా సారిపుత్తో ఇతి పటిసఞ్చిక్ఖతి యే ధమ్మా దుచ్చరితా, తే ధమ్మా అనిట్ఠవిపాకా. యే ధమ్మా సుచరితా, తే ఆచయగామినో. సో చ సుచరితం ఆచయగామినిం కరిత్వా దుచ్చరితం అనిట్ఠవిపాకం కరిత్వా తదుభయం అభినివజ్జయిత్వా ఉపేక్ఖకో విహరతి.

    98. Kathaṃ paṭikūlesu ca appaṭikūlesu ca dhammesu tadubhayaṃ abhinivajjayitvā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno? Yañca nesaṃ samanupassati ye dhammā duccaritā, te dhammā appaṭikūlā. Tattha āyasmā sāriputto iti paṭisañcikkhati ye dhammā duccaritā, te dhammā aniṭṭhavipākā. Ye dhammā sucaritā, te ācayagāmino. So ca sucaritaṃ ācayagāminiṃ karitvā duccaritaṃ aniṭṭhavipākaṃ karitvā tadubhayaṃ abhinivajjayitvā upekkhako viharati.

    అథ పటికూలేసు చ ధమ్మేసు అప్పటికూలేసు చ పటికూలసఞ్ఞీ విహరతి. తణ్హా పటికూలధమ్మా కిం కారణం? తణ్హావసేన హి సత్తా ద్వీహి ధమ్మేహి సత్తా, కబళీకారే ఆహారే రసతణ్హాయ సత్తా, ఫస్సే సుఖసఞ్ఞాయ సత్తా. తత్థాయస్మా సారిపుత్తో కబళీకారే చ ఆహారే పటికూలసఞ్ఞీ విహరతి, ఫస్సే చ దుక్ఖసఞ్ఞీ విహరతి. ఏవం పటికూలేసు చ అప్పటికూలేసు చ పటికూలసఞ్ఞీ విహరతి.

    Atha paṭikūlesu ca dhammesu appaṭikūlesu ca paṭikūlasaññī viharati. Taṇhā paṭikūladhammā kiṃ kāraṇaṃ? Taṇhāvasena hi sattā dvīhi dhammehi sattā, kabaḷīkāre āhāre rasataṇhāya sattā, phasse sukhasaññāya sattā. Tatthāyasmā sāriputto kabaḷīkāre ca āhāre paṭikūlasaññī viharati, phasse ca dukkhasaññī viharati. Evaṃ paṭikūlesu ca appaṭikūlesu ca paṭikūlasaññī viharati.

    కథం పటికూలేసు చ ధమ్మేసు అప్పటికూలేసు చ ధమ్మేసు అప్పటికూలసఞ్ఞీ విహరతి? తణ్హాక్ఖయం అనుత్తరం నిబ్బానం తథా బాలపుథుజ్జనానం పటికూలసఞ్ఞా పహతసఞ్ఞా చ. తత్థాయస్మతో సారిపుత్తస్స అప్పటికూలసఞ్ఞా అబ్యాపాదసఞ్ఞా చ సామం పఞ్ఞాయ పస్సిత్వా ఏవం పటికూలేసు చ ధమ్మేసు అప్పటికూలసఞ్ఞీ విహరతి.

    Kathaṃ paṭikūlesu ca dhammesu appaṭikūlesu ca dhammesu appaṭikūlasaññī viharati? Taṇhākkhayaṃ anuttaraṃ nibbānaṃ tathā bālaputhujjanānaṃ paṭikūlasaññā pahatasaññā ca. Tatthāyasmato sāriputtassa appaṭikūlasaññā abyāpādasaññā ca sāmaṃ paññāya passitvā evaṃ paṭikūlesu ca dhammesu appaṭikūlasaññī viharati.

    కథం పటికూలేసు చ అప్పటికూలేసు చ ధమ్మేసు అప్పటికూలసఞ్ఞీ విహరతి? తతియే చ నిబ్బానే పటికూలసఞ్ఞినో యసేన చ కిత్తిని చ అప్పటికూలసఞ్ఞినో. తత్థాయస్మా సారిపుత్తో అస్సాదఞ్చ ఆదీనవఞ్చ నిస్సరణఞ్చ యథాభూతం సమ్మాపఞ్ఞాయ పటిజానన్తో పటికూలఞ్చ అప్పటికూలఞ్చ ధమ్మం తదుభయం అభినివజ్జయిత్వా అప్పటికూలసఞ్ఞీ విహరతి.

    Kathaṃ paṭikūlesu ca appaṭikūlesu ca dhammesu appaṭikūlasaññī viharati? Tatiye ca nibbāne paṭikūlasaññino yasena ca kittini ca appaṭikūlasaññino. Tatthāyasmā sāriputto assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ sammāpaññāya paṭijānanto paṭikūlañca appaṭikūlañca dhammaṃ tadubhayaṃ abhinivajjayitvā appaṭikūlasaññī viharati.

    కథం పటికూలం అప్పటికూలఞ్చ ధమ్మం తదుభయం అభినివజ్జయిత్వా ఉపేక్ఖకో విహరతి? సతో చ సమ్పజానో చ, యఞ్చ సమనుపస్సతి అనునయో అప్పటికూలో ధమ్మో పటిఘో చ పటికూలో ధమ్మో, తత్థాయస్మా సారిపుత్తో అనునయస్స పటిఘప్పహీనత్తా ఉపేక్ఖకో విహరతి సతో సమ్పజానో చ. యఞ్చస్స సమనుపస్సతి అయం పఞ్చవిధా అనుత్తరా ఇన్ద్రియభావనా. అయం సుత్తనిద్దేసో.

    Kathaṃ paṭikūlaṃ appaṭikūlañca dhammaṃ tadubhayaṃ abhinivajjayitvā upekkhako viharati? Sato ca sampajāno ca, yañca samanupassati anunayo appaṭikūlo dhammo paṭigho ca paṭikūlo dhammo, tatthāyasmā sāriputto anunayassa paṭighappahīnattā upekkhako viharati sato sampajāno ca. Yañcassa samanupassati ayaṃ pañcavidhā anuttarā indriyabhāvanā. Ayaṃ suttaniddeso.

    ౯౯. తత్థ కతమో దేసనాహారో? ఇమమ్హి సుత్తే కిం దేసితబ్బం? తత్థ వుచ్చతే, ఇమమ్హి సుత్తే దిట్ఠధమ్మసుఖవిహారో దేసితో, తథా విముత్తం చిత్తం పచ్చవేక్ఖణా చ అధిపఞ్ఞాధమ్మం దేసితం.

    99. Tattha katamo desanāhāro? Imamhi sutte kiṃ desitabbaṃ? Tattha vuccate, imamhi sutte diṭṭhadhammasukhavihāro desito, tathā vimuttaṃ cittaṃ paccavekkhaṇā ca adhipaññādhammaṃ desitaṃ.

    తత్థ కతమో విచయో? యే కాయే కాయానుపస్సినో విహరన్తి, తేసం చిత్తం అనునయప్పటిఘేన న విహరతి అనునయప్పటిఘేన చాభిరమమానస్స చిత్తం సమగ్గతం భవిస్సతీతి భావనాయ బలమేతం, అయం విచయో హారో.

    Tattha katamo vicayo? Ye kāye kāyānupassino viharanti, tesaṃ cittaṃ anunayappaṭighena na viharati anunayappaṭighena cābhiramamānassa cittaṃ samaggataṃ bhavissatīti bhāvanāya balametaṃ, ayaṃ vicayo hāro.

    తత్థ కతమో యుత్తిహారో? కాయభావనాయ చ చిత్తభావనాయ చ న కిఞ్చి సబ్రహ్మచారీ అతిమఞ్ఞిస్సతీతి. అత్థి ఏసా యుత్తి, అయం యుత్తిహారో.

    Tattha katamo yuttihāro? Kāyabhāvanāya ca cittabhāvanāya ca na kiñci sabrahmacārī atimaññissatīti. Atthi esā yutti, ayaṃ yuttihāro.

    తత్థ కతమో పదట్ఠానో హారో? కాయభావనాయ పఠమస్స సతి ఉపట్ఠానస్స పదట్ఠానం. యా పథవీసమచిత్తతా, సా అనిచ్చానుపస్సనాయ పదట్ఠానం.

    Tattha katamo padaṭṭhāno hāro? Kāyabhāvanāya paṭhamassa sati upaṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ. Yā pathavīsamacittatā, sā aniccānupassanāya padaṭṭhānaṃ.

    తత్థ కతమో లక్ఖణో? యం పథవీసమేన చేతసా విహరతి అత్తానుపస్సీ పథవీసమేన గిహీ విహరతి. కో అత్థో పథవీసమేనాతి? యథా యే చ సేలోపమతాయ అకమ్మయుత్తా ఏవమేవ పథవీసమో అయం హిరియతాయ. అయం లక్ఖణో.

    Tattha katamo lakkhaṇo? Yaṃ pathavīsamena cetasā viharati attānupassī pathavīsamena gihī viharati. Ko attho pathavīsamenāti? Yathā ye ca selopamatāya akammayuttā evameva pathavīsamo ayaṃ hiriyatāya. Ayaṃ lakkhaṇo.

    తత్థ కతమో చతుబ్యూహో హారో? ఇమమ్హి బ్యాకరణే కో తస్స ఆయస్మతో అధిప్పాయో? యే కేచి అరహన్తా ఇన్ద్రియభావనం ఆకఙ్ఖియన్తి, తే పథవీసమతం ఉప్పాదయిస్సన్తీతి. అయం అధిప్పాయో.

    Tattha katamo catubyūho hāro? Imamhi byākaraṇe ko tassa āyasmato adhippāyo? Ye keci arahantā indriyabhāvanaṃ ākaṅkhiyanti, te pathavīsamataṃ uppādayissantīti. Ayaṃ adhippāyo.

    తత్థ కతమో ఆవట్టోతి? నత్థి ఆవట్టస్స భూమి.

    Tattha katamo āvaṭṭoti? Natthi āvaṭṭassa bhūmi.

    తత్థ కతమో విభత్తి? యో కాయానుపస్సీ విహరతి, సో పథవీసమచిత్తతం పటిలభిస్సతీతి న ఏకంసేన. కిం కారణం? యే ఖణ్డకాదిఛిన్నకాదినో, న తే పథవీసమచిత్తతం పటిలభన్తి. సబ్బా కాయగతాసతి సేక్ఖభావనాయ నిబ్బానం ఫలం, అయం విభత్తి.

    Tattha katamo vibhatti? Yo kāyānupassī viharati, so pathavīsamacittataṃ paṭilabhissatīti na ekaṃsena. Kiṃ kāraṇaṃ? Ye khaṇḍakādichinnakādino, na te pathavīsamacittataṃ paṭilabhanti. Sabbā kāyagatāsati sekkhabhāvanāya nibbānaṃ phalaṃ, ayaṃ vibhatti.

    తత్థ కతమో పరివత్తనో హారో? యే కాయానుపస్సినో విహరిస్సన్తి, తేసంయేవ కాయపచ్చయా ఉప్పజ్జేయ్య ఆసవా విఘాతపరిళాహా, అయం పరివత్తనో హారో.

    Tattha katamo parivattano hāro? Ye kāyānupassino viharissanti, tesaṃyeva kāyapaccayā uppajjeyya āsavā vighātapariḷāhā, ayaṃ parivattano hāro.

    తత్థ కతమో ఓతరణో? పఞ్చక్ఖన్ధా 61 అవితిణ్ణా 62 బావీసతిన్ద్రియాని, తథా యం మనిన్ద్రియం, తం మనోధాతు మనాయతనఞ్చ. యం సమాధిన్ద్రియం, తం ధమ్మధాతు ధమ్మాయతనఞ్చ. అయం ఓతరణో హారో.

    Tattha katamo otaraṇo? Pañcakkhandhā 63 avitiṇṇā 64 bāvīsatindriyāni, tathā yaṃ manindriyaṃ, taṃ manodhātu manāyatanañca. Yaṃ samādhindriyaṃ, taṃ dhammadhātu dhammāyatanañca. Ayaṃ otaraṇo hāro.

    తత్థ కతమో సోధనో హారో? యే చ మనసా చత్తారో భావేతబ్బా, తే సబ్బే భావితా యం తం మనేన పహీనే పత్తబ్బతం సబ్బత్థ ఏతస్స చ అత్థాయ ఆరమ్భో, సో అత్థో సుద్ధో. అయం సోధనో హారో.

    Tattha katamo sodhano hāro? Ye ca manasā cattāro bhāvetabbā, te sabbe bhāvitā yaṃ taṃ manena pahīne pattabbataṃ sabbattha etassa ca atthāya ārambho, so attho suddho. Ayaṃ sodhano hāro.

    తత్థ కతమో అధిట్ఠానో? అయం సమాధి ఏకత్తతాయ పఞ్ఞత్తో, ఛ కాయా ఏకత్తతాయ పఞ్ఞత్తా. పఞ్చిన్ద్రియాని రూపీని రూపకాయో. ఛ వేదనాకాయా వేదనాకాయో. ఛ సఞ్ఞాకాయా సఞ్ఞాకాయో. ఛ చేతనాకాయా చేతనాకాయో. ఛ విఞ్ఞాణకాయా విఞ్ఞాణకాయో. సబ్బేపి ఏతే ధమ్మా ధమ్మకాయోతియేవ సఙ్ఖం గచ్ఛన్తి. అయం అధిట్ఠానో.

    Tattha katamo adhiṭṭhāno? Ayaṃ samādhi ekattatāya paññatto, cha kāyā ekattatāya paññattā. Pañcindriyāni rūpīni rūpakāyo. Cha vedanākāyā vedanākāyo. Cha saññākāyā saññākāyo. Cha cetanākāyā cetanākāyo. Cha viññāṇakāyā viññāṇakāyo. Sabbepi ete dhammā dhammakāyotiyeva saṅkhaṃ gacchanti. Ayaṃ adhiṭṭhāno.

    పరిక్ఖారోతి సమాపత్తికోసల్లఞ్చ వీథికోసల్లఞ్చ 65 హేతు. యఞ్చ గోచరకోసల్లం యఞ్చ కల్లం తం కోసల్లం పచ్చయో. వోదానకోసల్లం హేతు, కల్లం పచ్చయో. సుఖం హేతు, అబ్యాపజ్జం పచ్చయో. అయం పరిక్ఖారో.

    Parikkhāroti samāpattikosallañca vīthikosallañca 66 hetu. Yañca gocarakosallaṃ yañca kallaṃ taṃ kosallaṃ paccayo. Vodānakosallaṃ hetu, kallaṃ paccayo. Sukhaṃ hetu, abyāpajjaṃ paccayo. Ayaṃ parikkhāro.

    తత్థ కతమో సమారోపనోతి? యథా పథవీ సుచిమ్పి నిక్ఖీపన్తే అసుచిమ్పి నిక్ఖిత్తే తాదిసేయేవ ఏవం కాయో మనాపికేహిపి ఫస్సేహి అమనాపికేహిపి ఫస్సేహి తాదిసోయేవ పటిఘసమ్ఫస్సేన వా సుఖాయ వేదనాయ తాదిసం యో చిత్తం. ఇదం సుత్తం విభత్తం సఓపమ్మం ఉగ్ఘటితఞ్ఞుస్స పుగ్గలస్స విభాగేన. తత్థ సమారోపనాయ అవకాసో నత్థి.

    Tattha katamo samāropanoti? Yathā pathavī sucimpi nikkhīpante asucimpi nikkhitte tādiseyeva evaṃ kāyo manāpikehipi phassehi amanāpikehipi phassehi tādisoyeva paṭighasamphassena vā sukhāya vedanāya tādisaṃ yo cittaṃ. Idaṃ suttaṃ vibhattaṃ saopammaṃ ugghaṭitaññussa puggalassa vibhāgena. Tattha samāropanāya avakāso natthi.

    ౧౦౦. తత్థ కతమం సుత్తం సంకిలేసభాగియం? యతో చ కుసలేహి ధమ్మేహి న విరోధతి, న వడ్ఢతి, ఇమం ఆదీనవం భగవా దేసేతి, తస్మా ఛన్నం వివరేయ్య, వివటం నాతివస్సతి, తతో ఆదీనవతో వివరేయ్యాతి తం తీహి ధమ్మేహి నాభిధంసితాతి అసుభసఞ్ఞాయ రాగేన నాభిధంసియతి. మేత్తాయ దోసేన నాభిధంసియతి. విపస్సనా మోహేన నాభిధంసియతి. ఏవఞ్చస్స యో యో ధమ్మో పటిపక్ఖో తమ్హి తమ్హి ధమ్మే పరిపూరిస్సతి. యో తస్స ధమ్మస్స అకుసలో ధమ్మో పటిపక్ఖో, తేన నాధివాసియతి.

    100. Tattha katamaṃ suttaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ? Yato ca kusalehi dhammehi na virodhati, na vaḍḍhati, imaṃ ādīnavaṃ bhagavā deseti, tasmā channaṃ vivareyya, vivaṭaṃ nātivassati, tato ādīnavato vivareyyāti taṃ tīhi dhammehi nābhidhaṃsitāti asubhasaññāya rāgena nābhidhaṃsiyati. Mettāya dosena nābhidhaṃsiyati. Vipassanā mohena nābhidhaṃsiyati. Evañcassa yo yo dhammo paṭipakkho tamhi tamhi dhamme paripūrissati. Yo tassa dhammassa akusalo dhammo paṭipakkho, tena nādhivāsiyati.

    అపరో పరియాయో. యే ఇమే ధమ్మా అత్తనా న సక్కోతి వుట్ఠానం, తే ఏతే ధమ్మా దేసితా. ఛన్నమతివస్సతీతి తేహి వితక్కం యేన చ సక్కా పున దేసితం చిత్తం విభావేతుం పరియోదాపేతుం వివేకనిన్నస్స వివేకపోణస్స వివేకపబ్భారస్స వుద్ధిం విరూళ్హిం వేపుల్లతం ఆపజ్జతి కుసలేసు ధమ్మేసు, సేయ్యథాపి నామ ఉప్పలం వా కుముదం వా పదుమం వా ఉదకే సుక్కపక్ఖే చన్దో యావరత్తి యావదివసో ఆగచ్ఛతి, తస్స వుద్ధియేవ పాటికఙ్ఖితబ్బా, న పరిహాని, ఏవంవిధం తం చిత్తం నాభిధంసియతి. అపరోపేత్థ యో అకూటో అసఠో అమాయావీ ఉజు పురిసో యథాభూతం అత్తానం ఆవికరోతి. తత్థ యో ఛాదేతి తస్స అకుసలా ధమ్మా చిత్తం అనుధావన్తి. ఛన్నమతివస్సతీతి యో పన హోతి అసఠో అకూటో అమాయావీ ఉజు పురిసో యథాభూతం అత్తానం ఆవికరోతి. తస్స చిత్తం అకుసలేహి ధమ్మేహి న విద్ధంసియతి, అయం సుత్తత్థో.

    Aparo pariyāyo. Ye ime dhammā attanā na sakkoti vuṭṭhānaṃ, te ete dhammā desitā. Channamativassatīti tehi vitakkaṃ yena ca sakkā puna desitaṃ cittaṃ vibhāvetuṃ pariyodāpetuṃ vivekaninnassa vivekapoṇassa vivekapabbhārassa vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullataṃ āpajjati kusalesu dhammesu, seyyathāpi nāma uppalaṃ vā kumudaṃ vā padumaṃ vā udake sukkapakkhe cando yāvaratti yāvadivaso āgacchati, tassa vuddhiyeva pāṭikaṅkhitabbā, na parihāni, evaṃvidhaṃ taṃ cittaṃ nābhidhaṃsiyati. Aparopettha yo akūṭo asaṭho amāyāvī uju puriso yathābhūtaṃ attānaṃ āvikaroti. Tattha yo chādeti tassa akusalā dhammā cittaṃ anudhāvanti. Channamativassatīti yo pana hoti asaṭho akūṭo amāyāvī uju puriso yathābhūtaṃ attānaṃ āvikaroti. Tassa cittaṃ akusalehi dhammehi na viddhaṃsiyati, ayaṃ suttattho.

    ౧౦౧. తత్థ కతమా దేసనా? ఇధ దేసితా దస అకుసలకమ్మపథా అధివస్సనతాయ దస కుసలకమ్మపథా అనధివస్సనతాయ అకుసలేహి న విసుజ్ఝతి. యథా వుత్తం భగవతా ‘‘చిత్తసంకిలేసా, భిక్ఖవే, సత్తా సంకిలిస్సన్తీ’’తి.

    101. Tattha katamā desanā? Idha desitā dasa akusalakammapathā adhivassanatāya dasa kusalakammapathā anadhivassanatāya akusalehi na visujjhati. Yathā vuttaṃ bhagavatā ‘‘cittasaṃkilesā, bhikkhave, sattā saṃkilissantī’’ti.

    తత్థ కతమో విచయో? యస్సేవం చిత్తం అధివాసియతి, తస్స బుజ్ఝితస్స యం భవేయ్య కూటేయ్య, తం ఆనన్తరియేనపి సత్థరి వా గుణానుకమ్పనతాయ, అయం విచయో.

    Tattha katamo vicayo? Yassevaṃ cittaṃ adhivāsiyati, tassa bujjhitassa yaṃ bhaveyya kūṭeyya, taṃ ānantariyenapi satthari vā guṇānukampanatāya, ayaṃ vicayo.

    తత్థ కతమా యుత్తీతి? ఏవం అనధివసియన్తం చిత్తం వుట్ఠాతి. వుట్ఠితం పతిట్ఠహతి కుసలేసు ధమ్మేసూతి అత్థి ఏసా యుత్తి.

    Tattha katamā yuttīti? Evaṃ anadhivasiyantaṃ cittaṃ vuṭṭhāti. Vuṭṭhitaṃ patiṭṭhahati kusalesu dhammesūti atthi esā yutti.

    పదట్ఠానన్తి ఛన్నమతివస్సతీతి ఛన్నం అసంవరానం పదట్ఠానం, వివటం నాతివస్సతీతి అఛన్నం సంవరణానం. తస్మా ఛన్నం వివరేయ్య వివటం నాతివస్సతీతి దేసనాయ పదట్ఠానం.

    Padaṭṭhānanti channamativassatīti channaṃ asaṃvarānaṃ padaṭṭhānaṃ, vivaṭaṃ nātivassatīti achannaṃ saṃvaraṇānaṃ. Tasmā channaṃ vivareyya vivaṭaṃ nātivassatīti desanāya padaṭṭhānaṃ.

    లక్ఖణోతి ఛన్నమతివస్సతీతి యే కేచి విచిత్తేన ఛన్నేన ఏకలక్ఖణా ధమ్మా సబ్బే తే అవిద్ధంసియన్తి. తస్మా ఛన్నం వివరేయ్య. వివటం నాతివస్సతీతి యే కేచి తేన అచ్ఛన్నేన ఏకలక్ఖణా ధమ్మా సబ్బే తే నాతివస్సన్తీతి లక్ఖణో హారో.

    Lakkhaṇoti channamativassatīti ye keci vicittena channena ekalakkhaṇā dhammā sabbe te aviddhaṃsiyanti. Tasmā channaṃ vivareyya. Vivaṭaṃ nātivassatīti ye keci tena acchannena ekalakkhaṇā dhammā sabbe te nātivassantīti lakkhaṇo hāro.

    తత్థ కతమో చతుబ్యూహో హారో? ఇమమ్హి సుత్తే భగవతో కో అధిప్పాయో? యేసం కేసఞ్చి చిత్తం అకుసలా ధమ్మా అధిపటిదేసితా తే యథాధమ్మం పటికరిస్సన్తీతి అయం తత్థ భగవతో అధిప్పాయో. అయం చతుబ్యూహో హారో.

    Tattha katamo catubyūho hāro? Imamhi sutte bhagavato ko adhippāyo? Yesaṃ kesañci cittaṃ akusalā dhammā adhipaṭidesitā te yathādhammaṃ paṭikarissantīti ayaṃ tattha bhagavato adhippāyo. Ayaṃ catubyūho hāro.

    ఆవట్టోతి యం ఛన్నం తం దువిధం కమ్పమానం సముచ్ఛితబ్బో. ఆనన్తరియసమాధీనం. తత్థ పస్సద్ధియఞ్చ మానో ఆసవే వడ్ఢేతి, అస్సద్ధియేన చ పమాదం గచ్ఛతి, పమాదేన ఓనమతి, ఉన్నళభావం గచ్ఛతి. వుత్తం చేతం భగవతా ‘‘ఉన్నళానం పమత్తానం తేసం వడ్ఢన్తి ఆసవా’’తి చత్తారి తాని ఉపాదానాని, యాని చత్తారి ఉపాదానాని, తే పఞ్చుపాదానక్ఖన్ధా భవన్తి. ఇమాని సచ్చాని దుక్ఖఞ్చ సముదయో చ. తస్మా ఛన్నం వివరేయ్యాతి యేన హేతునా, తే ఆసవా వడ్ఢన్తి. తేసం పహీనత్తా ఆసవా పహీయన్తే. తత్థ అప్పమాదేన అస్సద్ధియం పహీయతి ఉద్ధచ్చకుక్కుచ్చప్పహానేన ఓళారికతా తస్స ద్వే ధమ్మా న సమథో చ భావనా చ పారిపూరిం గచ్ఛన్తి. యో తేసం ఆసవానం ఖయో, అయం నిరోధో. ఇమాని చత్తారి సచ్చాని, అయం ఆవట్టో.

    Āvaṭṭoti yaṃ channaṃ taṃ duvidhaṃ kampamānaṃ samucchitabbo. Ānantariyasamādhīnaṃ. Tattha passaddhiyañca māno āsave vaḍḍheti, assaddhiyena ca pamādaṃ gacchati, pamādena onamati, unnaḷabhāvaṃ gacchati. Vuttaṃ cetaṃ bhagavatā ‘‘unnaḷānaṃ pamattānaṃ tesaṃ vaḍḍhanti āsavā’’ti cattāri tāni upādānāni, yāni cattāri upādānāni, te pañcupādānakkhandhā bhavanti. Imāni saccāni dukkhañca samudayo ca. Tasmā channaṃ vivareyyāti yena hetunā, te āsavā vaḍḍhanti. Tesaṃ pahīnattā āsavā pahīyante. Tattha appamādena assaddhiyaṃ pahīyati uddhaccakukkuccappahānena oḷārikatā tassa dve dhammā na samatho ca bhāvanā ca pāripūriṃ gacchanti. Yo tesaṃ āsavānaṃ khayo, ayaṃ nirodho. Imāni cattāri saccāni, ayaṃ āvaṭṭo.

    తత్థ కతమో విభత్తి హారో? ఛన్నమతివస్సతీతి న ఏకంసో. కిం కారణం? యస్స అస్సా నివత్తనా యథాపి సేక్ఖానం. యథావుత్తం భగవతా –

    Tattha katamo vibhatti hāro? Channamativassatīti na ekaṃso. Kiṃ kāraṇaṃ? Yassa assā nivattanā yathāpi sekkhānaṃ. Yathāvuttaṃ bhagavatā –

    ‘‘కిఞ్చాపి సేక్ఖో పకరేయ్య పాపం, కాయేన వాచాయ ఉద చేతసా వా;

    ‘‘Kiñcāpi sekkho pakareyya pāpaṃ, kāyena vācāya uda cetasā vā;

    అభబ్బో హి తస్స పరిగుహనాయ, అభబ్బతా దిట్ఠపదస్స హోతీ’’తి.

    Abhabbo hi tassa pariguhanāya, abhabbatā diṭṭhapadassa hotī’’ti.

    కిఞ్చాపి తేసం నివారణం చిత్తం హోతి. అపి తు అప్పచ్చయా సమాయే చ తే నిద్దిసితబ్బా, అయం విభత్తిహారో.

    Kiñcāpi tesaṃ nivāraṇaṃ cittaṃ hoti. Api tu appaccayā samāye ca te niddisitabbā, ayaṃ vibhattihāro.

    తత్థ కతమో పరివత్తనో హారో. ఛన్నమతివస్సతీతి యస్స యే ధమ్మా సబ్బం అనవివటం అతివస్సియతి, వివటం నాతివస్సతి, అవగుణన్తం నాతివస్సతి. అయం పరివత్తనో హారో.

    Tattha katamo parivattano hāro. Channamativassatīti yassa ye dhammā sabbaṃ anavivaṭaṃ ativassiyati, vivaṭaṃ nātivassati, avaguṇantaṃ nātivassati. Ayaṃ parivattano hāro.

    తత్థ కతమో వేవచనో హారో. ఛన్నన్తి ఆవుతం నివుతం పిహితం పటికుజ్జితం సఞ్ఛన్నం పరోధం, వివటం నాతివస్సతీతి యస్స తే ధమ్మా పబ్బజ్జితా వినోదం నాధివస్సితా వన్తికతాతి, అయం వేవచనో హారో.

    Tattha katamo vevacano hāro. Channanti āvutaṃ nivutaṃ pihitaṃ paṭikujjitaṃ sañchannaṃ parodhaṃ, vivaṭaṃ nātivassatīti yassa te dhammā pabbajjitā vinodaṃ nādhivassitā vantikatāti, ayaṃ vevacano hāro.

    తత్థ కతమో పఞ్ఞత్తి హారో. ఛన్నమతివస్సతీతి కిలేసభాగియపఞ్ఞత్తం వివటం నాతివస్సతీతి సధమ్మకిచ్చం యం పటిపదా పఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తం, తస్మా హి ఛన్నం వివరేయ్యాతి అనుసాసనపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తం, వివటం నాతివస్సతీతి నిద్ధానపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తం, అయం పఞ్ఞత్తి హారో.

    Tattha katamo paññatti hāro. Channamativassatīti kilesabhāgiyapaññattaṃ vivaṭaṃ nātivassatīti sadhammakiccaṃ yaṃ paṭipadā paññattiyā paññattaṃ, tasmā hi channaṃ vivareyyāti anusāsanapaññattiyā paññattaṃ, vivaṭaṃ nātivassatīti niddhānapaññattiyā paññattaṃ, ayaṃ paññatti hāro.

    తత్థ కతమో ఓతరణో హారో? ఛన్నమతివస్సతీతి తయో కిలేసా రాగో దోసో మోహో, తే ఖన్ధేసు సఙ్ఖారక్ఖన్ధో…పే॰… తే పురా యథా నిద్దిట్ఠం ఖన్ధధాతుఆయతనేసు, అయం ఓతరణో హారో.

    Tattha katamo otaraṇo hāro? Channamativassatīti tayo kilesā rāgo doso moho, te khandhesu saṅkhārakkhandho…pe… te purā yathā niddiṭṭhaṃ khandhadhātuāyatanesu, ayaṃ otaraṇo hāro.

    తత్థ కతమో సోధనో హారో? యేనారమ్భేన ఇదం సుత్తం భాసతి సో ఆరమ్భో నియుత్తో.

    Tattha katamo sodhano hāro? Yenārambhena idaṃ suttaṃ bhāsati so ārambho niyutto.

    అధిట్ఠానోతి ఛన్నమతివస్సతీతి ఏకత్తతాయ పఞ్ఞత్తం. కింకారణం? ఇదం హి అతివస్సతీతి ఇమస్స చ అతివస్సతి ఏవఞ్చ అతివస్సతీతి అయం వేమత్తతాయ యా సుణసాధారణేహి లక్ఖణేహి పఞ్ఞాపియతి, సా ఏకత్తపఞ్ఞత్తి.

    Adhiṭṭhānoti channamativassatīti ekattatāya paññattaṃ. Kiṃkāraṇaṃ? Idaṃ hi ativassatīti imassa ca ativassati evañca ativassatīti ayaṃ vemattatāya yā suṇasādhāraṇehi lakkhaṇehi paññāpiyati, sā ekattapaññatti.

    తత్థ కతమో పరిక్ఖారో? యఞ్చ తం అతివస్సియన్తి, తస్స ద్వే హేతూ ద్వే పచ్చయా అకుసలపసుతేవ వాచకత్తాభిరతి చ. ఇమే ద్వే అయోనిసోమనసికారో చ కుసలా ధమ్మా వోపసగ్గా చ, ఇమే ద్వే పచ్చయా.

    Tattha katamo parikkhāro? Yañca taṃ ativassiyanti, tassa dve hetū dve paccayā akusalapasuteva vācakattābhirati ca. Ime dve ayonisomanasikāro ca kusalā dhammā vopasaggā ca, ime dve paccayā.

    తత్థ కతమో సమారోపనో? ఛన్నమతివస్సతీతి వేమతి పస్సతీతి ఛన్నం యం పరిగ్గహితుం యం అదేసితుం అప్పస్సుతం యం కథంకథా విభూతేన అకుసలమూలేన యం తణ్హాయ చ తే వడ్ఢతి దోసాతి సన్నిత్వా తే అప్పసక్ఖయేన సఙ్ఖారా. సఙ్ఖారపచ్చయా విఞ్ఞాణం యావ జరామరణం, అయం సమారోపనో . యం పున తథా దేసనా, తస్సేవ అకుసలా ధమ్మా వుద్ధిం విరూళ్హిం వేపుల్లతమాపజ్జతి తస్స సఙ్ఖారా నిరోధా, అయం సమారోపనో.

    Tattha katamo samāropano? Channamativassatīti vemati passatīti channaṃ yaṃ pariggahituṃ yaṃ adesituṃ appassutaṃ yaṃ kathaṃkathā vibhūtena akusalamūlena yaṃ taṇhāya ca te vaḍḍhati dosāti sannitvā te appasakkhayena saṅkhārā. Saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ yāva jarāmaraṇaṃ, ayaṃ samāropano . Yaṃ puna tathā desanā, tasseva akusalā dhammā vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullatamāpajjati tassa saṅkhārā nirodhā, ayaṃ samāropano.

    ౧౦౨. చత్తారో పుగ్గలా 67 తమో తమపరాయనోతి…పే॰… తత్థ కతమో వుచ్చతే తమో నామ? యో తమో అన్ధకారో, యథా వుత్తం భగవతా ‘‘యథా అన్ధకారే తస్మిం భయానకే సకమ్పిధాతుపురిసో న పస్సతి, ఏవమేవ అఞ్ఞాణతో తమోపనన్ధకారో పాపకసకమ్మసవిపాకం న సద్ధో హోతి. ఇతి ఏవం లక్ఖణతా అఞ్ఞాణం తమో అవిజ్జా మోహో, యేన సత్తా యథాభూతం నప్పజానన్తి, ఇతి వుచ్చతి తమోతి. సో తిణ్ణం చక్ఖూనం తమో మంసచక్ఖునో దిబ్బచక్ఖునో పఞ్ఞాచక్ఖునో, ఇమేసం చక్ఖూనం ఇధ తమో నిద్దిసియతి అఞ్ఞాణన్తి. తత్థ కతమం అఞ్ఞాణం అదస్సనం? అథ నిస్సయే యం పుబ్బన్తే అఞ్ఞాణం అపరన్తే అఞ్ఞాణం పుబ్బన్తాపరన్తే అఞ్ఞాణం హేతుమ్హి అఞ్ఞాణం పచ్చయమ్హి అఞ్ఞాణం తస్స అఞ్ఞాణినో సమాధిభూతస్స ఏసో నిస్సన్దో. యం న జానాతి ఇదం సేవితబ్బం ఇదం న మనసికాతబ్బన్తి. సో తేన తమేన నిద్దిసియతి తమోపి యథా వుచ్చతి. మూళ్హోతి ఏవం చేతనా. తేన తమేన సో పుగ్గలో వుచ్చతి. తమోతి సో తేన తమేన అసమూహతేన అసముచ్ఛిన్నేన తప్పరమో భవతి తప్పరాయనో, అయం వుచ్చతి పుగ్గలో తమో తమపరాయనోతి. పరాయనోయేవ ధమ్మో మనసికాతబ్బో సో తమో దహతి అఞ్ఞచిత్తం ఉపట్ఠపేతి. తే చస్స ధమ్మా నిజ్ఝానక్ఖమన్తి. సో సుతమయాయ పఞ్ఞాయ సమనుపస్సతి.

    102. Cattāro puggalā 68 tamo tamaparāyanoti…pe… tattha katamo vuccate tamo nāma? Yo tamo andhakāro, yathā vuttaṃ bhagavatā ‘‘yathā andhakāre tasmiṃ bhayānake sakampidhātupuriso na passati, evameva aññāṇato tamopanandhakāro pāpakasakammasavipākaṃ na saddho hoti. Iti evaṃ lakkhaṇatā aññāṇaṃ tamo avijjā moho, yena sattā yathābhūtaṃ nappajānanti, iti vuccati tamoti. So tiṇṇaṃ cakkhūnaṃ tamo maṃsacakkhuno dibbacakkhuno paññācakkhuno, imesaṃ cakkhūnaṃ idha tamo niddisiyati aññāṇanti. Tattha katamaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ? Atha nissaye yaṃ pubbante aññāṇaṃ aparante aññāṇaṃ pubbantāparante aññāṇaṃ hetumhi aññāṇaṃ paccayamhi aññāṇaṃ tassa aññāṇino samādhibhūtassa eso nissando. Yaṃ na jānāti idaṃ sevitabbaṃ idaṃ na manasikātabbanti. So tena tamena niddisiyati tamopi yathā vuccati. Mūḷhoti evaṃ cetanā. Tena tamena so puggalo vuccati. Tamoti so tena tamena asamūhatena asamucchinnena tapparamo bhavati tapparāyano, ayaṃ vuccati puggalo tamo tamaparāyanoti. Parāyanoyeva dhammo manasikātabbo so tamo dahati aññacittaṃ upaṭṭhapeti. Te cassa dhammā nijjhānakkhamanti. So sutamayāya paññāya samanupassati.

    తత్థ కతమో తమో జోతిపరాయనో? సో తేన పఞ్ఞావసేన ఇరియతి ఏవం తస్సేవ ఇరియన్తస్స పరాయనో భవతి. అయం వుచ్చతే పుగ్గలో తమో జోతిపరాయనో.

    Tattha katamo tamo jotiparāyano? So tena paññāvasena iriyati evaṃ tasseva iriyantassa parāyano bhavati. Ayaṃ vuccate puggalo tamo jotiparāyano.

    తత్థ కతమో పుగ్గలో జోతి జోతిపరాయనో 69? తత్థ వుచ్చతి జోతి నామ యం తస్స చే తమస్స పటిపక్ఖేన యే చ ధమ్మే అన్తమసో ఞాణాలోకో, సో సుణధమ్మో పుగ్గలో తమో జోతిపరాయనో, తత్థ వుచ్చతే, యోయం పుగ్గలో తమో జోతిపరాయనో, సో యది తథారూపం కల్యాణమిత్తం పటిలభతి, యో నం అకుసలతో చ నివారేతి భావితకుసలతావ భావీ నియోజేతీతి . ఏవఞ్చ సద్ధమ్మం దేసేతి. ఇమే ధమ్మా కుసలా, ఇమే ధమ్మా అకుసలా. ఇమే ధమ్మా సావజ్జా, ఇమే ధమ్మా అనవజ్జా. ఇమే ధమ్మా సేవితబ్బా, ఇమే ధమ్మా న సేవితబ్బా. ఇమే ధమ్మా భజితబ్బా, ఇమే ధమ్మా న భజితబ్బా. ఇమే ధమ్మా ఉపసమ్పజ్జ విహాతబ్బా, ఇమే ధమ్మా న ఉపసమ్పజ్జ విహాతబ్బా. ఇమే ధమ్మా మనసికాతబ్బా, ఇమే ధమ్మా న మనసికాతబ్బాతి. పచ్చతే సఞ్ఞాయ యథా సఞ్ఞాయతి సతిన్ద్రియాని, సో ఏవం పజానాతి. ఇమే ధమ్మా కుసలా, ఇమే ధమ్మా అకుసలా. ఇమే ధమ్మా సావజ్జా, ఇమే ధమ్మా అనవజ్జా. ఇమే ధమ్మా సేవితబ్బా, ఇమే ధమ్మా న సేవితబ్బా. ఇమే ధమ్మా భావేతబ్బా, ఇమే ధమ్మా న భావేతబ్బా. ఇమే ధమ్మా ఉపసమ్పజ్జ విహాతబ్బా, ఇమే ధమ్మా న ఉపసమ్పజ్జ విహాతబ్బా. ఇమే ధమ్మా మనసికాతబ్బా, ఇమే ధమ్మా న మనసికాతబ్బాతి. సో తే ధమ్మే సుసుయ్యతి, సోతం ఓదహతి, అఞ్ఞం చిత్తం ఉపట్ఠపేతి, తే చస్స ధమ్మా నిజ్ఝానక్ఖమన్తి, సో సుతమయాయ పఞ్ఞాయ సమన్నాగతో సో తేన పచ్చయవసేన ఇరియతి ఏవం తస్సేవ ఇరియన్తి తప్పరమో భవతి తప్పరాయనో. అయం వుచ్చతే పుగ్గలో తమో తమపరాయనో.

    Tattha katamo puggalo joti jotiparāyano 70? Tattha vuccati joti nāma yaṃ tassa ce tamassa paṭipakkhena ye ca dhamme antamaso ñāṇāloko, so suṇadhammo puggalo tamo jotiparāyano, tattha vuccate, yoyaṃ puggalo tamo jotiparāyano, so yadi tathārūpaṃ kalyāṇamittaṃ paṭilabhati, yo naṃ akusalato ca nivāreti bhāvitakusalatāva bhāvī niyojetīti . Evañca saddhammaṃ deseti. Ime dhammā kusalā, ime dhammā akusalā. Ime dhammā sāvajjā, ime dhammā anavajjā. Ime dhammā sevitabbā, ime dhammā na sevitabbā. Ime dhammā bhajitabbā, ime dhammā na bhajitabbā. Ime dhammā upasampajja vihātabbā, ime dhammā na upasampajja vihātabbā. Ime dhammā manasikātabbā, ime dhammā na manasikātabbāti. Paccate saññāya yathā saññāyati satindriyāni, so evaṃ pajānāti. Ime dhammā kusalā, ime dhammā akusalā. Ime dhammā sāvajjā, ime dhammā anavajjā. Ime dhammā sevitabbā, ime dhammā na sevitabbā. Ime dhammā bhāvetabbā, ime dhammā na bhāvetabbā. Ime dhammā upasampajja vihātabbā, ime dhammā na upasampajja vihātabbā. Ime dhammā manasikātabbā, ime dhammā na manasikātabbāti. So te dhamme susuyyati, sotaṃ odahati, aññaṃ cittaṃ upaṭṭhapeti, te cassa dhammā nijjhānakkhamanti, so sutamayāya paññāya samannāgato so tena paccayavasena iriyati evaṃ tasseva iriyanti tapparamo bhavati tapparāyano. Ayaṃ vuccate puggalo tamo tamaparāyano.

    తత్థ కతమో పుగ్గలో జోతి తమపరాయనో? జోతి నామ యా తస్సేవ తమస్స పటిపక్ఖేన యే ధమ్మా అన్తమసో ఞాణాలోకో, సో పున ధమ్మో. కతమా ఉచ్చతే? పఞ్ఞాయతో పణ్డితోతి వుచ్చతే, సో ఏవం పజానాతి. ఇమే ధమ్మా కుసలా, ఇమే ధమ్మా అకుసలా. ఇమే ధమ్మా సావజ్జా, ఇమే ధమ్మా అనవజ్జా. ఇమే ధమ్మా సేవితబ్బా, ఇమే ధమ్మా న సేవితబ్బా. ఇమే ధమ్మా భావితబ్బా, ఇమే ధమ్మా న భావితబ్బా. ఇమే ధమ్మా ఉపసమ్పజ్జ విహాతబ్బా, ఇమే ధమ్మా న ఉపసమ్పజ్జ విహాతబ్బా. ఇమే ధమ్మా మనసికాతబ్బా, ఇమే ధమ్మా న మనసికాతబ్బా. ఇధ పన పాపమిత్తసంసేవనో పాపమిత్తవసానుగో అకుసలే ధమ్మే అభివడ్ఢేతి, కుసలే ధమ్మే పజహతి. సో తేన పమాదేన పచ్చయసఞ్ఞా అమనసికత్వా అస్సతిఅసమ్పజఞ్ఞం ఆసేవతి. తయా యో పటిపక్ఖో తమో, సో పవడ్ఢేతి. సో తమాభిభూతో పరాయనో తమపరమో చేవ భవతి. అయం వుచ్చతి పుగ్గలో జోతి తమపరాయనో.

    Tattha katamo puggalo joti tamaparāyano? Joti nāma yā tasseva tamassa paṭipakkhena ye dhammā antamaso ñāṇāloko, so puna dhammo. Katamā uccate? Paññāyato paṇḍitoti vuccate, so evaṃ pajānāti. Ime dhammā kusalā, ime dhammā akusalā. Ime dhammā sāvajjā, ime dhammā anavajjā. Ime dhammā sevitabbā, ime dhammā na sevitabbā. Ime dhammā bhāvitabbā, ime dhammā na bhāvitabbā. Ime dhammā upasampajja vihātabbā, ime dhammā na upasampajja vihātabbā. Ime dhammā manasikātabbā, ime dhammā na manasikātabbā. Idha pana pāpamittasaṃsevano pāpamittavasānugo akusale dhamme abhivaḍḍheti, kusale dhamme pajahati. So tena pamādena paccayasaññā amanasikatvā assatiasampajaññaṃ āsevati. Tayā yo paṭipakkho tamo, so pavaḍḍheti. So tamābhibhūto parāyano tamaparamo ceva bhavati. Ayaṃ vuccati puggalo joti tamaparāyano.

    ౧౦౩. తత్థ కతమో పుగ్గలో జోతి జోతిపరాయనో? తత్థ వుచ్చతే సోయం పుగ్గలో కల్యాణమిత్తస్స సన్నిస్సితో భవతి సక్కా సంయోగీ కుసలం గవేసీ, సో కల్యాణమిత్తే ఉపసఙ్కమిత్వా పరిపుచ్ఛతి, పరిపఞ్హయతి? కిం కుసలం, కిం అకుసలం? కిం సావజ్జం, కిం అనవజ్జం? కిం సేవితబ్బం, కిం న సేవితబ్బం? కిం భావితబ్బం, కిం న భావితబ్బం? కిం ఉపసమ్పజ్జ విహాతబ్బం, కిం న ఉపసమ్పజ్జ విహాతబ్బం? కిం మనసికాతబ్బం, కిం న మనసికాతబ్బం? కథం సంకిలేసో హోతి, కథం వోదానం హోతి? కథం పవత్తి హోతి, కథం నివత్తి హోతి? కథం బన్ధో హోతి, కథం మోక్ఖో హోతి? కథం సక్కాయసముదయో హోతి, కథం సక్కాయనిరోధో హోతి? సో ఏత్థ దేసితం యథా ఉపట్ఠితం తథా సమ్పటిపజ్జన్తో సో ఏవం పజానాతి. ఇమే ధమ్మా కుసలా, ఇమే ధమ్మా అకుసలా. ఏవం…పే॰… యావ కథం సక్కాయసముదయో హోతి, కథం సక్కాయనిరోధో హోతీతి విత్థారేన కాతబ్బం. సో తే ధమ్మే అధిపాటికఙ్ఖాతి ఏవం లక్ఖణం ఞాణం విజ్జా ఆలోకం వడ్ఢేతి. సో పుగ్గలో తప్పరమో భవతి తప్పరాయనో, అయం వుచ్చతే పుగ్గలో జోతి జోతిపరాయనో.

    103. Tattha katamo puggalo joti jotiparāyano? Tattha vuccate soyaṃ puggalo kalyāṇamittassa sannissito bhavati sakkā saṃyogī kusalaṃ gavesī, so kalyāṇamitte upasaṅkamitvā paripucchati, paripañhayati? Kiṃ kusalaṃ, kiṃ akusalaṃ? Kiṃ sāvajjaṃ, kiṃ anavajjaṃ? Kiṃ sevitabbaṃ, kiṃ na sevitabbaṃ? Kiṃ bhāvitabbaṃ, kiṃ na bhāvitabbaṃ? Kiṃ upasampajja vihātabbaṃ, kiṃ na upasampajja vihātabbaṃ? Kiṃ manasikātabbaṃ, kiṃ na manasikātabbaṃ? Kathaṃ saṃkileso hoti, kathaṃ vodānaṃ hoti? Kathaṃ pavatti hoti, kathaṃ nivatti hoti? Kathaṃ bandho hoti, kathaṃ mokkho hoti? Kathaṃ sakkāyasamudayo hoti, kathaṃ sakkāyanirodho hoti? So ettha desitaṃ yathā upaṭṭhitaṃ tathā sampaṭipajjanto so evaṃ pajānāti. Ime dhammā kusalā, ime dhammā akusalā. Evaṃ…pe… yāva kathaṃ sakkāyasamudayo hoti, kathaṃ sakkāyanirodho hotīti vitthārena kātabbaṃ. So te dhamme adhipāṭikaṅkhāti evaṃ lakkhaṇaṃ ñāṇaṃ vijjā ālokaṃ vaḍḍheti. So puggalo tapparamo bhavati tapparāyano, ayaṃ vuccate puggalo joti jotiparāyano.

    తత్థ కతమో పుగ్గలో తమో తమపరాయనో? యో అకుసలం ధమ్మం దీపేతి. తం భావనాయ హీనాసు గతీసు ఉపపత్తిం దస్సేతి, తప్పరమో భవతి తప్పరాయనో. అయం వుచ్చతే పుగ్గలో తమో తమపరాయనో.

    Tattha katamo puggalo tamo tamaparāyano? Yo akusalaṃ dhammaṃ dīpeti. Taṃ bhāvanāya hīnāsu gatīsu upapattiṃ dasseti, tapparamo bhavati tapparāyano. Ayaṃ vuccate puggalo tamo tamaparāyano.

    తత్థ యో పుగ్గలో తమో జోతిపరాయనో? సో తమేన అకుసలస్స కమ్మస్స విపాకం దస్సేతి. తమేతి యం చక్ఖు కల్యాణమిత్తస్స యేన అకుసలే ధమ్మే పజహతి, కుసలే ధమ్మే అభివడ్ఢతి.

    Tattha yo puggalo tamo jotiparāyano? So tamena akusalassa kammassa vipākaṃ dasseti. Tameti yaṃ cakkhu kalyāṇamittassa yena akusale dhamme pajahati, kusale dhamme abhivaḍḍhati.

    తత్థ యో చ పణీతాసు గతీసు ఉపపత్తిం దస్సేతి, తప్పరమో తేన వుచ్చతే తమో జోతిపరాయనో.

    Tattha yo ca paṇītāsu gatīsu upapattiṃ dasseti, tapparamo tena vuccate tamo jotiparāyano.

    తత్థ యో పుగ్గలో జోతి తమపరాయనో? కుసలస్స కమ్మవిపాకం దస్సేతి. యం చక్ఖు పాపమిత్తసంసగ్గేన పాపమిత్తుపసేవేన పాపమిత్తవసానుగో అకుసలం ధమ్మం అభివడ్ఢతి, తం భావనాయ హీనాసు గతీసు ఉపపత్తిం దస్సేతి. తప్పరమో తేన వుచ్చతే జోతి తమపరాయనో.

    Tattha yo puggalo joti tamaparāyano? Kusalassa kammavipākaṃ dasseti. Yaṃ cakkhu pāpamittasaṃsaggena pāpamittupasevena pāpamittavasānugo akusalaṃ dhammaṃ abhivaḍḍhati, taṃ bhāvanāya hīnāsu gatīsu upapattiṃ dasseti. Tapparamo tena vuccate joti tamaparāyano.

    తత్థ యో పుగ్గలో జోతి జోతిపరాయనో సో జోతితా పభాతా 71 యావ పణీతాసు గతీసు ఉపపత్తిం దస్సేతి. తప్పరమో తేనాహ జోతి జోతిపరాయనో.

    Tattha yo puggalo joti jotiparāyano so jotitā pabhātā 72 yāva paṇītāsu gatīsu upapattiṃ dasseti. Tapparamo tenāha joti jotiparāyano.

    జోతితమపరాయనేన దస అకుసలానం కమ్మానం ఉదయం దస్సేతి. తమేన పుగ్గలేన అకుసలానం కమ్మానం విపాకం దస్సేతి. న అకుసలానం ధమ్మానం విపాకం దస్సేతి. తమేన అట్ఠ మిచ్ఛత్తాని దస్సేతి. జోతినా అట్ఠ సమ్మత్తాని దస్సేతి. జోతినా తమపరాయనేన దస అకుసలకమ్మపథే దస్సేతి. జోతినా పణీతత్తం దస్సేతి. తమేన జోతిపరాయనేన అతపనీయం ధమ్మం దస్సేతి. జోతినా తమపరాయనేన తపనీయం ధమ్మం దస్సేతి. అయం సుత్తత్థో.

    Jotitamaparāyanena dasa akusalānaṃ kammānaṃ udayaṃ dasseti. Tamena puggalena akusalānaṃ kammānaṃ vipākaṃ dasseti. Na akusalānaṃ dhammānaṃ vipākaṃ dasseti. Tamena aṭṭha micchattāni dasseti. Jotinā aṭṭha sammattāni dasseti. Jotinā tamaparāyanena dasa akusalakammapathe dasseti. Jotinā paṇītattaṃ dasseti. Tamena jotiparāyanena atapanīyaṃ dhammaṃ dasseti. Jotinā tamaparāyanena tapanīyaṃ dhammaṃ dasseti. Ayaṃ suttattho.

    ౧౦౪. తత్థ కతమో దేసనా హారో? ఇమమ్హి సుత్తే కిం దేసితం? తత్థ వుచ్చతే ఇమమ్హి సుత్తే కుసలాకుసలా ధమ్మా దేసితా. కుసలాకుసలానఞ్చ ధమ్మానం విపాకో దేసితో. హీనప్పణీతానఞ్చ సత్తానం గతి నానాకారణం దేసితం. అయం దేసనా హారో.

    104. Tattha katamo desanā hāro? Imamhi sutte kiṃ desitaṃ? Tattha vuccate imamhi sutte kusalākusalā dhammā desitā. Kusalākusalānañca dhammānaṃ vipāko desito. Hīnappaṇītānañca sattānaṃ gati nānākāraṇaṃ desitaṃ. Ayaṃ desanā hāro.

    తత్థ కతమో విచయో హారో? అకుసలస్స కమ్మస్స యో విపాకం పచ్చనుభోతి. తత్థ ఠితో అకుసలే ధమ్మే ఉప్పాదియతి విచయన్తం యుజ్జతి. కుసలస్స కమ్మస్స యో విపాకం పచ్చనుభోతి. తత్థ ఠితో కుసలే ధమ్మే ఉప్పాదియతి విచయన్తం యుజ్జతి. అయం విచయో యుత్తి చ.

    Tattha katamo vicayo hāro? Akusalassa kammassa yo vipākaṃ paccanubhoti. Tattha ṭhito akusale dhamme uppādiyati vicayantaṃ yujjati. Kusalassa kammassa yo vipākaṃ paccanubhoti. Tattha ṭhito kusale dhamme uppādiyati vicayantaṃ yujjati. Ayaṃ vicayo yutti ca.

    తత్థ కతమో పదట్ఠానో హారో? యో పుగ్గలో జోతి, సో పచ్చవేక్ఖణాయ పదట్ఠానం. యో పుగ్గలో తమో, సో తమాదిన్నం వానుపస్సనాయ పదట్ఠానన్తి దస్సేతి. తమేన జోతిపరాయనేన అప్పమాదస్స పదట్ఠానం దస్సేతి, తమో అవిజ్జాయ చ దిట్ఠియా చ పదట్ఠానం దస్సేతి. జోతినా తమపరాయనేన పమాదస్స చ దిట్ఠియా చ పదట్ఠానం దస్సేతి. అయం పదట్ఠానో.

    Tattha katamo padaṭṭhāno hāro? Yo puggalo joti, so paccavekkhaṇāya padaṭṭhānaṃ. Yo puggalo tamo, so tamādinnaṃ vānupassanāya padaṭṭhānanti dasseti. Tamena jotiparāyanena appamādassa padaṭṭhānaṃ dasseti, tamo avijjāya ca diṭṭhiyā ca padaṭṭhānaṃ dasseti. Jotinā tamaparāyanena pamādassa ca diṭṭhiyā ca padaṭṭhānaṃ dasseti. Ayaṃ padaṭṭhāno.

    తత్థ కతమో లక్ఖణో హారో? తమేన తమపరాయనేన తమోతి అవిజ్జాయ నిద్దిట్ఠాయ సబ్బకిలేసధమ్మా నిద్దిట్ఠా హోన్తి. తమేన జోతిపరాయనేన జోతివిజ్జాయ నిద్దిట్ఠాయ సబ్బే బోధిపక్ఖియధమ్మా నిద్దిట్ఠా హోన్తి. జోతితమపరాయనేన పమాదో నిద్దిట్ఠో హోతి. తమేన జోతిపరాయనేన అప్పమాదో నిద్దిట్ఠో హోతి. అయం లక్ఖణో హారో.

    Tattha katamo lakkhaṇo hāro? Tamena tamaparāyanena tamoti avijjāya niddiṭṭhāya sabbakilesadhammā niddiṭṭhā honti. Tamena jotiparāyanena jotivijjāya niddiṭṭhāya sabbe bodhipakkhiyadhammā niddiṭṭhā honti. Jotitamaparāyanena pamādo niddiṭṭho hoti. Tamena jotiparāyanena appamādo niddiṭṭho hoti. Ayaṃ lakkhaṇo hāro.

    తత్థ కతమో చతుబ్యూహో హారో? ఇమమ్హి సుత్తే భగవతో కో అధిప్పాయో? యే సత్తా నీచకులినో, న తే ఇమం సుత్వా కుసలే ధమ్మే సమాదాయ వత్తిస్సన్తి. యే సత్తా ఉచ్చకులినో, తే ఇమం ధమ్మదేసనం సుత్వా భియ్యోసో మత్తాయ కుసలే ధమ్మే సమాదాయ వత్తిస్సన్తీతి. అయం చతుబ్యూహో హారో. భూమియం ఉపదేసో.

    Tattha katamo catubyūho hāro? Imamhi sutte bhagavato ko adhippāyo? Ye sattā nīcakulino, na te imaṃ sutvā kusale dhamme samādāya vattissanti. Ye sattā uccakulino, te imaṃ dhammadesanaṃ sutvā bhiyyoso mattāya kusale dhamme samādāya vattissantīti. Ayaṃ catubyūho hāro. Bhūmiyaṃ upadeso.

    తత్థ కతమో ఆవట్టో హారో? యా అవిజ్జాతో పభూతి తణ్హా, అయం సముదయో. యో తమో తమపరాయనో, ఇదం దుక్ఖం. ఇమాని ద్వే సచ్చాని దుక్ఖఞ్చ సముదయో చ జోతి యేన సుత్తేన ధమ్మేన పఞ్ఞాపియతి, సో ధమ్మో పఞ్ఞిన్ద్రియస్స పదట్ఠానం. తేన అమోహేన తీణి కుసలమూలాని పారిపూరిం గచ్ఛన్తి సగ్గస్స పదట్ఠానం.

    Tattha katamo āvaṭṭo hāro? Yā avijjāto pabhūti taṇhā, ayaṃ samudayo. Yo tamo tamaparāyano, idaṃ dukkhaṃ. Imāni dve saccāni dukkhañca samudayo ca joti yena suttena dhammena paññāpiyati, so dhammo paññindriyassa padaṭṭhānaṃ. Tena amohena tīṇi kusalamūlāni pāripūriṃ gacchanti saggassa padaṭṭhānaṃ.

    తత్థ కతమా విభత్తి? తమో తమపరాయనోతి న ఏకంసేన. కిం కారణం? అత్థి తమో చ భవో అపరాపరియవేదనీయేన చ కుసలేన జోతినా పుగ్గలేన సహోపత్తిభావే. అత్థి జోతి చ భవో అపరాపరియవేదనీయేన చ అకుసలేన తమేన పుగ్గలేన సహోపత్తిభావే పరివత్తనా తమేసు పటిపక్ఖోతి జోతినా తమపరాయనో.

    Tattha katamā vibhatti? Tamo tamaparāyanoti na ekaṃsena. Kiṃ kāraṇaṃ? Atthi tamo ca bhavo aparāpariyavedanīyena ca kusalena jotinā puggalena sahopattibhāve. Atthi joti ca bhavo aparāpariyavedanīyena ca akusalena tamena puggalena sahopattibhāve parivattanā tamesu paṭipakkhoti jotinā tamaparāyano.

    తత్థ కతమో వేవచనో? యో తమో, సో ఏవం అత్తబ్యాపాదాయ పటిపన్నో, సో అస్సద్ధాయ బాలో అకుసలో అబ్యత్తో అనాదీనవదస్సీ. యో జోతి, సో అత్తహితాయ పటిపన్నో పణ్డితో కుసలో బ్యత్తో ఆదీనవదస్సీ. అయం వేవచనో.

    Tattha katamo vevacano? Yo tamo, so evaṃ attabyāpādāya paṭipanno, so assaddhāya bālo akusalo abyatto anādīnavadassī. Yo joti, so attahitāya paṭipanno paṇḍito kusalo byatto ādīnavadassī. Ayaṃ vevacano.

    తత్థ కతమా పఞ్ఞత్తి? సో పుగ్గలో విపాకపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞాపియతి, అకుసలే పరియాదిన్నతా పఞ్ఞాపియతి. జోతికుసలధమ్ముపపత్తిపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞాపియతి కుసలధమ్మవిపాకపఞ్ఞత్తియా చాతి.

    Tattha katamā paññatti? So puggalo vipākapaññattiyā paññāpiyati, akusale pariyādinnatā paññāpiyati. Jotikusaladhammupapattipaññattiyā paññāpiyati kusaladhammavipākapaññattiyā cāti.

    ఓతరణోతి యే అవిజ్జాపచ్చయా సఙ్ఖారా యఞ్చ జరామరణం యా చ అవిజ్జా, తం పదట్ఠానం, నిద్దేసేన విజ్జుప్పాదో అవిజ్జానిరోధో యో యావ జరామరణనిరోధో, ఇమే ద్వే ధమ్మా సఙ్ఖారక్ఖన్ధపరియాపన్నా. ధమ్మధాతు ధమ్మాయతనఞ్చ పదట్ఠానం నిద్దేసేన ధాతూసు.

    Otaraṇoti ye avijjāpaccayā saṅkhārā yañca jarāmaraṇaṃ yā ca avijjā, taṃ padaṭṭhānaṃ, niddesena vijjuppādo avijjānirodho yo yāva jarāmaraṇanirodho, ime dve dhammā saṅkhārakkhandhapariyāpannā. Dhammadhātu dhammāyatanañca padaṭṭhānaṃ niddesena dhātūsu.

    తత్థ కతమో సోధనో? ఇమస్స సుత్తస్స దేసితస్స ఆరమ్భో. అధిట్ఠానోతి తమోతి భగవా బ్రవీతి, న ఏకం పుగ్గలం దేసేతి. యావతా సత్తానం గతి, తత్థ యే దుచ్చరితధమ్మేన ఉపపన్నా, తే బహులాధివచనేన తమో నిద్దిసతి. యా జోతి సబ్బసత్తేసు కుసలధమ్మోపపత్తి సబ్బం తం జోతీతి అభిలపతి అయమేకతా పచ్చయో యోనిసోమనసికారపఞ్ఞత్తి చతున్నం మహాభూతానం పుగ్గలానం.

    Tattha katamo sodhano? Imassa suttassa desitassa ārambho. Adhiṭṭhānoti tamoti bhagavā bravīti, na ekaṃ puggalaṃ deseti. Yāvatā sattānaṃ gati, tattha ye duccaritadhammena upapannā, te bahulādhivacanena tamo niddisati. Yā joti sabbasattesu kusaladhammopapatti sabbaṃ taṃ jotīti abhilapati ayamekatā paccayo yonisomanasikārapaññatti catunnaṃ mahābhūtānaṃ puggalānaṃ.

    తత్థ కతమో పరిక్ఖారో? అకుసలస్స పాపమిత్తతా పచ్చయో, అయోనిసో మనసికారో హేతు. కుసలస్స కల్యాణమిత్తతా పచ్చయో, యోనిసో మనసికారో హేతు.

    Tattha katamo parikkhāro? Akusalassa pāpamittatā paccayo, ayoniso manasikāro hetu. Kusalassa kalyāṇamittatā paccayo, yoniso manasikāro hetu.

    తత్థ కతమా సమారోపనాతి? ఇధేకచ్చో నీచే కులే పచ్చాజాతో హోతీతి నీచే కులే పచ్చాజాతో రూపేసు సద్దేసు గన్ధేసు రసేసు ఫస్సేసు, సో ఉపపన్నో సబ్బమ్హి మానుస్సకే ఉపభోగపరిభోగే. జోతి పణీతేసు కుసలేసు ఉపపన్నో సబ్బమ్హి మానుస్సకే ఉపభోగపరిభోగే ఉపపన్నోతి.

    Tattha katamā samāropanāti? Idhekacco nīce kule paccājāto hotīti nīce kule paccājāto rūpesu saddesu gandhesu rasesu phassesu, so upapanno sabbamhi mānussake upabhogaparibhoge. Joti paṇītesu kusalesu upapanno sabbamhi mānussake upabhogaparibhoge upapannoti.

    ౧౦౫. తత్థ కతమం సంకిలేసభాగియం నిబ్బేధభాగియం చ సుత్తం? న తం దళ్హం బన్ధనమాహు ధీరాతి గాథా. కేన కారణేన తం బన్ధనం దళ్హం? చతూహి కారణేహి ఇస్సరియేన సక్కా మోచేతుం ధనేన వా అఞ్ఞేన వా యాచనాయ వా పరాయనేన వా. యేసు చ అయం రాగో మణికుణ్డలేసు పుత్తేసు దారేసు చ యా అపేక్ఖా, ఇదమస్స చేతసికబన్ధనం. తం న సక్కా ఇస్సరియేన వా ధనేన వా అఞ్ఞేన వా యాచనాయ వా పరాయనేన వా మోచేతుం. న చ తత్థ కోచి అత్థి పాటిభోగో. ఇమినా బన్ధనతో మోచయిత్థాతి దేవో వా మనుస్సో వా తదిదం బన్ధనం రాగానుసయేన చ ఛసు బాహిరేసు చ ఆయతనేసు బన్ధతి. రూపేసు రూపతణ్హా బన్ధతి, యావ ధమ్మేసు ధమ్మతణ్హా. యో ఇధ లోకే బన్ధో పరలోకస్మిం బన్ధో నీయతి. సో బన్ధో జాయతి, బన్ధో మీయతి. బన్ధో అస్మా లోకా పరం లోకం గచ్ఛతి. న సక్కా మోచేతుం అఞ్ఞత్ర అరియమగ్గేన ఇమఞ్చ బన్ధనం. మరణభావఞ్చ ఉపపత్తిభావఞ్చ భయతో విదిత్వా ఛన్దరాగం పజహతి. సో ఇమం ఛన్దరాగం పజహిత్వా అతిక్కమతి. అయఞ్చ లోకో ఇతో పరం దుతియో.

    105. Tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ nibbedhabhāgiyaṃ ca suttaṃ? Na taṃ daḷhaṃ bandhanamāhu dhīrāti gāthā. Kena kāraṇena taṃ bandhanaṃ daḷhaṃ? Catūhi kāraṇehi issariyena sakkā mocetuṃ dhanena vā aññena vā yācanāya vā parāyanena vā. Yesu ca ayaṃ rāgo maṇikuṇḍalesu puttesu dāresu ca yā apekkhā, idamassa cetasikabandhanaṃ. Taṃ na sakkā issariyena vā dhanena vā aññena vā yācanāya vā parāyanena vā mocetuṃ. Na ca tattha koci atthi pāṭibhogo. Iminā bandhanato mocayitthāti devo vā manusso vā tadidaṃ bandhanaṃ rāgānusayena ca chasu bāhiresu ca āyatanesu bandhati. Rūpesu rūpataṇhā bandhati, yāva dhammesu dhammataṇhā. Yo idha loke bandho paralokasmiṃ bandho nīyati. So bandho jāyati, bandho mīyati. Bandho asmā lokā paraṃ lokaṃ gacchati. Na sakkā mocetuṃ aññatra ariyamaggena imañca bandhanaṃ. Maraṇabhāvañca upapattibhāvañca bhayato viditvā chandarāgaṃ pajahati. So imaṃ chandarāgaṃ pajahitvā atikkamati. Ayañca loko ito paraṃ dutiyo.

    తత్థ యం బన్ధనాసఙ్ఖారానం పహానం ఇదం వుచ్చతి ఉభయేసు ఠానేసు వీరియం, గన్ధపరివాతో 73 సుముని నోపలిమ్పతి. తథేవ పరిగ్గహేసు పుత్తేసు దారేసు చ అవూళ్హో సల్లోతి తస్సేవ తణ్హాయ పహానం దస్సేతి. అయం తణ్హామూలస్స పహానా వరే 74 అప్పమత్తోతి కామో పమాదవత్తతి పహానాయ నేక్ఖమ్మాభిరతో అప్పమాదవిహారీ భవతి. తస్స ఆసయం పహానాయ నేవ ఇమం లోకం ఆసీసతి న పరలోకం. న ఇధలోకం నిస్సితం, పియరూపం సాతరూపం ఆకఙ్ఖతి. నాపి పరలోకం నిస్సితం పియరూపం సాతరూపం ఆకఙ్ఖతి, తేన వుచ్చతే ‘‘నాసీసతే లోకమిమం పరం లోకఞ్చా’’తి. యం తస్స పహానం తం ఛేదనం అట్ఠకవగ్గియేసు ముని నిద్దిట్ఠో. సో ఇధ విరోధో అట్ఠకవగ్గియేసు నాసీసనం ఇధ అనాథా. తథాయం తణ్హాయ తస్స పరిగ్గహస్స వత్థుకామస్స ఏకగాథాయ ఏతే సబ్బే కామా దస్సితా. తేన భగవా దేసేతి ‘‘ఏతమ్పి ఛేత్వాన పరిబ్బజన్తి అనపేక్ఖినో సబ్బకామే పహాయా’’తి. ఇమిస్సా గాథాయ ద్విధా నిద్దేసో సంసన్దననిద్దేసో చ సమయనిద్దేసో చ, యథా అయం గాథా సంకిలేసభాగియఞ్చ నిబ్బేధభాగియఞ్చ, ఏవం తాయ గాథాయ సంకిలేసభాగియఞ్చ నిబ్బేధభాగియఞ్చ విసజ్జనా. ఏవం గాథా సబ్బగాథాసు బ్యాకరణేసు వా నిద్దిట్ఠం సుత్తం.

    Tattha yaṃ bandhanāsaṅkhārānaṃ pahānaṃ idaṃ vuccati ubhayesu ṭhānesu vīriyaṃ, gandhaparivāto 75 sumuni nopalimpati. Tatheva pariggahesu puttesu dāresu ca avūḷho salloti tasseva taṇhāya pahānaṃ dasseti. Ayaṃ taṇhāmūlassa pahānā vare 76 appamattoti kāmo pamādavattati pahānāya nekkhammābhirato appamādavihārī bhavati. Tassa āsayaṃ pahānāya neva imaṃ lokaṃ āsīsati na paralokaṃ. Na idhalokaṃ nissitaṃ, piyarūpaṃ sātarūpaṃ ākaṅkhati. Nāpi paralokaṃ nissitaṃ piyarūpaṃ sātarūpaṃ ākaṅkhati, tena vuccate ‘‘nāsīsate lokamimaṃ paraṃ lokañcā’’ti. Yaṃ tassa pahānaṃ taṃ chedanaṃ aṭṭhakavaggiyesu muni niddiṭṭho. So idha virodho aṭṭhakavaggiyesu nāsīsanaṃ idha anāthā. Tathāyaṃ taṇhāya tassa pariggahassa vatthukāmassa ekagāthāya ete sabbe kāmā dassitā. Tena bhagavā deseti ‘‘etampi chetvāna paribbajanti anapekkhino sabbakāme pahāyā’’ti. Imissā gāthāya dvidhā niddeso saṃsandananiddeso ca samayaniddeso ca, yathā ayaṃ gāthā saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca, evaṃ tāya gāthāya saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca visajjanā. Evaṃ gāthā sabbagāthāsu byākaraṇesu vā niddiṭṭhaṃ suttaṃ.

    ౧౦౬. తత్థ కతమా దేసనా? ఇమం సుత్తం కేనాధిప్పాయేన దేసితం. యే రాగచరితా సత్తా, తే కామే పజహిస్సన్తీతి అయం తత్థ భగవతో అధిప్పాయో.

    106. Tattha katamā desanā? Imaṃ suttaṃ kenādhippāyena desitaṃ. Ye rāgacaritā sattā, te kāme pajahissantīti ayaṃ tattha bhagavato adhippāyo.

    తత్థ కతమో విచయో? యస్స దసవత్థుకా కిలేసా ఉత్తిణ్ణా వన్తా విదితా. కతమే దసవిధాతి , కిలేసకామా చ ఓరమ్భాగియఉద్ధమ్భాగియా చ సంయోజనా దసవత్థుకాని ఆయతనాని, అయం విచయో.

    Tattha katamo vicayo? Yassa dasavatthukā kilesā uttiṇṇā vantā viditā. Katame dasavidhāti , kilesakāmā ca orambhāgiyauddhambhāgiyā ca saṃyojanā dasavatthukāni āyatanāni, ayaṃ vicayo.

    తత్థ కతమా యుత్తి? యే సారత్తా తే గాళ్హబన్ధనేన బన్ధన్తి అత్థి ఏసా యుత్తి.

    Tattha katamā yutti? Ye sārattā te gāḷhabandhanena bandhanti atthi esā yutti.

    తత్థ కతమో పదట్ఠానో? సారత్తో మణికుణ్డలేసు మమంకారస్స పదట్ఠానం. అపేక్ఖాతి అతీతవత్థుస్స సరాగస్స పదట్ఠానం. ఏతమ్పి ఛేత్వాతి భావనాయ పదట్ఠానం.

    Tattha katamo padaṭṭhāno? Sāratto maṇikuṇḍalesu mamaṃkārassa padaṭṭhānaṃ. Apekkhāti atītavatthussa sarāgassa padaṭṭhānaṃ. Etampi chetvāti bhāvanāya padaṭṭhānaṃ.

    తత్థ కతమో లక్ఖణో? సారత్తచిత్తో మణికుణ్డలేసు యో అహంకారే విసత్తో మమంకారే విసత్తో, యో పుత్తదారే సారత్తో. ఖేత్తవత్థుస్మిం సారత్తో. అయం లక్ఖణో హారో.

    Tattha katamo lakkhaṇo? Sārattacitto maṇikuṇḍalesu yo ahaṃkāre visatto mamaṃkāre visatto, yo puttadāre sāratto. Khettavatthusmiṃ sāratto. Ayaṃ lakkhaṇo hāro.

    తత్థ కతమో చతుబ్యూహో హారో? ఇధ సుత్తే భగవతో కో అధిప్పాయో. యే నిబ్బానేన ఛన్దికా భవిస్సన్తి, తే పుత్తదారే తణ్హం పజహిస్సన్తి. అయం తత్థ భగవతో అధిప్పాయో. ఇమాని చత్తారి సచ్చాని.

    Tattha katamo catubyūho hāro? Idha sutte bhagavato ko adhippāyo. Ye nibbānena chandikā bhavissanti, te puttadāre taṇhaṃ pajahissanti. Ayaṃ tattha bhagavato adhippāyo. Imāni cattāri saccāni.

    తత్థ కతమో ఆవట్టో? యా పుత్తదారే తణ్హా, అయం సముదయో. యే ఉపాదిన్నక్ఖన్ధా, తే యే చ బాహిరేసు రూపేసు రూపపరిగ్గహో, ఇదం దుక్ఖం, యం తత్థ ఛేదనీయం, అయం నిరోధో. యేన భిజ్జతి, అయం మగ్గో. విభత్తీతి నత్థి విభత్తియా భూమి, పరివత్తనోతి పటిపక్ఖో నిద్దిట్ఠో.

    Tattha katamo āvaṭṭo? Yā puttadāre taṇhā, ayaṃ samudayo. Ye upādinnakkhandhā, te ye ca bāhiresu rūpesu rūpapariggaho, idaṃ dukkhaṃ, yaṃ tattha chedanīyaṃ, ayaṃ nirodho. Yena bhijjati, ayaṃ maggo. Vibhattīti natthi vibhattiyā bhūmi, parivattanoti paṭipakkho niddiṭṭho.

    తత్థ కతమో వేవచనో? నిద్దిట్ఠో వేవచనో. తత్థ కతమో ఓతరణో? అత్థి తణ్హా ఏకో సత్తో ఓతిణ్ణో తప్పచ్చయా విఞ్ఞాణం యావ జరామరణం. యా తత్థ వేదనా, అయం అవిజ్జా విజ్జుప్పాదా అవిజ్జానిరోధో యావ జరామరణనిరోధో.

    Tattha katamo vevacano? Niddiṭṭho vevacano. Tattha katamo otaraṇo? Atthi taṇhā eko satto otiṇṇo tappaccayā viññāṇaṃ yāva jarāmaraṇaṃ. Yā tattha vedanā, ayaṃ avijjā vijjuppādā avijjānirodho yāva jarāmaraṇanirodho.

    తత్థ కతమో సోధనో? సుద్ధో గాథాయ ఆరమ్భో. తత్థ కతమో అధిట్ఠానో? న తం దళ్హం బన్ధనమాహు ధీరాతి ఏకత్తతాయ పఞ్ఞత్తా, న వేమత్తతాయ. చత్తారో రాగా కామరాగో రూపరాగో భవరాగో దిట్ఠిరాగో చాతి ఏకత్తతాయ పఞ్ఞత్తా.

    Tattha katamo sodhano? Suddho gāthāya ārambho. Tattha katamo adhiṭṭhāno? Na taṃ daḷhaṃ bandhanamāhu dhīrāti ekattatāya paññattā, na vemattatāya. Cattāro rāgā kāmarāgo rūparāgo bhavarāgo diṭṭhirāgo cāti ekattatāya paññattā.

    తత్థ కతమో పరిక్ఖారో? యేసం రాగో మణికుణ్డలేసు తస్స సుభసఞ్ఞా హేతు, అనుబ్యఞ్జనసో చ నిమిత్తగ్గాహితా పచ్చయో. యాయ తే ఛిన్నాని తస్స అసుభసఞ్ఞా హేతు, నిమిత్తగ్గహణఅనుబ్యఞ్జనగ్గహణవినోదనం పచ్చయో.

    Tattha katamo parikkhāro? Yesaṃ rāgo maṇikuṇḍalesu tassa subhasaññā hetu, anubyañjanaso ca nimittaggāhitā paccayo. Yāya te chinnāni tassa asubhasaññā hetu, nimittaggahaṇaanubyañjanaggahaṇavinodanaṃ paccayo.

    తత్థ కతమో సమారోపనో? సారత్తో మణికుణ్డలేసు సమ్మూళ్హవిధో దుట్ఠాతిపి ఏతమ్పి 77 ఛేత్వాన పరిబ్బజన్తీతి తం పరిఞ్ఞాతత్థం పరివజ్జితత్థం పజహితా, అయం సమారోపనో.

    Tattha katamo samāropano? Sāratto maṇikuṇḍalesu sammūḷhavidho duṭṭhātipi etampi 78 chetvāna paribbajantīti taṃ pariññātatthaṃ parivajjitatthaṃ pajahitā, ayaṃ samāropano.

    ౧౦౭. యం చేతసికం యం పకప్పితం విత్థారేన పచ్చయో, యం వా చేతసికం కాయికం చేతసికం కమ్మం. కింకారణా? చేతసికా హి చేతనా మనోకమ్మాతి వుచ్చతే, సా చేతనాకమ్మం, యం చేతసికం ఇమం కాయికఞ్చ వాచసికఞ్చ ఇమాని తీణి కమ్మాని నిద్దిట్ఠాని. కాయకమ్మం వచీకమ్మఞ్చ తాని కుసలాని పియం కాయేన చ వాచాయ చ ఆరభతి పరామసతి, అయం వుచ్చతి సీలబ్బతపరామాసో. సఙ్కప్పనా తే తివిధా సఙ్ఖారా పుఞ్ఞమయా అపుఞ్ఞమయా ఆనేఞ్జమయా, తప్పచ్చయా విఞ్ఞాణం తే ఆరమ్మణమేతం హోతి విఞ్ఞాణస్స ఠితియా. యా సుభసఞ్ఞా సుఖసఞ్ఞా అత్తసఞ్ఞా చ. ఇదం చేతసికం. యం రూపూపగం విఞ్ఞాణం తిట్ఠతి రూపారమ్మణం రూపపతిట్ఠితం నన్దూపసేచనం వుద్ధిం విరూళ్హిం వేపుల్లతం గచ్ఛతి, అయం సఙ్కప్పనా, ఇతి యం విఞ్ఞాణట్ఠితీసు ఠితం పఠమాభినిబ్బత్తిఆరమ్మణవసేన ఉపాదానం, ఇదం వుచ్చతి చేతసికన్తి.

    107. Yaṃ cetasikaṃ yaṃ pakappitaṃ vitthārena paccayo, yaṃ vā cetasikaṃ kāyikaṃ cetasikaṃ kammaṃ. Kiṃkāraṇā? Cetasikā hi cetanā manokammāti vuccate, sā cetanākammaṃ, yaṃ cetasikaṃ imaṃ kāyikañca vācasikañca imāni tīṇi kammāni niddiṭṭhāni. Kāyakammaṃ vacīkammañca tāni kusalāni piyaṃ kāyena ca vācāya ca ārabhati parāmasati, ayaṃ vuccati sīlabbataparāmāso. Saṅkappanā te tividhā saṅkhārā puññamayā apuññamayā āneñjamayā, tappaccayā viññāṇaṃ te ārammaṇametaṃ hoti viññāṇassa ṭhitiyā. Yā subhasaññā sukhasaññā attasaññā ca. Idaṃ cetasikaṃ. Yaṃ rūpūpagaṃ viññāṇaṃ tiṭṭhati rūpārammaṇaṃ rūpapatiṭṭhitaṃ nandūpasecanaṃ vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullataṃ gacchati, ayaṃ saṅkappanā, iti yaṃ viññāṇaṭṭhitīsu ṭhitaṃ paṭhamābhinibbattiārammaṇavasena upādānaṃ, idaṃ vuccati cetasikanti.

    తత్థ ఠితస్స అరూపస్స యా నికన్తి అజ్ఝోసానం, ఇదమ్పి సకమ్పితం మనాపికేసు రూపేసు పియరూపసాతరూపేసు ఆభోగో, ఇదం చేతసికం. యం చేతేతి సత్తేసు 79 మనాపికేసు అభిజ్ఝాకాయగన్థో పటిఘానుసయేసు బ్యాపాదకాయగన్థో సబ్బే చత్తారో గన్థా, అయం పఞ్చసు కామగుణేసు పఠమాభినిపాతో చిత్తస్స యా చేతనా యస్స తత్థ అస్సాదానుపస్సిస్స అనేకా పాపకా అకుసలా ధమ్మా చిత్తం అరూపవతియో హోన్తి. పుగ్గలో రాగానుబన్ధిభూతో తేహి కిలేసకామేహి యథా కామకరణీయో, అయం వుచ్చతే కామేసు పకప్పనా. ఏవం సబ్బే చత్తారో ఓఘా. యం తేహి కామేహి సంయుత్తో విహరతి భావితో అజ్ఝోసన్నో, అయం చేతనా. యస్స తథాయం అవీతరాగస్స అధిగతపేమస్స తస్స విపరిణామఞ్ఞథాభావా ఉప్పజ్జన్తి సోకపరిదేవదుక్ఖదోమనస్సుపాయాసా దుక్ఖానుపరివత్తితం విఞ్ఞాణం హోతి సరితస్స వయధమ్మసముప్పాదో చిత్తం పరియాదియతి, ఇదం వుచ్చతి పకప్పితన్తి.

    Tattha ṭhitassa arūpassa yā nikanti ajjhosānaṃ, idampi sakampitaṃ manāpikesu rūpesu piyarūpasātarūpesu ābhogo, idaṃ cetasikaṃ. Yaṃ ceteti sattesu 80 manāpikesu abhijjhākāyagantho paṭighānusayesu byāpādakāyagantho sabbe cattāro ganthā, ayaṃ pañcasu kāmaguṇesu paṭhamābhinipāto cittassa yā cetanā yassa tattha assādānupassissa anekā pāpakā akusalā dhammā cittaṃ arūpavatiyo honti. Puggalo rāgānubandhibhūto tehi kilesakāmehi yathā kāmakaraṇīyo, ayaṃ vuccate kāmesu pakappanā. Evaṃ sabbe cattāro oghā. Yaṃ tehi kāmehi saṃyutto viharati bhāvito ajjhosanno, ayaṃ cetanā. Yassa tathāyaṃ avītarāgassa adhigatapemassa tassa vipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā dukkhānuparivattitaṃ viññāṇaṃ hoti saritassa vayadhammasamuppādo cittaṃ pariyādiyati, idaṃ vuccati pakappitanti.

    ఏకమేకస్స చేతేతి చ పకప్పేతి చ విఞ్ఞాణస్స ఠితి యా హోతి, సా చ ఠితి ద్విధా ఆరమ్మణట్ఠితి చ ఆహారట్ఠితి చ. తత్థ యా ఆరమ్మణట్ఠితి, అయం నామరూపస్స పచ్చయో . యా ఆహారట్ఠితి యా పునబ్భవాభినిబ్బత్తికా ఠితి యా చ పోనోభవికా ఠితి, అయం వుచ్చతి ఆరమ్మణం. తం హోతి విఞ్ఞాణస్స ఠితియా తస్స విఞ్ఞాణపచ్చయా నామరూపం యావ జరామరణఞ్చ చేతేతి, అథ చ పున పత్థయతే యతో న పోనోభవికా అనాగతవత్థుమ్హి, అయం పటిపక్ఖో నిద్దిట్ఠో. న చేతేతి న పత్థయతి అథ చ దూసేతీతి దువిధో నిద్దేసో. అస్స పుబ్బే హోతి తం చేతసికం తం పకప్పితం అసమూహతం తప్పచ్చయా, అయం విఞ్ఞాణస్స ఠితి హోతి.

    Ekamekassa ceteti ca pakappeti ca viññāṇassa ṭhiti yā hoti, sā ca ṭhiti dvidhā ārammaṇaṭṭhiti ca āhāraṭṭhiti ca. Tattha yā ārammaṇaṭṭhiti, ayaṃ nāmarūpassa paccayo . Yā āhāraṭṭhiti yā punabbhavābhinibbattikā ṭhiti yā ca ponobhavikā ṭhiti, ayaṃ vuccati ārammaṇaṃ. Taṃ hoti viññāṇassa ṭhitiyā tassa viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ yāva jarāmaraṇañca ceteti, atha ca puna patthayate yato na ponobhavikā anāgatavatthumhi, ayaṃ paṭipakkho niddiṭṭho. Na ceteti na patthayati atha ca dūsetīti duvidho niddeso. Assa pubbe hoti taṃ cetasikaṃ taṃ pakappitaṃ asamūhataṃ tappaccayā, ayaṃ viññāṇassa ṭhiti hoti.

    ౧౦౮. అథ వా తస్స అనుసయా ఆవిభవన్తి తప్పచ్చయా తస్స పునబ్భవో నిబ్బత్తతి. అథ వా నం సంకియతే అప్పేతు ఆగారే వా, సుఖుమా వా సన్తి వా న సంకియతే కామే తం ఏవం నిచ్చేసుపి ఆగారేసు జాతో హోతి. తం నయతి యం నో కప్పేతుం ఏవం సఙ్ఖారా చేతితా పకప్పితా చ ఆరమ్మణభూతా హోన్తి, యా చ చేతనా యా చ పకప్పనా యఞ్చ వత్థు నిబ్బత్తం, ఉభోపి ఏతే ఆరమ్మణం విఞ్ఞాణస్స తథా చేతనాయ చ సఙ్కప్పనాయ చ పత్థనాయ చ భూతా సత్తా చేతేతి చ సఙ్కప్పేతి చ. యం గవేసనా న చ చేతేతి న చ సఙ్కప్పేతి. కతమే చ సత్తా భూతా? యే చ తనుజాతఅణ్డజాపి అణ్డకా అనుభిన్నా సంసేదజా న చ సమ్భిన్నా ఇమే భూతా. కతమే సమ్భవేసినో గబ్భగతా అణ్డగతా సంసరన్తో ఇమే న చేతేతి న పత్థేతి న చ సఙ్కప్పేతి. అనుసయే న చ పునబ్భవో నిబ్బత్తీతి? యే భూతా సత్తా యే సమ్భవేసినో, తే థావరా. యే వా సతో చేతేన్తి పత్థేన్తి చ యే థావరా. తే న చ చేతేన్తి, న చ పత్థేన్తి, న చ సఙ్కప్పేన్తి, అనుసయేన చ సంసరన్తి.

    108. Atha vā tassa anusayā āvibhavanti tappaccayā tassa punabbhavo nibbattati. Atha vā naṃ saṃkiyate appetu āgāre vā, sukhumā vā santi vā na saṃkiyate kāme taṃ evaṃ niccesupi āgāresu jāto hoti. Taṃ nayati yaṃ no kappetuṃ evaṃ saṅkhārā cetitā pakappitā ca ārammaṇabhūtā honti, yā ca cetanā yā ca pakappanā yañca vatthu nibbattaṃ, ubhopi ete ārammaṇaṃ viññāṇassa tathā cetanāya ca saṅkappanāya ca patthanāya ca bhūtā sattā ceteti ca saṅkappeti ca. Yaṃ gavesanā na ca ceteti na ca saṅkappeti. Katame ca sattā bhūtā? Ye ca tanujātaaṇḍajāpi aṇḍakā anubhinnā saṃsedajā na ca sambhinnā ime bhūtā. Katame sambhavesino gabbhagatā aṇḍagatā saṃsaranto ime na ceteti na pattheti na ca saṅkappeti. Anusaye na ca punabbhavo nibbattīti? Ye bhūtā sattā ye sambhavesino, te thāvarā. Ye vā sato cetenti patthenti ca ye thāvarā. Te na ca cetenti, na ca patthenti, na ca saṅkappenti, anusayena ca saṃsaranti.

    అపరో పరియాయో. యే అరియపుగ్గలా సేక్ఖా, తత్థ తే న చ చేతేన్తి, న చ సఙ్కప్పేన్తి, అనుసయేన పున ఉప్పజ్జన్తి.

    Aparo pariyāyo. Ye ariyapuggalā sekkhā, tattha te na ca cetenti, na ca saṅkappenti, anusayena puna uppajjanti.

    అపరో పరియాయో. సుఖుమా పాణా భూమిగతా ఉదకగతా చక్ఖునో ఆపాథం నాగచ్ఛన్తి, తే న చ చేతేన్తి, న చ సఙ్కప్పేన్తి, అనుసయేన చ సంసరన్తి.

    Aparo pariyāyo. Sukhumā pāṇā bhūmigatā udakagatā cakkhuno āpāthaṃ nāgacchanti, te na ca cetenti, na ca saṅkappenti, anusayena ca saṃsaranti.

    అపరో పరియాయో. బాహికా సబ్బే భిక్ఖూ అభిమానికా, తే న చ చేతేన్తి, న చ పత్థయన్తి, అనుసయేన చ సంసరన్తి, న చ చేతేన్తి, న చ సఙ్కప్పేన్తి, న చ అనుసేన్తి. ఆరమ్మణమ్పేతం న హోతి విఞ్ఞాణస్స ఠితియా.

    Aparo pariyāyo. Bāhikā sabbe bhikkhū abhimānikā, te na ca cetenti, na ca patthayanti, anusayena ca saṃsaranti, na ca cetenti, na ca saṅkappenti, na ca anusenti. Ārammaṇampetaṃ na hoti viññāṇassa ṭhitiyā.

    న చ చేతేతీతి పరియుట్ఠానసముగ్ఘాతం దస్సేతి. న చ అనుసేతీతి అనుసయసముగ్ఘాతం దస్సేతి . న చ చేతేతీతి ఓళారికానం కిలేసానం పహానం దస్సేతి. న చ అనుసేతీతి సుఖుమానం కిలేసానం పహానం దస్సేతి. న చ చేతేతీతి యేన భూమి చ న చ పత్థయన్తీతి సకదాగామీ అనాగామీ, న చ అనుసేతీతి అరహం, న చ చేతేతీతి సీలక్ఖన్ధస్స పటిపక్ఖేన పహానం దస్సేతి, న చ పత్థయతీతి సమాధిక్ఖన్ధస్స పటిపక్ఖేన పహానం దస్సేతి, న చ అనుసయతీతి పఞ్ఞాక్ఖన్ధస్స పటిపక్ఖేన పహానం దస్సేతి, న చ చేతేతీతి అపుఞ్ఞమయానం సఙ్ఖారానం పహానం దస్సేతి, న చ పత్థయతీతి పుఞ్ఞమయానం సఙ్ఖారానం పహానం దస్సేతి, న చ అనుసేతీతి ఆనేఞ్జమయానం సఙ్ఖారానం పహానం దస్సేతి, న చ చేతేతీతి అనఞ్ఞాతఞ్ఞస్సామీతిన్ద్రియం, న చ పత్థయతీతి అఞ్ఞిన్ద్రియం, న చ అనుసయతీతి అఞ్ఞాతావినో ఇన్ద్రియం. న చ చేతేతీతి ముదుకా ఇన్ద్రియభావనా, న చ పత్థయతీతి మజ్ఝఇన్ద్రియభావనా, న చ అనుసేతీతి అధిమత్తా ఇన్ద్రియభావనా. అయం సుత్తత్థో.

    Na ca cetetīti pariyuṭṭhānasamugghātaṃ dasseti. Na ca anusetīti anusayasamugghātaṃ dasseti . Na ca cetetīti oḷārikānaṃ kilesānaṃ pahānaṃ dasseti. Na ca anusetīti sukhumānaṃ kilesānaṃ pahānaṃ dasseti. Na ca cetetīti yena bhūmi ca na ca patthayantīti sakadāgāmī anāgāmī, na ca anusetīti arahaṃ, na ca cetetīti sīlakkhandhassa paṭipakkhena pahānaṃ dasseti, na ca patthayatīti samādhikkhandhassa paṭipakkhena pahānaṃ dasseti, na ca anusayatīti paññākkhandhassa paṭipakkhena pahānaṃ dasseti, na ca cetetīti apuññamayānaṃ saṅkhārānaṃ pahānaṃ dasseti, na ca patthayatīti puññamayānaṃ saṅkhārānaṃ pahānaṃ dasseti, na ca anusetīti āneñjamayānaṃ saṅkhārānaṃ pahānaṃ dasseti, na ca cetetīti anaññātaññassāmītindriyaṃ, na ca patthayatīti aññindriyaṃ, na ca anusayatīti aññātāvino indriyaṃ. Na ca cetetīti mudukā indriyabhāvanā, na ca patthayatīti majjhaindriyabhāvanā, na ca anusetīti adhimattā indriyabhāvanā. Ayaṃ suttattho.

    ౧౦౯. తత్థ కతమా దేసనా? ఇధ సుత్తే చత్తారి సచ్చాని దేసితాని. యఞ్చ చేతయితం యఞ్చ పకప్పితం అత్థి ఏతం ఆరమ్మణం చిత్తం పతిట్ఠతి విచినతి 81 యుజ్జతి. న చ చేతేతీతి న చ పత్థయతీతి అత్థి ఏవం ఆరమ్మణం అనుసయే విఞ్ఞాణమితి విచినియతి యుజ్జతి న చ చేతేతి న చ పత్థయతి. అనుసయప్పహానా విఞ్ఞాణట్ఠితిం న గవేసన్తి, విచియన్తం యుజ్జతి. అయం యుత్తివిచయో.

    109. Tattha katamā desanā? Idha sutte cattāri saccāni desitāni. Yañca cetayitaṃ yañca pakappitaṃ atthi etaṃ ārammaṇaṃ cittaṃ patiṭṭhati vicinati 82 yujjati. Na ca cetetīti na ca patthayatīti atthi evaṃ ārammaṇaṃ anusaye viññāṇamiti viciniyati yujjati na ca ceteti na ca patthayati. Anusayappahānā viññāṇaṭṭhitiṃ na gavesanti, viciyantaṃ yujjati. Ayaṃ yuttivicayo.

    తత్థ కతమో పదట్ఠానో? చేతనా పరియుట్ఠానం చేతనాపరియుట్ఠానస్స పదట్ఠానం. సఙ్కప్పనం ఉపాదానస్స పదట్ఠానం. అనుసయో పరియుట్ఠానస్స పదట్ఠానం. తేసం ఛన్దరాగవినాసాయ భావనా భవరాగస్స పహానం.

    Tattha katamo padaṭṭhāno? Cetanā pariyuṭṭhānaṃ cetanāpariyuṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ. Saṅkappanaṃ upādānassa padaṭṭhānaṃ. Anusayo pariyuṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ. Tesaṃ chandarāgavināsāya bhāvanā bhavarāgassa pahānaṃ.

    తత్థ కతమో లక్ఖణో? యం చేతసికన్తి వేదయితం పకప్పితం ఉగ్గహితం విఞ్ఞాతం తబ్బిఞ్ఞాణం ఆరమ్మణమ్పి పచ్చయోపి.

    Tattha katamo lakkhaṇo? Yaṃ cetasikanti vedayitaṃ pakappitaṃ uggahitaṃ viññātaṃ tabbiññāṇaṃ ārammaṇampi paccayopi.

    తత్థ కతమో చతుబ్యూహో? ఇధ సుత్తే భగవతో కో అధిప్పాయో? యే పునబ్భవం న ఇచ్ఛన్తి, తే న చేతయిస్సన్తి న చ పత్థయిస్సన్తీతి, అయం అధిప్పాయో.

    Tattha katamo catubyūho? Idha sutte bhagavato ko adhippāyo? Ye punabbhavaṃ na icchanti, te na cetayissanti na ca patthayissantīti, ayaṃ adhippāyo.

    ఆవట్టోతి యా చ చేతనా పత్థనా చ అనుసయో చ విఞ్ఞాణట్ఠితిపహానా చ, ఇమాని ద్వే సచ్చాని. విభత్తీతి నత్థి విభత్తియా భూమి. పరివత్తనా పన పటిపక్ఖం సుత్తం.

    Āvaṭṭoti yā ca cetanā patthanā ca anusayo ca viññāṇaṭṭhitipahānā ca, imāni dve saccāni. Vibhattīti natthi vibhattiyā bhūmi. Parivattanā pana paṭipakkhaṃ suttaṃ.

    తత్థ కతమో వేవచనో? చేతనా రూపసఞ్చేతనా యావధమ్మసఞ్చేతనా. యో అనుసయో, తే సత్త అనుసయా.

    Tattha katamo vevacano? Cetanā rūpasañcetanā yāvadhammasañcetanā. Yo anusayo, te satta anusayā.

    పఞ్ఞత్తీతి చేతనాపరియుట్ఠానం పఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తా. సఙ్కప్పనం ఉపాదానపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తం. అనుసయో హేతుపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తో. విఞ్ఞాణట్ఠితి ఉపపత్తిహేతుపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తా. చేతనా సఙ్కప్పనా అనుసయో సముచ్ఛేదో ఛన్దరాగవినయపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తో. పఠమే కేచి ద్వీహి పరివత్తకేహి పటిచ్చసముప్పాదో ఇదప్పచ్చయతాయ మజ్ఝపఞ్ఞత్తి.

    Paññattīti cetanāpariyuṭṭhānaṃ paññattiyā paññattā. Saṅkappanaṃ upādānapaññattiyā paññattaṃ. Anusayo hetupaññattiyā paññatto. Viññāṇaṭṭhiti upapattihetupaññattiyā paññattā. Cetanā saṅkappanā anusayo samucchedo chandarāgavinayapaññattiyā paññatto. Paṭhame keci dvīhi parivattakehi paṭiccasamuppādo idappaccayatāya majjhapaññatti.

    ఓతరణోతి ద్వీహి పరివత్తకేహి దుక్ఖఞ్చ సముదయో చ మజ్ఝిమకేహి మగ్గో చ నిరోధో చ. సోధనోతి సుత్తే సుత్తస్స ఆరమ్భో.

    Otaraṇoti dvīhi parivattakehi dukkhañca samudayo ca majjhimakehi maggo ca nirodho ca. Sodhanoti sutte suttassa ārambho.

    అధిట్ఠానోతి యఞ్చేతయితం సబ్బం అధిట్ఠానేన ఏకత్తాయ పఞ్ఞత్తం. సఙ్కప్పితన్తి ఉపాదానేకత్తాయ పఞ్ఞత్తం. విఞ్ఞాణం ఏకత్తాయ పఞ్ఞత్తం.

    Adhiṭṭhānoti yañcetayitaṃ sabbaṃ adhiṭṭhānena ekattāya paññattaṃ. Saṅkappitanti upādānekattāya paññattaṃ. Viññāṇaṃ ekattāya paññattaṃ.

    పరిక్ఖారోతి సుభఞ్చ ఆరమ్మణం అయోనిసో మనసికారో చేతనా హేతుపచ్చయతాయ పచ్చయో. విఞ్ఞాణస్స పతిట్ఠానో ధమ్మో ఆరమ్మణపచ్చయతాయ పచ్చయో. తస్స మనసికారో హేతుపచ్చయతాయ పచ్చయో.

    Parikkhāroti subhañca ārammaṇaṃ ayoniso manasikāro cetanā hetupaccayatāya paccayo. Viññāṇassa patiṭṭhāno dhammo ārammaṇapaccayatāya paccayo. Tassa manasikāro hetupaccayatāya paccayo.

    తత్థ కతమో సమారోపనో? ఇదం సుత్తం సఞ్ఞితం తత్థ చేతేతి విసజ్జనా ఇతి నిద్దిసితబ్బా. తస్స దిట్ఠియా విఞ్ఞాణపచ్చయా నామరూపం యావ జరామరణం, అయం సమారోపనో. ఆరమ్మణమేతం న హోతి విఞ్ఞాణస్స ఠితియా, విఞ్ఞాణనిరోధా నామరూపనిరోధో, నామరూపనిరోధా యావ జరామరణనిరోధో.

    Tattha katamo samāropano? Idaṃ suttaṃ saññitaṃ tattha ceteti visajjanā iti niddisitabbā. Tassa diṭṭhiyā viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ yāva jarāmaraṇaṃ, ayaṃ samāropano. Ārammaṇametaṃ na hoti viññāṇassa ṭhitiyā, viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho, nāmarūpanirodhā yāva jarāmaraṇanirodho.

    ౧౧౦. తత్థ కతమం సంకిలేసభాగియఞ్చ నిబ్బేధభాగియఞ్చ అసేక్ఖభాగియఞ్చ సుత్తం? అయం లోకో 83 సన్తాపజాతో యావ యే హి కేచి సమణా వా బ్రాహ్మణా వా భవేన భవస్స విప్పమోక్ఖమాహంసు. సంకిలేసభాగియం ఉపధిం హి పటిచ్చ దుక్ఖమిదం సమ్భోతి, యా తా పన తణ్హా పహీయన్తి, భవం నాభినన్దతీతి నిబ్బేధస్స నిబ్బుతస్స 84 భిక్ఖునో అనుపాదాయ పునబ్భవో న హోతి. ఉపచ్చగా సబ్బభవాని తాదీతి అసేక్ఖభాగియం.

    110. Tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ? Ayaṃ loko 85 santāpajāto yāva ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā bhavena bhavassa vippamokkhamāhaṃsu. Saṃkilesabhāgiyaṃ upadhiṃ hi paṭicca dukkhamidaṃ sambhoti, yā tā pana taṇhā pahīyanti, bhavaṃ nābhinandatīti nibbedhassa nibbutassa 86 bhikkhuno anupādāya punabbhavo na hoti. Upaccagā sabbabhavāni tādīti asekkhabhāgiyaṃ.

    తత్థ సన్తాపజాతోతి రాగజో సన్తాపో దోసజో మోహజోతి. తేసం సత్తానం ఠానం దస్సేతి . లోకో సన్తాపజాతోతి ఫస్సో తివిధో సుఖవేదనీయో దుక్ఖవేదనీయో అదుక్ఖమసుఖవేదనీయో. తత్థ సుఖవేదనీయో ఫస్సో రాగసన్తాపో, దుక్ఖవేదనీయో దోససన్తాపో, అదుక్ఖమసుఖవేదనీయో మోహసన్తాపో. యథా చ భగవా ఆహ పఠమకస్స వలాహకస్స గోమగ్గే 87 యేహి గహపతిపుత్త రాగజేహి దోసజేహి మోహజేహి సన్తాపేహి దుక్ఖం సుపతి, తే మమ సన్తాపా న సన్తి.

    Tattha santāpajātoti rāgajo santāpo dosajo mohajoti. Tesaṃ sattānaṃ ṭhānaṃ dasseti . Loko santāpajātoti phasso tividho sukhavedanīyo dukkhavedanīyo adukkhamasukhavedanīyo. Tattha sukhavedanīyo phasso rāgasantāpo, dukkhavedanīyo dosasantāpo, adukkhamasukhavedanīyo mohasantāpo. Yathā ca bhagavā āha paṭhamakassa valāhakassa gomagge 88 yehi gahapatiputta rāgajehi dosajehi mohajehi santāpehi dukkhaṃ supati, te mama santāpā na santi.

    రోగం వదతి అత్తతోతి తేహి సన్తాపేహి సన్తాపితో తివిధం విపల్లాసం పటిలభతి సఞ్ఞావిపల్లాసం చిత్తవిపల్లాసం దిట్ఠివిపల్లాసం. తత్థ అసుభే సుభన్తి సఞ్ఞావిపల్లాసో. దుక్ఖే సుఖన్తి చిత్తవిపల్లాసో. అనిచ్చే నిచ్చన్తి అనత్తని అత్తాతి దిట్ఠివిపల్లాసో.

    Rogaṃ vadati attatoti tehi santāpehi santāpito tividhaṃ vipallāsaṃ paṭilabhati saññāvipallāsaṃ cittavipallāsaṃ diṭṭhivipallāsaṃ. Tattha asubhe subhanti saññāvipallāso. Dukkhe sukhanti cittavipallāso. Anicce niccanti anattani attāti diṭṭhivipallāso.

    యథా చిత్తస్స విపల్లాసో సఞ్ఞాదిట్ఠితే తివిధా వితక్కా – చిత్తవితక్కో విపల్లాసో సఞ్ఞావితక్కో విపల్లాసో దిట్ఠివితక్కో విపల్లాసోపి. తత్థ అవిజ్జా విపల్లాసో గోచరా గతిపతేయ్యభూమి, యథా హి తం సఞ్జానాతి యథా విజానాతి యథా సఞ్జానాతి చ విజానాతి చ. యథా ఖన్తి చేతేతి ఇమే చత్తారో విపల్లాసా సత్తా యేహి చతుబ్బిధం అత్తభావవత్థుం రోగభూతం గణ్డభూతం ‘‘అత్తా’’తి వదన్తి. రోగం వదతి అత్తతోతి అయం ఆవట్టో. యేన యేన హి మఞ్ఞతి తతో తం హోతి అఞ్ఞథాతి సుభన్తి మఞ్ఞతి న తథా హోతి. ఏవం సుఖన్తి నిచ్చం అత్తాతి సో అఞ్ఞథా భవమేవ సన్తం అనాగతం భవం పత్థయతి, తేన వుచ్చతి ‘‘భవరాగో’’తి. భవమేవాభినన్దతి, యం అభినన్దతి, తం దుక్ఖన్తి పఞ్చక్ఖన్ధే నిద్దిసియతి. యఞ్చ తప్పచ్చయా సోకపరిదేవదుక్ఖం తస్స హి భావేస్సతి. ఏత్తావతా సంకిలేసో హోతి. పహానత్థం ఖో పన బ్రహ్మచరియం వుస్సతి. తిణ్ణం సన్తాపానం ఛన్దరాగవినయో హోతి.

    Yathā cittassa vipallāso saññādiṭṭhite tividhā vitakkā – cittavitakko vipallāso saññāvitakko vipallāso diṭṭhivitakko vipallāsopi. Tattha avijjā vipallāso gocarā gatipateyyabhūmi, yathā hi taṃ sañjānāti yathā vijānāti yathā sañjānāti ca vijānāti ca. Yathā khanti ceteti ime cattāro vipallāsā sattā yehi catubbidhaṃ attabhāvavatthuṃ rogabhūtaṃ gaṇḍabhūtaṃ ‘‘attā’’ti vadanti. Rogaṃ vadati attatoti ayaṃ āvaṭṭo. Yena yena hi maññati tato taṃ hoti aññathāti subhanti maññati na tathā hoti. Evaṃ sukhanti niccaṃ attāti so aññathā bhavameva santaṃ anāgataṃ bhavaṃ patthayati, tena vuccati ‘‘bhavarāgo’’ti. Bhavamevābhinandati, yaṃ abhinandati, taṃ dukkhanti pañcakkhandhe niddisiyati. Yañca tappaccayā sokaparidevadukkhaṃ tassa hi bhāvessati. Ettāvatā saṃkileso hoti. Pahānatthaṃ kho pana brahmacariyaṃ vussati. Tiṇṇaṃ santāpānaṃ chandarāgavinayo hoti.

    ఉపధిం హి పటిచ్చ దుక్ఖమిదం భవతీతి యే భవమేవాభినన్దన్తి యస్స భావేస్సతి, తం దుక్ఖం తస్స దుక్ఖస్స పహానమాహ. సబ్బసో ఉపాదానఞ్చ యం నత్థి దుక్ఖస్స సమ్భవోతి చత్తారో విపల్లాసా యథా నిద్దిట్ఠఉపాదానమాహ. తస్స పఠమో విపల్లాసో కాముపాదానం, దుతియం దిట్ఠుపాదానం, తతియం సీలబ్బతుపాదానం, చతుత్థం అత్తవాదుపాదానం, తేసం యో ఖయో నత్థి దుక్ఖస్స సమ్భవో ఉపధి నిదానం దుక్ఖనిరోధమాహ. ఏవమేతం యథాభూతం సమ్మప్పఞ్ఞాయ పస్సతో విభవతణ్హా న హోతి. విభవం నాభినన్దతీతి దస్సనభూమిం మన్తేతి సబ్బసో తణ్హక్ఖయం నిబ్బానన్తి ద్వే విముత్తియో కథేతి రాగవిరాగఞ్చ అవిజ్జావిరాగఞ్చ. తస్స భిక్ఖునోతి అనుపాదిసేసనిబ్బానధాతుం మన్తేతి. అయం సుత్తస్స అత్థనిద్దేసో.

    Upadhiṃ hi paṭicca dukkhamidaṃ bhavatīti ye bhavamevābhinandanti yassa bhāvessati, taṃ dukkhaṃ tassa dukkhassa pahānamāha. Sabbaso upādānañca yaṃ natthi dukkhassa sambhavoti cattāro vipallāsā yathā niddiṭṭhaupādānamāha. Tassa paṭhamo vipallāso kāmupādānaṃ, dutiyaṃ diṭṭhupādānaṃ, tatiyaṃ sīlabbatupādānaṃ, catutthaṃ attavādupādānaṃ, tesaṃ yo khayo natthi dukkhassa sambhavo upadhi nidānaṃ dukkhanirodhamāha. Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passato vibhavataṇhā na hoti. Vibhavaṃ nābhinandatīti dassanabhūmiṃ manteti sabbaso taṇhakkhayaṃ nibbānanti dve vimuttiyo katheti rāgavirāgañca avijjāvirāgañca. Tassa bhikkhunoti anupādisesanibbānadhātuṃ manteti. Ayaṃ suttassa atthaniddeso.

    ౧౧౧. తత్థ కతమో విచయో? యస్స యత్థ పరిళాహేతి తస్స పరిడయ్హన్తస్స సో యథాభూతం నత్థి నిబ్బిన్దతి చ, అయం విచయో చ యుత్తి చ. పదట్ఠానో రాగజో పరిళాహో సుఖిన్ద్రియస్స దోమనస్సిన్ద్రియస్స చ పదట్ఠానం. దోసజో పరిళాహో సుఖిన్ద్రియస్స దోమనస్సిన్ద్రియస్స చ పదట్ఠానం. మోహజో పరిళాహో ఉపేక్ఖిన్ద్రియస్స దోమనస్సిన్ద్రియస్స చ పదట్ఠానం.

    111. Tattha katamo vicayo? Yassa yattha pariḷāheti tassa pariḍayhantassa so yathābhūtaṃ natthi nibbindati ca, ayaṃ vicayo ca yutti ca. Padaṭṭhāno rāgajo pariḷāho sukhindriyassa domanassindriyassa ca padaṭṭhānaṃ. Dosajo pariḷāho sukhindriyassa domanassindriyassa ca padaṭṭhānaṃ. Mohajo pariḷāho upekkhindriyassa domanassindriyassa ca padaṭṭhānaṃ.

    తత్థ కతమో లక్ఖణో హారో? ఫస్సపరేతో వేదనాపరేతో సఞ్ఞాపరేతోపి సఙ్ఖారపరేతోపి యేన యేన మఞ్ఞతి యది సుభనిమిత్తేన యది సుఖనిమిత్తేన యది నిచ్చనిమిత్తేన యది అత్తనిమిత్తేన అసుభే సుభన్తి మఞ్ఞతి, ఏవం సబ్బం రాగజే పరిళాహే వుత్తే చత్తారో పరిళాహా వుత్తా భవన్తి. రాగజో దోసజో మోహజో దిట్ఠిజో చ రాగం వదామీతి అత్తతో వదతి. సబ్బాని పన్నరస పదాని అనిచ్చం దుక్ఖన్తి.

    Tattha katamo lakkhaṇo hāro? Phassapareto vedanāpareto saññāparetopi saṅkhāraparetopi yena yena maññati yadi subhanimittena yadi sukhanimittena yadi niccanimittena yadi attanimittena asubhe subhanti maññati, evaṃ sabbaṃ rāgaje pariḷāhe vutte cattāro pariḷāhā vuttā bhavanti. Rāgajo dosajo mohajo diṭṭhijo ca rāgaṃ vadāmīti attato vadati. Sabbāni pannarasa padāni aniccaṃ dukkhanti.

    తత్థ కతమో చతుబ్యూహో? ఇధ సుత్తే భగవతో కో అధిప్పాయో? యే పరిళాహేన న అచ్ఛన్తి తే భవం నాభినన్దన్తి. యే భవం నాభినన్దన్తి, తే పరినిబ్బాయిస్సన్తి. అయం అధిప్పాయో.

    Tattha katamo catubyūho? Idha sutte bhagavato ko adhippāyo? Ye pariḷāhena na acchanti te bhavaṃ nābhinandanti. Ye bhavaṃ nābhinandanti, te parinibbāyissanti. Ayaṃ adhippāyo.

    తత్థ కతమో ఆవట్టో? సంకిలేసభాగియేన దుక్ఖఞ్చ సముదయఞ్చ నిద్దిసతి. నిబ్బేధభాగియేన మగ్గఞ్చ నిరోధఞ్చ.

    Tattha katamo āvaṭṭo? Saṃkilesabhāgiyena dukkhañca samudayañca niddisati. Nibbedhabhāgiyena maggañca nirodhañca.

    తత్థ కతమా విభత్తి? సన్తాపజాతో రోగజాతో రోగం వదతి అత్తతో తం న ఏకంసేన హోతి అమనసికారా సన్తాపజాతో ఖో న చ రోగం అత్తతో వదతి.

    Tattha katamā vibhatti? Santāpajāto rogajāto rogaṃ vadati attato taṃ na ekaṃsena hoti amanasikārā santāpajāto kho na ca rogaṃ attato vadati.

    తత్థ కతమో పరివత్తనో? పక్ఖపటిపక్ఖనిదస్సనత్థం భూమి పరివత్తనాయ.

    Tattha katamo parivattano? Pakkhapaṭipakkhanidassanatthaṃ bhūmi parivattanāya.

    తత్థ కతమో వేవచనో హారో? రోగఞ్చ అత్తతో వదతి సల్లం అత్తతో వదతి. పన్నరస పదాని సబ్బాని వత్తబ్బాని.

    Tattha katamo vevacano hāro? Rogañca attato vadati sallaṃ attato vadati. Pannarasa padāni sabbāni vattabbāni.

    తత్థ కతమా పఞ్ఞత్తి? సన్తాపజాతోతి దోమనస్సపదట్ఠానం. సబ్బే వచనపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞపేతి. రోగం వదతి అత్తతో విపల్లాసో సంకిలేసపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞపేతి. యం నాభినన్దతి, తం దుక్ఖన్తి విపల్లాసనిక్ఖేపపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తా. తే అకతసత్తా లోకా మజ్ఝేన వేమత్తతాయ పఞ్ఞత్తా.

    Tattha katamā paññatti? Santāpajātoti domanassapadaṭṭhānaṃ. Sabbe vacanapaññattiyā paññapeti. Rogaṃ vadati attato vipallāso saṃkilesapaññattiyā paññapeti. Yaṃ nābhinandati, taṃ dukkhanti vipallāsanikkhepapaññattiyā paññattā. Te akatasattā lokā majjhena vemattatāya paññattā.

    తత్థ కతమో ఓతరణో? సన్తాపజాతోతి తీణి అకుసలమూలాని, తే సఙ్ఖారా సఙ్ఖారక్ఖన్ధపరియాపన్నా, ధాతూసు ధమ్మధాతు, ఆయతనేసు ధమ్మాయతనం. ఇన్ద్రియేసు ఇత్థిన్ద్రియం పురిసిన్ద్రియఞ్చ పదట్ఠానం.

    Tattha katamo otaraṇo? Santāpajātoti tīṇi akusalamūlāni, te saṅkhārā saṅkhārakkhandhapariyāpannā, dhātūsu dhammadhātu, āyatanesu dhammāyatanaṃ. Indriyesu itthindriyaṃ purisindriyañca padaṭṭhānaṃ.

    తత్థ కతమో సోధనో? సుద్ధో సుత్తస్స ఆరమ్భో.

    Tattha katamo sodhano? Suddho suttassa ārambho.

    తత్థ కతమో అధిట్ఠానో హారో? పరిళాహోతి యే సత్తా లోకా ఏకత్తపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తా, తే అకతసత్తా లోకా మజ్ఝేన వేమత్తతాయ పఞ్ఞత్తా.

    Tattha katamo adhiṭṭhāno hāro? Pariḷāhoti ye sattā lokā ekattapaññattiyā paññattā, te akatasattā lokā majjhena vemattatāya paññattā.

    తత్థ కతమో పరిక్ఖారో? సన్తాపజాతోతి అయోనిసో మనసికారో హేతు, విపల్లాసఞ్చ పచ్చయో. తత్థ ద్వీహి ధమ్మేహి అత్తా అభినివిట్ఠా చిత్తఞ్చ చేతసికఞ్చ ధమ్మే ఉభయాని తస్స విపరీతేన పరామసతో. అపరో పరియాయో, చేతసికేహి ధమ్మేహి అత్తసఞ్ఞా అనత్తసఞ్ఞా సముగ్ఘాతేతి. అపరో పరియాయో. అనిచ్చసఞ్ఞా చేతసికేసు ధమ్మేసు, న తు అత్తసఞ్ఞా. ఇదం వుచ్చతి చిత్తన్తి వా మనోతి వా విఞ్ఞాణన్తి వా ఇదం దీఘరత్తం అబ్భుగ్గతం ఏతం మమ, ఏసోహమస్మి, ఏసో మే అత్తాతి. తత్థ చేతసికా ధమ్మానుపస్సనా ఏసాపి ధమ్మసఞ్ఞా. తస్స కో హేతు, కో పచ్చయో? అహంకారో హేతు, మమంకారో పచ్చయో.

    Tattha katamo parikkhāro? Santāpajātoti ayoniso manasikāro hetu, vipallāsañca paccayo. Tattha dvīhi dhammehi attā abhiniviṭṭhā cittañca cetasikañca dhamme ubhayāni tassa viparītena parāmasato. Aparo pariyāyo, cetasikehi dhammehi attasaññā anattasaññā samugghāteti. Aparo pariyāyo. Aniccasaññā cetasikesu dhammesu, na tu attasaññā. Idaṃ vuccati cittanti vā manoti vā viññāṇanti vā idaṃ dīgharattaṃ abbhuggataṃ etaṃ mama, esohamasmi, eso me attāti. Tattha cetasikā dhammānupassanā esāpi dhammasaññā. Tassa ko hetu, ko paccayo? Ahaṃkāro hetu, mamaṃkāro paccayo.

    తత్థ కతమో సమారోపనో? అయం లోకో సన్తాపజాతోతి అకుసలం మన్తేతి విఞ్ఞాణం నామరూపస్స పచ్చయో యావ జరామరణన్తి, అయం సమారోపనో.

    Tattha katamo samāropano? Ayaṃ loko santāpajātoti akusalaṃ manteti viññāṇaṃ nāmarūpassa paccayo yāva jarāmaraṇanti, ayaṃ samāropano.

    ౧౧౨. ఏవమేతం యథాభూతం, సమ్మప్పఞ్ఞాయ పస్సతి అకుసలమూలానం పహానం. తత్థ అవిజ్జానిరోధో అవిజ్జానిరోధా యావ జరామరణనిరోధో, అయం సమారోపనో.

    112. Evametaṃ yathābhūtaṃ, sammappaññāya passati akusalamūlānaṃ pahānaṃ. Tattha avijjānirodho avijjānirodhā yāva jarāmaraṇanirodho, ayaṃ samāropano.

    చత్తారో పుగ్గలా 89 – అనుసోతగామీ పటిసోతగామీ ఠితత్తో, తిణ్ణో పారఙ్గతో థలే తిట్ఠతి బ్రాహ్మణోతి.

    Cattāro puggalā 90 – anusotagāmī paṭisotagāmī ṭhitatto, tiṇṇo pāraṅgato thale tiṭṭhati brāhmaṇoti.

    తత్థ యో అనుసోతగామీ అయం కామే సేవతి. పాపఞ్చ కమ్మం కరోతి యావ కామే పటిసేవతి . ఇదం లోభో అకుసలమూలం, సో యేవ తణ్హా, సో తేహి కామేహి వుయ్హతి అనుసోతగామీతి వుచ్చతి. యో పుగ్గలో తాహి గమితో తప్పచ్చయా తస్స హేతు అకుసలకమ్మం కరోతి కాయేన చ వాచాయ చ, అయం వుచ్చతి పాపకమ్మం కరోతీతి. తస్స తీణి సోతాని సక్కాయదిట్ఠి విచికిచ్ఛా సీలబ్బతపరామాసో. ఇమేహి తీహి సోతేహి తివిధధాతుయం ఉప్పజ్జతి కామధాతుయం రూపధాతుయం అరూపధాతుయం. తేన పటిపక్ఖేన యో కామే న పటిసేవతి. యో సీలవతం న పరామసతి. యో సక్కాయదిట్ఠీనం పహానాయ కామేసు యథాభూతం ఆదీనవం పస్సతి. యేన చ తే ధమ్మే పటిసేవతి. యఞ్చ తప్పచ్చయా తిట్ఠతి బ్రాహ్మణోతి అరహం కిర. తత్థ అరహం తస్స పారఙ్గతో హోతి, పారఙ్గతస్స థలే తిట్ఠతి సోపాదిసేసా నిబ్బానధాతు. అనుసోతగామినీతి దస్సనప్పహాతబ్బానం సంయోజనానం అప్పహానమాహ. పటిసోతగామినీతి ఫలే దిట్ఠేకట్ఠానఞ్చ కిలేసానం పహానమాహ, ఠితత్తేన పఞ్చన్నం ఓరమ్భాగియానం సంయోజనానం పహానమాహ. తత్థ అనుసోతగామినా మగ్గరూపిమాహ. పటిసోతగామినా ఠితత్తేన చ మగ్గమితిమాహ. పారఙ్గతేన సావకా అసేక్ఖా చ సమ్మాసమ్బుద్ధా చ వుత్తా. అనుసోతగామినా సక్కాయసముదయగామినిం పటిపదమాహ. పటిసోతగామినా ఠితత్తేన సక్కాయనిరోధగామినిం పటిపదమాహ. పారఙ్గతేన దస అసేక్ఖా అరహన్తా ధమ్మా వుత్తా. అయం సుత్తత్థో.

    Tattha yo anusotagāmī ayaṃ kāme sevati. Pāpañca kammaṃ karoti yāva kāme paṭisevati . Idaṃ lobho akusalamūlaṃ, so yeva taṇhā, so tehi kāmehi vuyhati anusotagāmīti vuccati. Yo puggalo tāhi gamito tappaccayā tassa hetu akusalakammaṃ karoti kāyena ca vācāya ca, ayaṃ vuccati pāpakammaṃ karotīti. Tassa tīṇi sotāni sakkāyadiṭṭhi vicikicchā sīlabbataparāmāso. Imehi tīhi sotehi tividhadhātuyaṃ uppajjati kāmadhātuyaṃ rūpadhātuyaṃ arūpadhātuyaṃ. Tena paṭipakkhena yo kāme na paṭisevati. Yo sīlavataṃ na parāmasati. Yo sakkāyadiṭṭhīnaṃ pahānāya kāmesu yathābhūtaṃ ādīnavaṃ passati. Yena ca te dhamme paṭisevati. Yañca tappaccayā tiṭṭhati brāhmaṇoti arahaṃ kira. Tattha arahaṃ tassa pāraṅgato hoti, pāraṅgatassa thale tiṭṭhati sopādisesā nibbānadhātu. Anusotagāminīti dassanappahātabbānaṃ saṃyojanānaṃ appahānamāha. Paṭisotagāminīti phale diṭṭhekaṭṭhānañca kilesānaṃ pahānamāha, ṭhitattena pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ pahānamāha. Tattha anusotagāminā maggarūpimāha. Paṭisotagāminā ṭhitattena ca maggamitimāha. Pāraṅgatena sāvakā asekkhā ca sammāsambuddhā ca vuttā. Anusotagāminā sakkāyasamudayagāminiṃ paṭipadamāha. Paṭisotagāminā ṭhitattena sakkāyanirodhagāminiṃ paṭipadamāha. Pāraṅgatena dasa asekkhā arahantā dhammā vuttā. Ayaṃ suttattho.

    ౧౧౩. తత్థ కతమా దేసనా? ఇమస్మిం హి సుత్తే చత్తారి అరియసచ్చాని దేసితాని. తేధాతుకలోకసమతిక్కమనఞ్చ.

    113. Tattha katamā desanā? Imasmiṃ hi sutte cattāri ariyasaccāni desitāni. Tedhātukalokasamatikkamanañca.

    తత్థ కతమో విచయో హారో? యో కామే పటిసేవతి పాపం 91 కరేయ్యాతి యో చ కామే న పటిసేవతి సో పాపకమ్మం న కరేయ్యాతి యో చ ఇమేహి ద్వీహి భూమీహి ఉత్తిణ్ణో పారఙ్గతోతి యా వీమంసా అయం విచయో.

    Tattha katamo vicayo hāro? Yo kāme paṭisevati pāpaṃ 92 kareyyāti yo ca kāme na paṭisevati so pāpakammaṃ na kareyyāti yo ca imehi dvīhi bhūmīhi uttiṇṇo pāraṅgatoti yā vīmaṃsā ayaṃ vicayo.

    యుత్తీతి యుజ్జతి సుత్తేసు, నాయుజ్జతీతి యా వీమంసాయ, అయం యుత్తి. పదట్ఠానోతి అనుసోతగామినా సత్తన్నం సంయోజనానం పదట్ఠానం. అకుసలస్స కిరియా అకుసలస్స మూలానం పదట్ఠానం. పటిసోతగామినా యథాభూతదస్సనస్స పదట్ఠానం. ఠితత్తేన అసంహారియాయ 93 పదట్ఠానం. పారఙ్గతోతి కదాచి భూమియా పదట్ఠానం.

    Yuttīti yujjati suttesu, nāyujjatīti yā vīmaṃsāya, ayaṃ yutti. Padaṭṭhānoti anusotagāminā sattannaṃ saṃyojanānaṃ padaṭṭhānaṃ. Akusalassa kiriyā akusalassa mūlānaṃ padaṭṭhānaṃ. Paṭisotagāminā yathābhūtadassanassa padaṭṭhānaṃ. Ṭhitattena asaṃhāriyāya 94 padaṭṭhānaṃ. Pāraṅgatoti kadāci bhūmiyā padaṭṭhānaṃ.

    తత్థ కతమో లక్ఖణో హారో? యో అనుసోతం గచ్ఛతి తణ్హావసేన. సబ్బేసమ్పి కిలేసానం వసేన గచ్ఛతి. యో పటిసోతం వాయమతి. తణ్హాయ సబ్బేసమ్పి సో కిలేసానం వాయమతి పటిసోతం. యో అత్తనా ఠితో కాయేనపి సో ఠితో వాచాచిత్తేనపి సో ఠితో. అయం లక్ఖణో హారో.

    Tattha katamo lakkhaṇo hāro? Yo anusotaṃ gacchati taṇhāvasena. Sabbesampi kilesānaṃ vasena gacchati. Yo paṭisotaṃ vāyamati. Taṇhāya sabbesampi so kilesānaṃ vāyamati paṭisotaṃ. Yo attanā ṭhito kāyenapi so ṭhito vācācittenapi so ṭhito. Ayaṃ lakkhaṇo hāro.

    తత్థ కతమో చతుబ్యూహో? ఇధ సుత్తే భగవతో కో అధిప్పాయో? యే అనుసోతగామినియా పటిపదాయ నాభిరమిస్సన్తి, తే పటిసోతం వాయమిస్సన్తీతి యావ కదాచి భూమియం, అయం అధిప్పాయో. ఆవట్టోతి ఇధ సుత్తే చత్తారి సుత్తాని దేసితాని.

    Tattha katamo catubyūho? Idha sutte bhagavato ko adhippāyo? Ye anusotagāminiyā paṭipadāya nābhiramissanti, te paṭisotaṃ vāyamissantīti yāva kadāci bhūmiyaṃ, ayaṃ adhippāyo. Āvaṭṭoti idha sutte cattāri suttāni desitāni.

    తత్థ కతమో విభత్తి హారో? యో కామే పటిసేవతి పాపఞ్చ కమ్మం కరోతి. సో అనుసోతగామీతి న ఏకంసేన సోతాపన్నోపి కామే పటిసేవతి. తం భాగియఞ్చ పాపకమ్మం కరోతి. కిఞ్చాపి సేక్ఖోపి కరేయ్య పాపం యథా సుత్తే నిద్దిట్ఠో న చ సో అనుసోతగామీ, ఇదం విభజ్జబ్యాకరణీయం. న చ కామే పటిసేవతి న చ పాపకమ్మం కరోతి పటిసోతగామీ న చ ఏకంసేన సబ్బే బాహిరకో కామేసు వీతరాగో న చ కామే పటిసేవతి, తేన చ పాపకమ్మం కరోతి అనుసోతగామీ పటిసోతగామీ, అయం విభత్తి.

    Tattha katamo vibhatti hāro? Yo kāme paṭisevati pāpañca kammaṃ karoti. So anusotagāmīti na ekaṃsena sotāpannopi kāme paṭisevati. Taṃ bhāgiyañca pāpakammaṃ karoti. Kiñcāpi sekkhopi kareyya pāpaṃ yathā sutte niddiṭṭho na ca so anusotagāmī, idaṃ vibhajjabyākaraṇīyaṃ. Na ca kāme paṭisevati na ca pāpakammaṃ karoti paṭisotagāmī na ca ekaṃsena sabbe bāhirako kāmesu vītarāgo na ca kāme paṭisevati, tena ca pāpakammaṃ karoti anusotagāmī paṭisotagāmī, ayaṃ vibhatti.

    తత్థ కతమో పరివత్తనో హారో? నిద్దిట్ఠో పటిపక్ఖో. వేవచనోతి కామేసు వత్థుకామాపి కిలేసకామాపి రూపసద్దగన్ధరసఫస్సపుత్తదారదాసకమ్మకరపోరిసఞ్చ పరిగ్గహా.

    Tattha katamo parivattano hāro? Niddiṭṭho paṭipakkho. Vevacanoti kāmesu vatthukāmāpi kilesakāmāpi rūpasaddagandharasaphassaputtadāradāsakammakaraporisañca pariggahā.

    పఞ్ఞత్తీతి సబ్బే పుథుజ్జనా ఏకత్తాయ పఞ్ఞత్తా. అనుసోతగామీతి కిలేససముదాచారపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తా. యే పన సేక్ఖా పుగ్గలా, తే నిబ్బానపఞ్ఞత్తియా 95 పఞ్ఞత్తా. యే పన అనాగామీ, తే అసంహారియ పఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తా, అయం పఞ్ఞత్తి.

    Paññattīti sabbe puthujjanā ekattāya paññattā. Anusotagāmīti kilesasamudācārapaññattiyā paññattā. Ye pana sekkhā puggalā, te nibbānapaññattiyā 96 paññattā. Ye pana anāgāmī, te asaṃhāriya paññattiyā paññattā, ayaṃ paññatti.

    ఓతరణోతి యో అనుసోతగామీ, సో దుక్ఖం. యే తస్స ధమ్మా, తే దుక్ఖస్స సముదయో. యం రూపం, అయం రూపక్ఖన్ధో, ఏవం పఞ్చపి ఖన్ధా పటిచ్చసముప్పాదో, తే కిలేసా సఙ్ఖారక్ఖన్ధపరియాపన్నా ధమ్మాయతనం ధమ్మధాతు ఇన్ద్రియేసు చ పఞ్ఞత్తా.

    Otaraṇoti yo anusotagāmī, so dukkhaṃ. Ye tassa dhammā, te dukkhassa samudayo. Yaṃ rūpaṃ, ayaṃ rūpakkhandho, evaṃ pañcapi khandhā paṭiccasamuppādo, te kilesā saṅkhārakkhandhapariyāpannā dhammāyatanaṃ dhammadhātu indriyesu ca paññattā.

    సోధనోతి యేనారమ్భేన ఇదం సుత్తం దేసితం, సో ఆరమ్భో సబ్బో సుద్ధో.

    Sodhanoti yenārambhena idaṃ suttaṃ desitaṃ, so ārambho sabbo suddho.

    అధిట్ఠానోతి పటిసోతగామినా సబ్బే సోతాపన్నా ఏకత్తేన వా నిద్దిట్ఠా రాగానుసయపటిసోతగామినో సేక్ఖావ మగ్గో చ సేక్ఖో చ పుగ్గలో ఠితత్తోతి.

    Adhiṭṭhānoti paṭisotagāminā sabbe sotāpannā ekattena vā niddiṭṭhā rāgānusayapaṭisotagāmino sekkhāva maggo ca sekkho ca puggalo ṭhitattoti.

    వీతరాగో ఏకత్తాయ పఞ్ఞత్తో. పారఙ్గతోతి సబ్బే అరహన్తో సబ్బే పచ్చేకబుద్ధా సమ్మాసమ్బుద్ధా చ ఏకత్తాయ పఞ్ఞత్తా.

    Vītarāgo ekattāya paññatto. Pāraṅgatoti sabbe arahanto sabbe paccekabuddhā sammāsambuddhā ca ekattāya paññattā.

    పరిక్ఖారోతి అనుసోతగామినో పాపమిత్తపచ్చయో కామపరియుట్ఠానం హేతు. పటిసోతగామినో ద్వే హేతూ ద్వే పచ్చయా చ యావ సమ్మాదిట్ఠియా ఉప్పాదాయదిట్ఠి 97, తస్స పటిలద్ధమగ్గో హేతు ఆరమ్భో పచ్చయో కాయికో చేతసికస్స కోట్ఠాసో చ. సమారోపనోతి విభత్తి ఇదం సుత్తం నత్థి సమారోపనాయ భూమి.

    Parikkhāroti anusotagāmino pāpamittapaccayo kāmapariyuṭṭhānaṃ hetu. Paṭisotagāmino dve hetū dve paccayā ca yāva sammādiṭṭhiyā uppādāyadiṭṭhi 98, tassa paṭiladdhamaggo hetu ārambho paccayo kāyiko cetasikassa koṭṭhāso ca. Samāropanoti vibhatti idaṃ suttaṃ natthi samāropanāya bhūmi.

    ౧౧౪. పఞ్చానిసంసా సోతానుగతానం ధమ్మానం 99 యావ దిట్ఠియా సుప్పటివిద్ధానం సుత్తం విత్థారేన కాతబ్బం. యుఞ్జతో ఘటేన్తస్స వాయమతో గిలానో మరణకాలే దేవభూతో పచ్చేకబోధిం పాపుణాతి. సోతానుగతాతి సద్ధమ్మస్సవనేన కతం హోతి. న చ అధిపఞ్ఞాధమ్మవిపస్సనాయ తస్స చిత్తం తసితం హోతి, న చ అనిబ్బిద్ధత్తం, ఇదం చ సుత్తం పఞ్చన్నం పుగ్గలానం దేసితం, సద్ధానుసారినో ముదిన్ద్రియస్స తిక్ఖిన్ద్రియస్స చ ధమ్మానుసారినో తిక్ఖిన్ద్రియస్స ముదిన్ద్రియస్స చ. యో పన మోహచరితో పుగ్గలో న సక్కోతి యుఞ్జితుం ఘటితుం వాయమితుం యథాభూతం యథాసమాధికా విముత్తి తం ఖణం తం లయం తం ముహుత్తం ఫలం దస్సేతి. సాధు పరిహాయతి పరో తం దుయ్హతి, నో తు సుఖఅవిపాకినీ భవతి . తస్స దిట్ఠే యేవ చ ధమ్మే ఉపపజ్జఅపరాపరియవేదనీయం. తత్థ యో పుగ్గలో ధమ్మానుసారీ తస్స యది సోతానుగతా ధమ్మా హోన్తి సో యుఞ్జన్తో పాపుణాతి. యో ధమ్మానుసారీ ముదిన్ద్రియో, సో గిలానో పాపుణాతి. యో సద్ధానుసారీ తిక్ఖిన్ద్రియో, సో మరణకాలసమయే పాపుణాతి. యో ముదిన్ద్రియో, సో దేవభూతో పాపుణాతి. యదా దేవభూతో న పాపుణాతి, న సో తేనేవ ధమ్మరాగేన తాయ ధమ్మనన్దియా పచ్చేకబోధిం పాపుణాతి. యో సోతానుగతేసు యుఞ్జతి ఘటేతి వాయమతి, సో పుబ్బాపన్నేన విసేసం సఞ్జానాతి, సఞ్జానన్తో పాపుణాతి. సచే పన గిలానస్స మనసికారో హోతి, తత్థ యుఞ్జన్తో పాపుణాతి. సచే పనస్స మరణకాలే సంవిగ్గో హోతి, తత్థ యుఞ్జన్తో పాపుణాతి. సచే పన న కత్థచి 100 సంవేగో హోతి, తస్స దేవభూతస్స సుఖినో ధమ్మభూతా పాదా ఏవం అవిలపతి. సో ఏవం జానాతి ‘‘అయం సో ధమ్మవినయో యత్థ మయం పుబ్బే మనుస్సభూతా బ్రహ్మచరియం చరిమ్హా’’తి. అథ దేవభూతో పాపుణాతి. దిబ్బేసు వా పఞ్చసు కామగుణేసు అజ్ఝోసితో హోతి పమాదవిహారీ, సో తేన కుసలమూలేన పచ్చేకబోధిం పాపుణాతి.

    114. Pañcānisaṃsā sotānugatānaṃ dhammānaṃ 101 yāva diṭṭhiyā suppaṭividdhānaṃ suttaṃ vitthārena kātabbaṃ. Yuñjato ghaṭentassa vāyamato gilāno maraṇakāle devabhūto paccekabodhiṃ pāpuṇāti. Sotānugatāti saddhammassavanena kataṃ hoti. Na ca adhipaññādhammavipassanāya tassa cittaṃ tasitaṃ hoti, na ca anibbiddhattaṃ, idaṃ ca suttaṃ pañcannaṃ puggalānaṃ desitaṃ, saddhānusārino mudindriyassa tikkhindriyassa ca dhammānusārino tikkhindriyassa mudindriyassa ca. Yo pana mohacarito puggalo na sakkoti yuñjituṃ ghaṭituṃ vāyamituṃ yathābhūtaṃ yathāsamādhikā vimutti taṃ khaṇaṃ taṃ layaṃ taṃ muhuttaṃ phalaṃ dasseti. Sādhu parihāyati paro taṃ duyhati, no tu sukhaavipākinī bhavati . Tassa diṭṭhe yeva ca dhamme upapajjaaparāpariyavedanīyaṃ. Tattha yo puggalo dhammānusārī tassa yadi sotānugatā dhammā honti so yuñjanto pāpuṇāti. Yo dhammānusārī mudindriyo, so gilāno pāpuṇāti. Yo saddhānusārī tikkhindriyo, so maraṇakālasamaye pāpuṇāti. Yo mudindriyo, so devabhūto pāpuṇāti. Yadā devabhūto na pāpuṇāti, na so teneva dhammarāgena tāya dhammanandiyā paccekabodhiṃ pāpuṇāti. Yo sotānugatesu yuñjati ghaṭeti vāyamati, so pubbāpannena visesaṃ sañjānāti, sañjānanto pāpuṇāti. Sace pana gilānassa manasikāro hoti, tattha yuñjanto pāpuṇāti. Sace panassa maraṇakāle saṃviggo hoti, tattha yuñjanto pāpuṇāti. Sace pana na katthaci 102 saṃvego hoti, tassa devabhūtassa sukhino dhammabhūtā pādā evaṃ avilapati. So evaṃ jānāti ‘‘ayaṃ so dhammavinayo yattha mayaṃ pubbe manussabhūtā brahmacariyaṃ carimhā’’ti. Atha devabhūto pāpuṇāti. Dibbesu vā pañcasu kāmaguṇesu ajjhosito hoti pamādavihārī, so tena kusalamūlena paccekabodhiṃ pāpuṇāti.

    యా పరతోఘోసేన వచసా సుపరిచితా, అయం సుతమయీ పఞ్ఞా. యే పన ధమ్మా హోన్తి మనసా అనుపేక్ఖితా, అయం చిన్తామయీ పఞ్ఞా. యం దిట్ఠియా సుప్పటివిద్ధా, అయం భావనామయీ పఞ్ఞా . యం సోతానుగతా వచసా పరిచితా హోన్తి, సో చ దిట్ఠే యేవ ధమ్మే పరినిబ్బాయీ, అయం అరహం పుగ్గలో. యో ఉపపజ్జతి దేవభూతో పాపుణాతి, తత్థ చ పరినిబ్బాయతి, అయం అనాగామీ. యో తేన కుసలమూలేన పచ్చేకబోధిం పాపుణాతి, అయం పుబ్బయోగసమ్భారసమ్భూతో పుగ్గలో.

    Yā paratoghosena vacasā suparicitā, ayaṃ sutamayī paññā. Ye pana dhammā honti manasā anupekkhitā, ayaṃ cintāmayī paññā. Yaṃ diṭṭhiyā suppaṭividdhā, ayaṃ bhāvanāmayī paññā . Yaṃ sotānugatā vacasā paricitā honti, so ca diṭṭhe yeva dhamme parinibbāyī, ayaṃ arahaṃ puggalo. Yo upapajjati devabhūto pāpuṇāti, tattha ca parinibbāyati, ayaṃ anāgāmī. Yo tena kusalamūlena paccekabodhiṃ pāpuṇāti, ayaṃ pubbayogasambhārasambhūto puggalo.

    సోతానుగతా ధమ్మాతి పఠమం విముత్తాయతనం, వచసా పరిచితాతి దుతియం తతియఞ్చ విముత్తాయతనం, మనసా అనుపేక్ఖితాతి చతుత్థం విముత్తాయతనం దిట్ఠియా సుప్పటివిద్ధాతి పఞ్చమం విముత్తాయతనం.

    Sotānugatā dhammāti paṭhamaṃ vimuttāyatanaṃ, vacasā paricitāti dutiyaṃ tatiyañca vimuttāyatanaṃ, manasā anupekkhitāti catutthaṃ vimuttāyatanaṃ diṭṭhiyā suppaṭividdhāti pañcamaṃ vimuttāyatanaṃ.

    సోతానుగతాయ విముత్తియా వచసా యా వాచా సుప్పటివిద్ధా అనుపుబ్బధమ్మస్స సోతేన సుత్వా సీలక్ఖన్ధే పరిపూరేతి, మనసా అనుపేక్ఖితా సమాధిక్ఖన్ధం పరిపూరేతి, దిట్ఠియా సుప్పటివిద్ధా పఞ్ఞాక్ఖన్ధం పరిపూరేతి.

    Sotānugatāya vimuttiyā vacasā yā vācā suppaṭividdhā anupubbadhammassa sotena sutvā sīlakkhandhe paripūreti, manasā anupekkhitā samādhikkhandhaṃ paripūreti, diṭṭhiyā suppaṭividdhā paññākkhandhaṃ paripūreti.

    సోతానుగతా ధమ్మా బహుస్సుతా హోన్తీతి విత్థారేన కాతబ్బం. ఇదం పఠమం సద్ధాపదానం మనసా అనుపేక్ఖితాతి పటిసల్లానబహులో విహరతి, విత్థారేన కాతబ్బం. ఇదం దుతియం సద్ధాపదానం దిట్ఠియా సుప్పటివిద్ధాతి అనాసవా చేతోవిముత్తియా నాపరం ఇత్థత్తాయాతి పజానాతీతి. ఇదం తతియం సద్ధాపదానం.

    Sotānugatā dhammā bahussutā hontīti vitthārena kātabbaṃ. Idaṃ paṭhamaṃ saddhāpadānaṃ manasā anupekkhitāti paṭisallānabahulo viharati, vitthārena kātabbaṃ. Idaṃ dutiyaṃ saddhāpadānaṃ diṭṭhiyā suppaṭividdhāti anāsavā cetovimuttiyā nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. Idaṃ tatiyaṃ saddhāpadānaṃ.

    సోతానుగతా ధమ్మాతి సేక్ఖం సత్థా దస్సేతి. మనసా అనుపేక్ఖితాతి అరహత్తం సత్థా దస్సేతి. దిట్ఠియా సుప్పటివిద్ధాతి తథాగతం అరహన్తం సమ్మాసమ్బుద్ధం సత్థా దస్సేతి.

    Sotānugatā dhammāti sekkhaṃ satthā dasseti. Manasā anupekkhitāti arahattaṃ satthā dasseti. Diṭṭhiyā suppaṭividdhāti tathāgataṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ satthā dasseti.

    సోతానుగతా ధమ్మాతి కామానం నిస్సరణం దస్సేతి. మనసా అనుపేక్ఖితాతి రూపధాతుయా నిస్సరణం దస్సేతి. దిట్ఠియా సుప్పటివిద్ధాతి తేధాతుకానం నిస్సరణం దస్సేతి. అయం సుత్తత్థో.

    Sotānugatā dhammāti kāmānaṃ nissaraṇaṃ dasseti. Manasā anupekkhitāti rūpadhātuyā nissaraṇaṃ dasseti. Diṭṭhiyā suppaṭividdhāti tedhātukānaṃ nissaraṇaṃ dasseti. Ayaṃ suttattho.

    ౧౧౫. తత్థ కతమో దేసనాహారో? ఇమమ్హి సుత్తే తయో ఏసనా దేసితా సోతానుగతేహి ధమ్మేహి వచసా పరిచితేహి కామేసనాయ సమథమగ్గో. దిట్ఠియా సుప్పటివిద్ధేహి బ్రహ్మచరియేసనాయ సమథమగ్గో.

    115. Tattha katamo desanāhāro? Imamhi sutte tayo esanā desitā sotānugatehi dhammehi vacasā paricitehi kāmesanāya samathamaggo. Diṭṭhiyā suppaṭividdhehi brahmacariyesanāya samathamaggo.

    విచయోతి యథా సుత్తం మనసికరోన్తో విచినన్తో సుతమయిపఞ్ఞం పటిలభతి. యథా చ సో మనసికరోతీతి యథా సుతధమ్మా తదా చిన్తామయిపఞ్ఞం పటిలభతి. యథా దిట్ఠేవ ధమ్మే మనసికరోతి తదా భావనామయిపఞ్ఞం పటిలభతి. అయం విచయో.

    Vicayoti yathā suttaṃ manasikaronto vicinanto sutamayipaññaṃ paṭilabhati. Yathā ca so manasikarotīti yathā sutadhammā tadā cintāmayipaññaṃ paṭilabhati. Yathā diṭṭheva dhamme manasikaroti tadā bhāvanāmayipaññaṃ paṭilabhati. Ayaṃ vicayo.

    సుతేన సుతమయిపఞ్ఞం పటిలభతి. చిన్తాయ చిన్తామయిపఞ్ఞం భావనాయ భావనామయిపఞ్ఞం పటిలభతి. అత్థి ఏసా యుత్తి.

    Sutena sutamayipaññaṃ paṭilabhati. Cintāya cintāmayipaññaṃ bhāvanāya bhāvanāmayipaññaṃ paṭilabhati. Atthi esā yutti.

    పదట్ఠానోతి సోతానుగతా ధమ్మాతి ధమ్మస్సవనస్స పదట్ఠానం. వచసా పరిచితాతి యుఞ్జనాయ పదట్ఠానం. మనసా అనుపేక్ఖితాతి ధమ్మానుధమ్మాయ విపస్సనాయ పదట్ఠానం. దిట్ఠియా అనుపేక్ఖితాతి పఞ్ఞాయపి అనుపేక్ఖితా దిట్ఠియాపి అనుపేక్ఖితా.

    Padaṭṭhānoti sotānugatā dhammāti dhammassavanassa padaṭṭhānaṃ. Vacasā paricitāti yuñjanāya padaṭṭhānaṃ. Manasā anupekkhitāti dhammānudhammāya vipassanāya padaṭṭhānaṃ. Diṭṭhiyā anupekkhitāti paññāyapi anupekkhitā diṭṭhiyāpi anupekkhitā.

    చతుబ్యూహోతి ఇమమ్హి సుత్తే భగవతో కో అధిప్పాయో? యే ఇమాహి ద్వీహి పఞ్ఞాహి సమన్నాగతా తేహి….

    Catubyūhoti imamhi sutte bhagavato ko adhippāyo? Ye imāhi dvīhi paññāhi samannāgatā tehi….

    స నిబ్బుతోతి మగ్గఫలం అనుపాదిసేసఞ్చ నిబ్బానధాతుం మన్తేతి, దానేన ఓళారికానం కిలేసానం పహానం మన్తేతి. సీలేన మజ్ఝిమానం, పఞ్ఞాయ సుఖుమకిలేసానం మన్తేతి, రాగదోసమోహక్ఖయా స నిబ్బుతోతి కతా చ భూమి.

    Sa nibbutoti maggaphalaṃ anupādisesañca nibbānadhātuṃ manteti, dānena oḷārikānaṃ kilesānaṃ pahānaṃ manteti. Sīlena majjhimānaṃ, paññāya sukhumakilesānaṃ manteti, rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti katā ca bhūmi.

    దదతో పుఞ్ఞం పవడ్ఢతి, సంయమతో వేరం న చీయతి;

    Dadato puññaṃ pavaḍḍhati, saṃyamato veraṃ na cīyati;

    కుసలో చ జహాతి పాపకన్తి మగ్గో వుత్తో;

    Kusalo ca jahāti pāpakanti maggo vutto;

    రాగదోసమోహక్ఖయా స నిబ్బుతోతి మగ్గఫలమాహ.

    Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti maggaphalamāha.

    దదతో పుఞ్ఞం పవడ్ఢతి, సంయమతోతి తీహి పదేహి లోకికం కుసలమూలం వుత్తం. రాగదోసమోహక్ఖయా స నిబ్బుతోతి లోకుత్తరం కుసలమూలం వుత్తం.

    Dadato puññaṃ pavaḍḍhati, saṃyamatoti tīhi padehi lokikaṃ kusalamūlaṃ vuttaṃ. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti lokuttaraṃ kusalamūlaṃ vuttaṃ.

    దదతో పుఞ్ఞం పవడ్ఢతి, సంయమతో వేరం న చీయతీతి పుథుజ్జనభూమిం మన్తేతి. కుసలో చ జహాతి పాపకన్తి సేక్ఖభూమిం మన్తేతి. రాగదోసమోహక్ఖయా స నిబ్బుతోతి అసేక్ఖభూమి వుత్తా.

    Dadato puññaṃ pavaḍḍhati, saṃyamato veraṃ na cīyatīti puthujjanabhūmiṃ manteti. Kusalo ca jahāti pāpakanti sekkhabhūmiṃ manteti. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti asekkhabhūmi vuttā.

    దదతో పుఞ్ఞం పవడ్ఢతి, సంయమతో వేరం న చీయతీతి మగ్గనియా పటిపదా వుత్తా. కుసలో చ జహాతి పాపకన్తి సేక్ఖవిముత్తి. రాగదోసమోహక్ఖయా స నిబ్బుతోతి అసేక్ఖవిముత్తి.

    Dadato puññaṃ pavaḍḍhati, saṃyamato veraṃ na cīyatīti magganiyā paṭipadā vuttā. Kusalo ca jahāti pāpakanti sekkhavimutti. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti asekkhavimutti.

    దదతో పుఞ్ఞం పవడ్ఢతి, సంయమతో వేరం న చీయతీతి దానకథం సీలకథం మగ్గకథం లోకికానం ధమ్మానం దేసనమాహ. కుసలో చ జహాతి పాపకన్తి లోకే ఆదీనవానుపస్సనా. రాగదోసమోహక్ఖయా స నిబ్బుతోతి సాముక్కంసికాయ ధమ్మదేసనాయపి పటివిద్ధా.

    Dadato puññaṃ pavaḍḍhati, saṃyamato veraṃ na cīyatīti dānakathaṃ sīlakathaṃ maggakathaṃ lokikānaṃ dhammānaṃ desanamāha. Kusalo ca jahāti pāpakanti loke ādīnavānupassanā. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti sāmukkaṃsikāya dhammadesanāyapi paṭividdhā.

    దదతో పుఞ్ఞం పవడ్ఢతీతి పాణానం అభయదానేన పాణాతిపాతా వేరమణిసత్తానం అభయం దేతి. ఏవం సబ్బాని సిక్ఖాపదాని కాతబ్బాని. సంయమతో వేరం న చీయతీతి సీలే పతిట్ఠాయ చిత్తం సంయమేతి, తస్స సంయమతో పారిపూరిం గచ్ఛతి. రాగదోసమోహక్ఖయా స నిబ్బుతోతి ద్వే విముత్తియో. అయం సుత్తనిద్దేసో.

    Dadato puññaṃ pavaḍḍhatīti pāṇānaṃ abhayadānena pāṇātipātā veramaṇisattānaṃ abhayaṃ deti. Evaṃ sabbāni sikkhāpadāni kātabbāni. Saṃyamato veraṃ na cīyatīti sīle patiṭṭhāya cittaṃ saṃyameti, tassa saṃyamato pāripūriṃ gacchati. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti dve vimuttiyo. Ayaṃ suttaniddeso.

    ౧౧౬. తత్థ కతమా దేసనా? ఇమమ్హి సుత్తే కిం దేసితం? ద్వే సుగతియో దేవా చ మనుస్సా చ, దిబ్బా చ పఞ్చకామగుణా, మానుస్సకా చ. ద్వీహి పదేహి నిద్దేసో. దదతో పుఞ్ఞం పవడ్ఢతి, సంయమతో వేరం న చీయతి, కుసలో చ జహాతి పాపకన్తి మగ్గో వుత్తో. రాగదోసమోహక్ఖయా స నిబ్బుతోతి ద్వే నిబ్బానధాతుయో దేసితా సోపాదిసేసా చ అనుపాదిసేసా చ. అయం దేసనా.

    116. Tattha katamā desanā? Imamhi sutte kiṃ desitaṃ? Dve sugatiyo devā ca manussā ca, dibbā ca pañcakāmaguṇā, mānussakā ca. Dvīhi padehi niddeso. Dadato puññaṃ pavaḍḍhati, saṃyamato veraṃ na cīyati, kusalo ca jahāti pāpakanti maggo vutto. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti dve nibbānadhātuyo desitā sopādisesā ca anupādisesā ca. Ayaṃ desanā.

    విచయోతి దదతో పుఞ్ఞం పవడ్ఢతీతి ఇమినా పఠమేన పదేన దానమయికపుఞ్ఞకిరియవత్థు వుత్తం. తేనస్స ఆనన్తరియానం కుసలానం ధమ్మానం. దుతియేన పదేన… యన్తి, నియ్యానికం సాసనన్తి, అయం అధిప్పాయో. అస్సవనేన చ అమనసికారేన చ అప్పటివేధేన చ సక్కాయసముదయగామినీ పటిపదా వుత్తా. సవనేన చ మనసికారేన చ పటివేధేన చ సక్కాయనిరోధగామినీ పటిపదా వుత్తా. అయం ఆవట్టో.

    Vicayoti dadato puññaṃ pavaḍḍhatīti iminā paṭhamena padena dānamayikapuññakiriyavatthu vuttaṃ. Tenassa ānantariyānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ. Dutiyena padena… yanti, niyyānikaṃ sāsananti, ayaṃ adhippāyo. Assavanena ca amanasikārena ca appaṭivedhena ca sakkāyasamudayagāminī paṭipadā vuttā. Savanena ca manasikārena ca paṭivedhena ca sakkāyanirodhagāminī paṭipadā vuttā. Ayaṃ āvaṭṭo.

    విభత్తీతి ఏకంసబ్యాకరణీయో. నత్థి తత్థ విభత్తియా భూమి. పరివత్తనాతి యే పఞ్చానిసంసా, తే పఞ్చాదినా పటిపక్ఖేన తేనేవ దిట్ఠేవ ధమ్మే పాపుణాతి, తం ఉపపజ్జమానా అపరో పరియాయో.

    Vibhattīti ekaṃsabyākaraṇīyo. Natthi tattha vibhattiyā bhūmi. Parivattanāti ye pañcānisaṃsā, te pañcādinā paṭipakkhena teneva diṭṭheva dhamme pāpuṇāti, taṃ upapajjamānā aparo pariyāyo.

    వేవచనన్తి సోతానుగతా ధమ్మాతి యం సుత్తం దిట్ఠమ్పి పఞ్ఞిన్ద్రియం విఞ్ఞత్తమ్పి దిట్ఠియా సుప్పటివిద్ధమ్పి విభావితమ్పి.

    Vevacananti sotānugatā dhammāti yaṃ suttaṃ diṭṭhampi paññindriyaṃ viññattampi diṭṭhiyā suppaṭividdhampi vibhāvitampi.

    పఞ్ఞత్తీతి సోతానుగతాధమ్మాతి దేసనా అవిజ్జాపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తం. మనసికారో పామోజ్జపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తో, దిట్ఠధమ్మాపి ఆనిసంసపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తా.

    Paññattīti sotānugatādhammāti desanā avijjāpaññattiyā paññattaṃ. Manasikāro pāmojjapaññattiyā paññatto, diṭṭhadhammāpi ānisaṃsapaññattiyā paññattā.

    ఓతరణోతి తిస్సో పఞ్ఞా వచసా పరిచితేసు సుతమయీపఞ్ఞా మనసా అనుపేక్ఖితేసు చిన్తామయీపఞ్ఞా దిట్ఠియా సుప్పటివిద్ధాసు భావనామయీపఞ్ఞా. ఇమాని అరియసచ్చాని ఇన్ద్రియాని విజ్జుప్పాదా అవిజ్జానిరోధో పటిచ్చసముప్పాదో ఇన్ద్రియేసు తీణి ఇన్ద్రియాని, ఆయతనేసు ధమ్మాయతనపరియాపన్నా ధాతూసు ధమ్మధాతుపరియాపన్నాతి. సోధనోతి యో ఆరమ్భో సుత్తస్స పవేసో నియుత్తో.

    Otaraṇoti tisso paññā vacasā paricitesu sutamayīpaññā manasā anupekkhitesu cintāmayīpaññā diṭṭhiyā suppaṭividdhāsu bhāvanāmayīpaññā. Imāni ariyasaccāni indriyāni vijjuppādā avijjānirodho paṭiccasamuppādo indriyesu tīṇi indriyāni, āyatanesu dhammāyatanapariyāpannā dhātūsu dhammadhātupariyāpannāti. Sodhanoti yo ārambho suttassa paveso niyutto.

    అధిట్ఠానోతి పఞ్చానిసంసాతి వేమత్తతాయ పఞ్ఞత్తా ఆనిసంసా సోతా అనుగతాతి వేమత్తతాయ అరియవోహారో పఞ్ఞత్తో, ధమ్మే చ సవనన్తి ఏకత్తతాయ పఞ్ఞత్తం.

    Adhiṭṭhānoti pañcānisaṃsāti vemattatāya paññattā ānisaṃsā sotā anugatāti vemattatāya ariyavohāro paññatto, dhamme ca savananti ekattatāya paññattaṃ.

    పరిక్ఖారోతి ధమ్మస్సవనస్స పయిరుపాసనా పచ్చయో, సద్ధా హేతు. మనసా అనుపేక్ఖితాతి అత్థప్పటిసంవేదితా పచ్చయో, ధమ్మప్పటిసంవేదితా హేతు, దిట్ఠియా సుప్పటివిద్ధాతి సద్ధమ్మస్సవనఞ్చ మనసికారో చ పచ్చయో, సుతమయీ చిన్తామయీ పఞ్ఞా హేతు. సమారోపనోతి విభత్తం సుత్తం అపరో పరియాయో నిబ్బత్తి బలే నత్థి. తత్థ సమారోపనాయ భూమి.

    Parikkhāroti dhammassavanassa payirupāsanā paccayo, saddhā hetu. Manasā anupekkhitāti atthappaṭisaṃveditā paccayo, dhammappaṭisaṃveditā hetu, diṭṭhiyā suppaṭividdhāti saddhammassavanañca manasikāro ca paccayo, sutamayī cintāmayī paññā hetu. Samāropanoti vibhattaṃ suttaṃ aparo pariyāyo nibbatti bale natthi. Tattha samāropanāya bhūmi.

    ౧౧౭. తత్థ కతమం వాసనాభాగియఞ్చ నిబ్బేధభాగియఞ్చ సుత్తం? దదతో పుఞ్ఞం పవడ్ఢతీతి గాథా. దదతోతి దానమయికపుఞ్ఞకిరియవత్థు వుత్తం. సంయమతో వేరం న చీయతీతి సీలమయికపుఞ్ఞకిరియవత్థు వుత్తం. కుసలో చ జహాతి పాపకన్తి లోభస్స చ మోహస్స చ బ్యాపాదస్స చ పహానమాహ. రాగదోసమోహక్ఖయా స నిబ్బుతోతి లోభస్స చ మోహస్స చ బ్యాపాదస్స చ ఛన్దరాగవినయమాహాతి. దదతో పుఞ్ఞం పవడ్ఢతీతి గాథా అలోభో కుసలమూలం భవతి. సంయమతో వేరం న చీయతీతి అదోసో కుసలమూలం భవతి. సంయమతో వేరం న చీయతీతి అవేరా అసపత్తా అబ్యాపాదతాయ సదా. కుసలో చ జహాతి పాపకన్తి ఞాణుప్పాదా అఞ్ఞాణనిరోధో. చతుత్థపదేన రాగదోసమోహక్ఖయేన రాగవిరాగా చేతోవిముత్తిమోహక్ఖయేన అవిజ్జావిరాగా పఞ్ఞావిముత్తి, అయం విచయో.

    117. Tattha katamaṃ vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ? Dadato puññaṃ pavaḍḍhatīti gāthā. Dadatoti dānamayikapuññakiriyavatthu vuttaṃ. Saṃyamato veraṃ na cīyatīti sīlamayikapuññakiriyavatthu vuttaṃ. Kusalo ca jahāti pāpakanti lobhassa ca mohassa ca byāpādassa ca pahānamāha. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti lobhassa ca mohassa ca byāpādassa ca chandarāgavinayamāhāti. Dadato puññaṃ pavaḍḍhatīti gāthā alobho kusalamūlaṃ bhavati. Saṃyamato veraṃ na cīyatīti adoso kusalamūlaṃ bhavati. Saṃyamato veraṃ na cīyatīti averā asapattā abyāpādatāya sadā. Kusalo ca jahāti pāpakanti ñāṇuppādā aññāṇanirodho. Catutthapadena rāgadosamohakkhayena rāgavirāgā cetovimuttimohakkhayena avijjāvirāgā paññāvimutti, ayaṃ vicayo.

    యుత్తీతి దానే ఠితో ఉభయం హి పరిపూరేతి. మచ్ఛరియఞ్చ పజహతి. పుఞ్ఞఞ్చ పవడ్ఢతి. అత్థి ఏసా యుత్తి.

    Yuttīti dāne ṭhito ubhayaṃ hi paripūreti. Macchariyañca pajahati. Puññañca pavaḍḍhati. Atthi esā yutti.

    పదట్ఠానన్తి దదతో పుఞ్ఞం పవడ్ఢతీతి చాగాధిట్ఠానస్స పదట్ఠానం. సంయమతో వేరం న చీయతీతి పఞ్ఞాధిట్ఠానస్స పదట్ఠానం కుసలో చ జహాతి పాపకన్తి సచ్చాధిట్ఠానస్స పదట్ఠానం. రాగదోసమోహక్ఖయా స నిబ్బుతోతి ఉపసమాధిట్ఠానస్స పదట్ఠానం. అయం పదట్ఠానో.

    Padaṭṭhānanti dadato puññaṃ pavaḍḍhatīti cāgādhiṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ. Saṃyamato veraṃ na cīyatīti paññādhiṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ kusalo ca jahāti pāpakanti saccādhiṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti upasamādhiṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ. Ayaṃ padaṭṭhāno.

    తత్థ కతమో లక్ఖణో? దదతో పుఞ్ఞం పవడ్ఢతి సంయమతో వేరం న చీయతి. దదతోపి వేరం న కరియాతి కుసలో చ జహాతి పాపకం రాగదోసమోహక్ఖయా స నిబ్బుతో రూపక్ఖయాపి వేదనక్ఖయాపి, యేన రూపేన దిట్ఠం, తేన తథాగతో పఞ్ఞపేన్తో పఞ్ఞపేయ్య రూపస్స ఖయా విరాగనిరోధాతి ఏవం పఞ్చక్ఖన్ధా.

    Tattha katamo lakkhaṇo? Dadato puññaṃ pavaḍḍhati saṃyamato veraṃ na cīyati. Dadatopi veraṃ na kariyāti kusalo ca jahāti pāpakaṃ rāgadosamohakkhayā sa nibbuto rūpakkhayāpi vedanakkhayāpi, yena rūpena diṭṭhaṃ, tena tathāgato paññapento paññapeyya rūpassa khayā virāganirodhāti evaṃ pañcakkhandhā.

    చతుబ్యూహో ఇధ భగవతో కో అధిప్పాయో? యే మహాభోగానం పత్థయిస్సన్తి? తే దానం దస్సన్తి పరిస్సయపహానాయ, యే అవేరాభిఛన్దకా, తే పఞ్చ వేరాని పజహిస్సన్తి, యే కుసలాభిఛన్దకా, తే అట్ఠఙ్గికం మగ్గం భావేస్సన్తి అట్ఠన్నం మిచ్ఛత్తానం పహానాయ. యే నిబ్బాయితుకామా, తే రాగదోసమోహం పజహిస్సన్తీతి అయం భగవతో అధిప్పాయో.

    Catubyūho idha bhagavato ko adhippāyo? Ye mahābhogānaṃ patthayissanti? Te dānaṃ dassanti parissayapahānāya, ye averābhichandakā, te pañca verāni pajahissanti, ye kusalābhichandakā, te aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāvessanti aṭṭhannaṃ micchattānaṃ pahānāya. Ye nibbāyitukāmā, te rāgadosamohaṃ pajahissantīti ayaṃ bhagavato adhippāyo.

    ఆవట్టోతి యఞ్చ అదదతో మచ్ఛరియం యఞ్చ అసంయమతో వేరం యఞ్చ అకుసలస్స పాపస్స అప్పహానం, అయం దుక్ఖనిద్దేసో న సముదయో. అలోభేన చ అదోసేన చ అమోహేన చ కుసలేన ఇమాని తీణి కుసలమూలాని. తేసం పచ్చయో అట్ఠ సమ్మత్తాని, అయం మగ్గో. తేసం రాగదోసమోహానం ఖయా, అయం నిరోధో.

    Āvaṭṭoti yañca adadato macchariyaṃ yañca asaṃyamato veraṃ yañca akusalassa pāpassa appahānaṃ, ayaṃ dukkhaniddeso na samudayo. Alobhena ca adosena ca amohena ca kusalena imāni tīṇi kusalamūlāni. Tesaṃ paccayo aṭṭha sammattāni, ayaṃ maggo. Tesaṃ rāgadosamohānaṃ khayā, ayaṃ nirodho.

    విభత్తీతి దదతో పుఞ్ఞం పవడ్ఢతీతి న ఏకంసేన యో రాజదణ్డభయేన దేతి, యో చ అకప్పియస్స పరిభోగేన సీలవన్తేసు దేతి, న తస్స పుఞ్ఞం పవడ్ఢతీతి సో చేతం దానం అకుసలేన దేతి, దణ్డదానం సత్థదానం అపుఞ్ఞమయం పవడ్ఢతి, న పుఞ్ఞం. సంయమతో వేరం న చీయతీతి న ఏకంసేన కిం కారణం యఞ్చ యో పదం దిట్ఠధమ్మికం పస్సతి యది మమ రాజానో గహేత్వా హత్థం వా ఛిన్దేయ్య…పే॰… న తేన సంయమేన వేరం న కరోతి. యో తు ఏవం సమాదియతి పాణాతిపాతస్స పాపకో విపాకోతి, దిట్ఠే యేవ ధమ్మే అభిసమ్పరాయే చ ఏవం సబ్బస్స అకుసలస్స హేతుతో ఆరతి. ఇమినా సంయమేన వేరం న చీయతి.

    Vibhattīti dadato puññaṃ pavaḍḍhatīti na ekaṃsena yo rājadaṇḍabhayena deti, yo ca akappiyassa paribhogena sīlavantesu deti, na tassa puññaṃ pavaḍḍhatīti so cetaṃ dānaṃ akusalena deti, daṇḍadānaṃ satthadānaṃ apuññamayaṃ pavaḍḍhati, na puññaṃ. Saṃyamato veraṃ na cīyatīti na ekaṃsena kiṃ kāraṇaṃ yañca yo padaṃ diṭṭhadhammikaṃ passati yadi mama rājāno gahetvā hatthaṃ vā chindeyya…pe… na tena saṃyamena veraṃ na karoti. Yo tu evaṃ samādiyati pāṇātipātassa pāpako vipākoti, diṭṭhe yeva dhamme abhisamparāye ca evaṃ sabbassa akusalassa hetuto ārati. Iminā saṃyamena veraṃ na cīyati.

    పరివత్తనాతి దదతో పుఞ్ఞం పవడ్ఢతీతి అదదతో పుఞ్ఞం న పవడ్ఢతి. యం దానమయం, తం సంయమతో వేరం న చీయతి, అసంయమతో వేరం కరీయతి. కుసలో చ జహాతి పాపకం అకుసలో న జహాతి. రాగదోసమోహక్ఖయా సనిబ్బుతోతి దూతం పేసేత్వా పణీతం పేసేత్వాపి న పక్కోసామి, సో సయమేవ పన మహాభిక్ఖుసఙ్ఘపరివారో అమ్హాకం వసనట్ఠానం సమ్పత్తో అమ్హేహి చ సన్థాగారసాలా 103 కారితా, ఏత్థ మయం దసబలం ఆనేత్వా మఙ్గలం భణాపేమాతి చిన్తేత్వా ఉపసఙ్కమింసు. యేన సన్థాగారం తేనుపసఙ్కమింసూతి తం దివసం కిర సన్థాగారే చిత్తకమ్మం నిట్ఠాపేత్వా అట్టకా ముత్తమత్తా హోన్తి. బుద్ధా నామ అరఞ్ఞజ్ఝాసయా అరఞ్ఞారామా అన్తోగామే వసేయ్యుం వా నో వాతి తస్మా భగవతో మనం జానిత్వావ పటిజగ్గిస్సామాతి చిన్తేత్వా తే భగవన్తం ఉపసఙ్కమింసు. ఇదాని పన మనం లభిత్వా పటిజగ్గితుకామా యేన సన్థాగారం, తేనుపసఙ్కమింసు. సబ్బసన్థరిన్తి యథా సబ్బం సన్థతం హోతి ఏవం యేన భగవా తేనుపసఙ్కమింసూతి. ఏత్థ పన తే మల్లరాజానో సన్థాగారం పటిజగ్గిత్వా నగరవీథియోపి సమ్మజ్జాపేత్వా ధజే ఉస్సాపేత్వా సువణ్ణఘటికదలియో చ ఠపాపేత్వా సకలనగరం దీపమాలాహి విప్పకిణ్ణతారకం వియ కత్వా ఖీరపకే 104 దారకే ఖీరం పాయేథ, దహరే కుమారే లహుం లహుం భోజాపేత్వా సయాపేథ, ఉచ్చాసద్దం మాకరి, అజ్జ ఏకరత్తిం సత్థా అన్తోగామేవ వసిస్సతి, బుద్ధా నామ అప్పసద్దకామా హోన్తీతి భేరిం చరాపేత్వా సయం దణ్డకదీపికా ఆదాయ యేన భగవా తేనుపసఙ్కమింసు. భగవన్తం యేవ పురక్ఖత్వాతి భగవన్తం పురతో కత్వా, తత్థ భగవా భిక్ఖూనఞ్చేవ ఉపాసకానఞ్చ మజ్ఝే నిసిన్నో అతివియ విరోచతి. సమన్తపాసాదికో సువణ్ణవణ్ణో అభిరూపో దస్సనీయో పురత్థిమకాయతో సువణ్ణవణ్ణా రస్మి ఉట్ఠహిత్వా గగనతలే అసీతిహత్థం ఠానం గణ్హాతి. పచ్ఛిమకాయతో దక్ఖిణహత్థతో వామహత్థతో సువణ్ణవణ్ణా హేట్ఠా పాదతలేహి పవాళవణ్ణరస్మి ఉట్ఠహిత్వా ఘనపథవియం అసీతిహత్థం ఠానం గణ్హాతి, ఏవం సమన్తా అసీతిహత్థమత్తం ఠానం ఛబ్బణ్ణబుద్ధరస్మియో విజ్జోతమానా వితణ్డమానా విధావన్తి, సబ్బే దిసాభాగా సువణ్ణచమ్పకపుప్ఫేహి వికిరియమానా వియ సువణ్ణఘటతో నిక్ఖన్తసువణ్ణరసధారాహి సిఞ్చమానా వియ పసారితసువణ్ణపటపరిక్ఖిత్తా వ్వియ వేరమ్భవాతసముట్ఠితకింసుకకింసుకారకణికారపుప్ఫచుణ్ణసమోకిణ్ణా వియ విప్పకసన్తం అసీతిఅనుబ్యఞ్జనబ్యామప్పభా ద్వత్తింసవరలక్ఖణసముజ్జలం సరీరం సముగ్గతతారకం వియ గగనతలం వికసితమివ పదుమవనం సబ్బఫాలిఫుల్లో వియ యోజనసతికో పారిచ్ఛత్తకో పటిపాటియా ఠపితానం ద్వత్తింసచన్దానం ద్వత్తింససూరియానం ద్వత్తింసచక్కవత్తీనం ద్వత్తింసదేవరాజానం ద్వత్తింసమహాబ్రహ్మానం నిబ్బుతో అసేక్ఖస్స నత్థి నిబ్బుతి.

    Parivattanāti dadato puññaṃ pavaḍḍhatīti adadato puññaṃ na pavaḍḍhati. Yaṃ dānamayaṃ, taṃ saṃyamato veraṃ na cīyati, asaṃyamato veraṃ karīyati. Kusalo ca jahāti pāpakaṃ akusalo na jahāti. Rāgadosamohakkhayā sanibbutoti dūtaṃ pesetvā paṇītaṃ pesetvāpi na pakkosāmi, so sayameva pana mahābhikkhusaṅghaparivāro amhākaṃ vasanaṭṭhānaṃ sampatto amhehi ca santhāgārasālā 105 kāritā, ettha mayaṃ dasabalaṃ ānetvā maṅgalaṃ bhaṇāpemāti cintetvā upasaṅkamiṃsu. Yena santhāgāraṃ tenupasaṅkamiṃsūti taṃ divasaṃ kira santhāgāre cittakammaṃ niṭṭhāpetvā aṭṭakā muttamattā honti. Buddhā nāma araññajjhāsayā araññārāmā antogāme vaseyyuṃ vā no vāti tasmā bhagavato manaṃ jānitvāva paṭijaggissāmāti cintetvā te bhagavantaṃ upasaṅkamiṃsu. Idāni pana manaṃ labhitvā paṭijaggitukāmā yena santhāgāraṃ, tenupasaṅkamiṃsu. Sabbasantharinti yathā sabbaṃ santhataṃ hoti evaṃ yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsūti. Ettha pana te mallarājāno santhāgāraṃ paṭijaggitvā nagaravīthiyopi sammajjāpetvā dhaje ussāpetvā suvaṇṇaghaṭikadaliyo ca ṭhapāpetvā sakalanagaraṃ dīpamālāhi vippakiṇṇatārakaṃ viya katvā khīrapake 106 dārake khīraṃ pāyetha, dahare kumāre lahuṃ lahuṃ bhojāpetvā sayāpetha, uccāsaddaṃ mākari, ajja ekarattiṃ satthā antogāmeva vasissati, buddhā nāma appasaddakāmā hontīti bheriṃ carāpetvā sayaṃ daṇḍakadīpikā ādāya yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu. Bhagavantaṃ yeva purakkhatvāti bhagavantaṃ purato katvā, tattha bhagavā bhikkhūnañceva upāsakānañca majjhe nisinno ativiya virocati. Samantapāsādiko suvaṇṇavaṇṇo abhirūpo dassanīyo puratthimakāyato suvaṇṇavaṇṇā rasmi uṭṭhahitvā gaganatale asītihatthaṃ ṭhānaṃ gaṇhāti. Pacchimakāyato dakkhiṇahatthato vāmahatthato suvaṇṇavaṇṇā heṭṭhā pādatalehi pavāḷavaṇṇarasmi uṭṭhahitvā ghanapathaviyaṃ asītihatthaṃ ṭhānaṃ gaṇhāti, evaṃ samantā asītihatthamattaṃ ṭhānaṃ chabbaṇṇabuddharasmiyo vijjotamānā vitaṇḍamānā vidhāvanti, sabbe disābhāgā suvaṇṇacampakapupphehi vikiriyamānā viya suvaṇṇaghaṭato nikkhantasuvaṇṇarasadhārāhi siñcamānā viya pasāritasuvaṇṇapaṭaparikkhittā vviya verambhavātasamuṭṭhitakiṃsukakiṃsukārakaṇikārapupphacuṇṇasamokiṇṇā viya vippakasantaṃ asītianubyañjanabyāmappabhā dvattiṃsavaralakkhaṇasamujjalaṃ sarīraṃ samuggatatārakaṃ viya gaganatalaṃ vikasitamiva padumavanaṃ sabbaphāliphullo viya yojanasatiko pāricchattako paṭipāṭiyā ṭhapitānaṃ dvattiṃsacandānaṃ dvattiṃsasūriyānaṃ dvattiṃsacakkavattīnaṃ dvattiṃsadevarājānaṃ dvattiṃsamahābrahmānaṃ nibbuto asekkhassa natthi nibbuti.

    వేవచనన్తి దదతో పుఞ్ఞం పవడ్ఢతి, అనుమోదతోపి పుఞ్ఞం పవడ్ఢతి. చిత్తస్స సమాదహతోపి వేయ్యావచ్చకిరియాయపి పుఞ్ఞం పవడ్ఢతీతి.

    Vevacananti dadato puññaṃ pavaḍḍhati, anumodatopi puññaṃ pavaḍḍhati. Cittassa samādahatopi veyyāvaccakiriyāyapi puññaṃ pavaḍḍhatīti.

    పఞ్ఞత్తీతి దదతో పుఞ్ఞం పవడ్ఢతి, అలోభస్స పటినిస్సయఘాతపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తం. సంయమతో వేరం న చీయతీతి అదోసస్స పటినిస్సయఘాతపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తం కుసలో చ జహాతి పాపకన్తి అమోహస్స పటినిస్సయఘాతపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తం.

    Paññattīti dadato puññaṃ pavaḍḍhati, alobhassa paṭinissayaghātapaññattiyā paññattaṃ. Saṃyamato veraṃ na cīyatīti adosassa paṭinissayaghātapaññattiyā paññattaṃ kusalo ca jahāti pāpakanti amohassa paṭinissayaghātapaññattiyā paññattaṃ.

    ఓతరణోతి పఞ్చసు ఇన్ద్రియేసు దదతో పుఞ్ఞం పవడ్ఢతి, సంయమతో వేరం న చీయతి సంయమేన సీలక్ఖన్ధో. ఓతిణ్ణో ఛసు ఇన్ద్రియేసు సంవరో, అయం సమాధిక్ఖన్ధో, యం కుసలో చ జహాతి పాపకం, అయం పఞ్ఞాక్ఖన్ధో, రాగదోసమోహక్ఖయా స నిబ్బుతోతి విముత్తిక్ఖన్ధో. ధాతూసు ధమ్మధాతు, ఆయతనేసు మనాయతనం.

    Otaraṇoti pañcasu indriyesu dadato puññaṃ pavaḍḍhati, saṃyamato veraṃ na cīyati saṃyamena sīlakkhandho. Otiṇṇo chasu indriyesu saṃvaro, ayaṃ samādhikkhandho, yaṃ kusalo ca jahāti pāpakaṃ, ayaṃ paññākkhandho, rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti vimuttikkhandho. Dhātūsu dhammadhātu, āyatanesu manāyatanaṃ.

    సోధనోతి యేనారమ్భేన ఇదం సుత్తం దేసితం సో ఆరమ్భో సుద్ధో.

    Sodhanoti yenārambhena idaṃ suttaṃ desitaṃ so ārambho suddho.

    అధిట్ఠానో దానన్తి ఏకత్తతాయ పఞ్ఞత్తం. చాగో పరిచ్చాగో ధమ్మదానం ఆమిసదానం, అట్ఠ దానాని విత్థారేన కాతబ్బాని, అయం వేమత్తతా. న చ దదతో ఏకత్తపఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తం. ఖన్తీ అనవజ్జన్తి పఞ్ఞత్తియా పఞ్ఞత్తం. రాగదోసమోహక్ఖయా స నిబ్బుతోతి రోధవీరియపఞ్ఞత్తియా 107 పఞ్ఞత్తా.

    Adhiṭṭhāno dānanti ekattatāya paññattaṃ. Cāgo pariccāgo dhammadānaṃ āmisadānaṃ, aṭṭha dānāni vitthārena kātabbāni, ayaṃ vemattatā. Na ca dadato ekattapaññattiyā paññattaṃ. Khantī anavajjanti paññattiyā paññattaṃ. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti rodhavīriyapaññattiyā 108 paññattā.

    పరిక్ఖారోతి దానస్స పామోజ్జం పచ్చయో, అలోభో హేతు. సంయమతో యోనిసో మనసికారో హేతు, పరిచ్చాగో పచ్చయో. కుసలో చ జహాతి పాపకన్తి యథాభూతదస్సనం పచ్చయో, ఞాణప్పటిలాభో హేతు. రాగదోసమోహక్ఖయా స నిబ్బుతోతి పరతో చ ఘోసో అజ్ఝత్తఞ్చ యోనిసో మనసికారో మగ్గో చ హేతు చ పచ్చయో చ.

    Parikkhāroti dānassa pāmojjaṃ paccayo, alobho hetu. Saṃyamato yoniso manasikāro hetu, pariccāgo paccayo. Kusalo ca jahāti pāpakanti yathābhūtadassanaṃ paccayo, ñāṇappaṭilābho hetu. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti parato ca ghoso ajjhattañca yoniso manasikāro maggo ca hetu ca paccayo ca.

    సమారోపనోతి దదతో పుఞ్ఞం పవడ్ఢతీతి గాథా తస్స సీలమ్పి వడ్ఢతి. సంయమోపి వడ్ఢతి. సంయమతో వేరం న చీయతీతి. అఞ్ఞేపి కిలేసా న చీయన్తి యేపిస్స తప్పచ్చయా ఉప్పజ్జేయ్యుం ఆసవా విఘాతా, తేపిస్స న ఉప్పజ్జన్తి. రాగదోసమోహక్ఖయా స నిబ్బుతోతి రాగదోసస్సాపి ఖయా రాగానుసయస్సపి ఖయా దోసస్స మోహస్సాపి స నిబ్బుతోతి సోపాదిసేసా నిబ్బానధాతు అనుపాదిసేసాపి. అయం సమారోపనో.

    Samāropanoti dadato puññaṃ pavaḍḍhatīti gāthā tassa sīlampi vaḍḍhati. Saṃyamopi vaḍḍhati. Saṃyamato veraṃ na cīyatīti. Aññepi kilesā na cīyanti yepissa tappaccayā uppajjeyyuṃ āsavā vighātā, tepissa na uppajjanti. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti rāgadosassāpi khayā rāgānusayassapi khayā dosassa mohassāpi sa nibbutoti sopādisesā nibbānadhātu anupādisesāpi. Ayaṃ samāropano.

    థేరస్స మహాకచ్చాయనస్స పేటకోపదేసే

    Therassa mahākaccāyanassa peṭakopadese

    హారస్స సమ్పాతభూమి సమత్తా.

    Hārassa sampātabhūmi samattā.







    Footnotes:
    1. పహానభాగియం (పీ॰ క॰)
    2. pahānabhāgiyaṃ (pī. ka.)
    3. సమ్మోహో (పీ॰ క॰)
    4. తదుపకజ్ఝాయినో (పీ॰ క॰)
    5. సమాధికా (పీ॰)
    6. sammoho (pī. ka.)
    7. tadupakajjhāyino (pī. ka.)
    8. samādhikā (pī.)
    9. సన్దహతి (పీ॰)
    10. sandahati (pī.)
    11. కోచి (క॰)
    12. koci (ka.)
    13. ఉపగమిపరిచయో (పీ॰)
    14. అనువిద్ధా పస్సతియా (పీ॰)
    15. upagamiparicayo (pī.)
    16. anuviddhā passatiyā (pī.)
    17. ఝాయీ చ వసేన చ భవతి (పీ॰ క॰)
    18. jhāyī ca vasena ca bhavati (pī. ka.)
    19. సా తస్స (పీ॰ క॰)
    20. sā tassa (pī. ka.)
    21. మగ్గాహినో (పీ॰)
    22. maggāhino (pī.)
    23. ఉదా॰ ౬౩ ఉదానే పస్సితబ్బం
    24. udā. 63 udāne passitabbaṃ
    25. కరథమీతి (పీ॰ క॰)
    26. karathamīti (pī. ka.)
    27. పచ్చాపఞ్ఞత్తియా (క॰)
    28. paccāpaññattiyā (ka.)
    29. తణ్హాపి (పీ॰)
    30. taṇhāpi (pī.)
    31. పస్స సం॰ ని॰ ౫.౧౦౧౭
    32. passa saṃ. ni. 5.1017
    33. తేన (క॰)
    34. tena (ka.)
    35. దుప్పఞ్ఞియం (క॰)
    36. duppaññiyaṃ (ka.)
    37. పస్స ఉదా॰ ౬౧ ఉదానే
    38. ఉచ్ఛేదదిట్ఠియం (క॰)
    39. passa udā. 61 udāne
    40. ucchedadiṭṭhiyaṃ (ka.)
    41. జానాతి పస్సతి (పీ॰)
    42. jānāti passati (pī.)
    43. సమ్మాదిట్ఠి (పీ॰)
    44. sammādiṭṭhi (pī.)
    45. సతస్స (క॰)
    46. satassa (ka.)
    47. ఆదికా (పీ॰)
    48. ādikā (pī.)
    49. పస్స ఉదా॰ ౩౪ ఉదానపాళియం
    50. passa udā. 34 udānapāḷiyaṃ
    51. నం (క॰)
    52. naṃ (ka.)
    53. పస్స ఉదా॰ ౩౪ ఉదానపాళియం
    54. passa udā. 34 udānapāḷiyaṃ
    55. పస్స ఉదా॰ ౩౪ ఉదానే
    56. passa udā. 34 udāne
    57. సబ్రహ్మచారీనం (క॰)
    58. sabrahmacārīnaṃ (ka.)
    59. యథారూపేన (పీ॰ క॰)
    60. yathārūpena (pī. ka.)
    61. సత్తేసు చ పఞ్చక్ఖన్ధా (పీ॰)
    62. అవతిణ్ణా (పీ॰)
    63. sattesu ca pañcakkhandhā (pī.)
    64. avatiṇṇā (pī.)
    65. ధీతికోసల్లఞ్చ (పీ॰)
    66. dhītikosallañca (pī.)
    67. పస్స అ॰ ని॰ ౪.౮౫
    68. passa a. ni. 4.85
    69. జోతిపరాయనో (పీ॰)
    70. jotiparāyano (pī.)
    71. జోతితభావతాయ (పీ॰)
    72. jotitabhāvatāya (pī.)
    73. గన్థపరివసో (పీ॰) గన్థపరివుతో (క॰)
    74. అహనావరే (పీ॰), అహనావరో (క॰)
    75. ganthaparivaso (pī.) ganthaparivuto (ka.)
    76. ahanāvare (pī.), ahanāvaro (ka.)
    77. ఏవమ్పి (పీ॰ క॰)
    78. evampi (pī. ka.)
    79. సత్తసు (పీ॰)
    80. sattasu (pī.)
    81. విచినయతి (పీ॰ క॰)
    82. vicinayati (pī. ka.)
    83. పస్స ఉదా॰ ౩౦ ఉదానే
    84. నిచ్చుతస్స (పీ॰ క॰)
    85. passa udā. 30 udāne
    86. niccutassa (pī. ka.)
    87. కోమగ్గే (పీ॰ క॰) పస్స అ॰ ని॰ ౩.౩౫
    88. komagge (pī. ka.) passa a. ni. 3.35
    89. పస్స అ॰ ని॰ ౪.౫
    90. passa a. ni. 4.5
    91. పాపకం (పీ॰)
    92. pāpakaṃ (pī.)
    93. అసహారియాయ (పీ॰)
    94. asahāriyāya (pī.)
    95. నిట్ఠానపఞ్ఞత్తియా (క॰)
    96. niṭṭhānapaññattiyā (ka.)
    97. ఉపాదాయదిట్ఠి (పీ॰)
    98. upādāyadiṭṭhi (pī.)
    99. పస్స అ॰ ని॰ ౪.౧౯౧
    100. కత్థ (పీ॰ క॰), తత్థ (క॰)
    101. passa a. ni. 4.191
    102. kattha (pī. ka.), tattha (ka.)
    103. సన్ధాగారసాలా (క॰)
    104. ఖీరుపకే (పీ॰ క॰)
    105. sandhāgārasālā (ka.)
    106. khīrupake (pī. ka.)
    107. యోధ వీరియపఞ్ఞత్తియా (పీ॰ క॰)
    108. yodha vīriyapaññattiyā (pī. ka.)

    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact