Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ပေဋကောပဒေသပာဠိ • Peṭakopadesapāḷi |
၇. ဟာရသမ္ပာတဘူမိ
7. Hārasampātabhūmi
၇၂. ဈာနံ ဝိရာဂော။ စတ္တာရိ ဈာနာနိ ဝိတ္ထာရေန ကာတဗ္ဗာနိ။ တာနိ ဒုဝိဓာနိ; ဗောဇ္ဈင္ဂဝိပ္ပယုတ္တာနိ စ ဗောဇ္ဈင္ဂသမ္ပယုတ္တာနိ စ။ တတ္ထ ဗောဇ္ဈင္ဂဝိပ္ပယုတ္တာနိ ဗာဟိရကာနိ, ဗောဇ္ဈင္ဂသမ္ပယုတ္တာနိ အရိယပုဂ္ဂလာနိ။ တတ္ထ ယေန ဆ ပုဂ္ဂလမူလာနိ တေသံ နိက္ခိပေတ္ဝာ ရာဂစရိတော, ဒောသစရိတော, မောဟစရိတော, ရာဂဒောသစရိတော, ရာဂမောဟစရိတော, ဒောသမောဟစရိတော, သမဘာဂစရိတော, ဣတိ ဣမေသံ ပုဂ္ဂလာနံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတာနံ ပဉ္စ နီဝရဏာနိ ပဋိပက္ခော တေသံ ပဋိဃာတာယ ယထာ အသမတ္ထော တီဏိ အကုသလမူလာနိ နိဂ္ဂဏ္ဟာတိ။ လောဘေန အကုသလမူလေန အဘိဇ္ဈာ စ ဥဒ္ဓစ္စဉ္စ ဥပ္ပိလဝတံ အလောဘေန ကုသလမူလေန နိဂ္ဂဏ္ဟာတိ, ကုက္ကုစ္စဉ္စ ဝိစိကိစ္ဆာ စ မောဟပက္ခော, တံ အမောဟေန နိဂ္ဂဏ္ဟာတိ။ ဒောသော စ ထိနမိဒ္ဓဉ္စ ဒောသပက္ခော, တံ အဒောသေန နိဂ္ဂဏ္ဟာတိ။
72. Jhānaṃ virāgo. Cattāri jhānāni vitthārena kātabbāni. Tāni duvidhāni; bojjhaṅgavippayuttāni ca bojjhaṅgasampayuttāni ca. Tattha bojjhaṅgavippayuttāni bāhirakāni, bojjhaṅgasampayuttāni ariyapuggalāni. Tattha yena cha puggalamūlāni tesaṃ nikkhipetvā rāgacarito, dosacarito, mohacarito, rāgadosacarito, rāgamohacarito, dosamohacarito, samabhāgacarito, iti imesaṃ puggalānaṃ jhānaṃ samāpajjitānaṃ pañca nīvaraṇāni paṭipakkho tesaṃ paṭighātāya yathā asamattho tīṇi akusalamūlāni niggaṇhāti. Lobhena akusalamūlena abhijjhā ca uddhaccañca uppilavataṃ alobhena kusalamūlena niggaṇhāti, kukkuccañca vicikicchā ca mohapakkho, taṃ amohena niggaṇhāti. Doso ca thinamiddhañca dosapakkho, taṃ adosena niggaṇhāti.
တတ္ထ အလောဘသ္သ ပာရိပူရိယာ နေက္ခမ္မဝိတက္ကံ ဝိတက္ကေတိ။ တတ္ထ အဒောသသ္သ ပာရိပူရိယာ အဗ္ယာပာဒဝိတက္ကံ ဝိတက္ကေတိ။ တတ္ထ အမောဟသ္သ ပာရိပူရိယာ အဝိဟိံသာဝိတက္ကံ ဝိတက္ကေတိ။ တတ္ထ အလောဘသ္သ ပာရိပူရိယာ ဝိဝိတ္တော ဟောတိ ကာမေဟိ။ တတ္ထ အဒောသသ္သ ပာရိပူရိယာ အမောဟသ္သ ပာရိပူရိယာ စ ဝိဝိတ္တော ဟောတိ ပာပကေဟိ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ, သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။
Tattha alobhassa pāripūriyā nekkhammavitakkaṃ vitakketi. Tattha adosassa pāripūriyā abyāpādavitakkaṃ vitakketi. Tattha amohassa pāripūriyā avihiṃsāvitakkaṃ vitakketi. Tattha alobhassa pāripūriyā vivitto hoti kāmehi. Tattha adosassa pāripūriyā amohassa pāripūriyā ca vivitto hoti pāpakehi akusalehi dhammehi, savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
ဝိတက္ကာတိ တယော ဝိတက္ကာ – နေက္ခမ္မဝိတက္ကော အဗ္ယာပာဒဝိတက္ကော အဝိဟိံသာဝိတက္ကော။ တတ္ထ ပဌမာဘိနိပာတော ဝိတက္ကော, ပဋိလဒ္ဓသ္သ ဝိစရဏံ ဝိစာရော။ ယထာ ပုရိသော ဒူရတော ပုရိသံ ပသ္သတိ အာဂစ္ဆန္တံ, န စ တာဝ ဇာနာတိ ဧသော ဣတ္ထီတိ ဝာ ပုရိသောတိ ဝာ ယဒာ တု ပဋိလဘတိ ဣတ္ထီတိ ဝာ ပုရိသောတိ ဝာ ဧဝံ ဝဏ္ဏောတိ ဝာ ဧဝံ သဏ္ဌာနောတိ ဝာ ဣမေ ဝိတက္ကယန္တော ဥတ္တရိ ဥပပရိက္ခန္တိ ကိံ နု ခော အယံ သီလဝာ ဥဒာဟု ဒုသ္သီလော အဍ္ဎော ဝာ ဒုဂ္ဂတောတိ ဝာ။ ဧဝံ ဝိစာရော ဝိတက္ကေ အပ္ပေတိ, ဝိစာရော စရိယတိ စ အနုဝတ္တတိ စ။ ယထာ ပက္ခီ ပုဗ္ဗံ အာယူဟတိ ပစ္ဆာ နာယူဟတိ ယထာ အာယူဟနာ ဧဝံ ဝိတက္ကော, ယထာ ပက္ခာနံ ပသာရဏံ ဧဝံ ဝိစာရော အနုပာလတိ ဝိတက္ကေတိ ဝိစရတိ ဝိစာရေတိ။ ဝိတက္ကယတိ ဝိတက္ကေတိ, အနုဝိစရတိ ဝိစာရေတိ။ ကာမသညာယ ပဋိပက္ခော ဝိတက္ကော, ဗ္ယာပာဒသညာယ ဝိဟိံသသညာယ စ ပဋိပက္ခော ဝိစာရော။ ဝိတက္ကာနံ ကမ္မံ အကုသလသ္သ အမနသိကာရော, ဝိစာရာနံ ကမ္မံ ဇေဋ္ဌာနံ သံဝာရဏာ။ ယထာ ပလိကော တုဏ္ဟိကော သဇ္ဈာယံ ကရောတိ ဧဝံ ဝိတက္ကော, ယထာ တံယေဝ အနုပသ္သတိ ဧဝံ ဝိစာရော။ ယထာ အပရိညာ ဧဝံ ဝိတက္ကော။ ယထာ ပရိညာ ဧဝံ ဝိစာရော။ နိရုတ္တိပဋိသမ္ဘိဒာယဉ္စ ပဋိဘာနပဋိသမ္ဘိဒာယဉ္စ ဝိတက္ကော, ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒာယဉ္စ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒာယဉ္စ ဝိစာရော။ ကလ္လိတာ ကောသလ္လတ္တံ စိတ္တသ္သ ဝိတက္ကော, အဘိနီဟာရကောသလ္လံ စိတ္တသ္သ ဝိစာရော ။ ဣဒံ ကုသလံ ဣဒံ အကုသလံ ဣဒံ ဘာဝေတဗ္ဗံ ဣဒံ ပဟာတဗ္ဗံ ဣဒံ သစ္ဆိကာတဗ္ဗန္တိ ဝိတက္ကော, ယထာ ပဟာနဉ္စ ဘာဝနာ စ သစ္ဆိကိရိယာ စ ဧဝံ ဝိစာရော။ ဣမေသု ဝိတက္ကဝိစာရေသု ဌိတသ္သ ဒုဝိဓံ ဒုက္ခံ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကာယိကဉ္စ စေတသိကဉ္စ; ဒုဝိဓံ သုခံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကာယိကဉ္စ စေတသိကဉ္စ။ ဣတိ ဝိတက္ကဇနိတံ စေတသိကံ သုခံ ပီတိ ကာယိကံ သုခံ ကာယိကောယေဝ။ ယာ တတ္ထ စိတ္တသ္သ ဧကဂ္ဂတာ, အယံ သမာဓိ။ ဣတိ ပဌမံ ဈာနံ ပဉ္စင္ဂဝိပ္ပဟီနံ ပဉ္စင္ဂသမန္နာဂတံ။
Vitakkāti tayo vitakkā – nekkhammavitakko abyāpādavitakko avihiṃsāvitakko. Tattha paṭhamābhinipāto vitakko, paṭiladdhassa vicaraṇaṃ vicāro. Yathā puriso dūrato purisaṃ passati āgacchantaṃ, na ca tāva jānāti eso itthīti vā purisoti vā yadā tu paṭilabhati itthīti vā purisoti vā evaṃ vaṇṇoti vā evaṃ saṇṭhānoti vā ime vitakkayanto uttari upaparikkhanti kiṃ nu kho ayaṃ sīlavā udāhu dussīlo aḍḍho vā duggatoti vā. Evaṃ vicāro vitakke appeti, vicāro cariyati ca anuvattati ca. Yathā pakkhī pubbaṃ āyūhati pacchā nāyūhati yathā āyūhanā evaṃ vitakko, yathā pakkhānaṃ pasāraṇaṃ evaṃ vicāro anupālati vitakketi vicarati vicāreti. Vitakkayati vitakketi, anuvicarati vicāreti. Kāmasaññāya paṭipakkho vitakko, byāpādasaññāya vihiṃsasaññāya ca paṭipakkho vicāro. Vitakkānaṃ kammaṃ akusalassa amanasikāro, vicārānaṃ kammaṃ jeṭṭhānaṃ saṃvāraṇā. Yathā paliko tuṇhiko sajjhāyaṃ karoti evaṃ vitakko, yathā taṃyeva anupassati evaṃ vicāro. Yathā apariññā evaṃ vitakko. Yathā pariññā evaṃ vicāro. Niruttipaṭisambhidāyañca paṭibhānapaṭisambhidāyañca vitakko, dhammapaṭisambhidāyañca atthapaṭisambhidāyañca vicāro. Kallitā kosallattaṃ cittassa vitakko, abhinīhārakosallaṃ cittassa vicāro . Idaṃ kusalaṃ idaṃ akusalaṃ idaṃ bhāvetabbaṃ idaṃ pahātabbaṃ idaṃ sacchikātabbanti vitakko, yathā pahānañca bhāvanā ca sacchikiriyā ca evaṃ vicāro. Imesu vitakkavicāresu ṭhitassa duvidhaṃ dukkhaṃ na uppajjati kāyikañca cetasikañca; duvidhaṃ sukhaṃ uppajjati kāyikañca cetasikañca. Iti vitakkajanitaṃ cetasikaṃ sukhaṃ pīti kāyikaṃ sukhaṃ kāyikoyeva. Yā tattha cittassa ekaggatā, ayaṃ samādhi. Iti paṭhamaṃ jhānaṃ pañcaṅgavippahīnaṃ pañcaṅgasamannāgataṃ.
တေသံယေဝ ဝိတက္ကဝိစာရာနံ အဘိက္ခဏံ အာသေဝနာယ တသ္သ တပ္ပောဏမာနသံ ဟောတိ။ တသ္သ ဝိတက္ကဝိစာရာ ဩဠာရိကာ ခာယန္တိ။ ယဉ္စ ပီတိသုခဉ္စ နေက္ခမ္မဉ္စ ဩဠာရိကံ ဘဝတိ။ အပိ စ သမာဓိဇာ ပီတိ ရတိ စ ဇာယတိ။ တသ္သ ဝိစာရာရမ္မဏံ။ တေသံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ စေတော သမ္ပသီဒတိ။ ယေ ဝိတက္ကဝိစာရာ ဒ္ဝေ ဓမ္မာနုသ္သရိတဗ္ဗာ။ ပစ္စုပ္ပန္နာ ဒရဏိတဗ္ဗံ။ တေသံ ဝူပသမာ ဧကောဒိဘာဝံ စိတ္တေကဂ္ဂတံ ဟောတိ။ တသ္သ ဧကောဒိဘာဝေန ပီတိ ပာရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ ယာ ပီတိ, တံ သောမနသ္သိန္ဒ္ရိယံ, ယံ သုခံ, တံ သုခိန္ဒ္ရိယံ။ ယာ စိတ္တေကဂ္ဂတာ, အယံ သမာဓိ။ တံ ဒုတိယံ ဈာနံ စတုရင္ဂသမန္နာဂတံ။ သော ပီတိယာ ဝိရာဂာ ယာတိ ဩဇဟိ ဇလ္လသဟဂတံ။
Tesaṃyeva vitakkavicārānaṃ abhikkhaṇaṃ āsevanāya tassa tappoṇamānasaṃ hoti. Tassa vitakkavicārā oḷārikā khāyanti. Yañca pītisukhañca nekkhammañca oḷārikaṃ bhavati. Api ca samādhijā pīti rati ca jāyati. Tassa vicārārammaṇaṃ. Tesaṃ vūpasamā ajjhattaṃ ceto sampasīdati. Ye vitakkavicārā dve dhammānussaritabbā. Paccuppannā daraṇitabbaṃ. Tesaṃ vūpasamā ekodibhāvaṃ cittekaggataṃ hoti. Tassa ekodibhāvena pīti pāripūriṃ gacchati. Yā pīti, taṃ somanassindriyaṃ, yaṃ sukhaṃ, taṃ sukhindriyaṃ. Yā cittekaggatā, ayaṃ samādhi. Taṃ dutiyaṃ jhānaṃ caturaṅgasamannāgataṃ. So pītiyā virāgā yāti ojahi jallasahagataṃ.
၇၃. တတ္ထ သောမနသ္သစိတ္တမုပာဒာနန္တိ စ သော တံ ဝိစိနန္တော ဥပေက္ခမေဝ မနသိကရောတိ။ သော ပီတိယာ ဝိရာဂာ ဥပေက္ခကော ဝိဟရတိ။ ယထာ စ ပီတိယာ သုခမာနိတံ, တံ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတိ သမ္ပဇာနော ဝိဟရတိ။ ယေန သတိသမ္ပဇညေန ဥပေက္ခာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ ဣဒံ တတိယံ ဈာနံ စတုရင္ဂသမန္နာဂတံ။
73. Tattha somanassacittamupādānanti ca so taṃ vicinanto upekkhameva manasikaroti. So pītiyā virāgā upekkhako viharati. Yathā ca pītiyā sukhamānitaṃ, taṃ kāyena paṭisaṃvedeti sampajāno viharati. Yena satisampajaññena upekkhāpāripūriṃ gacchati. Idaṃ tatiyaṃ jhānaṃ caturaṅgasamannāgataṃ.
တထာ ကာယိကသ္သ သုခသ္သ ပဟာနာယ ပဌမေ ဈာနေ သောမနသ္သိန္ဒ္ရိယံ နိရုဇ္ဈတိ။ ဒုတိယေ ဈာနေ ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ နိရုဇ္ဈတိ။ သော သုခသ္သ စ ပဟာနာ ဒုက္ခသ္သ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနသ္သဒောမနသ္သာနံ အတ္ထင္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပာရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ ။ တတ္ထ စတူဟိ ဣန္ဒ္ရိယေဟိ ဥပေက္ခာ ပသာဒာ ဟောတိ, ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယေန ဒောမနသ္သိန္ဒ္ရိယေန သုခိန္ဒ္ရိယေန သောမနသ္သိန္ဒ္ရိယေန စ။ တေသံ နိရောဓာ ဥပေက္ခာသမ္ပဇညံ ဟောတိ, တတ္ထ သုခိန္ဒ္ရိယေန သောမနသ္သိန္ဒ္ရိယေန စ အသတိ ဟောတိ, တေသံ နိရောဓာ သတိမာ ဟောတိ, ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယေန ဒောမနသ္သိန္ဒ္ရိယေန စ အသမ္ပဇညံ, တေသံ နိရောဓာ သမ္ပဇညံ ဟောတိ, ဣတိ ဥပေက္ခာယ စ သညာ, သတော သမ္ပဇာနော စိတ္တေကဂ္ဂတာ စ ဣဒံ ဝုစ္စတေ စ စတုတ္ထံ ဈာနံ။
Tathā kāyikassa sukhassa pahānāya paṭhame jhāne somanassindriyaṃ nirujjhati. Dutiye jhāne dukkhindriyaṃ nirujjhati. So sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati . Tattha catūhi indriyehi upekkhā pasādā hoti, dukkhindriyena domanassindriyena sukhindriyena somanassindriyena ca. Tesaṃ nirodhā upekkhāsampajaññaṃ hoti, tattha sukhindriyena somanassindriyena ca asati hoti, tesaṃ nirodhā satimā hoti, dukkhindriyena domanassindriyena ca asampajaññaṃ, tesaṃ nirodhā sampajaññaṃ hoti, iti upekkhāya ca saññā, sato sampajāno cittekaggatā ca idaṃ vuccate ca catutthaṃ jhānaṃ.
တတ္ထ ယော ရာဂစရိတော ပုဂ္ဂလော တသ္သ သုခိန္ဒ္ရိယဉ္စ သောမနသ္သိန္ဒ္ရိယဉ္စ; ယော ဒောသစရိတော ပုဂ္ဂလော တသ္သ ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယဉ္စ ဒောမနသ္သိန္ဒ္ရိယဉ္စ; ယော မောဟစရိတော ပုဂ္ဂလော တသ္သ အသတိ စ အသမ္ပဇညဉ္စ။
Tattha yo rāgacarito puggalo tassa sukhindriyañca somanassindriyañca; yo dosacarito puggalo tassa dukkhindriyañca domanassindriyañca; yo mohacarito puggalo tassa asati ca asampajaññañca.
တတ္ထ ရာဂစရိတသ္သ ပုဂ္ဂလသ္သ တတိယေ ဈာနေ စတုတ္ထေ စ အနုနယော နိရုဇ္ဈတိ, ဒောသစရိတသ္သ ပဌမေ ဈာနေ ဒုတိယေ စ ပဋိဃံ နိရုဇ္ဈတိ, မောဟစရိတသ္သ ပုဂ္ဂလသ္သ ပဌမေ ဈာနေ ဒုတိယေ စ အသမ္ပဇညံ နိရုဇ္ဈတိ။ တတိယေ ဈာနေ စတုတ္ထေ စ အသတိ နိရုဇ္ဈတိ, ဧဝမေဝ တေသံ တိဏ္ဏံ ပုဂ္ဂလာနံ စတ္တာရိ ဈာနာနိ ဝောဒာနံ ဂမိသ္သန္တိ။
Tattha rāgacaritassa puggalassa tatiye jhāne catutthe ca anunayo nirujjhati, dosacaritassa paṭhame jhāne dutiye ca paṭighaṃ nirujjhati, mohacaritassa puggalassa paṭhame jhāne dutiye ca asampajaññaṃ nirujjhati. Tatiye jhāne catutthe ca asati nirujjhati, evameva tesaṃ tiṇṇaṃ puggalānaṃ cattāri jhānāni vodānaṃ gamissanti.
တတ္ထ ရာဂဒောသစရိတသ္သ ပုဂ္ဂလသ္သ အသမ္ပဇညဉ္စ အနုနယော စ ပဋိဃဉ္စ, တေန ဟာနဘာဂိယံ 1 ဈာနံ ဟောတိ။ တတ္ထ ရာဂမောဟစရိတသ္သ ပုဂ္ဂလသ္သ အနုနယတ္တံ စ အာဒီနဝံ ဒသ္သိတာ, တံ တသ္သ ဟာနဘာဂိယံ ဈာနံ ဟောတိ။ တတ္ထ ဒောသမောဟစရိတသ္သ ပုဂ္ဂလသ္သ ပဋိဃော စ အသတိ စ အသမ္ပဇညဉ္စ အာဒီနဝံ ဒသ္သိတာ တေန တသ္သ ဟာနဘာဂိယံ ဈာနံ ဟောတိ။
Tattha rāgadosacaritassa puggalassa asampajaññañca anunayo ca paṭighañca, tena hānabhāgiyaṃ 2 jhānaṃ hoti. Tattha rāgamohacaritassa puggalassa anunayattaṃ ca ādīnavaṃ dassitā, taṃ tassa hānabhāgiyaṃ jhānaṃ hoti. Tattha dosamohacaritassa puggalassa paṭigho ca asati ca asampajaññañca ādīnavaṃ dassitā tena tassa hānabhāgiyaṃ jhānaṃ hoti.
တတ္ထ ရာဂဒောသမောဟသမဘာဂစရိတသ္သ ပုဂ္ဂလသ္သ ဝိသေသဘာဂိယံ ဈာနံ ဟောတိ, ဣမာနိ စတ္တာရိ ဈာနာနိ သတ္တသု ပုဂ္ဂလေသု နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာနိ။ စတူသု စ သမာဓီသု ဆန္ဒသမာဓိနာ ပဌမံ ဈာနံ, ဝီရိယသမာဓိနာ ဒုတိယံ ဈာနံ, စိတ္တသမာဓိနာ တတိယံ ဈာနံ, ဝီမံသာသမာဓိနာ စတုတ္ထံ ဈာနံ။ အပ္ပဏိဟိတေန ပဌမံ ဈာနံ, သုညတာယ ဒုတိယံ ဈာနံ, အနိမိတ္တေန တတိယံ ဈာနံ, အာနာပာနသ္သတိယာ စတုတ္ထံ ဈာနံ။ ကာမဝိတက္ကဗ္ယာပာဒာနဉ္စ တံ တံ ဝူပသမေန ပဌမံ ဈာနံ ဟောတိ, ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမေန ဒုတိယံ ဈာနံ, သုခိန္ဒ္ရိယသောမနသ္သိန္ဒ္ရိယာနံ ဝူပသမေန တတိယံ ဈာနံ, ကာယသင္ခာရာနံ ဝူပသမေန စတုတ္ထံ ဈာနဉ္စ။ စာဂာဓိဋ္ဌာနေန ပဌမံ ဈာနံ, သစ္စာဓိဋ္ဌာနေန ဒုတိယံ ဈာနံ, ပညာဓိဋ္ဌာနေန တတိယံ ဈာနံ, ဥပသမာဓိဋ္ဌာနေန စတုတ္ထံ ဈာနံ။ ဣမာနိ စတ္တာရိ ဈာနာနိ သင္ခေပနိဒ္ဒေသေန နိဒ္ဒိဋ္ဌာနိ, တတ္ထ သမာဓိန္ဒ္ရိယံ ပာရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ အနုဝတ္တနကာနိ စတ္တာရိ, တတ္ထ ယော ပဌမံ ဈာနံ နိသ္သာယ အာသဝက္ခယံ ပာပုဏာတိ, သော သုခာယ ပဋိပဒာယ ဒန္ဓာဘိညာယ ဒောမနသ္သိန္ဒ္ရိယပဋိပက္ခေန။ ယော ဒုတိယံ ဈာနံ နိသ္သာယ အာသဝာနံ ခယံ ပာပုဏာတိ, သော သုခာယ ပဋိပဒာယ ခိပ္ပာဘိညာယ ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယပဋိပက္ခေန။ ယော တတိယံ ဈာနံ နိသ္သာယ အာသဝာနံ ခယံ ပာပုဏာတိ, သော သုခာယ ပဋိပဒာယ ဒန္ဓာဘိညာယ သောမနသ္သိန္ဒ္ရိယပဋိပက္ခေန။ ယော စတုတ္ထံ ဈာနံ နိသ္သာယ အာသဝာနံ ခယံ ပာပုဏာတိ, သော သုခာယ ပဋိပဒာယ ခိပ္ပာဘိညာယ သုခိန္ဒ္ရိယပဋိပက္ခေန ဂတော။
Tattha rāgadosamohasamabhāgacaritassa puggalassa visesabhāgiyaṃ jhānaṃ hoti, imāni cattāri jhānāni sattasu puggalesu niddisitabbāni. Catūsu ca samādhīsu chandasamādhinā paṭhamaṃ jhānaṃ, vīriyasamādhinā dutiyaṃ jhānaṃ, cittasamādhinā tatiyaṃ jhānaṃ, vīmaṃsāsamādhinā catutthaṃ jhānaṃ. Appaṇihitena paṭhamaṃ jhānaṃ, suññatāya dutiyaṃ jhānaṃ, animittena tatiyaṃ jhānaṃ, ānāpānassatiyā catutthaṃ jhānaṃ. Kāmavitakkabyāpādānañca taṃ taṃ vūpasamena paṭhamaṃ jhānaṃ hoti, vitakkavicārānaṃ vūpasamena dutiyaṃ jhānaṃ, sukhindriyasomanassindriyānaṃ vūpasamena tatiyaṃ jhānaṃ, kāyasaṅkhārānaṃ vūpasamena catutthaṃ jhānañca. Cāgādhiṭṭhānena paṭhamaṃ jhānaṃ, saccādhiṭṭhānena dutiyaṃ jhānaṃ, paññādhiṭṭhānena tatiyaṃ jhānaṃ, upasamādhiṭṭhānena catutthaṃ jhānaṃ. Imāni cattāri jhānāni saṅkhepaniddesena niddiṭṭhāni, tattha samādhindriyaṃ pāripūriṃ gacchati. Anuvattanakāni cattāri, tattha yo paṭhamaṃ jhānaṃ nissāya āsavakkhayaṃ pāpuṇāti, so sukhāya paṭipadāya dandhābhiññāya domanassindriyapaṭipakkhena. Yo dutiyaṃ jhānaṃ nissāya āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇāti, so sukhāya paṭipadāya khippābhiññāya dukkhindriyapaṭipakkhena. Yo tatiyaṃ jhānaṃ nissāya āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇāti, so sukhāya paṭipadāya dandhābhiññāya somanassindriyapaṭipakkhena. Yo catutthaṃ jhānaṃ nissāya āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇāti, so sukhāya paṭipadāya khippābhiññāya sukhindriyapaṭipakkhena gato.
ပကိဏ္ဏကနိဒ္ဒေသော။
Pakiṇṇakaniddeso.
၇၄. ယာနိ စတ္တာရိ ဈာနာနိ, တေသံ ဈာနာနံ ဣမာနိ အင္ဂာနိ, တေသံ အင္ဂာနံ သမူဟော 3 အသ္သ အင္ဂာ, အယံ ဈာနဘူမိ ကော ဝိသေသောတိ အသ္သ ဝိသေသော။ ဣမေ သမ္ဘာရာ တေဟိ အယံ သမုဒာဂမော, တသ္သ သမုဒာဂမသ္သ အယံ ဥပနိသာ, တာယ ဥပနိသာယ အယံ ဘာဝနာ။ တသ္သာ ဘာဝနာယ အယံ အာဒီနဝော။ တေန အယံ ပရိဟာနိ။ ကသ္သ ပရိဟာနီတိ တဒုပဂဇ္ဈာယိနော 4။ တံ ယထာ ဘဏိတံ ပစ္စဝေက္ခန္တော အယံ ဝိသေသော။ တေန ဝိသေသေန အယံ အသ္သာဒော, သော ကသ္သ အသ္သာဒော အဈာနိယာ ဈာယိနော, တသ္သာ အဈာနိယာ ဈာယိနော, ဣဒံ ကလ္လိတာ ကောသလ္လေ ဌိတဇ္ဈာနံ အနောမဒ္ဒိယတံ ဂစ္ဆတိ ဈာနဗလံ, ဈာနဗလေ ဌိတသ္သ အယံ ပာရမိပ္ပတ္တသ္သ ဣမာနိ ဈာနင္ဂာနိ အနာဝိလသင္ကပ္ပော ပဌမေ ဈာနေ ဈာနင္ဂာနိ ဘာဝီ။ သော ပီတိ တဒနုသာရိတ္တာဝ ပဌမေ ဈာနေ ဈာနင္ဂံ တသ္သင္ဂုနော စ ဓမ္မာ တဒဘိသန္နိတာယ စ။ ပီတိ ဒုတိယေ ဈာနေ ဈာနင္ဂဓမ္မတာ ခော ပန တထာ ပဝတ္တသ္သ သဟဂတံ ဈာနင္ဂဓမ္မံ သသုခတာယ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒော ဒုတိယေ ဈာနေ ဈာနင္ဂံ မနောသမ္ပသာဒနတာယ တဒဘိသန္နိတာယ စ။ ပီတိ ဒုတိယေ ဈာနေ ဈာနင္ဂံ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ သမာဓိတာ 5 ပီတိ ဒုတိယေ ဈာနေ ဈာနင္ဂံ, စေတသော ဧကောဒိဘာဝော ဒုတိယေ ဈာနေ ဈာနင္ဂံ, ဥပေက္ခာ ဖသ္သတာ တတိယေ ဈာနေ ဈာနင္ဂံ, သုခံ တသ္သ အင္ဂန္တိ စ။ စေတသော ဧကောဒိဘာဝော စတုတ္ထေ ဈာနေ ဈာနင္ဂံ, ဥပေက္ခာ အဒုက္ခမသုခာ စတုတ္ထေ ဈာနေ ဈာနင္ဂံ, အဘိနိသာဘူမိ ဥပေက္ခာသတိပာရိသုဒ္ဓိ စတုတ္ထေ ဈာနေ ဈာနင္ဂံ။ သတိပာရိသုဒ္ဓိ စ အနေကဇ္ဈာဘူမီသု ဈာနင္ဂသမာယုတ္တာ ပီတိ စေတသော ဧကောဒိဘာဝော စတုတ္ထေ ဈာနေ ဈာနင္ဂံ။
74. Yāni cattāri jhānāni, tesaṃ jhānānaṃ imāni aṅgāni, tesaṃ aṅgānaṃ samūho 6 assa aṅgā, ayaṃ jhānabhūmi ko visesoti assa viseso. Ime sambhārā tehi ayaṃ samudāgamo, tassa samudāgamassa ayaṃ upanisā, tāya upanisāya ayaṃ bhāvanā. Tassā bhāvanāya ayaṃ ādīnavo. Tena ayaṃ parihāni. Kassa parihānīti tadupagajjhāyino 7. Taṃ yathā bhaṇitaṃ paccavekkhanto ayaṃ viseso. Tena visesena ayaṃ assādo, so kassa assādo ajhāniyā jhāyino, tassā ajhāniyā jhāyino, idaṃ kallitā kosalle ṭhitajjhānaṃ anomaddiyataṃ gacchati jhānabalaṃ, jhānabale ṭhitassa ayaṃ pāramippattassa imāni jhānaṅgāni anāvilasaṅkappo paṭhame jhāne jhānaṅgāni bhāvī. So pīti tadanusārittāva paṭhame jhāne jhānaṅgaṃ tassaṅguno ca dhammā tadabhisannitāya ca. Pīti dutiye jhāne jhānaṅgadhammatā kho pana tathā pavattassa sahagataṃ jhānaṅgadhammaṃ sasukhatāya ajjhattaṃ sampasādo dutiye jhāne jhānaṅgaṃ manosampasādanatāya tadabhisannitāya ca. Pīti dutiye jhāne jhānaṅgaṃ ajjhattaṃ sampasādanaṃ samādhitā 8 pīti dutiye jhāne jhānaṅgaṃ, cetaso ekodibhāvo dutiye jhāne jhānaṅgaṃ, upekkhā phassatā tatiye jhāne jhānaṅgaṃ, sukhaṃ tassa aṅganti ca. Cetaso ekodibhāvo catutthe jhāne jhānaṅgaṃ, upekkhā adukkhamasukhā catutthe jhāne jhānaṅgaṃ, abhinisābhūmi upekkhāsatipārisuddhi catutthe jhāne jhānaṅgaṃ. Satipārisuddhi ca anekajjhābhūmīsu jhānaṅgasamāyuttā pīti cetaso ekodibhāvo catutthe jhāne jhānaṅgaṃ.
တတ္ထ ကတမာ ဈာနဘူမိ? သဝိတက္ကေ သဝိစာရေ ဝိဝေကာ အနုဂတာ ပဌမေ ဈာနေ ဈာနဘူမိ။ အဝိတက္ကေ အဝိစာရေ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ ဇနိတံ ပီတိမနုဂတာ ဒုတိယေ ဈာနေ ဈာနဘူမိ။ သုခသာတသမောဟိတာ သပ္ပီတိကာ တတိယေ ဈာနေ ဈာနဘူမိ။ တသ္သ သုခဒုက္ခသဟဂတာ အဘိနီဟာရသဟဂတာ စတုတ္ထေ ဈာနေ ဈာနဘူမိ။ အပ္ပမာဏသဟဂတာ သတ္တာရမ္မဏာ ပဌမေ ဈာနေ ဈာနဘူမိ။ အဘိဘူမိအာယတနသဟဂတာ ရူပသညီသု ဒုတိယေ ဈာနေ ဈာနဘူမိ။ ဝိမောက္ခသဟဂတာနံ ဝိမောက္ခေသု တတိယေ ဈာနေ ဈာနဘူမိ။ အနုပသ္သနာသဟဂတာ ကာယသင္ခာရာ သမ္မာ စတုတ္ထသ္သ ဈာနသ္သ ဘူမိ။
Tattha katamā jhānabhūmi? Savitakke savicāre vivekā anugatā paṭhame jhāne jhānabhūmi. Avitakke avicāre ajjhattaṃ sampasādanaṃ janitaṃ pītimanugatā dutiye jhāne jhānabhūmi. Sukhasātasamohitā sappītikā tatiye jhāne jhānabhūmi. Tassa sukhadukkhasahagatā abhinīhārasahagatā catutthe jhāne jhānabhūmi. Appamāṇasahagatā sattārammaṇā paṭhame jhāne jhānabhūmi. Abhibhūmiāyatanasahagatā rūpasaññīsu dutiye jhāne jhānabhūmi. Vimokkhasahagatānaṃ vimokkhesu tatiye jhāne jhānabhūmi. Anupassanāsahagatā kāyasaṅkhārā sammā catutthassa jhānassa bhūmi.
၇၅. တတ္ထ ကတမေ ဈာနဝိသေသာ? ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ ပာပကေဟိ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ စိတ္တစေတသိကသဟဂတာ ကာမဓာတုသမတိက္ကမနတာပိ, အယံ ဈာနဝိသေသော။ အဝိတက္ကာ စေဝ အဝိစာရာ စ သပ္ပီတိကာယ သတိသဟဂတာယ ပီတိသဟဂတာ သညာမနသိကာရာ သမုဒာစရန္တိ။ အယံ ဈာနဝိသေသော။ အဝိတက္ကာယ ဘူမိယာ အဝိစာရေယေဝ သတိ အနုဂတာ ဥပေက္ခာသဟဂတာ မနသိကာရာ သမုဒာစရန္တိ။ တဒနုဓမ္မတာယ စ သတိ သဏ္ဍဟတိ 9။ တဉ္စ ဘူမိံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, အယံ ဈာနဝိသေသော။ သတိပာရိသုဒ္ဓိသဟဂတာ သညာမနသိကာရာ သမုဒာစရန္တိ, တဉ္စ ဘူမိံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, အယံ ဈာနဝိသေသော။ ဝိညာဏဉ္စာယတနသဟဂတာယ ဘူမိယံ အာကိဉ္စညာယတနသဟဂတာ သညာမနသိကာရာ သမုဒာစရန္တိ, တဉ္စ ဘူမိံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, အယံ ဈာနဝိသေသော။
75. Tattha katame jhānavisesā? Vivicceva kāmehi vivicca pāpakehi akusalehi dhammehi cittacetasikasahagatā kāmadhātusamatikkamanatāpi, ayaṃ jhānaviseso. Avitakkā ceva avicārā ca sappītikāya satisahagatāya pītisahagatā saññāmanasikārā samudācaranti. Ayaṃ jhānaviseso. Avitakkāya bhūmiyā avicāreyeva sati anugatā upekkhāsahagatā manasikārā samudācaranti. Tadanudhammatāya ca sati saṇḍahati 10. Tañca bhūmiṃ upasampajja viharati, ayaṃ jhānaviseso. Satipārisuddhisahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, tañca bhūmiṃ upasampajja viharati, ayaṃ jhānaviseso. Viññāṇañcāyatanasahagatāya bhūmiyaṃ ākiñcaññāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, tañca bhūmiṃ upasampajja viharati, ayaṃ jhānaviseso.
ဈာနသမ္ဘာရာ နေက္ခမ္မဝိတက္ကော သမ္ဘာရော ကာမဝိတက္ကဝိနောဒနာဓိပ္ပာယတာ။ အဗ္ယာပာဒဝိတက္ကော သမ္ဘာရော ဗ္ယာပာဒဝိတက္ကပဋိဝိနောဒနာဓိပ္ပာယတာ။ အဝိဟိံသာဝိတက္ကော သမ္ဘာရော ဝိဟိံသာဝိတက္ကပဋိဝိနောဒနာဓိပ္ပာယတာ။ ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒ္ဝာရတာ အပ္ပိစ္ဆတာ သမ္ဘာရော ပရိသုဒ္ဓာဇီဝော စတုန္နံ သမာပတ္တီနံ သမ္ဘာရော အကမ္မသ္သ ဝိဟာရိတာ။ မဂ္ဂသမ္ဘာရော သမာပတ္တိပဇ္ဇနတာ။ ဖလသမ္ဘာရော ဈာနနိဗ္ဗတ္တိတာယ ဈာနသမုဒာဂမော။ ကုသလဟေတု ယံ ဈာနံ သမုဒယံ ဂစ္ဆန္တိ ကော စ 11 န ကုတောစိ နေက္ခမ္မပ္ပတ္တာ သမုဒာဂစ္ဆန္တိ။ အာလမ္ဗနိရောဓသမာဓိ သန္တော သမုဒာဂစ္ဆန္တိ။ အဝီတိက္ကန္တာ သမုဒာဂစ္ဆန္တိ။ သုခိန္ဒ္ရိယံ သောမနသ္သိန္ဒ္ရိယံ ပဟာနာယ တေ စ အဗ္ယာပဇ္ဇတာယ သမုဒာဂစ္ဆန္တိ။ တံ ပန သန္ဓာယ သမုဒာဂစ္ဆန္တိ။ အပရိဒာဟနာယ သမုဒာဂစ္ဆန္တိ။ အယံ ဉာဏသမုဒာဂမော။
Jhānasambhārā nekkhammavitakko sambhāro kāmavitakkavinodanādhippāyatā. Abyāpādavitakko sambhāro byāpādavitakkapaṭivinodanādhippāyatā. Avihiṃsāvitakko sambhāro vihiṃsāvitakkapaṭivinodanādhippāyatā. Indriyesu guttadvāratā appicchatā sambhāro parisuddhājīvo catunnaṃ samāpattīnaṃ sambhāro akammassa vihāritā. Maggasambhāro samāpattipajjanatā. Phalasambhāro jhānanibbattitāya jhānasamudāgamo. Kusalahetu yaṃ jhānaṃ samudayaṃ gacchanti ko ca 12 na kutoci nekkhammappattā samudāgacchanti. Ālambanirodhasamādhi santo samudāgacchanti. Avītikkantā samudāgacchanti. Sukhindriyaṃ somanassindriyaṃ pahānāya te ca abyāpajjatāya samudāgacchanti. Taṃ pana sandhāya samudāgacchanti. Aparidāhanāya samudāgacchanti. Ayaṃ ñāṇasamudāgamo.
၇၆. တတ္ထ ကတမာ ဥပနိသာ? ကလ္ယာဏမိတ္တတာ ဈာနသ္သ ဥပနိသာ။ ကလ္ယာဏသမ္ပဝင္ကတာ ဈာနသ္သ ဥပနိသာ။ ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒ္ဝာရတာ ဈာနသ္သ ဥပနိသာ။ အသန္တုဋ္ဌိတာ ကုသလေသု ဓမ္မေသု ဈာနသ္သ ဥပနိသာ။ သဒ္ဓမ္မသ္သဝနံ ဈာနသ္သ ဥပနိသာ။ သံဝေဇနိယေ ဌာနေ သံဝိဂ္ဂသ္သ ယောနိသော ပဓာနံ။ အယံ ဈာနောပနိသာ။
76. Tattha katamā upanisā? Kalyāṇamittatā jhānassa upanisā. Kalyāṇasampavaṅkatā jhānassa upanisā. Indriyesu guttadvāratā jhānassa upanisā. Asantuṭṭhitā kusalesu dhammesu jhānassa upanisā. Saddhammassavanaṃ jhānassa upanisā. Saṃvejaniye ṭhāne saṃviggassa yoniso padhānaṃ. Ayaṃ jhānopanisā.
တတ္ထ ကတမာ ဘာဝနာ? မေတ္တာသေဝနာ အဗ္ယာပာဒဝိတက္ကဘာဝနာ။ ကရုဏာသေဝနာ အဝိဟိံသာဝိတက္ကဘာဝနာ။ မုဒိတာဘာဝနာ ပီတိသုခသမ္ပဇညာ ကာရိတာ။ ဥပေက္ခာဘာဝနာ ပသ္သဝတာ ဥပေက္ခာဘာဝနာ အပသ္သဝတာ ဥပေက္ခာ စ အဇ္ဈုပေက္ခာ စ, အသုဘသညာဘာဝနာ ဒုက္ခာပဋိပဒာ ဒန္ဓာဘိညာ ဘဝသန္ဓာဘိညာ ဘဝသန္ဓာနံ, သာ ဆဗ္ဗိဓာ ဘာဝနာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အနုဋ္ဌိတာ ဝတ္ထုကတာ ယာနီကတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓာ။ အယံ ဘာဝနာ။
Tattha katamā bhāvanā? Mettāsevanā abyāpādavitakkabhāvanā. Karuṇāsevanā avihiṃsāvitakkabhāvanā. Muditābhāvanā pītisukhasampajaññā kāritā. Upekkhābhāvanā passavatā upekkhābhāvanā apassavatā upekkhā ca ajjhupekkhā ca, asubhasaññābhāvanā dukkhāpaṭipadā dandhābhiññā bhavasandhābhiññā bhavasandhānaṃ, sā chabbidhā bhāvanā bhāvitā bahulīkatā anuṭṭhitā vatthukatā yānīkatā paricitā susamāraddhā. Ayaṃ bhāvanā.
ဧဝံ ဘာဝယန္တသ္သ အယံ အာဒီနဝော။ ပဌမေ ဈာနေ သင္ခာရသမန္နာဂတော ဧသော ဓမ္မော အသ္သုတော သာသဝော။ သစေ ဧသ ဓမ္မော အယံ သီလော အာသန္နပဋိပက္ခော စ ဧသ ဓမ္မော ကာမော ပတိစာရော ပတိဝိစာရော သမာပတ္တီနံ စ သဗ္ဗောဠာရိကော ဧသ ဓမ္မော ဝိတက္ကဝိစာရော စ။ တတ္ထ စိတ္တံ ခောဘေန္တိ, ကာယော စေတ္ထ ကိလမတိ, ကာယမ္ဟိ စေတ္ထ ကိလန္တေ စိတ္တံ ဝိဟညတိ။ အနဘိနီဟာရက္ခမောဝ အဘိညာနံ ဣမေ အာဒီနဝာ ပဌမေ ဈာနေ။
Evaṃ bhāvayantassa ayaṃ ādīnavo. Paṭhame jhāne saṅkhārasamannāgato eso dhammo assuto sāsavo. Sace esa dhammo ayaṃ sīlo āsannapaṭipakkho ca esa dhammo kāmo paticāro pativicāro samāpattīnaṃ ca sabboḷāriko esa dhammo vitakkavicāro ca. Tattha cittaṃ khobhenti, kāyo cettha kilamati, kāyamhi cettha kilante cittaṃ vihaññati. Anabhinīhārakkhamova abhiññānaṃ ime ādīnavā paṭhame jhāne.
ဒုတိယေ ဈာနေ ဣမေ အာဒီနဝာ ပီတိဖရဏသဟဂတော စ ဧသော ဓမ္မော, န သမုဒာစာရသ္သေတိ စိတ္တံ။ အသောဓယံ ဥပဂမော စေသ ဓမ္မော ဥပဂမိပရိသ္သယော 13 ဒောမနသ္သပစ္စတ္ထိကော စေသ ဓမ္မော။ တတ္ထ တတ္ထ ယုတ္တီနံ ပီတိ ပရဇ္ဇတော စေသ ဓမ္မော ဒုက္ကရံ ဟောတိ, အဝတ္တသန္တာသဘူမိပရိဝဇ္ဇယန္တော စတူသု ဒုက္ခတာသု ဧသ ဓမ္မော အနုဝိဒ္ဓာပနသဒ္ဓာယ 14 ဒုက္ခတာယ စ န ပလိဗောဓဒုက္ခတာယ စ အဘိညာဒုက္ခတာယ စ ရောဂဒုက္ခတာယ စ, ဣမေ အာဒီနဝာ ဒုတိယေ ဈာနေ။
Dutiye jhāne ime ādīnavā pītipharaṇasahagato ca eso dhammo, na samudācārasseti cittaṃ. Asodhayaṃ upagamo cesa dhammo upagamiparissayo 15 domanassapaccatthiko cesa dhammo. Tattha tattha yuttīnaṃ pīti parajjato cesa dhammo dukkaraṃ hoti, avattasantāsabhūmiparivajjayanto catūsu dukkhatāsu esa dhammo anuviddhāpanasaddhāya 16 dukkhatāya ca na palibodhadukkhatāya ca abhiññādukkhatāya ca rogadukkhatāya ca, ime ādīnavā dutiye jhāne.
တတ္ထ ကတမေ အာဒီနဝာ တတိယေ ဈာနေ? ဥပေက္ခာသုခသဟဂတာယ တတ္ထ သာတာဝီနံ ပဉ္စန္နံ ဥပေက္ခာသုခံ ပရိဝတ္တိတော ဧသ ဓမ္မော တေန နိစ္စသညိတာနဉ္စ ယံ ဟောတိ။ ဒုက္ခောပနိယံ သုခံ စိတ္တသ္သ သင္ခောဘတံ ဥပာဒာယ သုခဒုက္ခာယ ဂတော သဝတိ။ သုခဒုက္ခာနုကတဉ္စ ဥပာဒာယ အနဘိဟာရက္ခမံ စိတ္တံ ဟောတိ။ အဘိညာယ သစ္ဆိကိရိယာသု သဗ္ဗေပိ စေတေ ဓမ္မာ တီသု ဈာနသမာပတ္တီသု စတူဟိ စ ဒုက္ခတာဟိ အနုဝိဒ္ဓာနံ သာ ဘယာ ဒုက္ခတာယ ပလိဗောဓဒုက္ခတာယ စ အဘိညာယ ဒုက္ခတာယ စ ဣမေ အာဒီနဝာ တတိယေ ဈာနေ။
Tattha katame ādīnavā tatiye jhāne? Upekkhāsukhasahagatāya tattha sātāvīnaṃ pañcannaṃ upekkhāsukhaṃ parivattito esa dhammo tena niccasaññitānañca yaṃ hoti. Dukkhopaniyaṃ sukhaṃ cittassa saṅkhobhataṃ upādāya sukhadukkhāya gato savati. Sukhadukkhānukatañca upādāya anabhihārakkhamaṃ cittaṃ hoti. Abhiññāya sacchikiriyāsu sabbepi cete dhammā tīsu jhānasamāpattīsu catūhi ca dukkhatāhi anuviddhānaṃ sā bhayā dukkhatāya palibodhadukkhatāya ca abhiññāya dukkhatāya ca ime ādīnavā tatiye jhāne.
တတ္ထ ကတမေ အာဒီနဝာ စတုတ္ထေ ဈာနေ? အာကိဉ္စညာသမာပတ္တိကာ တေ ဓမ္မာနုသမာပတ္တိကာ ဧတိသ္သာ စ ဘူမိယံ သာတာနံ ဗာလပုထုဇ္ဇနာနံ အနေကဝိဓာနိ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ဩဠာရိကာ သုခုမေဟိ စ ရူပသညာဟိ အနုဝိဓာနိ ဧတာနိ ဈာနာနိ သဒာ အနုဒယမေတ္တာဈာနကလာနုဒနုကလာယ သာဓာရဏာ, ဒုက္ကရာ စ သဗ္ဗေ စတ္တာရော မဟာသမ္ဘာရာ သမုဒာဂတာနိ စ ဧတာနိ ဈာနာနိ အညမညံ နိသ္သာယ သမုဒာဂစ္ဆန္တိ။ ဧတ္ထ သမုဒာဂတာ စ ဧတေ ဓမ္မာ န သမတ္တာ ဟောန္တိ။ အသမုဂ္ဂဟိတနိမိတ္တာ စ ဧတေ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ။ နိရုဇ္ဈန္တိ စ ဧတေ ဓမ္မာ န ဥပာဒိယန္တိ နိရုဇ္ဈင္ဂာနိ စ, ဧတေသံ ဓမ္မာနံ ဈာနာနိ နိမိတ္တာနိ န ဈာနနိမိတ္တသညာ ဝောကိရတိ။ အပ္ပဋိလဒ္ဓပုဗ္ဗာ စ ဈာယီဝသေန စ ဘဝတိ 17။ ဣမေဟိ အာဒီနဝေဟိ အယံ ဈာနပရိဟာနိ။
Tattha katame ādīnavā catutthe jhāne? Ākiñcaññāsamāpattikā te dhammānusamāpattikā etissā ca bhūmiyaṃ sātānaṃ bālaputhujjanānaṃ anekavidhāni diṭṭhigatāni uppajjanti. Oḷārikā sukhumehi ca rūpasaññāhi anuvidhāni etāni jhānāni sadā anudayamettājhānakalānudanukalāya sādhāraṇā, dukkarā ca sabbe cattāro mahāsambhārā samudāgatāni ca etāni jhānāni aññamaññaṃ nissāya samudāgacchanti. Ettha samudāgatā ca ete dhammā na samattā honti. Asamuggahitanimittā ca ete dhammā parihāyanti. Nirujjhanti ca ete dhammā na upādiyanti nirujjhaṅgāni ca, etesaṃ dhammānaṃ jhānāni nimittāni na jhānanimittasaññā vokirati. Appaṭiladdhapubbā ca jhāyīvasena ca bhavati 18. Imehi ādīnavehi ayaṃ jhānaparihāni.
၇၇. နိရောဓသမာပတ္တိယာ အပဋိသင္ခာယ အဝသေသသညိနော အာကိဉ္စညာယတနသဟဂတာ သညာမနသိကာရာ သမုဒာစရန္တိ, သော နိရောဓသမာပတ္တိတော ပရိဟာယတိ။ အာနေဉ္ဇသညိနော အသညာယတနံ သမာပန္နသ္သ အာကိဉ္စညာယတနသဟဂတာ မနသိကာရာ သမုဒာစရန္တိ, တဉ္စ ဘူမိံ န ပဇာနာတိ, သော တတော ပရိဟာယတိ။ အာကိဉ္စညာယတနံ သမာပန္နသ္သ ဝိညာဏဉ္စာယတနသညာ မနသိကာရာ သမုဒာစရန္တိ, တဉ္စ ဘူမိံ န ပဇာနာတိ, သော တတော ပရိဟာယတိ။ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမာပန္နသ္သ ရူပသညာသဟဂတာ။ ဝိတ္ထာရေန။ပေ.။ ယာဝ ပဌမေ ဈာနေ ကာမသညာသဟဂတာ ကာတဗ္ဗာ။ သကသ္သ 19 ပရိဟာယတိ, ကလင္ကဇ္ဈာနေ ကလင္ကံ ဈာယတိ, ပရိသမန္တတော ဈာယတိ, ဘိန္ဒန္တော ဈာယတိ, န သဇ္ဈာယတိ, အာယူဟန္တော ဈာယတိ, ကိဉ္စိ စ နိပရိစိတော ဈာယတိ။ အတိဝိဓာဝန္တော ဈာယတိ, အတိမညန္တော ဈာယတိ, ကာယသင္ခာရေ အပ္ပဋိသမ္ဘာရေ ဈာယတိ, ပရိယုဋ္ဌာနသ္သ နိသ္သရဏံ အဇာနန္တော ဈာယတိ, နီဝရဏာဘိဘူတော ဈာယတိ, အသ္သာပတ္တိမနသိကရောန္တော ဈာနသ္သ အသ္သာဒော ကာမရာဂပရိယုဋ္ဌာနံ ပဟာနံ ဈာနသ္သ အသ္သာဒော ကာမရာဂဟေတူနံ ဓမ္မာနံ ဥဒယန္တိ, နိရုဇ္ဈင္ဂာနိ ဧတေသံ ဓမ္မာနံ ဈာနာနိ ဥပရိမာ သုခုပေက္ခာ ကာမကမ္မကိလေသာနံ ပဟာနံ အသ္သာဒော, ဧဝံ ခော ပုန ဈာနသ္သ အသ္သာဒော မဟာသံဝာသမပ္ပီဠိတေ လောကသံနိဝာသေ အသမ္ဗောဓောကာသာ ဝိဂမေသ္သမိဒံ ဈာနပ္ပဟာနာ။ အယံ ပလိရောဓမပ္ပလိရောဓလောကသန္နိဝာသေ ဧသနိဓမိဒံ ဈာနံ အနမတဂ္ဂသံသာရသမာပန္နာနံ သတ္တာနံ သံသာရပ္ပဟာနနာ အာနိသံသော, ယမိဒံ ဈာနသ္သ အသ္သာဒော ကာယသ္သ အဈာနိယဈာယိနော ဘဝတိ။ အဈာနိယဈာနိယဈာယီဟိ အပရာမသန္တော အဈာနိယဈာယိတံ ဈာယတိ, ယာနိ ကလင္ကဇ္ဈာယိနော ပဒာနိ, တာနိ အနုဓိတာနိ ပဋိပက္ခေ။
77. Nirodhasamāpattiyā apaṭisaṅkhāya avasesasaññino ākiñcaññāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, so nirodhasamāpattito parihāyati. Āneñjasaññino asaññāyatanaṃ samāpannassa ākiñcaññāyatanasahagatā manasikārā samudācaranti, tañca bhūmiṃ na pajānāti, so tato parihāyati. Ākiñcaññāyatanaṃ samāpannassa viññāṇañcāyatanasaññā manasikārā samudācaranti, tañca bhūmiṃ na pajānāti, so tato parihāyati. Viññāṇañcāyatanaṃ samāpannassa rūpasaññāsahagatā. Vitthārena…pe… yāva paṭhame jhāne kāmasaññāsahagatā kātabbā. Sakassa 20 parihāyati, kalaṅkajjhāne kalaṅkaṃ jhāyati, parisamantato jhāyati, bhindanto jhāyati, na sajjhāyati, āyūhanto jhāyati, kiñci ca niparicito jhāyati. Atividhāvanto jhāyati, atimaññanto jhāyati, kāyasaṅkhāre appaṭisambhāre jhāyati, pariyuṭṭhānassa nissaraṇaṃ ajānanto jhāyati, nīvaraṇābhibhūto jhāyati, assāpattimanasikaronto jhānassa assādo kāmarāgapariyuṭṭhānaṃ pahānaṃ jhānassa assādo kāmarāgahetūnaṃ dhammānaṃ udayanti, nirujjhaṅgāni etesaṃ dhammānaṃ jhānāni uparimā sukhupekkhā kāmakammakilesānaṃ pahānaṃ assādo, evaṃ kho puna jhānassa assādo mahāsaṃvāsamappīḷite lokasaṃnivāse asambodhokāsā vigamessamidaṃ jhānappahānā. Ayaṃ palirodhamappalirodhalokasannivāse esanidhamidaṃ jhānaṃ anamataggasaṃsārasamāpannānaṃ sattānaṃ saṃsārappahānanā ānisaṃso, yamidaṃ jhānassa assādo kāyassa ajhāniyajhāyino bhavati. Ajhāniyajhāniyajhāyīhi aparāmasanto ajhāniyajhāyitaṃ jhāyati, yāni kalaṅkajjhāyino padāni, tāni anudhitāni paṭipakkhe.
၇၈. တတ္ထ ကတမံ ဈာနကောသလ္လံ? သမာပတ္တိကောသလ္လံ ဈာနကောသလ္လံ, ဈာနဝိသေသကောသလ္လံ ဈာနကောသလ္လံ, ဈာနန္တရိကကောသလ္လံ ဈာနကောသလ္လံ, သမာပတ္တိဝုဋ္ဌာနကောသလ္လံ ဈာနကောသလ္လံ, ဈာနေ သဘာဝကောသလ္လံ ဈာနကောသလ္လံ, ဈာနေ အာဒီနဝကောသလ္လံ ဈာနကောသလ္လံ, ဈာနေ နိသ္သရဏကောသလ္လံ ဈာနကောသလ္လံ, ဈာနဖလေန ဥပာဒာယ ကောသလ္လံ, ဈာနဖလေန ပဋိသင္ခာနဖလေ အပရိဟာနဓမ္မတာ နိဗ္ဗတ္တိဈာနေ စ ကီဠိတာပိ ဝိသေသဘာဂိယံ ဈာနံ ပဋိလဗ္ဘတိ။ ဣဒံ ပနသ္သာတိ ဘဝဟာရိတာ စ အာရမ္မဏာနိမိတ္တဂ္ဂာဟော အနဘိနီဟာရဗလံ, စိတ္တေကဂ္ဂတာ နိမိတ္တာသု ဂတိသဟိတာ သမထဗလေန အသံသီဒနဉ္စ ဈာနေ မဂ္ဂဖလံ သမထံ ပဝတ္တေ သမာဓိနော ဥပေက္ခာပလိပုဗ္ဗာပရနိမိတ္တာသယော ပဂ္ဂာဟိနော 21 သတိဗလံ တံ ပဝတ္တိတာနဉ္စ ဝိပသ္သနာနံ သမညာဗလေ။
78. Tattha katamaṃ jhānakosallaṃ? Samāpattikosallaṃ jhānakosallaṃ, jhānavisesakosallaṃ jhānakosallaṃ, jhānantarikakosallaṃ jhānakosallaṃ, samāpattivuṭṭhānakosallaṃ jhānakosallaṃ, jhāne sabhāvakosallaṃ jhānakosallaṃ, jhāne ādīnavakosallaṃ jhānakosallaṃ, jhāne nissaraṇakosallaṃ jhānakosallaṃ, jhānaphalena upādāya kosallaṃ, jhānaphalena paṭisaṅkhānaphale aparihānadhammatā nibbattijhāne ca kīḷitāpi visesabhāgiyaṃ jhānaṃ paṭilabbhati. Idaṃ panassāti bhavahāritā ca ārammaṇānimittaggāho anabhinīhārabalaṃ, cittekaggatā nimittāsu gatisahitā samathabalena asaṃsīdanañca jhāne maggaphalaṃ samathaṃ pavatte samādhino upekkhāpalipubbāparanimittāsayo paggāhino 22 satibalaṃ taṃ pavattitānañca vipassanānaṃ samaññābale.
တတ္ထ ကတမာ ဈာနပာရမိတာ? သုပာရမိတာ မေတ္တာ ကာမေသု သတ္တာ ကာမသင္ဂသတ္တာတိ 23 ယမ္ဟိ သုတ္တေ ဒေသနာယ ဝောဟာရေန ဒ္ဝေ သစ္စာနိ နိဒ္ဒိဋ္ဌာနိ, ဒုက္ခဉ္စ သမုဒယော စ, ဝိစယေန ဟာရေန ယေ သံယောဇနီယေသု ဓမ္မေသု ဝဇ္ဇံ န ပသ္သန္တိ, တေ ဩဃံ တရိသ္သန္တီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ န တရိသ္သန္တီတိ အတ္ထိ ဧသာ ယုတ္တိ စ ဝိစယော စ ဣဒံ နု ကိသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ, ကာမေသု သတ္တာတိ ပဉ္စ ကာမဂုဏာ, တံ ကာမတဏ္ဟာယ ပဒဋ္ဌာနံ။ သံယောဇနေ ဝဇ္ဇမပသ္သမာနာတိ အဝိဇ္ဇာယ ပဒဋ္ဌာနံ, န ဟိ ဇာတု သံယောဇနသင္ဂသတ္တာ ဩဃံ တရေယ္ယုံ ဝိပုလံ မဟန္တန္တိ ဥပာဒာနသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ ကာမေသု သတ္တာတိ ကာမာ ဒ္ဝိဓာ – ဝတ္ထုကာမာ စ ကိလေသကာမာ စ, တတ္ထ ကိလေသကာမာ ကာမတဏ္ဟာ ကာမတဏ္ဟာယ ယုတ္တာ ဘဝန္တိ ရူပတဏ္ဟာ ဘဝတဏ္ဟာ လက္ခဏေန ဟာရေန, သံယောဇနေ ဝဇ္ဇမပသ္သမာနာတိ သံယောဇနသ္သ။ ယော တတ္ထ ဆန္ဒရာဂော တသ္သ ကိံ ပဒဋ္ဌာနံ? သုခာ ဝေဒနာ ဒ္ဝေ စ ဣန္ဒ္ရိယာနိ – သုခိန္ဒ္ရိယဉ္စ သောမနသ္သိန္ဒ္ရိယဉ္စ။ ဣတိ သုခာယ ဝေဒနာယ ဂဟိတာယ တယောပိ ဝေဒနာ ဂဟိတာ ဟောန္တိ။ ဝေဒနာက္ခန္ဓေ ဂဟိတေ သဗ္ဗေ ပဉ္စက္ခန္ဓာ ဂဟိတာ ဟောန္တိ။ ရူပသဒ္ဒဂန္ဓရသဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဂဟိတာ, ဝတ္ထုကာမေသု ဂဟိတေသု သဗ္ဗာနိ ဆ ဗာဟိရာနိ အာယတနာနိ ဂဟိတာနိ ဟောန္တိ။ အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရေသု အာယတနေသု ယော သတော, အယံ ဝုစ္စတေ လက္ခဏော ဟာရော, တတ္ထ ယော ဩဠာရိကမ္ဟိ ကိလေသေ အဇ္ဈာဝသိတော သဗ္ဗကိလေသေသု ယော န တတော သုခုမတရေသု န ဝီတရာဂော ဘဝတိ။ တတ္ထ ဗာဟိရသံယောဇနံ မမန္တိ အဇ္ဈတ္တသံယောဇနံ အဟန္တိ။ တတ္ထ ဘဂဝတော ကော အဓိပ္ပာယော? ယေ ဩဃံ တရိတုကာမာ တေ သံယောဇနီယေသု ဓမ္မေသု အာဒီနဝာနုပသ္သိနော ဝိဟရိသ္သန္တီတိ အယမေတ္ထ ဘဂဝတော အဓိပ္ပာယော။ ကာမေသု သတ္တာတိ ယေသု စ သတ္တာ ယေန စ သတ္တာ ယေသဉ္စ သတ္တာ အယံ စတုဗ္ဗိဓော အာကာရော သဗ္ဗေသံ ဟာရဘာဂိယော။
Tattha katamā jhānapāramitā? Supāramitā mettā kāmesu sattā kāmasaṅgasattāti 24 yamhi sutte desanāya vohārena dve saccāni niddiṭṭhāni, dukkhañca samudayo ca, vicayena hārena ye saṃyojanīyesu dhammesu vajjaṃ na passanti, te oghaṃ tarissantīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Na tarissantīti atthi esā yutti ca vicayo ca idaṃ nu kissa padaṭṭhānaṃ, kāmesu sattāti pañca kāmaguṇā, taṃ kāmataṇhāya padaṭṭhānaṃ. Saṃyojane vajjamapassamānāti avijjāya padaṭṭhānaṃ, na hi jātu saṃyojanasaṅgasattā oghaṃ tareyyuṃ vipulaṃ mahantanti upādānassa padaṭṭhānaṃ. Kāmesu sattāti kāmā dvidhā – vatthukāmā ca kilesakāmā ca, tattha kilesakāmā kāmataṇhā kāmataṇhāya yuttā bhavanti rūpataṇhā bhavataṇhā lakkhaṇena hārena, saṃyojane vajjamapassamānāti saṃyojanassa. Yo tattha chandarāgo tassa kiṃ padaṭṭhānaṃ? Sukhā vedanā dve ca indriyāni – sukhindriyañca somanassindriyañca. Iti sukhāya vedanāya gahitāya tayopi vedanā gahitā honti. Vedanākkhandhe gahite sabbe pañcakkhandhā gahitā honti. Rūpasaddagandharasaphoṭṭhabbā gahitā, vatthukāmesu gahitesu sabbāni cha bāhirāni āyatanāni gahitāni honti. Ajjhattikabāhiresu āyatanesu yo sato, ayaṃ vuccate lakkhaṇo hāro, tattha yo oḷārikamhi kilese ajjhāvasito sabbakilesesu yo na tato sukhumataresu na vītarāgo bhavati. Tattha bāhirasaṃyojanaṃ mamanti ajjhattasaṃyojanaṃ ahanti. Tattha bhagavato ko adhippāyo? Ye oghaṃ taritukāmā te saṃyojanīyesu dhammesu ādīnavānupassino viharissantīti ayamettha bhagavato adhippāyo. Kāmesu sattāti yesu ca sattā yena ca sattā yesañca sattā ayaṃ catubbidho ākāro sabbesaṃ hārabhāgiyo.
၇၉. တတ္ထ ကတမာနိ တီဏိ ဝိပလ္လာသာနိ ပဒဋ္ဌာနာနိ စ? စိတ္တဝိပလ္လာသသ္သ ဒိဋ္ဌိဝိပလ္လာသသ္သ သညာဝိပလ္လာသသ္သ တယော ဝိပလ္လာသာ တီဏိ အကုသလမူလာနိ ပဒဋ္ဌာနံ။ တီဏိ အကုသလမူလာနိ ဟီနပ္ပဏီတကာရိယကမ္မသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ စတုန္နဉ္စ ဥပာဒာနာနံ ဒောသော အကုသလမူလံ ဒိသ္သတိ။ ဟီနပ္ပဏီတကာရိယကမ္မသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ ယထာ မာတုယာ ဝာ ပိတုနော ဝာ အညတရသ္သ ဝာ ပုန ဥဠာရသ္သ ဘိက္ခုနော အဘယံ ဒေတိ။ တတ္ထ အညော မိစ္ဆာ ပဋိပဇ္ဇေယ္ယ ကာယေန ဝာ ဝာစာယ ဝာ။ တတ္ထ သော ဗ္ယာပာဒမုပာဒာယ တေသံ ဥဠာရာနံ ရက္ခာဝရဏဂုတ္တိယာ အနုပာလယန္တော ယော ဥဠာရာနံ အဘယံ ဒေတိ။ တေသံ အဘယေ ဒိန္နေ ယော တတ္ထ မိစ္ဆာ ပဋိပဇ္ဇေယ္ယ။ တတ္ထ သော ဗ္ယာပာဒံ ဥပာဒာယန္တော ဒောသဇံ ကမ္မံ ကရောတိ။ ယော တတ္ထ အသာဓု ဣန္ဒ္ရိယာ နီဝရဏံ ယံ တေသံ အဘယံ ဒက္ခိဏတော သညံ ဣဒံ ပဏီတံ ကာရဏံ မယာ ပုန တတ္ထ မိစ္ဆာပဋိပတ္တိ အယံ ဗ္ယာပာဒော ဟီနဂမိဝကမ္မံ လောဘော မောဟော စ ဣမာနိ နီဝရဏာနိ ဝစနာနိ တာနိ စတ္တာရိ ဥပာဒာနာနိ တေဟိ စတူဟိ ဥပာဒာနေဟိ ယော သော ဥပာဒာနော ဣတ္ထီ ဝာ ပုရိသော ဝာ တေသံ ပဉ္စက္ခန္ဓာနံ တေယေဝ ဥပာဒာနော သမုဒယော ဣဒံ ဒုက္ခဉ္စ သမုဒယော စ သောယေဝ ဒေသနာဟာရော။
79. Tattha katamāni tīṇi vipallāsāni padaṭṭhānāni ca? Cittavipallāsassa diṭṭhivipallāsassa saññāvipallāsassa tayo vipallāsā tīṇi akusalamūlāni padaṭṭhānaṃ. Tīṇi akusalamūlāni hīnappaṇītakāriyakammassa padaṭṭhānaṃ. Catunnañca upādānānaṃ doso akusalamūlaṃ dissati. Hīnappaṇītakāriyakammassa padaṭṭhānaṃ. Yathā mātuyā vā pituno vā aññatarassa vā puna uḷārassa bhikkhuno abhayaṃ deti. Tattha añño micchā paṭipajjeyya kāyena vā vācāya vā. Tattha so byāpādamupādāya tesaṃ uḷārānaṃ rakkhāvaraṇaguttiyā anupālayanto yo uḷārānaṃ abhayaṃ deti. Tesaṃ abhaye dinne yo tattha micchā paṭipajjeyya. Tattha so byāpādaṃ upādāyanto dosajaṃ kammaṃ karoti. Yo tattha asādhu indriyā nīvaraṇaṃ yaṃ tesaṃ abhayaṃ dakkhiṇato saññaṃ idaṃ paṇītaṃ kāraṇaṃ mayā puna tattha micchāpaṭipatti ayaṃ byāpādo hīnagamivakammaṃ lobho moho ca imāni nīvaraṇāni vacanāni tāni cattāri upādānāni tehi catūhi upādānehi yo so upādāno itthī vā puriso vā tesaṃ pañcakkhandhānaṃ teyeva upādāno samudayo idaṃ dukkhañca samudayo ca soyeva desanāhāro.
တတ္ထ ကာမေသု ယေ န ပဇ္ဇန္တိ, တေ အာဒီနဝာနုပသ္သနာယ ပဇ္ဇန္တိ။ ဣတိသ္သာ ကာမဓာတုယာ နိက္ခမိတုကာမတာ, အယံ ဝုစ္စတိ နေက္ခမ္မစ္ဆန္ဒော။ ယော တတ္ထ အနဘိသင္ခာရာနံ ကိဉ္စိ ဝိသောဓေတိ တသ္သ ဓာဝရာ ဝာ, အယံ အဗ္ယာပာဒစ္ဆန္ဒော။ ကိဉ္စိ ဝိဟိံသတိ, အယံ ဝိဟိံသာဆန္ဒော။ ဣတိ နေက္ခမ္မာဘိနီဟတာ တယော ဆန္ဒာ – နေက္ခမ္မစ္ဆန္ဒော အဗ္ယာပာဒစ္ဆန္ဒော အဝိဟိံသာဆန္ဒော။ တတ္ထ နေက္ခမ္မစ္ဆန္ဒော အလောဘော; အဗ္ယာပာဒစ္ဆန္ဒော အဒောသော; အဝိဟိံသာဆန္ဒော အမောဟော။ ဣမာနိ တီဏိ ကုသလမူလာနိ အဋ္ဌသု သမ္ပတ္တေသု ပရဟိတာနိ, တေသံယေဝ စတုန္နံ ဥပာဒာနာနံ နိရောဓာယ သံဝတ္တန္တိ။ သစေ ဝာ ပုန ကမ္မံ ကရေယ္ယ ကဏ္ဟံ ဝာ သုက္ကံ ဝာ တသ္သ ဝိပာကဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ဣဒံ ကမ္မံ အကဏ္ဟံ အသုက္ကံ ကမ္မက္ခယာယ သံဝတ္တတိ။ တတ္ထ ယော တိဏ္ဏံ အကုသလမူလာနံ နိရောဓော, အယံ နိရောဓော။ သောယေဝ မဂ္ဂော တတ္ထ ပဋိပဒာနိ ဣမာနိ ဒ္ဝေ သစ္စာနိ ဣမာနိ စတ္တာရိ သစ္စာနိ အာဝဋ္ဋော ဟာရော။
Tattha kāmesu ye na pajjanti, te ādīnavānupassanāya pajjanti. Itissā kāmadhātuyā nikkhamitukāmatā, ayaṃ vuccati nekkhammacchando. Yo tattha anabhisaṅkhārānaṃ kiñci visodheti tassa dhāvarā vā, ayaṃ abyāpādacchando. Kiñci vihiṃsati, ayaṃ vihiṃsāchando. Iti nekkhammābhinīhatā tayo chandā – nekkhammacchando abyāpādacchando avihiṃsāchando. Tattha nekkhammacchando alobho; abyāpādacchando adoso; avihiṃsāchando amoho. Imāni tīṇi kusalamūlāni aṭṭhasu sampattesu parahitāni, tesaṃyeva catunnaṃ upādānānaṃ nirodhāya saṃvattanti. Sace vā puna kammaṃ kareyya kaṇhaṃ vā sukkaṃ vā tassa vipākahānāya saṃvattanti. Idaṃ kammaṃ akaṇhaṃ asukkaṃ kammakkhayāya saṃvattati. Tattha yo tiṇṇaṃ akusalamūlānaṃ nirodho, ayaṃ nirodho. Soyeva maggo tattha paṭipadāni imāni dve saccāni imāni cattāri saccāni āvaṭṭo hāro.
ကာမေသု သတ္တာတိ ယေ သေက္ခာ, တေ ဧကေနေဝာကာရေန သတ္တာ။ ယေ ပုထုဇ္ဇနာ, တေ ဒ္ဝီဟာကာရေဟိ သတ္တာ, တသ္သာယံ ပဉ္ဟော ဝိဘဇ္ဇဗ္ယာကရဏီယော ဝတ္တဗ္ဗော။ ကိဉ္စာပိ သောတာပန္နော ပဋိသေဝနာယ, နော စ ခော အဘိနိဝေသေ သတ္တော ယော ဟိ အပစယာယ ပဒဟတိ, န ဥပစယာယ။ သေက္ခော ဟိ ကိလေသဝသေန ကာမေ ပဋိသေဝတိ။ ပုထုဇ္ဇနော ပန ကိလေသသမုဋ္ဌာနာယ ကာမေ ပဋိသေဝတိ။ တတ္ထ ကာမေသု သတ္တာနံ စတုဩဃံ တရိသ္သတီတိ ဝိဘဇ္ဇဗ္ယာကရဏီယော, အယံ ဝိဘတ္တိ။
Kāmesu sattāti ye sekkhā, te ekenevākārena sattā. Ye puthujjanā, te dvīhākārehi sattā, tassāyaṃ pañho vibhajjabyākaraṇīyo vattabbo. Kiñcāpi sotāpanno paṭisevanāya, no ca kho abhinivese satto yo hi apacayāya padahati, na upacayāya. Sekkho hi kilesavasena kāme paṭisevati. Puthujjano pana kilesasamuṭṭhānāya kāme paṭisevati. Tattha kāmesu sattānaṃ catuoghaṃ tarissatīti vibhajjabyākaraṇīyo, ayaṃ vibhatti.
၈၀. ပရိဝတ္တနောတိ ကာမေ ယေ နေဝ သဇ္ဇန္တိ န စ သံယောဇနေဟိ သံယုတ္တာ, တေ ဩဃံ တရိသ္သန္တိ ဝိပုလံ မဟန္တန္တိ။ အယံ သုတ္တသ္သ ပဋိပက္ခော။
80. Parivattanoti kāme ye neva sajjanti na ca saṃyojanehi saṃyuttā, te oghaṃ tarissanti vipulaṃ mahantanti. Ayaṃ suttassa paṭipakkho.
ဝေဝစနန္တိ ယော ကာမေသု သတ္တော ယော စ တတ္ထ ကာမာနံ ဂုဏော, တတ္ထ ဝိသော သတ္တော။ ယေပိ ကာမာနံ အာဟာရာ ဓမ္မာ, တတ္ထ ဝိသော သတ္တော။ တတ္ထိမံ ကာမာနံ ဝေဝစနံ ပာကော ရဇော သလ္လံ ဂဏ္ဍော ဤတိ ဥပဒ္ဒဝောတိ။ ယာနိ ဝာ ပန အညာနိ ဝေဝစနာနိ တတ္ထ ဝိသော သတ္တောတိ ဝေဝစနံ။ သတ္တော ဗန္ဓော မုစ္ဆိတော ဂဓိတော အဇ္ဈောသိတော ကာမေ အဇ္ဈာပန္နာ ပရိမုတ္တော တဗ္ဗဟုလဝိဟာရီတိ။ ယာနိ ဝာ ပန အညာနိ ဝေဝစနာနိ, အယံ ဝေဝစနော နာမ။ ကာမပ္ပစာရပညတ္တိယာ ကိလေသဂောစရပညတ္တိယာ ပညတ္တာ စိတ္တန္တိ ဝေဝစနံ။ သတ္တော တဗ္ဗဟုလဝိဟာရီတိ ယာနိ ဝာ ပန အညာနိ။ ဣမေ ကာမပ္ပစာရပညတ္တိယာ ကိလေသဂောစရ ပညတ္တိယာ ပညတ္တာ, ဗီဇပညတ္တိယာ ပညတ္တာ, သင္ခာရာ သံယောဇနပညတ္တိယာ ပညတ္တာ, ဥပာဒာနံ ဟေတုပညတ္တိယာ ပညတ္တံ, ပုဂ္ဂလော ပုထုပညတ္တိယာ ပညတ္တော။
Vevacananti yo kāmesu satto yo ca tattha kāmānaṃ guṇo, tattha viso satto. Yepi kāmānaṃ āhārā dhammā, tattha viso satto. Tatthimaṃ kāmānaṃ vevacanaṃ pāko rajo sallaṃ gaṇḍo īti upaddavoti. Yāni vā pana aññāni vevacanāni tattha viso sattoti vevacanaṃ. Satto bandho mucchito gadhito ajjhosito kāme ajjhāpannā parimutto tabbahulavihārīti. Yāni vā pana aññāni vevacanāni, ayaṃ vevacano nāma. Kāmappacārapaññattiyā kilesagocarapaññattiyā paññattā cittanti vevacanaṃ. Satto tabbahulavihārīti yāni vā pana aññāni. Ime kāmappacārapaññattiyā kilesagocara paññattiyā paññattā, bījapaññattiyā paññattā, saṅkhārā saṃyojanapaññattiyā paññattā, upādānaṃ hetupaññattiyā paññattaṃ, puggalo puthupaññattiyā paññatto.
ဩတရဏောတိ ဣမာယ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒော ဒုက္ခဉ္စ သမုဒယော စ။ ယေ ကိလေသာ ယေ သင္ခာရာ သံယောဇနာနိ စ ပဉ္စသု ခန္ဓေသု သင္ခာရက္ခန္ဓော ဓမ္မာယတနေသု အကုသလာ ဓမ္မာယတနာနိ ဣန္ဒ္ရိယေသု သုခိန္ဒ္ရိယဉ္စ, သောမနသ္သိန္ဒ္ရိယဉ္စ, အယံ ဣန္ဒ္ရိယောတရဏော။
Otaraṇoti imāya paṭiccasamuppādo dukkhañca samudayo ca. Ye kilesā ye saṅkhārā saṃyojanāni ca pañcasu khandhesu saṅkhārakkhandho dhammāyatanesu akusalā dhammāyatanāni indriyesu sukhindriyañca, somanassindriyañca, ayaṃ indriyotaraṇo.
သောဓနောတိ ဧတ္တကော။ ဧသေဝ အာရမ္ဘော နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗော သုတ္တတ္ထော။
Sodhanoti ettako. Eseva ārambho niddisitabbo suttattho.
အဓိဋ္ဌာနောတိ ဣမေ ဓမ္မာ အတ္ထိ ဧကတ္တတာယ ပညတ္တာ အတ္ထိ ဝေမတ္တတာယ။ ယေ သညာ ဗာဟိရော ကာမေ, တေ ဝေမတ္တတာယ ပညတ္တာ။ ပဉ္စသု ကာမဂုဏေသု သတ္တာတိ ပရိယုဋ္ဌာနဝိပလ္လာသာ ဝေမတ္တတာယ ပညတ္တာ ဩဃံ တရေယ္ယုံ။ ဝိပုလံ မဟန္တန္တိ အဝိဇ္ဇာ ဧကတ္တတာယ ပညတ္တာ။
Adhiṭṭhānoti ime dhammā atthi ekattatāya paññattā atthi vemattatāya. Ye saññā bāhiro kāme, te vemattatāya paññattā. Pañcasu kāmaguṇesu sattāti pariyuṭṭhānavipallāsā vemattatāya paññattā oghaṃ tareyyuṃ. Vipulaṃ mahantanti avijjā ekattatāya paññattā.
ပရိက္ခာရောတိ တသ္သ ကော ဟေတု ကော ပစ္စယော? အာရမ္မဏပစ္စယတာယ ပစ္စယော။ အယောနိသော စ မနသိကာရော သန္နိသ္သယသ္သ ပစ္စယတာယ ပစ္စယော။ အဝိဇ္ဇာ သမနန္တရပစ္စယတာယ ပစ္စယော။ ရာဂာနုသယော ဟေတုပစ္စယတာယ ပစ္စယော။ အယံ ဟေတု, အယံ ပစ္စယော။
Parikkhāroti tassa ko hetu ko paccayo? Ārammaṇapaccayatāya paccayo. Ayoniso ca manasikāro sannissayassa paccayatāya paccayo. Avijjā samanantarapaccayatāya paccayo. Rāgānusayo hetupaccayatāya paccayo. Ayaṃ hetu, ayaṃ paccayo.
သမာရောပနော ပစ္စယောတိ ယေ ကာမေသု သတ္တာ သုဂတာ သုရူပာတိ အယံ ကာမဓာတုယာ ဆန္ဒော ရာဂော တေ အပုညမယာ သင္ခာရာ။ တေ ကိံ ပစ္စယာ? အဝိဇ္ဇာ ပစ္စယာ။ တေ ကိသ္သ ပစ္စယာ? ဝိညာဏသ္သ ပစ္စယာ။ ဣတိ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင္ခာရာ။ သင္ခာရပစ္စယာ ဝိညာဏံ ယာဝ ဇရာမရဏံ ဧဝမေတသ္သ ကေဝလသ္သ မဟတော ဒုက္ခက္ခန္ဓသ္သ သမုဒယော ဟောတိ ဧကံ သုတ္တံ ဂတံ။ ပဉ္စနီဝရဏိကံ သုတ္တံ ကာတဗ္ဗံ။
Samāropano paccayoti ye kāmesu sattā sugatā surūpāti ayaṃ kāmadhātuyā chando rāgo te apuññamayā saṅkhārā. Te kiṃ paccayā? Avijjā paccayā. Te kissa paccayā? Viññāṇassa paccayā. Iti avijjāpaccayā saṅkhārā. Saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ yāva jarāmaraṇaṃ evametassa kevalassa mahato dukkhakkhandhassa samudayo hoti ekaṃ suttaṃ gataṃ. Pañcanīvaraṇikaṃ suttaṃ kātabbaṃ.
၈၁. တတ္ထ ကတမော ဒေသနာဟာရော နာမ? ယာ စ အဘိဇ္ဈာ ယော စ ဗ္ယာပာဒော ယဉ္စ ဥဒ္ဓစ္စံ, အယံ တဏ္ဟာ။ ယဉ္စ ထိနမိဒ္ဓံ, ယဉ္စ ကုက္ကုစ္စံ ယာ စ ဝိစိကိစ္ဆာ, အယံ ဒိဋ္ဌိ။ ယာ ပန ကာယသ္သ အကမ္မနိယတာ ကိဉ္စာပိ တံ မိဒ္ဓံ နော တု သဘာဝကိလေသတာယ ကိလေသော, ဣတိ ယာ စ စိတ္တသလ္လီယနာ ယာ စ ကာယာကမ္မနိယတာ, အယံ ပက္ခောပကိလေသော န တု သဘာဝကိလေသော။ တတ္ထ အတ္တသညာနုပစိတ္တံ ကိလမထော ကုက္ကုစ္စာနုပစိတ္တံ ထိနံ ယာ စိတ္တသ္သ လီယနာ, ဣတိ ဣမေ ပဉ္စ နီဝရဏာ စတ္တာရိ နီဝရဏာနိ သဘာဝကိလေသာ ထိနမိဒ္ဓံ နီဝရဏပက္ခောပကိလေသော။ ယထာ စတ္တာရော အာသဝာ သဘာဝအာသဝတာယ အာသဝာ နော တု စိတ္တသာသဝတာယ အာသဝာ။ သဘာဝတာယ အာသဝာ။ ပက္ခေ အာသဝတာယ အာသဝာ။ အထ ပနာဟ သုတ္တန္တံ ယေန တေ သမ္ပယုတ္တာ ဝာ ဝိပ္ပယုတ္တာ ဝာ အာသဝာ, တေယေဝ ဧတေ ဝတ္တဗ္ဗာ သာသဝာ ဝာ အနာသဝာ ဝာ။
81. Tattha katamo desanāhāro nāma? Yā ca abhijjhā yo ca byāpādo yañca uddhaccaṃ, ayaṃ taṇhā. Yañca thinamiddhaṃ, yañca kukkuccaṃ yā ca vicikicchā, ayaṃ diṭṭhi. Yā pana kāyassa akammaniyatā kiñcāpi taṃ middhaṃ no tu sabhāvakilesatāya kileso, iti yā ca cittasallīyanā yā ca kāyākammaniyatā, ayaṃ pakkhopakileso na tu sabhāvakileso. Tattha attasaññānupacittaṃ kilamatho kukkuccānupacittaṃ thinaṃ yā cittassa līyanā, iti ime pañca nīvaraṇā cattāri nīvaraṇāni sabhāvakilesā thinamiddhaṃ nīvaraṇapakkhopakileso. Yathā cattāro āsavā sabhāvaāsavatāya āsavā no tu cittasāsavatāya āsavā. Sabhāvatāya āsavā. Pakkhe āsavatāya āsavā. Atha panāha suttantaṃ yena te sampayuttā vā vippayuttā vā āsavā, teyeva ete vattabbā sāsavā vā anāsavā vā.
တတ္ထ ကတမော ဝိစယော။ အဘိဇ္ဈာ ကာမတဏ္ဟာ ရူပတဏ္ဟာ ဘဝတဏ္ဟာ။ ယံ ဝာ ပန ကိဉ္စိ အဇ္ဈောသာနဂတံ သာသဝာ အဘိဇ္ဈိတသ္သ မေတ္တာနုပသ္သိယ ယော အနတ္ထံ စရတိ။ တတ္ထ ယော ဗ္ယာပာဒံ ဥပ္ပာဒေတိ, အစရိ စရိသ္သတီတိ။ ဧဝံ နဝ အာဃာတဝတ္ထူနိ ကတ္တဗ္ဗာနိ, တသ္သေဝံ ဗ္ယာပာဒာနုပသ္သိသ္သ ကိလေသော ယော ပရိဒာဟော ကာယကိလမထော အကမ္မနိယတာ မိဒ္ဓံ။ စိတ္တာနုပသ္သိသ္သ ပဋိဃာတေန ခိယနာ, ဣဒံ ထိနမိဒ္ဓံ။ တတ္ထ အဓိကရဏအဝူပသမော, ဣဒံ ဥဒ္ဓစ္စံ။ ယံ ကိံ ကသထမီတိ 25 ဣဒံ ကုက္ကုစ္စံ။ ယံ ယထာ ဣဒံ သန္တီရဏံ, အယံ ဝိစိကိစ္ဆာ။ တတ္ထ အဝိဇ္ဇာ စ တဏ္ဟာ စ အတ္ထိ, ဣဒံ ပရိယုဋ္ဌာနံ။ အာဝရဏံ နီဝရဏံ ဆဒနံ ဥပက္ကိလေသော စ အတ္ထိ, ဣဒံ ကာမစ္ဆန္ဒော ကာမရာဂပရိယုဋ္ဌာနသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ ဗ္ယာပာဒော ဗ္ယာပာဒပရိယုဋ္ဌာနသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ ထိနမိဒ္ဓံ ထိနမိဒ္ဓပရိယုဋ္ဌာနသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ အဝိဇ္ဇာပရိယုဋ္ဌာနသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ ဝိစိကိစ္ဆာ ဝိစိကိစ္ဆာပရိယုဋ္ဌာနသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ ကာမရာဂပရိယုဋ္ဌာနံ အနုသယသံယောဇနသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ ဗ္ယာပာဒပရိယုဋ္ဌာနံ ပဋိဃသံယောဇနသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ ထိနမိဒ္ဓပရိယုဋ္ဌာနံ မာနသံယောဇနသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ အဝိဇ္ဇာပရိယုဋ္ဌာနဉ္စ ဝိစိကိစ္ဆာပရိယုဋ္ဌာနဉ္စ ဒိဋ္ဌိသံယောဇနသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။
Tattha katamo vicayo. Abhijjhā kāmataṇhā rūpataṇhā bhavataṇhā. Yaṃ vā pana kiñci ajjhosānagataṃ sāsavā abhijjhitassa mettānupassiya yo anatthaṃ carati. Tattha yo byāpādaṃ uppādeti, acari carissatīti. Evaṃ nava āghātavatthūni kattabbāni, tassevaṃ byāpādānupassissa kileso yo paridāho kāyakilamatho akammaniyatā middhaṃ. Cittānupassissa paṭighātena khiyanā, idaṃ thinamiddhaṃ. Tattha adhikaraṇaavūpasamo, idaṃ uddhaccaṃ. Yaṃ kiṃ kasathamīti 26 idaṃ kukkuccaṃ. Yaṃ yathā idaṃ santīraṇaṃ, ayaṃ vicikicchā. Tattha avijjā ca taṇhā ca atthi, idaṃ pariyuṭṭhānaṃ. Āvaraṇaṃ nīvaraṇaṃ chadanaṃ upakkileso ca atthi, idaṃ kāmacchando kāmarāgapariyuṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ. Byāpādo byāpādapariyuṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ. Thinamiddhaṃ thinamiddhapariyuṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ. Uddhaccakukkuccaṃ avijjāpariyuṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ. Vicikicchā vicikicchāpariyuṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ. Kāmarāgapariyuṭṭhānaṃ anusayasaṃyojanassa padaṭṭhānaṃ. Byāpādapariyuṭṭhānaṃ paṭighasaṃyojanassa padaṭṭhānaṃ. Thinamiddhapariyuṭṭhānaṃ mānasaṃyojanassa padaṭṭhānaṃ. Avijjāpariyuṭṭhānañca vicikicchāpariyuṭṭhānañca diṭṭhisaṃyojanassa padaṭṭhānaṃ.
တတ္ထ ကတမော လက္ခဏော ဟာရော? ကာမရာဂပရိယုဋ္ဌာနေ ဝုတ္တေ သဗ္ဗာနိ ပရိယုဋ္ဌာနာနိ ဝုတ္တာနိ ဟောန္တီတိ။ သံယောဇနေသု ဝုတ္တေသု သဗ္ဗသံယောဇနာနိ ဝုတ္တာနိ ဟောန္တိ။ အယံ လက္ခဏော ဟာရော။
Tattha katamo lakkhaṇo hāro? Kāmarāgapariyuṭṭhāne vutte sabbāni pariyuṭṭhānāni vuttāni hontīti. Saṃyojanesu vuttesu sabbasaṃyojanāni vuttāni honti. Ayaṃ lakkhaṇo hāro.
၈၂. တတ္ထ ကတမော စတုဗ္ယူဟော ဟာရော? ယေ ဣမေ ပဉ္စ နီဝရဏာ ဈာနပဋိပက္ခော သော ဒုက္ခသမုဒယော။ ယံ ဖလံ, ဣဒံ ဒုက္ခံ။ တတ္ထ ကာမစ္ဆန္ဒသ္သ နေက္ခမ္မဝိတက္ကော ပဋိပက္ခော; ဗ္ယာပာဒသ္သ အဗ္ယာပာဒဝိတက္ကော ပဋိပက္ခော; တိဏ္ဏံ နီဝရဏာနံ အဝိဟိံသာဝိတက္ကော ပဋိပက္ခော။ ဣတိ ဣမေ တယော ဝိတက္ကာ။ နေက္ခမ္မဝိတက္ကော သမာဓိက္ခန္ဓံ ဘဇတိ။ အဗ္ယာပာဒဝိတက္ကော သီလက္ခန္ဓံ ဘဇတိ။ အဝိဟိံသာဝိတက္ကော ပညာက္ခန္ဓံ ဘဇတိ။ ဣမေ တယော ခန္ဓာ။ အရိယော အဋ္ဌင္ဂိကော မဂ္ဂော နီဝရဏပ္ပဟာနာယ သံဝတ္တတိ။ ယံ နီဝရဏပ္ပဟာနံ, အယံ နိရောဓော။ ဣမာနိ စတ္တာရိ သစ္စာနိ။ အယံ စတုဗ္ယူဟော ဟာရော။
82. Tattha katamo catubyūho hāro? Ye ime pañca nīvaraṇā jhānapaṭipakkho so dukkhasamudayo. Yaṃ phalaṃ, idaṃ dukkhaṃ. Tattha kāmacchandassa nekkhammavitakko paṭipakkho; byāpādassa abyāpādavitakko paṭipakkho; tiṇṇaṃ nīvaraṇānaṃ avihiṃsāvitakko paṭipakkho. Iti ime tayo vitakkā. Nekkhammavitakko samādhikkhandhaṃ bhajati. Abyāpādavitakko sīlakkhandhaṃ bhajati. Avihiṃsāvitakko paññākkhandhaṃ bhajati. Ime tayo khandhā. Ariyo aṭṭhaṅgiko maggo nīvaraṇappahānāya saṃvattati. Yaṃ nīvaraṇappahānaṃ, ayaṃ nirodho. Imāni cattāri saccāni. Ayaṃ catubyūho hāro.
တတ္ထ ကတမော အာဝဋ္ဋော ဟာရော? ပဉ္စ နီဝရဏာနိ ဒသ ဘဝန္တိ။ ယဒပိ အဇ္ဈတ္တံ သာရဇ္ဇတိ , တဒပိ နီဝရဏံ။ ယဒပိ ဗဟိဒ္ဓာ သာရဇ္ဇတိ, တဒပိ နီဝရဏံ, ဧဝံ ယာဝ ဝိစိကိစ္ဆာ ဣမေ ဒသ နီဝရဏာ။ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓာ ကိလေသာ ဣမာနိ ဒ္ဝေ သံယောဇနာနိ အဇ္ဈတ္တသံယောဇနဉ္စ ဗဟိဒ္ဓာသံယောဇနဉ္စ။ တတ္ထ အဟန္တိ အဇ္ဈတ္တံ, မမန္တိ ဗဟိဒ္ဓာ။ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ အဇ္ဈတ္တံ, ဧကသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ ဗဟိဒ္ဓာ။ ယော အဇ္ဈတ္တံ ဆန္ဒရာဂော ရူပေသု အဝီတရာဂော ဘဝတိ အဝီတစ္ဆန္ဒော။ ဧဝံ ယာဝ ဝိညာဏေ, အယံ အဇ္ဈတ္တာ တဏ္ဟာ။ ယံ ဆသု ဗာဟိရေသု အာယတနေသု တီသု စ ဘဝေသု အဇ္ဈောသာနံ, အယံ ဗဟိဒ္ဓာ တဏ္ဟာ။ ဣမာနိ ဒ္ဝေ သစ္စာနိ သံယောဇနာနိ သံယောဇနီယာ စ ဓမ္မာ။ တတ္ထ သံယောဇနေသု ဓမ္မေသု ယာ နိဗ္ဗိဒာနုပသ္သနာ စ, အယံ မဂ္ဂော။ ယံ သံယောဇနပ္ပဟာနံ, အယံ နိရောဓော။ အယံ အာဝဋ္ဋော ဟာရော။
Tattha katamo āvaṭṭo hāro? Pañca nīvaraṇāni dasa bhavanti. Yadapi ajjhattaṃ sārajjati , tadapi nīvaraṇaṃ. Yadapi bahiddhā sārajjati, tadapi nīvaraṇaṃ, evaṃ yāva vicikicchā ime dasa nīvaraṇā. Ajjhattabahiddhā kilesā imāni dve saṃyojanāni ajjhattasaṃyojanañca bahiddhāsaṃyojanañca. Tattha ahanti ajjhattaṃ, mamanti bahiddhā. Sakkāyadiṭṭhi ajjhattaṃ, ekasaṭṭhi diṭṭhigatāni bahiddhā. Yo ajjhattaṃ chandarāgo rūpesu avītarāgo bhavati avītacchando. Evaṃ yāva viññāṇe, ayaṃ ajjhattā taṇhā. Yaṃ chasu bāhiresu āyatanesu tīsu ca bhavesu ajjhosānaṃ, ayaṃ bahiddhā taṇhā. Imāni dve saccāni saṃyojanāni saṃyojanīyā ca dhammā. Tattha saṃyojanesu dhammesu yā nibbidānupassanā ca, ayaṃ maggo. Yaṃ saṃyojanappahānaṃ, ayaṃ nirodho. Ayaṃ āvaṭṭo hāro.
တတ္ထ ကတမော ဝိဘတ္တိဟာရော? သံယောဇနန္တိ န ဧတံ ဧကံသေန။ မာနသံယောဇနံ ဒိဋ္ဌိဘာဂိယန္တိ န တံ ဧကံသေန အဒိဋ္ဌမာနံ နိသ္သာယမာနံ န ပဇဟတိ။ ယော ပဉ္စ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယော မာနော ကိဉ္စာပိ သော ဒိဋ္ဌိပက္ခေ သိယာ။ န တု ဩရမ္ဘာဂိယံ သံယောဇနံ တသ္သ ပဟာနာယ သံဝတ္တတီတိ။ ယော စ အဟံကာရော န ပဝိဒ္ဓောယံ ပနသ္သ ဧဝံ ဟောတိ။ ကဒာသု နာမာဟံ တံ သန္တံ အာယတနံ သစ္ဆိကတ္ဝာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိသ္သာမိ, ယံ အရိယာ သန္တံ အာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိသ္သန္တီတိ, အယံ အဘိဇ္ဈာ န စ တံ နီဝရဏံ။ အတ္ထိ ပန အရဟတော ကာယကိလေသမိဒ္ဓဉ္စ ဩက္ကမတိ န စ တံ နီဝရဏံ တသ္သ ထိနမိဒ္ဓံ နီဝရဏန္တိ။ န ဧကံသေန။ အယံ ဝိဘတ္တိဟာရော။
Tattha katamo vibhattihāro? Saṃyojananti na etaṃ ekaṃsena. Mānasaṃyojanaṃ diṭṭhibhāgiyanti na taṃ ekaṃsena adiṭṭhamānaṃ nissāyamānaṃ na pajahati. Yo pañca uddhambhāgiyo māno kiñcāpi so diṭṭhipakkhe siyā. Na tu orambhāgiyaṃ saṃyojanaṃ tassa pahānāya saṃvattatīti. Yo ca ahaṃkāro na paviddhoyaṃ panassa evaṃ hoti. Kadāsu nāmāhaṃ taṃ santaṃ āyatanaṃ sacchikatvā upasampajja viharissāmi, yaṃ ariyā santaṃ āyatanaṃ upasampajja viharissantīti, ayaṃ abhijjhā na ca taṃ nīvaraṇaṃ. Atthi pana arahato kāyakilesamiddhañca okkamati na ca taṃ nīvaraṇaṃ tassa thinamiddhaṃ nīvaraṇanti. Na ekaṃsena. Ayaṃ vibhattihāro.
ပရိဝတ္တနောတိ ပဉ္စ နီဝရဏာ ပဉ္စင္ဂိကေန ဈာနေန ပဟာနံ ဂစ္ဆန္တိ။ အယံ တေသံ ပဋိပက္ခော နီဝရဏော အသုကသ္သ ပဟီနာတိ န အညာနုမိနိတဗ္ဗံ, ပရမတ္ထမဇ္ဈတ္တံ, အယံ ပရိဝတ္တနာ။
Parivattanoti pañca nīvaraṇā pañcaṅgikena jhānena pahānaṃ gacchanti. Ayaṃ tesaṃ paṭipakkho nīvaraṇo asukassa pahīnāti na aññānuminitabbaṃ, paramatthamajjhattaṃ, ayaṃ parivattanā.
တတ္ထ ကတမော ဝေဝစနော? ကာမစ္ဆန္ဒော ဆန္ဒရာဂော ပေမံ နိကန္တီတိ ဝေဝစနံ။ နီဝရဏံ ဆဒနံ ဥပက္ကိလေသော ပရိယုဋ္ဌာနန္တိ ဝေဝစနံ။
Tattha katamo vevacano? Kāmacchando chandarāgo pemaṃ nikantīti vevacanaṃ. Nīvaraṇaṃ chadanaṃ upakkileso pariyuṭṭhānanti vevacanaṃ.
ပညတ္တီတိ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ ကိစ္စပညတ္တိယာ 27 ပညတ္တိ, ဗ္ယာပာဒော ဝိက္ခေပပညတ္တိယာ ပညတ္တိ, ထိနမိဒ္ဓံ အသမုဂ္ဃာတပညတ္တိယာ ပညတ္တိ။ ဧဝံ သဗ္ဗေပိ ဧတေ ပဉ္စ နီဝရဏာ ဣမမ္ဟိ သုတ္တေ ဝိက္ခေပပညတ္တိယာ ပညတ္တိ။
Paññattīti avijjāpaccayā kiccapaññattiyā 28 paññatti, byāpādo vikkhepapaññattiyā paññatti, thinamiddhaṃ asamugghātapaññattiyā paññatti. Evaṃ sabbepi ete pañca nīvaraṇā imamhi sutte vikkhepapaññattiyā paññatti.
တတ္ထ ကတမော ဩတရဏော? ဣမေ ပဉ္စ နီဝရဏာ အဝိဇ္ဇာ စ တဏ္ဟာ စ တတ္ထ အဝိဇ္ဇာမူလာ နီဝရဏာ။ ယာ တဏ္ဟာ ဣမေ သင္ခာရာ, တေ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ ဣမေ ဒ္ဝေ ဓမ္မာ ပဉ္စသု ခန္ဓေသု သင္ခာရက္ခန္ဓပရိယာပန္နာ, အာယတနေသု ဓမ္မာယတနံ, ဓာတူသု ဓမ္မဓာတု, ဣန္ဒ္ရိယေသု ဣမေသံ ဓမ္မာနံ ပဒဋ္ဌာနံ သုခိန္ဒ္ရိယသ္သ စ သောမနသ္သိန္ဒ္ရိယသ္သ စ ဣတ္ထိန္ဒ္ရိယသ္သ စ ပုရိသိန္ဒ္ရိယသ္သ စ။
Tattha katamo otaraṇo? Ime pañca nīvaraṇā avijjā ca taṇhā ca tattha avijjāmūlā nīvaraṇā. Yā taṇhā ime saṅkhārā, te avijjāpaccayā ime dve dhammā pañcasu khandhesu saṅkhārakkhandhapariyāpannā, āyatanesu dhammāyatanaṃ, dhātūsu dhammadhātu, indriyesu imesaṃ dhammānaṃ padaṭṭhānaṃ sukhindriyassa ca somanassindriyassa ca itthindriyassa ca purisindriyassa ca.
တတ္ထ ကတမော သောဓနော ဟာရော? ဣဒံ သုတ္တံ ယထာ အာရဗ္ဘ နိက္ခိတ္တံ သော အတ္ထော ဘာသိတော ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ပဒေဟိ။
Tattha katamo sodhano hāro? Idaṃ suttaṃ yathā ārabbha nikkhittaṃ so attho bhāsito imehi pañcahi padehi.
တတ္ထ ကာမစ္ဆန္ဒော စ ဗ္ယာပာဒော စ ဝိစိကိစ္ဆာ စ န ဧကတ္တတာယ ပညတ္တာ, ကာမာတိ န ဧကတ္တတာယ ပညတ္တာ, အထ ခလု ဝေမတ္တတာယ ပညတ္တာ။ အယံ အဓိဋ္ဌာနော ဟာရော။
Tattha kāmacchando ca byāpādo ca vicikicchā ca na ekattatāya paññattā, kāmāti na ekattatāya paññattā, atha khalu vemattatāya paññattā. Ayaṃ adhiṭṭhāno hāro.
တတ္ထ ကတမော ပရိက္ခာရော? ကာမစ္ဆန္ဒသ္သ အယောနိသော မနသိကာရော သုဘာရမ္မဏပစ္စယော; သုဘနိမိတ္တဉ္စ ဟေတု။ ဗ္ယာပာဒသ္သ အယောနိသော မနသိကာရော အာဃာတဝတ္ထူနိ စ ပစ္စယော; ပဋိဃာနုသယော ဟေတု။ ထိနမိဒ္ဓသ္သ ပဋိသံဟာရော ပစ္စယော; ပဝတ္တိယာ ကိလမထာ စလနာ တဉ္စ ဟေတု။ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စသ္သ ရဇနီယံ အာရမ္မဏိယံ အသ္သာဒိယာကိန္ဒ္ရိယံ တာဝ အပရိပုဏ္ဏဉ္စ ဉာဏံ ပစ္စယော; ကာမသညာ စ ဒိဋ္ဌိအနုသယော စ ဟေတု။ ဝိစိကိစ္ဆာယ နဝ မာနဝိဓာ အာရမ္မဏံ မာနာနုသယော, သောဝ ပစ္စယော; ဝိစိကိစ္ဆာနုသယော ဟေတု။ ဧတေ ပဉ္စ ဓမ္မာ သဟေတု သပ္ပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။
Tattha katamo parikkhāro? Kāmacchandassa ayoniso manasikāro subhārammaṇapaccayo; subhanimittañca hetu. Byāpādassa ayoniso manasikāro āghātavatthūni ca paccayo; paṭighānusayo hetu. Thinamiddhassa paṭisaṃhāro paccayo; pavattiyā kilamathā calanā tañca hetu. Uddhaccakukkuccassa rajanīyaṃ ārammaṇiyaṃ assādiyākindriyaṃ tāva aparipuṇṇañca ñāṇaṃ paccayo; kāmasaññā ca diṭṭhianusayo ca hetu. Vicikicchāya nava mānavidhā ārammaṇaṃ mānānusayo, sova paccayo; vicikicchānusayo hetu. Ete pañca dhammā sahetu sappaccayā uppajjanti.
တတ္ထ ကတမော သမာရောပနော ဟာရော? ဣမေ ပဉ္စ နီဝရဏာ စတ္တာရောပိ ဧတေ အာသဝာ ဂဏ္ဍာပိ 29 ဧတေ သလ္လာပိ ဧတေ ဥပာဒာနာနိ ဧတေ။ တေသု ဧဝ ဗာဟိရေသု ဓမ္မေသု သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တန္တိ ပညတ္တိံ ဂစ္ဆတိ။ အယံ သမာရောပနော ဟာရော။
Tattha katamo samāropano hāro? Ime pañca nīvaraṇā cattāropi ete āsavā gaṇḍāpi 30 ete sallāpi ete upādānāni ete. Tesu eva bāhiresu dhammesu saṃkilesabhāgiyaṃ suttanti paññattiṃ gacchati. Ayaṃ samāropano hāro.
နိဒ္ဒိဋ္ဌံ သံကိလေသိကဘာဂိယံ သုတ္တံ။
Niddiṭṭhaṃ saṃkilesikabhāgiyaṃ suttaṃ.
၈၃. မနောပုဗ္ဗင္ဂမာ ဓမ္မာတိ ဂာထာ။
83. Manopubbaṅgamā dhammāti gāthā.
တတ္ထ ကတမော ဒေသနာ ဟာရော? ဣမမ္ဟိ သုတ္တေ ကော အတ္ထော ခန္ဓဝဝတ္ထာနေန ဝိညာဏက္ခန္ဓံ ဒေသေတိ, ဓာတုဝဝတ္ထာနေန မနောဝိညာဏဓာတုံ, အာယတနဝဝတ္ထာနေန မနာယတနံ, ဣန္ဒ္ရိယဝဝတ္ထာနေန မနိန္ဒ္ရိယံ။ တသ္သ ကိံ ပုဗ္ဗင္ဂမာ ဓမ္မာ? သံခိတ္တေန ဆ ဓမ္မာ ပုဗ္ဗင္ဂမာ ဓမ္မာ ကုသလမူလာနိ စ အကုသလမူလာနိ စ အနိမိတ္တံ ဣမမ္ဟိ သုတ္တေ ကုသလမူလံ ဒေသိတံ။ တတ္ထ ကတမာ မနောပုဗ္ဗင္ဂမာ ဓမ္မာ? မနော တေသံ ပုဗ္ဗင္ဂမံ, ယထာပိ ဗလသ္သ ရာဇာ ပုဗ္ဗင္ဂမော, ဧဝမေဝ ဓမ္မာနံ မနောပုဗ္ဗင္ဂမာ။ တတ္ထ တိဝိဓာနံ ပုဗ္ဗင္ဂမာနံ နေက္ခမ္မစ္ဆန္ဒေန အဗ္ယာပာဒစ္ဆန္ဒေန အဝိဟိံသာဆန္ဒေန။ အလောဘသ္သ နေက္ခမ္မစ္ဆန္ဒေန ပုဗ္ဗင္ဂမာ။ အဒောသသ္သ အဗ္ယာပာဒစ္ဆန္ဒေန ပုဗ္ဗင္ဂမာ။ အမောဟသ္သ အဝိဟိံသာဆန္ဒေန ပုဗ္ဗင္ဂမာ။ တတ္ထ မနောသေဋ္ဌာတိ မနသာ ဣမေ ဓမ္မာ ဥသ္သဋာ မနေန ဝာ နိမ္မိတာ။ မနောဝ ဣမေသံ ဓမ္မာနံ သေဋ္ဌောတိ မနောဝ ဣမေသံ ဓမ္မာနံ သေဋ္ဌဇေဋ္ဌောတိ မနောဝ ဣမေသံ ဓမ္မာနံ အာဓိပစ္စံ ကရောတီတိ မနောသေဋ္ဌာ။ မနောဇဝာတိ ယတ္ထ မနော ဂစ္ဆတိ။ တတ္ထ ဣမေ ဓမ္မာ ဂစ္ဆန္တီတိ မနောဇဝာ။ ယထာ ဝာတော သီဃံ ဂစ္ဆတိ အညော ဝာ ကောစိ သီဃံ ဂာမကော ဝုစ္စတေ ဝာတဇဝောတိ ပက္ခိဂာမိကောတိ, ဧဝမေဝ ဣမေ ဓမ္မာ မနေန သမ္ပဇာယမာနာ ဂစ္ဆန္တိ, တတ္ထ ဣမေ ဓမ္မာ ဂစ္ဆန္တီတိ မနောဇဝာတိ။ တေ တိဝိဓာ ဆန္ဒသမုဒာနိတာ အနာဝိလတာ စ သင္ကပ္ပော။ သတ္တဝိဓာ စ ကာယိကံ သုစရိတံ ဝာစသိကံ သုစရိတံ, တေ ဒသ ကုသလကမ္မပထာ။ တတ္ထ မနသာ စေ ပသန္နေနာတိ မနောကမ္မံ။ ဘာသတိ ဝာတိ ဝစီကမ္မံ။ ကရောတိ ဝာတိ ကာယကမ္မံ။ ဣမေဟိ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဒသ ကုသလကမ္မပထာ ပရမာပိ သန္တာ သီလဝတာ ပရမာ။ သော ဘဝတိ ဝိဝတ္တိယံ န လောကနိယ္ယာနာယ ဝာသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ ဘဝတိ။ အယံ ဒေသနာ။
Tattha katamo desanā hāro? Imamhi sutte ko attho khandhavavatthānena viññāṇakkhandhaṃ deseti, dhātuvavatthānena manoviññāṇadhātuṃ, āyatanavavatthānena manāyatanaṃ, indriyavavatthānena manindriyaṃ. Tassa kiṃ pubbaṅgamā dhammā? Saṃkhittena cha dhammā pubbaṅgamā dhammā kusalamūlāni ca akusalamūlāni ca animittaṃ imamhi sutte kusalamūlaṃ desitaṃ. Tattha katamā manopubbaṅgamā dhammā? Mano tesaṃ pubbaṅgamaṃ, yathāpi balassa rājā pubbaṅgamo, evameva dhammānaṃ manopubbaṅgamā. Tattha tividhānaṃ pubbaṅgamānaṃ nekkhammacchandena abyāpādacchandena avihiṃsāchandena. Alobhassa nekkhammacchandena pubbaṅgamā. Adosassa abyāpādacchandena pubbaṅgamā. Amohassa avihiṃsāchandena pubbaṅgamā. Tattha manoseṭṭhāti manasā ime dhammā ussaṭā manena vā nimmitā. Manova imesaṃ dhammānaṃ seṭṭhoti manova imesaṃ dhammānaṃ seṭṭhajeṭṭhoti manova imesaṃ dhammānaṃ ādhipaccaṃ karotīti manoseṭṭhā. Manojavāti yattha mano gacchati. Tattha ime dhammā gacchantīti manojavā. Yathā vāto sīghaṃ gacchati añño vā koci sīghaṃ gāmako vuccate vātajavoti pakkhigāmikoti, evameva ime dhammā manena sampajāyamānā gacchanti, tattha ime dhammā gacchantīti manojavāti. Te tividhā chandasamudānitā anāvilatā ca saṅkappo. Sattavidhā ca kāyikaṃ sucaritaṃ vācasikaṃ sucaritaṃ, te dasa kusalakammapathā. Tattha manasā ce pasannenāti manokammaṃ. Bhāsati vāti vacīkammaṃ. Karoti vāti kāyakammaṃ. Imehi imasmiṃ sutte dasa kusalakammapathā paramāpi santā sīlavatā paramā. So bhavati vivattiyaṃ na lokaniyyānāya vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ bhavati. Ayaṃ desanā.
တတ္ထ ကတမော ဝိစယော ဟာရော? မနောပုဗ္ဗင္ဂမာ ဓမ္မာတိ ကုသလမူလာနိ စ အဋ္ဌင္ဂသမ္မတ္တာနိ။ ဣဒံ သုတ္တံ။
Tattha katamo vicayo hāro? Manopubbaṅgamā dhammāti kusalamūlāni ca aṭṭhaṅgasammattāni. Idaṃ suttaṃ.
ယုတ္တီတိ ဒသန္နံ ကုသလကမ္မပထာနံ ယော ဝိပာကော, သော သုခဝေဒနီယော အဗ္ယာပာဒသ္သင္ဂမာနော။ ဆာယာဝ အနပာယိနီတိ အနုဂစ္ဆတိ အတ္ထိ ဧသာ ယုတ္တိ။
Yuttīti dasannaṃ kusalakammapathānaṃ yo vipāko, so sukhavedanīyo abyāpādassaṅgamāno. Chāyāva anapāyinīti anugacchati atthi esā yutti.
ပဒဋ္ဌာနန္တိ အဋ္ဌာရသန္နံ မနောပဝိစာရာနံ ပဒဋ္ဌာနံ။ မနောပုဗ္ဗင္ဂမာ ဓမ္မာတိ သဗ္ဗကုသလပက္ခသ္သ ဣမေ ဓမ္မာ ပဒဋ္ဌာနံ။ မနသာ စေ ပသန္နေနာတိ ယော စေတသော ပသာဒော, ဣဒံ သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ ဘာသတိ ဝာတိ သမ္မာဝာစာယ။ ကရောတိ ဝာတိ သမ္မာကမ္မန္တသ္သ စ သမ္မာဝာယာမသ္သ စ ပဒဋ္ဌာနံ။
Padaṭṭhānanti aṭṭhārasannaṃ manopavicārānaṃ padaṭṭhānaṃ. Manopubbaṅgamā dhammāti sabbakusalapakkhassa ime dhammā padaṭṭhānaṃ. Manasā ce pasannenāti yo cetaso pasādo, idaṃ saddhindriyassa padaṭṭhānaṃ. Bhāsati vāti sammāvācāya. Karoti vāti sammākammantassa ca sammāvāyāmassa ca padaṭṭhānaṃ.
လက္ခဏောတိ ဣတိ ပုဗ္ဗင္ဂမာ ဓမ္မာတိ ဝေဒနာပုဗ္ဗင္ဂမာပိ ဧတေ, သညာပုဗ္ဗင္ဂမာပိ ဧတေ, သင္ခာရပုဗ္ဗင္ဂမာပိ ဧတေ။ ယေ ကေစိ ဓမ္မာ သဟဇာတာ သဗ္ဗေ ပုဗ္ဗင္ဂမာ ဧတေသံ ဓမ္မာနံ။ တတော နံ သုခမန္ဝေတီတိ သောမနသ္သမပိ နံ အန္ဝေတိ ယံ သုသုခစ္ဆာယာ တဒာပိ နံ သုခံ တဒပိ အန္ဝေတိ။
Lakkhaṇoti iti pubbaṅgamā dhammāti vedanāpubbaṅgamāpi ete, saññāpubbaṅgamāpi ete, saṅkhārapubbaṅgamāpi ete. Ye keci dhammā sahajātā sabbe pubbaṅgamā etesaṃ dhammānaṃ. Tato naṃ sukhamanvetīti somanassamapi naṃ anveti yaṃ susukhacchāyā tadāpi naṃ sukhaṃ tadapi anveti.
၈၄. တတ္ထ ကတမော စတုဗ္ယူဟော ဟာရော? မနောပုဗ္ဗင္ဂမာတိ န ဣဒံ ဧကာဒိဝစနံ။ ကိံ ကာရဏာ? သဗ္ဗေ ယေဝ ဣမေ ဆဝိညာဏကာယာ, ဣမမ္ဟိ ဘဂဝတော ကော အဓိပ္ပာယော? ယေ သုခေန အတ္ထိကာ, တေ မနံ ပသာဒေန္တီတိ အယံ ဣမမ္ဟိ သုတ္တေ ဘဂဝတော အဓိပ္ပာယော။ အတ္ထော ပုဗ္ဗေယေဝ နိဒ္ဒိဋ္ဌော။
84. Tattha katamo catubyūho hāro? Manopubbaṅgamāti na idaṃ ekādivacanaṃ. Kiṃ kāraṇā? Sabbe yeva ime chaviññāṇakāyā, imamhi bhagavato ko adhippāyo? Ye sukhena atthikā, te manaṃ pasādentīti ayaṃ imamhi sutte bhagavato adhippāyo. Attho pubbeyeva niddiṭṭho.
ယာနိ ဟိ ကုသလမူလာနိ, တာနိ အဋ္ဌာနိသံသမတ္တာ ဟေတု, အယံ အဋ္ဌင္ဂိကော မဂ္ဂော။ ဒသ ဌာနာနိ ဒေသနာဟေတူနိ ဒေသနာပစ္စယာ နိဒ္ဒေသနာ စ။ တတ္ထ ယံ မညေ ဒုက္ခေန သဟ နာမရူပံ ဝိညာဏသစ္စန္တိ အင္ဂေန ကုသလမူလံ ပဟီယတိ, အယံ အပ္ပဟီနဘူမိယံ သမုဒယော။ ယံ တေသံ ပဟာနာ, အယံ နိရောဓော။ ဣမာနိ စတ္တာရိ သစ္စာနိ။ အယံ အာဝဋ္ဋော ဟာရော။
Yāni hi kusalamūlāni, tāni aṭṭhānisaṃsamattā hetu, ayaṃ aṭṭhaṅgiko maggo. Dasa ṭhānāni desanāhetūni desanāpaccayā niddesanā ca. Tattha yaṃ maññe dukkhena saha nāmarūpaṃ viññāṇasaccanti aṅgena kusalamūlaṃ pahīyati, ayaṃ appahīnabhūmiyaṃ samudayo. Yaṃ tesaṃ pahānā, ayaṃ nirodho. Imāni cattāri saccāni. Ayaṃ āvaṭṭo hāro.
ဝိဘတ္တီတိ –
Vibhattīti –
မနောပုဗ္ဗင္ဂမာ ဓမ္မာ၊ မနောသေဋ္ဌာ မနောမယာ။
Manopubbaṅgamā dhammā, manoseṭṭhā manomayā;
မနသာ စေ ပသန္နေန၊ ဘာသတိ ဝာ ကရောတိ ဝာ။
Manasā ce pasannena, bhāsati vā karoti vā;
တတော နံ သုခမန္ဝေတိ၊ ဆာယာဝ အနပာယိနီတိ။
Tato naṃ sukhamanveti, chāyāva anapāyinīti.
တံ န ဧကံသေန သမဏသ္သ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ဝာ ပန ဟောတိ။ တသ္သ ဝာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကသ္သ သကသတ္ထေ စိတ္တံ ပသာဒေတိ, တေန စ ပသန္နေန စိတ္တေန ဘာသတိ ဗ္ယာကရောတိ န တံ သုခမန္ဝေတိ န ဆာယာဝ အနုဂာမိနီ, ဒုက္ခမေဝ တံ အန္ဝေတိ။ ယထာ ဝဟန္တံ စက္ကံ ပဒမန္ဝေတိ, ဣဒံ တံ ဝိဘဇ္ဇဗ္ယာကရဏီယံ။ မနသာ စေ ပသန္နေန ကာယကမ္မံ ဝစီကမ္မံ သုခဝေဒနီယန္တိ သမဂ္ဂတေ သုခဝေဒနီယံ မိစ္ဆဂ္ဂတေ ဒုက္ခဝေဒနီယံ, အယံ ဝိဘတ္တိ။
Taṃ na ekaṃsena samaṇassa vā brāhmaṇassa vā pana hoti. Tassa vā micchādiṭṭhikassa sakasatthe cittaṃ pasādeti, tena ca pasannena cittena bhāsati byākaroti na taṃ sukhamanveti na chāyāva anugāminī, dukkhameva taṃ anveti. Yathā vahantaṃ cakkaṃ padamanveti, idaṃ taṃ vibhajjabyākaraṇīyaṃ. Manasā ce pasannena kāyakammaṃ vacīkammaṃ sukhavedanīyanti samaggate sukhavedanīyaṃ micchaggate dukkhavedanīyaṃ, ayaṃ vibhatti.
တတ္ထ ကတမော ပရိဝတ္တနော ဟာရော? မနောပုဗ္ဗင္ဂမာ ဓမ္မာတိ ယံ မနသာ ပဒုဋ္ဌေန ဘာသတိ ဝာ ကရောတိ ဝာ ဒုက္ခမသ္သာနုဂာမိနီ, ဧတာနိယေဝ ဒ္ဝေ သုတ္တာနိ ဘာသိတာနိ ဧသ ဧဝ စ ပဋိပက္ခော။ ဝေဝစနန္တိ ယဒိဒံ မနောစိတ္တံ ဝိညာဏံ မနိန္ဒ္ရိယံ မနောဝိညာဏဓာတု။
Tattha katamo parivattano hāro? Manopubbaṅgamā dhammāti yaṃ manasā paduṭṭhena bhāsati vā karoti vā dukkhamassānugāminī, etāniyeva dve suttāni bhāsitāni esa eva ca paṭipakkho. Vevacananti yadidaṃ manocittaṃ viññāṇaṃ manindriyaṃ manoviññāṇadhātu.
ပညတ္တီတိ မနောပုဗ္ဗင္ဂမာ ဓမ္မာတိ အယံ မနော ကိဉ္စိ ပညတ္တိယာ ပညတ္တံ။ ဓမ္မာတိ ကုသလကမ္မပထပညတ္တိယာ ပညတ္တံ။ မနောသေဋ္ဌာတိ ဝိသိဋ္ဌပညတ္တိယာ ပညတ္တံ။ မနောဇဝာတိ သဟပညတ္တိယာ ပညတ္တံ။ စိတ္တန္တိ နေက္ခမ္မပညတ္တိယာ ပညတ္တံ။ မနသာ စေ ပသန္နေနာတိ သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယပညတ္တိယာ ပညတ္တံ။ မနသာ စေ ပသန္နေနာတိ အနာဝိလသင္ကပ္ပဒုတိယဇ္ဈာနပညတ္တိယာ ပညတ္တံ ။ မနသာ စေ ပသန္နေနာတိ အသ္သဒ္ဓာနံ ပဋိပက္ခပညတ္တိယာ ပညတ္တံ။ ဘာသတိ ဝာတိ သမ္မာဝာစာပညတ္တိယာ ပညတ္တံ။ ကရောတိ ဝာတိ သမ္မာကမ္မန္တပညတ္တိယာ ပညတ္တံ။ တတော နံ သုခမန္ဝေတီတိ ဈာနသမာဓာနံ။ ဣန္ဒ္ရိယေသု မနိန္ဒ္ရိယံ။ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေ ဝိညာဏံ။ မနောပုဗ္ဗင္ဂမာ ဓမ္မာတိ မေတ္တာ စ မုဒုတာ စ ဈာနေသု ဒုတိယံ ဈာနံ တတိယဉ္စ။ ခန္ဓေသု သင္ခာရက္ခန္ဓပရိယာပန္နော။ ဓာတူသု ဓမ္မဓာတု, အာယတနေသု ဓမ္မာယတနံ။ ယံ ကုသလံ ဣန္ဒ္ရိယေသု သုခိန္ဒ္ရိယဉ္စ သောမနသ္သိန္ဒ္ရိယဉ္စ ပဒဋ္ဌာနံ။ ဣမေသံ ဓမ္မာနံ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာနံ ဖသ္သပစ္စယာ သုခဝေဒနီယော ဖသ္သော သုခဝေဒနာ မနောပဝိစာရေသု သောမနသ္သဝိစာရော ဆတ္တိံသေသု ပဌမပဒေသု ဆ သောမနသ္သနေက္ခမ္မသ္သိတာ။ ဣတိ အယံ ဩတရဏော ဟာရော။
Paññattīti manopubbaṅgamā dhammāti ayaṃ mano kiñci paññattiyā paññattaṃ. Dhammāti kusalakammapathapaññattiyā paññattaṃ. Manoseṭṭhāti visiṭṭhapaññattiyā paññattaṃ. Manojavāti sahapaññattiyā paññattaṃ. Cittanti nekkhammapaññattiyā paññattaṃ. Manasā ce pasannenāti saddhindriyapaññattiyā paññattaṃ. Manasā ce pasannenāti anāvilasaṅkappadutiyajjhānapaññattiyā paññattaṃ . Manasā ce pasannenāti assaddhānaṃ paṭipakkhapaññattiyā paññattaṃ. Bhāsati vāti sammāvācāpaññattiyā paññattaṃ. Karoti vāti sammākammantapaññattiyā paññattaṃ. Tato naṃ sukhamanvetīti jhānasamādhānaṃ. Indriyesu manindriyaṃ. Paṭiccasamuppāde viññāṇaṃ. Manopubbaṅgamā dhammāti mettā ca mudutā ca jhānesu dutiyaṃ jhānaṃ tatiyañca. Khandhesu saṅkhārakkhandhapariyāpanno. Dhātūsu dhammadhātu, āyatanesu dhammāyatanaṃ. Yaṃ kusalaṃ indriyesu sukhindriyañca somanassindriyañca padaṭṭhānaṃ. Imesaṃ dhammānaṃ paṭiccasamuppannānaṃ phassapaccayā sukhavedanīyo phasso sukhavedanā manopavicāresu somanassavicāro chattiṃsesu paṭhamapadesu cha somanassanekkhammassitā. Iti ayaṃ otaraṇo hāro.
တတ္ထ ကတမော သောဓနော ဟာရော? ယံ အတ္ထံ အာရဗ္ဘ ဣဒံ သုတ္တံ ဘာသိတံ။ သော အတ္ထော နိယုတ္တော ဧတမတ္ထံ အာရဗ္ဘ သုတ္တံ။ အယံ သောဓနော ဟာရော။
Tattha katamo sodhano hāro? Yaṃ atthaṃ ārabbha idaṃ suttaṃ bhāsitaṃ. So attho niyutto etamatthaṃ ārabbha suttaṃ. Ayaṃ sodhano hāro.
၈၅. တတ္ထ ကတမော အဓိဋ္ဌာနော ဟာရော? မနောပုဗ္ဗင္ဂမာ ဓမ္မာတိ ဝေဝစနပညတ္တိ, န ဧကတ္တပညတ္တိ။ ဓမ္မာတိ ဧကတော န ဝေဝစနပညတ္တိ။ မနသာ စေ ပသန္နေနာတိ သော ပသာဒော ဒ္ဝိဓော အဇ္ဈတ္တဉ္စ အဗ္ယာပာဒာဝိက္ခမ္ဘနဗဟိဒ္ဓာ စ ဩကပ္ပနတော။ သော အဇ္ဈတ္တပသာဒော ဒ္ဝိဓော။ သမုဂ္ဃာတပသာဒော စ ဝိက္ခမ္ဘနပသာဒော စ ဗ္ယာပာဒပရိယုဋ္ဌာနံ။ ဝိဃာတော န မူလပသာဒော ဇာတမူလမ္ပိ ဝာ။ ပသာဒော သဗ္ယာပာဒံ ဝိဃာတေန။ တတော နံ သုခမန္ဝေတီတိ သုခံ ကာယိကဉ္စ စေတသိကဉ္စ အပ္ပိယဝိပ္ပယောဂောပိ ပိယသမ္ပယောဂောပိ နေက္ခမ္မသုခမ္ပိ ပုထုဇ္ဇနသုခမ္ပိ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂမ္ပိ စေတသိကံ သုခံ ။ ယမ္ပိ ပသ္သဒ္ဓကာယော သုခံ ဝေဒေတိ, တမ္ပိ ကာယိကံ သုခံ ဗောဇ္ဈင္ဂာ စ စေတသိကံ သုခံ။ ယမ္ပိ ပသ္သဒ္ဓကာယော သုခံ ဝေဒေသိ, တမ္ပိ တဉ္စ သုခပဒဋ္ဌာနံ ပညတ္တိယာ ယထာဝုတ္တံ တံ အပရာမဋ္ဌံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ။ အန္ဝေတီတိ အပ္ပနာ သန္ဒိသ္သတိ န စာယံ ဝာ ပတ္တဘူတော အန္ဝေတိ။ တဒိဒံ သုတ္တံ ဒ္ဝီဟိ အာကာရေဟိ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗံ။ ဟေတုနာ စ ယော ပသန္နမာနသော ဝိပာကေန စ ယော ဒုက္ခဝေဒနီယော။
85. Tattha katamo adhiṭṭhāno hāro? Manopubbaṅgamā dhammāti vevacanapaññatti, na ekattapaññatti. Dhammāti ekato na vevacanapaññatti. Manasā ce pasannenāti so pasādo dvidho ajjhattañca abyāpādāvikkhambhanabahiddhā ca okappanato. So ajjhattapasādo dvidho. Samugghātapasādo ca vikkhambhanapasādo ca byāpādapariyuṭṭhānaṃ. Vighāto na mūlapasādo jātamūlampi vā. Pasādo sabyāpādaṃ vighātena. Tato naṃ sukhamanvetīti sukhaṃ kāyikañca cetasikañca appiyavippayogopi piyasampayogopi nekkhammasukhampi puthujjanasukhampi pītisambojjhaṅgampi cetasikaṃ sukhaṃ . Yampi passaddhakāyo sukhaṃ vedeti, tampi kāyikaṃ sukhaṃ bojjhaṅgā ca cetasikaṃ sukhaṃ. Yampi passaddhakāyo sukhaṃ vedesi, tampi tañca sukhapadaṭṭhānaṃ paññattiyā yathāvuttaṃ taṃ aparāmaṭṭhaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ. Anvetīti appanā sandissati na cāyaṃ vā pattabhūto anveti. Tadidaṃ suttaṃ dvīhi ākārehi adhiṭṭhātabbaṃ. Hetunā ca yo pasannamānaso vipākena ca yo dukkhavedanīyo.
ပရိက္ခာရောတိ ဘဂဝာ ပဉ္စသတေန ဘိက္ခုသင္ဃေန နဂရံ ပဝိသတိ ရာဇဂဟံ။ တတ္ထ မနုသ္သော ပုဂ္ဂလော ဘဂဝန္တံ ပရိဝိသတိ, တသ္သ ပသာဒော ဥပ္ပန္နော ကုသလမူလပုဗ္ဗယောဂာဝစရောပိ။ သော အညေသဉ္စ အက္ခာတိ, ဣဒံ ဝာစံ ဘာသတိ လာဘာ တေသံ, ယေသံ နိဝေသနံ ဘဂဝာ ပဝိသတိ, အမ္ဟာကမ္ပိ ယဒိ ဘဝေယ္ယ မယမ္ပိ ဘဂဝတော သံပသာဒံ လစ္ဆမ္ဟာတိ။ ယေန ဘဂဝာ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတ္ဝာ ‘‘နမော ဘဂဝတော နမော ဘဂဝတော’’တိ အဗ္ယာပာဒမာနော ဧကမန္တေ အဋ္ဌာသိ။ တဒနန္တရေ ဘဂဝာ ဣမံ သုတ္တံ အဘာသိတ္ထ ‘‘မနောပုဗ္ဗင္ဂမာ ဓမ္မာ’’တိ။ သဗ္ဗံ သုတ္တံ တထာ ယံ ပရေသံ ဘာသတိ ဣဒံ ဝာစာကမ္မံ။ ယံ အဉ္ဇလိံ ပဏာမေတိ, ဣဒံ ကာယကမ္မံ။ ယော မနောပသာဒော, ဣဒံ မနောကမ္မံ။ တတ္ထ ယံ ပရေသံ ပကာသေတိ ဘာသတိ ဝဏ္ဏံ။ ယေသံ ဘဂဝာ နိဝေသနံ ဂစ္ဆတီတိ။ သဗ္ဗံ တသ္သ အလောဘော ကုသလမူလံ။ ယံ ဘဂဝတိ မေတ္တစိတ္တော, တသ္သ အဒောသော ကုသလမူလံ ။ ယံ အဉ္ဇလိံ ပဏာမေတိ မာနဉ္စ နိဂ္ဂဏ္ဟာတိ, တတ္ထသ္သ အမောဟော ကုသလမူလံ ပာတုဘဝတိ။ ယံ ဥဠာရပညံ ပဋိလဘတိ, ဣဒမသ္သ ဒိဋ္ဌိဝိပလ္လာသပ္ပဟာနံ။ ယံ တထာယေဝ သံဝရော ဟောတိ, ဣဒမသ္သ သညာဝိပလ္လာသပ္ပဟာနံ။ ယံ မနသ္သ ပသာဒနံ, ဣဒမသ္သ စိတ္တဝိပလ္လာသပ္ပဟာနန္တိ အကုသလဝိပလ္လာသာနံ ဝိက္ခမ္ဘနံ ပဟာနံ ပစ္စယော။ တီဏိ ကုသလမူလာနိ ယော အနာဝိလစိတ္တသင္ကပ္ပော, သော တသ္သ မနသိကာရောတိ ဝုစ္စတိ။ ယံ ကိလေသေဟိ ဝိက္ခမ္ဘနံ ဣတိ ဝိပလ္လာသာ စ အာရမ္မဏာ သပ္ပစ္စယတာယ ပစ္စယော ကုသလမူလာနိ စ သန္ဒိသ္သယတာယ ပစ္စယော, သော စ မနသိကာရော ဟေတုနာ ဣမိနာ ပစ္စယေန စိတ္တံ ဥပ္ပန္နံ။ တတ္ထ ယံ သသတ္ထာရမ္မဏံ စိတ္တံ ပဝတ္တံ အယံ ဗုဒ္ဓာနုသ္သတိ။ ယမ္ပိ ဘဂဝတော ဂုဏေ မနသိ ကရောတိ, အယမသ္သ ဓမ္မာနုသ္သတိ။ တတ္ထ သတိသမ္ပဇညံ ဟေတု, အယဉ္စ ပစ္စယော။ ဝာစာ ပညာ ဟေတု ဝိတက္ကဝိစာရာ ပစ္စယော။ ကာယသင္ခာရာ ကမ္မသ္သ အဘိသင္ခာရော နာမ ဟေတု ဝာ အပ္ပစ္စယော သုခဝေဒနီယသ္သ ကမ္မသ္သ ဥပစယော ဟေတုကာ ကမ္မသ္သ ပစ္စယော။
Parikkhāroti bhagavā pañcasatena bhikkhusaṅghena nagaraṃ pavisati rājagahaṃ. Tattha manusso puggalo bhagavantaṃ parivisati, tassa pasādo uppanno kusalamūlapubbayogāvacaropi. So aññesañca akkhāti, idaṃ vācaṃ bhāsati lābhā tesaṃ, yesaṃ nivesanaṃ bhagavā pavisati, amhākampi yadi bhaveyya mayampi bhagavato saṃpasādaṃ lacchamhāti. Yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā ‘‘namo bhagavato namo bhagavato’’ti abyāpādamāno ekamante aṭṭhāsi. Tadanantare bhagavā imaṃ suttaṃ abhāsittha ‘‘manopubbaṅgamā dhammā’’ti. Sabbaṃ suttaṃ tathā yaṃ paresaṃ bhāsati idaṃ vācākammaṃ. Yaṃ añjaliṃ paṇāmeti, idaṃ kāyakammaṃ. Yo manopasādo, idaṃ manokammaṃ. Tattha yaṃ paresaṃ pakāseti bhāsati vaṇṇaṃ. Yesaṃ bhagavā nivesanaṃ gacchatīti. Sabbaṃ tassa alobho kusalamūlaṃ. Yaṃ bhagavati mettacitto, tassa adoso kusalamūlaṃ . Yaṃ añjaliṃ paṇāmeti mānañca niggaṇhāti, tatthassa amoho kusalamūlaṃ pātubhavati. Yaṃ uḷārapaññaṃ paṭilabhati, idamassa diṭṭhivipallāsappahānaṃ. Yaṃ tathāyeva saṃvaro hoti, idamassa saññāvipallāsappahānaṃ. Yaṃ manassa pasādanaṃ, idamassa cittavipallāsappahānanti akusalavipallāsānaṃ vikkhambhanaṃ pahānaṃ paccayo. Tīṇi kusalamūlāni yo anāvilacittasaṅkappo, so tassa manasikāroti vuccati. Yaṃ kilesehi vikkhambhanaṃ iti vipallāsā ca ārammaṇā sappaccayatāya paccayo kusalamūlāni ca sandissayatāya paccayo, so ca manasikāro hetunā iminā paccayena cittaṃ uppannaṃ. Tattha yaṃ sasatthārammaṇaṃ cittaṃ pavattaṃ ayaṃ buddhānussati. Yampi bhagavato guṇe manasi karoti, ayamassa dhammānussati. Tattha satisampajaññaṃ hetu, ayañca paccayo. Vācā paññā hetu vitakkavicārā paccayo. Kāyasaṅkhārā kammassa abhisaṅkhāro nāma hetu vā appaccayo sukhavedanīyassa kammassa upacayo hetukā kammassa paccayo.
၈၆. တတ္ထ ကတမော သမာရောပနော ဟာရော? မနသာယေဝ ပသန္နေန သတောယေဝေတ္ထ ပသန္နော အပိ စ စိတ္တဝောဒာနာ သတ္တာ ဝိမုစ္စန္တီတိ တေန သတ္တာ စိတ္တပုဗ္ဗင္ဂမာ စိတ္တေန ပသန္နေန စေတနာပိ တတ္ထ စိတ္တဘူတာ ဘဝန္တီတိ ပဋိဃာ အယံ စေတနာနံ ပသာဒေန ကာယော စသ္သ ပသာဒော , သော စ အာရဘတိ ပသာဒေန ပသန္နော သညာနန္တိ စသ္သ အဝိပရီတာ, သော ပဉ္စဝိဓော ဝိက္ခမ္ဘနာ, ကာယပသ္သမ္ဘနာယေဝာ ပသာဒော စိတ္တသိတော စိတ္တံ ပန ပုဗ္ဗံယေဝ ပသန္နံ။ အယံ သမာရောပနာ။ ဧဝံ ပဉ္စန္နမ္ပိ ပသာဒော။ တတော နံ သုခမန္ဝေတီတိ ကတမံ ဘဂဝာ နိဒ္ဒိသတိ? န ဟိ အတ္တသစ္စံ တသ္သ ကမ္မသ္သ ဝိပာကော အန္ဝေတိ။ တသ္သ ဥပာယော အနုဂစ္ဆတိ ယဒာ သိတပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇတေ သောမနသ္သံ အဝိပ္ပဋိသာရောပိ အန္ဝေတိ။ အယံ သမာရောပနော ဟာရော။
86. Tattha katamo samāropano hāro? Manasāyeva pasannena satoyevettha pasanno api ca cittavodānā sattā vimuccantīti tena sattā cittapubbaṅgamā cittena pasannena cetanāpi tattha cittabhūtā bhavantīti paṭighā ayaṃ cetanānaṃ pasādena kāyo cassa pasādo , so ca ārabhati pasādena pasanno saññānanti cassa aviparītā, so pañcavidho vikkhambhanā, kāyapassambhanāyevā pasādo cittasito cittaṃ pana pubbaṃyeva pasannaṃ. Ayaṃ samāropanā. Evaṃ pañcannampi pasādo. Tato naṃ sukhamanvetīti katamaṃ bhagavā niddisati? Na hi attasaccaṃ tassa kammassa vipāko anveti. Tassa upāyo anugacchati yadā sitapaccayā uppajjate somanassaṃ avippaṭisāropi anveti. Ayaṃ samāropano hāro.
မဟာနာမ သက္ကသ္သ သုတ္တံ 31။ တသ္မိံ စေ သမယေ အသ္သတော အသမ္ပဇာနော ကာလံ ကရေယ္ယ ကာမေ ဘဝတိ။ အသ္သတော အဘိသမာဟာရော ယော မာ ဘာယိ, မဟာနာမ, ယံ တံ စိတ္တံ ဒီဃရတ္တံ သဒ္ဓာပရိဘာဝိတံ သီလပရိဘာဝိတံ သုတစာဂပရိဘာဝိတန္တိ ဝိတ္ထာရေန ကာတဗ္ဗံ။ စာဂေန စ ပညာယ စ ကိံ ဒသ္သေတိ? ယာ သဒ္ဓာ, သာ စေတသော ပသာဒော။ ယာ အနာဝိလသင္ကပ္ပိတာ, သာ သဒ္ဓာ။ ကိံ ကာရဏာ? အနာဝိလလက္ခဏာ။ အနာဝိလလက္ခဏာ ဟိ သဒ္ဓာ။ အပရေ အာဟု ဂုဏပရိသုဒ္ဓိနိဋ္ဌာဂမနလက္ခဏာ, ယဉ္စ အပရေ ဝာ ဝစနပဋိဂ္ဂဟလက္ခဏာ သဒ္ဓာ။ အပရော ပရိယာယော အတ္တာနံ ယဒိ ဧဝံ ဩကပ္ပေတိ ‘‘နာဟံ ကိဉ္စိ ဇာနာမီတိ ဧသာ အဟံ တတ္ထ အနုညတ္တာ အနညတာ’’တိ။ အယံ သဒ္ဓာတိ။ အပရော ပရိယာယော ဧကသဋ္ဌိယာ ဒိဋ္ဌိဂတာနံ အာဒီနဝာနုပသ္သနာ အနိစ္စံ ဒုက္ခမနတ္တာတိ။ တေန စ ပဒိဋ္ဌံ ဘဝတိ ယထာ ဂမ္ဘီရေ ဥဒပာနေ ဥဒကံ စက္ခုနာ ပသ္သတိ န စ ကာယေန အဘိသမ္ဘုနာတိ။ ဧဝမသ္သ အရိယာ နိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ ဒိဋ္ဌိ ဘဝတိ, န စ သစ္ဆိကတာ။ အယံ ဝုစ္စတိ သဒ္ဓာ။ သာ စ လောကိကာ။ အပရော ပရိယာယော ခမတိ ပုထုဇ္ဇနဘူတသ္သ ဝီသတိ စာတိ ကော သက္ကာယာဓီနာ န နိဝေသော။ န ဧတံ ဧကန္တိ နယသညာ ယထာဘူတံ ဒိဋ္ဌိယာ တု ခလု မုဒူဟိ ပဉ္စဟိ ဣန္ဒ္ရိယေဟိ ဒသ္သနမဂ္ဂေန ပဟီနာ ဘဝန္တိ။ ဒိဋ္ဌေကဋ္ဌာ စ ကိလေသာ, အယံ သဒ္ဓာ။
Mahānāma sakkassa suttaṃ 32. Tasmiṃ ce samaye assato asampajāno kālaṃ kareyya kāme bhavati. Assato abhisamāhāro yo mā bhāyi, mahānāma, yaṃ taṃ cittaṃ dīgharattaṃ saddhāparibhāvitaṃ sīlaparibhāvitaṃ sutacāgaparibhāvitanti vitthārena kātabbaṃ. Cāgena ca paññāya ca kiṃ dasseti? Yā saddhā, sā cetaso pasādo. Yā anāvilasaṅkappitā, sā saddhā. Kiṃ kāraṇā? Anāvilalakkhaṇā. Anāvilalakkhaṇā hi saddhā. Apare āhu guṇaparisuddhiniṭṭhāgamanalakkhaṇā, yañca apare vā vacanapaṭiggahalakkhaṇā saddhā. Aparo pariyāyo attānaṃ yadi evaṃ okappeti ‘‘nāhaṃ kiñci jānāmīti esā ahaṃ tattha anuññattā anaññatā’’ti. Ayaṃ saddhāti. Aparo pariyāyo ekasaṭṭhiyā diṭṭhigatānaṃ ādīnavānupassanā aniccaṃ dukkhamanattāti. Tena ca padiṭṭhaṃ bhavati yathā gambhīre udapāne udakaṃ cakkhunā passati na ca kāyena abhisambhunāti. Evamassa ariyā nijjhānakkhantiyā diṭṭhi bhavati, na ca sacchikatā. Ayaṃ vuccati saddhā. Sā ca lokikā. Aparo pariyāyo khamati puthujjanabhūtassa vīsati cāti ko sakkāyādhīnā na niveso. Na etaṃ ekanti nayasaññā yathābhūtaṃ diṭṭhiyā tu khalu mudūhi pañcahi indriyehi dassanamaggena pahīnā bhavanti. Diṭṭhekaṭṭhā ca kilesā, ayaṃ saddhā.
သောတာပတ္တင္ဂမဒုက္ခာယံ ဘူမိယံ ပရိပုဏ္ဏာ ဝုစ္စတိ။ တသ္မိံယေဝ ဘူမိယံ သေက္ခသီလံ အရိယာ ဓာရန္တိ ဝုစ္စတိ။ တသ္မိံယေဝ ဘူမိယံ မုဒုပညာ ပညိန္ဒ္ရိယန္တိ ဝုစ္စတိ။ တသ္မိံယေဝ ဘူမိယံ ခန္ဓေဟိ အနတ္ထိကတာ, အယံ စာဂော။ တသ္မာ သဒ္ဓာ စာဂာဓိဋ္ဌာနေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာ။ ယတိကေန 33 ဘိယ္ယော မနေန သာ ဟိသ္သ ဝိပရီတာ ဒိဋ္ဌိကာ အသ္သဒ္ဓာ, သာ နယနဥပဓီသု ပမတ္တာ သမာဒိန္နာ။ တတ္ထ သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ ယော ကာမံ ပရိဝိသ္သန္တိ ဣတိ သန္တပာပပဋိနိသ္သဂ္ဂာ န စာဂာဓိဋ္ဌာနံ ပညိန္ဒ္ရိယေန ပညာဓိဋ္ဌာနံ, သီလေန ဥပသမာဓိဋ္ဌာနံ။ ဣမေ စတ္တာရော ဓမ္မာ သီလံ ပရိဘာဝယန္တိ သဒ္ဓာ သီလံ စာဂော စ ပညာတိ။ တတ္ထ သဒ္ဓာယ ဩဃံ တရတိ။ ယံ သီလံ, အယံ အပ္ပမာဒော။ ယော စာဂော, ဣဒံ ပညာယ ကမ္မံ။ ယာ ပညာ, ဣဒံ ပညိန္ဒ္ရိယံ, တတ္ထ ယံ သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ။ တံ တီသု အဝေစ္စပ္ပသာဒေသု။ ယံ သီလံ, တံ သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယေသု။ ယော စာဂော, သော စတူသု ဈာနေသု။ ယာ ပညာ, သာ သစ္စေသု, သတိ သဗ္ဗတ္ထဂာမိနီ။ တသ္သ သေက္ခသ္သ ဘဒ္ဒိကာ ဘတိ, ဘဒ္ဒိကော အဘိသမ္ပရာယော။ တသ္သ သမ္မုဋ္ဌသ္သတိကသ္သ သီလံ ကရောန္တသ္သ န ကာယသမ္မုဋ္ဌသ္သတိတာယ တာနိ ဝာ ဣန္ဒ္ရိယာနိ တံ ဝာ ကုသလမူလံ ကမ္မဝိပာကံ ဘဝတိ။ တသ္သ တိကသ္သ အတ္ထနိဒ္ဒေသော။ တတ္ထ သဒ္ဓာ သီလံ စာဂော ပညာ စတ္တာရော ဓမ္မာ။ ယာ သဒ္ဓာ ယာ စ ပညာ, ဣဒံ မနောသုစရိတံ။ ယံ သီလံ, ဣဒံ ကာယိကံ ဝာစသိကံ သုစရိတံ။ ယော စာဂော, ဣဒံ စေတသိကံ အလောဘော သုစရိတံ။ ဣတိ စိတ္တေ ဂဟိတေ ပဉ္စက္ခန္ဓာ ဂဟိတာ ဘဝန္တိ။ ဣမေဟိ ဓမ္မေဟိ သုစရိတံ ဣဒံ ဒုက္ခဉ္စ အရိယသစ္စံ ပဒဋ္ဌာနံ မဂ္ဂသ္သ။
Sotāpattaṅgamadukkhāyaṃ bhūmiyaṃ paripuṇṇā vuccati. Tasmiṃyeva bhūmiyaṃ sekkhasīlaṃ ariyā dhāranti vuccati. Tasmiṃyeva bhūmiyaṃ mudupaññā paññindriyanti vuccati. Tasmiṃyeva bhūmiyaṃ khandhehi anatthikatā, ayaṃ cāgo. Tasmā saddhā cāgādhiṭṭhānena niddisitabbā. Yatikena 34 bhiyyo manena sā hissa viparītā diṭṭhikā assaddhā, sā nayanaupadhīsu pamattā samādinnā. Tattha saddhindriyaṃ yo kāmaṃ parivissanti iti santapāpapaṭinissaggā na cāgādhiṭṭhānaṃ paññindriyena paññādhiṭṭhānaṃ, sīlena upasamādhiṭṭhānaṃ. Ime cattāro dhammā sīlaṃ paribhāvayanti saddhā sīlaṃ cāgo ca paññāti. Tattha saddhāya oghaṃ tarati. Yaṃ sīlaṃ, ayaṃ appamādo. Yo cāgo, idaṃ paññāya kammaṃ. Yā paññā, idaṃ paññindriyaṃ, tattha yaṃ saddhindriyaṃ. Taṃ tīsu aveccappasādesu. Yaṃ sīlaṃ, taṃ saddhindriyesu. Yo cāgo, so catūsu jhānesu. Yā paññā, sā saccesu, sati sabbatthagāminī. Tassa sekkhassa bhaddikā bhati, bhaddiko abhisamparāyo. Tassa sammuṭṭhassatikassa sīlaṃ karontassa na kāyasammuṭṭhassatitāya tāni vā indriyāni taṃ vā kusalamūlaṃ kammavipākaṃ bhavati. Tassa tikassa atthaniddeso. Tattha saddhā sīlaṃ cāgo paññā cattāro dhammā. Yā saddhā yā ca paññā, idaṃ manosucaritaṃ. Yaṃ sīlaṃ, idaṃ kāyikaṃ vācasikaṃ sucaritaṃ. Yo cāgo, idaṃ cetasikaṃ alobho sucaritaṃ. Iti citte gahite pañcakkhandhā gahitā bhavanti. Imehi dhammehi sucaritaṃ idaṃ dukkhañca ariyasaccaṃ padaṭṭhānaṃ maggassa.
၈၇. တတ္ထ ကတမော ဝိစယော ဟာရော? ယာ စ သဒ္ဓာ ယဉ္စ သီလံ။ တံ ကိသ္သ ကရောတိ? ယာ သဒ္ဓာ တာယ ဘဂဝန္တံ အနုသ္သရတိ မတ္တေနပိ ဟတ္ထိနာ သမာဂတာ, အသ္သ ဘော ကုက္ကုရာ သဗ္ဗံ သီလေန နပ္ပဋိပဇ္ဇတိ ကာယေန ဝာ ဝာစာယ ဝာ ဌာနံ ဝိသာရဒော ဘဝတီတိ အဝိပ္ပဋိသာရီ ပညာ ယသ္သ ပညတ္တံ ဥပဋ္ဌပေတိ။ တသ္သ အခဏ္ဍသ္သ သီလံ ယံ န ပစ္ဆိ တသ္သံ မောဟသ္သ အကုသလစိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိသဟဂတံ ဝာ, အယံ ဝိစယော ဟာရော။ ဓမ္မဝာဒိနော ဘဒ္ဒိကာရာတိ ဘဝိသ္သတိ အတ္ထိ ဧသာ ယုတ္တိ။
87. Tattha katamo vicayo hāro? Yā ca saddhā yañca sīlaṃ. Taṃ kissa karoti? Yā saddhā tāya bhagavantaṃ anussarati mattenapi hatthinā samāgatā, assa bho kukkurā sabbaṃ sīlena nappaṭipajjati kāyena vā vācāya vā ṭhānaṃ visārado bhavatīti avippaṭisārī paññā yassa paññattaṃ upaṭṭhapeti. Tassa akhaṇḍassa sīlaṃ yaṃ na pacchi tassaṃ mohassa akusalacittaṃ uppajjati micchādiṭṭhisahagataṃ vā, ayaṃ vicayo hāro. Dhammavādino bhaddikārāti bhavissati atthi esā yutti.
တတ္ထ ကတမော ပဒဋ္ဌာနော ဟာရော? ယမိဒံ စိတ္တံ ဒီဃရတ္တံ ပရိဘာဝိတံ သဒ္ဓာယ သီလေန စာဂေန ပညာယ သမာဓိနာ ပဌမဇ္ဈာနသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ ယာ သဒ္ဓာ အသ္သ အနာဝိလသင္ကပ္ပော, တံ ဒုတိယဇ္ဈာနသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ တီဏိ စ အဝေစ္စပ္ပသာဒာ ယံ သီလံ, တံ အရိယကန္တံ, တံ သီလက္ခန္ဓသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ ယာ ပညာ, သာ ပညာက္ခန္ဓသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ ဣမေ စ ဓမ္မာ ဣဒဉ္စ စိတ္တံ ဧကောဒိဘူတသမာဓိသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ သဒ္ဓာ သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ စာဂော သမာဓိန္ဒ္ရိယသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ ပညာ ပညိန္ဒ္ရိယသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ သဒ္ဓာ စ ပညာ စ ဝိပသ္သနာ ပဒဋ္ဌာနံ။ သီလဉ္စ စာဂော စ သမထသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ သဒ္ဓာ စ ပညာ စ အဝိဇ္ဇာ ဝိရာဂာယ ပညာဝိမုတ္တိယာ ပဒဋ္ဌာနံ။ သီလဉ္စ စာဂော စ ရာဂဝိရာဂာယ စေတောဝိမုတ္တိယာ ပဒဋ္ဌာနံ။
Tattha katamo padaṭṭhāno hāro? Yamidaṃ cittaṃ dīgharattaṃ paribhāvitaṃ saddhāya sīlena cāgena paññāya samādhinā paṭhamajjhānassa padaṭṭhānaṃ. Yā saddhā assa anāvilasaṅkappo, taṃ dutiyajjhānassa padaṭṭhānaṃ. Tīṇi ca aveccappasādā yaṃ sīlaṃ, taṃ ariyakantaṃ, taṃ sīlakkhandhassa padaṭṭhānaṃ. Yā paññā, sā paññākkhandhassa padaṭṭhānaṃ. Ime ca dhammā idañca cittaṃ ekodibhūtasamādhissa padaṭṭhānaṃ. Saddhā saddhindriyassa padaṭṭhānaṃ. Cāgo samādhindriyassa padaṭṭhānaṃ. Paññā paññindriyassa padaṭṭhānaṃ. Saddhā ca paññā ca vipassanā padaṭṭhānaṃ. Sīlañca cāgo ca samathassa padaṭṭhānaṃ. Saddhā ca paññā ca avijjā virāgāya paññāvimuttiyā padaṭṭhānaṃ. Sīlañca cāgo ca rāgavirāgāya cetovimuttiyā padaṭṭhānaṃ.
တတ္ထ ကတမော လက္ခဏော ဟာရော? ဝိညာဏေ ဝုတ္တေ သဒ္ဓာသတိဘာဝိတေ သဗ္ဗေ ပဉ္စက္ခန္ဓာ ဝုတ္တာ ဘဝန္တိ။ သဒ္ဓာယ ဘဏိတာယ သဗ္ဗာနိ သတ္တ ဓနာနိ ဘဏိတာနိ ဟောန္တိ သဒ္ဓာဓနံ။ပေ.။ သီလက္ခန္ဓေ ဝုတ္တေ သမာဓိက္ခန္ဓော စ ပညာက္ခန္ဓော စ ဝုတ္တာ ဘဝန္တိ။ ယံ တံ စိတ္တံ ဒီဃရတ္တံ ပရိဘာဝိတံ ပစ္ဆိမကေ ကာလေ န တဒနုပရိဝတ္တိ ဘဝိသ္သတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ တတ္ထ သညာပိ တဒနုပရိဝတ္တိနီ ဘဝတိ။ ယေပိ တဇ္ဇာတိကာ ဓမ္မာ, တေပိ တဒနုပရိဝတ္တိနော ဘဝန္တိ။ ရူပသညာ ရူပသဉ္စေတနာနုပသ္သနမနသိကာရော ဧဝံ ဆန္နံ အာယတနာနံ ဝိညာဏကာယေ, အယံ လက္ခဏော ဟာရော။
Tattha katamo lakkhaṇo hāro? Viññāṇe vutte saddhāsatibhāvite sabbe pañcakkhandhā vuttā bhavanti. Saddhāya bhaṇitāya sabbāni satta dhanāni bhaṇitāni honti saddhādhanaṃ…pe… sīlakkhandhe vutte samādhikkhandho ca paññākkhandho ca vuttā bhavanti. Yaṃ taṃ cittaṃ dīgharattaṃ paribhāvitaṃ pacchimake kāle na tadanuparivatti bhavissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Tattha saññāpi tadanuparivattinī bhavati. Yepi tajjātikā dhammā, tepi tadanuparivattino bhavanti. Rūpasaññā rūpasañcetanānupassanamanasikāro evaṃ channaṃ āyatanānaṃ viññāṇakāye, ayaṃ lakkhaṇo hāro.
တတ္ထ ကတမော စတုဗ္ယူဟော ဟာရော? ဣဓ သုတ္တေ ဘဂဝတော ကော အဓိပ္ပာယော? ယေ ဘဒ္ဒိကံ ဘတိံ အာကင္ခေယ္ယ ဘဒ္ဒိကဉ္စ အဘိသမ္ပရာယံ, တေ သဒ္ဓံ သီလံ စာဂံ ပညဉ္စ မနသိ ကရိသ္သန္တိ, အယံ အဓိပ္ပာယော။ ယေ စညေပိ သတ္တာ တထာဂတသ္သ သမ္မုခံ န ပဋိယုဇ္ဈန္တေ, ဣမံ ဓမ္မံ သောတာ အဝိပ္ပဋိသာရတော ကာလံ ကရိသ္သန္တီတိ, အယံ အဓိပ္ပာယော။
Tattha katamo catubyūho hāro? Idha sutte bhagavato ko adhippāyo? Ye bhaddikaṃ bhatiṃ ākaṅkheyya bhaddikañca abhisamparāyaṃ, te saddhaṃ sīlaṃ cāgaṃ paññañca manasi karissanti, ayaṃ adhippāyo. Ye caññepi sattā tathāgatassa sammukhaṃ na paṭiyujjhante, imaṃ dhammaṃ sotā avippaṭisārato kālaṃ karissantīti, ayaṃ adhippāyo.
၈၈. တတ္ထ ကတမော အာဝဋ္ဋော ဟာရော? ဣဒမ္ပိ စတ္တာရော ဓမ္မာ သဒ္ဓာ စ ပညာ စ အသ္သဒ္ဓိယဉ္စ အဝိဇ္ဇဉ္စ ဟနန္တိ။ သီလဉ္စ စာဂော စ တဏ္ဟာ စ ဒောသဉ္စ ဟနန္တိ။ တသ္သ ဒ္ဝေ မူလာနိ ပဟီယန္တိ။ ဒုက္ခံ နိဝတ္တေတိ အပ္ပဟီနဘူမိယဉ္စ ဒ္ဝိမူလာနိ ပဉ္စက္ခန္ဓာ။ ဒ္ဝေ အရိယသစ္စာနိ သမထော စ ဝိပသ္သနာ စ။ ဒ္ဝိန္နံ မူလာနံ ပဟာနံ။ ဣမာနိ ဒ္ဝေ သစ္စာနိ နိရောဓော စ မဂ္ဂော စ။ အယံ အာဝဋ္ဋော ဟာရော။
88. Tattha katamo āvaṭṭo hāro? Idampi cattāro dhammā saddhā ca paññā ca assaddhiyañca avijjañca hananti. Sīlañca cāgo ca taṇhā ca dosañca hananti. Tassa dve mūlāni pahīyanti. Dukkhaṃ nivatteti appahīnabhūmiyañca dvimūlāni pañcakkhandhā. Dve ariyasaccāni samatho ca vipassanā ca. Dvinnaṃ mūlānaṃ pahānaṃ. Imāni dve saccāni nirodho ca maggo ca. Ayaṃ āvaṭṭo hāro.
တတ္ထ ကတမော ဝိဘတ္တိ? ယံ တံ စိတ္တံ သဒ္ဓာပရိဘာဝိတံ။ပေ.။ သစေ ပုထုဇ္ဇနသ္သ တသ္သပိ ဘဒ္ဒိကာ ဘတိ ဘဝိသ္သတီတိ န ဧကံသေန တသ္သ ကမ္မံ ဒိဋ္ဌေယေဝ ဓမ္မေ ဝိပာကန္တိ ပစ္စေသ္သတိ, အပရမ္ဟိ ဝာ ပရိယာယေ ဘဝိသ္သတိ။ ယံ ဝာ အတီတံ ဝိပာကာယ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ, တပ္ပစ္စယာနိ စေတာနိ, ယေ ယထာ မဟာကမ္မဝိဘင္ဂေ ‘‘တေနာယံ ဝိဘဇ္ဇဗ္ယာကရဏိယော နိဒ္ဒေသော ဓမ္မစာရိနော ယာ ဘဒ္ဒိကာ ဘတီ’’တိ။
Tattha katamo vibhatti? Yaṃ taṃ cittaṃ saddhāparibhāvitaṃ…pe… sace puthujjanassa tassapi bhaddikā bhati bhavissatīti na ekaṃsena tassa kammaṃ diṭṭheyeva dhamme vipākanti paccessati, aparamhi vā pariyāye bhavissati. Yaṃ vā atītaṃ vipākāya paccupaṭṭhitaṃ, tappaccayāni cetāni, ye yathā mahākammavibhaṅge ‘‘tenāyaṃ vibhajjabyākaraṇiyo niddeso dhammacārino yā bhaddikā bhatī’’ti.
တတ္ထ ကတမာ ပရိဝတ္တနာ? အသ္သဒ္ဓိယံ ဒုသ္သီလ္ယံ ယံ မစ္ဆေရံ ဒုပ္ပညံ စ 35 ယဉ္စ ပဋိပက္ခေန ပဟီနာ ဘဝန္တိ, အယံ ပရိဝတ္တနာ။
Tattha katamā parivattanā? Assaddhiyaṃ dussīlyaṃ yaṃ maccheraṃ duppaññaṃ ca 36 yañca paṭipakkhena pahīnā bhavanti, ayaṃ parivattanā.
တတ္ထ ကတမံ ဝေဝစနံ? ယံ တံ စိတ္တံ ဒီဃရတ္တံ ပရိဘာဝိတံ စိတ္တံ မနောဝိညာဏံ။ပေ.။ ယံ သဒ္ဓာဗလံ သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ, ယံ သီလံ တံ သုစရိတံ, သံယမော နိယမော ဒမော ခန္ဓတာ ဣမာနိ တသ္သ ဝေဝစနာနိ။ ယော စာဂော သော ပဋိနိသ္သဂ္ဂော အလောဘော ဝောသဂ္ဂော စာဂောယိဋ္ဌာနံ။ ယာ ပညာ သာ ပညတ္တာ ပညပ္ပဘာ ပညိန္ဒ္ရိယံ ပညာဗလံ။
Tattha katamaṃ vevacanaṃ? Yaṃ taṃ cittaṃ dīgharattaṃ paribhāvitaṃ cittaṃ manoviññāṇaṃ…pe… yaṃ saddhābalaṃ saddhindriyaṃ, yaṃ sīlaṃ taṃ sucaritaṃ, saṃyamo niyamo damo khandhatā imāni tassa vevacanāni. Yo cāgo so paṭinissaggo alobho vosaggo cāgoyiṭṭhānaṃ. Yā paññā sā paññattā paññappabhā paññindriyaṃ paññābalaṃ.
တတ္ထ ကတမာ ပညတ္တိ? ယံ တံ စိတ္တံ ဗီဇံ ပညတ္တိယာ ပညတ္တံ။ ပရိဘာဝနာ ဝာသနာ ပညတ္တိယာ ပညတ္တိ။ သဒ္ဓာ ပသာဒပညတ္တိယာ ပညတ္တာ။ သီလံ သုစရိတပညတ္တိယာ ပညတ္တံ။ စာဂော ပုညကိရိယပညတ္တိယာ ပညတ္တော။ ပညာ ဝီမံသပညတ္တိယာ ပညတ္တာ။ ဣမေ တယော ဓမ္မာ သဒ္ဓာ သီလံ စာဂော ပညဝတော ပာရိသုဒ္ဓိံ ဂစ္ဆန္တိ။
Tattha katamā paññatti? Yaṃ taṃ cittaṃ bījaṃ paññattiyā paññattaṃ. Paribhāvanā vāsanā paññattiyā paññatti. Saddhā pasādapaññattiyā paññattā. Sīlaṃ sucaritapaññattiyā paññattaṃ. Cāgo puññakiriyapaññattiyā paññatto. Paññā vīmaṃsapaññattiyā paññattā. Ime tayo dhammā saddhā sīlaṃ cāgo paññavato pārisuddhiṃ gacchanti.
တတ္ထ ကတမော ဩတရဏော? ယံ စိတ္တံ, တံ ခန္ဓေသု ဝိညာဏက္ခန္ဓော, ဓာတူသု မနောဝိညာဏဓာတု, အာယတနေသု မနာယတနံ။ ယေ စတ္တာရော ဓမ္မာ, တေ ခန္ဓေသု သင္ခာရက္ခန္ဓေ ပရိယာပန္နာ။ပေ.။ ဓာတူသု အာယတနေသု။
Tattha katamo otaraṇo? Yaṃ cittaṃ, taṃ khandhesu viññāṇakkhandho, dhātūsu manoviññāṇadhātu, āyatanesu manāyatanaṃ. Ye cattāro dhammā, te khandhesu saṅkhārakkhandhe pariyāpannā…pe… dhātūsu āyatanesu.
တတ္ထ ကတမော သောဓနော ဟာရော? ဣဒံ ဘဂဝတော ဘာသိတံ မဟာနာမေန သက္ကေန ပုစ္ဆိတေန သဗ္ဗံ တံ နိယုတ္တံ။
Tattha katamo sodhano hāro? Idaṃ bhagavato bhāsitaṃ mahānāmena sakkena pucchitena sabbaṃ taṃ niyuttaṃ.
တတ္ထ ကတမော အဓိဋ္ဌာနော? ဣဒံ စိတ္တံ ဝေမတ္တတာယ ပညတ္တံ အကုသလေဟိ စိတ္တေဟိ အပရိဘာဝိတေဟိ ပရိဘာဝိတန္တိ ယာနိ ပုန ပရိဘာဝိတာနိ အညေသမ္ပိ တတ္ထ ဥပာဒာယ ပညတ္တံ သဗ္ဗေပိမေ စတ္တာရော ဓမ္မာ ဧကတ္တတာယ ပညတ္တာ။ ဘဒ္ဒိကာ ဘတီတိ ကာမဘောဂိနော တေဝ ရူပဓာတု အရူပဓာတု မနုသ္သာတိ သဗ္ဗာ ဘဒ္ဒိကာ ဘတိ တဒေဝ ကထာယ ပညတ္တံ, အယံ ပညတ္တိ။
Tattha katamo adhiṭṭhāno? Idaṃ cittaṃ vemattatāya paññattaṃ akusalehi cittehi aparibhāvitehi paribhāvitanti yāni puna paribhāvitāni aññesampi tattha upādāya paññattaṃ sabbepime cattāro dhammā ekattatāya paññattā. Bhaddikā bhatīti kāmabhogino teva rūpadhātu arūpadhātu manussāti sabbā bhaddikā bhati tadeva kathāya paññattaṃ, ayaṃ paññatti.
တတ္ထ ကတမော ပရိက္ခာရော? စိတ္တသ္သ ဣန္ဒ္ရိယာနိ ပစ္စယော အာဓိပတေယ္ယပစ္စယတာယ မနသိကာရော။ ဟေတုပစ္စယတာယ ပစ္စယော။ သဒ္ဓာယ လောကိကာ ပညာ ဟေတုပစ္စယတာယ ပစ္စယော။ ယောနိသော စ မနသိကာရော ပစ္စယော။ သီလသ္သ ပတိရူပဒေသဝာသော ပစ္စယော။ အတ္တသမ္မာပဏိဓာနဉ္စ ဟေတု။ စာဂသ္သ အလောဘော ဟေတု။ အဝိပ္ပဋိသာရော စ ဟေတုပစ္စယော။ ပညာ ပရတော စ ဃောသော အဇ္ဈတ္တဉ္စ ယောနိသော မနသိကာရော ဟေတုပစ္စယော စ။
Tattha katamo parikkhāro? Cittassa indriyāni paccayo ādhipateyyapaccayatāya manasikāro. Hetupaccayatāya paccayo. Saddhāya lokikā paññā hetupaccayatāya paccayo. Yoniso ca manasikāro paccayo. Sīlassa patirūpadesavāso paccayo. Attasammāpaṇidhānañca hetu. Cāgassa alobho hetu. Avippaṭisāro ca hetupaccayo. Paññā parato ca ghoso ajjhattañca yoniso manasikāro hetupaccayo ca.
တတ္ထ ကတမော သမာရောပနော? ယံ တံ စိတ္တံ ဒီဃရတ္တံ ပရိဘာဝိတန္တိ စေတသိကာပိ။ ဧတ္ထ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ ပရိဘာဝိတာ ဘဒ္ဒိကာ တေ ဘတိ ဘဝိသ္သတိ, ဘဒ္ဒိကာ ဥပပတ္တိကော အဘိသမ္ပရာယော။ ဣတိ ယေ ကေစိ မနုသ္သကာ ဥပဘောဂပရိဘောဂာ သဗ္ဗေ ဘဒ္ဒိကာ ဘတိယေဝ, အယံ သမာရောပနော။
Tattha katamo samāropano? Yaṃ taṃ cittaṃ dīgharattaṃ paribhāvitanti cetasikāpi. Ettha sabbe dhammā paribhāvitā bhaddikā te bhati bhavissati, bhaddikā upapattiko abhisamparāyo. Iti ye keci manussakā upabhogaparibhogā sabbe bhaddikā bhatiyeva, ayaṃ samāropano.
၈၉. ဥဒ္ဓံ အဓော သဗ္ဗဓိ ဝီတရာဂောတိ ဂာထာ 37။ တတ္ထ ကိံ ဥဒ္ဓံ နာမ? ယံ ဣတော ဥဒ္ဓံ ဘဝိသ္သတိ အနာဂာမီ, ဣဒံ ဥဒ္ဓံ။ အဓော နာမ ယမတိက္ကန္တမတီတံ, ဣဒမဝောစ အပဒာနတန္တိ ဥဒ္ဓံ။ တတ္ထ အတီတေန သသ္သတဒိဋ္ဌိ ပုဗ္ဗန္တာကပ္ပိကာနံ အပရန္တဒိဋ္ဌိ ကေသဉ္စိ, ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိံ ယံ 38 ဝုတ္တကပ္ပိကာနံ ဣမာ စေဝ ဒိဋ္ဌိယော ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ စ သသ္သတဒိဋ္ဌိ စ။ တတ္ထာယံ သသ္သတဒိဋ္ဌိ ဣမာနိ ပန္နရသ ပဒာနိ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ သသ္သတံ ဘဇန္တိ။ ရူပဝန္တံ မေ အတ္တာ, အတ္တနိ မေ ရူပံ, ရူပံ မေ အတ္တာတိ ယဒုစ္စတေ ပညံ ပရိဒဟန္တိ။ ယာ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ သာ ပဉ္စသတာနိ ဥစ္ဆေဒံ ဘဇန္တိ။ တေ ‘‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’’န္တိ ပသ္သန္တိ, ရူပံ မေ အတ္တာတိ တထာရူပာ စတုဗ္ဗိဓာ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ ဥစ္ဆေဒေန စ သသ္သတေန စ။ ဧဝံ ပဉ္စသု ခန္ဓေသု ဝီသတိဝတ္ထုကာယ ဒိဋ္ဌိယာ ပန္နရသ ပဒာနိ ပုဗ္ဗန္တံ ဘဇန္တိ။ သသ္သတဒိဋ္ဌိယာ ပဉ္စ ပဒာနိ အပရန္တံ ဘဇန္တိ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိယာ။ တတ္ထ ‘‘အယမဟမသ္မီ’’တိ ပသ္သန္တာ ရူပံ အတ္တတော သမနုပသ္သတိ, သော ဥစ္ဆေဒဝာဒီ ရူပဝန္တဉ္စ အတ္တာနံ, အတ္တနိ စ ရူပံ, ရူပသ္မိံ ဝာ အတ္တာတိ သော ပသ္သတိ စာတိ ဣတိ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ စ, အတ္တတော ပဋိသ္သရတိ သသ္သတဒိဋ္ဌိ ပုဗ္ဗန္တတော စ ပဋိသ္သရတိ။ ‘‘အယမဟမသ္မီ’’တိ န သမနုပသ္သတိ။ တသ္သ ဒိဋ္ဌာသဝာ ပဟာနံ ဂစ္ဆန္တိ။ ယော တီသု အဒ္ဓာသု ပုဗ္ဗန္တေ စ အပရန္တေ စ တေန တေန နိဒ္ဒိဋ္ဌာနေန ဥဒ္ဓံ အဓော သဗ္ဗဓိ ဝီတရာဂော ‘‘အဟမသ္မီ’’တိ န အနုပသ္သတီတိ ဣမိနာ ဒ္ဝာရေန ဣမိနာ ပယောဂေန ဣမိနာ ဥပာယေန ဣဒံ ဒသ္သနဘူမိ စ သောတာပတ္တိဖလဉ္စ သော အရိယော ပယောဂော အနဘာဝံဂတေန သံသာရေန အပုနဗ္ဘဝာတိ ယော ကောစိ အရိယော ပယောဂော ပုနဗ္ဘဝာယ မုဒူနိ ဝာ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ မဇ္ဈာနိ အဓိမတ္တာနိ ဝာ သဗ္ဗံ အပုနဗ္ဘဝပ္ပဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ အဟန္တိ ဒိဋ္ဌောဃော ကာမောဃော ဘဝောဃော အဝိဇ္ဇောဃော စ ဩဓိသော။ တတ္ထ ဒေသနာဟာရေန စတ္တာရိ သစ္စာနိ ပဉ္စဟိ ဣန္ဒ္ရိယေဟိ သောတာပတ္တိဖလေန စ ဒ္ဝေ သစ္စာနိ မဂ္ဂော စ နိရောဓော စ။ သက္ကာယသမုဒယေန ဒ္ဝေ သစ္စာနိ ဒုက္ခဉ္စ သမုဒယော စ, အယံ ဒေသနာ ဟာရော။
89. Uddhaṃ adho sabbadhi vītarāgoti gāthā 39. Tattha kiṃ uddhaṃ nāma? Yaṃ ito uddhaṃ bhavissati anāgāmī, idaṃ uddhaṃ. Adho nāma yamatikkantamatītaṃ, idamavoca apadānatanti uddhaṃ. Tattha atītena sassatadiṭṭhi pubbantākappikānaṃ aparantadiṭṭhi kesañci, ucchedadiṭṭhiṃ yaṃ 40 vuttakappikānaṃ imā ceva diṭṭhiyo ucchedadiṭṭhi ca sassatadiṭṭhi ca. Tatthāyaṃ sassatadiṭṭhi imāni pannarasa padāni sakkāyadiṭṭhi sassataṃ bhajanti. Rūpavantaṃ me attā, attani me rūpaṃ, rūpaṃ me attāti yaduccate paññaṃ paridahanti. Yā ucchedadiṭṭhi sā pañcasatāni ucchedaṃ bhajanti. Te ‘‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’nti passanti, rūpaṃ me attāti tathārūpā catubbidhā sakkāyadiṭṭhi ucchedena ca sassatena ca. Evaṃ pañcasu khandhesu vīsativatthukāya diṭṭhiyā pannarasa padāni pubbantaṃ bhajanti. Sassatadiṭṭhiyā pañca padāni aparantaṃ bhajanti ucchedadiṭṭhiyā. Tattha ‘‘ayamahamasmī’’ti passantā rūpaṃ attato samanupassati, so ucchedavādī rūpavantañca attānaṃ, attani ca rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attāti so passati cāti iti ucchedadiṭṭhi ca, attato paṭissarati sassatadiṭṭhi pubbantato ca paṭissarati. ‘‘Ayamahamasmī’’ti na samanupassati. Tassa diṭṭhāsavā pahānaṃ gacchanti. Yo tīsu addhāsu pubbante ca aparante ca tena tena niddiṭṭhānena uddhaṃ adho sabbadhi vītarāgo ‘‘ahamasmī’’ti na anupassatīti iminā dvārena iminā payogena iminā upāyena idaṃ dassanabhūmi ca sotāpattiphalañca so ariyo payogo anabhāvaṃgatena saṃsārena apunabbhavāti yo koci ariyo payogo punabbhavāya mudūni vā pañcindriyāni majjhāni adhimattāni vā sabbaṃ apunabbhavappahānāya saṃvattanti. Ahanti diṭṭhogho kāmogho bhavogho avijjogho ca odhiso. Tattha desanāhārena cattāri saccāni pañcahi indriyehi sotāpattiphalena ca dve saccāni maggo ca nirodho ca. Sakkāyasamudayena dve saccāni dukkhañca samudayo ca, ayaṃ desanā hāro.
တတ္ထ ကတမော ဝိစယော? ‘‘အယမဟမသ္မီ’’တိ အသမနုပသ္သန္တော တီဏိ ဒသ္သနပ္ပဟာတဗ္ဗာနိ သံယောဇနာနိ ပဇဟတိ။ အယံ ဝိစယော။
Tattha katamo vicayo? ‘‘Ayamahamasmī’’ti asamanupassanto tīṇi dassanappahātabbāni saṃyojanāni pajahati. Ayaṃ vicayo.
တတ္ထ ကတမာ ယုတ္တိ? တိဝိဓာ ပုဂ္ဂလာ ကောစိ ဥဂ္ဃဋိတညူ ကောစိ ဝိပဉ္စိတညူ ကောစိ နေယ္ယော။ ဥဂ္ဃဋိတညူ တိက္ခိန္ဒ္ရိယော စ တတော ဝိပဉ္စိတညူ မုဒိန္ဒ္ရိယော တတော မုဒိန္ဒ္ရိယေဟိ နေယ္ယော။ တတ္ထ ဥဂ္ဃဋိတညူ တိက္ခိန္ဒ္ရိယတာယ ဒသ္သနဘူမိမာဂမ္မ သောတာပတ္တိဖလံ ပာပုဏာတိ, ဧကဗီဇကော ဘဝတိ။ အယံ ပဌမော သောတာပန္နော။ ဝိပဉ္စိတညူ မုဒူဟိ ဣန္ဒ္ရိယေဟိ ဒသ္သနဘူမိမာဂမ္မ သောတာပတ္တိဖလံ ပာပုဏာတိ, ကောလံကောလော စ ဟောတိ။ အယံ ဒုတိယော သောတာပန္နော။ တတ္ထ နေယ္ယော ဒသ္သနဘူမိမာဂမ္မ သောတာပတ္တိဖလံ ပာပုဏာတိ, သတ္တက္ခတ္တုပရမော စ ဘဝတိ။ အယံ တတိယော သောတာပန္နော။
Tattha katamā yutti? Tividhā puggalā koci ugghaṭitaññū koci vipañcitaññū koci neyyo. Ugghaṭitaññū tikkhindriyo ca tato vipañcitaññū mudindriyo tato mudindriyehi neyyo. Tattha ugghaṭitaññū tikkhindriyatāya dassanabhūmimāgamma sotāpattiphalaṃ pāpuṇāti, ekabījako bhavati. Ayaṃ paṭhamo sotāpanno. Vipañcitaññū mudūhi indriyehi dassanabhūmimāgamma sotāpattiphalaṃ pāpuṇāti, kolaṃkolo ca hoti. Ayaṃ dutiyo sotāpanno. Tattha neyyo dassanabhūmimāgamma sotāpattiphalaṃ pāpuṇāti, sattakkhattuparamo ca bhavati. Ayaṃ tatiyo sotāpanno.
အတ္ထိ ဧသာ ယုတ္တိ မုဒုမဇ္ဈာဓိမတ္တေဟိ ဣန္ဒ္ရိယေဟိ မုဒုမဇ္ဈာဓိမတ္တံ ဘူမိံ သစ္ဆိကရေယ္ယ သက္ကာယဒိဋ္ဌိပ္ပဟာနေန ဝာ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ ပဇဟတိ။ အယံ ယုတ္တိ။
Atthi esā yutti mudumajjhādhimattehi indriyehi mudumajjhādhimattaṃ bhūmiṃ sacchikareyya sakkāyadiṭṭhippahānena vā diṭṭhigatāni pajahati. Ayaṃ yutti.
တတ္ထ ကတမော ပဒဋ္ဌာနော? တတ္ထ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ သဗ္ဗမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယာ ပဒဋ္ဌာနံ။ သက္ကာယော နာမရူပသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ နာမရူပံ သက္ကာယဒိဋ္ဌိယာ ပဒဋ္ဌာနံ။ ပဉ္စ ဣန္ဒ္ရိယာနိ ရူပီနိ ရူပရာဂသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ သဠာယတနံ အဟံကာရသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ တတ္ထ ကတမော လက္ခဏော? ဒ္ဝီသု ဒိဋ္ဌီသု ပဟီနာသု တတ္ထ ဧကာ ဒိဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ ပဟာနံ ဂစ္ဆန္တိ။ ဥဒ္ဓံ စ အဓော စ ဝီတရာဂော သဗ္ဗရဇနီယေသု ဝီတရာဂော ဟောတိ။ တဇ္ဇာ ပရဘူမိယံ, ဣဒံ ပစ္စယန္တိ ယထာဘူတံ ပသ္သတိ။ သော သဗ္ဗပဋိစ္စသမုပ္ပာဒံ အာမသတိ။ အယံ လက္ခဏော ဟာရော။
Tattha katamo padaṭṭhāno? Tattha sakkāyadiṭṭhi sabbamicchādiṭṭhiyā padaṭṭhānaṃ. Sakkāyo nāmarūpassa padaṭṭhānaṃ. Nāmarūpaṃ sakkāyadiṭṭhiyā padaṭṭhānaṃ. Pañca indriyāni rūpīni rūparāgassa padaṭṭhānaṃ. Saḷāyatanaṃ ahaṃkārassa padaṭṭhānaṃ. Tattha katamo lakkhaṇo? Dvīsu diṭṭhīsu pahīnāsu tattha ekā diṭṭhi diṭṭhigatāni pahānaṃ gacchanti. Uddhaṃ ca adho ca vītarāgo sabbarajanīyesu vītarāgo hoti. Tajjā parabhūmiyaṃ, idaṃ paccayanti yathābhūtaṃ passati. So sabbapaṭiccasamuppādaṃ āmasati. Ayaṃ lakkhaṇo hāro.
၉၀. တတ္ထ ကတမော စတုဗ္ယူဟော ဟာရော? ဣမမ္ဟိ သုတ္တေ ဘဂဝတော ကော အဓိပ္ပာယော? ယေ သတ္တာ ယေ နာဘိရမိသ္သန္တိ, တေ ဒိဋ္ဌိပ္ပဟာနာယ ဝာယမိသ္သန္တိ။ အယမေတ္ထ ဘဂဝတော အဓိပ္ပာယော။ အယံ စတုဗ္ယူဟော ဟာရော။
90. Tattha katamo catubyūho hāro? Imamhi sutte bhagavato ko adhippāyo? Ye sattā ye nābhiramissanti, te diṭṭhippahānāya vāyamissanti. Ayamettha bhagavato adhippāyo. Ayaṃ catubyūho hāro.
တတ္ထ ကတမော အာဝဋ္ဋော ဟာရော? ယာနိမာနိ မုဒူနိ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ တာနိ ဩရမ္ဘာဂိယာနိ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ။ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သမူဟနန္တိ အဘိဇ္ဈာဗ္ယာပာဒော စ ဘာဝနာကာရေန သေက္ခာယ ဝိမုတ္တိယာ ဗလံ သဒ္ဓာ, ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနိ ဒိဋ္ဌိဝသေန ဗလံ သဒ္ဓာ, ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ အာရဘိတတ္တာ သတိန္ဒ္ရိယံ ပဂ္ဂဟိတတ္တာ အစ္စန္တံ နိဋ္ဌံ ဂစ္ဆန္တိ။ တတ္ထ ယာနိ ဣန္ဒ္ရိယာနိ, အယံ မဂ္ဂော သံကိလေသပ္ပဟာနံ။ အယံ နိရောဓော အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မော, ဣဒံ ဒုက္ခံ။ အယံ အာဝဋ္ဋော ဟာရော။
Tattha katamo āvaṭṭo hāro? Yānimāni mudūni pañcindriyāni tāni orambhāgiyāni pañcindriyāni. Sabbena sabbaṃ samūhananti abhijjhābyāpādo ca bhāvanākārena sekkhāya vimuttiyā balaṃ saddhā, uddhambhāgiyāni diṭṭhivasena balaṃ saddhā, vīriyindriyaṃ ārabhitattā satindriyaṃ paggahitattā accantaṃ niṭṭhaṃ gacchanti. Tattha yāni indriyāni, ayaṃ maggo saṃkilesappahānaṃ. Ayaṃ nirodho āyatiṃ anuppādadhammo, idaṃ dukkhaṃ. Ayaṃ āvaṭṭo hāro.
တတ္ထ ကတမော ဝိဘတ္တိ ဟာရော? ‘‘အယမဟမသ္မီ’’တိ ယော သမနုပသ္သတိ, သော စ ခော အဓိမတ္တေန လောကိကာ ယံ ဘူမိယံ န တု အရိယေန ပယောဂေန သော သက္ကာယဒိဋ္ဌိ ပဇဟတိ။ ယံ ဝုစ္စတိ တဇ္ဇာယ ဘူမိယာ အဓိမတ္တာယ။ တတ္ထ တဇ္ဇာယ ဘူမိယံ ပဉ္စဟိ အာကာရေဟိ အဓိမတ္တတံ ပဋိလဘတိ သီလေန ဝတေန ဗာဟုသ္သစ္စေန သမာဓိနာ နေက္ခမ္မသုခေန။ တတ္ထ အပ္ပတ္တေ ပတ္တသညီ အဓိမာနံ ဂဏ္ဟာတိ။ ဧတသ္မိံယေဝ ဝတ္ထုပ္ပတ္တိယံ ဘဂဝာ ဣဒံ သုတ္တံ ဘာသတိ။ သီလဝာ ဝတမတ္တေနာတိ။ တတ္ထ ယော အပ္ပတ္တေ ပတ္တသညီ တသ္သ ယော သမာဓိ, သော သာမိသော ကာပုရိသသေဝိတော ပန သော ကာပုရိသာ ဝုစ္စန္တိ ပုထုဇ္ဇနာ။ အာမိသံ ယဉ္စ အရိယမဂ္ဂမာဂမ္မ လောကိကာ အနရိယံ တေန သမာဓိ ဟောတိ အနရိယော ကာပုရိသသေဝိတော။ ယော ပန အရိယာကာရေန ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပသ္သတိ 41, သော အဓိဂမနံ ပဇဟတိ ယော အရိယေန သမာဓိနာ အကာပုရိသသေဝိတေန နိရာမိသေန နီယတိ, တတ္ထ အကာပုရိသာ ဝုစ္စန္တိ အရိယပုဂ္ဂလာ။ ယော တေဟိ သေဝိတော သမာဓိ, သော အကာပုရိသသေဝိတော။ တသ္မာ ဧကံ ဝိဘဇ္ဇဗ္ယာကရဏီယံ ‘‘အယမဟမသ္မီ’’တိ အသမနုပသ္သန္တော တထာ ပာတေတိ။
Tattha katamo vibhatti hāro? ‘‘Ayamahamasmī’’ti yo samanupassati, so ca kho adhimattena lokikā yaṃ bhūmiyaṃ na tu ariyena payogena so sakkāyadiṭṭhi pajahati. Yaṃ vuccati tajjāya bhūmiyā adhimattāya. Tattha tajjāya bhūmiyaṃ pañcahi ākārehi adhimattataṃ paṭilabhati sīlena vatena bāhussaccena samādhinā nekkhammasukhena. Tattha appatte pattasaññī adhimānaṃ gaṇhāti. Etasmiṃyeva vatthuppattiyaṃ bhagavā idaṃ suttaṃ bhāsati. Sīlavā vatamattenāti. Tattha yo appatte pattasaññī tassa yo samādhi, so sāmiso kāpurisasevito pana so kāpurisā vuccanti puthujjanā. Āmisaṃ yañca ariyamaggamāgamma lokikā anariyaṃ tena samādhi hoti anariyo kāpurisasevito. Yo pana ariyākārena yathābhūtaṃ na jānāti na passati 42, so adhigamanaṃ pajahati yo ariyena samādhinā akāpurisasevitena nirāmisena nīyati, tattha akāpurisā vuccanti ariyapuggalā. Yo tehi sevito samādhi, so akāpurisasevito. Tasmā ekaṃ vibhajjabyākaraṇīyaṃ ‘‘ayamahamasmī’’ti asamanupassanto tathā pāteti.
တတ္ထ ကတမာ ပရိဝတ္တနာ? ဣမာယ ဒသ္သနဘူမိယာ ကိလေသာ ပဟာတဗ္ဗာ, တေဟိ ပဟီယန္တိ အနိဒ္ဒိဋ္ဌာပိ ဘဂဝတာ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာ ယော။
Tattha katamā parivattanā? Imāya dassanabhūmiyā kilesā pahātabbā, tehi pahīyanti aniddiṭṭhāpi bhagavatā niddisitabbā yo.
တတ္ထ ကတမံ ဝေဝစနံ? ယာ သက္ကာယဒိဋ္ဌိယာ အတ္တဒိဋ္ဌိယာ။ အယံ ဘူမိ။ ယေ ကိလေသာ ပဟာတဗ္ဗာ။ တေ အပ္ပဟီယန္တိ အနိဒ္ဒိဋ္ဌာပိ ဘဂဝတာ သသ္သတဒိဋ္ဌိ စ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ စ, သာ ပရိယန္တဒိဋ္ဌိ စ။ ယာ အပရိယန္တဒိဋ္ဌိ စ, သာ သသ္သတဒိဋ္ဌိ စ။ ယာ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ, သာ နတ္ထိကာ ဒိဋ္ဌိ။ ယာ သသ္သတဒိဋ္ဌိ, သာ အကိရိယဒိဋ္ဌိ။ ဣဒံ ဝေဝစနံ။
Tattha katamaṃ vevacanaṃ? Yā sakkāyadiṭṭhiyā attadiṭṭhiyā. Ayaṃ bhūmi. Ye kilesā pahātabbā. Te appahīyanti aniddiṭṭhāpi bhagavatā sassatadiṭṭhi ca ucchedadiṭṭhi ca, sā pariyantadiṭṭhi ca. Yā apariyantadiṭṭhi ca, sā sassatadiṭṭhi ca. Yā ucchedadiṭṭhi, sā natthikā diṭṭhi. Yā sassatadiṭṭhi, sā akiriyadiṭṭhi. Idaṃ vevacanaṃ.
တတ္ထ ကတမာ ပညတ္တိ? တဏ္ဟာ သံယောဇနပညတ္တိယာ ပညတ္တာ။ မဂ္ဂော ပဋိလာဘပညတ္တိယာ ပညတ္တော။ ဣန္ဒ္ရိယာ ပဋိလာဘပညတ္တိယာ ပညတ္တာတိ။ တတ္ထ ကတမော ဩတရဏော? သက္ကာယော ဒုက္ခံ ဒသ္သနပ္ပဟာတဗ္ဗော။ သမုဒယော မဂ္ဂော။ ဣန္ဒ္ရိယာနိ တာနိ စ နိဒ္ဒိဋ္ဌာနိ ခန္ဓဓာတုအာယတနေသု။
Tattha katamā paññatti? Taṇhā saṃyojanapaññattiyā paññattā. Maggo paṭilābhapaññattiyā paññatto. Indriyā paṭilābhapaññattiyā paññattāti. Tattha katamo otaraṇo? Sakkāyo dukkhaṃ dassanappahātabbo. Samudayo maggo. Indriyāni tāni ca niddiṭṭhāni khandhadhātuāyatanesu.
တတ္ထ ကတမော သောဓနော ဟာရော? ယဉ္ဟိ အာရဗ္ဘ ဘဂဝတာ ဣဒံ သုတ္တံ ဘာသိတံ, သော အာရဗ္ဘ နိဒ္ဒိဋ္ဌော။ တတ္ထ ကတမော ပရိက္ခာရော? နာမရူပသ္သ ဟေတုပစ္စယောပိ ဝိညာဏံ ဟေတု ဗီဇံ။ တေန အဝိဇ္ဇာ စ သင္ခာရာ စ ပစ္စယော။ နိဝတ္တိနယော န အပရော ပရိယာယော သဗ္ဗဘဝော, ယေ စ သဗ္ဗဘဝသ္သ ဟေတု ပရဘဏ္ဍပစ္စယော ဣတိ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ပရတော စ ဃောသော ယောနိသော စ မနသိကာရော ပစ္စယော ။ ယာ ပညာ ဥပ္ပာဒေတိ, ဧသာ ဟေတု သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ သမ္မာသင္ကပ္ပော ဘဝတိ, ယာ သမ္မာသမာဓိ 43, အယံ ပရိက္ခာရော။
Tattha katamo sodhano hāro? Yañhi ārabbha bhagavatā idaṃ suttaṃ bhāsitaṃ, so ārabbha niddiṭṭho. Tattha katamo parikkhāro? Nāmarūpassa hetupaccayopi viññāṇaṃ hetu bījaṃ. Tena avijjā ca saṅkhārā ca paccayo. Nivattinayo na aparo pariyāyo sabbabhavo, ye ca sabbabhavassa hetu parabhaṇḍapaccayo iti sammādiṭṭhi parato ca ghoso yoniso ca manasikāro paccayo . Yā paññā uppādeti, esā hetu sammādiṭṭhiyā sammāsaṅkappo bhavati, yā sammāsamādhi 44, ayaṃ parikkhāro.
တတ္ထ ကတမော သမာရောပနော? ‘‘အယမဟမသ္မီ’’တိ အသမနုပသ္သီ ဒုက္ခတော ရောဂတော။ပေ.။ ပန္နရသ ပဒာနိ။ သီလာနိ ဘဂဝာ ကိမတ္ထိယာနိ ကိမာနိသံသာနိ။ သီလာနိ, အာနန္ဒ, အဝိပ္ပဋိသာရတ္ထာနိ ယာဝ ဝိမုတ္တိ။ တတ္ထ ဒုဝိဓော အတ္ထော – ပုရိသတ္ထော စ ဝစနတ္ထော စ။
Tattha katamo samāropano? ‘‘Ayamahamasmī’’ti asamanupassī dukkhato rogato…pe… pannarasa padāni. Sīlāni bhagavā kimatthiyāni kimānisaṃsāni. Sīlāni, ānanda, avippaṭisāratthāni yāva vimutti. Tattha duvidho attho – purisattho ca vacanattho ca.
၉၁. တတ္ထ ကတမော ပုရိသတ္ထော? ယာယံ န ပစ္ဆာနုတာပိတာ အယံ အဝိပ္ပဋိသာရော, အယံ ပုရိသတ္ထော။ ယထာ ကောစိ ဗ္ရူဟယတိ ဣမတ္ထမာသေဝတိ သော ဘဏေယ္ယ, ကိဉ္စိ မမေတ္ထ အဓီနံ တသ္သတ္ထာယ ဣဒံ ကိရိယံ အာရဘာမီတိ။ အယံ ပုရိသတ္ထော။
91. Tattha katamo purisattho? Yāyaṃ na pacchānutāpitā ayaṃ avippaṭisāro, ayaṃ purisattho. Yathā koci brūhayati imatthamāsevati so bhaṇeyya, kiñci mamettha adhīnaṃ tassatthāya idaṃ kiriyaṃ ārabhāmīti. Ayaṃ purisattho.
တတ္ထ ကတမော ဝစနတ္ထော? သီလာနိ ကာယိကံ ဝာ ဝာစသိကံ ဝာ သုစရိတံ အဝိပ္ပဋိသာရောတိ။ တတ္ထ သီလသ္သ ဝတသ္သ စ ဘာသောယေဝ။ အနညာ သုဂတကမ္မတာ သုစရိတံ အယံ အဝိပ္ပဋိသာရော။ ဧဝံ ယာဝ ဝိမုတ္တီတိ ဧကမေကသ္မိံ ပဒေ ဒ္ဝေ အတ္ထာ – ပုရိသတ္ထော စ ဝစနတ္ထော စ, ယထာ ဣမမ္ဟိ သုတ္တေ ဧဝံ သဗ္ဗေသု သုတ္တေသု ဒ္ဝေ ဒ္ဝေ အတ္ထာ။ အယံ ဟိ ပရမတ္ထော ဥတ္တမတ္ထော စ။ ယံ နိဗ္ဗာနသစ္ဆိကံ နိသ္သာယ ယံ သကံ သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ ဘဝတိ, သော ဝုစ္စတိ ကတသ္သ 45 ကတ္ထောတိ။ အယံ ပုန ဝေဝစနံ သမ္ပဇာနာတိ။ ဣမိနာ နိယုတ္တတ္ထမဘိလဗ္ဘန္တိ ဝစနတ္ထော။ တတ္ထ ယံ အတ္ထံ သာဝကော အဘိကင္ခတိ။ တသ္သ ယော ပဋိလာဘော, အယံ ပုရိသတ္ထော။ ယံ ယံ ဘဂဝာ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တသ္သ တသ္သ ဓမ္မသ္သ ယာ အတ္ထဝိညတ္တိ။ အယံ အတ္ထော, တတ္ထ သီလာနံ အဝိပ္ပဋိသာရော အတ္ထောပိ အာနိသံသောပိ။ ဧသော စ အာနိသံသော ယံ ဒုဂ္ဂတိံ န ဂစ္ဆတိ။ ယထာ တံ ဘဂဝတာ ဧသာနိသံသော ဓမ္မေ သုစိဏ္ဏေ န ဒုဂ္ဂတိံ ဂစ္ဆတိ ဓမ္မစာရီ, အယံ အတ္ထော။
Tattha katamo vacanattho? Sīlāni kāyikaṃ vā vācasikaṃ vā sucaritaṃ avippaṭisāroti. Tattha sīlassa vatassa ca bhāsoyeva. Anaññā sugatakammatā sucaritaṃ ayaṃ avippaṭisāro. Evaṃ yāva vimuttīti ekamekasmiṃ pade dve atthā – purisattho ca vacanattho ca, yathā imamhi sutte evaṃ sabbesu suttesu dve dve atthā. Ayaṃ hi paramattho uttamattho ca. Yaṃ nibbānasacchikaṃ nissāya yaṃ sakaṃ sacchikātabbaṃ bhavati, so vuccati katassa 46 katthoti. Ayaṃ puna vevacanaṃ sampajānāti. Iminā niyuttatthamabhilabbhanti vacanattho. Tattha yaṃ atthaṃ sāvako abhikaṅkhati. Tassa yo paṭilābho, ayaṃ purisattho. Yaṃ yaṃ bhagavā dhammaṃ deseti, tassa tassa dhammassa yā atthaviññatti. Ayaṃ attho, tattha sīlānaṃ avippaṭisāro atthopi ānisaṃsopi. Eso ca ānisaṃso yaṃ duggatiṃ na gacchati. Yathā taṃ bhagavatā esānisaṃso dhamme suciṇṇe na duggatiṃ gacchati dhammacārī, ayaṃ attho.
ယံ ပုရိသော ဘာဝနာဘူမိယံ သီလာနိ အာရဗ္ဘ သီလေန သံယုတ္တော ဟောတိ ဧဝံ ယာဝ ဝိမုတ္တိ တထာ သီလက္ခန္ဓော။ တတ္ထ ယော စ အဝိပ္ပဋိသာရော အနုသယဝသေန နိဒ္ဒိဋ္ဌော, တဉ္စ သီလံ အယံ သီလက္ခန္ဓော။ ပာမောဇ္ဇပီတိပသ္သဒ္ဓီတိ စ သမာဓိန္ဒ္ရိယေန, အယံ သမာဓိက္ခန္ဓော။ ယံ သမာဟိတော ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, အယံ ပညာက္ခန္ဓော။ ဣမေ တယော ခန္ဓာ သီလံ သမာဓိ ပညာ စ တထာ သီလံ ပရိပူရေတိ ယံ ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ တေန ကာရဏေန သော သီလံ ပရိပူရေတိ, အနုပ္ပန္နသ္သ စ အကုသလသ္သ အနုပ္ပာဒာယ ဝာယမတိ, ဥပ္ပန္နသ္သ စ ပဟာနာယ အနုပ္ပန္နသ္သ စ ကုသလသ္သ ဥပ္ပာဒာယ, ဥပ္ပန္နသ္သ စ ကုသလသ္သ ဘိယ္ယောဘာဝာယ ဣတိ ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ။ တတ္ထ ယော သမာဓိက္ခန္ဓော , ဣဒံ သမာဓိန္ဒ္ရိယံ။ ပညာက္ခန္ဓော ပညိန္ဒ္ရိယံ, တံ စတူသု သမ္မပ္ပဓာနေသု ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တထာ ယော အနုပ္ပန္နသ္သ စ အကုသလသ္သ အနုပ္ပာဒာယ ဝာယမတိ, ဣဒံ ပဌမံ သမ္မပ္ပဓာနံ။ ယံ ဥပ္ပန္နသ္သ, ဣဒံ ဒုတိယံ။ စတ္တာရိ သမ္မပ္ပဓာနာနိ စတူသု ဈာနေသု ပသ္သိတဗ္ဗာနိ။ တထာ သီလက္ခန္ဓေန နေက္ခမ္မဓာတု စ အဓိကာ 47, တယော စ ဝိတက္ကာ နေက္ခမ္မဝိတက္ကော အဗ္ယာပာဒဝိတက္ကော အဝိဟိံသာဝိတက္ကော စ။ သာဓာရဏဘူတာ။ ယာ ပိယာယမာနသ္သ ပာမောဇ္ဇေန ဣဒံ ကာယိကံ သုခံ အာနိတံ အနိယမီတိပေမေန, ဣဒံ ဒုက္ခံ။ ယော တတ္ထ အဝိက္ခေပော, အယံ သမာဓိ။ ဣဒံ ပဉ္စင္ဂိကံ ပဌမံ ဈာနံ။ ယာ စေတသိကာ ပသ္သဒ္ဓိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိရောဓနံ, ယော ကိလေသော စ ပရိဒာဟော, သော ပဌမေ ဈာနေ နိရုဒ္ဓော။ တထာ ယာ စ ကိလေသပသ္သဒ္ဓိ ယာ စ ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ပသ္သဒ္ဓိ, ဥဘယေပိ ဧတေ ဓမ္မေ ပသ္သဒ္ဓာယံ။ တတ္ထ ကာယသ္သ စိတ္တသ္သ စ သုခံ သုခာယနာ, ဣဒံ ပီတိသုခိနော ပသ္သဒ္ဓိ။ ယောပိ ဧကောဒိဘာဝော စိတ္တသ္သ, တေန ဧကောဒိဘာဝေန ယံ စိတ္တသ္သ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ, ဣဒံ စတုတ္ထံ ဈာနင္ဂံ။ ဣတိ အဇ္ဈတ္တဉ္စ သမ္ပသာဒော စေတသော စ ဧကောဒိဘာဝော ပီတိ စ သုခဉ္စ, ဣဒံ ဒုတိယံ ဈာနံ စတုရင္ဂိကံ။ ယော ပသ္သဒ္ဓကာယော သုခံ ဝေဒေတိ, တေန အဓိမတ္တေန သုခေန ဖရိတ္ဝာ သုခံ စေတသိကံ ယံ, သော ပီတိဝီတရာဂော ဧဝံ တသ္သ ပီတိဝီတရာဂတာယ ဥပေက္ခံ ပဋိလဘတိ။ သော ပီတိယာ စ ဝိရာဂာ ဥပေက္ခံ ပဋိလဘတိ။ သုခဉ္စ ပဋိသံဝေဒေတိ။ သတိ စ သမ္မာ ပညာယ ပဋိလဘတိ။ သစေ သတိ ဧကဂ္ဂတာ ဣဒံ ပဉ္စင္ဂိကံ တတိယံ ဈာနံ။ ယံ သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ, အယံ ဧကဂ္ဂတာယ ပရာဝိဓာနဘာဂိယာ, ပဌမေ ဈာနေ အတ္ထိ စိတ္တေကဂ္ဂတာ နော စက္ခုသ္သ ဝေဒနာ သဗ္ဗံ ပာရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ ယထာ စတုတ္ထေ ဈာနေ, တထာ ယာ ဥပေက္ခာ ပသ္သမ္ဘယံ သတိသမ္ပဇညံ စိတ္တေကဂ္ဂတာ စ, ဣဒံ စတုတ္ထံ ဈာနံ။
Yaṃ puriso bhāvanābhūmiyaṃ sīlāni ārabbha sīlena saṃyutto hoti evaṃ yāva vimutti tathā sīlakkhandho. Tattha yo ca avippaṭisāro anusayavasena niddiṭṭho, tañca sīlaṃ ayaṃ sīlakkhandho. Pāmojjapītipassaddhīti ca samādhindriyena, ayaṃ samādhikkhandho. Yaṃ samāhito yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ paññākkhandho. Ime tayo khandhā sīlaṃ samādhi paññā ca tathā sīlaṃ paripūreti yaṃ vīriyindriyaṃ tena kāraṇena so sīlaṃ paripūreti, anuppannassa ca akusalassa anuppādāya vāyamati, uppannassa ca pahānāya anuppannassa ca kusalassa uppādāya, uppannassa ca kusalassa bhiyyobhāvāya iti vīriyindriyaṃ niddiṭṭhaṃ. Tattha yo samādhikkhandho , idaṃ samādhindriyaṃ. Paññākkhandho paññindriyaṃ, taṃ catūsu sammappadhānesu daṭṭhabbaṃ. Tathā yo anuppannassa ca akusalassa anuppādāya vāyamati, idaṃ paṭhamaṃ sammappadhānaṃ. Yaṃ uppannassa, idaṃ dutiyaṃ. Cattāri sammappadhānāni catūsu jhānesu passitabbāni. Tathā sīlakkhandhena nekkhammadhātu ca adhikā 48, tayo ca vitakkā nekkhammavitakko abyāpādavitakko avihiṃsāvitakko ca. Sādhāraṇabhūtā. Yā piyāyamānassa pāmojjena idaṃ kāyikaṃ sukhaṃ ānitaṃ aniyamītipemena, idaṃ dukkhaṃ. Yo tattha avikkhepo, ayaṃ samādhi. Idaṃ pañcaṅgikaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ. Yā cetasikā passaddhi savitakkaṃ savicāraṃ virodhanaṃ, yo kileso ca paridāho, so paṭhame jhāne niruddho. Tathā yā ca kilesapassaddhi yā ca vitakkavicārānaṃ passaddhi, ubhayepi ete dhamme passaddhāyaṃ. Tattha kāyassa cittassa ca sukhaṃ sukhāyanā, idaṃ pītisukhino passaddhi. Yopi ekodibhāvo cittassa, tena ekodibhāvena yaṃ cittassa ajjhattaṃ sampasādanaṃ, idaṃ catutthaṃ jhānaṅgaṃ. Iti ajjhattañca sampasādo cetaso ca ekodibhāvo pīti ca sukhañca, idaṃ dutiyaṃ jhānaṃ caturaṅgikaṃ. Yo passaddhakāyo sukhaṃ vedeti, tena adhimattena sukhena pharitvā sukhaṃ cetasikaṃ yaṃ, so pītivītarāgo evaṃ tassa pītivītarāgatāya upekkhaṃ paṭilabhati. So pītiyā ca virāgā upekkhaṃ paṭilabhati. Sukhañca paṭisaṃvedeti. Sati ca sammā paññāya paṭilabhati. Sace sati ekaggatā idaṃ pañcaṅgikaṃ tatiyaṃ jhānaṃ. Yaṃ sukhino cittaṃ samādhiyati, ayaṃ ekaggatāya parāvidhānabhāgiyā, paṭhame jhāne atthi cittekaggatā no cakkhussa vedanā sabbaṃ pāripūriṃ gacchati. Yathā catutthe jhāne, tathā yā upekkhā passambhayaṃ satisampajaññaṃ cittekaggatā ca, idaṃ catutthaṃ jhānaṃ.
၉၂. ယထာ သမာဓိ ဒသ္သယိတဗ္ဗံ, တထာ ပညိန္ဒ္ရိယံ တံ စတူသု အရိယသစ္စေသု ပသ္သိတဗ္ဗံ။ ယံ သမာဟိတော ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, သာ ပဇာနနာ စတုဗ္ဗိဓာ အသုဘတော ဒုက္ခတော အနတ္တတော စ, ယဒာရမ္မဏံ တံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ, ယံ ပဇာနန္တော နိဗ္ဗိန္ဒတိ ဝိမုစ္စတိ တထာ ယံ ကာမာသဝသ္သ ပဟာနံ ဘဝာသဝသ္သ ဒိဋ္ဌာသဝသ္သ အဝိဇ္ဇာသဝသ္သ, အယံ နိရောဓော အပ္ပဟီနဘူမိယံ အာသဝသမုဒယော။ ဣမာနိ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ယထာ ပညိန္ဒ္ရိယံ ပသ္သိတဗ္ဗံ။ ယထာယံ သမာဟိတော ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, အယံ ဒသ္သနဘူမိ။ သောတာပတ္တိဖလဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနန္တော နိဗ္ဗိန္ဒတီတိ, ဣဒံ တနုကဉ္စ။ ကာမရာဂဗ္ယာပာဒံ သကဒာဂာမိဖလဉ္စ ယံ နိဗ္ဗိန္ဒတိ ဝိရဇ္ဇတိ, အယံ ပဌမဇ္ဈာနဘာဝနာဘူမိ စ ရာဂဝိရာဂာ စေတောဝိမုတ္တိ အနာဂာမိဖလဉ္စ။ ယံ ဝိမုတ္တိ ဝိမုစ္စတိ, အယံ အဝိဇ္ဇာဝိရာဂာ ပညာဝိမုတ္တိ အရဟတ္တဉ္စ။ ဣမေ အဝိပ္ပဋိသာရာ စ ဝီရိယိန္ဒ္ရိယဉ္စ စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနာ အဝိပ္ပဋိသာရာ တဉ္စ ဥပရိ ယာဝ သမာဓိ, ဧဝံ တေ စတ္တာရိ ဈာနာနိ သမာဓိန္ဒ္ရိယဉ္စ ယံ သမာဟိတော ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ဣမေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ သီလပာရိပူရိမုပာဒာယ စာဂသံဟိတေန စ နိဗ္ဗေဓိကာနဉ္စ နိမိတ္တာနံ အနာဝိလမနာ, ဣဒံ သတိန္ဒ္ရိယံ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ။ ယံ ပုန ဣမာယ ဓမ္မဒေသနာယ တီသု ဌာနေသု ဒိဋ္ဌောဂမနကိန္ဒ္ရိယံ ကိလေသပဟာနေန စ သေက္ခသီလံ, ဣဒံ သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ။ စတ္တာရိ စ သောတာပတ္တိယင္ဂာနိ ဖလာနိ။ သမာဓိန္ဒ္ရိယာနိ သောပနိယာဟာရီနိ သဗ္ဗသုတ္တေသု နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာနိ။ ယံ ဈာနံ ပဋိလဘနံ ဝီရိယဂဟိတံယေဝ ဉာဏံ ပဋိသ္သရတော, အယံ သုတမယီ ပညာ။ ယော သမာဓိ ပုဗ္ဗာပရနိမိတ္တာဘာသော အနောမဂတိတာယ ယထာကာမော, အယံ စိန္တာမယီ ပညာ, ယံ တထာသမာဟိတော ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, အယံ ဘာဝနာမယီ ပညာ။ အယံ သုတ္တနိဒ္ဒေသော။
92. Yathā samādhi dassayitabbaṃ, tathā paññindriyaṃ taṃ catūsu ariyasaccesu passitabbaṃ. Yaṃ samāhito yathābhūtaṃ pajānāti, sā pajānanā catubbidhā asubhato dukkhato anattato ca, yadārammaṇaṃ taṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ, yaṃ pajānanto nibbindati vimuccati tathā yaṃ kāmāsavassa pahānaṃ bhavāsavassa diṭṭhāsavassa avijjāsavassa, ayaṃ nirodho appahīnabhūmiyaṃ āsavasamudayo. Imāni cattāri ariyasaccāni yathā paññindriyaṃ passitabbaṃ. Yathāyaṃ samāhito yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ dassanabhūmi. Sotāpattiphalañca yathābhūtaṃ pajānanto nibbindatīti, idaṃ tanukañca. Kāmarāgabyāpādaṃ sakadāgāmiphalañca yaṃ nibbindati virajjati, ayaṃ paṭhamajjhānabhāvanābhūmi ca rāgavirāgā cetovimutti anāgāmiphalañca. Yaṃ vimutti vimuccati, ayaṃ avijjāvirāgā paññāvimutti arahattañca. Ime avippaṭisārā ca vīriyindriyañca cattāro sammappadhānā avippaṭisārā tañca upari yāva samādhi, evaṃ te cattāri jhānāni samādhindriyañca yaṃ samāhito yathābhūtaṃ pajānāti. Ime cattāro satipaṭṭhānā sīlapāripūrimupādāya cāgasaṃhitena ca nibbedhikānañca nimittānaṃ anāvilamanā, idaṃ satindriyaṃ cattāro satipaṭṭhānā. Yaṃ puna imāya dhammadesanāya tīsu ṭhānesu diṭṭhogamanakindriyaṃ kilesapahānena ca sekkhasīlaṃ, idaṃ saddhindriyaṃ. Cattāri ca sotāpattiyaṅgāni phalāni. Samādhindriyāni sopaniyāhārīni sabbasuttesu niddisitabbāni. Yaṃ jhānaṃ paṭilabhanaṃ vīriyagahitaṃyeva ñāṇaṃ paṭissarato, ayaṃ sutamayī paññā. Yo samādhi pubbāparanimittābhāso anomagatitāya yathākāmo, ayaṃ cintāmayī paññā, yaṃ tathāsamāhito yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ bhāvanāmayī paññā. Ayaṃ suttaniddeso.
ဣမံ သုတ္တံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ ဗုဇ္ဈကာရဓိကံ ဗုဇ္ဈိတဗ္ဗံ။ ယေဟိ အင္ဂေဟိ သမန္နာဂတံ တံ ဗုဇ္ဈိသ္သန္တိ တသ္သ အင္ဂာနိ ဗုဇ္ဈိသ္သန္တိ, တေန ဗောဇ္ဈင္ဂာ။ တထာ အာဒိတော ယာဝ သီလံ ဝတံ စေတနာ ကရဏီယာ, ကိသ္သ သီလာနိ ပာရိပူရေတိ။ အနုပ္ပန္နသ္သ စ အကုသလသ္သ အနုပ္ပာဒာယ ဥပ္ပန္နသ္သ စ အကုသလသ္သ ပဟာနာယ အနုပ္ပန္နသ္သ ကုသလသ္သ ဥပ္ပာဒာယ ဥပ္ပန္နသ္သ စ ကုသလသ္သ ဘိယ္ယောဘာဝာယ, ဣဒံ ဝီရိယံ တသ္သ တသ္သ ဗုဇ္ဈိတသ္သ အင္ဂန္တိ။ အယံ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော။ ဣမိနာ ဝီရိယေန ဒ္ဝေ ဓမ္မာ အာဒိတော အဝိပ္ပဋိသာရော ပာမောဇ္ဇဉ္စ ယာ ပုန ပီတိ အဝိပ္ပဋိသာရပစ္စယာ ပာမောဇ္ဇပစ္စယာ, အယံ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော။ ယံ ပီတိမနသ္သ ကာယော ပသ္သမ္ဘတိ။ အယံ ပသ္သဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော။ တေန ကာယိကသုခမာနိတံ ယံ သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ, အယံ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော။ ယံ သမာဟိတော ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, အယံ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော။ ယာ သီလမုပာဒာယ ပဉ္စန္နံ ဗောဇ္ဈင္ဂာနံ ဥပာဒာယာနုလောမတာ နိမိတ္တာယနာ ပီတိဘာဂိယာနဉ္စ ဝိသေသဘာဂိယာနဉ္စ အပိလာပနတာ သဟဂတာ ဟောတိ အနဝမဂ္ဂော, အယံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော။ ယံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, အစ္စာရဒ္ဓဝီရိယံ ကရောတိ။ ဥဒ္ဓစ္စဘူမီတိ ကတာ အဘိပတ္ထိတံ ပေသေတိ။ ကောသဇ္ဇဘူမီတိ ဂရဟိတော ရဟိတေဟိ အင္ဂေဟိ ဗုဇ္ဈတိ ယံ စက္ခုသမထပထံ, သာ ဥပေက္ခာတိ။ တေန သာ ဥပေက္ခာ တသ္သ ဗောဇ္ဈင္ဂသ္သ အင္ဂန္တိ ကရိတ္ဝာ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂောတိ ဝုစ္စတေ။ ဧသော သုတ္တနိဒ္ဒေသော။
Imaṃ suttaṃ nibbedhabhāgiyaṃ bujjhakāradhikaṃ bujjhitabbaṃ. Yehi aṅgehi samannāgataṃ taṃ bujjhissanti tassa aṅgāni bujjhissanti, tena bojjhaṅgā. Tathā ādito yāva sīlaṃ vataṃ cetanā karaṇīyā, kissa sīlāni pāripūreti. Anuppannassa ca akusalassa anuppādāya uppannassa ca akusalassa pahānāya anuppannassa kusalassa uppādāya uppannassa ca kusalassa bhiyyobhāvāya, idaṃ vīriyaṃ tassa tassa bujjhitassa aṅganti. Ayaṃ vīriyasambojjhaṅgo. Iminā vīriyena dve dhammā ādito avippaṭisāro pāmojjañca yā puna pīti avippaṭisārapaccayā pāmojjapaccayā, ayaṃ pītisambojjhaṅgo. Yaṃ pītimanassa kāyo passambhati. Ayaṃ passaddhisambojjhaṅgo. Tena kāyikasukhamānitaṃ yaṃ sukhino cittaṃ samādhiyati, ayaṃ samādhisambojjhaṅgo. Yaṃ samāhito yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ dhammavicayasambojjhaṅgo. Yā sīlamupādāya pañcannaṃ bojjhaṅgānaṃ upādāyānulomatā nimittāyanā pītibhāgiyānañca visesabhāgiyānañca apilāpanatā sahagatā hoti anavamaggo, ayaṃ satisambojjhaṅgo. Yaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, accāraddhavīriyaṃ karoti. Uddhaccabhūmīti katā abhipatthitaṃ peseti. Kosajjabhūmīti garahito rahitehi aṅgehi bujjhati yaṃ cakkhusamathapathaṃ, sā upekkhāti. Tena sā upekkhā tassa bojjhaṅgassa aṅganti karitvā upekkhāsambojjhaṅgoti vuccate. Eso suttaniddeso.
၉၃. တတ္ထ ကတမာ ဒေသနာ? အသ္မိံ သုတ္တေ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ဒေသိတာနိ။ တတ္ထ ကတမော ဝိစယော? သီလဝတော အဝိပ္ပဋိသာရော ယာဝ ဝိမုတ္တိ ဣမိသ္သာယ ပုစ္ဆာယ မိနိကိမတ္ထသ္သမီတိ ဒ္ဝေ ပဒာနိ ပုစ္ဆာ ဒ္ဝေ ပဒာနိ ဝိသဇ္ဇနာနိ ဒ္ဝီဟိ ပဒေဟိ ဒ္ဝေ အဘိညံ ဒ္ဝီဟိ စေဝ ပဒေဟိ ဝိသဇ္ဇနာ ကိံ ပုစ္ဆတိ နိဗ္ဗာဓိကံ ကာယဘူမိံ ကမ္မသ္သ တထာ ဟိ ပတိဋ္ဌာ စ အသေက္ခေ ဓမ္မေ ဥပ္ပာဒေတိ။ တတ္ထ ကတမာ ယုတ္တိ? သီလဝတော အဝိပ္ပဋိသာရော ဘဝတိ ကိံ နိစ္ဆန္ဒသ္သ စ ဝိရာဂော အတ္ထိ ဧသာ ယုတ္တိ။ တတ္ထ ကတမံ ပဒဋ္ဌာနံ? ဝီရိယံ ဝီရိယိန္ဒ္ရိယသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ သမာဓိ သမာဓိန္ဒ္ရိယသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ ပညာ ပညိန္ဒ္ရိယသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ ဝီရိယံ အဒောသသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ သမာဓိ အလောဘသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ ပညာ အမောဟသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ တိဏ္ဏံ မဂ္ဂင္ဂာနံ ပဒဋ္ဌာနံ, သမ္မာဝာစာယ သမ္မာကမ္မန္တသ္သ သမ္မာအာဇီဝသ္သ။ သမာဓိန္ဒ္ရိယံ တိဏ္ဏံ မဂ္ဂင္ဂာနံ ပဒဋ္ဌာနံ, သမ္မာသင္ကပ္ပသ္သ သမ္မာဝာစာယ သမ္မာသမာဓိနော။ ပညိန္ဒ္ရိယံ ဒ္ဝိန္နံ မဂ္ဂင္ဂာနံ ပဒဋ္ဌာနံ, သမ္မာသတိယာ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ စ။
93. Tattha katamā desanā? Asmiṃ sutte cattāri ariyasaccāni desitāni. Tattha katamo vicayo? Sīlavato avippaṭisāro yāva vimutti imissāya pucchāya minikimatthassamīti dve padāni pucchā dve padāni visajjanāni dvīhi padehi dve abhiññaṃ dvīhi ceva padehi visajjanā kiṃ pucchati nibbādhikaṃ kāyabhūmiṃ kammassa tathā hi patiṭṭhā ca asekkhe dhamme uppādeti. Tattha katamā yutti? Sīlavato avippaṭisāro bhavati kiṃ nicchandassa ca virāgo atthi esā yutti. Tattha katamaṃ padaṭṭhānaṃ? Vīriyaṃ vīriyindriyassa padaṭṭhānaṃ. Samādhi samādhindriyassa padaṭṭhānaṃ. Paññā paññindriyassa padaṭṭhānaṃ. Vīriyaṃ adosassa padaṭṭhānaṃ. Samādhi alobhassa padaṭṭhānaṃ. Paññā amohassa padaṭṭhānaṃ. Vīriyindriyaṃ tiṇṇaṃ maggaṅgānaṃ padaṭṭhānaṃ, sammāvācāya sammākammantassa sammāājīvassa. Samādhindriyaṃ tiṇṇaṃ maggaṅgānaṃ padaṭṭhānaṃ, sammāsaṅkappassa sammāvācāya sammāsamādhino. Paññindriyaṃ dvinnaṃ maggaṅgānaṃ padaṭṭhānaṃ, sammāsatiyā sammādiṭṭhiyā ca.
တတ္ထ ကတမော လက္ခဏော? သီလက္ခန္ဓေ ဝုတ္တေ သဗ္ဗေ တယော ခန္ဓာ ဝုတ္တာ ဘဝန္တိ, သီလမေဝ ဟိ သေလောပမတာ ယထာ သေလော သဗ္ဗပစ္စတ္ထိကေဟိ အကရဏီယော ဧဝံ တံ စိတ္တံ သဗ္ဗကိလေသေဟိ န ကမ္ပတီတိ, အယံ အမောဟော။ ဝိရတ္တံ 49 ရဇနီယေသူတိ အယံ အလောဘော။ ကောပနေယ္ယေ န ကုပ္ပတီတိ အယံ အဒောသော။ တတ္ထ ပညာ အမောဟော ကုသလမူလံ, အလောဘော အလောဘောယေဝ, အဒောသော အဒောသောယေဝ။ ဣမေဟိ တီဟိ ကုသလမူလေဟိ သေက္ခဘူမိယံ ဌိတော အသေက္ခမဂ္ဂံ ဥပ္ပာဒေတိ။ သေက္ခဘူမိ သမ္ပတ္တိကမ္မဓမ္မေ ဥပ္ပာဒေတိ, သာ စ သမ္မာဝိမုတ္တိ, ယဉ္စ ဝိမုတ္တိရသဉာဏဒသ္သနံ ဣမေ ဒသ အသေက္ခာနံ အရဟတ္တံ ဓမ္မာ။ တတ္ထ အဋ္ဌင္ဂိကေန မဂ္ဂေန စတုဗ္ဗိဓာ ဘာဝနာပိ လဗ္ဘတိ။ သီလဘာဝနာ ကာယဘာဝနာ စိတ္တဘာဝနာ ပညာဘာဝနာ စ။ တတ္ထ သမ္မာကမ္မန္တေန သမ္မာအာဇီဝေန စ ကာယော ဘာဝိတော။ သမ္မာဝာစာယ သမ္မာဝာယာမေန စ သီလံ ဘာဝိတံ။ သမ္မာသင္ကပ္ပေန သမ္မာသမာဓိနာ စ စိတ္တံ ဘာဝိတံ။ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ သမ္မာသတိယာ စ ပညာ ဘာဝိတာ။ ဣမာယ စတုဗ္ဗိဓာယ ဘာဝနာယ ဒ္ဝေ ဓမ္မာ ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ စိတ္တံ ပညဉ္စ။ စိတ္တံ ဘာဝနာယ သမထော, ပညာ ဘာဝနာယ ဝိပသ္သနာ။ တတ္ထ ပညာ အဝိဇ္ဇာပဟာနေန စိတ္တံ ဥပက္ကိလေသေဟိ အမိသ္သီကတန္တိ။ ပညာ ဘာဝနာယ စိတ္တဘာဝနံယေဝ ပရိပူရေတိ။ ဧဝံ ယသ္သ သုဘာဝိတံ စိတ္တံ ကုတော တံ ဒုက္ခမေသ္သတီတိ။ အပိ စ ခော ပန တသ္သ အာယသ္မတော အဗ္ယာပာဒဓာတု အဓိမုတ္တာ, န သော ပေတံ သမာပန္နော တသ္သ သင္ခာပဟာရံ ဒေတိ, သင္ခာဝိတက္ကိတေ သရီရေ ဒုက္ခံ န ဝေဒိယတိ, အယံ သုတ္တတ္ထော။
Tattha katamo lakkhaṇo? Sīlakkhandhe vutte sabbe tayo khandhā vuttā bhavanti, sīlameva hi selopamatā yathā selo sabbapaccatthikehi akaraṇīyo evaṃ taṃ cittaṃ sabbakilesehi na kampatīti, ayaṃ amoho. Virattaṃ 50 rajanīyesūti ayaṃ alobho. Kopaneyye na kuppatīti ayaṃ adoso. Tattha paññā amoho kusalamūlaṃ, alobho alobhoyeva, adoso adosoyeva. Imehi tīhi kusalamūlehi sekkhabhūmiyaṃ ṭhito asekkhamaggaṃ uppādeti. Sekkhabhūmi sampattikammadhamme uppādeti, sā ca sammāvimutti, yañca vimuttirasañāṇadassanaṃ ime dasa asekkhānaṃ arahattaṃ dhammā. Tattha aṭṭhaṅgikena maggena catubbidhā bhāvanāpi labbhati. Sīlabhāvanā kāyabhāvanā cittabhāvanā paññābhāvanā ca. Tattha sammākammantena sammāājīvena ca kāyo bhāvito. Sammāvācāya sammāvāyāmena ca sīlaṃ bhāvitaṃ. Sammāsaṅkappena sammāsamādhinā ca cittaṃ bhāvitaṃ. Sammādiṭṭhiyā sammāsatiyā ca paññā bhāvitā. Imāya catubbidhāya bhāvanāya dve dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti cittaṃ paññañca. Cittaṃ bhāvanāya samatho, paññā bhāvanāya vipassanā. Tattha paññā avijjāpahānena cittaṃ upakkilesehi amissīkatanti. Paññā bhāvanāya cittabhāvanaṃyeva paripūreti. Evaṃ yassa subhāvitaṃ cittaṃ kuto taṃ dukkhamessatīti. Api ca kho pana tassa āyasmato abyāpādadhātu adhimuttā, na so petaṃ samāpanno tassa saṅkhāpahāraṃ deti, saṅkhāvitakkite sarīre dukkhaṃ na vediyati, ayaṃ suttattho.
၉၄. တတ္ထ ကတမာ ဒေသနာ? ဣမမ္ဟိ သုတ္တေ ဒသ အသေက္ခာ အရဟတ္တဓမ္မာ ဒေသိတာ အပ္ပမာဏာ စ သမ္မာ ဝိဘာဝနာ။ တတ္ထ ကတမော ဝိစယော? သေလောပမတာ ယေ ယေ ဓမ္မာ ဝေဒနီယသုခဒုက္ခောပဂတာ, တေ သဗ္ဗေ နိရူပံ ဝာနုပသ္သန္တာနံ ဝူပဂတာ ကာယတော ဝေဒယိတပရိက္ခာရော အပ္ပဝတ္တိတော ဒုက္ခံ န ဝေဒိယတိ။ တတ္ထ ကတမာ ယုတ္တိ, ယသ္သေဝံ ဘာဝိတံ စိတ္တံ ကုတော တံ 51 ဒုက္ခမေသ္သတီတိ။ တီသု ဘာဝနာသု ဒုက္ခံ နက္ခမတိ စိတ္တံ စိတ္တဘာဝနာယ စ။ နိရောဓဘာဝနာယ စ အာနန္တရိကာ သမာဓိဘာဝနာယ စ။ ဣတိ ယသ္သေဝံ ဘာဝိတံ စိတ္တန္တိ သမာဓိ ဖလသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။
94. Tattha katamā desanā? Imamhi sutte dasa asekkhā arahattadhammā desitā appamāṇā ca sammā vibhāvanā. Tattha katamo vicayo? Selopamatā ye ye dhammā vedanīyasukhadukkhopagatā, te sabbe nirūpaṃ vānupassantānaṃ vūpagatā kāyato vedayitaparikkhāro appavattito dukkhaṃ na vediyati. Tattha katamā yutti, yassevaṃ bhāvitaṃ cittaṃ kuto taṃ 52 dukkhamessatīti. Tīsu bhāvanāsu dukkhaṃ nakkhamati cittaṃ cittabhāvanāya ca. Nirodhabhāvanāya ca ānantarikā samādhibhāvanāya ca. Iti yassevaṃ bhāvitaṃ cittanti samādhi phalassa padaṭṭhānaṃ.
တတ္ထ ကတမော လက္ခဏော? ယသ္သေဝံ ဘာဝိတံ 53 စိတ္တန္တိ စိတ္တာနိ ဘာဝိတာနိ ယထာ ပဌမံ နိဒ္ဒိဋ္ဌာနိ ပညာ သီလံ ကာယော စိတ္တံ, သီလမ္ပိ သုဘာဝိတံ ကာယိကစေတသိကဉ္စ ဌိတတ္တာ နာနုပကမ္ပတီတိ ဝေဒနာပိ တထာ သညာပိ သင္ခာရာပိ။ ကုတော တံ ဒုက္ခမေသ္သတီတိ သုခမ္ပိ နာနုဂစ္ဆတိ, အဒုက္ခမသုခမ္ပိ နာဂတန္တိ။
Tattha katamo lakkhaṇo? Yassevaṃ bhāvitaṃ 54 cittanti cittāni bhāvitāni yathā paṭhamaṃ niddiṭṭhāni paññā sīlaṃ kāyo cittaṃ, sīlampi subhāvitaṃ kāyikacetasikañca ṭhitattā nānupakampatīti vedanāpi tathā saññāpi saṅkhārāpi. Kuto taṃ dukkhamessatīti sukhampi nānugacchati, adukkhamasukhampi nāgatanti.
တတ္ထ ကတမော စတုဗ္ယူဟော ဟာရော? ဣဓ ဘဂဝတော ကော အဓိပ္ပာယော? ယေ ဒုက္ခေန အဓိကာ ဘဝိသ္သန္တိ, တေ ဧဝရူပာဟိ သမာပတ္တီဟိ ဝိရဟိသ္သန္တိ။ အယမေတ္ထ ဘဂဝတော အဓိပ္ပာယော။ ယေ စ အပ္ပသန္နာ, တေ ဟိ ဘဝိသ္သန္တိ, ပသန္နာနဉ္စ ပီတိပာမောဇ္ဇံ ဘဝိသ္သတိ, အယံ တတ္ထ ဘဂဝတော အဓိပ္ပာယော။ အာဝဋ္ဋောတိ နတ္ထိ အာဝဋ္ဋနသ္သ ဘူမိ။
Tattha katamo catubyūho hāro? Idha bhagavato ko adhippāyo? Ye dukkhena adhikā bhavissanti, te evarūpāhi samāpattīhi virahissanti. Ayamettha bhagavato adhippāyo. Ye ca appasannā, te hi bhavissanti, pasannānañca pītipāmojjaṃ bhavissati, ayaṃ tattha bhagavato adhippāyo. Āvaṭṭoti natthi āvaṭṭanassa bhūmi.
ဝိဘတ္တီတိ ယသ္သေဝံ ဘာဝိတံ စိတ္တံ ကုတော တံ ဒုက္ခမေသ္သတီတိ ဒုဝိဓော နိဒ္ဒေသော – ဒုက္ခဟေတုနိဒ္ဒေသော စ ပဋိပက္ခနိဒ္ဒေသော စ။ ကော သော ဒုက္ခဟေတု? ယတော ဒုက္ခံ အာဂစ္ဆတိ ပဋိပက္ခေ ဝုတ္တေ သေသဓမ္မာနံ သီလံ ဟေတု စ ပစ္စယော စ, တေ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဟောန္တိ။ ဧကဗောဓိပက္ခိယေ ဓမ္မေ ဝုတ္တေ သဗ္ဗေ ဗောဓဂမနီယာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဝန္တိ။
Vibhattīti yassevaṃ bhāvitaṃ cittaṃ kuto taṃ dukkhamessatīti duvidho niddeso – dukkhahetuniddeso ca paṭipakkhaniddeso ca. Ko so dukkhahetu? Yato dukkhaṃ āgacchati paṭipakkhe vutte sesadhammānaṃ sīlaṃ hetu ca paccayo ca, te sabbe dhammā vuttā honti. Ekabodhipakkhiye dhamme vutte sabbe bodhagamanīyā dhammā vuttā bhavanti.
တတ္ထ ကတမော စတုဗ္ယူဟော ဟာရော? ဣမမ္ဟိ သုတ္တေ ဘဂဝတော ကော အဓိပ္ပာယော? ယေ အဝိပ္ပဋိသာရေန ဆန္ဒိကာ, တေ သီလပာရိပူရီ ဘဝန္တိ ပာမောဇ္ဇဆန္ဒိကာ အဝိပ္ပဋိသာရီပာရိပူရီ, အယမေတ္ထ ဘဂဝတော အဓိပ္ပာယော။ပေ.။ အယံ စတုဗ္ယူဟော ဟာရော။
Tattha katamo catubyūho hāro? Imamhi sutte bhagavato ko adhippāyo? Ye avippaṭisārena chandikā, te sīlapāripūrī bhavanti pāmojjachandikā avippaṭisārīpāripūrī, ayamettha bhagavato adhippāyo…pe… ayaṃ catubyūho hāro.
တတ္ထ ကတမော အာဝဋ္ဋော? ဣဒံ သုတ္တံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ။ ယော နိဗ္ဗေဓော, အယံ နိရောဓော။ ယေန နိဗ္ဗိဇ္ဈတိ, သော မဂ္ဂော။ ယံ နိဗ္ဗိဇ္ဈတိ, တံ ဒုက္ခံ။ ယံ နိဗ္ဗေဓဂာမိနာ မဂ္ဂေန ပဟီယတိ, သမုဒယောယံ ဝုတ္တော။
Tattha katamo āvaṭṭo? Idaṃ suttaṃ nibbedhabhāgiyaṃ. Yo nibbedho, ayaṃ nirodho. Yena nibbijjhati, so maggo. Yaṃ nibbijjhati, taṃ dukkhaṃ. Yaṃ nibbedhagāminā maggena pahīyati, samudayoyaṃ vutto.
တတ္ထ ကတမာ ဝိဘတ္တိ? သီလဝတော အဝိပ္ပဋိသာရောတိ ဝိဘဇ္ဇဗ္ယာကရဏီယံ, ပရာမသန္တသ္သ နတ္ထိ အဝိပ္ပဋိသာရော ယာဝ ဒောသကတံ ကာယေန ဝာ ဝာစာယ ဝာ အကုသလံ အာရဘတိ။ ကိဉ္စိပိသ္သ ဧဝံ ဟောတိ ‘‘သုကတမေတံ သုစရိတမေတံ နော စသ္သ တေန အဝိပ္ပဋိသာရေန ပာမောဇ္ဇံ ဇာယတိ ယာဝ ဝိမုတ္တိ, တသ္သ သီလဝတော အဝိပ္ပဋိသာရော’’တိ ဝိဘဇ္ဇဗ္ယာကရဏီယံ, အယံ ဝိဘတ္တိဟာရော။
Tattha katamā vibhatti? Sīlavato avippaṭisāroti vibhajjabyākaraṇīyaṃ, parāmasantassa natthi avippaṭisāro yāva dosakataṃ kāyena vā vācāya vā akusalaṃ ārabhati. Kiñcipissa evaṃ hoti ‘‘sukatametaṃ sucaritametaṃ no cassa tena avippaṭisārena pāmojjaṃ jāyati yāva vimutti, tassa sīlavato avippaṭisāro’’ti vibhajjabyākaraṇīyaṃ, ayaṃ vibhattihāro.
တတ္ထ ကတမာ ပရိဝတ္တနာ? ဣမေဟိ သတ္တဟိ ဥပနိသာသမ္ပတ္တီဟိ ဧကာဒသ ဥပနိသာ ဝိဘတ္တိယံ ပဇဟာနံ ပဇဟန္တိ, အယံ ပရိဝတ္တနာ။
Tattha katamā parivattanā? Imehi sattahi upanisāsampattīhi ekādasa upanisā vibhattiyaṃ pajahānaṃ pajahanti, ayaṃ parivattanā.
တတ္ထ ကတမာ ဝေဝစနာ? ဣမေသံ အရိယဓမ္မာနံ ဗလဗောဇ္ဈင္ဂဝိမောက္ခသမာဓိသမာပတ္တီနံ ဣမာနိ ဝေဝစနာနိ။
Tattha katamā vevacanā? Imesaṃ ariyadhammānaṃ balabojjhaṅgavimokkhasamādhisamāpattīnaṃ imāni vevacanāni.
တတ္ထ ကတမာ ပညတ္တိ? သီလဝတော အဝိပ္ပဋိသာရောတိ သီလက္ခန္ဓေ နေက္ခမ္မပညတ္တိယာ ပညတ္တံ, နိသဇ္ဇပညတ္တိ စ ဧဝံ ဒသ အင္ဂာနိ ဒ္ဝီဟိ ဒ္ဝီဟိ အင္ဂေဟိ ပညတ္တာနိ။
Tattha katamā paññatti? Sīlavato avippaṭisāroti sīlakkhandhe nekkhammapaññattiyā paññattaṃ, nisajjapaññatti ca evaṃ dasa aṅgāni dvīhi dvīhi aṅgehi paññattāni.
တတ္ထ ကတမော ဩတရဏော? ဣဒံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယသုတ္တံ ပဉ္စသု ဩတိဏ္ဏံ ယထာ ယံ ပဌမံ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ ဧဝမိန္ဒ္ရိယာဒိခန္ဓဓာတုအာယတနေသု နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာနိ။
Tattha katamo otaraṇo? Idaṃ nibbedhabhāgiyasuttaṃ pañcasu otiṇṇaṃ yathā yaṃ paṭhamaṃ niddiṭṭhaṃ evamindriyādikhandhadhātuāyatanesu niddisitabbāni.
တတ္ထ ကတမော သောဓနော ဟာရော? သီလဝတော အဝိပ္ပဋိသာရောတိ န တာဝ သုဒ္ဓော အာရမ္ဘော အဝိပ္ပဋိသာရိနော ပာမောဇ္ဇန္တိ န တာဝ သုဒ္ဓော အာရမ္ဘော ယာနိ ဧကာဒသ ပဒာနိ ဒေသိတာနိ ယဒာ တဒာ သုဒ္ဓော အာရမ္ဘော, အယံ သောဓနော။
Tattha katamo sodhano hāro? Sīlavato avippaṭisāroti na tāva suddho ārambho avippaṭisārino pāmojjanti na tāva suddho ārambho yāni ekādasa padāni desitāni yadā tadā suddho ārambho, ayaṃ sodhano.
တတ္ထ ကတမော အဓိဋ္ဌာနော? သီလဝေမတ္တတာယ ပညတ္တံ ဧဝံ ဒသ ပဒာနိ သဗ္ဗာနိ သီလက္ခန္ဓသ္သ အာနိသံသော, တေ စ ပတိရူပဒေသဝာသော စ ပစ္စယော အတ္တသမ္မာပဏိဓာနဉ္စ ဟေတု, သမာဓိက္ခန္ဓသ္သ သုခံ ဟေတု ပသ္သဒ္ဓိ ပစ္စယော, ယေန ဈာနသဟဇာတိ စ ဌာနန္တိ ဈာနင္ဂာ အပရော ပရိယာယော ကာမေသု အာဒီနဝာနုပသ္သနာ သမာဓိနော ပစ္စယော နေက္ခမ္မေ အာနိသံသဒသ္သာဝိတာ ဟေတု။
Tattha katamo adhiṭṭhāno? Sīlavemattatāya paññattaṃ evaṃ dasa padāni sabbāni sīlakkhandhassa ānisaṃso, te ca patirūpadesavāso ca paccayo attasammāpaṇidhānañca hetu, samādhikkhandhassa sukhaṃ hetu passaddhi paccayo, yena jhānasahajāti ca ṭhānanti jhānaṅgā aparo pariyāyo kāmesu ādīnavānupassanā samādhino paccayo nekkhamme ānisaṃsadassāvitā hetu.
တတ္ထ ကတမာ သမာရောပနာ? ယံ ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ, သော သီလက္ခန္ဓော။ ယံ သီလံ, တေ စတ္တာရော ဓမ္မာ ပဓာနာ။ ယံ ဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပတ္တိ, သော ပာတိမောက္ခသံဝရော။
Tattha katamā samāropanā? Yaṃ vīriyindriyaṃ, so sīlakkhandho. Yaṃ sīlaṃ, te cattāro dhammā padhānā. Yaṃ dhammānudhammapaṭipatti, so pātimokkhasaṃvaro.
၉၅. ယသ္သ သေလောပမံ စိတ္တန္တိ ဂာထာ 55, သေလောပမန္တိ ဥပမာ ယထာ သေလော ဝာတေန န ကမ္ပတိ န ဥဏ္ဟေန န သီတေန သံကမ္ပတိ။ ယထာ အနေကာ အစေတနာ, တေ ဥဏ္ဟေန မိလာယန္တိ, သီတေန အဝသုသ္သန္တိ, ဝာတေန ဘဇန္တိ။ န ဧဝံ သေလော ဝိရတ္တံ ရဇနီယေသု ဒောသနီယေ န ဒုသ္သတီတိ ကာရဏံ ဒောသနီယေ ဒောမနသ္သန္တံ, န ဒုဋ္ဌေန ဝာ ကမ္ပတိ ဥဏ္ဟေန ဝာ, သော မိလာယတိ သီတေန ဝာ အဝသုသ္သတိ, ဧဝံ စိတ္တံ ရာဂေန နာနုသ္သတိ သီတေန ကမ္ပတီတိ။ ကိံ ကာရဏံ? ဝိရတ္တံ ရဇနီယေသု ဒောသနီယေ န ဒုသ္သတိ။ ကိံ ကာရဏံ? ဒောသနီယေ ပနသ္သန္တိ န ဒုသ္သတိ, အဒုဋ္ဌံ တံ န ကောသိသ္သန္တိ, တေန ကုပ္ပနီယေ န ကုပ္ပတိ, ယသ္သေဝံ ဘာဝိတံ စိတ္တံ ကုတော တံ ဒုက္ခနိဒ္ဒေသော စ ကုတော ဧဝရူပသ္သ ဒုက္ခံ အာဂမိသ္သတီတိ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ။
95. Yassa selopamaṃ cittanti gāthā 56, selopamanti upamā yathā selo vātena na kampati na uṇhena na sītena saṃkampati. Yathā anekā acetanā, te uṇhena milāyanti, sītena avasussanti, vātena bhajanti. Na evaṃ selo virattaṃ rajanīyesu dosanīye na dussatīti kāraṇaṃ dosanīye domanassantaṃ, na duṭṭhena vā kampati uṇhena vā, so milāyati sītena vā avasussati, evaṃ cittaṃ rāgena nānussati sītena kampatīti. Kiṃ kāraṇaṃ? Virattaṃ rajanīyesu dosanīye na dussati. Kiṃ kāraṇaṃ? Dosanīye panassanti na dussati, aduṭṭhaṃ taṃ na kosissanti, tena kuppanīye na kuppati, yassevaṃ bhāvitaṃ cittaṃ kuto taṃ dukkhaniddeso ca kuto evarūpassa dukkhaṃ āgamissatīti niddiṭṭhaṃ.
ပရိဝတ္တနာတိ ကုတော တံ ဒုက္ခမေသ္သတီတိ ယံ စေတသိကံ သုခံ အနုပာဒိသေသာ အယံ နတ္ထိ သောပာဒိသေသာ အယံ အတ္ထိ။ ပုန ဧဝမာဟံသု တံ ခဏံ တံ မုဟုတ္တံ ဥဘယမေဝ အဝေဒယိတံ သောပာဒိသေသံ ယဉ္စ အနုပာဒိသေသံ ယဉ္စ တံ ခဏံ တံ မုဟုတ္တံ အနုပာဒိသေသံ ယဉ္စ သောပာဒိသေသံ စ အဝေဒယိတံ။ သုခမာပန္နသ္သ အနာဝတ္တိကန္တိ အယမေတ္ထ ဝိသေသော ပရိဝတ္တနာ။
Parivattanāti kuto taṃ dukkhamessatīti yaṃ cetasikaṃ sukhaṃ anupādisesā ayaṃ natthi sopādisesā ayaṃ atthi. Puna evamāhaṃsu taṃ khaṇaṃ taṃ muhuttaṃ ubhayameva avedayitaṃ sopādisesaṃ yañca anupādisesaṃ yañca taṃ khaṇaṃ taṃ muhuttaṃ anupādisesaṃ yañca sopādisesaṃ ca avedayitaṃ. Sukhamāpannassa anāvattikanti ayamettha viseso parivattanā.
တတ္ထ ကတမော ဝေဝစနော? ယသ္သေဝံ ဘာဝိတံ စိတ္တံ ဝာ ဘာဝိတံ သုဘာဝိတံ အနုဋ္ဌိတံ ဝတ္ထုကတံ သုသမာရဒ္ဓံ။ စိတ္တန္တိ မနော ဝိညာဏံ မနိန္ဒ္ရိယံ မနောဝိညာဏဓာတု။
Tattha katamo vevacano? Yassevaṃ bhāvitaṃ cittaṃ vā bhāvitaṃ subhāvitaṃ anuṭṭhitaṃ vatthukataṃ susamāraddhaṃ. Cittanti mano viññāṇaṃ manindriyaṃ manoviññāṇadhātu.
တတ္ထ ကတမာ ပညတ္တိ? စိတ္တံ မနော သင္ခာရာ ဝူပသမပညတ္တိယာ ပညတ္တံ။ သမာဓိ အသေက္ခပညတ္တိယာ ပညတ္တော။ ဒုက္ခံ ဥစ္ဆိန္နပညတ္တိယာ ပညတ္တံ။
Tattha katamā paññatti? Cittaṃ mano saṅkhārā vūpasamapaññattiyā paññattaṃ. Samādhi asekkhapaññattiyā paññatto. Dukkhaṃ ucchinnapaññattiyā paññattaṃ.
တတ္ထ ကတမော ဩတရဏော? စိတ္တေ နိဒ္ဒိဋ္ဌေ ပဉ္စက္ခန္ဓာ နိဒ္ဒိဋ္ဌာ ဟောန္တိ, အယံ ခန္ဓေသု ဩတရဏော, မနောဝိညာဏဓာတုယာ နိဒ္ဒိဋ္ဌာယ အဋ္ဌာရသ ဓာတုယော နိဒ္ဒိဋ္ဌာ ဟောန္တိ, အယံ ဓာတူသု ဩတရဏော။ မနာယတနေ နိဒ္ဒိဋ္ဌေ သဗ္ဗာနိ အာယတနာနိ နိဒ္ဒိဋ္ဌာနိ ဟောန္တိ။ တတ္ထ မနာယတနံ နာမရူပသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ။ တထာ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေ။ အယံ ဩတရဏော။ တတ္ထ ကတမော သောဓနော သုဒ္ဓောယေဝ အာရမ္ဘော။
Tattha katamo otaraṇo? Citte niddiṭṭhe pañcakkhandhā niddiṭṭhā honti, ayaṃ khandhesu otaraṇo, manoviññāṇadhātuyā niddiṭṭhāya aṭṭhārasa dhātuyo niddiṭṭhā honti, ayaṃ dhātūsu otaraṇo. Manāyatane niddiṭṭhe sabbāni āyatanāni niddiṭṭhāni honti. Tattha manāyatanaṃ nāmarūpassa padaṭṭhānaṃ. Nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ. Tathā paṭiccasamuppāde. Ayaṃ otaraṇo. Tattha katamo sodhano suddhoyeva ārambho.
တတ္ထ ကတမော အဓိဋ္ဌာနော? ဆဠိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝနာ ဧကတ္တာယံ ပညတ္တိ ဆဋ္ဌိတေန ကာယော ဧကတ္တာယ ပညတ္တော။
Tattha katamo adhiṭṭhāno? Chaḷindriyaṃ bhāvanā ekattāyaṃ paññatti chaṭṭhitena kāyo ekattāya paññatto.
တတ္ထ ကတမော ပရိက္ခာရော? စိတ္တသ္သ ပုဗ္ဗဟေတု သမုပ္ပာဒာယ မနသိကာရော စ တပ္ပောဏတာ စ ယံ အသမာဟိတဘူမိယံ စ ဝိသေသဓမ္မာနံ အဘာဝိတတ္တာ စိတ္တသတတံ ဂစ္ဆတိ, သစေ သမာဓိနော သုခံ ဟေတု အဝိပ္ပဋိသာရော ပစ္စယော, အယံ ဟေတု အယံ ပစ္စယော ပရိက္ခာရော။
Tattha katamo parikkhāro? Cittassa pubbahetu samuppādāya manasikāro ca tappoṇatā ca yaṃ asamāhitabhūmiyaṃ ca visesadhammānaṃ abhāvitattā cittasatataṃ gacchati, sace samādhino sukhaṃ hetu avippaṭisāro paccayo, ayaṃ hetu ayaṃ paccayo parikkhāro.
တတ္ထ ကတမာ သမာရောပနာ? ယသ္သေဝံ ဘာဝိတန္တိ တသ္သ ဓမ္မာ သမာရောပယိတဗ္ဗာ။ ကာယော သီလံ ပညာ ဘာဝိတစိတ္တန္တိ အနဘိရတံ အနပဏတံ အနေကံ အနုတံ အနာပဇ္ဇာသတ္တံ အယံ သမညာယတနာ န တသ္သ သေက္ခသ္သ သမ္မာသမာဓိ သဗ္ဗေ အသေက္ခာ ဒသ အရဟန္တဓမ္မာ နိဒ္ဒိဋ္ဌာ ဟောန္တိ။ အသေက္ခဘာဂိယာနိ သုတ္တာနိ။
Tattha katamā samāropanā? Yassevaṃ bhāvitanti tassa dhammā samāropayitabbā. Kāyo sīlaṃ paññā bhāvitacittanti anabhirataṃ anapaṇataṃ anekaṃ anutaṃ anāpajjāsattaṃ ayaṃ samaññāyatanā na tassa sekkhassa sammāsamādhi sabbe asekkhā dasa arahantadhammā niddiṭṭhā honti. Asekkhabhāgiyāni suttāni.
၉၆. ယသ္သ နူန, ဘန္တေ, ကာယဂတာသတိ အဘာဝိတာ, အယံ သော အညတရံ သဗ္ရဟ္မစာရိံ 57 အာသဇ္ဇ သမာပဇ္ဇ အပ္ပဋိနိသဇ္ဇ ဇနပဒစာရိကံ ပက္ကမေယ္ယ, သော အာယသ္မာ ဣမသ္မိံ ဝိပ္ပဋိဇာနာတိ ဒ္ဝေ ပဇာနိ ပဋိဇာနာတိ စိတ္တဘာဝနာယဉ္စ ဒိဋ္ဌိယာ ပဟာနံ, ကာယဘာဝနာယဉ္စ ဒိဋ္ဌိပ္ပဟာနံ, ကာယဘာဝနာယဉ္စ တဏ္ဟာပဟာနံ, ယံ ပဌမံ ဥပမံ ကရောတိ။ အသုစိနာပိ သုစိနာပိ ပထဝီ နေဝ အဋ္ဋိယတိ န ဇိဂုစ္ဆတိ န ပီတိပာမောဇ္ဇံ ပဋိလဘတိ, ဧဝမေဝ ဟိ ပထဝီသမေန သော စေတသာ အန္ဝယေန အပ္ပကေန အဝေရေန အဗ္ယာပဇ္ဇေန ဝိဟရာမီတိ။ ဣတိ သော အာယသ္မာ ကိံ ပဋိဇာနာတိ, ကာယဘာဝနာယ သုခိန္ဒ္ရိယပဟာနံ ပဋိဇာနာတိ, စိတ္တဘာဝနာယ သောမနသ္သိန္ဒ္ရိယပဟာနံ ပဋိဇာနာတိ။ ကာယိကာ ဝေဒနာ ရာဂာနုသယမနုဂတာနံ သုခိန္ဒ္ရိယံ ပဋိက္ခိပတိ။ န ဟိ ဝေဒနာက္ခန္ဓံ ယာ စေတသိကာ သုခဝေဒနာ တတ္ထ အယံ ပဋိလာဘပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခံ သောမနသ္သံ။ သောတံ ပဋိက္ခိပတိ, န ဟိ မနောသမ္ဖသ္သဇံ ဝေဒနံ။ တတ္ထ စတူသု မဟာဘူတေသု ရူပက္ခန္ဓသ္သ အနုသယပဋိဃပဟာနံ ဘဏတိ။ ကာမေ ရူပဉ္စ တဉ္စ အသေက္ခဘူမိယံ။ ကာယေ ကာယာနုပသ္သနာ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရဉ္စ။ ဗလေန စ ဥသ္သာဟေန စ သဗ္ဗံ မနသိ ကတတ္တာနံ ပဟာနံ မေဒံ ကတာလိကာယ စ ပုရိသေန စ မဏ္ဍနကဇာတိကေန စ, ဧတေဟိ ဣမသ္သ မာတာပိတုသမ္ဘူတံ ပစ္စဝေက္ခဏံ, သော ကာယေန စ ကာယာနုပသ္သနာယ စ စိတ္တေန စ စိတ္တာနုပသ္သနာယ စ ဒ္ဝေ ဓမ္မေ ဓာရေတိ။ ကာယကိလေသဝတ္ထုံ စိတ္တေန စ စိတ္တသန္နိသ္သယေ စိတ္တေန သုဘာဝိတေန သတ္တန္နံ စ သမာပတ္တီနံ ဝိဟရိတုံ ပဋိဇာနာတိ။
96. Yassa nūna, bhante, kāyagatāsati abhāvitā, ayaṃ so aññataraṃ sabrahmacāriṃ 58 āsajja samāpajja appaṭinisajja janapadacārikaṃ pakkameyya, so āyasmā imasmiṃ vippaṭijānāti dve pajāni paṭijānāti cittabhāvanāyañca diṭṭhiyā pahānaṃ, kāyabhāvanāyañca diṭṭhippahānaṃ, kāyabhāvanāyañca taṇhāpahānaṃ, yaṃ paṭhamaṃ upamaṃ karoti. Asucināpi sucināpi pathavī neva aṭṭiyati na jigucchati na pītipāmojjaṃ paṭilabhati, evameva hi pathavīsamena so cetasā anvayena appakena averena abyāpajjena viharāmīti. Iti so āyasmā kiṃ paṭijānāti, kāyabhāvanāya sukhindriyapahānaṃ paṭijānāti, cittabhāvanāya somanassindriyapahānaṃ paṭijānāti. Kāyikā vedanā rāgānusayamanugatānaṃ sukhindriyaṃ paṭikkhipati. Na hi vedanākkhandhaṃ yā cetasikā sukhavedanā tattha ayaṃ paṭilābhapaccayā uppajjati sukhaṃ somanassaṃ. Sotaṃ paṭikkhipati, na hi manosamphassajaṃ vedanaṃ. Tattha catūsu mahābhūtesu rūpakkhandhassa anusayapaṭighapahānaṃ bhaṇati. Kāme rūpañca tañca asekkhabhūmiyaṃ. Kāye kāyānupassanā diṭṭhadhammasukhavihārañca. Balena ca ussāhena ca sabbaṃ manasi katattānaṃ pahānaṃ medaṃ katālikāya ca purisena ca maṇḍanakajātikena ca, etehi imassa mātāpitusambhūtaṃ paccavekkhaṇaṃ, so kāyena ca kāyānupassanāya ca cittena ca cittānupassanāya ca dve dhamme dhāreti. Kāyakilesavatthuṃ cittena ca cittasannissaye cittena subhāvitena sattannaṃ ca samāpattīnaṃ viharituṃ paṭijānāti.
ဂဟပတိပုတ္တောပမတာယ စ ယထာ ဂဟပတိပုတ္တသ္သ နာနာရင္ဂာနံ ဝတ္ထကရဏ္ဍကော ပုဏ္ဏော ဘဝေယ္ယ, သော ယံ ယဒေဝ ဝတ္ထယုဂံ ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယေ အာကင္ခတိ, ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယေ နိဗ္ဗာပေတိ, ဧဝံ မဇ္ဈန္ဟိကသမယေ, သာယန္ဟသမယေ, ဧဝမေဝ သော အာယသ္မာ စိတ္တသ္သ သုဘာဝိတတ္တာ ယထာရူပေန ဝိဟာရေန အာကင္ခတိ ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ ဝိဟရိတုံ, တထာရူပေန 59 ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ ဝိဟရတိ, မဇ္ဈန္ဟိကသမယေ, သာယန္ဟသမယေ။ တေန ဝေသ အာယသ္မတာ ဥပမာယ မေ အာသိတာယ ပထဝီ ဝာ အနုတ္တရာ ဣန္ဒ္ရိယဘာဝနာ ဘာဝိတစိတ္တေန။ တေန သော အာယသ္မာ ဣဒံ အဋ္ဌဝိဓံ ဘာဝနံ ပဋိဇာနာတိ စတူသု မဟာဘူတေသု, ကာယဘာဝနံ ဥပကစဏ္ဍာလံ ပုရိသမေတကံ ဘဝတလာကာသု စိတ္တဘာဝနံ, ဣမာဟိ ဘာဝနာဟိ တာယ ဘာဝနာယ စ သမထာ ပာရိပူရိမန္တေဟိ။ ဣမေဟိ စတူဟိ ပညာပာရိပူရိမန္တေဟိ။
Gahapatiputtopamatāya ca yathā gahapatiputtassa nānāraṅgānaṃ vatthakaraṇḍako puṇṇo bhaveyya, so yaṃ yadeva vatthayugaṃ pubbaṇhasamaye ākaṅkhati, pubbaṇhasamaye nibbāpeti, evaṃ majjhanhikasamaye, sāyanhasamaye, evameva so āyasmā cittassa subhāvitattā yathārūpena vihārena ākaṅkhati pubbaṇhasamayaṃ viharituṃ, tathārūpena 60 pubbaṇhasamayaṃ viharati, majjhanhikasamaye, sāyanhasamaye. Tena vesa āyasmatā upamāya me āsitāya pathavī vā anuttarā indriyabhāvanā bhāvitacittena. Tena so āyasmā idaṃ aṭṭhavidhaṃ bhāvanaṃ paṭijānāti catūsu mahābhūtesu, kāyabhāvanaṃ upakacaṇḍālaṃ purisametakaṃ bhavatalākāsu cittabhāvanaṃ, imāhi bhāvanāhi tāya bhāvanāya ca samathā pāripūrimantehi. Imehi catūhi paññāpāripūrimantehi.
၉၇. ကထံ ဥပကစဏ္ဍာလံ ပဋိကူလေသု ဓမ္မေသု အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ? ကာယော ပကတိယာ အပ္ပဋိကူလံ ကာယေ ဥဒ္ဓုမာတကသညာ သံခိတ္တေန နဝ သညာ ဣမေ ပဋိကူလာ ဓမ္မာ စေသော အာယသ္မာ ပဋိကူလတော အဇိဂုစ္ဆိတော ကာယဂတာသတိယာ ဘာဝနာနုယောဂမနုယုတ္တော ဝိဟရတိ, န ဟိ တသ္သ ဇိဂုစ္ဆပ္ပဟာယ စိတ္တံ ပဋိကူလတိ။
97. Kathaṃ upakacaṇḍālaṃ paṭikūlesu dhammesu appaṭikūlasaññī viharati? Kāyo pakatiyā appaṭikūlaṃ kāye uddhumātakasaññā saṃkhittena nava saññā ime paṭikūlā dhammā ceso āyasmā paṭikūlato ajigucchito kāyagatāsatiyā bhāvanānuyogamanuyutto viharati, na hi tassa jigucchappahāya cittaṃ paṭikūlati.
ကထံ အပ္ပဋိကူလေသု ဓမ္မေသု ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတီတိ? ကာယော သဗ္ဗလောကသ္သ အပ္ပဋိကူလော တံ သော အာယသ္မာ အသုဘသညာယ ဝိဟရတိ။ ဧဝံ အပ္ပဋိကူလေသု ဓမ္မေသု ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ။
Kathaṃ appaṭikūlesu dhammesu paṭikūlasaññī viharatīti? Kāyo sabbalokassa appaṭikūlo taṃ so āyasmā asubhasaññāya viharati. Evaṃ appaṭikūlesu dhammesu paṭikūlasaññī viharati.
ကထံ ပဋိကူလေသု စ အပ္ပဋိကူလေသု စ အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတီတိ အပိ သဗ္ဗောယံ လောကသ္သ ယမိဒံ မုဏ္ဍော ပတ္တပာဏီ ကုလေသု ပိဏ္ဍာယ ဝိစရတိ, တေန စ သော အာယသ္မာ သုဝဏ္ဏဒုဗ္ဗဏ္ဏေန အပ္ပဋိကူလသညီ စိတ္တေန စ ကာယေန နိဗ္ဗိဒာသဟဂတေန အပ္ပဋိကူလသညီ, ဧဝံ ပဋိကူလေသု အပ္ပဋိကူလေသု စ ဓမ္မေသု အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ။
Kathaṃ paṭikūlesu ca appaṭikūlesu ca appaṭikūlasaññī viharatīti api sabboyaṃ lokassa yamidaṃ muṇḍo pattapāṇī kulesu piṇḍāya vicarati, tena ca so āyasmā suvaṇṇadubbaṇṇena appaṭikūlasaññī cittena ca kāyena nibbidāsahagatena appaṭikūlasaññī, evaṃ paṭikūlesu appaṭikūlesu ca dhammesu appaṭikūlasaññī viharati.
ကထံ ပဋိကူလေသု စ ဓမ္မေသု အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ? ပဋိကူလေသု စ ဓမ္မေသု သုဘသညိနော ဣတ္ထိရူပေ ပဋိကူလေသု စ ဇိဂုစ္ဆိနော ဝိနီလကဝိပုဗ္ဗကေ တတ္ထ သော အာယသ္မာ ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ။
Kathaṃ paṭikūlesu ca dhammesu appaṭikūlasaññī viharati? Paṭikūlesu ca dhammesu subhasaññino itthirūpe paṭikūlesu ca jigucchino vinīlakavipubbake tattha so āyasmā paṭikūlasaññī viharati.
ကထံ ပဋိကူလေသု ဓမ္မေသု တဒုဘယံ အဘိနိဝဇ္ဇယိတ္ဝာ ဥပေက္ခကော ဝိဟရတိ သတော စ သမ္ပဇာနော စ? အပ္ပဋိကူလေသု စ ဓမ္မေသု သုဘသညိနော ဣတ္ထိရူပေ ပဋိကူလေသု စ ဇိဂုစ္ဆိနော ဝိနီလကဝိပုဗ္ဗကေ တဒုဘယံ အဘိနိဝဇ္ဇယိတ္ဝာ ‘နေတံ မမ’‘နေသောဟမသ္မိ’‘နေသော မေ’ အတ္တာတိ ဝိဟရတိ။ ဧဝံ တဒုဘယံ အဘိနိဝဇ္ဇယိတ္ဝာ ဥပေက္ခကော ဝိဟရတိ သတော သမ္ပဇာနော။
Kathaṃ paṭikūlesu dhammesu tadubhayaṃ abhinivajjayitvā upekkhako viharati sato ca sampajāno ca? Appaṭikūlesu ca dhammesu subhasaññino itthirūpe paṭikūlesu ca jigucchino vinīlakavipubbake tadubhayaṃ abhinivajjayitvā ‘netaṃ mama’‘nesohamasmi’‘neso me’ attāti viharati. Evaṃ tadubhayaṃ abhinivajjayitvā upekkhako viharati sato sampajāno.
အပရော ပရိယာယော။ တေဓာတုကော လောကသန္နိဝာသော သဗ္ဗဗာလပုထုဇ္ဇနာနံ အပ္ပဋိကူလသညာ။ တတ္ထ စ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ။ ဧဝံ အပ္ပဋိကူလေသု ဓမ္မေသု ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ။
Aparo pariyāyo. Tedhātuko lokasannivāso sabbabālaputhujjanānaṃ appaṭikūlasaññā. Tattha ca āyasmā sāriputto appaṭikūlasaññī viharati. Evaṃ appaṭikūlesu dhammesu paṭikūlasaññī viharati.
ကထံ ပဋိကူလေသု ဓမ္မေသု အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ? ပဋိကူလသညိနော သဗ္ဗသေက္ခာ ဣဓ ကာ တေဓာတုကေ သဗ္ဗလောကေ။ တတ္ထ ကတမော ဘူမိပ္ပတ္တော သမာဓိဖလေ သစ္ဆိကတော အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ ? ကိံ ကာရဏံ? န ဟိ တံ အတ္ထိ ယသ္သ လောကသ္သ ပဟာနာယ ပဋိကူလသညီ ဥပ္ပာဒေယ္ယ။
Kathaṃ paṭikūlesu dhammesu appaṭikūlasaññī viharati? Paṭikūlasaññino sabbasekkhā idha kā tedhātuke sabbaloke. Tattha katamo bhūmippatto samādhiphale sacchikato appaṭikūlasaññī viharati ? Kiṃ kāraṇaṃ? Na hi taṃ atthi yassa lokassa pahānāya paṭikūlasaññī uppādeyya.
ကထံ ပဋိကူလေသု စ အပ္ပဋိကူလေသု စ ဓမ္မေသု ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ? တေဓာတုကေ လောကသန္နိဝာသေ ယာဝ ကာမလောကဘူမတာ ဟိ ရာဂာနံ ဝီတရာဂာနံ ပဋိကူလသမတာ ရူပာရူပဓာတုံ အပ္ပဋိကူလသမတာ။ တတ္ထ စ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ။ ဧဝံ ပဋိကူလေသု စ အပ္ပဋိကူလေသု စ ဓမ္မေသု ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ။
Kathaṃ paṭikūlesu ca appaṭikūlesu ca dhammesu paṭikūlasaññī viharati? Tedhātuke lokasannivāse yāva kāmalokabhūmatā hi rāgānaṃ vītarāgānaṃ paṭikūlasamatā rūpārūpadhātuṃ appaṭikūlasamatā. Tattha ca āyasmā sāriputto paṭikūlasaññī viharati. Evaṃ paṭikūlesu ca appaṭikūlesu ca dhammesu paṭikūlasaññī viharati.
ကထံ ပဋိကူလေသု စ အပ္ပဋိကူလေသု စ ဓမ္မေသု အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ? ယံ ကိဉ္စိ ပရတော ဒုရုတ္တာနံ ဒုရာဂတာနံ ဝစနပထာနံ တံ ဝစနံ အပ္ပဋိကူလံ ယာဝတာ ဝာစသော အပ္ပတိရူပာ တထာ ဇနသ္သ အပ္ပဋိကူလသညာ။ တတ္ထ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော အဘိညာယ သစ္ဆိကတော အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ, ဧဝံ ပဋိကူလေသု စ အပ္ပဋိကူလေသု စ ဓမ္မေသု အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ။
Kathaṃ paṭikūlesu ca appaṭikūlesu ca dhammesu appaṭikūlasaññī viharati? Yaṃ kiñci parato duruttānaṃ durāgatānaṃ vacanapathānaṃ taṃ vacanaṃ appaṭikūlaṃ yāvatā vācaso appatirūpā tathā janassa appaṭikūlasaññā. Tattha āyasmā sāriputto abhiññāya sacchikato appaṭikūlasaññī viharati, evaṃ paṭikūlesu ca appaṭikūlesu ca dhammesu appaṭikūlasaññī viharati.
၉၈. ကထံ ပဋိကူလေသု စ အပ္ပဋိကူလေသု စ ဓမ္မေသု တဒုဘယံ အဘိနိဝဇ္ဇယိတ္ဝာ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ သတော စ သမ္ပဇာနော? ယဉ္စ နေသံ သမနုပသ္သတိ ယေ ဓမ္မာ ဒုစ္စရိတာ, တေ ဓမ္မာ အပ္ပဋိကူလာ။ တတ္ထ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ ယေ ဓမ္မာ ဒုစ္စရိတာ, တေ ဓမ္မာ အနိဋ္ဌဝိပာကာ။ ယေ ဓမ္မာ သုစရိတာ, တေ အာစယဂာမိနော။ သော စ သုစရိတံ အာစယဂာမိနိံ ကရိတ္ဝာ ဒုစ္စရိတံ အနိဋ္ဌဝိပာကံ ကရိတ္ဝာ တဒုဘယံ အဘိနိဝဇ္ဇယိတ္ဝာ ဥပေက္ခကော ဝိဟရတိ။
98. Kathaṃ paṭikūlesu ca appaṭikūlesu ca dhammesu tadubhayaṃ abhinivajjayitvā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno? Yañca nesaṃ samanupassati ye dhammā duccaritā, te dhammā appaṭikūlā. Tattha āyasmā sāriputto iti paṭisañcikkhati ye dhammā duccaritā, te dhammā aniṭṭhavipākā. Ye dhammā sucaritā, te ācayagāmino. So ca sucaritaṃ ācayagāminiṃ karitvā duccaritaṃ aniṭṭhavipākaṃ karitvā tadubhayaṃ abhinivajjayitvā upekkhako viharati.
အထ ပဋိကူလေသု စ ဓမ္မေသု အပ္ပဋိကူလေသု စ ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ။ တဏ္ဟာ ပဋိကူလဓမ္မာ ကိံ ကာရဏံ? တဏ္ဟာဝသေန ဟိ သတ္တာ ဒ္ဝီဟိ ဓမ္မေဟိ သတ္တာ, ကဗဠီကာရေ အာဟာရေ ရသတဏ္ဟာယ သတ္တာ, ဖသ္သေ သုခသညာယ သတ္တာ။ တတ္ထာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ကဗဠီကာရေ စ အာဟာရေ ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ, ဖသ္သေ စ ဒုက္ခသညီ ဝိဟရတိ။ ဧဝံ ပဋိကူလေသု စ အပ္ပဋိကူလေသု စ ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ။
Atha paṭikūlesu ca dhammesu appaṭikūlesu ca paṭikūlasaññī viharati. Taṇhā paṭikūladhammā kiṃ kāraṇaṃ? Taṇhāvasena hi sattā dvīhi dhammehi sattā, kabaḷīkāre āhāre rasataṇhāya sattā, phasse sukhasaññāya sattā. Tatthāyasmā sāriputto kabaḷīkāre ca āhāre paṭikūlasaññī viharati, phasse ca dukkhasaññī viharati. Evaṃ paṭikūlesu ca appaṭikūlesu ca paṭikūlasaññī viharati.
ကထံ ပဋိကူလေသု စ ဓမ္မေသု အပ္ပဋိကူလေသု စ ဓမ္မေသု အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ? တဏ္ဟာက္ခယံ အနုတ္တရံ နိဗ္ဗာနံ တထာ ဗာလပုထုဇ္ဇနာနံ ပဋိကူလသညာ ပဟတသညာ စ။ တတ္ထာယသ္မတော သာရိပုတ္တသ္သ အပ္ပဋိကူလသညာ အဗ္ယာပာဒသညာ စ သာမံ ပညာယ ပသ္သိတ္ဝာ ဧဝံ ပဋိကူလေသု စ ဓမ္မေသု အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ။
Kathaṃ paṭikūlesu ca dhammesu appaṭikūlesu ca dhammesu appaṭikūlasaññī viharati? Taṇhākkhayaṃ anuttaraṃ nibbānaṃ tathā bālaputhujjanānaṃ paṭikūlasaññā pahatasaññā ca. Tatthāyasmato sāriputtassa appaṭikūlasaññā abyāpādasaññā ca sāmaṃ paññāya passitvā evaṃ paṭikūlesu ca dhammesu appaṭikūlasaññī viharati.
ကထံ ပဋိကူလေသု စ အပ္ပဋိကူလေသု စ ဓမ္မေသု အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ? တတိယေ စ နိဗ္ဗာနေ ပဋိကူလသညိနော ယသေန စ ကိတ္တိနိ စ အပ္ပဋိကူလသညိနော။ တတ္ထာယသ္မာ သာရိပုတ္တော အသ္သာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိသ္သရဏဉ္စ ယထာဘူတံ သမ္မာပညာယ ပဋိဇာနန္တော ပဋိကူလဉ္စ အပ္ပဋိကူလဉ္စ ဓမ္မံ တဒုဘယံ အဘိနိဝဇ္ဇယိတ္ဝာ အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ။
Kathaṃ paṭikūlesu ca appaṭikūlesu ca dhammesu appaṭikūlasaññī viharati? Tatiye ca nibbāne paṭikūlasaññino yasena ca kittini ca appaṭikūlasaññino. Tatthāyasmā sāriputto assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ sammāpaññāya paṭijānanto paṭikūlañca appaṭikūlañca dhammaṃ tadubhayaṃ abhinivajjayitvā appaṭikūlasaññī viharati.
ကထံ ပဋိကူလံ အပ္ပဋိကူလဉ္စ ဓမ္မံ တဒုဘယံ အဘိနိဝဇ္ဇယိတ္ဝာ ဥပေက္ခကော ဝိဟရတိ? သတော စ သမ္ပဇာနော စ, ယဉ္စ သမနုပသ္သတိ အနုနယော အပ္ပဋိကူလော ဓမ္မော ပဋိဃော စ ပဋိကူလော ဓမ္မော, တတ္ထာယသ္မာ သာရိပုတ္တော အနုနယသ္သ ပဋိဃပ္ပဟီနတ္တာ ဥပေက္ခကော ဝိဟရတိ သတော သမ္ပဇာနော စ။ ယဉ္စသ္သ သမနုပသ္သတိ အယံ ပဉ္စဝိဓာ အနုတ္တရာ ဣန္ဒ္ရိယဘာဝနာ။ အယံ သုတ္တနိဒ္ဒေသော။
Kathaṃ paṭikūlaṃ appaṭikūlañca dhammaṃ tadubhayaṃ abhinivajjayitvā upekkhako viharati? Sato ca sampajāno ca, yañca samanupassati anunayo appaṭikūlo dhammo paṭigho ca paṭikūlo dhammo, tatthāyasmā sāriputto anunayassa paṭighappahīnattā upekkhako viharati sato sampajāno ca. Yañcassa samanupassati ayaṃ pañcavidhā anuttarā indriyabhāvanā. Ayaṃ suttaniddeso.
၉၉. တတ္ထ ကတမော ဒေသနာဟာရော? ဣမမ္ဟိ သုတ္တေ ကိံ ဒေသိတဗ္ဗံ? တတ္ထ ဝုစ္စတေ, ဣမမ္ဟိ သုတ္တေ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရော ဒေသိတော, တထာ ဝိမုတ္တံ စိတ္တံ ပစ္စဝေက္ခဏာ စ အဓိပညာဓမ္မံ ဒေသိတံ။
99. Tattha katamo desanāhāro? Imamhi sutte kiṃ desitabbaṃ? Tattha vuccate, imamhi sutte diṭṭhadhammasukhavihāro desito, tathā vimuttaṃ cittaṃ paccavekkhaṇā ca adhipaññādhammaṃ desitaṃ.
တတ္ထ ကတမော ဝိစယော? ယေ ကာယေ ကာယာနုပသ္သိနော ဝိဟရန္တိ, တေသံ စိတ္တံ အနုနယပ္ပဋိဃေန န ဝိဟရတိ အနုနယပ္ပဋိဃေန စာဘိရမမာနသ္သ စိတ္တံ သမဂ္ဂတံ ဘဝိသ္သတီတိ ဘာဝနာယ ဗလမေတံ, အယံ ဝိစယော ဟာရော။
Tattha katamo vicayo? Ye kāye kāyānupassino viharanti, tesaṃ cittaṃ anunayappaṭighena na viharati anunayappaṭighena cābhiramamānassa cittaṃ samaggataṃ bhavissatīti bhāvanāya balametaṃ, ayaṃ vicayo hāro.
တတ္ထ ကတမော ယုတ္တိဟာရော? ကာယဘာဝနာယ စ စိတ္တဘာဝနာယ စ န ကိဉ္စိ သဗ္ရဟ္မစာရီ အတိမညိသ္သတီတိ။ အတ္ထိ ဧသာ ယုတ္တိ, အယံ ယုတ္တိဟာရော။
Tattha katamo yuttihāro? Kāyabhāvanāya ca cittabhāvanāya ca na kiñci sabrahmacārī atimaññissatīti. Atthi esā yutti, ayaṃ yuttihāro.
တတ္ထ ကတမော ပဒဋ္ဌာနော ဟာရော? ကာယဘာဝနာယ ပဌမသ္သ သတိ ဥပဋ္ဌာနသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ ယာ ပထဝီသမစိတ္တတာ, သာ အနိစ္စာနုပသ္သနာယ ပဒဋ္ဌာနံ။
Tattha katamo padaṭṭhāno hāro? Kāyabhāvanāya paṭhamassa sati upaṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ. Yā pathavīsamacittatā, sā aniccānupassanāya padaṭṭhānaṃ.
တတ္ထ ကတမော လက္ခဏော? ယံ ပထဝီသမေန စေတသာ ဝိဟရတိ အတ္တာနုပသ္သီ ပထဝီသမေန ဂိဟီ ဝိဟရတိ။ ကော အတ္ထော ပထဝီသမေနာတိ? ယထာ ယေ စ သေလောပမတာယ အကမ္မယုတ္တာ ဧဝမေဝ ပထဝီသမော အယံ ဟိရိယတာယ။ အယံ လက္ခဏော။
Tattha katamo lakkhaṇo? Yaṃ pathavīsamena cetasā viharati attānupassī pathavīsamena gihī viharati. Ko attho pathavīsamenāti? Yathā ye ca selopamatāya akammayuttā evameva pathavīsamo ayaṃ hiriyatāya. Ayaṃ lakkhaṇo.
တတ္ထ ကတမော စတုဗ္ယူဟော ဟာရော? ဣမမ္ဟိ ဗ္ယာကရဏေ ကော တသ္သ အာယသ္မတော အဓိပ္ပာယော? ယေ ကေစိ အရဟန္တာ ဣန္ဒ္ရိယဘာဝနံ အာကင္ခိယန္တိ, တေ ပထဝီသမတံ ဥပ္ပာဒယိသ္သန္တီတိ။ အယံ အဓိပ္ပာယော။
Tattha katamo catubyūho hāro? Imamhi byākaraṇe ko tassa āyasmato adhippāyo? Ye keci arahantā indriyabhāvanaṃ ākaṅkhiyanti, te pathavīsamataṃ uppādayissantīti. Ayaṃ adhippāyo.
တတ္ထ ကတမော အာဝဋ္ဋောတိ? နတ္ထိ အာဝဋ္ဋသ္သ ဘူမိ။
Tattha katamo āvaṭṭoti? Natthi āvaṭṭassa bhūmi.
တတ္ထ ကတမော ဝိဘတ္တိ? ယော ကာယာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ, သော ပထဝီသမစိတ္တတံ ပဋိလဘိသ္သတီတိ န ဧကံသေန။ ကိံ ကာရဏံ? ယေ ခဏ္ဍကာဒိဆိန္နကာဒိနော, န တေ ပထဝီသမစိတ္တတံ ပဋိလဘန္တိ။ သဗ္ဗာ ကာယဂတာသတိ သေက္ခဘာဝနာယ နိဗ္ဗာနံ ဖလံ, အယံ ဝိဘတ္တိ။
Tattha katamo vibhatti? Yo kāyānupassī viharati, so pathavīsamacittataṃ paṭilabhissatīti na ekaṃsena. Kiṃ kāraṇaṃ? Ye khaṇḍakādichinnakādino, na te pathavīsamacittataṃ paṭilabhanti. Sabbā kāyagatāsati sekkhabhāvanāya nibbānaṃ phalaṃ, ayaṃ vibhatti.
တတ္ထ ကတမော ပရိဝတ္တနော ဟာရော? ယေ ကာယာနုပသ္သိနော ဝိဟရိသ္သန္တိ, တေသံယေဝ ကာယပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇေယ္ယ အာသဝာ ဝိဃာတပရိဠာဟာ, အယံ ပရိဝတ္တနော ဟာရော။
Tattha katamo parivattano hāro? Ye kāyānupassino viharissanti, tesaṃyeva kāyapaccayā uppajjeyya āsavā vighātapariḷāhā, ayaṃ parivattano hāro.
တတ္ထ ကတမော သောဓနော ဟာရော? ယေ စ မနသာ စတ္တာရော ဘာဝေတဗ္ဗာ, တေ သဗ္ဗေ ဘာဝိတာ ယံ တံ မနေန ပဟီနေ ပတ္တဗ္ဗတံ သဗ္ဗတ္ထ ဧတသ္သ စ အတ္ထာယ အာရမ္ဘော, သော အတ္ထော သုဒ္ဓော။ အယံ သောဓနော ဟာရော။
Tattha katamo sodhano hāro? Ye ca manasā cattāro bhāvetabbā, te sabbe bhāvitā yaṃ taṃ manena pahīne pattabbataṃ sabbattha etassa ca atthāya ārambho, so attho suddho. Ayaṃ sodhano hāro.
တတ္ထ ကတမော အဓိဋ္ဌာနော? အယံ သမာဓိ ဧကတ္တတာယ ပညတ္တော, ဆ ကာယာ ဧကတ္တတာယ ပညတ္တာ။ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ရူပီနိ ရူပကာယော။ ဆ ဝေဒနာကာယာ ဝေဒနာကာယော။ ဆ သညာကာယာ သညာကာယော။ ဆ စေတနာကာယာ စေတနာကာယော။ ဆ ဝိညာဏကာယာ ဝိညာဏကာယော။ သဗ္ဗေပိ ဧတေ ဓမ္မာ ဓမ္မကာယောတိယေဝ သင္ခံ ဂစ္ဆန္တိ။ အယံ အဓိဋ္ဌာနော။
Tattha katamo adhiṭṭhāno? Ayaṃ samādhi ekattatāya paññatto, cha kāyā ekattatāya paññattā. Pañcindriyāni rūpīni rūpakāyo. Cha vedanākāyā vedanākāyo. Cha saññākāyā saññākāyo. Cha cetanākāyā cetanākāyo. Cha viññāṇakāyā viññāṇakāyo. Sabbepi ete dhammā dhammakāyotiyeva saṅkhaṃ gacchanti. Ayaṃ adhiṭṭhāno.
ပရိက္ခာရောတိ သမာပတ္တိကောသလ္လဉ္စ ဝီထိကောသလ္လဉ္စ 65 ဟေတု။ ယဉ္စ ဂောစရကောသလ္လံ ယဉ္စ ကလ္လံ တံ ကောသလ္လံ ပစ္စယော။ ဝောဒာနကောသလ္လံ ဟေတု, ကလ္လံ ပစ္စယော။ သုခံ ဟေတု, အဗ္ယာပဇ္ဇံ ပစ္စယော။ အယံ ပရိက္ခာရော။
Parikkhāroti samāpattikosallañca vīthikosallañca 66 hetu. Yañca gocarakosallaṃ yañca kallaṃ taṃ kosallaṃ paccayo. Vodānakosallaṃ hetu, kallaṃ paccayo. Sukhaṃ hetu, abyāpajjaṃ paccayo. Ayaṃ parikkhāro.
တတ္ထ ကတမော သမာရောပနောတိ? ယထာ ပထဝီ သုစိမ္ပိ နိက္ခီပန္တေ အသုစိမ္ပိ နိက္ခိတ္တေ တာဒိသေယေဝ ဧဝံ ကာယော မနာပိကေဟိပိ ဖသ္သေဟိ အမနာပိကေဟိပိ ဖသ္သေဟိ တာဒိသောယေဝ ပဋိဃသမ္ဖသ္သေန ဝာ သုခာယ ဝေဒနာယ တာဒိသံ ယော စိတ္တံ။ ဣဒံ သုတ္တံ ဝိဘတ္တံ သဩပမ္မံ ဥဂ္ဃဋိတညုသ္သ ပုဂ္ဂလသ္သ ဝိဘာဂေန။ တတ္ထ သမာရောပနာယ အဝကာသော နတ္ထိ။
Tattha katamo samāropanoti? Yathā pathavī sucimpi nikkhīpante asucimpi nikkhitte tādiseyeva evaṃ kāyo manāpikehipi phassehi amanāpikehipi phassehi tādisoyeva paṭighasamphassena vā sukhāya vedanāya tādisaṃ yo cittaṃ. Idaṃ suttaṃ vibhattaṃ saopammaṃ ugghaṭitaññussa puggalassa vibhāgena. Tattha samāropanāya avakāso natthi.
၁၀၀. တတ္ထ ကတမံ သုတ္တံ သံကိလေသဘာဂိယံ? ယတော စ ကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ န ဝိရောဓတိ, န ဝဍ္ဎတိ, ဣမံ အာဒီနဝံ ဘဂဝာ ဒေသေတိ, တသ္မာ ဆန္နံ ဝိဝရေယ္ယ, ဝိဝဋံ နာတိဝသ္သတိ, တတော အာဒီနဝတော ဝိဝရေယ္ယာတိ တံ တီဟိ ဓမ္မေဟိ နာဘိဓံသိတာတိ အသုဘသညာယ ရာဂေန နာဘိဓံသိယတိ။ မေတ္တာယ ဒောသေန နာဘိဓံသိယတိ။ ဝိပသ္သနာ မောဟေန နာဘိဓံသိယတိ။ ဧဝဉ္စသ္သ ယော ယော ဓမ္မော ပဋိပက္ခော တမ္ဟိ တမ္ဟိ ဓမ္မေ ပရိပူရိသ္သတိ။ ယော တသ္သ ဓမ္မသ္သ အကုသလော ဓမ္မော ပဋိပက္ခော, တေန နာဓိဝာသိယတိ။
100. Tattha katamaṃ suttaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ? Yato ca kusalehi dhammehi na virodhati, na vaḍḍhati, imaṃ ādīnavaṃ bhagavā deseti, tasmā channaṃ vivareyya, vivaṭaṃ nātivassati, tato ādīnavato vivareyyāti taṃ tīhi dhammehi nābhidhaṃsitāti asubhasaññāya rāgena nābhidhaṃsiyati. Mettāya dosena nābhidhaṃsiyati. Vipassanā mohena nābhidhaṃsiyati. Evañcassa yo yo dhammo paṭipakkho tamhi tamhi dhamme paripūrissati. Yo tassa dhammassa akusalo dhammo paṭipakkho, tena nādhivāsiyati.
အပရော ပရိယာယော။ ယေ ဣမေ ဓမ္မာ အတ္တနာ န သက္ကောတိ ဝုဋ္ဌာနံ, တေ ဧတေ ဓမ္မာ ဒေသိတာ။ ဆန္နမတိဝသ္သတီတိ တေဟိ ဝိတက္ကံ ယေန စ သက္ကာ ပုန ဒေသိတံ စိတ္တံ ဝိဘာဝေတုံ ပရိယောဒာပေတုံ ဝိဝေကနိန္နသ္သ ဝိဝေကပောဏသ္သ ဝိဝေကပဗ္ဘာရသ္သ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠ္ဟိံ ဝေပုလ္လတံ အာပဇ္ဇတိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, သေယ္ယထာပိ နာမ ဥပ္ပလံ ဝာ ကုမုဒံ ဝာ ပဒုမံ ဝာ ဥဒကေ သုက္ကပက္ခေ စန္ဒော ယာဝရတ္တိ ယာဝဒိဝသော အာဂစ္ဆတိ, တသ္သ ဝုဒ္ဓိယေဝ ပာဋိကင္ခိတဗ္ဗာ, န ပရိဟာနိ, ဧဝံဝိဓံ တံ စိတ္တံ နာဘိဓံသိယတိ။ အပရောပေတ္ထ ယော အကူဋော အသဌော အမာယာဝီ ဥဇု ပုရိသော ယထာဘူတံ အတ္တာနံ အာဝိကရောတိ။ တတ္ထ ယော ဆာဒေတိ တသ္သ အကုသလာ ဓမ္မာ စိတ္တံ အနုဓာဝန္တိ။ ဆန္နမတိဝသ္သတီတိ ယော ပန ဟောတိ အသဌော အကူဋော အမာယာဝီ ဥဇု ပုရိသော ယထာဘူတံ အတ္တာနံ အာဝိကရောတိ။ တသ္သ စိတ္တံ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ န ဝိဒ္ဓံသိယတိ, အယံ သုတ္တတ္ထော။
Aparo pariyāyo. Ye ime dhammā attanā na sakkoti vuṭṭhānaṃ, te ete dhammā desitā. Channamativassatīti tehi vitakkaṃ yena ca sakkā puna desitaṃ cittaṃ vibhāvetuṃ pariyodāpetuṃ vivekaninnassa vivekapoṇassa vivekapabbhārassa vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullataṃ āpajjati kusalesu dhammesu, seyyathāpi nāma uppalaṃ vā kumudaṃ vā padumaṃ vā udake sukkapakkhe cando yāvaratti yāvadivaso āgacchati, tassa vuddhiyeva pāṭikaṅkhitabbā, na parihāni, evaṃvidhaṃ taṃ cittaṃ nābhidhaṃsiyati. Aparopettha yo akūṭo asaṭho amāyāvī uju puriso yathābhūtaṃ attānaṃ āvikaroti. Tattha yo chādeti tassa akusalā dhammā cittaṃ anudhāvanti. Channamativassatīti yo pana hoti asaṭho akūṭo amāyāvī uju puriso yathābhūtaṃ attānaṃ āvikaroti. Tassa cittaṃ akusalehi dhammehi na viddhaṃsiyati, ayaṃ suttattho.
၁၀၁. တတ္ထ ကတမာ ဒေသနာ? ဣဓ ဒေသိတာ ဒသ အကုသလကမ္မပထာ အဓိဝသ္သနတာယ ဒသ ကုသလကမ္မပထာ အနဓိဝသ္သနတာယ အကုသလေဟိ န ဝိသုဇ္ဈတိ။ ယထာ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ ‘‘စိတ္တသံကိလေသာ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ သံကိလိသ္သန္တီ’’တိ။
101. Tattha katamā desanā? Idha desitā dasa akusalakammapathā adhivassanatāya dasa kusalakammapathā anadhivassanatāya akusalehi na visujjhati. Yathā vuttaṃ bhagavatā ‘‘cittasaṃkilesā, bhikkhave, sattā saṃkilissantī’’ti.
တတ္ထ ကတမော ဝိစယော? ယသ္သေဝံ စိတ္တံ အဓိဝာသိယတိ, တသ္သ ဗုဇ္ဈိတသ္သ ယံ ဘဝေယ္ယ ကူဋေယ္ယ, တံ အာနန္တရိယေနပိ သတ္ထရိ ဝာ ဂုဏာနုကမ္ပနတာယ, အယံ ဝိစယော။
Tattha katamo vicayo? Yassevaṃ cittaṃ adhivāsiyati, tassa bujjhitassa yaṃ bhaveyya kūṭeyya, taṃ ānantariyenapi satthari vā guṇānukampanatāya, ayaṃ vicayo.
တတ္ထ ကတမာ ယုတ္တီတိ? ဧဝံ အနဓိဝသိယန္တံ စိတ္တံ ဝုဋ္ဌာတိ။ ဝုဋ္ဌိတံ ပတိဋ္ဌဟတိ ကုသလေသု ဓမ္မေသူတိ အတ္ထိ ဧသာ ယုတ္တိ။
Tattha katamā yuttīti? Evaṃ anadhivasiyantaṃ cittaṃ vuṭṭhāti. Vuṭṭhitaṃ patiṭṭhahati kusalesu dhammesūti atthi esā yutti.
ပဒဋ္ဌာနန္တိ ဆန္နမတိဝသ္သတီတိ ဆန္နံ အသံဝရာနံ ပဒဋ္ဌာနံ, ဝိဝဋံ နာတိဝသ္သတီတိ အဆန္နံ သံဝရဏာနံ။ တသ္မာ ဆန္နံ ဝိဝရေယ္ယ ဝိဝဋံ နာတိဝသ္သတီတိ ဒေသနာယ ပဒဋ္ဌာနံ။
Padaṭṭhānanti channamativassatīti channaṃ asaṃvarānaṃ padaṭṭhānaṃ, vivaṭaṃ nātivassatīti achannaṃ saṃvaraṇānaṃ. Tasmā channaṃ vivareyya vivaṭaṃ nātivassatīti desanāya padaṭṭhānaṃ.
လက္ခဏောတိ ဆန္နမတိဝသ္သတီတိ ယေ ကေစိ ဝိစိတ္တေန ဆန္နေန ဧကလက္ခဏာ ဓမ္မာ သဗ္ဗေ တေ အဝိဒ္ဓံသိယန္တိ။ တသ္မာ ဆန္နံ ဝိဝရေယ္ယ။ ဝိဝဋံ နာတိဝသ္သတီတိ ယေ ကေစိ တေန အစ္ဆန္နေန ဧကလက္ခဏာ ဓမ္မာ သဗ္ဗေ တေ နာတိဝသ္သန္တီတိ လက္ခဏော ဟာရော။
Lakkhaṇoti channamativassatīti ye keci vicittena channena ekalakkhaṇā dhammā sabbe te aviddhaṃsiyanti. Tasmā channaṃ vivareyya. Vivaṭaṃ nātivassatīti ye keci tena acchannena ekalakkhaṇā dhammā sabbe te nātivassantīti lakkhaṇo hāro.
တတ္ထ ကတမော စတုဗ္ယူဟော ဟာရော? ဣမမ္ဟိ သုတ္တေ ဘဂဝတော ကော အဓိပ္ပာယော? ယေသံ ကေသဉ္စိ စိတ္တံ အကုသလာ ဓမ္မာ အဓိပဋိဒေသိတာ တေ ယထာဓမ္မံ ပဋိကရိသ္သန္တီတိ အယံ တတ္ထ ဘဂဝတော အဓိပ္ပာယော။ အယံ စတုဗ္ယူဟော ဟာရော။
Tattha katamo catubyūho hāro? Imamhi sutte bhagavato ko adhippāyo? Yesaṃ kesañci cittaṃ akusalā dhammā adhipaṭidesitā te yathādhammaṃ paṭikarissantīti ayaṃ tattha bhagavato adhippāyo. Ayaṃ catubyūho hāro.
အာဝဋ္ဋောတိ ယံ ဆန္နံ တံ ဒုဝိဓံ ကမ္ပမာနံ သမုစ္ဆိတဗ္ဗော။ အာနန္တရိယသမာဓီနံ။ တတ္ထ ပသ္သဒ္ဓိယဉ္စ မာနော အာသဝေ ဝဍ္ဎေတိ, အသ္သဒ္ဓိယေန စ ပမာဒံ ဂစ္ဆတိ, ပမာဒေန ဩနမတိ, ဥန္နဠဘာဝံ ဂစ္ဆတိ။ ဝုတ္တံ စေတံ ဘဂဝတာ ‘‘ဥန္နဠာနံ ပမတ္တာနံ တေသံ ဝဍ္ဎန္တိ အာသဝာ’’တိ စတ္တာရိ တာနိ ဥပာဒာနာနိ, ယာနိ စတ္တာရိ ဥပာဒာနာနိ, တေ ပဉ္စုပာဒာနက္ခန္ဓာ ဘဝန္တိ။ ဣမာနိ သစ္စာနိ ဒုက္ခဉ္စ သမုဒယော စ။ တသ္မာ ဆန္နံ ဝိဝရေယ္ယာတိ ယေန ဟေတုနာ, တေ အာသဝာ ဝဍ္ဎန္တိ။ တေသံ ပဟီနတ္တာ အာသဝာ ပဟီယန္တေ။ တတ္ထ အပ္ပမာဒေန အသ္သဒ္ဓိယံ ပဟီယတိ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စပ္ပဟာနေန ဩဠာရိကတာ တသ္သ ဒ္ဝေ ဓမ္မာ န သမထော စ ဘာဝနာ စ ပာရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ။ ယော တေသံ အာသဝာနံ ခယော, အယံ နိရောဓော။ ဣမာနိ စတ္တာရိ သစ္စာနိ, အယံ အာဝဋ္ဋော။
Āvaṭṭoti yaṃ channaṃ taṃ duvidhaṃ kampamānaṃ samucchitabbo. Ānantariyasamādhīnaṃ. Tattha passaddhiyañca māno āsave vaḍḍheti, assaddhiyena ca pamādaṃ gacchati, pamādena onamati, unnaḷabhāvaṃ gacchati. Vuttaṃ cetaṃ bhagavatā ‘‘unnaḷānaṃ pamattānaṃ tesaṃ vaḍḍhanti āsavā’’ti cattāri tāni upādānāni, yāni cattāri upādānāni, te pañcupādānakkhandhā bhavanti. Imāni saccāni dukkhañca samudayo ca. Tasmā channaṃ vivareyyāti yena hetunā, te āsavā vaḍḍhanti. Tesaṃ pahīnattā āsavā pahīyante. Tattha appamādena assaddhiyaṃ pahīyati uddhaccakukkuccappahānena oḷārikatā tassa dve dhammā na samatho ca bhāvanā ca pāripūriṃ gacchanti. Yo tesaṃ āsavānaṃ khayo, ayaṃ nirodho. Imāni cattāri saccāni, ayaṃ āvaṭṭo.
တတ္ထ ကတမော ဝိဘတ္တိ ဟာရော? ဆန္နမတိဝသ္သတီတိ န ဧကံသော။ ကိံ ကာရဏံ? ယသ္သ အသ္သာ နိဝတ္တနာ ယထာပိ သေက္ခာနံ။ ယထာဝုတ္တံ ဘဂဝတာ –
Tattha katamo vibhatti hāro? Channamativassatīti na ekaṃso. Kiṃ kāraṇaṃ? Yassa assā nivattanā yathāpi sekkhānaṃ. Yathāvuttaṃ bhagavatā –
‘‘ကိဉ္စာပိ သေက္ခော ပကရေယ္ယ ပာပံ၊ ကာယေန ဝာစာယ ဥဒ စေတသာ ဝာ။
‘‘Kiñcāpi sekkho pakareyya pāpaṃ, kāyena vācāya uda cetasā vā;
အဘဗ္ဗော ဟိ တသ္သ ပရိဂုဟနာယ၊ အဘဗ္ဗတာ ဒိဋ္ဌပဒသ္သ ဟောတီ’’တိ။
Abhabbo hi tassa pariguhanāya, abhabbatā diṭṭhapadassa hotī’’ti.
ကိဉ္စာပိ တေသံ နိဝာရဏံ စိတ္တံ ဟောတိ။ အပိ တု အပ္ပစ္စယာ သမာယေ စ တေ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာ, အယံ ဝိဘတ္တိဟာရော။
Kiñcāpi tesaṃ nivāraṇaṃ cittaṃ hoti. Api tu appaccayā samāye ca te niddisitabbā, ayaṃ vibhattihāro.
တတ္ထ ကတမော ပရိဝတ္တနော ဟာရော။ ဆန္နမတိဝသ္သတီတိ ယသ္သ ယေ ဓမ္မာ သဗ္ဗံ အနဝိဝဋံ အတိဝသ္သိယတိ, ဝိဝဋံ နာတိဝသ္သတိ, အဝဂုဏန္တံ နာတိဝသ္သတိ။ အယံ ပရိဝတ္တနော ဟာရော။
Tattha katamo parivattano hāro. Channamativassatīti yassa ye dhammā sabbaṃ anavivaṭaṃ ativassiyati, vivaṭaṃ nātivassati, avaguṇantaṃ nātivassati. Ayaṃ parivattano hāro.
တတ္ထ ကတမော ဝေဝစနော ဟာရော။ ဆန္နန္တိ အာဝုတံ နိဝုတံ ပိဟိတံ ပဋိကုဇ္ဇိတံ သဉ္ဆန္နံ ပရောဓံ, ဝိဝဋံ နာတိဝသ္သတီတိ ယသ္သ တေ ဓမ္မာ ပဗ္ဗဇ္ဇိတာ ဝိနောဒံ နာဓိဝသ္သိတာ ဝန္တိကတာတိ, အယံ ဝေဝစနော ဟာရော။
Tattha katamo vevacano hāro. Channanti āvutaṃ nivutaṃ pihitaṃ paṭikujjitaṃ sañchannaṃ parodhaṃ, vivaṭaṃ nātivassatīti yassa te dhammā pabbajjitā vinodaṃ nādhivassitā vantikatāti, ayaṃ vevacano hāro.
တတ္ထ ကတမော ပညတ္တိ ဟာရော။ ဆန္နမတိဝသ္သတီတိ ကိလေသဘာဂိယပညတ္တံ ဝိဝဋံ နာတိဝသ္သတီတိ သဓမ္မကိစ္စံ ယံ ပဋိပဒာ ပညတ္တိယာ ပညတ္တံ, တသ္မာ ဟိ ဆန္နံ ဝိဝရေယ္ယာတိ အနုသာသနပညတ္တိယာ ပညတ္တံ, ဝိဝဋံ နာတိဝသ္သတီတိ နိဒ္ဓာနပညတ္တိယာ ပညတ္တံ, အယံ ပညတ္တိ ဟာရော။
Tattha katamo paññatti hāro. Channamativassatīti kilesabhāgiyapaññattaṃ vivaṭaṃ nātivassatīti sadhammakiccaṃ yaṃ paṭipadā paññattiyā paññattaṃ, tasmā hi channaṃ vivareyyāti anusāsanapaññattiyā paññattaṃ, vivaṭaṃ nātivassatīti niddhānapaññattiyā paññattaṃ, ayaṃ paññatti hāro.
တတ္ထ ကတမော ဩတရဏော ဟာရော? ဆန္နမတိဝသ္သတီတိ တယော ကိလေသာ ရာဂော ဒောသော မောဟော, တေ ခန္ဓေသု သင္ခာရက္ခန္ဓော။ပေ.။ တေ ပုရာ ယထာ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ ခန္ဓဓာတုအာယတနေသု, အယံ ဩတရဏော ဟာရော။
Tattha katamo otaraṇo hāro? Channamativassatīti tayo kilesā rāgo doso moho, te khandhesu saṅkhārakkhandho…pe… te purā yathā niddiṭṭhaṃ khandhadhātuāyatanesu, ayaṃ otaraṇo hāro.
တတ္ထ ကတမော သောဓနော ဟာရော? ယေနာရမ္ဘေန ဣဒံ သုတ္တံ ဘာသတိ သော အာရမ္ဘော နိယုတ္တော။
Tattha katamo sodhano hāro? Yenārambhena idaṃ suttaṃ bhāsati so ārambho niyutto.
အဓိဋ္ဌာနောတိ ဆန္နမတိဝသ္သတီတိ ဧကတ္တတာယ ပညတ္တံ။ ကိံကာရဏံ? ဣဒံ ဟိ အတိဝသ္သတီတိ ဣမသ္သ စ အတိဝသ္သတိ ဧဝဉ္စ အတိဝသ္သတီတိ အယံ ဝေမတ္တတာယ ယာ သုဏသာဓာရဏေဟိ လက္ခဏေဟိ ပညာပိယတိ, သာ ဧကတ္တပညတ္တိ။
Adhiṭṭhānoti channamativassatīti ekattatāya paññattaṃ. Kiṃkāraṇaṃ? Idaṃ hi ativassatīti imassa ca ativassati evañca ativassatīti ayaṃ vemattatāya yā suṇasādhāraṇehi lakkhaṇehi paññāpiyati, sā ekattapaññatti.
တတ္ထ ကတမော ပရိက္ခာရော? ယဉ္စ တံ အတိဝသ္သိယန္တိ, တသ္သ ဒ္ဝေ ဟေတူ ဒ္ဝေ ပစ္စယာ အကုသလပသုတေဝ ဝာစကတ္တာဘိရတိ စ။ ဣမေ ဒ္ဝေ အယောနိသောမနသိကာရော စ ကုသလာ ဓမ္မာ ဝောပသဂ္ဂာ စ, ဣမေ ဒ္ဝေ ပစ္စယာ။
Tattha katamo parikkhāro? Yañca taṃ ativassiyanti, tassa dve hetū dve paccayā akusalapasuteva vācakattābhirati ca. Ime dve ayonisomanasikāro ca kusalā dhammā vopasaggā ca, ime dve paccayā.
တတ္ထ ကတမော သမာရောပနော? ဆန္နမတိဝသ္သတီတိ ဝေမတိ ပသ္သတီတိ ဆန္နံ ယံ ပရိဂ္ဂဟိတုံ ယံ အဒေသိတုံ အပ္ပသ္သုတံ ယံ ကထံကထာ ဝိဘူတေန အကုသလမူလေန ယံ တဏ္ဟာယ စ တေ ဝဍ္ဎတိ ဒောသာတိ သန္နိတ္ဝာ တေ အပ္ပသက္ခယေန သင္ခာရာ။ သင္ခာရပစ္စယာ ဝိညာဏံ ယာဝ ဇရာမရဏံ, အယံ သမာရောပနော ။ ယံ ပုန တထာ ဒေသနာ, တသ္သေဝ အကုသလာ ဓမ္မာ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠ္ဟိံ ဝေပုလ္လတမာပဇ္ဇတိ တသ္သ သင္ခာရာ နိရောဓာ, အယံ သမာရောပနော။
Tattha katamo samāropano? Channamativassatīti vemati passatīti channaṃ yaṃ pariggahituṃ yaṃ adesituṃ appassutaṃ yaṃ kathaṃkathā vibhūtena akusalamūlena yaṃ taṇhāya ca te vaḍḍhati dosāti sannitvā te appasakkhayena saṅkhārā. Saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ yāva jarāmaraṇaṃ, ayaṃ samāropano . Yaṃ puna tathā desanā, tasseva akusalā dhammā vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullatamāpajjati tassa saṅkhārā nirodhā, ayaṃ samāropano.
၁၀၂. စတ္တာရော ပုဂ္ဂလာ 67 တမော တမပရာယနောတိ။ပေ.။ တတ္ထ ကတမော ဝုစ္စတေ တမော နာမ? ယော တမော အန္ဓကာရော, ယထာ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ ‘‘ယထာ အန္ဓကာရေ တသ္မိံ ဘယာနကေ သကမ္ပိဓာတုပုရိသော န ပသ္သတိ, ဧဝမေဝ အညာဏတော တမောပနန္ဓကာရော ပာပကသကမ္မသဝိပာကံ န သဒ္ဓော ဟောတိ။ ဣတိ ဧဝံ လက္ခဏတာ အညာဏံ တမော အဝိဇ္ဇာ မောဟော, ယေန သတ္တာ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဣတိ ဝုစ္စတိ တမောတိ။ သော တိဏ္ဏံ စက္ခူနံ တမော မံသစက္ခုနော ဒိဗ္ဗစက္ခုနော ပညာစက္ခုနော, ဣမေသံ စက္ခူနံ ဣဓ တမော နိဒ္ဒိသိယတိ အညာဏန္တိ။ တတ္ထ ကတမံ အညာဏံ အဒသ္သနံ? အထ နိသ္သယေ ယံ ပုဗ္ဗန္တေ အညာဏံ အပရန္တေ အညာဏံ ပုဗ္ဗန္တာပရန္တေ အညာဏံ ဟေတုမ္ဟိ အညာဏံ ပစ္စယမ္ဟိ အညာဏံ တသ္သ အညာဏိနော သမာဓိဘူတသ္သ ဧသော နိသ္သန္ဒော။ ယံ န ဇာနာတိ ဣဒံ သေဝိတဗ္ဗံ ဣဒံ န မနသိကာတဗ္ဗန္တိ။ သော တေန တမေန နိဒ္ဒိသိယတိ တမောပိ ယထာ ဝုစ္စတိ။ မူဠ္ဟောတိ ဧဝံ စေတနာ။ တေန တမေန သော ပုဂ္ဂလော ဝုစ္စတိ။ တမောတိ သော တေန တမေန အသမူဟတေန အသမုစ္ဆိန္နေန တပ္ပရမော ဘဝတိ တပ္ပရာယနော, အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော တမော တမပရာယနောတိ။ ပရာယနောယေဝ ဓမ္မော မနသိကာတဗ္ဗော သော တမော ဒဟတိ အညစိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေတိ။ တေ စသ္သ ဓမ္မာ နိဇ္ဈာနက္ခမန္တိ။ သော သုတမယာယ ပညာယ သမနုပသ္သတိ။
102. Cattāro puggalā 68 tamo tamaparāyanoti…pe… tattha katamo vuccate tamo nāma? Yo tamo andhakāro, yathā vuttaṃ bhagavatā ‘‘yathā andhakāre tasmiṃ bhayānake sakampidhātupuriso na passati, evameva aññāṇato tamopanandhakāro pāpakasakammasavipākaṃ na saddho hoti. Iti evaṃ lakkhaṇatā aññāṇaṃ tamo avijjā moho, yena sattā yathābhūtaṃ nappajānanti, iti vuccati tamoti. So tiṇṇaṃ cakkhūnaṃ tamo maṃsacakkhuno dibbacakkhuno paññācakkhuno, imesaṃ cakkhūnaṃ idha tamo niddisiyati aññāṇanti. Tattha katamaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ? Atha nissaye yaṃ pubbante aññāṇaṃ aparante aññāṇaṃ pubbantāparante aññāṇaṃ hetumhi aññāṇaṃ paccayamhi aññāṇaṃ tassa aññāṇino samādhibhūtassa eso nissando. Yaṃ na jānāti idaṃ sevitabbaṃ idaṃ na manasikātabbanti. So tena tamena niddisiyati tamopi yathā vuccati. Mūḷhoti evaṃ cetanā. Tena tamena so puggalo vuccati. Tamoti so tena tamena asamūhatena asamucchinnena tapparamo bhavati tapparāyano, ayaṃ vuccati puggalo tamo tamaparāyanoti. Parāyanoyeva dhammo manasikātabbo so tamo dahati aññacittaṃ upaṭṭhapeti. Te cassa dhammā nijjhānakkhamanti. So sutamayāya paññāya samanupassati.
တတ္ထ ကတမော တမော ဇောတိပရာယနော? သော တေန ပညာဝသေန ဣရိယတိ ဧဝံ တသ္သေဝ ဣရိယန္တသ္သ ပရာယနော ဘဝတိ။ အယံ ဝုစ္စတေ ပုဂ္ဂလော တမော ဇောတိပရာယနော။
Tattha katamo tamo jotiparāyano? So tena paññāvasena iriyati evaṃ tasseva iriyantassa parāyano bhavati. Ayaṃ vuccate puggalo tamo jotiparāyano.
တတ္ထ ကတမော ပုဂ္ဂလော ဇောတိ ဇောတိပရာယနော 69? တတ္ထ ဝုစ္စတိ ဇောတိ နာမ ယံ တသ္သ စေ တမသ္သ ပဋိပက္ခေန ယေ စ ဓမ္မေ အန္တမသော ဉာဏာလောကော, သော သုဏဓမ္မော ပုဂ္ဂလော တမော ဇောတိပရာယနော, တတ္ထ ဝုစ္စတေ, ယောယံ ပုဂ္ဂလော တမော ဇောတိပရာယနော, သော ယဒိ တထာရူပံ ကလ္ယာဏမိတ္တံ ပဋိလဘတိ, ယော နံ အကုသလတော စ နိဝာရေတိ ဘာဝိတကုသလတာဝ ဘာဝီ နိယောဇေတီတိ ။ ဧဝဉ္စ သဒ္ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ ဣမေ ဓမ္မာ ကုသလာ, ဣမေ ဓမ္မာ အကုသလာ။ ဣမေ ဓမ္မာ သာဝဇ္ဇာ, ဣမေ ဓမ္မာ အနဝဇ္ဇာ။ ဣမေ ဓမ္မာ သေဝိတဗ္ဗာ, ဣမေ ဓမ္မာ န သေဝိတဗ္ဗာ။ ဣမေ ဓမ္မာ ဘဇိတဗ္ဗာ, ဣမေ ဓမ္မာ န ဘဇိတဗ္ဗာ။ ဣမေ ဓမ္မာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာတဗ္ဗာ, ဣမေ ဓမ္မာ န ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာတဗ္ဗာ။ ဣမေ ဓမ္မာ မနသိကာတဗ္ဗာ, ဣမေ ဓမ္မာ န မနသိကာတဗ္ဗာတိ။ ပစ္စတေ သညာယ ယထာ သညာယတိ သတိန္ဒ္ရိယာနိ, သော ဧဝံ ပဇာနာတိ။ ဣမေ ဓမ္မာ ကုသလာ, ဣမေ ဓမ္မာ အကုသလာ။ ဣမေ ဓမ္မာ သာဝဇ္ဇာ, ဣမေ ဓမ္မာ အနဝဇ္ဇာ။ ဣမေ ဓမ္မာ သေဝိတဗ္ဗာ, ဣမေ ဓမ္မာ န သေဝိတဗ္ဗာ။ ဣမေ ဓမ္မာ ဘာဝေတဗ္ဗာ, ဣမေ ဓမ္မာ န ဘာဝေတဗ္ဗာ။ ဣမေ ဓမ္မာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာတဗ္ဗာ, ဣမေ ဓမ္မာ န ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာတဗ္ဗာ။ ဣမေ ဓမ္မာ မနသိကာတဗ္ဗာ, ဣမေ ဓမ္မာ န မနသိကာတဗ္ဗာတိ။ သော တေ ဓမ္မေ သုသုယ္ယတိ, သောတံ ဩဒဟတိ, အညံ စိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေတိ, တေ စသ္သ ဓမ္မာ နိဇ္ဈာနက္ခမန္တိ, သော သုတမယာယ ပညာယ သမန္နာဂတော သော တေန ပစ္စယဝသေန ဣရိယတိ ဧဝံ တသ္သေဝ ဣရိယန္တိ တပ္ပရမော ဘဝတိ တပ္ပရာယနော။ အယံ ဝုစ္စတေ ပုဂ္ဂလော တမော တမပရာယနော။
Tattha katamo puggalo joti jotiparāyano 70? Tattha vuccati joti nāma yaṃ tassa ce tamassa paṭipakkhena ye ca dhamme antamaso ñāṇāloko, so suṇadhammo puggalo tamo jotiparāyano, tattha vuccate, yoyaṃ puggalo tamo jotiparāyano, so yadi tathārūpaṃ kalyāṇamittaṃ paṭilabhati, yo naṃ akusalato ca nivāreti bhāvitakusalatāva bhāvī niyojetīti . Evañca saddhammaṃ deseti. Ime dhammā kusalā, ime dhammā akusalā. Ime dhammā sāvajjā, ime dhammā anavajjā. Ime dhammā sevitabbā, ime dhammā na sevitabbā. Ime dhammā bhajitabbā, ime dhammā na bhajitabbā. Ime dhammā upasampajja vihātabbā, ime dhammā na upasampajja vihātabbā. Ime dhammā manasikātabbā, ime dhammā na manasikātabbāti. Paccate saññāya yathā saññāyati satindriyāni, so evaṃ pajānāti. Ime dhammā kusalā, ime dhammā akusalā. Ime dhammā sāvajjā, ime dhammā anavajjā. Ime dhammā sevitabbā, ime dhammā na sevitabbā. Ime dhammā bhāvetabbā, ime dhammā na bhāvetabbā. Ime dhammā upasampajja vihātabbā, ime dhammā na upasampajja vihātabbā. Ime dhammā manasikātabbā, ime dhammā na manasikātabbāti. So te dhamme susuyyati, sotaṃ odahati, aññaṃ cittaṃ upaṭṭhapeti, te cassa dhammā nijjhānakkhamanti, so sutamayāya paññāya samannāgato so tena paccayavasena iriyati evaṃ tasseva iriyanti tapparamo bhavati tapparāyano. Ayaṃ vuccate puggalo tamo tamaparāyano.
တတ္ထ ကတမော ပုဂ္ဂလော ဇောတိ တမပရာယနော? ဇောတိ နာမ ယာ တသ္သေဝ တမသ္သ ပဋိပက္ခေန ယေ ဓမ္မာ အန္တမသော ဉာဏာလောကော, သော ပုန ဓမ္မော။ ကတမာ ဥစ္စတေ? ပညာယတော ပဏ္ဍိတောတိ ဝုစ္စတေ, သော ဧဝံ ပဇာနာတိ။ ဣမေ ဓမ္မာ ကုသလာ, ဣမေ ဓမ္မာ အကုသလာ။ ဣမေ ဓမ္မာ သာဝဇ္ဇာ, ဣမေ ဓမ္မာ အနဝဇ္ဇာ။ ဣမေ ဓမ္မာ သေဝိတဗ္ဗာ, ဣမေ ဓမ္မာ န သေဝိတဗ္ဗာ။ ဣမေ ဓမ္မာ ဘာဝိတဗ္ဗာ, ဣမေ ဓမ္မာ န ဘာဝိတဗ္ဗာ။ ဣမေ ဓမ္မာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာတဗ္ဗာ, ဣမေ ဓမ္မာ န ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာတဗ္ဗာ။ ဣမေ ဓမ္မာ မနသိကာတဗ္ဗာ, ဣမေ ဓမ္မာ န မနသိကာတဗ္ဗာ။ ဣဓ ပန ပာပမိတ္တသံသေဝနော ပာပမိတ္တဝသာနုဂော အကုသလေ ဓမ္မေ အဘိဝဍ္ဎေတိ, ကုသလေ ဓမ္မေ ပဇဟတိ။ သော တေန ပမာဒေန ပစ္စယသညာ အမနသိကတ္ဝာ အသ္သတိအသမ္ပဇညံ အာသေဝတိ။ တယာ ယော ပဋိပက္ခော တမော, သော ပဝဍ္ဎေတိ။ သော တမာဘိဘူတော ပရာယနော တမပရမော စေဝ ဘဝတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော ဇောတိ တမပရာယနော။
Tattha katamo puggalo joti tamaparāyano? Joti nāma yā tasseva tamassa paṭipakkhena ye dhammā antamaso ñāṇāloko, so puna dhammo. Katamā uccate? Paññāyato paṇḍitoti vuccate, so evaṃ pajānāti. Ime dhammā kusalā, ime dhammā akusalā. Ime dhammā sāvajjā, ime dhammā anavajjā. Ime dhammā sevitabbā, ime dhammā na sevitabbā. Ime dhammā bhāvitabbā, ime dhammā na bhāvitabbā. Ime dhammā upasampajja vihātabbā, ime dhammā na upasampajja vihātabbā. Ime dhammā manasikātabbā, ime dhammā na manasikātabbā. Idha pana pāpamittasaṃsevano pāpamittavasānugo akusale dhamme abhivaḍḍheti, kusale dhamme pajahati. So tena pamādena paccayasaññā amanasikatvā assatiasampajaññaṃ āsevati. Tayā yo paṭipakkho tamo, so pavaḍḍheti. So tamābhibhūto parāyano tamaparamo ceva bhavati. Ayaṃ vuccati puggalo joti tamaparāyano.
၁၀၃. တတ္ထ ကတမော ပုဂ္ဂလော ဇောတိ ဇောတိပရာယနော? တတ္ထ ဝုစ္စတေ သောယံ ပုဂ္ဂလော ကလ္ယာဏမိတ္တသ္သ သန္နိသ္သိတော ဘဝတိ သက္ကာ သံယောဂီ ကုသလံ ဂဝေသီ, သော ကလ္ယာဏမိတ္တေ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပရိပုစ္ဆတိ, ပရိပဉ္ဟယတိ? ကိံ ကုသလံ, ကိံ အကုသလံ? ကိံ သာဝဇ္ဇံ, ကိံ အနဝဇ္ဇံ? ကိံ သေဝိတဗ္ဗံ, ကိံ န သေဝိတဗ္ဗံ? ကိံ ဘာဝိတဗ္ဗံ, ကိံ န ဘာဝိတဗ္ဗံ? ကိံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာတဗ္ဗံ, ကိံ န ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာတဗ္ဗံ? ကိံ မနသိကာတဗ္ဗံ, ကိံ န မနသိကာတဗ္ဗံ? ကထံ သံကိလေသော ဟောတိ, ကထံ ဝောဒာနံ ဟောတိ? ကထံ ပဝတ္တိ ဟောတိ, ကထံ နိဝတ္တိ ဟောတိ? ကထံ ဗန္ဓော ဟောတိ, ကထံ မောက္ခော ဟောတိ? ကထံ သက္ကာယသမုဒယော ဟောတိ, ကထံ သက္ကာယနိရောဓော ဟောတိ? သော ဧတ္ထ ဒေသိတံ ယထာ ဥပဋ္ဌိတံ တထာ သမ္ပဋိပဇ္ဇန္တော သော ဧဝံ ပဇာနာတိ။ ဣမေ ဓမ္မာ ကုသလာ, ဣမေ ဓမ္မာ အကုသလာ။ ဧဝံ။ပေ.။ ယာဝ ကထံ သက္ကာယသမုဒယော ဟောတိ, ကထံ သက္ကာယနိရောဓော ဟောတီတိ ဝိတ္ထာရေန ကာတဗ္ဗံ။ သော တေ ဓမ္မေ အဓိပာဋိကင္ခာတိ ဧဝံ လက္ခဏံ ဉာဏံ ဝိဇ္ဇာ အာလောကံ ဝဍ္ဎေတိ။ သော ပုဂ္ဂလော တပ္ပရမော ဘဝတိ တပ္ပရာယနော, အယံ ဝုစ္စတေ ပုဂ္ဂလော ဇောတိ ဇောတိပရာယနော။
103. Tattha katamo puggalo joti jotiparāyano? Tattha vuccate soyaṃ puggalo kalyāṇamittassa sannissito bhavati sakkā saṃyogī kusalaṃ gavesī, so kalyāṇamitte upasaṅkamitvā paripucchati, paripañhayati? Kiṃ kusalaṃ, kiṃ akusalaṃ? Kiṃ sāvajjaṃ, kiṃ anavajjaṃ? Kiṃ sevitabbaṃ, kiṃ na sevitabbaṃ? Kiṃ bhāvitabbaṃ, kiṃ na bhāvitabbaṃ? Kiṃ upasampajja vihātabbaṃ, kiṃ na upasampajja vihātabbaṃ? Kiṃ manasikātabbaṃ, kiṃ na manasikātabbaṃ? Kathaṃ saṃkileso hoti, kathaṃ vodānaṃ hoti? Kathaṃ pavatti hoti, kathaṃ nivatti hoti? Kathaṃ bandho hoti, kathaṃ mokkho hoti? Kathaṃ sakkāyasamudayo hoti, kathaṃ sakkāyanirodho hoti? So ettha desitaṃ yathā upaṭṭhitaṃ tathā sampaṭipajjanto so evaṃ pajānāti. Ime dhammā kusalā, ime dhammā akusalā. Evaṃ…pe… yāva kathaṃ sakkāyasamudayo hoti, kathaṃ sakkāyanirodho hotīti vitthārena kātabbaṃ. So te dhamme adhipāṭikaṅkhāti evaṃ lakkhaṇaṃ ñāṇaṃ vijjā ālokaṃ vaḍḍheti. So puggalo tapparamo bhavati tapparāyano, ayaṃ vuccate puggalo joti jotiparāyano.
တတ္ထ ကတမော ပုဂ္ဂလော တမော တမပရာယနော? ယော အကုသလံ ဓမ္မံ ဒီပေတိ။ တံ ဘာဝနာယ ဟီနာသု ဂတီသု ဥပပတ္တိံ ဒသ္သေတိ, တပ္ပရမော ဘဝတိ တပ္ပရာယနော။ အယံ ဝုစ္စတေ ပုဂ္ဂလော တမော တမပရာယနော။
Tattha katamo puggalo tamo tamaparāyano? Yo akusalaṃ dhammaṃ dīpeti. Taṃ bhāvanāya hīnāsu gatīsu upapattiṃ dasseti, tapparamo bhavati tapparāyano. Ayaṃ vuccate puggalo tamo tamaparāyano.
တတ္ထ ယော ပုဂ္ဂလော တမော ဇောတိပရာယနော? သော တမေန အကုသလသ္သ ကမ္မသ္သ ဝိပာကံ ဒသ္သေတိ။ တမေတိ ယံ စက္ခု ကလ္ယာဏမိတ္တသ္သ ယေန အကုသလေ ဓမ္မေ ပဇဟတိ, ကုသလေ ဓမ္မေ အဘိဝဍ္ဎတိ။
Tattha yo puggalo tamo jotiparāyano? So tamena akusalassa kammassa vipākaṃ dasseti. Tameti yaṃ cakkhu kalyāṇamittassa yena akusale dhamme pajahati, kusale dhamme abhivaḍḍhati.
တတ္ထ ယော စ ပဏီတာသု ဂတီသု ဥပပတ္တိံ ဒသ္သေတိ, တပ္ပရမော တေန ဝုစ္စတေ တမော ဇောတိပရာယနော။
Tattha yo ca paṇītāsu gatīsu upapattiṃ dasseti, tapparamo tena vuccate tamo jotiparāyano.
တတ္ထ ယော ပုဂ္ဂလော ဇောတိ တမပရာယနော? ကုသလသ္သ ကမ္မဝိပာကံ ဒသ္သေတိ။ ယံ စက္ခု ပာပမိတ္တသံသဂ္ဂေန ပာပမိတ္တုပသေဝေန ပာပမိတ္တဝသာနုဂော အကုသလံ ဓမ္မံ အဘိဝဍ္ဎတိ, တံ ဘာဝနာယ ဟီနာသု ဂတီသု ဥပပတ္တိံ ဒသ္သေတိ။ တပ္ပရမော တေန ဝုစ္စတေ ဇောတိ တမပရာယနော။
Tattha yo puggalo joti tamaparāyano? Kusalassa kammavipākaṃ dasseti. Yaṃ cakkhu pāpamittasaṃsaggena pāpamittupasevena pāpamittavasānugo akusalaṃ dhammaṃ abhivaḍḍhati, taṃ bhāvanāya hīnāsu gatīsu upapattiṃ dasseti. Tapparamo tena vuccate joti tamaparāyano.
တတ္ထ ယော ပုဂ္ဂလော ဇောတိ ဇောတိပရာယနော သော ဇောတိတာ ပဘာတာ 71 ယာဝ ပဏီတာသု ဂတီသု ဥပပတ္တိံ ဒသ္သေတိ။ တပ္ပရမော တေနာဟ ဇောတိ ဇောတိပရာယနော။
Tattha yo puggalo joti jotiparāyano so jotitā pabhātā 72 yāva paṇītāsu gatīsu upapattiṃ dasseti. Tapparamo tenāha joti jotiparāyano.
ဇောတိတမပရာယနေန ဒသ အကုသလာနံ ကမ္မာနံ ဥဒယံ ဒသ္သေတိ။ တမေန ပုဂ္ဂလေန အကုသလာနံ ကမ္မာနံ ဝိပာကံ ဒသ္သေတိ။ န အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဝိပာကံ ဒသ္သေတိ။ တမေန အဋ္ဌ မိစ္ဆတ္တာနိ ဒသ္သေတိ။ ဇောတိနာ အဋ္ဌ သမ္မတ္တာနိ ဒသ္သေတိ။ ဇောတိနာ တမပရာယနေန ဒသ အကုသလကမ္မပထေ ဒသ္သေတိ။ ဇောတိနာ ပဏီတတ္တံ ဒသ္သေတိ။ တမေန ဇောတိပရာယနေန အတပနီယံ ဓမ္မံ ဒသ္သေတိ။ ဇောတိနာ တမပရာယနေန တပနီယံ ဓမ္မံ ဒသ္သေတိ။ အယံ သုတ္တတ္ထော။
Jotitamaparāyanena dasa akusalānaṃ kammānaṃ udayaṃ dasseti. Tamena puggalena akusalānaṃ kammānaṃ vipākaṃ dasseti. Na akusalānaṃ dhammānaṃ vipākaṃ dasseti. Tamena aṭṭha micchattāni dasseti. Jotinā aṭṭha sammattāni dasseti. Jotinā tamaparāyanena dasa akusalakammapathe dasseti. Jotinā paṇītattaṃ dasseti. Tamena jotiparāyanena atapanīyaṃ dhammaṃ dasseti. Jotinā tamaparāyanena tapanīyaṃ dhammaṃ dasseti. Ayaṃ suttattho.
၁၀၄. တတ္ထ ကတမော ဒေသနာ ဟာရော? ဣမမ္ဟိ သုတ္တေ ကိံ ဒေသိတံ? တတ္ထ ဝုစ္စတေ ဣမမ္ဟိ သုတ္တေ ကုသလာကုသလာ ဓမ္မာ ဒေသိတာ။ ကုသလာကုသလာနဉ္စ ဓမ္မာနံ ဝိပာကော ဒေသိတော။ ဟီနပ္ပဏီတာနဉ္စ သတ္တာနံ ဂတိ နာနာကာရဏံ ဒေသိတံ။ အယံ ဒေသနာ ဟာရော။
104. Tattha katamo desanā hāro? Imamhi sutte kiṃ desitaṃ? Tattha vuccate imamhi sutte kusalākusalā dhammā desitā. Kusalākusalānañca dhammānaṃ vipāko desito. Hīnappaṇītānañca sattānaṃ gati nānākāraṇaṃ desitaṃ. Ayaṃ desanā hāro.
တတ္ထ ကတမော ဝိစယော ဟာရော? အကုသလသ္သ ကမ္မသ္သ ယော ဝိပာကံ ပစ္စနုဘောတိ။ တတ္ထ ဌိတော အကုသလေ ဓမ္မေ ဥပ္ပာဒိယတိ ဝိစယန္တံ ယုဇ္ဇတိ။ ကုသလသ္သ ကမ္မသ္သ ယော ဝိပာကံ ပစ္စနုဘောတိ။ တတ္ထ ဌိတော ကုသလေ ဓမ္မေ ဥပ္ပာဒိယတိ ဝိစယန္တံ ယုဇ္ဇတိ။ အယံ ဝိစယော ယုတ္တိ စ။
Tattha katamo vicayo hāro? Akusalassa kammassa yo vipākaṃ paccanubhoti. Tattha ṭhito akusale dhamme uppādiyati vicayantaṃ yujjati. Kusalassa kammassa yo vipākaṃ paccanubhoti. Tattha ṭhito kusale dhamme uppādiyati vicayantaṃ yujjati. Ayaṃ vicayo yutti ca.
တတ္ထ ကတမော ပဒဋ္ဌာနော ဟာရော? ယော ပုဂ္ဂလော ဇောတိ, သော ပစ္စဝေက္ခဏာယ ပဒဋ္ဌာနံ။ ယော ပုဂ္ဂလော တမော, သော တမာဒိန္နံ ဝာနုပသ္သနာယ ပဒဋ္ဌာနန္တိ ဒသ္သေတိ။ တမေန ဇောတိပရာယနေန အပ္ပမာဒသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ ဒသ္သေတိ, တမော အဝိဇ္ဇာယ စ ဒိဋ္ဌိယာ စ ပဒဋ္ဌာနံ ဒသ္သေတိ။ ဇောတိနာ တမပရာယနေန ပမာဒသ္သ စ ဒိဋ္ဌိယာ စ ပဒဋ္ဌာနံ ဒသ္သေတိ။ အယံ ပဒဋ္ဌာနော။
Tattha katamo padaṭṭhāno hāro? Yo puggalo joti, so paccavekkhaṇāya padaṭṭhānaṃ. Yo puggalo tamo, so tamādinnaṃ vānupassanāya padaṭṭhānanti dasseti. Tamena jotiparāyanena appamādassa padaṭṭhānaṃ dasseti, tamo avijjāya ca diṭṭhiyā ca padaṭṭhānaṃ dasseti. Jotinā tamaparāyanena pamādassa ca diṭṭhiyā ca padaṭṭhānaṃ dasseti. Ayaṃ padaṭṭhāno.
တတ္ထ ကတမော လက္ခဏော ဟာရော? တမေန တမပရာယနေန တမောတိ အဝိဇ္ဇာယ နိဒ္ဒိဋ္ဌာယ သဗ္ဗကိလေသဓမ္မာ နိဒ္ဒိဋ္ဌာ ဟောန္တိ။ တမေန ဇောတိပရာယနေန ဇောတိဝိဇ္ဇာယ နိဒ္ဒိဋ္ဌာယ သဗ္ဗေ ဗောဓိပက္ခိယဓမ္မာ နိဒ္ဒိဋ္ဌာ ဟောန္တိ။ ဇောတိတမပရာယနေန ပမာဒော နိဒ္ဒိဋ္ဌော ဟောတိ။ တမေန ဇောတိပရာယနေန အပ္ပမာဒော နိဒ္ဒိဋ္ဌော ဟောတိ။ အယံ လက္ခဏော ဟာရော။
Tattha katamo lakkhaṇo hāro? Tamena tamaparāyanena tamoti avijjāya niddiṭṭhāya sabbakilesadhammā niddiṭṭhā honti. Tamena jotiparāyanena jotivijjāya niddiṭṭhāya sabbe bodhipakkhiyadhammā niddiṭṭhā honti. Jotitamaparāyanena pamādo niddiṭṭho hoti. Tamena jotiparāyanena appamādo niddiṭṭho hoti. Ayaṃ lakkhaṇo hāro.
တတ္ထ ကတမော စတုဗ္ယူဟော ဟာရော? ဣမမ္ဟိ သုတ္တေ ဘဂဝတော ကော အဓိပ္ပာယော? ယေ သတ္တာ နီစကုလိနော, န တေ ဣမံ သုတ္ဝာ ကုသလေ ဓမ္မေ သမာဒာယ ဝတ္တိသ္သန္တိ။ ယေ သတ္တာ ဥစ္စကုလိနော, တေ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ သုတ္ဝာ ဘိယ္ယောသော မတ္တာယ ကုသလေ ဓမ္မေ သမာဒာယ ဝတ္တိသ္သန္တီတိ။ အယံ စတုဗ္ယူဟော ဟာရော။ ဘူမိယံ ဥပဒေသော။
Tattha katamo catubyūho hāro? Imamhi sutte bhagavato ko adhippāyo? Ye sattā nīcakulino, na te imaṃ sutvā kusale dhamme samādāya vattissanti. Ye sattā uccakulino, te imaṃ dhammadesanaṃ sutvā bhiyyoso mattāya kusale dhamme samādāya vattissantīti. Ayaṃ catubyūho hāro. Bhūmiyaṃ upadeso.
တတ္ထ ကတမော အာဝဋ္ဋော ဟာရော? ယာ အဝိဇ္ဇာတော ပဘူတိ တဏ္ဟာ, အယံ သမုဒယော။ ယော တမော တမပရာယနော, ဣဒံ ဒုက္ခံ။ ဣမာနိ ဒ္ဝေ သစ္စာနိ ဒုက္ခဉ္စ သမုဒယော စ ဇောတိ ယေန သုတ္တေန ဓမ္မေန ပညာပိယတိ, သော ဓမ္မော ပညိန္ဒ္ရိယသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ တေန အမောဟေန တီဏိ ကုသလမူလာနိ ပာရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ သဂ္ဂသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။
Tattha katamo āvaṭṭo hāro? Yā avijjāto pabhūti taṇhā, ayaṃ samudayo. Yo tamo tamaparāyano, idaṃ dukkhaṃ. Imāni dve saccāni dukkhañca samudayo ca joti yena suttena dhammena paññāpiyati, so dhammo paññindriyassa padaṭṭhānaṃ. Tena amohena tīṇi kusalamūlāni pāripūriṃ gacchanti saggassa padaṭṭhānaṃ.
တတ္ထ ကတမာ ဝိဘတ္တိ? တမော တမပရာယနောတိ န ဧကံသေန။ ကိံ ကာရဏံ? အတ္ထိ တမော စ ဘဝော အပရာပရိယဝေဒနီယေန စ ကုသလေန ဇောတိနာ ပုဂ္ဂလေန သဟောပတ္တိဘာဝေ။ အတ္ထိ ဇောတိ စ ဘဝော အပရာပရိယဝေဒနီယေန စ အကုသလေန တမေန ပုဂ္ဂလေန သဟောပတ္တိဘာဝေ ပရိဝတ္တနာ တမေသု ပဋိပက္ခောတိ ဇောတိနာ တမပရာယနော။
Tattha katamā vibhatti? Tamo tamaparāyanoti na ekaṃsena. Kiṃ kāraṇaṃ? Atthi tamo ca bhavo aparāpariyavedanīyena ca kusalena jotinā puggalena sahopattibhāve. Atthi joti ca bhavo aparāpariyavedanīyena ca akusalena tamena puggalena sahopattibhāve parivattanā tamesu paṭipakkhoti jotinā tamaparāyano.
တတ္ထ ကတမော ဝေဝစနော? ယော တမော, သော ဧဝံ အတ္တဗ္ယာပာဒာယ ပဋိပန္နော, သော အသ္သဒ္ဓာယ ဗာလော အကုသလော အဗ္ယတ္တော အနာဒီနဝဒသ္သီ။ ယော ဇောတိ, သော အတ္တဟိတာယ ပဋိပန္နော ပဏ္ဍိတော ကုသလော ဗ္ယတ္တော အာဒီနဝဒသ္သီ။ အယံ ဝေဝစနော။
Tattha katamo vevacano? Yo tamo, so evaṃ attabyāpādāya paṭipanno, so assaddhāya bālo akusalo abyatto anādīnavadassī. Yo joti, so attahitāya paṭipanno paṇḍito kusalo byatto ādīnavadassī. Ayaṃ vevacano.
တတ္ထ ကတမာ ပညတ္တိ? သော ပုဂ္ဂလော ဝိပာကပညတ္တိယာ ပညာပိယတိ, အကုသလေ ပရိယာဒိန္နတာ ပညာပိယတိ။ ဇောတိကုသလဓမ္မုပပတ္တိပညတ္တိယာ ပညာပိယတိ ကုသလဓမ္မဝိပာကပညတ္တိယာ စာတိ။
Tattha katamā paññatti? So puggalo vipākapaññattiyā paññāpiyati, akusale pariyādinnatā paññāpiyati. Jotikusaladhammupapattipaññattiyā paññāpiyati kusaladhammavipākapaññattiyā cāti.
ဩတရဏောတိ ယေ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင္ခာရာ ယဉ္စ ဇရာမရဏံ ယာ စ အဝိဇ္ဇာ, တံ ပဒဋ္ဌာနံ, နိဒ္ဒေသေန ဝိဇ္ဇုပ္ပာဒော အဝိဇ္ဇာနိရောဓော ယော ယာဝ ဇရာမရဏနိရောဓော, ဣမေ ဒ္ဝေ ဓမ္မာ သင္ခာရက္ခန္ဓပရိယာပန္နာ။ ဓမ္မဓာတု ဓမ္မာယတနဉ္စ ပဒဋ္ဌာနံ နိဒ္ဒေသေန ဓာတူသု။
Otaraṇoti ye avijjāpaccayā saṅkhārā yañca jarāmaraṇaṃ yā ca avijjā, taṃ padaṭṭhānaṃ, niddesena vijjuppādo avijjānirodho yo yāva jarāmaraṇanirodho, ime dve dhammā saṅkhārakkhandhapariyāpannā. Dhammadhātu dhammāyatanañca padaṭṭhānaṃ niddesena dhātūsu.
တတ္ထ ကတမော သောဓနော? ဣမသ္သ သုတ္တသ္သ ဒေသိတသ္သ အာရမ္ဘော။ အဓိဋ္ဌာနောတိ တမောတိ ဘဂဝာ ဗ္ရဝီတိ, န ဧကံ ပုဂ္ဂလံ ဒေသေတိ။ ယာဝတာ သတ္တာနံ ဂတိ, တတ္ထ ယေ ဒုစ္စရိတဓမ္မေန ဥပပန္နာ, တေ ဗဟုလာဓိဝစနေန တမော နိဒ္ဒိသတိ။ ယာ ဇောတိ သဗ္ဗသတ္တေသု ကုသလဓမ္မောပပတ္တိ သဗ္ဗံ တံ ဇောတီတိ အဘိလပတိ အယမေကတာ ပစ္စယော ယောနိသောမနသိကာရပညတ္တိ စတုန္နံ မဟာဘူတာနံ ပုဂ္ဂလာနံ။
Tattha katamo sodhano? Imassa suttassa desitassa ārambho. Adhiṭṭhānoti tamoti bhagavā bravīti, na ekaṃ puggalaṃ deseti. Yāvatā sattānaṃ gati, tattha ye duccaritadhammena upapannā, te bahulādhivacanena tamo niddisati. Yā joti sabbasattesu kusaladhammopapatti sabbaṃ taṃ jotīti abhilapati ayamekatā paccayo yonisomanasikārapaññatti catunnaṃ mahābhūtānaṃ puggalānaṃ.
တတ္ထ ကတမော ပရိက္ခာရော? အကုသလသ္သ ပာပမိတ္တတာ ပစ္စယော, အယောနိသော မနသိကာရော ဟေတု။ ကုသလသ္သ ကလ္ယာဏမိတ္တတာ ပစ္စယော, ယောနိသော မနသိကာရော ဟေတု။
Tattha katamo parikkhāro? Akusalassa pāpamittatā paccayo, ayoniso manasikāro hetu. Kusalassa kalyāṇamittatā paccayo, yoniso manasikāro hetu.
တတ္ထ ကတမာ သမာရောပနာတိ? ဣဓေကစ္စော နီစေ ကုလေ ပစ္စာဇာတော ဟောတီတိ နီစေ ကုလေ ပစ္စာဇာတော ရူပေသု သဒ္ဒေသု ဂန္ဓေသု ရသေသု ဖသ္သေသု, သော ဥပပန္နော သဗ္ဗမ္ဟိ မာနုသ္သကေ ဥပဘောဂပရိဘောဂေ။ ဇောတိ ပဏီတေသု ကုသလေသု ဥပပန္နော သဗ္ဗမ္ဟိ မာနုသ္သကေ ဥပဘောဂပရိဘောဂေ ဥပပန္နောတိ။
Tattha katamā samāropanāti? Idhekacco nīce kule paccājāto hotīti nīce kule paccājāto rūpesu saddesu gandhesu rasesu phassesu, so upapanno sabbamhi mānussake upabhogaparibhoge. Joti paṇītesu kusalesu upapanno sabbamhi mānussake upabhogaparibhoge upapannoti.
၁၀၅. တတ္ထ ကတမံ သံကိလေသဘာဂိယံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ စ သုတ္တံ? န တံ ဒဠ္ဟံ ဗန္ဓနမာဟု ဓီရာတိ ဂာထာ။ ကေန ကာရဏေန တံ ဗန္ဓနံ ဒဠ္ဟံ? စတူဟိ ကာရဏေဟိ ဣသ္သရိယေန သက္ကာ မောစေတုံ ဓနေန ဝာ အညေန ဝာ ယာစနာယ ဝာ ပရာယနေန ဝာ။ ယေသု စ အယံ ရာဂော မဏိကုဏ္ဍလေသု ပုတ္တေသု ဒာရေသု စ ယာ အပေက္ခာ, ဣဒမသ္သ စေတသိကဗန္ဓနံ။ တံ န သက္ကာ ဣသ္သရိယေန ဝာ ဓနေန ဝာ အညေန ဝာ ယာစနာယ ဝာ ပရာယနေန ဝာ မောစေတုံ။ န စ တတ္ထ ကောစိ အတ္ထိ ပာဋိဘောဂော။ ဣမိနာ ဗန္ဓနတော မောစယိတ္ထာတိ ဒေဝော ဝာ မနုသ္သော ဝာ တဒိဒံ ဗန္ဓနံ ရာဂာနုသယေန စ ဆသု ဗာဟိရေသု စ အာယတနေသု ဗန္ဓတိ။ ရူပေသု ရူပတဏ္ဟာ ဗန္ဓတိ, ယာဝ ဓမ္မေသု ဓမ္မတဏ္ဟာ။ ယော ဣဓ လောကေ ဗန္ဓော ပရလောကသ္မိံ ဗန္ဓော နီယတိ။ သော ဗန္ဓော ဇာယတိ, ဗန္ဓော မီယတိ။ ဗန္ဓော အသ္မာ လောကာ ပရံ လောကံ ဂစ္ဆတိ။ န သက္ကာ မောစေတုံ အညတ္ရ အရိယမဂ္ဂေန ဣမဉ္စ ဗန္ဓနံ။ မရဏဘာဝဉ္စ ဥပပတ္တိဘာဝဉ္စ ဘယတော ဝိဒိတ္ဝာ ဆန္ဒရာဂံ ပဇဟတိ။ သော ဣမံ ဆန္ဒရာဂံ ပဇဟိတ္ဝာ အတိက္ကမတိ။ အယဉ္စ လောကော ဣတော ပရံ ဒုတိယော။
105. Tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ nibbedhabhāgiyaṃ ca suttaṃ? Na taṃ daḷhaṃ bandhanamāhu dhīrāti gāthā. Kena kāraṇena taṃ bandhanaṃ daḷhaṃ? Catūhi kāraṇehi issariyena sakkā mocetuṃ dhanena vā aññena vā yācanāya vā parāyanena vā. Yesu ca ayaṃ rāgo maṇikuṇḍalesu puttesu dāresu ca yā apekkhā, idamassa cetasikabandhanaṃ. Taṃ na sakkā issariyena vā dhanena vā aññena vā yācanāya vā parāyanena vā mocetuṃ. Na ca tattha koci atthi pāṭibhogo. Iminā bandhanato mocayitthāti devo vā manusso vā tadidaṃ bandhanaṃ rāgānusayena ca chasu bāhiresu ca āyatanesu bandhati. Rūpesu rūpataṇhā bandhati, yāva dhammesu dhammataṇhā. Yo idha loke bandho paralokasmiṃ bandho nīyati. So bandho jāyati, bandho mīyati. Bandho asmā lokā paraṃ lokaṃ gacchati. Na sakkā mocetuṃ aññatra ariyamaggena imañca bandhanaṃ. Maraṇabhāvañca upapattibhāvañca bhayato viditvā chandarāgaṃ pajahati. So imaṃ chandarāgaṃ pajahitvā atikkamati. Ayañca loko ito paraṃ dutiyo.
တတ္ထ ယံ ဗန္ဓနာသင္ခာရာနံ ပဟာနံ ဣဒံ ဝုစ္စတိ ဥဘယေသု ဌာနေသု ဝီရိယံ, ဂန္ဓပရိဝာတော 73 သုမုနိ နောပလိမ္ပတိ။ တထေဝ ပရိဂ္ဂဟေသု ပုတ္တေသု ဒာရေသု စ အဝူဠ္ဟော သလ္လောတိ တသ္သေဝ တဏ္ဟာယ ပဟာနံ ဒသ္သေတိ။ အယံ တဏ္ဟာမူလသ္သ ပဟာနာ ဝရေ 74 အပ္ပမတ္တောတိ ကာမော ပမာဒဝတ္တတိ ပဟာနာယ နေက္ခမ္မာဘိရတော အပ္ပမာဒဝိဟာရီ ဘဝတိ။ တသ္သ အာသယံ ပဟာနာယ နေဝ ဣမံ လောကံ အာသီသတိ န ပရလောကံ။ န ဣဓလောကံ နိသ္သိတံ, ပိယရူပံ သာတရူပံ အာကင္ခတိ။ နာပိ ပရလောကံ နိသ္သိတံ ပိယရူပံ သာတရူပံ အာကင္ခတိ, တေန ဝုစ္စတေ ‘‘နာသီသတေ လောကမိမံ ပရံ လောကဉ္စာ’’တိ။ ယံ တသ္သ ပဟာနံ တံ ဆေဒနံ အဋ္ဌကဝဂ္ဂိယေသု မုနိ နိဒ္ဒိဋ္ဌော။ သော ဣဓ ဝိရောဓော အဋ္ဌကဝဂ္ဂိယေသု နာသီသနံ ဣဓ အနာထာ။ တထာယံ တဏ္ဟာယ တသ္သ ပရိဂ္ဂဟသ္သ ဝတ္ထုကာမသ္သ ဧကဂာထာယ ဧတေ သဗ္ဗေ ကာမာ ဒသ္သိတာ။ တေန ဘဂဝာ ဒေသေတိ ‘‘ဧတမ္ပိ ဆေတ္ဝာန ပရိဗ္ဗဇန္တိ အနပေက္ခိနော သဗ္ဗကာမေ ပဟာယာ’’တိ။ ဣမိသ္သာ ဂာထာယ ဒ္ဝိဓာ နိဒ္ဒေသော သံသန္ဒနနိဒ္ဒေသော စ သမယနိဒ္ဒေသော စ, ယထာ အယံ ဂာထာ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ, ဧဝံ တာယ ဂာထာယ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ ဝိသဇ္ဇနာ။ ဧဝံ ဂာထာ သဗ္ဗဂာထာသု ဗ္ယာကရဏေသု ဝာ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ သုတ္တံ။
Tattha yaṃ bandhanāsaṅkhārānaṃ pahānaṃ idaṃ vuccati ubhayesu ṭhānesu vīriyaṃ, gandhaparivāto 75 sumuni nopalimpati. Tatheva pariggahesu puttesu dāresu ca avūḷho salloti tasseva taṇhāya pahānaṃ dasseti. Ayaṃ taṇhāmūlassa pahānā vare 76 appamattoti kāmo pamādavattati pahānāya nekkhammābhirato appamādavihārī bhavati. Tassa āsayaṃ pahānāya neva imaṃ lokaṃ āsīsati na paralokaṃ. Na idhalokaṃ nissitaṃ, piyarūpaṃ sātarūpaṃ ākaṅkhati. Nāpi paralokaṃ nissitaṃ piyarūpaṃ sātarūpaṃ ākaṅkhati, tena vuccate ‘‘nāsīsate lokamimaṃ paraṃ lokañcā’’ti. Yaṃ tassa pahānaṃ taṃ chedanaṃ aṭṭhakavaggiyesu muni niddiṭṭho. So idha virodho aṭṭhakavaggiyesu nāsīsanaṃ idha anāthā. Tathāyaṃ taṇhāya tassa pariggahassa vatthukāmassa ekagāthāya ete sabbe kāmā dassitā. Tena bhagavā deseti ‘‘etampi chetvāna paribbajanti anapekkhino sabbakāme pahāyā’’ti. Imissā gāthāya dvidhā niddeso saṃsandananiddeso ca samayaniddeso ca, yathā ayaṃ gāthā saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca, evaṃ tāya gāthāya saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca visajjanā. Evaṃ gāthā sabbagāthāsu byākaraṇesu vā niddiṭṭhaṃ suttaṃ.
၁၀၆. တတ္ထ ကတမာ ဒေသနာ? ဣမံ သုတ္တံ ကေနာဓိပ္ပာယေန ဒေသိတံ။ ယေ ရာဂစရိတာ သတ္တာ, တေ ကာမေ ပဇဟိသ္သန္တီတိ အယံ တတ္ထ ဘဂဝတော အဓိပ္ပာယော။
106. Tattha katamā desanā? Imaṃ suttaṃ kenādhippāyena desitaṃ. Ye rāgacaritā sattā, te kāme pajahissantīti ayaṃ tattha bhagavato adhippāyo.
တတ္ထ ကတမော ဝိစယော? ယသ္သ ဒသဝတ္ထုကာ ကိလေသာ ဥတ္တိဏ္ဏာ ဝန္တာ ဝိဒိတာ။ ကတမေ ဒသဝိဓာတိ , ကိလေသကာမာ စ ဩရမ္ဘာဂိယဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယာ စ သံယောဇနာ ဒသဝတ္ထုကာနိ အာယတနာနိ, အယံ ဝိစယော။
Tattha katamo vicayo? Yassa dasavatthukā kilesā uttiṇṇā vantā viditā. Katame dasavidhāti , kilesakāmā ca orambhāgiyauddhambhāgiyā ca saṃyojanā dasavatthukāni āyatanāni, ayaṃ vicayo.
တတ္ထ ကတမာ ယုတ္တိ? ယေ သာရတ္တာ တေ ဂာဠ္ဟဗန္ဓနေန ဗန္ဓန္တိ အတ္ထိ ဧသာ ယုတ္တိ။
Tattha katamā yutti? Ye sārattā te gāḷhabandhanena bandhanti atthi esā yutti.
တတ္ထ ကတမော ပဒဋ္ဌာနော? သာရတ္တော မဏိကုဏ္ဍလေသု မမံကာရသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ အပေက္ခာတိ အတီတဝတ္ထုသ္သ သရာဂသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ ဧတမ္ပိ ဆေတ္ဝာတိ ဘာဝနာယ ပဒဋ္ဌာနံ။
Tattha katamo padaṭṭhāno? Sāratto maṇikuṇḍalesu mamaṃkārassa padaṭṭhānaṃ. Apekkhāti atītavatthussa sarāgassa padaṭṭhānaṃ. Etampi chetvāti bhāvanāya padaṭṭhānaṃ.
တတ္ထ ကတမော လက္ခဏော? သာရတ္တစိတ္တော မဏိကုဏ္ဍလေသု ယော အဟံကာရေ ဝိသတ္တော မမံကာရေ ဝိသတ္တော, ယော ပုတ္တဒာရေ သာရတ္တော။ ခေတ္တဝတ္ထုသ္မိံ သာရတ္တော။ အယံ လက္ခဏော ဟာရော။
Tattha katamo lakkhaṇo? Sārattacitto maṇikuṇḍalesu yo ahaṃkāre visatto mamaṃkāre visatto, yo puttadāre sāratto. Khettavatthusmiṃ sāratto. Ayaṃ lakkhaṇo hāro.
တတ္ထ ကတမော စတုဗ္ယူဟော ဟာရော? ဣဓ သုတ္တေ ဘဂဝတော ကော အဓိပ္ပာယော။ ယေ နိဗ္ဗာနေန ဆန္ဒိကာ ဘဝိသ္သန္တိ, တေ ပုတ္တဒာရေ တဏ္ဟံ ပဇဟိသ္သန္တိ။ အယံ တတ္ထ ဘဂဝတော အဓိပ္ပာယော။ ဣမာနိ စတ္တာရိ သစ္စာနိ။
Tattha katamo catubyūho hāro? Idha sutte bhagavato ko adhippāyo. Ye nibbānena chandikā bhavissanti, te puttadāre taṇhaṃ pajahissanti. Ayaṃ tattha bhagavato adhippāyo. Imāni cattāri saccāni.
တတ္ထ ကတမော အာဝဋ္ဋော? ယာ ပုတ္တဒာရေ တဏ္ဟာ, အယံ သမုဒယော။ ယေ ဥပာဒိန္နက္ခန္ဓာ, တေ ယေ စ ဗာဟိရေသု ရူပေသု ရူပပရိဂ္ဂဟော, ဣဒံ ဒုက္ခံ, ယံ တတ္ထ ဆေဒနီယံ, အယံ နိရောဓော။ ယေန ဘိဇ္ဇတိ, အယံ မဂ္ဂော။ ဝိဘတ္တီတိ နတ္ထိ ဝိဘတ္တိယာ ဘူမိ, ပရိဝတ္တနောတိ ပဋိပက္ခော နိဒ္ဒိဋ္ဌော။
Tattha katamo āvaṭṭo? Yā puttadāre taṇhā, ayaṃ samudayo. Ye upādinnakkhandhā, te ye ca bāhiresu rūpesu rūpapariggaho, idaṃ dukkhaṃ, yaṃ tattha chedanīyaṃ, ayaṃ nirodho. Yena bhijjati, ayaṃ maggo. Vibhattīti natthi vibhattiyā bhūmi, parivattanoti paṭipakkho niddiṭṭho.
တတ္ထ ကတမော ဝေဝစနော? နိဒ္ဒိဋ္ဌော ဝေဝစနော။ တတ္ထ ကတမော ဩတရဏော? အတ္ထိ တဏ္ဟာ ဧကော သတ္တော ဩတိဏ္ဏော တပ္ပစ္စယာ ဝိညာဏံ ယာဝ ဇရာမရဏံ။ ယာ တတ္ထ ဝေဒနာ, အယံ အဝိဇ္ဇာ ဝိဇ္ဇုပ္ပာဒာ အဝိဇ္ဇာနိရောဓော ယာဝ ဇရာမရဏနိရောဓော။
Tattha katamo vevacano? Niddiṭṭho vevacano. Tattha katamo otaraṇo? Atthi taṇhā eko satto otiṇṇo tappaccayā viññāṇaṃ yāva jarāmaraṇaṃ. Yā tattha vedanā, ayaṃ avijjā vijjuppādā avijjānirodho yāva jarāmaraṇanirodho.
တတ္ထ ကတမော သောဓနော? သုဒ္ဓော ဂာထာယ အာရမ္ဘော။ တတ္ထ ကတမော အဓိဋ္ဌာနော? န တံ ဒဠ္ဟံ ဗန္ဓနမာဟု ဓီရာတိ ဧကတ္တတာယ ပညတ္တာ, န ဝေမတ္တတာယ။ စတ္တာရော ရာဂာ ကာမရာဂော ရူပရာဂော ဘဝရာဂော ဒိဋ္ဌိရာဂော စာတိ ဧကတ္တတာယ ပညတ္တာ။
Tattha katamo sodhano? Suddho gāthāya ārambho. Tattha katamo adhiṭṭhāno? Na taṃ daḷhaṃ bandhanamāhu dhīrāti ekattatāya paññattā, na vemattatāya. Cattāro rāgā kāmarāgo rūparāgo bhavarāgo diṭṭhirāgo cāti ekattatāya paññattā.
တတ္ထ ကတမော ပရိက္ခာရော? ယေသံ ရာဂော မဏိကုဏ္ဍလေသု တသ္သ သုဘသညာ ဟေတု, အနုဗ္ယဉ္ဇနသော စ နိမိတ္တဂ္ဂာဟိတာ ပစ္စယော။ ယာယ တေ ဆိန္နာနိ တသ္သ အသုဘသညာ ဟေတု, နိမိတ္တဂ္ဂဟဏအနုဗ္ယဉ္ဇနဂ္ဂဟဏဝိနောဒနံ ပစ္စယော။
Tattha katamo parikkhāro? Yesaṃ rāgo maṇikuṇḍalesu tassa subhasaññā hetu, anubyañjanaso ca nimittaggāhitā paccayo. Yāya te chinnāni tassa asubhasaññā hetu, nimittaggahaṇaanubyañjanaggahaṇavinodanaṃ paccayo.
တတ္ထ ကတမော သမာရောပနော? သာရတ္တော မဏိကုဏ္ဍလေသု သမ္မူဠ္ဟဝိဓော ဒုဋ္ဌာတိပိ ဧတမ္ပိ 77 ဆေတ္ဝာန ပရိဗ္ဗဇန္တီတိ တံ ပရိညာတတ္ထံ ပရိဝဇ္ဇိတတ္ထံ ပဇဟိတာ, အယံ သမာရောပနော။
Tattha katamo samāropano? Sāratto maṇikuṇḍalesu sammūḷhavidho duṭṭhātipi etampi 78 chetvāna paribbajantīti taṃ pariññātatthaṃ parivajjitatthaṃ pajahitā, ayaṃ samāropano.
၁၀၇. ယံ စေတသိကံ ယံ ပကပ္ပိတံ ဝိတ္ထာရေန ပစ္စယော, ယံ ဝာ စေတသိကံ ကာယိကံ စေတသိကံ ကမ္မံ။ ကိံကာရဏာ? စေတသိကာ ဟိ စေတနာ မနောကမ္မာတိ ဝုစ္စတေ, သာ စေတနာကမ္မံ, ယံ စေတသိကံ ဣမံ ကာယိကဉ္စ ဝာစသိကဉ္စ ဣမာနိ တီဏိ ကမ္မာနိ နိဒ္ဒိဋ္ဌာနိ။ ကာယကမ္မံ ဝစီကမ္မဉ္စ တာနိ ကုသလာနိ ပိယံ ကာယေန စ ဝာစာယ စ အာရဘတိ ပရာမသတိ, အယံ ဝုစ္စတိ သီလဗ္ဗတပရာမာသော။ သင္ကပ္ပနာ တေ တိဝိဓာ သင္ခာရာ ပုညမယာ အပုညမယာ အာနေဉ္ဇမယာ, တပ္ပစ္စယာ ဝိညာဏံ တေ အာရမ္မဏမေတံ ဟောတိ ဝိညာဏသ္သ ဌိတိယာ။ ယာ သုဘသညာ သုခသညာ အတ္တသညာ စ။ ဣဒံ စေတသိကံ။ ယံ ရူပူပဂံ ဝိညာဏံ တိဋ္ဌတိ ရူပာရမ္မဏံ ရူပပတိဋ္ဌိတံ နန္ဒူပသေစနံ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠ္ဟိံ ဝေပုလ္လတံ ဂစ္ဆတိ, အယံ သင္ကပ္ပနာ, ဣတိ ယံ ဝိညာဏဋ္ဌိတီသု ဌိတံ ပဌမာဘိနိဗ္ဗတ္တိအာရမ္မဏဝသေန ဥပာဒာနံ, ဣဒံ ဝုစ္စတိ စေတသိကန္တိ။
107. Yaṃ cetasikaṃ yaṃ pakappitaṃ vitthārena paccayo, yaṃ vā cetasikaṃ kāyikaṃ cetasikaṃ kammaṃ. Kiṃkāraṇā? Cetasikā hi cetanā manokammāti vuccate, sā cetanākammaṃ, yaṃ cetasikaṃ imaṃ kāyikañca vācasikañca imāni tīṇi kammāni niddiṭṭhāni. Kāyakammaṃ vacīkammañca tāni kusalāni piyaṃ kāyena ca vācāya ca ārabhati parāmasati, ayaṃ vuccati sīlabbataparāmāso. Saṅkappanā te tividhā saṅkhārā puññamayā apuññamayā āneñjamayā, tappaccayā viññāṇaṃ te ārammaṇametaṃ hoti viññāṇassa ṭhitiyā. Yā subhasaññā sukhasaññā attasaññā ca. Idaṃ cetasikaṃ. Yaṃ rūpūpagaṃ viññāṇaṃ tiṭṭhati rūpārammaṇaṃ rūpapatiṭṭhitaṃ nandūpasecanaṃ vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullataṃ gacchati, ayaṃ saṅkappanā, iti yaṃ viññāṇaṭṭhitīsu ṭhitaṃ paṭhamābhinibbattiārammaṇavasena upādānaṃ, idaṃ vuccati cetasikanti.
တတ္ထ ဌိတသ္သ အရူပသ္သ ယာ နိကန္တိ အဇ္ဈောသာနံ, ဣဒမ္ပိ သကမ္ပိတံ မနာပိကေသု ရူပေသု ပိယရူပသာတရူပေသု အာဘောဂော, ဣဒံ စေတသိကံ။ ယံ စေတေတိ သတ္တေသု 79 မနာပိကေသု အဘိဇ္ဈာကာယဂန္ထော ပဋိဃာနုသယေသု ဗ္ယာပာဒကာယဂန္ထော သဗ္ဗေ စတ္တာရော ဂန္ထာ, အယံ ပဉ္စသု ကာမဂုဏေသု ပဌမာဘိနိပာတော စိတ္တသ္သ ယာ စေတနာ ယသ္သ တတ္ထ အသ္သာဒာနုပသ္သိသ္သ အနေကာ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ စိတ္တံ အရူပဝတိယော ဟောန္တိ။ ပုဂ္ဂလော ရာဂာနုဗန္ဓိဘူတော တေဟိ ကိလေသကာမေဟိ ယထာ ကာမကရဏီယော, အယံ ဝုစ္စတေ ကာမေသု ပကပ္ပနာ။ ဧဝံ သဗ္ဗေ စတ္တာရော ဩဃာ။ ယံ တေဟိ ကာမေဟိ သံယုတ္တော ဝိဟရတိ ဘာဝိတော အဇ္ဈောသန္နော, အယံ စေတနာ။ ယသ္သ တထာယံ အဝီတရာဂသ္သ အဓိဂတပေမသ္သ တသ္သ ဝိပရိဏာမညထာဘာဝာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ ဒုက္ခာနုပရိဝတ္တိတံ ဝိညာဏံ ဟောတိ သရိတသ္သ ဝယဓမ္မသမုပ္ပာဒော စိတ္တံ ပရိယာဒိယတိ, ဣဒံ ဝုစ္စတိ ပကပ္ပိတန္တိ။
Tattha ṭhitassa arūpassa yā nikanti ajjhosānaṃ, idampi sakampitaṃ manāpikesu rūpesu piyarūpasātarūpesu ābhogo, idaṃ cetasikaṃ. Yaṃ ceteti sattesu 80 manāpikesu abhijjhākāyagantho paṭighānusayesu byāpādakāyagantho sabbe cattāro ganthā, ayaṃ pañcasu kāmaguṇesu paṭhamābhinipāto cittassa yā cetanā yassa tattha assādānupassissa anekā pāpakā akusalā dhammā cittaṃ arūpavatiyo honti. Puggalo rāgānubandhibhūto tehi kilesakāmehi yathā kāmakaraṇīyo, ayaṃ vuccate kāmesu pakappanā. Evaṃ sabbe cattāro oghā. Yaṃ tehi kāmehi saṃyutto viharati bhāvito ajjhosanno, ayaṃ cetanā. Yassa tathāyaṃ avītarāgassa adhigatapemassa tassa vipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā dukkhānuparivattitaṃ viññāṇaṃ hoti saritassa vayadhammasamuppādo cittaṃ pariyādiyati, idaṃ vuccati pakappitanti.
ဧကမေကသ္သ စေတေတိ စ ပကပ္ပေတိ စ ဝိညာဏသ္သ ဌိတိ ယာ ဟောတိ, သာ စ ဌိတိ ဒ္ဝိဓာ အာရမ္မဏဋ္ဌိတိ စ အာဟာရဋ္ဌိတိ စ။ တတ္ထ ယာ အာရမ္မဏဋ္ဌိတိ, အယံ နာမရူပသ္သ ပစ္စယော ။ ယာ အာဟာရဋ္ဌိတိ ယာ ပုနဗ္ဘဝာဘိနိဗ္ဗတ္တိကာ ဌိတိ ယာ စ ပောနောဘဝိကာ ဌိတိ, အယံ ဝုစ္စတိ အာရမ္မဏံ။ တံ ဟောတိ ဝိညာဏသ္သ ဌိတိယာ တသ္သ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ ယာဝ ဇရာမရဏဉ္စ စေတေတိ, အထ စ ပုန ပတ္ထယတေ ယတော န ပောနောဘဝိကာ အနာဂတဝတ္ထုမ္ဟိ, အယံ ပဋိပက္ခော နိဒ္ဒိဋ္ဌော။ န စေတေတိ န ပတ္ထယတိ အထ စ ဒူသေတီတိ ဒုဝိဓော နိဒ္ဒေသော။ အသ္သ ပုဗ္ဗေ ဟောတိ တံ စေတသိကံ တံ ပကပ္ပိတံ အသမူဟတံ တပ္ပစ္စယာ, အယံ ဝိညာဏသ္သ ဌိတိ ဟောတိ။
Ekamekassa ceteti ca pakappeti ca viññāṇassa ṭhiti yā hoti, sā ca ṭhiti dvidhā ārammaṇaṭṭhiti ca āhāraṭṭhiti ca. Tattha yā ārammaṇaṭṭhiti, ayaṃ nāmarūpassa paccayo . Yā āhāraṭṭhiti yā punabbhavābhinibbattikā ṭhiti yā ca ponobhavikā ṭhiti, ayaṃ vuccati ārammaṇaṃ. Taṃ hoti viññāṇassa ṭhitiyā tassa viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ yāva jarāmaraṇañca ceteti, atha ca puna patthayate yato na ponobhavikā anāgatavatthumhi, ayaṃ paṭipakkho niddiṭṭho. Na ceteti na patthayati atha ca dūsetīti duvidho niddeso. Assa pubbe hoti taṃ cetasikaṃ taṃ pakappitaṃ asamūhataṃ tappaccayā, ayaṃ viññāṇassa ṭhiti hoti.
၁၀၈. အထ ဝာ တသ္သ အနုသယာ အာဝိဘဝန္တိ တပ္ပစ္စယာ တသ္သ ပုနဗ္ဘဝော နိဗ္ဗတ္တတိ။ အထ ဝာ နံ သံကိယတေ အပ္ပေတု အာဂာရေ ဝာ, သုခုမာ ဝာ သန္တိ ဝာ န သံကိယတေ ကာမေ တံ ဧဝံ နိစ္စေသုပိ အာဂာရေသု ဇာတော ဟောတိ။ တံ နယတိ ယံ နော ကပ္ပေတုံ ဧဝံ သင္ခာရာ စေတိတာ ပကပ္ပိတာ စ အာရမ္မဏဘူတာ ဟောန္တိ, ယာ စ စေတနာ ယာ စ ပကပ္ပနာ ယဉ္စ ဝတ္ထု နိဗ္ဗတ္တံ, ဥဘောပိ ဧတေ အာရမ္မဏံ ဝိညာဏသ္သ တထာ စေတနာယ စ သင္ကပ္ပနာယ စ ပတ္ထနာယ စ ဘူတာ သတ္တာ စေတေတိ စ သင္ကပ္ပေတိ စ။ ယံ ဂဝေသနာ န စ စေတေတိ န စ သင္ကပ္ပေတိ။ ကတမေ စ သတ္တာ ဘူတာ? ယေ စ တနုဇာတအဏ္ဍဇာပိ အဏ္ဍကာ အနုဘိန္နာ သံသေဒဇာ န စ သမ္ဘိန္နာ ဣမေ ဘူတာ။ ကတမေ သမ္ဘဝေသိနော ဂဗ္ဘဂတာ အဏ္ဍဂတာ သံသရန္တော ဣမေ န စေတေတိ န ပတ္ထေတိ န စ သင္ကပ္ပေတိ။ အနုသယေ န စ ပုနဗ္ဘဝော နိဗ္ဗတ္တီတိ? ယေ ဘူတာ သတ္တာ ယေ သမ္ဘဝေသိနော, တေ ထာဝရာ။ ယေ ဝာ သတော စေတေန္တိ ပတ္ထေန္တိ စ ယေ ထာဝရာ။ တေ န စ စေတေန္တိ, န စ ပတ္ထေန္တိ, န စ သင္ကပ္ပေန္တိ, အနုသယေန စ သံသရန္တိ။
108. Atha vā tassa anusayā āvibhavanti tappaccayā tassa punabbhavo nibbattati. Atha vā naṃ saṃkiyate appetu āgāre vā, sukhumā vā santi vā na saṃkiyate kāme taṃ evaṃ niccesupi āgāresu jāto hoti. Taṃ nayati yaṃ no kappetuṃ evaṃ saṅkhārā cetitā pakappitā ca ārammaṇabhūtā honti, yā ca cetanā yā ca pakappanā yañca vatthu nibbattaṃ, ubhopi ete ārammaṇaṃ viññāṇassa tathā cetanāya ca saṅkappanāya ca patthanāya ca bhūtā sattā ceteti ca saṅkappeti ca. Yaṃ gavesanā na ca ceteti na ca saṅkappeti. Katame ca sattā bhūtā? Ye ca tanujātaaṇḍajāpi aṇḍakā anubhinnā saṃsedajā na ca sambhinnā ime bhūtā. Katame sambhavesino gabbhagatā aṇḍagatā saṃsaranto ime na ceteti na pattheti na ca saṅkappeti. Anusaye na ca punabbhavo nibbattīti? Ye bhūtā sattā ye sambhavesino, te thāvarā. Ye vā sato cetenti patthenti ca ye thāvarā. Te na ca cetenti, na ca patthenti, na ca saṅkappenti, anusayena ca saṃsaranti.
အပရော ပရိယာယော။ ယေ အရိယပုဂ္ဂလာ သေက္ခာ, တတ္ထ တေ န စ စေတေန္တိ, န စ သင္ကပ္ပေန္တိ, အနုသယေန ပုန ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။
Aparo pariyāyo. Ye ariyapuggalā sekkhā, tattha te na ca cetenti, na ca saṅkappenti, anusayena puna uppajjanti.
အပရော ပရိယာယော။ သုခုမာ ပာဏာ ဘူမိဂတာ ဥဒကဂတာ စက္ခုနော အာပာထံ နာဂစ္ဆန္တိ, တေ န စ စေတေန္တိ, န စ သင္ကပ္ပေန္တိ, အနုသယေန စ သံသရန္တိ။
Aparo pariyāyo. Sukhumā pāṇā bhūmigatā udakagatā cakkhuno āpāthaṃ nāgacchanti, te na ca cetenti, na ca saṅkappenti, anusayena ca saṃsaranti.
အပရော ပရိယာယော။ ဗာဟိကာ သဗ္ဗေ ဘိက္ခူ အဘိမာနိကာ, တေ န စ စေတေန္တိ, န စ ပတ္ထယန္တိ, အနုသယေန စ သံသရန္တိ, န စ စေတေန္တိ, န စ သင္ကပ္ပေန္တိ, န စ အနုသေန္တိ။ အာရမ္မဏမ္ပေတံ န ဟောတိ ဝိညာဏသ္သ ဌိတိယာ။
Aparo pariyāyo. Bāhikā sabbe bhikkhū abhimānikā, te na ca cetenti, na ca patthayanti, anusayena ca saṃsaranti, na ca cetenti, na ca saṅkappenti, na ca anusenti. Ārammaṇampetaṃ na hoti viññāṇassa ṭhitiyā.
န စ စေတေတီတိ ပရိယုဋ္ဌာနသမုဂ္ဃာတံ ဒသ္သေတိ။ န စ အနုသေတီတိ အနုသယသမုဂ္ဃာတံ ဒသ္သေတိ ။ န စ စေတေတီတိ ဩဠာရိကာနံ ကိလေသာနံ ပဟာနံ ဒသ္သေတိ။ န စ အနုသေတီတိ သုခုမာနံ ကိလေသာနံ ပဟာနံ ဒသ္သေတိ။ န စ စေတေတီတိ ယေန ဘူမိ စ န စ ပတ္ထယန္တီတိ သကဒာဂာမီ အနာဂာမီ, န စ အနုသေတီတိ အရဟံ, န စ စေတေတီတိ သီလက္ခန္ဓသ္သ ပဋိပက္ခေန ပဟာနံ ဒသ္သေတိ, န စ ပတ္ထယတီတိ သမာဓိက္ခန္ဓသ္သ ပဋိပက္ခေန ပဟာနံ ဒသ္သေတိ, န စ အနုသယတီတိ ပညာက္ခန္ဓသ္သ ပဋိပက္ခေန ပဟာနံ ဒသ္သေတိ, န စ စေတေတီတိ အပုညမယာနံ သင္ခာရာနံ ပဟာနံ ဒသ္သေတိ, န စ ပတ္ထယတီတိ ပုညမယာနံ သင္ခာရာနံ ပဟာနံ ဒသ္သေတိ, န စ အနုသေတီတိ အာနေဉ္ဇမယာနံ သင္ခာရာနံ ပဟာနံ ဒသ္သေတိ, န စ စေတေတီတိ အနညာတညသ္သာမီတိန္ဒ္ရိယံ, န စ ပတ္ထယတီတိ အညိန္ဒ္ရိယံ, န စ အနုသယတီတိ အညာတာဝိနော ဣန္ဒ္ရိယံ။ န စ စေတေတီတိ မုဒုကာ ဣန္ဒ္ရိယဘာဝနာ, န စ ပတ္ထယတီတိ မဇ္ဈဣန္ဒ္ရိယဘာဝနာ, န စ အနုသေတီတိ အဓိမတ္တာ ဣန္ဒ္ရိယဘာဝနာ။ အယံ သုတ္တတ္ထော။
Na ca cetetīti pariyuṭṭhānasamugghātaṃ dasseti. Na ca anusetīti anusayasamugghātaṃ dasseti . Na ca cetetīti oḷārikānaṃ kilesānaṃ pahānaṃ dasseti. Na ca anusetīti sukhumānaṃ kilesānaṃ pahānaṃ dasseti. Na ca cetetīti yena bhūmi ca na ca patthayantīti sakadāgāmī anāgāmī, na ca anusetīti arahaṃ, na ca cetetīti sīlakkhandhassa paṭipakkhena pahānaṃ dasseti, na ca patthayatīti samādhikkhandhassa paṭipakkhena pahānaṃ dasseti, na ca anusayatīti paññākkhandhassa paṭipakkhena pahānaṃ dasseti, na ca cetetīti apuññamayānaṃ saṅkhārānaṃ pahānaṃ dasseti, na ca patthayatīti puññamayānaṃ saṅkhārānaṃ pahānaṃ dasseti, na ca anusetīti āneñjamayānaṃ saṅkhārānaṃ pahānaṃ dasseti, na ca cetetīti anaññātaññassāmītindriyaṃ, na ca patthayatīti aññindriyaṃ, na ca anusayatīti aññātāvino indriyaṃ. Na ca cetetīti mudukā indriyabhāvanā, na ca patthayatīti majjhaindriyabhāvanā, na ca anusetīti adhimattā indriyabhāvanā. Ayaṃ suttattho.
၁၀၉. တတ္ထ ကတမာ ဒေသနာ? ဣဓ သုတ္တေ စတ္တာရိ သစ္စာနိ ဒေသိတာနိ။ ယဉ္စ စေတယိတံ ယဉ္စ ပကပ္ပိတံ အတ္ထိ ဧတံ အာရမ္မဏံ စိတ္တံ ပတိဋ္ဌတိ ဝိစိနတိ 81 ယုဇ္ဇတိ။ န စ စေတေတီတိ န စ ပတ္ထယတီတိ အတ္ထိ ဧဝံ အာရမ္မဏံ အနုသယေ ဝိညာဏမိတိ ဝိစိနိယတိ ယုဇ္ဇတိ န စ စေတေတိ န စ ပတ္ထယတိ။ အနုသယပ္ပဟာနာ ဝိညာဏဋ္ဌိတိံ န ဂဝေသန္တိ, ဝိစိယန္တံ ယုဇ္ဇတိ။ အယံ ယုတ္တိဝိစယော။
109. Tattha katamā desanā? Idha sutte cattāri saccāni desitāni. Yañca cetayitaṃ yañca pakappitaṃ atthi etaṃ ārammaṇaṃ cittaṃ patiṭṭhati vicinati 82 yujjati. Na ca cetetīti na ca patthayatīti atthi evaṃ ārammaṇaṃ anusaye viññāṇamiti viciniyati yujjati na ca ceteti na ca patthayati. Anusayappahānā viññāṇaṭṭhitiṃ na gavesanti, viciyantaṃ yujjati. Ayaṃ yuttivicayo.
တတ္ထ ကတမော ပဒဋ္ဌာနော? စေတနာ ပရိယုဋ္ဌာနံ စေတနာပရိယုဋ္ဌာနသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ သင္ကပ္ပနံ ဥပာဒာနသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ အနုသယော ပရိယုဋ္ဌာနသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ တေသံ ဆန္ဒရာဂဝိနာသာယ ဘာဝနာ ဘဝရာဂသ္သ ပဟာနံ။
Tattha katamo padaṭṭhāno? Cetanā pariyuṭṭhānaṃ cetanāpariyuṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ. Saṅkappanaṃ upādānassa padaṭṭhānaṃ. Anusayo pariyuṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ. Tesaṃ chandarāgavināsāya bhāvanā bhavarāgassa pahānaṃ.
တတ္ထ ကတမော လက္ခဏော? ယံ စေတသိကန္တိ ဝေဒယိတံ ပကပ္ပိတံ ဥဂ္ဂဟိတံ ဝိညာတံ တဗ္ဗိညာဏံ အာရမ္မဏမ္ပိ ပစ္စယောပိ။
Tattha katamo lakkhaṇo? Yaṃ cetasikanti vedayitaṃ pakappitaṃ uggahitaṃ viññātaṃ tabbiññāṇaṃ ārammaṇampi paccayopi.
တတ္ထ ကတမော စတုဗ္ယူဟော? ဣဓ သုတ္တေ ဘဂဝတော ကော အဓိပ္ပာယော? ယေ ပုနဗ္ဘဝံ န ဣစ္ဆန္တိ, တေ န စေတယိသ္သန္တိ န စ ပတ္ထယိသ္သန္တီတိ, အယံ အဓိပ္ပာယော။
Tattha katamo catubyūho? Idha sutte bhagavato ko adhippāyo? Ye punabbhavaṃ na icchanti, te na cetayissanti na ca patthayissantīti, ayaṃ adhippāyo.
အာဝဋ္ဋောတိ ယာ စ စေတနာ ပတ္ထနာ စ အနုသယော စ ဝိညာဏဋ္ဌိတိပဟာနာ စ, ဣမာနိ ဒ္ဝေ သစ္စာနိ။ ဝိဘတ္တီတိ နတ္ထိ ဝိဘတ္တိယာ ဘူမိ။ ပရိဝတ္တနာ ပန ပဋိပက္ခံ သုတ္တံ။
Āvaṭṭoti yā ca cetanā patthanā ca anusayo ca viññāṇaṭṭhitipahānā ca, imāni dve saccāni. Vibhattīti natthi vibhattiyā bhūmi. Parivattanā pana paṭipakkhaṃ suttaṃ.
တတ္ထ ကတမော ဝေဝစနော? စေတနာ ရူပသဉ္စေတနာ ယာဝဓမ္မသဉ္စေတနာ။ ယော အနုသယော, တေ သတ္တ အနုသယာ။
Tattha katamo vevacano? Cetanā rūpasañcetanā yāvadhammasañcetanā. Yo anusayo, te satta anusayā.
ပညတ္တီတိ စေတနာပရိယုဋ္ဌာနံ ပညတ္တိယာ ပညတ္တာ။ သင္ကပ္ပနံ ဥပာဒာနပညတ္တိယာ ပညတ္တံ။ အနုသယော ဟေတုပညတ္တိယာ ပညတ္တော။ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ ဥပပတ္တိဟေတုပညတ္တိယာ ပညတ္တာ။ စေတနာ သင္ကပ္ပနာ အနုသယော သမုစ္ဆေဒော ဆန္ဒရာဂဝိနယပညတ္တိယာ ပညတ္တော။ ပဌမေ ကေစိ ဒ္ဝီဟိ ပရိဝတ္တကေဟိ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒော ဣဒပ္ပစ္စယတာယ မဇ္ဈပညတ္တိ။
Paññattīti cetanāpariyuṭṭhānaṃ paññattiyā paññattā. Saṅkappanaṃ upādānapaññattiyā paññattaṃ. Anusayo hetupaññattiyā paññatto. Viññāṇaṭṭhiti upapattihetupaññattiyā paññattā. Cetanā saṅkappanā anusayo samucchedo chandarāgavinayapaññattiyā paññatto. Paṭhame keci dvīhi parivattakehi paṭiccasamuppādo idappaccayatāya majjhapaññatti.
ဩတရဏောတိ ဒ္ဝီဟိ ပရိဝတ္တကေဟိ ဒုက္ခဉ္စ သမုဒယော စ မဇ္ဈိမကေဟိ မဂ္ဂော စ နိရောဓော စ။ သောဓနောတိ သုတ္တေ သုတ္တသ္သ အာရမ္ဘော။
Otaraṇoti dvīhi parivattakehi dukkhañca samudayo ca majjhimakehi maggo ca nirodho ca. Sodhanoti sutte suttassa ārambho.
အဓိဋ္ဌာနောတိ ယဉ္စေတယိတံ သဗ္ဗံ အဓိဋ္ဌာနေန ဧကတ္တာယ ပညတ္တံ။ သင္ကပ္ပိတန္တိ ဥပာဒာနေကတ္တာယ ပညတ္တံ။ ဝိညာဏံ ဧကတ္တာယ ပညတ္တံ။
Adhiṭṭhānoti yañcetayitaṃ sabbaṃ adhiṭṭhānena ekattāya paññattaṃ. Saṅkappitanti upādānekattāya paññattaṃ. Viññāṇaṃ ekattāya paññattaṃ.
ပရိက္ခာရောတိ သုဘဉ္စ အာရမ္မဏံ အယောနိသော မနသိကာရော စေတနာ ဟေတုပစ္စယတာယ ပစ္စယော။ ဝိညာဏသ္သ ပတိဋ္ဌာနော ဓမ္မော အာရမ္မဏပစ္စယတာယ ပစ္စယော။ တသ္သ မနသိကာရော ဟေတုပစ္စယတာယ ပစ္စယော။
Parikkhāroti subhañca ārammaṇaṃ ayoniso manasikāro cetanā hetupaccayatāya paccayo. Viññāṇassa patiṭṭhāno dhammo ārammaṇapaccayatāya paccayo. Tassa manasikāro hetupaccayatāya paccayo.
တတ္ထ ကတမော သမာရောပနော? ဣဒံ သုတ္တံ သညိတံ တတ္ထ စေတေတိ ဝိသဇ္ဇနာ ဣတိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာ။ တသ္သ ဒိဋ္ဌိယာ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ ယာဝ ဇရာမရဏံ, အယံ သမာရောပနော။ အာရမ္မဏမေတံ န ဟောတိ ဝိညာဏသ္သ ဌိတိယာ, ဝိညာဏနိရောဓာ နာမရူပနိရောဓော, နာမရူပနိရောဓာ ယာဝ ဇရာမရဏနိရောဓော။
Tattha katamo samāropano? Idaṃ suttaṃ saññitaṃ tattha ceteti visajjanā iti niddisitabbā. Tassa diṭṭhiyā viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ yāva jarāmaraṇaṃ, ayaṃ samāropano. Ārammaṇametaṃ na hoti viññāṇassa ṭhitiyā, viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho, nāmarūpanirodhā yāva jarāmaraṇanirodho.
၁၁၀. တတ္ထ ကတမံ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ အသေက္ခဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ? အယံ လောကော 83 သန္တာပဇာတော ယာဝ ယေ ဟိ ကေစိ သမဏာ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏာ ဝာ ဘဝေန ဘဝသ္သ ဝိပ္ပမောက္ခမာဟံသု။ သံကိလေသဘာဂိယံ ဥပဓိံ ဟိ ပဋိစ္စ ဒုက္ခမိဒံ သမ္ဘောတိ, ယာ တာ ပန တဏ္ဟာ ပဟီယန္တိ, ဘဝံ နာဘိနန္ဒတီတိ နိဗ္ဗေဓသ္သ နိဗ္ဗုတသ္သ 84 ဘိက္ခုနော အနုပာဒာယ ပုနဗ္ဘဝော န ဟောတိ။ ဥပစ္စဂာ သဗ္ဗဘဝာနိ တာဒီတိ အသေက္ခဘာဂိယံ။
110. Tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ? Ayaṃ loko 85 santāpajāto yāva ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā bhavena bhavassa vippamokkhamāhaṃsu. Saṃkilesabhāgiyaṃ upadhiṃ hi paṭicca dukkhamidaṃ sambhoti, yā tā pana taṇhā pahīyanti, bhavaṃ nābhinandatīti nibbedhassa nibbutassa 86 bhikkhuno anupādāya punabbhavo na hoti. Upaccagā sabbabhavāni tādīti asekkhabhāgiyaṃ.
တတ္ထ သန္တာပဇာတောတိ ရာဂဇော သန္တာပော ဒောသဇော မောဟဇောတိ။ တေသံ သတ္တာနံ ဌာနံ ဒသ္သေတိ ။ လောကော သန္တာပဇာတောတိ ဖသ္သော တိဝိဓော သုခဝေဒနီယော ဒုက္ခဝေဒနီယော အဒုက္ခမသုခဝေဒနီယော။ တတ္ထ သုခဝေဒနီယော ဖသ္သော ရာဂသန္တာပော, ဒုက္ခဝေဒနီယော ဒောသသန္တာပော, အဒုက္ခမသုခဝေဒနီယော မောဟသန္တာပော။ ယထာ စ ဘဂဝာ အာဟ ပဌမကသ္သ ဝလာဟကသ္သ ဂောမဂ္ဂေ 87 ယေဟိ ဂဟပတိပုတ္တ ရာဂဇေဟိ ဒောသဇေဟိ မောဟဇေဟိ သန္တာပေဟိ ဒုက္ခံ သုပတိ, တေ မမ သန္တာပာ န သန္တိ။
Tattha santāpajātoti rāgajo santāpo dosajo mohajoti. Tesaṃ sattānaṃ ṭhānaṃ dasseti . Loko santāpajātoti phasso tividho sukhavedanīyo dukkhavedanīyo adukkhamasukhavedanīyo. Tattha sukhavedanīyo phasso rāgasantāpo, dukkhavedanīyo dosasantāpo, adukkhamasukhavedanīyo mohasantāpo. Yathā ca bhagavā āha paṭhamakassa valāhakassa gomagge 88 yehi gahapatiputta rāgajehi dosajehi mohajehi santāpehi dukkhaṃ supati, te mama santāpā na santi.
ရောဂံ ဝဒတိ အတ္တတောတိ တေဟိ သန္တာပေဟိ သန္တာပိတော တိဝိဓံ ဝိပလ္လာသံ ပဋိလဘတိ သညာဝိပလ္လာသံ စိတ္တဝိပလ္လာသံ ဒိဋ္ဌိဝိပလ္လာသံ။ တတ္ထ အသုဘေ သုဘန္တိ သညာဝိပလ္လာသော။ ဒုက္ခေ သုခန္တိ စိတ္တဝိပလ္လာသော။ အနိစ္စေ နိစ္စန္တိ အနတ္တနိ အတ္တာတိ ဒိဋ္ဌိဝိပလ္လာသော။
Rogaṃ vadati attatoti tehi santāpehi santāpito tividhaṃ vipallāsaṃ paṭilabhati saññāvipallāsaṃ cittavipallāsaṃ diṭṭhivipallāsaṃ. Tattha asubhe subhanti saññāvipallāso. Dukkhe sukhanti cittavipallāso. Anicce niccanti anattani attāti diṭṭhivipallāso.
ယထာ စိတ္တသ္သ ဝိပလ္လာသော သညာဒိဋ္ဌိတေ တိဝိဓာ ဝိတက္ကာ – စိတ္တဝိတက္ကော ဝိပလ္လာသော သညာဝိတက္ကော ဝိပလ္လာသော ဒိဋ္ဌိဝိတက္ကော ဝိပလ္လာသောပိ။ တတ္ထ အဝိဇ္ဇာ ဝိပလ္လာသော ဂောစရာ ဂတိပတေယ္ယဘူမိ, ယထာ ဟိ တံ သဉ္ဇာနာတိ ယထာ ဝိဇာနာတိ ယထာ သဉ္ဇာနာတိ စ ဝိဇာနာတိ စ။ ယထာ ခန္တိ စေတေတိ ဣမေ စတ္တာရော ဝိပလ္လာသာ သတ္တာ ယေဟိ စတုဗ္ဗိဓံ အတ္တဘာဝဝတ္ထုံ ရောဂဘူတံ ဂဏ္ဍဘူတံ ‘‘အတ္တာ’’တိ ဝဒန္တိ။ ရောဂံ ဝဒတိ အတ္တတောတိ အယံ အာဝဋ္ဋော။ ယေန ယေန ဟိ မညတိ တတော တံ ဟောတိ အညထာတိ သုဘန္တိ မညတိ န တထာ ဟောတိ။ ဧဝံ သုခန္တိ နိစ္စံ အတ္တာတိ သော အညထာ ဘဝမေဝ သန္တံ အနာဂတံ ဘဝံ ပတ္ထယတိ, တေန ဝုစ္စတိ ‘‘ဘဝရာဂော’’တိ။ ဘဝမေဝာဘိနန္ဒတိ, ယံ အဘိနန္ဒတိ, တံ ဒုက္ခန္တိ ပဉ္စက္ခန္ဓေ နိဒ္ဒိသိယတိ။ ယဉ္စ တပ္ပစ္စယာ သောကပရိဒေဝဒုက္ခံ တသ္သ ဟိ ဘာဝေသ္သတိ။ ဧတ္တာဝတာ သံကိလေသော ဟောတိ။ ပဟာနတ္ထံ ခော ပန ဗ္ရဟ္မစရိယံ ဝုသ္သတိ။ တိဏ္ဏံ သန္တာပာနံ ဆန္ဒရာဂဝိနယော ဟောတိ။
Yathā cittassa vipallāso saññādiṭṭhite tividhā vitakkā – cittavitakko vipallāso saññāvitakko vipallāso diṭṭhivitakko vipallāsopi. Tattha avijjā vipallāso gocarā gatipateyyabhūmi, yathā hi taṃ sañjānāti yathā vijānāti yathā sañjānāti ca vijānāti ca. Yathā khanti ceteti ime cattāro vipallāsā sattā yehi catubbidhaṃ attabhāvavatthuṃ rogabhūtaṃ gaṇḍabhūtaṃ ‘‘attā’’ti vadanti. Rogaṃ vadati attatoti ayaṃ āvaṭṭo. Yena yena hi maññati tato taṃ hoti aññathāti subhanti maññati na tathā hoti. Evaṃ sukhanti niccaṃ attāti so aññathā bhavameva santaṃ anāgataṃ bhavaṃ patthayati, tena vuccati ‘‘bhavarāgo’’ti. Bhavamevābhinandati, yaṃ abhinandati, taṃ dukkhanti pañcakkhandhe niddisiyati. Yañca tappaccayā sokaparidevadukkhaṃ tassa hi bhāvessati. Ettāvatā saṃkileso hoti. Pahānatthaṃ kho pana brahmacariyaṃ vussati. Tiṇṇaṃ santāpānaṃ chandarāgavinayo hoti.
ဥပဓိံ ဟိ ပဋိစ္စ ဒုက္ခမိဒံ ဘဝတီတိ ယေ ဘဝမေဝာဘိနန္ဒန္တိ ယသ္သ ဘာဝေသ္သတိ, တံ ဒုက္ခံ တသ္သ ဒုက္ခသ္သ ပဟာနမာဟ။ သဗ္ဗသော ဥပာဒာနဉ္စ ယံ နတ္ထိ ဒုက္ခသ္သ သမ္ဘဝောတိ စတ္တာရော ဝိပလ္လာသာ ယထာ နိဒ္ဒိဋ္ဌဥပာဒာနမာဟ။ တသ္သ ပဌမော ဝိပလ္လာသော ကာမုပာဒာနံ, ဒုတိယံ ဒိဋ္ဌုပာဒာနံ, တတိယံ သီလဗ္ဗတုပာဒာနံ, စတုတ္ထံ အတ္တဝာဒုပာဒာနံ, တေသံ ယော ခယော နတ္ထိ ဒုက္ခသ္သ သမ္ဘဝော ဥပဓိ နိဒာနံ ဒုက္ခနိရောဓမာဟ။ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပသ္သတော ဝိဘဝတဏ္ဟာ န ဟောတိ။ ဝိဘဝံ နာဘိနန္ဒတီတိ ဒသ္သနဘူမိံ မန္တေတိ သဗ္ဗသော တဏ္ဟက္ခယံ နိဗ္ဗာနန္တိ ဒ္ဝေ ဝိမုတ္တိယော ကထေတိ ရာဂဝိရာဂဉ္စ အဝိဇ္ဇာဝိရာဂဉ္စ။ တသ္သ ဘိက္ခုနောတိ အနုပာဒိသေသနိဗ္ဗာနဓာတုံ မန္တေတိ။ အယံ သုတ္တသ္သ အတ္ထနိဒ္ဒေသော။
Upadhiṃ hi paṭicca dukkhamidaṃ bhavatīti ye bhavamevābhinandanti yassa bhāvessati, taṃ dukkhaṃ tassa dukkhassa pahānamāha. Sabbaso upādānañca yaṃ natthi dukkhassa sambhavoti cattāro vipallāsā yathā niddiṭṭhaupādānamāha. Tassa paṭhamo vipallāso kāmupādānaṃ, dutiyaṃ diṭṭhupādānaṃ, tatiyaṃ sīlabbatupādānaṃ, catutthaṃ attavādupādānaṃ, tesaṃ yo khayo natthi dukkhassa sambhavo upadhi nidānaṃ dukkhanirodhamāha. Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passato vibhavataṇhā na hoti. Vibhavaṃ nābhinandatīti dassanabhūmiṃ manteti sabbaso taṇhakkhayaṃ nibbānanti dve vimuttiyo katheti rāgavirāgañca avijjāvirāgañca. Tassa bhikkhunoti anupādisesanibbānadhātuṃ manteti. Ayaṃ suttassa atthaniddeso.
၁၁၁. တတ္ထ ကတမော ဝိစယော? ယသ္သ ယတ္ထ ပရိဠာဟေတိ တသ္သ ပရိဍယ္ဟန္တသ္သ သော ယထာဘူတံ နတ္ထိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ စ, အယံ ဝိစယော စ ယုတ္တိ စ။ ပဒဋ္ဌာနော ရာဂဇော ပရိဠာဟော သုခိန္ဒ္ရိယသ္သ ဒောမနသ္သိန္ဒ္ရိယသ္သ စ ပဒဋ္ဌာနံ။ ဒောသဇော ပရိဠာဟော သုခိန္ဒ္ရိယသ္သ ဒောမနသ္သိန္ဒ္ရိယသ္သ စ ပဒဋ္ဌာနံ။ မောဟဇော ပရိဠာဟော ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယသ္သ ဒောမနသ္သိန္ဒ္ရိယသ္သ စ ပဒဋ္ဌာနံ။
111. Tattha katamo vicayo? Yassa yattha pariḷāheti tassa pariḍayhantassa so yathābhūtaṃ natthi nibbindati ca, ayaṃ vicayo ca yutti ca. Padaṭṭhāno rāgajo pariḷāho sukhindriyassa domanassindriyassa ca padaṭṭhānaṃ. Dosajo pariḷāho sukhindriyassa domanassindriyassa ca padaṭṭhānaṃ. Mohajo pariḷāho upekkhindriyassa domanassindriyassa ca padaṭṭhānaṃ.
တတ္ထ ကတမော လက္ခဏော ဟာရော? ဖသ္သပရေတော ဝေဒနာပရေတော သညာပရေတောပိ သင္ခာရပရေတောပိ ယေန ယေန မညတိ ယဒိ သုဘနိမိတ္တေန ယဒိ သုခနိမိတ္တေန ယဒိ နိစ္စနိမိတ္တေန ယဒိ အတ္တနိမိတ္တေန အသုဘေ သုဘန္တိ မညတိ, ဧဝံ သဗ္ဗံ ရာဂဇေ ပရိဠာဟေ ဝုတ္တေ စတ္တာရော ပရိဠာဟာ ဝုတ္တာ ဘဝန္တိ။ ရာဂဇော ဒောသဇော မောဟဇော ဒိဋ္ဌိဇော စ ရာဂံ ဝဒာမီတိ အတ္တတော ဝဒတိ။ သဗ္ဗာနိ ပန္နရသ ပဒာနိ အနိစ္စံ ဒုက္ခန္တိ။
Tattha katamo lakkhaṇo hāro? Phassapareto vedanāpareto saññāparetopi saṅkhāraparetopi yena yena maññati yadi subhanimittena yadi sukhanimittena yadi niccanimittena yadi attanimittena asubhe subhanti maññati, evaṃ sabbaṃ rāgaje pariḷāhe vutte cattāro pariḷāhā vuttā bhavanti. Rāgajo dosajo mohajo diṭṭhijo ca rāgaṃ vadāmīti attato vadati. Sabbāni pannarasa padāni aniccaṃ dukkhanti.
တတ္ထ ကတမော စတုဗ္ယူဟော? ဣဓ သုတ္တေ ဘဂဝတော ကော အဓိပ္ပာယော? ယေ ပရိဠာဟေန န အစ္ဆန္တိ တေ ဘဝံ နာဘိနန္ဒန္တိ။ ယေ ဘဝံ နာဘိနန္ဒန္တိ, တေ ပရိနိဗ္ဗာယိသ္သန္တိ။ အယံ အဓိပ္ပာယော။
Tattha katamo catubyūho? Idha sutte bhagavato ko adhippāyo? Ye pariḷāhena na acchanti te bhavaṃ nābhinandanti. Ye bhavaṃ nābhinandanti, te parinibbāyissanti. Ayaṃ adhippāyo.
တတ္ထ ကတမော အာဝဋ္ဋော? သံကိလေသဘာဂိယေန ဒုက္ခဉ္စ သမုဒယဉ္စ နိဒ္ဒိသတိ။ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယေန မဂ္ဂဉ္စ နိရောဓဉ္စ။
Tattha katamo āvaṭṭo? Saṃkilesabhāgiyena dukkhañca samudayañca niddisati. Nibbedhabhāgiyena maggañca nirodhañca.
တတ္ထ ကတမာ ဝိဘတ္တိ? သန္တာပဇာတော ရောဂဇာတော ရောဂံ ဝဒတိ အတ္တတော တံ န ဧကံသေန ဟောတိ အမနသိကာရာ သန္တာပဇာတော ခော န စ ရောဂံ အတ္တတော ဝဒတိ။
Tattha katamā vibhatti? Santāpajāto rogajāto rogaṃ vadati attato taṃ na ekaṃsena hoti amanasikārā santāpajāto kho na ca rogaṃ attato vadati.
တတ္ထ ကတမော ပရိဝတ္တနော? ပက္ခပဋိပက္ခနိဒသ္သနတ္ထံ ဘူမိ ပရိဝတ္တနာယ။
Tattha katamo parivattano? Pakkhapaṭipakkhanidassanatthaṃ bhūmi parivattanāya.
တတ္ထ ကတမော ဝေဝစနော ဟာရော? ရောဂဉ္စ အတ္တတော ဝဒတိ သလ္လံ အတ္တတော ဝဒတိ။ ပန္နရသ ပဒာနိ သဗ္ဗာနိ ဝတ္တဗ္ဗာနိ။
Tattha katamo vevacano hāro? Rogañca attato vadati sallaṃ attato vadati. Pannarasa padāni sabbāni vattabbāni.
တတ္ထ ကတမာ ပညတ္တိ? သန္တာပဇာတောတိ ဒောမနသ္သပဒဋ္ဌာနံ။ သဗ္ဗေ ဝစနပညတ္တိယာ ပညပေတိ။ ရောဂံ ဝဒတိ အတ္တတော ဝိပလ္လာသော သံကိလေသပညတ္တိယာ ပညပေတိ။ ယံ နာဘိနန္ဒတိ, တံ ဒုက္ခန္တိ ဝိပလ္လာသနိက္ခေပပညတ္တိယာ ပညတ္တာ။ တေ အကတသတ္တာ လောကာ မဇ္ဈေန ဝေမတ္တတာယ ပညတ္တာ။
Tattha katamā paññatti? Santāpajātoti domanassapadaṭṭhānaṃ. Sabbe vacanapaññattiyā paññapeti. Rogaṃ vadati attato vipallāso saṃkilesapaññattiyā paññapeti. Yaṃ nābhinandati, taṃ dukkhanti vipallāsanikkhepapaññattiyā paññattā. Te akatasattā lokā majjhena vemattatāya paññattā.
တတ္ထ ကတမော ဩတရဏော? သန္တာပဇာတောတိ တီဏိ အကုသလမူလာနိ, တေ သင္ခာရာ သင္ခာရက္ခန္ဓပရိယာပန္နာ, ဓာတူသု ဓမ္မဓာတု, အာယတနေသု ဓမ္မာယတနံ။ ဣန္ဒ္ရိယေသု ဣတ္ထိန္ဒ္ရိယံ ပုရိသိန္ဒ္ရိယဉ္စ ပဒဋ္ဌာနံ။
Tattha katamo otaraṇo? Santāpajātoti tīṇi akusalamūlāni, te saṅkhārā saṅkhārakkhandhapariyāpannā, dhātūsu dhammadhātu, āyatanesu dhammāyatanaṃ. Indriyesu itthindriyaṃ purisindriyañca padaṭṭhānaṃ.
တတ္ထ ကတမော သောဓနော? သုဒ္ဓော သုတ္တသ္သ အာရမ္ဘော။
Tattha katamo sodhano? Suddho suttassa ārambho.
တတ္ထ ကတမော အဓိဋ္ဌာနော ဟာရော? ပရိဠာဟောတိ ယေ သတ္တာ လောကာ ဧကတ္တပညတ္တိယာ ပညတ္တာ, တေ အကတသတ္တာ လောကာ မဇ္ဈေန ဝေမတ္တတာယ ပညတ္တာ။
Tattha katamo adhiṭṭhāno hāro? Pariḷāhoti ye sattā lokā ekattapaññattiyā paññattā, te akatasattā lokā majjhena vemattatāya paññattā.
တတ္ထ ကတမော ပရိက္ခာရော? သန္တာပဇာတောတိ အယောနိသော မနသိကာရော ဟေတု, ဝိပလ္လာသဉ္စ ပစ္စယော။ တတ္ထ ဒ္ဝီဟိ ဓမ္မေဟိ အတ္တာ အဘိနိဝိဋ္ဌာ စိတ္တဉ္စ စေတသိကဉ္စ ဓမ္မေ ဥဘယာနိ တသ္သ ဝိပရီတေန ပရာမသတော။ အပရော ပရိယာယော, စေတသိကေဟိ ဓမ္မေဟိ အတ္တသညာ အနတ္တသညာ သမုဂ္ဃာတေတိ။ အပရော ပရိယာယော။ အနိစ္စသညာ စေတသိကေသု ဓမ္မေသု, န တု အတ္တသညာ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ စိတ္တန္တိ ဝာ မနောတိ ဝာ ဝိညာဏန္တိ ဝာ ဣဒံ ဒီဃရတ္တံ အဗ္ဘုဂ္ဂတံ ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာတိ။ တတ္ထ စေတသိကာ ဓမ္မာနုပသ္သနာ ဧသာပိ ဓမ္မသညာ။ တသ္သ ကော ဟေတု, ကော ပစ္စယော? အဟံကာရော ဟေတု, မမံကာရော ပစ္စယော။
Tattha katamo parikkhāro? Santāpajātoti ayoniso manasikāro hetu, vipallāsañca paccayo. Tattha dvīhi dhammehi attā abhiniviṭṭhā cittañca cetasikañca dhamme ubhayāni tassa viparītena parāmasato. Aparo pariyāyo, cetasikehi dhammehi attasaññā anattasaññā samugghāteti. Aparo pariyāyo. Aniccasaññā cetasikesu dhammesu, na tu attasaññā. Idaṃ vuccati cittanti vā manoti vā viññāṇanti vā idaṃ dīgharattaṃ abbhuggataṃ etaṃ mama, esohamasmi, eso me attāti. Tattha cetasikā dhammānupassanā esāpi dhammasaññā. Tassa ko hetu, ko paccayo? Ahaṃkāro hetu, mamaṃkāro paccayo.
တတ္ထ ကတမော သမာရောပနော? အယံ လောကော သန္တာပဇာတောတိ အကုသလံ မန္တေတိ ဝိညာဏံ နာမရူပသ္သ ပစ္စယော ယာဝ ဇရာမရဏန္တိ, အယံ သမာရောပနော။
Tattha katamo samāropano? Ayaṃ loko santāpajātoti akusalaṃ manteti viññāṇaṃ nāmarūpassa paccayo yāva jarāmaraṇanti, ayaṃ samāropano.
၁၁၂. ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ, သမ္မပ္ပညာယ ပသ္သတိ အကုသလမူလာနံ ပဟာနံ။ တတ္ထ အဝိဇ္ဇာနိရောဓော အဝိဇ္ဇာနိရောဓာ ယာဝ ဇရာမရဏနိရောဓော, အယံ သမာရောပနော။
112. Evametaṃ yathābhūtaṃ, sammappaññāya passati akusalamūlānaṃ pahānaṃ. Tattha avijjānirodho avijjānirodhā yāva jarāmaraṇanirodho, ayaṃ samāropano.
စတ္တာရော ပုဂ္ဂလာ 89 – အနုသောတဂာမီ ပဋိသောတဂာမီ ဌိတတ္တော, တိဏ္ဏော ပာရင္ဂတော ထလေ တိဋ္ဌတိ ဗ္ရာဟ္မဏောတိ။
Cattāro puggalā 90 – anusotagāmī paṭisotagāmī ṭhitatto, tiṇṇo pāraṅgato thale tiṭṭhati brāhmaṇoti.
တတ္ထ ယော အနုသောတဂာမီ အယံ ကာမေ သေဝတိ။ ပာပဉ္စ ကမ္မံ ကရောတိ ယာဝ ကာမေ ပဋိသေဝတိ ။ ဣဒံ လောဘော အကုသလမူလံ, သော ယေဝ တဏ္ဟာ, သော တေဟိ ကာမေဟိ ဝုယ္ဟတိ အနုသောတဂာမီတိ ဝုစ္စတိ။ ယော ပုဂ္ဂလော တာဟိ ဂမိတော တပ္ပစ္စယာ တသ္သ ဟေတု အကုသလကမ္မံ ကရောတိ ကာယေန စ ဝာစာယ စ, အယံ ဝုစ္စတိ ပာပကမ္မံ ကရောတီတိ။ တသ္သ တီဏိ သောတာနိ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ ဝိစိကိစ္ဆာ သီလဗ္ဗတပရာမာသော။ ဣမေဟိ တီဟိ သောတေဟိ တိဝိဓဓာတုယံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကာမဓာတုယံ ရူပဓာတုယံ အရူပဓာတုယံ။ တေန ပဋိပက္ခေန ယော ကာမေ န ပဋိသေဝတိ။ ယော သီလဝတံ န ပရာမသတိ။ ယော သက္ကာယဒိဋ္ဌီနံ ပဟာနာယ ကာမေသု ယထာဘူတံ အာဒီနဝံ ပသ္သတိ။ ယေန စ တေ ဓမ္မေ ပဋိသေဝတိ။ ယဉ္စ တပ္ပစ္စယာ တိဋ္ဌတိ ဗ္ရာဟ္မဏောတိ အရဟံ ကိရ။ တတ္ထ အရဟံ တသ္သ ပာရင္ဂတော ဟောတိ, ပာရင္ဂတသ္သ ထလေ တိဋ္ဌတိ သောပာဒိသေသာ နိဗ္ဗာနဓာတု။ အနုသောတဂာမိနီတိ ဒသ္သနပ္ပဟာတဗ္ဗာနံ သံယောဇနာနံ အပ္ပဟာနမာဟ။ ပဋိသောတဂာမိနီတိ ဖလေ ဒိဋ္ဌေကဋ္ဌာနဉ္စ ကိလေသာနံ ပဟာနမာဟ, ဌိတတ္တေန ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပဟာနမာဟ။ တတ္ထ အနုသောတဂာမိနာ မဂ္ဂရူပိမာဟ။ ပဋိသောတဂာမိနာ ဌိတတ္တေန စ မဂ္ဂမိတိမာဟ။ ပာရင္ဂတေန သာဝကာ အသေက္ခာ စ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓာ စ ဝုတ္တာ။ အနုသောတဂာမိနာ သက္ကာယသမုဒယဂာမိနိံ ပဋိပဒမာဟ။ ပဋိသောတဂာမိနာ ဌိတတ္တေန သက္ကာယနိရောဓဂာမိနိံ ပဋိပဒမာဟ။ ပာရင္ဂတေန ဒသ အသေက္ခာ အရဟန္တာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ။ အယံ သုတ္တတ္ထော။
Tattha yo anusotagāmī ayaṃ kāme sevati. Pāpañca kammaṃ karoti yāva kāme paṭisevati . Idaṃ lobho akusalamūlaṃ, so yeva taṇhā, so tehi kāmehi vuyhati anusotagāmīti vuccati. Yo puggalo tāhi gamito tappaccayā tassa hetu akusalakammaṃ karoti kāyena ca vācāya ca, ayaṃ vuccati pāpakammaṃ karotīti. Tassa tīṇi sotāni sakkāyadiṭṭhi vicikicchā sīlabbataparāmāso. Imehi tīhi sotehi tividhadhātuyaṃ uppajjati kāmadhātuyaṃ rūpadhātuyaṃ arūpadhātuyaṃ. Tena paṭipakkhena yo kāme na paṭisevati. Yo sīlavataṃ na parāmasati. Yo sakkāyadiṭṭhīnaṃ pahānāya kāmesu yathābhūtaṃ ādīnavaṃ passati. Yena ca te dhamme paṭisevati. Yañca tappaccayā tiṭṭhati brāhmaṇoti arahaṃ kira. Tattha arahaṃ tassa pāraṅgato hoti, pāraṅgatassa thale tiṭṭhati sopādisesā nibbānadhātu. Anusotagāminīti dassanappahātabbānaṃ saṃyojanānaṃ appahānamāha. Paṭisotagāminīti phale diṭṭhekaṭṭhānañca kilesānaṃ pahānamāha, ṭhitattena pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ pahānamāha. Tattha anusotagāminā maggarūpimāha. Paṭisotagāminā ṭhitattena ca maggamitimāha. Pāraṅgatena sāvakā asekkhā ca sammāsambuddhā ca vuttā. Anusotagāminā sakkāyasamudayagāminiṃ paṭipadamāha. Paṭisotagāminā ṭhitattena sakkāyanirodhagāminiṃ paṭipadamāha. Pāraṅgatena dasa asekkhā arahantā dhammā vuttā. Ayaṃ suttattho.
၁၁၃. တတ္ထ ကတမာ ဒေသနာ? ဣမသ္မိံ ဟိ သုတ္တေ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ဒေသိတာနိ။ တေဓာတုကလောကသမတိက္ကမနဉ္စ။
113. Tattha katamā desanā? Imasmiṃ hi sutte cattāri ariyasaccāni desitāni. Tedhātukalokasamatikkamanañca.
တတ္ထ ကတမော ဝိစယော ဟာရော? ယော ကာမေ ပဋိသေဝတိ ပာပံ 91 ကရေယ္ယာတိ ယော စ ကာမေ န ပဋိသေဝတိ သော ပာပကမ္မံ န ကရေယ္ယာတိ ယော စ ဣမေဟိ ဒ္ဝီဟိ ဘူမီဟိ ဥတ္တိဏ္ဏော ပာရင္ဂတောတိ ယာ ဝီမံသာ အယံ ဝိစယော။
Tattha katamo vicayo hāro? Yo kāme paṭisevati pāpaṃ 92 kareyyāti yo ca kāme na paṭisevati so pāpakammaṃ na kareyyāti yo ca imehi dvīhi bhūmīhi uttiṇṇo pāraṅgatoti yā vīmaṃsā ayaṃ vicayo.
ယုတ္တီတိ ယုဇ္ဇတိ သုတ္တေသု, နာယုဇ္ဇတီတိ ယာ ဝီမံသာယ, အယံ ယုတ္တိ။ ပဒဋ္ဌာနောတိ အနုသောတဂာမိနာ သတ္တန္နံ သံယောဇနာနံ ပဒဋ္ဌာနံ။ အကုသလသ္သ ကိရိယာ အကုသလသ္သ မူလာနံ ပဒဋ္ဌာနံ။ ပဋိသောတဂာမိနာ ယထာဘူတဒသ္သနသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ ဌိတတ္တေန အသံဟာရိယာယ 93 ပဒဋ္ဌာနံ။ ပာရင္ဂတောတိ ကဒာစိ ဘူမိယာ ပဒဋ္ဌာနံ။
Yuttīti yujjati suttesu, nāyujjatīti yā vīmaṃsāya, ayaṃ yutti. Padaṭṭhānoti anusotagāminā sattannaṃ saṃyojanānaṃ padaṭṭhānaṃ. Akusalassa kiriyā akusalassa mūlānaṃ padaṭṭhānaṃ. Paṭisotagāminā yathābhūtadassanassa padaṭṭhānaṃ. Ṭhitattena asaṃhāriyāya 94 padaṭṭhānaṃ. Pāraṅgatoti kadāci bhūmiyā padaṭṭhānaṃ.
တတ္ထ ကတမော လက္ခဏော ဟာရော? ယော အနုသောတံ ဂစ္ဆတိ တဏ္ဟာဝသေန။ သဗ္ဗေသမ္ပိ ကိလေသာနံ ဝသေန ဂစ္ဆတိ။ ယော ပဋိသောတံ ဝာယမတိ။ တဏ္ဟာယ သဗ္ဗေသမ္ပိ သော ကိလေသာနံ ဝာယမတိ ပဋိသောတံ။ ယော အတ္တနာ ဌိတော ကာယေနပိ သော ဌိတော ဝာစာစိတ္တေနပိ သော ဌိတော။ အယံ လက္ခဏော ဟာရော။
Tattha katamo lakkhaṇo hāro? Yo anusotaṃ gacchati taṇhāvasena. Sabbesampi kilesānaṃ vasena gacchati. Yo paṭisotaṃ vāyamati. Taṇhāya sabbesampi so kilesānaṃ vāyamati paṭisotaṃ. Yo attanā ṭhito kāyenapi so ṭhito vācācittenapi so ṭhito. Ayaṃ lakkhaṇo hāro.
တတ္ထ ကတမော စတုဗ္ယူဟော? ဣဓ သုတ္တေ ဘဂဝတော ကော အဓိပ္ပာယော? ယေ အနုသောတဂာမိနိယာ ပဋိပဒာယ နာဘိရမိသ္သန္တိ, တေ ပဋိသောတံ ဝာယမိသ္သန္တီတိ ယာဝ ကဒာစိ ဘူမိယံ, အယံ အဓိပ္ပာယော။ အာဝဋ္ဋောတိ ဣဓ သုတ္တေ စတ္တာရိ သုတ္တာနိ ဒေသိတာနိ။
Tattha katamo catubyūho? Idha sutte bhagavato ko adhippāyo? Ye anusotagāminiyā paṭipadāya nābhiramissanti, te paṭisotaṃ vāyamissantīti yāva kadāci bhūmiyaṃ, ayaṃ adhippāyo. Āvaṭṭoti idha sutte cattāri suttāni desitāni.
တတ္ထ ကတမော ဝိဘတ္တိ ဟာရော? ယော ကာမေ ပဋိသေဝတိ ပာပဉ္စ ကမ္မံ ကရောတိ။ သော အနုသောတဂာမီတိ န ဧကံသေန သောတာပန္နောပိ ကာမေ ပဋိသေဝတိ။ တံ ဘာဂိယဉ္စ ပာပကမ္မံ ကရောတိ။ ကိဉ္စာပိ သေက္ခောပိ ကရေယ္ယ ပာပံ ယထာ သုတ္တေ နိဒ္ဒိဋ္ဌော န စ သော အနုသောတဂာမီ, ဣဒံ ဝိဘဇ္ဇဗ္ယာကရဏီယံ။ န စ ကာမေ ပဋိသေဝတိ န စ ပာပကမ္မံ ကရောတိ ပဋိသောတဂာမီ န စ ဧကံသေန သဗ္ဗေ ဗာဟိရကော ကာမေသု ဝီတရာဂော န စ ကာမေ ပဋိသေဝတိ, တေန စ ပာပကမ္မံ ကရောတိ အနုသောတဂာမီ ပဋိသောတဂာမီ, အယံ ဝိဘတ္တိ။
Tattha katamo vibhatti hāro? Yo kāme paṭisevati pāpañca kammaṃ karoti. So anusotagāmīti na ekaṃsena sotāpannopi kāme paṭisevati. Taṃ bhāgiyañca pāpakammaṃ karoti. Kiñcāpi sekkhopi kareyya pāpaṃ yathā sutte niddiṭṭho na ca so anusotagāmī, idaṃ vibhajjabyākaraṇīyaṃ. Na ca kāme paṭisevati na ca pāpakammaṃ karoti paṭisotagāmī na ca ekaṃsena sabbe bāhirako kāmesu vītarāgo na ca kāme paṭisevati, tena ca pāpakammaṃ karoti anusotagāmī paṭisotagāmī, ayaṃ vibhatti.
တတ္ထ ကတမော ပရိဝတ္တနော ဟာရော? နိဒ္ဒိဋ္ဌော ပဋိပက္ခော။ ဝေဝစနောတိ ကာမေသု ဝတ္ထုကာမာပိ ကိလေသကာမာပိ ရူပသဒ္ဒဂန္ဓရသဖသ္သပုတ္တဒာရဒာသကမ္မကရပောရိသဉ္စ ပရိဂ္ဂဟာ။
Tattha katamo parivattano hāro? Niddiṭṭho paṭipakkho. Vevacanoti kāmesu vatthukāmāpi kilesakāmāpi rūpasaddagandharasaphassaputtadāradāsakammakaraporisañca pariggahā.
ပညတ္တီတိ သဗ္ဗေ ပုထုဇ္ဇနာ ဧကတ္တာယ ပညတ္တာ။ အနုသောတဂာမီတိ ကိလေသသမုဒာစာရပညတ္တိယာ ပညတ္တာ။ ယေ ပန သေက္ခာ ပုဂ္ဂလာ, တေ နိဗ္ဗာနပညတ္တိယာ 95 ပညတ္တာ။ ယေ ပန အနာဂာမီ, တေ အသံဟာရိယ ပညတ္တိယာ ပညတ္တာ, အယံ ပညတ္တိ။
Paññattīti sabbe puthujjanā ekattāya paññattā. Anusotagāmīti kilesasamudācārapaññattiyā paññattā. Ye pana sekkhā puggalā, te nibbānapaññattiyā 96 paññattā. Ye pana anāgāmī, te asaṃhāriya paññattiyā paññattā, ayaṃ paññatti.
ဩတရဏောတိ ယော အနုသောတဂာမီ, သော ဒုက္ခံ။ ယေ တသ္သ ဓမ္မာ, တေ ဒုက္ခသ္သ သမုဒယော။ ယံ ရူပံ, အယံ ရူပက္ခန္ဓော, ဧဝံ ပဉ္စပိ ခန္ဓာ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒော, တေ ကိလေသာ သင္ခာရက္ခန္ဓပရိယာပန္နာ ဓမ္မာယတနံ ဓမ္မဓာတု ဣန္ဒ္ရိယေသု စ ပညတ္တာ။
Otaraṇoti yo anusotagāmī, so dukkhaṃ. Ye tassa dhammā, te dukkhassa samudayo. Yaṃ rūpaṃ, ayaṃ rūpakkhandho, evaṃ pañcapi khandhā paṭiccasamuppādo, te kilesā saṅkhārakkhandhapariyāpannā dhammāyatanaṃ dhammadhātu indriyesu ca paññattā.
သောဓနောတိ ယေနာရမ္ဘေန ဣဒံ သုတ္တံ ဒေသိတံ, သော အာရမ္ဘော သဗ္ဗော သုဒ္ဓော။
Sodhanoti yenārambhena idaṃ suttaṃ desitaṃ, so ārambho sabbo suddho.
အဓိဋ္ဌာနောတိ ပဋိသောတဂာမိနာ သဗ္ဗေ သောတာပန္နာ ဧကတ္တေန ဝာ နိဒ္ဒိဋ္ဌာ ရာဂာနုသယပဋိသောတဂာမိနော သေက္ခာဝ မဂ္ဂော စ သေက္ခော စ ပုဂ္ဂလော ဌိတတ္တောတိ။
Adhiṭṭhānoti paṭisotagāminā sabbe sotāpannā ekattena vā niddiṭṭhā rāgānusayapaṭisotagāmino sekkhāva maggo ca sekkho ca puggalo ṭhitattoti.
ဝီတရာဂော ဧကတ္တာယ ပညတ္တော။ ပာရင္ဂတောတိ သဗ္ဗေ အရဟန္တော သဗ္ဗေ ပစ္စေကဗုဒ္ဓာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓာ စ ဧကတ္တာယ ပညတ္တာ။
Vītarāgo ekattāya paññatto. Pāraṅgatoti sabbe arahanto sabbe paccekabuddhā sammāsambuddhā ca ekattāya paññattā.
ပရိက္ခာရောတိ အနုသောတဂာမိနော ပာပမိတ္တပစ္စယော ကာမပရိယုဋ္ဌာနံ ဟေတု။ ပဋိသောတဂာမိနော ဒ္ဝေ ဟေတူ ဒ္ဝေ ပစ္စယာ စ ယာဝ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ ဥပ္ပာဒာယဒိဋ္ဌိ 97, တသ္သ ပဋိလဒ္ဓမဂ္ဂော ဟေတု အာရမ္ဘော ပစ္စယော ကာယိကော စေတသိကသ္သ ကောဋ္ဌာသော စ။ သမာရောပနောတိ ဝိဘတ္တိ ဣဒံ သုတ္တံ နတ္ထိ သမာရောပနာယ ဘူမိ။
Parikkhāroti anusotagāmino pāpamittapaccayo kāmapariyuṭṭhānaṃ hetu. Paṭisotagāmino dve hetū dve paccayā ca yāva sammādiṭṭhiyā uppādāyadiṭṭhi 98, tassa paṭiladdhamaggo hetu ārambho paccayo kāyiko cetasikassa koṭṭhāso ca. Samāropanoti vibhatti idaṃ suttaṃ natthi samāropanāya bhūmi.
၁၁၄. ပဉ္စာနိသံသာ သောတာနုဂတာနံ ဓမ္မာနံ 99 ယာဝ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓာနံ သုတ္တံ ဝိတ္ထာရေန ကာတဗ္ဗံ။ ယုဉ္ဇတော ဃဋေန္တသ္သ ဝာယမတော ဂိလာနော မရဏကာလေ ဒေဝဘူတော ပစ္စေကဗောဓိံ ပာပုဏာတိ။ သောတာနုဂတာတိ သဒ္ဓမ္မသ္သဝနေန ကတံ ဟောတိ။ န စ အဓိပညာဓမ္မဝိပသ္သနာယ တသ္သ စိတ္တံ တသိတံ ဟောတိ, န စ အနိဗ္ဗိဒ္ဓတ္တံ, ဣဒံ စ သုတ္တံ ပဉ္စန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ ဒေသိတံ, သဒ္ဓာနုသာရိနော မုဒိန္ဒ္ရိယသ္သ တိက္ခိန္ဒ္ရိယသ္သ စ ဓမ္မာနုသာရိနော တိက္ခိန္ဒ္ရိယသ္သ မုဒိန္ဒ္ရိယသ္သ စ။ ယော ပန မောဟစရိတော ပုဂ္ဂလော န သက္ကောတိ ယုဉ္ဇိတုံ ဃဋိတုံ ဝာယမိတုံ ယထာဘူတံ ယထာသမာဓိကာ ဝိမုတ္တိ တံ ခဏံ တံ လယံ တံ မုဟုတ္တံ ဖလံ ဒသ္သေတိ။ သာဓု ပရိဟာယတိ ပရော တံ ဒုယ္ဟတိ, နော တု သုခအဝိပာကိနီ ဘဝတိ ။ တသ္သ ဒိဋ္ဌေ ယေဝ စ ဓမ္မေ ဥပပဇ္ဇအပရာပရိယဝေဒနီယံ။ တတ္ထ ယော ပုဂ္ဂလော ဓမ္မာနုသာရီ တသ္သ ယဒိ သောတာနုဂတာ ဓမ္မာ ဟောန္တိ သော ယုဉ္ဇန္တော ပာပုဏာတိ။ ယော ဓမ္မာနုသာရီ မုဒိန္ဒ္ရိယော, သော ဂိလာနော ပာပုဏာတိ။ ယော သဒ္ဓာနုသာရီ တိက္ခိန္ဒ္ရိယော, သော မရဏကာလသမယေ ပာပုဏာတိ။ ယော မုဒိန္ဒ္ရိယော, သော ဒေဝဘူတော ပာပုဏာတိ။ ယဒာ ဒေဝဘူတော န ပာပုဏာတိ, န သော တေနေဝ ဓမ္မရာဂေန တာယ ဓမ္မနန္ဒိယာ ပစ္စေကဗောဓိံ ပာပုဏာတိ။ ယော သောတာနုဂတေသု ယုဉ္ဇတိ ဃဋေတိ ဝာယမတိ, သော ပုဗ္ဗာပန္နေန ဝိသေသံ သဉ္ဇာနာတိ, သဉ္ဇာနန္တော ပာပုဏာတိ။ သစေ ပန ဂိလာနသ္သ မနသိကာရော ဟောတိ, တတ္ထ ယုဉ္ဇန္တော ပာပုဏာတိ။ သစေ ပနသ္သ မရဏကာလေ သံဝိဂ္ဂော ဟောတိ, တတ္ထ ယုဉ္ဇန္တော ပာပုဏာတိ။ သစေ ပန န ကတ္ထစိ 100 သံဝေဂော ဟောတိ, တသ္သ ဒေဝဘူတသ္သ သုခိနော ဓမ္မဘူတာ ပာဒာ ဧဝံ အဝိလပတိ။ သော ဧဝံ ဇာနာတိ ‘‘အယံ သော ဓမ္မဝိနယော ယတ္ထ မယံ ပုဗ္ဗေ မနုသ္သဘူတာ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရိမ္ဟာ’’တိ။ အထ ဒေဝဘူတော ပာပုဏာတိ။ ဒိဗ္ဗေသု ဝာ ပဉ္စသု ကာမဂုဏေသု အဇ္ဈောသိတော ဟောတိ ပမာဒဝိဟာရီ, သော တေန ကုသလမူလေန ပစ္စေကဗောဓိံ ပာပုဏာတိ။
114. Pañcānisaṃsā sotānugatānaṃ dhammānaṃ 101 yāva diṭṭhiyā suppaṭividdhānaṃ suttaṃ vitthārena kātabbaṃ. Yuñjato ghaṭentassa vāyamato gilāno maraṇakāle devabhūto paccekabodhiṃ pāpuṇāti. Sotānugatāti saddhammassavanena kataṃ hoti. Na ca adhipaññādhammavipassanāya tassa cittaṃ tasitaṃ hoti, na ca anibbiddhattaṃ, idaṃ ca suttaṃ pañcannaṃ puggalānaṃ desitaṃ, saddhānusārino mudindriyassa tikkhindriyassa ca dhammānusārino tikkhindriyassa mudindriyassa ca. Yo pana mohacarito puggalo na sakkoti yuñjituṃ ghaṭituṃ vāyamituṃ yathābhūtaṃ yathāsamādhikā vimutti taṃ khaṇaṃ taṃ layaṃ taṃ muhuttaṃ phalaṃ dasseti. Sādhu parihāyati paro taṃ duyhati, no tu sukhaavipākinī bhavati . Tassa diṭṭhe yeva ca dhamme upapajjaaparāpariyavedanīyaṃ. Tattha yo puggalo dhammānusārī tassa yadi sotānugatā dhammā honti so yuñjanto pāpuṇāti. Yo dhammānusārī mudindriyo, so gilāno pāpuṇāti. Yo saddhānusārī tikkhindriyo, so maraṇakālasamaye pāpuṇāti. Yo mudindriyo, so devabhūto pāpuṇāti. Yadā devabhūto na pāpuṇāti, na so teneva dhammarāgena tāya dhammanandiyā paccekabodhiṃ pāpuṇāti. Yo sotānugatesu yuñjati ghaṭeti vāyamati, so pubbāpannena visesaṃ sañjānāti, sañjānanto pāpuṇāti. Sace pana gilānassa manasikāro hoti, tattha yuñjanto pāpuṇāti. Sace panassa maraṇakāle saṃviggo hoti, tattha yuñjanto pāpuṇāti. Sace pana na katthaci 102 saṃvego hoti, tassa devabhūtassa sukhino dhammabhūtā pādā evaṃ avilapati. So evaṃ jānāti ‘‘ayaṃ so dhammavinayo yattha mayaṃ pubbe manussabhūtā brahmacariyaṃ carimhā’’ti. Atha devabhūto pāpuṇāti. Dibbesu vā pañcasu kāmaguṇesu ajjhosito hoti pamādavihārī, so tena kusalamūlena paccekabodhiṃ pāpuṇāti.
ယာ ပရတောဃောသေန ဝစသာ သုပရိစိတာ, အယံ သုတမယီ ပညာ။ ယေ ပန ဓမ္မာ ဟောန္တိ မနသာ အနုပေက္ခိတာ, အယံ စိန္တာမယီ ပညာ။ ယံ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓာ, အယံ ဘာဝနာမယီ ပညာ ။ ယံ သောတာနုဂတာ ဝစသာ ပရိစိတာ ဟောန္တိ, သော စ ဒိဋ္ဌေ ယေဝ ဓမ္မေ ပရိနိဗ္ဗာယီ, အယံ အရဟံ ပုဂ္ဂလော။ ယော ဥပပဇ္ဇတိ ဒေဝဘူတော ပာပုဏာတိ, တတ္ထ စ ပရိနိဗ္ဗာယတိ, အယံ အနာဂာမီ။ ယော တေန ကုသလမူလေန ပစ္စေကဗောဓိံ ပာပုဏာတိ, အယံ ပုဗ္ဗယောဂသမ္ဘာရသမ္ဘူတော ပုဂ္ဂလော။
Yā paratoghosena vacasā suparicitā, ayaṃ sutamayī paññā. Ye pana dhammā honti manasā anupekkhitā, ayaṃ cintāmayī paññā. Yaṃ diṭṭhiyā suppaṭividdhā, ayaṃ bhāvanāmayī paññā . Yaṃ sotānugatā vacasā paricitā honti, so ca diṭṭhe yeva dhamme parinibbāyī, ayaṃ arahaṃ puggalo. Yo upapajjati devabhūto pāpuṇāti, tattha ca parinibbāyati, ayaṃ anāgāmī. Yo tena kusalamūlena paccekabodhiṃ pāpuṇāti, ayaṃ pubbayogasambhārasambhūto puggalo.
သောတာနုဂတာ ဓမ္မာတိ ပဌမံ ဝိမုတ္တာယတနံ, ဝစသာ ပရိစိတာတိ ဒုတိယံ တတိယဉ္စ ဝိမုတ္တာယတနံ, မနသာ အနုပေက္ခိတာတိ စတုတ္ထံ ဝိမုတ္တာယတနံ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓာတိ ပဉ္စမံ ဝိမုတ္တာယတနံ။
Sotānugatā dhammāti paṭhamaṃ vimuttāyatanaṃ, vacasā paricitāti dutiyaṃ tatiyañca vimuttāyatanaṃ, manasā anupekkhitāti catutthaṃ vimuttāyatanaṃ diṭṭhiyā suppaṭividdhāti pañcamaṃ vimuttāyatanaṃ.
သောတာနုဂတာယ ဝိမုတ္တိယာ ဝစသာ ယာ ဝာစာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓာ အနုပုဗ္ဗဓမ္မသ္သ သောတေန သုတ္ဝာ သီလက္ခန္ဓေ ပရိပူရေတိ, မနသာ အနုပေက္ခိတာ သမာဓိက္ခန္ဓံ ပရိပူရေတိ, ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓာ ပညာက္ခန္ဓံ ပရိပူရေတိ။
Sotānugatāya vimuttiyā vacasā yā vācā suppaṭividdhā anupubbadhammassa sotena sutvā sīlakkhandhe paripūreti, manasā anupekkhitā samādhikkhandhaṃ paripūreti, diṭṭhiyā suppaṭividdhā paññākkhandhaṃ paripūreti.
သောတာနုဂတာ ဓမ္မာ ဗဟုသ္သုတာ ဟောန္တီတိ ဝိတ္ထာရေန ကာတဗ္ဗံ။ ဣဒံ ပဌမံ သဒ္ဓာပဒာနံ မနသာ အနုပေက္ခိတာတိ ပဋိသလ္လာနဗဟုလော ဝိဟရတိ, ဝိတ္ထာရေန ကာတဗ္ဗံ။ ဣဒံ ဒုတိယံ သဒ္ဓာပဒာနံ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓာတိ အနာသဝာ စေတောဝိမုတ္တိယာ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာတီတိ။ ဣဒံ တတိယံ သဒ္ဓာပဒာနံ။
Sotānugatā dhammā bahussutā hontīti vitthārena kātabbaṃ. Idaṃ paṭhamaṃ saddhāpadānaṃ manasā anupekkhitāti paṭisallānabahulo viharati, vitthārena kātabbaṃ. Idaṃ dutiyaṃ saddhāpadānaṃ diṭṭhiyā suppaṭividdhāti anāsavā cetovimuttiyā nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. Idaṃ tatiyaṃ saddhāpadānaṃ.
သောတာနုဂတာ ဓမ္မာတိ သေက္ခံ သတ္ထာ ဒသ္သေတိ။ မနသာ အနုပေက္ခိတာတိ အရဟတ္တံ သတ္ထာ ဒသ္သေတိ။ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓာတိ တထာဂတံ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ သတ္ထာ ဒသ္သေတိ။
Sotānugatā dhammāti sekkhaṃ satthā dasseti. Manasā anupekkhitāti arahattaṃ satthā dasseti. Diṭṭhiyā suppaṭividdhāti tathāgataṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ satthā dasseti.
သောတာနုဂတာ ဓမ္မာတိ ကာမာနံ နိသ္သရဏံ ဒသ္သေတိ။ မနသာ အနုပေက္ခိတာတိ ရူပဓာတုယာ နိသ္သရဏံ ဒသ္သေတိ။ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓာတိ တေဓာတုကာနံ နိသ္သရဏံ ဒသ္သေတိ။ အယံ သုတ္တတ္ထော။
Sotānugatā dhammāti kāmānaṃ nissaraṇaṃ dasseti. Manasā anupekkhitāti rūpadhātuyā nissaraṇaṃ dasseti. Diṭṭhiyā suppaṭividdhāti tedhātukānaṃ nissaraṇaṃ dasseti. Ayaṃ suttattho.
၁၁၅. တတ္ထ ကတမော ဒေသနာဟာရော? ဣမမ္ဟိ သုတ္တေ တယော ဧသနာ ဒေသိတာ သောတာနုဂတေဟိ ဓမ္မေဟိ ဝစသာ ပရိစိတေဟိ ကာမေသနာယ သမထမဂ္ဂော။ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓေဟိ ဗ္ရဟ္မစရိယေသနာယ သမထမဂ္ဂော။
115. Tattha katamo desanāhāro? Imamhi sutte tayo esanā desitā sotānugatehi dhammehi vacasā paricitehi kāmesanāya samathamaggo. Diṭṭhiyā suppaṭividdhehi brahmacariyesanāya samathamaggo.
ဝိစယောတိ ယထာ သုတ္တံ မနသိကရောန္တော ဝိစိနန္တော သုတမယိပညံ ပဋိလဘတိ။ ယထာ စ သော မနသိကရောတီတိ ယထာ သုတဓမ္မာ တဒာ စိန္တာမယိပညံ ပဋိလဘတိ။ ယထာ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ မနသိကရောတိ တဒာ ဘာဝနာမယိပညံ ပဋိလဘတိ။ အယံ ဝိစယော။
Vicayoti yathā suttaṃ manasikaronto vicinanto sutamayipaññaṃ paṭilabhati. Yathā ca so manasikarotīti yathā sutadhammā tadā cintāmayipaññaṃ paṭilabhati. Yathā diṭṭheva dhamme manasikaroti tadā bhāvanāmayipaññaṃ paṭilabhati. Ayaṃ vicayo.
သုတေန သုတမယိပညံ ပဋိလဘတိ။ စိန္တာယ စိန္တာမယိပညံ ဘာဝနာယ ဘာဝနာမယိပညံ ပဋိလဘတိ။ အတ္ထိ ဧသာ ယုတ္တိ။
Sutena sutamayipaññaṃ paṭilabhati. Cintāya cintāmayipaññaṃ bhāvanāya bhāvanāmayipaññaṃ paṭilabhati. Atthi esā yutti.
ပဒဋ္ဌာနောတိ သောတာနုဂတာ ဓမ္မာတိ ဓမ္မသ္သဝနသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ ဝစသာ ပရိစိတာတိ ယုဉ္ဇနာယ ပဒဋ္ဌာနံ။ မနသာ အနုပေက္ခိတာတိ ဓမ္မာနုဓမ္မာယ ဝိပသ္သနာယ ပဒဋ္ဌာနံ။ ဒိဋ္ဌိယာ အနုပေက္ခိတာတိ ပညာယပိ အနုပေက္ခိတာ ဒိဋ္ဌိယာပိ အနုပေက္ခိတာ။
Padaṭṭhānoti sotānugatā dhammāti dhammassavanassa padaṭṭhānaṃ. Vacasā paricitāti yuñjanāya padaṭṭhānaṃ. Manasā anupekkhitāti dhammānudhammāya vipassanāya padaṭṭhānaṃ. Diṭṭhiyā anupekkhitāti paññāyapi anupekkhitā diṭṭhiyāpi anupekkhitā.
စတုဗ္ယူဟောတိ ဣမမ္ဟိ သုတ္တေ ဘဂဝတော ကော အဓိပ္ပာယော? ယေ ဣမာဟိ ဒ္ဝီဟိ ပညာဟိ သမန္နာဂတာ တေဟိ။။
Catubyūhoti imamhi sutte bhagavato ko adhippāyo? Ye imāhi dvīhi paññāhi samannāgatā tehi….
သ နိဗ္ဗုတောတိ မဂ္ဂဖလံ အနုပာဒိသေသဉ္စ နိဗ္ဗာနဓာတုံ မန္တေတိ, ဒာနေန ဩဠာရိကာနံ ကိလေသာနံ ပဟာနံ မန္တေတိ။ သီလေန မဇ္ဈိမာနံ, ပညာယ သုခုမကိလေသာနံ မန္တေတိ, ရာဂဒောသမောဟက္ခယာ သ နိဗ္ဗုတောတိ ကတာ စ ဘူမိ။
Sa nibbutoti maggaphalaṃ anupādisesañca nibbānadhātuṃ manteti, dānena oḷārikānaṃ kilesānaṃ pahānaṃ manteti. Sīlena majjhimānaṃ, paññāya sukhumakilesānaṃ manteti, rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti katā ca bhūmi.
ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတိ၊ သံယမတော ဝေရံ န စီယတိ။
Dadato puññaṃ pavaḍḍhati, saṃyamato veraṃ na cīyati;
ကုသလော စ ဇဟာတိ ပာပကန္တိ မဂ္ဂော ဝုတ္တော။
Kusalo ca jahāti pāpakanti maggo vutto;
ရာဂဒောသမောဟက္ခယာ သ နိဗ္ဗုတောတိ မဂ္ဂဖလမာဟ။
Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti maggaphalamāha.
ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတိ, သံယမတောတိ တီဟိ ပဒေဟိ လောကိကံ ကုသလမူလံ ဝုတ္တံ။ ရာဂဒောသမောဟက္ခယာ သ နိဗ္ဗုတောတိ လောကုတ္တရံ ကုသလမူလံ ဝုတ္တံ။
Dadato puññaṃ pavaḍḍhati, saṃyamatoti tīhi padehi lokikaṃ kusalamūlaṃ vuttaṃ. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti lokuttaraṃ kusalamūlaṃ vuttaṃ.
ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတိ, သံယမတော ဝေရံ န စီယတီတိ ပုထုဇ္ဇနဘူမိံ မန္တေတိ။ ကုသလော စ ဇဟာတိ ပာပကန္တိ သေက္ခဘူမိံ မန္တေတိ။ ရာဂဒောသမောဟက္ခယာ သ နိဗ္ဗုတောတိ အသေက္ခဘူမိ ဝုတ္တာ။
Dadato puññaṃ pavaḍḍhati, saṃyamato veraṃ na cīyatīti puthujjanabhūmiṃ manteti. Kusalo ca jahāti pāpakanti sekkhabhūmiṃ manteti. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti asekkhabhūmi vuttā.
ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတိ, သံယမတော ဝေရံ န စီယတီတိ မဂ္ဂနိယာ ပဋိပဒာ ဝုတ္တာ။ ကုသလော စ ဇဟာတိ ပာပကန္တိ သေက္ခဝိမုတ္တိ။ ရာဂဒောသမောဟက္ခယာ သ နိဗ္ဗုတောတိ အသေက္ခဝိမုတ္တိ။
Dadato puññaṃ pavaḍḍhati, saṃyamato veraṃ na cīyatīti magganiyā paṭipadā vuttā. Kusalo ca jahāti pāpakanti sekkhavimutti. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti asekkhavimutti.
ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတိ, သံယမတော ဝေရံ န စီယတီတိ ဒာနကထံ သီလကထံ မဂ္ဂကထံ လောကိကာနံ ဓမ္မာနံ ဒေသနမာဟ။ ကုသလော စ ဇဟာတိ ပာပကန္တိ လောကေ အာဒီနဝာနုပသ္သနာ။ ရာဂဒောသမောဟက္ခယာ သ နိဗ္ဗုတောတိ သာမုက္ကံသိကာယ ဓမ္မဒေသနာယပိ ပဋိဝိဒ္ဓာ။
Dadato puññaṃ pavaḍḍhati, saṃyamato veraṃ na cīyatīti dānakathaṃ sīlakathaṃ maggakathaṃ lokikānaṃ dhammānaṃ desanamāha. Kusalo ca jahāti pāpakanti loke ādīnavānupassanā. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti sāmukkaṃsikāya dhammadesanāyapi paṭividdhā.
ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတီတိ ပာဏာနံ အဘယဒာနေန ပာဏာတိပာတာ ဝေရမဏိသတ္တာနံ အဘယံ ဒေတိ။ ဧဝံ သဗ္ဗာနိ သိက္ခာပဒာနိ ကာတဗ္ဗာနိ။ သံယမတော ဝေရံ န စီယတီတိ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ စိတ္တံ သံယမေတိ, တသ္သ သံယမတော ပာရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ ရာဂဒောသမောဟက္ခယာ သ နိဗ္ဗုတောတိ ဒ္ဝေ ဝိမုတ္တိယော။ အယံ သုတ္တနိဒ္ဒေသော။
Dadato puññaṃ pavaḍḍhatīti pāṇānaṃ abhayadānena pāṇātipātā veramaṇisattānaṃ abhayaṃ deti. Evaṃ sabbāni sikkhāpadāni kātabbāni. Saṃyamato veraṃ na cīyatīti sīle patiṭṭhāya cittaṃ saṃyameti, tassa saṃyamato pāripūriṃ gacchati. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti dve vimuttiyo. Ayaṃ suttaniddeso.
၁၁၆. တတ္ထ ကတမာ ဒေသနာ? ဣမမ္ဟိ သုတ္တေ ကိံ ဒေသိတံ? ဒ္ဝေ သုဂတိယော ဒေဝာ စ မနုသ္သာ စ, ဒိဗ္ဗာ စ ပဉ္စကာမဂုဏာ, မာနုသ္သကာ စ။ ဒ္ဝီဟိ ပဒေဟိ နိဒ္ဒေသော။ ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတိ, သံယမတော ဝေရံ န စီယတိ, ကုသလော စ ဇဟာတိ ပာပကန္တိ မဂ္ဂော ဝုတ္တော။ ရာဂဒောသမောဟက္ခယာ သ နိဗ္ဗုတောတိ ဒ္ဝေ နိဗ္ဗာနဓာတုယော ဒေသိတာ သောပာဒိသေသာ စ အနုပာဒိသေသာ စ။ အယံ ဒေသနာ။
116. Tattha katamā desanā? Imamhi sutte kiṃ desitaṃ? Dve sugatiyo devā ca manussā ca, dibbā ca pañcakāmaguṇā, mānussakā ca. Dvīhi padehi niddeso. Dadato puññaṃ pavaḍḍhati, saṃyamato veraṃ na cīyati, kusalo ca jahāti pāpakanti maggo vutto. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti dve nibbānadhātuyo desitā sopādisesā ca anupādisesā ca. Ayaṃ desanā.
ဝိစယောတိ ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတီတိ ဣမိနာ ပဌမေန ပဒေန ဒာနမယိကပုညကိရိယဝတ္ထု ဝုတ္တံ။ တေနသ္သ အာနန္တရိယာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ။ ဒုတိယေန ပဒေန။ ယန္တိ, နိယ္ယာနိကံ သာသနန္တိ, အယံ အဓိပ္ပာယော။ အသ္သဝနေန စ အမနသိကာရေန စ အပ္ပဋိဝေဓေန စ သက္ကာယသမုဒယဂာမိနီ ပဋိပဒာ ဝုတ္တာ။ သဝနေန စ မနသိကာရေန စ ပဋိဝေဓေန စ သက္ကာယနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာ ဝုတ္တာ။ အယံ အာဝဋ္ဋော။
Vicayoti dadato puññaṃ pavaḍḍhatīti iminā paṭhamena padena dānamayikapuññakiriyavatthu vuttaṃ. Tenassa ānantariyānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ. Dutiyena padena… yanti, niyyānikaṃ sāsananti, ayaṃ adhippāyo. Assavanena ca amanasikārena ca appaṭivedhena ca sakkāyasamudayagāminī paṭipadā vuttā. Savanena ca manasikārena ca paṭivedhena ca sakkāyanirodhagāminī paṭipadā vuttā. Ayaṃ āvaṭṭo.
ဝိဘတ္တီတိ ဧကံသဗ္ယာကရဏီယော။ နတ္ထိ တတ္ထ ဝိဘတ္တိယာ ဘူမိ။ ပရိဝတ္တနာတိ ယေ ပဉ္စာနိသံသာ, တေ ပဉ္စာဒိနာ ပဋိပက္ခေန တေနေဝ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပာပုဏာတိ, တံ ဥပပဇ္ဇမာနာ အပရော ပရိယာယော။
Vibhattīti ekaṃsabyākaraṇīyo. Natthi tattha vibhattiyā bhūmi. Parivattanāti ye pañcānisaṃsā, te pañcādinā paṭipakkhena teneva diṭṭheva dhamme pāpuṇāti, taṃ upapajjamānā aparo pariyāyo.
ဝေဝစနန္တိ သောတာနုဂတာ ဓမ္မာတိ ယံ သုတ္တံ ဒိဋ္ဌမ္ပိ ပညိန္ဒ္ရိယံ ဝိညတ္တမ္ပိ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓမ္ပိ ဝိဘာဝိတမ္ပိ။
Vevacananti sotānugatā dhammāti yaṃ suttaṃ diṭṭhampi paññindriyaṃ viññattampi diṭṭhiyā suppaṭividdhampi vibhāvitampi.
ပညတ္တီတိ သောတာနုဂတာဓမ္မာတိ ဒေသနာ အဝိဇ္ဇာပညတ္တိယာ ပညတ္တံ။ မနသိကာရော ပာမောဇ္ဇပညတ္တိယာ ပညတ္တော, ဒိဋ္ဌဓမ္မာပိ အာနိသံသပညတ္တိယာ ပညတ္တာ။
Paññattīti sotānugatādhammāti desanā avijjāpaññattiyā paññattaṃ. Manasikāro pāmojjapaññattiyā paññatto, diṭṭhadhammāpi ānisaṃsapaññattiyā paññattā.
ဩတရဏောတိ တိသ္သော ပညာ ဝစသာ ပရိစိတေသု သုတမယီပညာ မနသာ အနုပေက္ခိတေသု စိန္တာမယီပညာ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓာသု ဘာဝနာမယီပညာ။ ဣမာနိ အရိယသစ္စာနိ ဣန္ဒ္ရိယာနိ ဝိဇ္ဇုပ္ပာဒာ အဝိဇ္ဇာနိရောဓော ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒော ဣန္ဒ္ရိယေသု တီဏိ ဣန္ဒ္ရိယာနိ, အာယတနေသု ဓမ္မာယတနပရိယာပန္နာ ဓာတူသု ဓမ္မဓာတုပရိယာပန္နာတိ။ သောဓနောတိ ယော အာရမ္ဘော သုတ္တသ္သ ပဝေသော နိယုတ္တော။
Otaraṇoti tisso paññā vacasā paricitesu sutamayīpaññā manasā anupekkhitesu cintāmayīpaññā diṭṭhiyā suppaṭividdhāsu bhāvanāmayīpaññā. Imāni ariyasaccāni indriyāni vijjuppādā avijjānirodho paṭiccasamuppādo indriyesu tīṇi indriyāni, āyatanesu dhammāyatanapariyāpannā dhātūsu dhammadhātupariyāpannāti. Sodhanoti yo ārambho suttassa paveso niyutto.
အဓိဋ္ဌာနောတိ ပဉ္စာနိသံသာတိ ဝေမတ္တတာယ ပညတ္တာ အာနိသံသာ သောတာ အနုဂတာတိ ဝေမတ္တတာယ အရိယဝောဟာရော ပညတ္တော, ဓမ္မေ စ သဝနန္တိ ဧကတ္တတာယ ပညတ္တံ။
Adhiṭṭhānoti pañcānisaṃsāti vemattatāya paññattā ānisaṃsā sotā anugatāti vemattatāya ariyavohāro paññatto, dhamme ca savananti ekattatāya paññattaṃ.
ပရိက္ခာရောတိ ဓမ္မသ္သဝနသ္သ ပယိရုပာသနာ ပစ္စယော, သဒ္ဓာ ဟေတု။ မနသာ အနုပေက္ခိတာတိ အတ္ထပ္ပဋိသံဝေဒိတာ ပစ္စယော, ဓမ္မပ္ပဋိသံဝေဒိတာ ဟေတု, ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓာတိ သဒ္ဓမ္မသ္သဝနဉ္စ မနသိကာရော စ ပစ္စယော, သုတမယီ စိန္တာမယီ ပညာ ဟေတု။ သမာရောပနောတိ ဝိဘတ္တံ သုတ္တံ အပရော ပရိယာယော နိဗ္ဗတ္တိ ဗလေ နတ္ထိ။ တတ္ထ သမာရောပနာယ ဘူမိ။
Parikkhāroti dhammassavanassa payirupāsanā paccayo, saddhā hetu. Manasā anupekkhitāti atthappaṭisaṃveditā paccayo, dhammappaṭisaṃveditā hetu, diṭṭhiyā suppaṭividdhāti saddhammassavanañca manasikāro ca paccayo, sutamayī cintāmayī paññā hetu. Samāropanoti vibhattaṃ suttaṃ aparo pariyāyo nibbatti bale natthi. Tattha samāropanāya bhūmi.
၁၁၇. တတ္ထ ကတမံ ဝာသနာဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ? ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတီတိ ဂာထာ။ ဒဒတောတိ ဒာနမယိကပုညကိရိယဝတ္ထု ဝုတ္တံ။ သံယမတော ဝေရံ န စီယတီတိ သီလမယိကပုညကိရိယဝတ္ထု ဝုတ္တံ။ ကုသလော စ ဇဟာတိ ပာပကန္တိ လောဘသ္သ စ မောဟသ္သ စ ဗ္ယာပာဒသ္သ စ ပဟာနမာဟ။ ရာဂဒောသမောဟက္ခယာ သ နိဗ္ဗုတောတိ လောဘသ္သ စ မောဟသ္သ စ ဗ္ယာပာဒသ္သ စ ဆန္ဒရာဂဝိနယမာဟာတိ။ ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတီတိ ဂာထာ အလောဘော ကုသလမူလံ ဘဝတိ။ သံယမတော ဝေရံ န စီယတီတိ အဒောသော ကုသလမူလံ ဘဝတိ။ သံယမတော ဝေရံ န စီယတီတိ အဝေရာ အသပတ္တာ အဗ္ယာပာဒတာယ သဒာ။ ကုသလော စ ဇဟာတိ ပာပကန္တိ ဉာဏုပ္ပာဒာ အညာဏနိရောဓော။ စတုတ္ထပဒေန ရာဂဒောသမောဟက္ခယေန ရာဂဝိရာဂာ စေတောဝိမုတ္တိမောဟက္ခယေန အဝိဇ္ဇာဝိရာဂာ ပညာဝိမုတ္တိ, အယံ ဝိစယော။
117. Tattha katamaṃ vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ? Dadato puññaṃ pavaḍḍhatīti gāthā. Dadatoti dānamayikapuññakiriyavatthu vuttaṃ. Saṃyamato veraṃ na cīyatīti sīlamayikapuññakiriyavatthu vuttaṃ. Kusalo ca jahāti pāpakanti lobhassa ca mohassa ca byāpādassa ca pahānamāha. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti lobhassa ca mohassa ca byāpādassa ca chandarāgavinayamāhāti. Dadato puññaṃ pavaḍḍhatīti gāthā alobho kusalamūlaṃ bhavati. Saṃyamato veraṃ na cīyatīti adoso kusalamūlaṃ bhavati. Saṃyamato veraṃ na cīyatīti averā asapattā abyāpādatāya sadā. Kusalo ca jahāti pāpakanti ñāṇuppādā aññāṇanirodho. Catutthapadena rāgadosamohakkhayena rāgavirāgā cetovimuttimohakkhayena avijjāvirāgā paññāvimutti, ayaṃ vicayo.
ယုတ္တီတိ ဒာနေ ဌိတော ဥဘယံ ဟိ ပရိပူရေတိ။ မစ္ဆရိယဉ္စ ပဇဟတိ။ ပုညဉ္စ ပဝဍ္ဎတိ။ အတ္ထိ ဧသာ ယုတ္တိ။
Yuttīti dāne ṭhito ubhayaṃ hi paripūreti. Macchariyañca pajahati. Puññañca pavaḍḍhati. Atthi esā yutti.
ပဒဋ္ဌာနန္တိ ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတီတိ စာဂာဓိဋ္ဌာနသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ သံယမတော ဝေရံ န စီယတီတိ ပညာဓိဋ္ဌာနသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ ကုသလော စ ဇဟာတိ ပာပကန္တိ သစ္စာဓိဋ္ဌာနသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ ရာဂဒောသမောဟက္ခယာ သ နိဗ္ဗုတောတိ ဥပသမာဓိဋ္ဌာနသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ။ အယံ ပဒဋ္ဌာနော။
Padaṭṭhānanti dadato puññaṃ pavaḍḍhatīti cāgādhiṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ. Saṃyamato veraṃ na cīyatīti paññādhiṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ kusalo ca jahāti pāpakanti saccādhiṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti upasamādhiṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ. Ayaṃ padaṭṭhāno.
တတ္ထ ကတမော လက္ခဏော? ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတိ သံယမတော ဝေရံ န စီယတိ။ ဒဒတောပိ ဝေရံ န ကရိယာတိ ကုသလော စ ဇဟာတိ ပာပကံ ရာဂဒောသမောဟက္ခယာ သ နိဗ္ဗုတော ရူပက္ခယာပိ ဝေဒနက္ခယာပိ, ယေန ရူပေန ဒိဋ္ဌံ, တေန တထာဂတော ပညပေန္တော ပညပေယ္ယ ရူပသ္သ ခယာ ဝိရာဂနိရောဓာတိ ဧဝံ ပဉ္စက္ခန္ဓာ။
Tattha katamo lakkhaṇo? Dadato puññaṃ pavaḍḍhati saṃyamato veraṃ na cīyati. Dadatopi veraṃ na kariyāti kusalo ca jahāti pāpakaṃ rāgadosamohakkhayā sa nibbuto rūpakkhayāpi vedanakkhayāpi, yena rūpena diṭṭhaṃ, tena tathāgato paññapento paññapeyya rūpassa khayā virāganirodhāti evaṃ pañcakkhandhā.
စတုဗ္ယူဟော ဣဓ ဘဂဝတော ကော အဓိပ္ပာယော? ယေ မဟာဘောဂာနံ ပတ္ထယိသ္သန္တိ? တေ ဒာနံ ဒသ္သန္တိ ပရိသ္သယပဟာနာယ, ယေ အဝေရာဘိဆန္ဒကာ, တေ ပဉ္စ ဝေရာနိ ပဇဟိသ္သန္တိ, ယေ ကုသလာဘိဆန္ဒကာ, တေ အဋ္ဌင္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေသ္သန္တိ အဋ္ဌန္နံ မိစ္ဆတ္တာနံ ပဟာနာယ။ ယေ နိဗ္ဗာယိတုကာမာ, တေ ရာဂဒောသမောဟံ ပဇဟိသ္သန္တီတိ အယံ ဘဂဝတော အဓိပ္ပာယော။
Catubyūho idha bhagavato ko adhippāyo? Ye mahābhogānaṃ patthayissanti? Te dānaṃ dassanti parissayapahānāya, ye averābhichandakā, te pañca verāni pajahissanti, ye kusalābhichandakā, te aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāvessanti aṭṭhannaṃ micchattānaṃ pahānāya. Ye nibbāyitukāmā, te rāgadosamohaṃ pajahissantīti ayaṃ bhagavato adhippāyo.
အာဝဋ္ဋောတိ ယဉ္စ အဒဒတော မစ္ဆရိယံ ယဉ္စ အသံယမတော ဝေရံ ယဉ္စ အကုသလသ္သ ပာပသ္သ အပ္ပဟာနံ, အယံ ဒုက္ခနိဒ္ဒေသော န သမုဒယော။ အလောဘေန စ အဒောသေန စ အမောဟေန စ ကုသလေန ဣမာနိ တီဏိ ကုသလမူလာနိ။ တေသံ ပစ္စယော အဋ္ဌ သမ္မတ္တာနိ, အယံ မဂ္ဂော။ တေသံ ရာဂဒောသမောဟာနံ ခယာ, အယံ နိရောဓော။
Āvaṭṭoti yañca adadato macchariyaṃ yañca asaṃyamato veraṃ yañca akusalassa pāpassa appahānaṃ, ayaṃ dukkhaniddeso na samudayo. Alobhena ca adosena ca amohena ca kusalena imāni tīṇi kusalamūlāni. Tesaṃ paccayo aṭṭha sammattāni, ayaṃ maggo. Tesaṃ rāgadosamohānaṃ khayā, ayaṃ nirodho.
ဝိဘတ္တီတိ ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတီတိ န ဧကံသေန ယော ရာဇဒဏ္ဍဘယေန ဒေတိ, ယော စ အကပ္ပိယသ္သ ပရိဘောဂေန သီလဝန္တေသု ဒေတိ, န တသ္သ ပုညံ ပဝဍ္ဎတီတိ သော စေတံ ဒာနံ အကုသလေန ဒေတိ, ဒဏ္ဍဒာနံ သတ္ထဒာနံ အပုညမယံ ပဝဍ္ဎတိ, န ပုညံ။ သံယမတော ဝေရံ န စီယတီတိ န ဧကံသေန ကိံ ကာရဏံ ယဉ္စ ယော ပဒံ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကံ ပသ္သတိ ယဒိ မမ ရာဇာနော ဂဟေတ္ဝာ ဟတ္ထံ ဝာ ဆိန္ဒေယ္ယ။ပေ.။ န တေန သံယမေန ဝေရံ န ကရောတိ။ ယော တု ဧဝံ သမာဒိယတိ ပာဏာတိပာတသ္သ ပာပကော ဝိပာကောတိ, ဒိဋ္ဌေ ယေဝ ဓမ္မေ အဘိသမ္ပရာယေ စ ဧဝံ သဗ္ဗသ္သ အကုသလသ္သ ဟေတုတော အာရတိ။ ဣမိနာ သံယမေန ဝေရံ န စီယတိ။
Vibhattīti dadato puññaṃ pavaḍḍhatīti na ekaṃsena yo rājadaṇḍabhayena deti, yo ca akappiyassa paribhogena sīlavantesu deti, na tassa puññaṃ pavaḍḍhatīti so cetaṃ dānaṃ akusalena deti, daṇḍadānaṃ satthadānaṃ apuññamayaṃ pavaḍḍhati, na puññaṃ. Saṃyamato veraṃ na cīyatīti na ekaṃsena kiṃ kāraṇaṃ yañca yo padaṃ diṭṭhadhammikaṃ passati yadi mama rājāno gahetvā hatthaṃ vā chindeyya…pe… na tena saṃyamena veraṃ na karoti. Yo tu evaṃ samādiyati pāṇātipātassa pāpako vipākoti, diṭṭhe yeva dhamme abhisamparāye ca evaṃ sabbassa akusalassa hetuto ārati. Iminā saṃyamena veraṃ na cīyati.
ပရိဝတ္တနာတိ ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတီတိ အဒဒတော ပုညံ န ပဝဍ္ဎတိ။ ယံ ဒာနမယံ, တံ သံယမတော ဝေရံ န စီယတိ, အသံယမတော ဝေရံ ကရီယတိ။ ကုသလော စ ဇဟာတိ ပာပကံ အကုသလော န ဇဟာတိ။ ရာဂဒောသမောဟက္ခယာ သနိဗ္ဗုတောတိ ဒူတံ ပေသေတ္ဝာ ပဏီတံ ပေသေတ္ဝာပိ န ပက္ကောသာမိ, သော သယမေဝ ပန မဟာဘိက္ခုသင္ဃပရိဝာရော အမ္ဟာကံ ဝသနဋ္ဌာနံ သမ္ပတ္တော အမ္ဟေဟိ စ သန္ထာဂာရသာလာ 103 ကာရိတာ, ဧတ္ထ မယံ ဒသဗလံ အာနေတ္ဝာ မင္ဂလံ ဘဏာပေမာတိ စိန္တေတ္ဝာ ဥပသင္ကမိံသု။ ယေန သန္ထာဂာရံ တေနုပသင္ကမိံသူတိ တံ ဒိဝသံ ကိရ သန္ထာဂာရေ စိတ္တကမ္မံ နိဋ္ဌာပေတ္ဝာ အဋ္ဋကာ မုတ္တမတ္တာ ဟောန္တိ။ ဗုဒ္ဓာ နာမ အရညဇ္ဈာသယာ အရညာရာမာ အန္တောဂာမေ ဝသေယ္ယုံ ဝာ နော ဝာတိ တသ္မာ ဘဂဝတော မနံ ဇာနိတ္ဝာဝ ပဋိဇဂ္ဂိသ္သာမာတိ စိန္တေတ္ဝာ တေ ဘဂဝန္တံ ဥပသင္ကမိံသု။ ဣဒာနိ ပန မနံ လဘိတ္ဝာ ပဋိဇဂ္ဂိတုကာမာ ယေန သန္ထာဂာရံ, တေနုပသင္ကမိံသု။ သဗ္ဗသန္ထရိန္တိ ယထာ သဗ္ဗံ သန္ထတံ ဟောတိ ဧဝံ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိံသူတိ။ ဧတ္ထ ပန တေ မလ္လရာဇာနော သန္ထာဂာရံ ပဋိဇဂ္ဂိတ္ဝာ နဂရဝီထိယောပိ သမ္မဇ္ဇာပေတ္ဝာ ဓဇေ ဥသ္သာပေတ္ဝာ သုဝဏ္ဏဃဋိကဒလိယော စ ဌပာပေတ္ဝာ သကလနဂရံ ဒီပမာလာဟိ ဝိပ္ပကိဏ္ဏတာရကံ ဝိယ ကတ္ဝာ ခီရပကေ 104 ဒာရကေ ခီရံ ပာယေထ, ဒဟရေ ကုမာရေ လဟုံ လဟုံ ဘောဇာပေတ္ဝာ သယာပေထ, ဥစ္စာသဒ္ဒံ မာကရိ, အဇ္ဇ ဧကရတ္တိံ သတ္ထာ အန္တောဂာမေဝ ဝသိသ္သတိ, ဗုဒ္ဓာ နာမ အပ္ပသဒ္ဒကာမာ ဟောန္တီတိ ဘေရိံ စရာပေတ္ဝာ သယံ ဒဏ္ဍကဒီပိကာ အာဒာယ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိံသု။ ဘဂဝန္တံ ယေဝ ပုရက္ခတ္ဝာတိ ဘဂဝန္တံ ပုရတော ကတ္ဝာ, တတ္ထ ဘဂဝာ ဘိက္ခူနဉ္စေဝ ဥပာသကာနဉ္စ မဇ္ဈေ နိသိန္နော အတိဝိယ ဝိရောစတိ။ သမန္တပာသာဒိကော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော အဘိရူပော ဒသ္သနီယော ပုရတ္ထိမကာယတော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာ ရသ္မိ ဥဋ္ဌဟိတ္ဝာ ဂဂနတလေ အသီတိဟတ္ထံ ဌာနံ ဂဏ္ဟာတိ။ ပစ္ဆိမကာယတော ဒက္ခိဏဟတ္ထတော ဝာမဟတ္ထတော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာ ဟေဋ္ဌာ ပာဒတလေဟိ ပဝာဠဝဏ္ဏရသ္မိ ဥဋ္ဌဟိတ္ဝာ ဃနပထဝိယံ အသီတိဟတ္ထံ ဌာနံ ဂဏ္ဟာတိ, ဧဝံ သမန္တာ အသီတိဟတ္ထမတ္တံ ဌာနံ ဆဗ္ဗဏ္ဏဗုဒ္ဓရသ္မိယော ဝိဇ္ဇောတမာနာ ဝိတဏ္ဍမာနာ ဝိဓာဝန္တိ, သဗ္ဗေ ဒိသာဘာဂာ သုဝဏ္ဏစမ္ပကပုပ္ဖေဟိ ဝိကိရိယမာနာ ဝိယ သုဝဏ္ဏဃဋတော နိက္ခန္တသုဝဏ္ဏရသဓာရာဟိ သိဉ္စမာနာ ဝိယ ပသာရိတသုဝဏ္ဏပဋပရိက္ခိတ္တာ ဝ္ဝိယ ဝေရမ္ဘဝာတသမုဋ္ဌိတကိံသုကကိံသုကာရကဏိကာရပုပ္ဖစုဏ္ဏသမောကိဏ္ဏာ ဝိယ ဝိပ္ပကသန္တံ အသီတိအနုဗ္ယဉ္ဇနဗ္ယာမပ္ပဘာ ဒ္ဝတ္တိံသဝရလက္ခဏသမုဇ္ဇလံ သရီရံ သမုဂ္ဂတတာရကံ ဝိယ ဂဂနတလံ ဝိကသိတမိဝ ပဒုမဝနံ သဗ္ဗဖာလိဖုလ္လော ဝိယ ယောဇနသတိကော ပာရိစ္ဆတ္တကော ပဋိပာဋိယာ ဌပိတာနံ ဒ္ဝတ္တိံသစန္ဒာနံ ဒ္ဝတ္တိံသသူရိယာနံ ဒ္ဝတ္တိံသစက္ကဝတ္တီနံ ဒ္ဝတ္တိံသဒေဝရာဇာနံ ဒ္ဝတ္တိံသမဟာဗ္ရဟ္မာနံ နိဗ္ဗုတော အသေက္ခသ္သ နတ္ထိ နိဗ္ဗုတိ။
Parivattanāti dadato puññaṃ pavaḍḍhatīti adadato puññaṃ na pavaḍḍhati. Yaṃ dānamayaṃ, taṃ saṃyamato veraṃ na cīyati, asaṃyamato veraṃ karīyati. Kusalo ca jahāti pāpakaṃ akusalo na jahāti. Rāgadosamohakkhayā sanibbutoti dūtaṃ pesetvā paṇītaṃ pesetvāpi na pakkosāmi, so sayameva pana mahābhikkhusaṅghaparivāro amhākaṃ vasanaṭṭhānaṃ sampatto amhehi ca santhāgārasālā 105 kāritā, ettha mayaṃ dasabalaṃ ānetvā maṅgalaṃ bhaṇāpemāti cintetvā upasaṅkamiṃsu. Yena santhāgāraṃ tenupasaṅkamiṃsūti taṃ divasaṃ kira santhāgāre cittakammaṃ niṭṭhāpetvā aṭṭakā muttamattā honti. Buddhā nāma araññajjhāsayā araññārāmā antogāme vaseyyuṃ vā no vāti tasmā bhagavato manaṃ jānitvāva paṭijaggissāmāti cintetvā te bhagavantaṃ upasaṅkamiṃsu. Idāni pana manaṃ labhitvā paṭijaggitukāmā yena santhāgāraṃ, tenupasaṅkamiṃsu. Sabbasantharinti yathā sabbaṃ santhataṃ hoti evaṃ yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsūti. Ettha pana te mallarājāno santhāgāraṃ paṭijaggitvā nagaravīthiyopi sammajjāpetvā dhaje ussāpetvā suvaṇṇaghaṭikadaliyo ca ṭhapāpetvā sakalanagaraṃ dīpamālāhi vippakiṇṇatārakaṃ viya katvā khīrapake 106 dārake khīraṃ pāyetha, dahare kumāre lahuṃ lahuṃ bhojāpetvā sayāpetha, uccāsaddaṃ mākari, ajja ekarattiṃ satthā antogāmeva vasissati, buddhā nāma appasaddakāmā hontīti bheriṃ carāpetvā sayaṃ daṇḍakadīpikā ādāya yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu. Bhagavantaṃ yeva purakkhatvāti bhagavantaṃ purato katvā, tattha bhagavā bhikkhūnañceva upāsakānañca majjhe nisinno ativiya virocati. Samantapāsādiko suvaṇṇavaṇṇo abhirūpo dassanīyo puratthimakāyato suvaṇṇavaṇṇā rasmi uṭṭhahitvā gaganatale asītihatthaṃ ṭhānaṃ gaṇhāti. Pacchimakāyato dakkhiṇahatthato vāmahatthato suvaṇṇavaṇṇā heṭṭhā pādatalehi pavāḷavaṇṇarasmi uṭṭhahitvā ghanapathaviyaṃ asītihatthaṃ ṭhānaṃ gaṇhāti, evaṃ samantā asītihatthamattaṃ ṭhānaṃ chabbaṇṇabuddharasmiyo vijjotamānā vitaṇḍamānā vidhāvanti, sabbe disābhāgā suvaṇṇacampakapupphehi vikiriyamānā viya suvaṇṇaghaṭato nikkhantasuvaṇṇarasadhārāhi siñcamānā viya pasāritasuvaṇṇapaṭaparikkhittā vviya verambhavātasamuṭṭhitakiṃsukakiṃsukārakaṇikārapupphacuṇṇasamokiṇṇā viya vippakasantaṃ asītianubyañjanabyāmappabhā dvattiṃsavaralakkhaṇasamujjalaṃ sarīraṃ samuggatatārakaṃ viya gaganatalaṃ vikasitamiva padumavanaṃ sabbaphāliphullo viya yojanasatiko pāricchattako paṭipāṭiyā ṭhapitānaṃ dvattiṃsacandānaṃ dvattiṃsasūriyānaṃ dvattiṃsacakkavattīnaṃ dvattiṃsadevarājānaṃ dvattiṃsamahābrahmānaṃ nibbuto asekkhassa natthi nibbuti.
ဝေဝစနန္တိ ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတိ, အနုမောဒတောပိ ပုညံ ပဝဍ္ဎတိ။ စိတ္တသ္သ သမာဒဟတောပိ ဝေယ္ယာဝစ္စကိရိယာယပိ ပုညံ ပဝဍ္ဎတီတိ။
Vevacananti dadato puññaṃ pavaḍḍhati, anumodatopi puññaṃ pavaḍḍhati. Cittassa samādahatopi veyyāvaccakiriyāyapi puññaṃ pavaḍḍhatīti.
ပညတ္တီတိ ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတိ, အလောဘသ္သ ပဋိနိသ္သယဃာတပညတ္တိယာ ပညတ္တံ။ သံယမတော ဝေရံ န စီယတီတိ အဒောသသ္သ ပဋိနိသ္သယဃာတပညတ္တိယာ ပညတ္တံ ကုသလော စ ဇဟာတိ ပာပကန္တိ အမောဟသ္သ ပဋိနိသ္သယဃာတပညတ္တိယာ ပညတ္တံ။
Paññattīti dadato puññaṃ pavaḍḍhati, alobhassa paṭinissayaghātapaññattiyā paññattaṃ. Saṃyamato veraṃ na cīyatīti adosassa paṭinissayaghātapaññattiyā paññattaṃ kusalo ca jahāti pāpakanti amohassa paṭinissayaghātapaññattiyā paññattaṃ.
ဩတရဏောတိ ပဉ္စသု ဣန္ဒ္ရိယေသု ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတိ, သံယမတော ဝေရံ န စီယတိ သံယမေန သီလက္ခန္ဓော။ ဩတိဏ္ဏော ဆသု ဣန္ဒ္ရိယေသု သံဝရော, အယံ သမာဓိက္ခန္ဓော, ယံ ကုသလော စ ဇဟာတိ ပာပကံ, အယံ ပညာက္ခန္ဓော, ရာဂဒောသမောဟက္ခယာ သ နိဗ္ဗုတောတိ ဝိမုတ္တိက္ခန္ဓော။ ဓာတူသု ဓမ္မဓာတု, အာယတနေသု မနာယတနံ။
Otaraṇoti pañcasu indriyesu dadato puññaṃ pavaḍḍhati, saṃyamato veraṃ na cīyati saṃyamena sīlakkhandho. Otiṇṇo chasu indriyesu saṃvaro, ayaṃ samādhikkhandho, yaṃ kusalo ca jahāti pāpakaṃ, ayaṃ paññākkhandho, rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti vimuttikkhandho. Dhātūsu dhammadhātu, āyatanesu manāyatanaṃ.
သောဓနောတိ ယေနာရမ္ဘေန ဣဒံ သုတ္တံ ဒေသိတံ သော အာရမ္ဘော သုဒ္ဓော။
Sodhanoti yenārambhena idaṃ suttaṃ desitaṃ so ārambho suddho.
အဓိဋ္ဌာနော ဒာနန္တိ ဧကတ္တတာယ ပညတ္တံ။ စာဂော ပရိစ္စာဂော ဓမ္မဒာနံ အာမိသဒာနံ, အဋ္ဌ ဒာနာနိ ဝိတ္ထာရေန ကာတဗ္ဗာနိ, အယံ ဝေမတ္တတာ။ န စ ဒဒတော ဧကတ္တပညတ္တိယာ ပညတ္တံ။ ခန္တီ အနဝဇ္ဇန္တိ ပညတ္တိယာ ပညတ္တံ။ ရာဂဒောသမောဟက္ခယာ သ နိဗ္ဗုတောတိ ရောဓဝီရိယပညတ္တိယာ 107 ပညတ္တာ။
Adhiṭṭhāno dānanti ekattatāya paññattaṃ. Cāgo pariccāgo dhammadānaṃ āmisadānaṃ, aṭṭha dānāni vitthārena kātabbāni, ayaṃ vemattatā. Na ca dadato ekattapaññattiyā paññattaṃ. Khantī anavajjanti paññattiyā paññattaṃ. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti rodhavīriyapaññattiyā 108 paññattā.
ပရိက္ခာရောတိ ဒာနသ္သ ပာမောဇ္ဇံ ပစ္စယော, အလောဘော ဟေတု။ သံယမတော ယောနိသော မနသိကာရော ဟေတု, ပရိစ္စာဂော ပစ္စယော။ ကုသလော စ ဇဟာတိ ပာပကန္တိ ယထာဘူတဒသ္သနံ ပစ္စယော, ဉာဏပ္ပဋိလာဘော ဟေတု။ ရာဂဒောသမောဟက္ခယာ သ နိဗ္ဗုတောတိ ပရတော စ ဃောသော အဇ္ဈတ္တဉ္စ ယောနိသော မနသိကာရော မဂ္ဂော စ ဟေတု စ ပစ္စယော စ။
Parikkhāroti dānassa pāmojjaṃ paccayo, alobho hetu. Saṃyamato yoniso manasikāro hetu, pariccāgo paccayo. Kusalo ca jahāti pāpakanti yathābhūtadassanaṃ paccayo, ñāṇappaṭilābho hetu. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti parato ca ghoso ajjhattañca yoniso manasikāro maggo ca hetu ca paccayo ca.
သမာရောပနောတိ ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတီတိ ဂာထာ တသ္သ သီလမ္ပိ ဝဍ္ဎတိ။ သံယမောပိ ဝဍ္ဎတိ။ သံယမတော ဝေရံ န စီယတီတိ။ အညေပိ ကိလေသာ န စီယန္တိ ယေပိသ္သ တပ္ပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇေယ္ယုံ အာသဝာ ဝိဃာတာ, တေပိသ္သ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ရာဂဒောသမောဟက္ခယာ သ နိဗ္ဗုတောတိ ရာဂဒောသသ္သာပိ ခယာ ရာဂာနုသယသ္သပိ ခယာ ဒောသသ္သ မောဟသ္သာပိ သ နိဗ္ဗုတောတိ သောပာဒိသေသာ နိဗ္ဗာနဓာတု အနုပာဒိသေသာပိ။ အယံ သမာရောပနော။
Samāropanoti dadato puññaṃ pavaḍḍhatīti gāthā tassa sīlampi vaḍḍhati. Saṃyamopi vaḍḍhati. Saṃyamato veraṃ na cīyatīti. Aññepi kilesā na cīyanti yepissa tappaccayā uppajjeyyuṃ āsavā vighātā, tepissa na uppajjanti. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti rāgadosassāpi khayā rāgānusayassapi khayā dosassa mohassāpi sa nibbutoti sopādisesā nibbānadhātu anupādisesāpi. Ayaṃ samāropano.
ထေရသ္သ မဟာကစ္စာယနသ္သ ပေဋကောပဒေသေ
Therassa mahākaccāyanassa peṭakopadese
ဟာရသ္သ သမ္ပာတဘူမိ သမတ္တာ။
Hārassa sampātabhūmi samattā.
Footnotes: