Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā |
హత్థచ్ఛిన్నాదివత్థుకథావణ్ణనా
Hatthacchinnādivatthukathāvaṇṇanā
౧౧౯. ఇదం తావ సబ్బథా హోతు, ‘‘మూగం పబ్బాజేన్తి, బధిరం పబ్బాజేన్తీ’’తి ఇదం కథం సమ్భవితుమరహతి ఆదితో పట్ఠాయ ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఇమేహి తీహి సరణగమనేహి పబ్బజ్జ’’న్తిఆదినా (మహావ॰ ౩౪) అనుఞ్ఞాతత్తాతి? వుచ్చతే – ‘‘ఏవఞ్చ పన, భిక్ఖవే, పబ్బాజేతబ్బోతి. ఏవం వదేహీతి వత్తబ్బో…పే॰… తతియమ్పి సఙ్ఘం సరణం గచ్ఛామీ’’తి ఏత్థ ‘‘ఏవం వదేహీతి వత్తబ్బో’’తి ఇమస్స వచనస్స మిచ్ఛా అత్థం గహేత్వా మూగం పబ్బాజేసుం. ‘‘ఏవం వదేహీ’’తి తం పబ్బజ్జాపేక్ఖం ఆణాపేత్వా సయం ఉపజ్ఝాయేన వత్తబ్బో ‘‘తతియం సఙ్ఘం సరణం గచ్ఛామీ’’తి, సో పబ్బజ్జాపేక్ఖో తథా ఆణత్తో ఉపజ్ఝాయవచనస్స అను అను వదతు వా, మా వా, తత్థ తత్థ భగవా ‘‘కాయేన విఞ్ఞాపేతి, వాచాయ విఞ్ఞాపేతి, కాయేన వాచాయ విఞ్ఞాపేతి, గహితో హోతి ఉపజ్ఝాయో. దిన్నో హోతి ఛన్దో. దిన్నా హోతి పారిసుద్ధి. దిన్నా హోతి పవారణా’’తి వదతి. తదనుమానేన వా కాయేన తేన పబ్బజ్జాపేక్ఖేన విఞ్ఞత్తం హోతి సరణగమనన్తి వా లోకేపి కాయేన విఞ్ఞాపేన్తో ‘‘ఏవం వదతీ’’తి వుచ్చతి, తం పరియాయం గహేత్వా మూగం పబ్బాజేన్తీతి వేదితబ్బం. పోరాణగణ్ఠిపదే ‘‘మూగం కథం పబ్బాజేన్తీ’తి పుచ్ఛం కత్వా తస్స కాయప్పసాదసమ్భవతో కాయేన పహారం దత్వా హత్థముద్దాయ విఞ్ఞాపేత్వా పబ్బాజేసు’’న్తి వుత్తం. కిం బహునా, అయం పనేత్థ సారో – యథా పుబ్బే పబ్బజ్జాధికారే వత్తమానే పబ్బజ్జాభిలాపం ఉపచ్ఛిన్దిత్వా ‘‘పణ్డకో, భిక్ఖవే, అనుపసమ్పన్నో న ఉపసమ్పాదేతబ్బో’’తిఆదినా నయేన ఉపసమ్పదవసేనేవ అభిలాపో కతో. థేయ్యసంవాసకపదే అసమ్భవతో కిఞ్చాపి సో న కతో పబ్బజ్జావ తత్థ కతా, సబ్బత్థ పన ఉపసమ్పదాభిలాపేన అధిప్పేతా తదనుభావతో. ఉపసమ్పదాయ పబ్బజ్జాయ వారితాయ ఉపసమ్పదా వారితా హోతీతి కత్వా. తథా ఇధ ఉపసమ్పదాధికారే వత్తమానే ఉపసమ్పదాభిలాపం ఉపచ్ఛిన్దిత్వా ఉపసమ్పదమేవ సన్ధాయ పబ్బజ్జాభిలాపో కతోతి వేదితబ్బో. కామం సో న కత్తబ్బో, మూగపదే అసమ్భవతో తస్స వసేన ఆదితో పట్ఠాయ ఉపసమ్పదాభిలాపోవ కత్తబ్బో వియ దిస్సతి, తథాపి తస్సేవ మూగపదస్స వసేన ఆదితో పట్ఠాయ పబ్బజ్జాభిలాపోవ కతో మిచ్ఛాగహణనివారణత్థం. కథం? ‘‘మూగో, భిక్ఖవే, అప్పత్తో ఓసారణం, తఞ్చే సఙ్ఘో ఓసారేతి, సోసారితో’’తి (మహావ॰ ౩౯౬) వచనతో మూగో ఉపసమ్పన్నో హోతీతి సిద్ధం. సో ‘‘కేవలం ఉపసమ్పన్నోవ హోతి, న పన పబ్బజితో తస్స పబ్బజ్జాయ అసమ్భవతో’’తి మిచ్ఛాగాహో హోతి. తం పరిచ్చజాపేత్వా యో ఉపసమ్పన్నో, సో పబ్బజితోవ హోతి. పబ్బజితో పన అత్థి కోచి ఉపసమ్పన్నో, అత్థి కోచి అనుపసమ్పన్నో. ఇమం సమ్మాగాహం ఉప్పాదేతి భగవాతి వేదితబ్బం.
119. Idaṃ tāva sabbathā hotu, ‘‘mūgaṃ pabbājenti, badhiraṃ pabbājentī’’ti idaṃ kathaṃ sambhavitumarahati ādito paṭṭhāya ‘‘anujānāmi, bhikkhave, imehi tīhi saraṇagamanehi pabbajja’’ntiādinā (mahāva. 34) anuññātattāti? Vuccate – ‘‘evañca pana, bhikkhave, pabbājetabboti. Evaṃ vadehīti vattabbo…pe… tatiyampi saṅghaṃ saraṇaṃ gacchāmī’’ti ettha ‘‘evaṃ vadehīti vattabbo’’ti imassa vacanassa micchā atthaṃ gahetvā mūgaṃ pabbājesuṃ. ‘‘Evaṃ vadehī’’ti taṃ pabbajjāpekkhaṃ āṇāpetvā sayaṃ upajjhāyena vattabbo ‘‘tatiyaṃ saṅghaṃ saraṇaṃ gacchāmī’’ti, so pabbajjāpekkho tathā āṇatto upajjhāyavacanassa anu anu vadatu vā, mā vā, tattha tattha bhagavā ‘‘kāyena viññāpeti, vācāya viññāpeti, kāyena vācāya viññāpeti, gahito hoti upajjhāyo. Dinno hoti chando. Dinnā hoti pārisuddhi. Dinnā hoti pavāraṇā’’ti vadati. Tadanumānena vā kāyena tena pabbajjāpekkhena viññattaṃ hoti saraṇagamananti vā lokepi kāyena viññāpento ‘‘evaṃ vadatī’’ti vuccati, taṃ pariyāyaṃ gahetvā mūgaṃ pabbājentīti veditabbaṃ. Porāṇagaṇṭhipade ‘‘mūgaṃ kathaṃ pabbājentī’ti pucchaṃ katvā tassa kāyappasādasambhavato kāyena pahāraṃ datvā hatthamuddāya viññāpetvā pabbājesu’’nti vuttaṃ. Kiṃ bahunā, ayaṃ panettha sāro – yathā pubbe pabbajjādhikāre vattamāne pabbajjābhilāpaṃ upacchinditvā ‘‘paṇḍako, bhikkhave, anupasampanno na upasampādetabbo’’tiādinā nayena upasampadavaseneva abhilāpo kato. Theyyasaṃvāsakapade asambhavato kiñcāpi so na kato pabbajjāva tattha katā, sabbattha pana upasampadābhilāpena adhippetā tadanubhāvato. Upasampadāya pabbajjāya vāritāya upasampadā vāritā hotīti katvā. Tathā idha upasampadādhikāre vattamāne upasampadābhilāpaṃ upacchinditvā upasampadameva sandhāya pabbajjābhilāpo katoti veditabbo. Kāmaṃ so na kattabbo, mūgapade asambhavato tassa vasena ādito paṭṭhāya upasampadābhilāpova kattabbo viya dissati, tathāpi tasseva mūgapadassa vasena ādito paṭṭhāya pabbajjābhilāpova kato micchāgahaṇanivāraṇatthaṃ. Kathaṃ? ‘‘Mūgo, bhikkhave, appatto osāraṇaṃ, tañce saṅgho osāreti, sosārito’’ti (mahāva. 396) vacanato mūgo upasampanno hotīti siddhaṃ. So ‘‘kevalaṃ upasampannova hoti, na pana pabbajito tassa pabbajjāya asambhavato’’ti micchāgāho hoti. Taṃ pariccajāpetvā yo upasampanno, so pabbajitova hoti. Pabbajito pana atthi koci upasampanno, atthi koci anupasampanno. Imaṃ sammāgāhaṃ uppādeti bhagavāti veditabbaṃ.
అపిచ తేసం హత్థచ్ఛిన్నాదీనం పబ్బజితానం సుపబ్బజితభావదీపనత్థం, పబ్బజ్జాభావాసఙ్కానివారణత్థఞ్చేత్థ పబ్బజ్జాభిలాపో కతో. కథం? ‘‘న, భిక్ఖవే, హత్థచ్ఛిన్నో పబ్బాజేతబ్బో’’తిఆదినా పటిక్ఖేపేన, ‘‘పబ్బజితా సుపబ్బజితా’’తి వుత్తట్ఠానాభావేన చ తేసం పబ్బజ్జాభావప్పసఙ్కా భవేయ్య. యథా పసఙ్కాభవే, తథా పసఙ్కం ఠపేయ్య. ఖన్ధకే ఉపసమ్పదం సన్ధాయ ‘‘హత్థచ్ఛిన్నో, భిక్ఖవే, అప్పత్తో ఓసారణం, తఞ్చే సఙ్ఘో ఓసారేతి, సోసారితో’’తిఆదినా నయేన భగవా నివారేతి. తేనేవ పన నయేన పబ్బజితా తే సబ్బేపి సుపబ్బజితా ఏవాతి దీపేతి, అఞ్ఞథా సబ్బేపేతే ఉపసమ్పన్నావ హోన్తి, న పబ్బజితాతి అయమనిట్ఠప్పసఙ్గో ఆపజ్జతి. కథం? ‘‘హత్థచ్ఛిన్నో, భిక్ఖవే, న పబ్బాజేతబ్బో, పబ్బజితో నాసేతబ్బో’’తి వా ‘‘న, భిక్ఖవే, హత్థచ్ఛిన్నో పబ్బాజేతబ్బో, యో పబ్బాజేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్స, సో చ అపబ్బజితో’’తి వా తన్తియా ఠపితాయ చమ్పేయ్యక్ఖన్ధకే ‘‘సోసారితో’’తి వుత్తత్తా కేవలం ‘‘ఇమే హత్థచ్ఛిన్నాదయో ఉపసమ్పన్నావ హోన్తి, న పబ్బజితా’’తి వా ‘‘ఉపసమ్పన్నాపి చే పబ్బజితా, నాసేతబ్బా’’తి వా అనిట్ఠకోట్ఠాసో ఆపజ్జతీతి అధిప్పాయో.
Apica tesaṃ hatthacchinnādīnaṃ pabbajitānaṃ supabbajitabhāvadīpanatthaṃ, pabbajjābhāvāsaṅkānivāraṇatthañcettha pabbajjābhilāpo kato. Kathaṃ? ‘‘Na, bhikkhave, hatthacchinno pabbājetabbo’’tiādinā paṭikkhepena, ‘‘pabbajitā supabbajitā’’ti vuttaṭṭhānābhāvena ca tesaṃ pabbajjābhāvappasaṅkā bhaveyya. Yathā pasaṅkābhave, tathā pasaṅkaṃ ṭhapeyya. Khandhake upasampadaṃ sandhāya ‘‘hatthacchinno, bhikkhave, appatto osāraṇaṃ, tañce saṅgho osāreti, sosārito’’tiādinā nayena bhagavā nivāreti. Teneva pana nayena pabbajitā te sabbepi supabbajitā evāti dīpeti, aññathā sabbepete upasampannāva honti, na pabbajitāti ayamaniṭṭhappasaṅgo āpajjati. Kathaṃ? ‘‘Hatthacchinno, bhikkhave, na pabbājetabbo, pabbajito nāsetabbo’’ti vā ‘‘na, bhikkhave, hatthacchinno pabbājetabbo, yo pabbājeyya, āpatti dukkaṭassa, so ca apabbajito’’ti vā tantiyā ṭhapitāya campeyyakkhandhake ‘‘sosārito’’ti vuttattā kevalaṃ ‘‘ime hatthacchinnādayo upasampannāva honti, na pabbajitā’’ti vā ‘‘upasampannāpi ce pabbajitā, nāsetabbā’’ti vā aniṭṭhakoṭṭhāso āpajjatīti adhippāyo.
ఇదం పనేత్థ విచారేతబ్బం – ‘‘సో చ అపబ్బజితో’’తి వచనాభావతో మూగస్స పబ్బజ్జసిద్ధిప్పసఙ్గతో పబ్బజ్జాపి ఏకతోసుద్ధియా హోతీతి అయమనిట్ఠకోట్ఠాసో కథం నాపజ్జతీతి? పబ్బజ్జాభిలాపేన ఉపసమ్పదా ఇధాధిప్పేతాతి సమ్మాగాహేన నాపజ్జతి, అఞ్ఞథా యథాబ్యఞ్జనం అత్థే గహితే యథాపఞ్ఞత్తదుక్కటాభావసఙ్ఖాతో అపరోపి అనిట్ఠకోట్ఠాసో ఆపజ్జతి. కథం? ‘‘న, భిక్ఖవే, మూగో పబ్బాజేతబ్బో, యో పబ్బాజేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సా’’తి వుత్తదుక్కటం పబ్బజ్జపరియోసానే హోతి, న తస్సావిప్పకతాయ. పుబ్బపయోగదుక్కటమేవ హి పఠమం ఆపజ్జతి , తస్మా మూగస్స పబ్బజ్జపరియోసానస్సేవ అభావతో ఇమస్స దుక్కటస్స ఓకాసో చ సబ్బకాలం న సమ్భవేయ్య. ఉపసమ్పదావసేన పన అత్థే గహితే సమ్భవతి కమ్మనిప్ఫత్తితో. తేనేవ పాళియం ‘‘న, భిక్ఖవే, పణ్డకో ఉపసమ్పాదేతబ్బో, యో ఉపసమ్పాదేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సా’’తి దుక్కటం న పఞ్ఞత్తం. అపఞ్ఞత్తత్తా పుబ్బపయోగదుక్కటమేవ చేత్థ సమ్భవతి, నేతరం, ఏత్తావతా సిద్ధమేతం ‘‘పబ్బజ్జాభిలాపేన ఉపసమ్పదా చ తత్థ అధిప్పేతా, న పబ్బజ్జా’’తి.
Idaṃ panettha vicāretabbaṃ – ‘‘so ca apabbajito’’ti vacanābhāvato mūgassa pabbajjasiddhippasaṅgato pabbajjāpi ekatosuddhiyā hotīti ayamaniṭṭhakoṭṭhāso kathaṃ nāpajjatīti? Pabbajjābhilāpena upasampadā idhādhippetāti sammāgāhena nāpajjati, aññathā yathābyañjanaṃ atthe gahite yathāpaññattadukkaṭābhāvasaṅkhāto aparopi aniṭṭhakoṭṭhāso āpajjati. Kathaṃ? ‘‘Na, bhikkhave, mūgo pabbājetabbo, yo pabbājeyya, āpatti dukkaṭassā’’ti vuttadukkaṭaṃ pabbajjapariyosāne hoti, na tassāvippakatāya. Pubbapayogadukkaṭameva hi paṭhamaṃ āpajjati , tasmā mūgassa pabbajjapariyosānasseva abhāvato imassa dukkaṭassa okāso ca sabbakālaṃ na sambhaveyya. Upasampadāvasena pana atthe gahite sambhavati kammanipphattito. Teneva pāḷiyaṃ ‘‘na, bhikkhave, paṇḍako upasampādetabbo, yo upasampādeyya, āpatti dukkaṭassā’’ti dukkaṭaṃ na paññattaṃ. Apaññattattā pubbapayogadukkaṭameva cettha sambhavati, netaraṃ, ettāvatā siddhametaṃ ‘‘pabbajjābhilāpena upasampadā ca tattha adhippetā, na pabbajjā’’ti.
ఏత్థాహ – సామణేరపబ్బజ్జా న కాయపయోగతో హోతీతి కథం పఞ్ఞాయతీతి? వుచ్చతే – కాయేన విఞ్ఞాపేతీతిఆదిత్తికాదస్సనతో. హోతి చేత్థ –
Etthāha – sāmaṇerapabbajjā na kāyapayogato hotīti kathaṃ paññāyatīti? Vuccate – kāyena viññāpetītiādittikādassanato. Hoti cettha –
‘‘అప్పేవ ససకో కోచి, పతిట్ఠేయ్య మహణ్ణవే;
‘‘Appeva sasako koci, patiṭṭheyya mahaṇṇave;
న త్వేవ చతుగమ్భీరే, దుగ్గాహో వినయణ్ణవే’’తి.
Na tveva catugambhīre, duggāho vinayaṇṇave’’ti.
బ్రహ్ముజుగత్తోతి ఏత్థ ‘‘నిద్దోసత్థే, సేట్ఠత్థే చ బ్రహ్మ-సద్దం గహేత్వా నిద్దోసం హుత్వా ఉజు గత్తం యస్స సో బ్రహ్ముజుగత్తో’’తి లిఖితం. అథ వా కామభోగిత్తా దేవిన్దాదయో ఉపమావసేన అగ్గహేత్వా బ్రహ్మా వియ ఉజుగత్తో బ్రహ్ముజుగత్తో. మహాకుచ్ఛితో ఘటో మహాకుచ్ఛిఘటో. తేన సమానో వుచ్చతి ‘‘మహాకుచ్ఛిఘటసదిసో’’తి. గలగణ్డీతి దేసనామత్తమేవేతన్తి కథం పఞ్ఞాయతీతి? ‘‘న, భిక్ఖవే, పఞ్చహి ఆబాధేహి ఫుట్ఠో పబ్బాజేతబ్బో’’తి వచనతో. కిలాసోపి ఇధాధిప్పేతోతి న కేవలం సో ఏవేకో, కిన్తు పఞ్చహి ఆబాధేహి ఫుట్ఠో, పాళియం ఆగతా రాజభటాదయో దాసపరియోసానా, రాహులవత్థుమ్హి ఆగతా అననుఞ్ఞాతమాతాపితరో చాతి దసపి జనా ఇధాధిప్పేతా. తదత్థదీపనత్థమేవ లిఖితకకసాహతలక్ఖణాహతే పుబ్బే వుత్తేపి ఆనేత్వా ఉపాలిత్థేరో ఇధ హత్థచ్ఛిన్నపాళియం ఆహ. తేనేవ చమ్పేయ్యక్ఖన్ధకే ‘‘అత్థి, భిక్ఖవే, పుగ్గలో అప్పత్తో ఓసారణం, తఞ్చే సఙ్ఘో ఓసారేతి, ఏకచ్చో సోసారితో, ఏకచ్చో దోసారితో’’తి (మహావ॰ ౩౯౬) ఇమస్స విభఙ్గే ‘‘పఞ్చహి ఆబాధేహి ఫుట్ఠా, రాజభటా, చోరకారభేదకఇణాయికదాసా, అననుఞ్ఞాతమాతాపితరో చా’’తి సత్త జనా న గహితా, న చ లబ్భన్తి, అఞ్ఞథా ఇమేపి తస్స విభఙ్గే వత్తబ్బా సియుం. న వత్తబ్బా తత్థ అభబ్బత్తాతి చే? ఏవం సన్తే ‘‘సఙ్ఘో ఓసారేతి, ఏకచ్చో దోసారితో’’తి ఇమస్స విభఙ్గే వత్తబ్బా పణ్డకాదయో వియ, న చ వుత్తా. ఉభయత్థ అవుత్తత్తా న చిమే అనుభయా భవితుమరహన్తి, తస్మా అవుత్తానమేవ దసన్నం యథావుత్తానం సఙ్గణ్హనత్థం పున లిఖితకాదయో వుత్తాతి. అథ కిమత్థం తే ఇధ ఉప్పటిపాటియా వుత్తాతి? ఇణాయికదాసానం సోసారితభావేపి ఇణాయికదాసా సామికానం దాతబ్బాతి తదధీనభావదస్సనత్థం. తేనేవ తత్థ వుత్తం ‘‘పలాతోపి ఆనేత్వా దాతబ్బో’’తిఆది. యో పనేత్థ చోరో కతకమ్మో పబ్బజతి, రాజభటో వా సచే కతదోసో, ఇణాయికగ్గహణేనేవ గహితోతి వేదితబ్బో. అథ వా యథావుత్తలక్ఖణో సబ్బోపి ఇణాయికదాసానం ‘‘సోసారితో’’తి వత్తబ్బారహో న హోతీతి కత్వా తేసం పరివజ్జనత్థం ఉప్పటిపాటియా దేసనా ఉపరి ఆరోహతి, న హేట్ఠాతి దీపనతో. లిఖితకో ‘‘సోసారితో’’తి వుత్తత్తా దేసన్తరం నేతబ్బో. తథాకారభేదకాదయోపీతి వేదితబ్బం.
Brahmujugattoti ettha ‘‘niddosatthe, seṭṭhatthe ca brahma-saddaṃ gahetvā niddosaṃ hutvā uju gattaṃ yassa so brahmujugatto’’ti likhitaṃ. Atha vā kāmabhogittā devindādayo upamāvasena aggahetvā brahmā viya ujugatto brahmujugatto. Mahākucchito ghaṭo mahākucchighaṭo. Tena samāno vuccati ‘‘mahākucchighaṭasadiso’’ti. Galagaṇḍīti desanāmattamevetanti kathaṃ paññāyatīti? ‘‘Na, bhikkhave, pañcahi ābādhehi phuṭṭho pabbājetabbo’’ti vacanato. Kilāsopi idhādhippetoti na kevalaṃ so eveko, kintu pañcahi ābādhehi phuṭṭho, pāḷiyaṃ āgatā rājabhaṭādayo dāsapariyosānā, rāhulavatthumhi āgatā ananuññātamātāpitaro cāti dasapi janā idhādhippetā. Tadatthadīpanatthameva likhitakakasāhatalakkhaṇāhate pubbe vuttepi ānetvā upālitthero idha hatthacchinnapāḷiyaṃ āha. Teneva campeyyakkhandhake ‘‘atthi, bhikkhave, puggalo appatto osāraṇaṃ, tañce saṅgho osāreti, ekacco sosārito, ekacco dosārito’’ti (mahāva. 396) imassa vibhaṅge ‘‘pañcahi ābādhehi phuṭṭhā, rājabhaṭā, corakārabhedakaiṇāyikadāsā, ananuññātamātāpitaro cā’’ti satta janā na gahitā, na ca labbhanti, aññathā imepi tassa vibhaṅge vattabbā siyuṃ. Na vattabbā tattha abhabbattāti ce? Evaṃ sante ‘‘saṅgho osāreti, ekacco dosārito’’ti imassa vibhaṅge vattabbā paṇḍakādayo viya, na ca vuttā. Ubhayattha avuttattā na cime anubhayā bhavitumarahanti, tasmā avuttānameva dasannaṃ yathāvuttānaṃ saṅgaṇhanatthaṃ puna likhitakādayo vuttāti. Atha kimatthaṃ te idha uppaṭipāṭiyā vuttāti? Iṇāyikadāsānaṃ sosāritabhāvepi iṇāyikadāsā sāmikānaṃ dātabbāti tadadhīnabhāvadassanatthaṃ. Teneva tattha vuttaṃ ‘‘palātopi ānetvā dātabbo’’tiādi. Yo panettha coro katakammo pabbajati, rājabhaṭo vā sace katadoso, iṇāyikaggahaṇeneva gahitoti veditabbo. Atha vā yathāvuttalakkhaṇo sabbopi iṇāyikadāsānaṃ ‘‘sosārito’’ti vattabbāraho na hotīti katvā tesaṃ parivajjanatthaṃ uppaṭipāṭiyā desanā upari ārohati, na heṭṭhāti dīpanato. Likhitako ‘‘sosārito’’ti vuttattā desantaraṃ netabbo. Tathākārabhedakādayopīti veditabbaṃ.
ఏత్తావతా భగవతా అత్తనో దేసనాకుసలతాయ పుబ్బే గహితగ్గహణేన యథావుత్తానం దసన్నమ్పి పబ్బజ్జుపసమ్పదాకమ్మనిప్ఫత్తి, ఉప్పటిపాటివచనేన పుగ్గలవేమత్తతఞ్చ దేసనాయ కోవిదానం దీపితం హోతీతి వేదితబ్బం. హోతి చేత్థ –
Ettāvatā bhagavatā attano desanākusalatāya pubbe gahitaggahaṇena yathāvuttānaṃ dasannampi pabbajjupasampadākammanipphatti, uppaṭipāṭivacanena puggalavemattatañca desanāya kovidānaṃ dīpitaṃ hotīti veditabbaṃ. Hoti cettha –
‘‘వత్తబ్బయుత్తం వచనేన వత్వా, అయుత్తమిట్ఠం నయదేసనాయ;
‘‘Vattabbayuttaṃ vacanena vatvā, ayuttamiṭṭhaṃ nayadesanāya;
సన్దీపయన్తం సుగతస్స వాక్యం, చిత్తం విచిత్తంవ కరోతిపీ’’తి.
Sandīpayantaṃ sugatassa vākyaṃ, cittaṃ vicittaṃva karotipī’’ti.
ఏత్థాహ – చమ్పేయ్యక్ఖన్ధకే ఊనవీసతివస్సో ఉభయత్థ అవుత్తత్తా అనుభయో సియాతి? న సియా అవుత్తత్తా ఏవ. యది హి తతియాయ కోటియా భవితబ్బం, సా అవస్సం భగవతా వత్తబ్బావ హోతి, న చ వుత్తా, తస్మా న సో అనుభయో హోతి. అథ కతరం పక్ఖం భజతీతి? దోసారితపక్ఖం భజతి. అథ కస్మా న వుత్తోతి? సిక్ఖాపదేన పటిసిద్ధత్తా. ఉపనాహం బన్ధిత్వాతి పున బన్ధనం కత్వా. ‘‘నానావిధేహి ఓసధేహి పాదం బన్ధిత్వా ఆవాటకే పవేసేత్వా కత్తబ్బవిధానస్సేతం అధివచన’’న్తి లిఖితం. కప్పసీసో వా హత్థీ వియ. గోభత్తనాళికా నామ గున్నం భత్తపానత్థం కతనాళికా. ఉపక్కముఖో నామ కుధితముఖో వుచ్చతి, వాతణ్డికో నామ అణ్డకేసు వుడ్ఢిరోగేన సమన్నాగతో. వికటో నామ తిరియం గమనకపాదేహి సమన్నాగతో. ‘‘గుణి కుణీ’’తి దువిధో కిర పాఠో. యేసఞ్చ పబ్బజ్జా పటిక్ఖిత్తా, ఉపసమ్పదాపి తేసం పటిక్ఖిత్తావాతిఆది యస్మా హత్థచ్ఛిన్నాదయో ఉపసమ్పదావసేనేవ వుత్తా, తస్మా తే ఏవ హత్థచ్ఛిన్నాదయో సన్ధాయాహ.
Etthāha – campeyyakkhandhake ūnavīsativasso ubhayattha avuttattā anubhayo siyāti? Na siyā avuttattā eva. Yadi hi tatiyāya koṭiyā bhavitabbaṃ, sā avassaṃ bhagavatā vattabbāva hoti, na ca vuttā, tasmā na so anubhayo hoti. Atha kataraṃ pakkhaṃ bhajatīti? Dosāritapakkhaṃ bhajati. Atha kasmā na vuttoti? Sikkhāpadena paṭisiddhattā. Upanāhaṃ bandhitvāti puna bandhanaṃ katvā. ‘‘Nānāvidhehi osadhehi pādaṃ bandhitvā āvāṭake pavesetvā kattabbavidhānassetaṃ adhivacana’’nti likhitaṃ. Kappasīso vā hatthī viya. Gobhattanāḷikā nāma gunnaṃ bhattapānatthaṃ katanāḷikā. Upakkamukho nāma kudhitamukho vuccati, vātaṇḍiko nāma aṇḍakesu vuḍḍhirogena samannāgato. Vikaṭo nāma tiriyaṃ gamanakapādehi samannāgato. ‘‘Guṇi kuṇī’’ti duvidho kira pāṭho. Yesañca pabbajjā paṭikkhittā, upasampadāpi tesaṃ paṭikkhittāvātiādi yasmā hatthacchinnādayo upasampadāvaseneva vuttā, tasmā te eva hatthacchinnādayo sandhāyāha.
హత్థచ్ఛిన్నాదివత్థుకథావణ్ణనా నిట్ఠితా.
Hatthacchinnādivatthukathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావగ్గపాళి • Mahāvaggapāḷi / ౫౭. నపబ్బాజేతబ్బద్వత్తింసవారో • 57. Napabbājetabbadvattiṃsavāro
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / మహావగ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvagga-aṭṭhakathā / హత్థచ్ఛిన్నాదివత్థుకథా • Hatthacchinnādivatthukathā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā / హత్థచ్ఛిన్నాదివత్థుకథావణ్ణనా • Hatthacchinnādivatthukathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / హత్థచ్ఛిన్నాదివత్థుకథావణ్ణనా • Hatthacchinnādivatthukathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / పాచిత్యాదియోజనాపాళి • Pācityādiyojanāpāḷi / ౫౭. హత్థచ్ఛిన్నాదివత్థుకథా • 57. Hatthacchinnādivatthukathā