Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / വജിരബുദ്ധി-ടീകാ • Vajirabuddhi-ṭīkā

    ഹത്ഥച്ഛിന്നാദിവത്ഥുകഥാവണ്ണനാ

    Hatthacchinnādivatthukathāvaṇṇanā

    ൧൧൯. ഇദം താവ സബ്ബഥാ ഹോതു, ‘‘മൂഗം പബ്ബാജേന്തി, ബധിരം പബ്ബാജേന്തീ’’തി ഇദം കഥം സമ്ഭവിതുമരഹതി ആദിതോ പട്ഠായ ‘‘അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, ഇമേഹി തീഹി സരണഗമനേഹി പബ്ബജ്ജ’’ന്തിആദിനാ (മഹാവ॰ ൩൪) അനുഞ്ഞാതത്താതി? വുച്ചതേ – ‘‘ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, പബ്ബാജേതബ്ബോതി. ഏവം വദേഹീതി വത്തബ്ബോ…പേ॰… തതിയമ്പി സങ്ഘം സരണം ഗച്ഛാമീ’’തി ഏത്ഥ ‘‘ഏവം വദേഹീതി വത്തബ്ബോ’’തി ഇമസ്സ വചനസ്സ മിച്ഛാ അത്ഥം ഗഹേത്വാ മൂഗം പബ്ബാജേസും. ‘‘ഏവം വദേഹീ’’തി തം പബ്ബജ്ജാപേക്ഖം ആണാപേത്വാ സയം ഉപജ്ഝായേന വത്തബ്ബോ ‘‘തതിയം സങ്ഘം സരണം ഗച്ഛാമീ’’തി, സോ പബ്ബജ്ജാപേക്ഖോ തഥാ ആണത്തോ ഉപജ്ഝായവചനസ്സ അനു അനു വദതു വാ, മാ വാ, തത്ഥ തത്ഥ ഭഗവാ ‘‘കായേന വിഞ്ഞാപേതി, വാചായ വിഞ്ഞാപേതി, കായേന വാചായ വിഞ്ഞാപേതി, ഗഹിതോ ഹോതി ഉപജ്ഝായോ. ദിന്നോ ഹോതി ഛന്ദോ. ദിന്നാ ഹോതി പാരിസുദ്ധി. ദിന്നാ ഹോതി പവാരണാ’’തി വദതി. തദനുമാനേന വാ കായേന തേന പബ്ബജ്ജാപേക്ഖേന വിഞ്ഞത്തം ഹോതി സരണഗമനന്തി വാ ലോകേപി കായേന വിഞ്ഞാപേന്തോ ‘‘ഏവം വദതീ’’തി വുച്ചതി, തം പരിയായം ഗഹേത്വാ മൂഗം പബ്ബാജേന്തീതി വേദിതബ്ബം. പോരാണഗണ്ഠിപദേ ‘‘മൂഗം കഥം പബ്ബാജേന്തീ’തി പുച്ഛം കത്വാ തസ്സ കായപ്പസാദസമ്ഭവതോ കായേന പഹാരം ദത്വാ ഹത്ഥമുദ്ദായ വിഞ്ഞാപേത്വാ പബ്ബാജേസു’’ന്തി വുത്തം. കിം ബഹുനാ, അയം പനേത്ഥ സാരോ – യഥാ പുബ്ബേ പബ്ബജ്ജാധികാരേ വത്തമാനേ പബ്ബജ്ജാഭിലാപം ഉപച്ഛിന്ദിത്വാ ‘‘പണ്ഡകോ, ഭിക്ഖവേ, അനുപസമ്പന്നോ ന ഉപസമ്പാദേതബ്ബോ’’തിആദിനാ നയേന ഉപസമ്പദവസേനേവ അഭിലാപോ കതോ. ഥേയ്യസംവാസകപദേ അസമ്ഭവതോ കിഞ്ചാപി സോ ന കതോ പബ്ബജ്ജാവ തത്ഥ കതാ, സബ്ബത്ഥ പന ഉപസമ്പദാഭിലാപേന അധിപ്പേതാ തദനുഭാവതോ. ഉപസമ്പദായ പബ്ബജ്ജായ വാരിതായ ഉപസമ്പദാ വാരിതാ ഹോതീതി കത്വാ. തഥാ ഇധ ഉപസമ്പദാധികാരേ വത്തമാനേ ഉപസമ്പദാഭിലാപം ഉപച്ഛിന്ദിത്വാ ഉപസമ്പദമേവ സന്ധായ പബ്ബജ്ജാഭിലാപോ കതോതി വേദിതബ്ബോ. കാമം സോ ന കത്തബ്ബോ, മൂഗപദേ അസമ്ഭവതോ തസ്സ വസേന ആദിതോ പട്ഠായ ഉപസമ്പദാഭിലാപോവ കത്തബ്ബോ വിയ ദിസ്സതി, തഥാപി തസ്സേവ മൂഗപദസ്സ വസേന ആദിതോ പട്ഠായ പബ്ബജ്ജാഭിലാപോവ കതോ മിച്ഛാഗഹണനിവാരണത്ഥം. കഥം? ‘‘മൂഗോ, ഭിക്ഖവേ, അപ്പത്തോ ഓസാരണം, തഞ്ചേ സങ്ഘോ ഓസാരേതി, സോസാരിതോ’’തി (മഹാവ॰ ൩൯൬) വചനതോ മൂഗോ ഉപസമ്പന്നോ ഹോതീതി സിദ്ധം. സോ ‘‘കേവലം ഉപസമ്പന്നോവ ഹോതി, ന പന പബ്ബജിതോ തസ്സ പബ്ബജ്ജായ അസമ്ഭവതോ’’തി മിച്ഛാഗാഹോ ഹോതി. തം പരിച്ചജാപേത്വാ യോ ഉപസമ്പന്നോ, സോ പബ്ബജിതോവ ഹോതി. പബ്ബജിതോ പന അത്ഥി കോചി ഉപസമ്പന്നോ, അത്ഥി കോചി അനുപസമ്പന്നോ. ഇമം സമ്മാഗാഹം ഉപ്പാദേതി ഭഗവാതി വേദിതബ്ബം.

    119. Idaṃ tāva sabbathā hotu, ‘‘mūgaṃ pabbājenti, badhiraṃ pabbājentī’’ti idaṃ kathaṃ sambhavitumarahati ādito paṭṭhāya ‘‘anujānāmi, bhikkhave, imehi tīhi saraṇagamanehi pabbajja’’ntiādinā (mahāva. 34) anuññātattāti? Vuccate – ‘‘evañca pana, bhikkhave, pabbājetabboti. Evaṃ vadehīti vattabbo…pe… tatiyampi saṅghaṃ saraṇaṃ gacchāmī’’ti ettha ‘‘evaṃ vadehīti vattabbo’’ti imassa vacanassa micchā atthaṃ gahetvā mūgaṃ pabbājesuṃ. ‘‘Evaṃ vadehī’’ti taṃ pabbajjāpekkhaṃ āṇāpetvā sayaṃ upajjhāyena vattabbo ‘‘tatiyaṃ saṅghaṃ saraṇaṃ gacchāmī’’ti, so pabbajjāpekkho tathā āṇatto upajjhāyavacanassa anu anu vadatu vā, mā vā, tattha tattha bhagavā ‘‘kāyena viññāpeti, vācāya viññāpeti, kāyena vācāya viññāpeti, gahito hoti upajjhāyo. Dinno hoti chando. Dinnā hoti pārisuddhi. Dinnā hoti pavāraṇā’’ti vadati. Tadanumānena vā kāyena tena pabbajjāpekkhena viññattaṃ hoti saraṇagamananti vā lokepi kāyena viññāpento ‘‘evaṃ vadatī’’ti vuccati, taṃ pariyāyaṃ gahetvā mūgaṃ pabbājentīti veditabbaṃ. Porāṇagaṇṭhipade ‘‘mūgaṃ kathaṃ pabbājentī’ti pucchaṃ katvā tassa kāyappasādasambhavato kāyena pahāraṃ datvā hatthamuddāya viññāpetvā pabbājesu’’nti vuttaṃ. Kiṃ bahunā, ayaṃ panettha sāro – yathā pubbe pabbajjādhikāre vattamāne pabbajjābhilāpaṃ upacchinditvā ‘‘paṇḍako, bhikkhave, anupasampanno na upasampādetabbo’’tiādinā nayena upasampadavaseneva abhilāpo kato. Theyyasaṃvāsakapade asambhavato kiñcāpi so na kato pabbajjāva tattha katā, sabbattha pana upasampadābhilāpena adhippetā tadanubhāvato. Upasampadāya pabbajjāya vāritāya upasampadā vāritā hotīti katvā. Tathā idha upasampadādhikāre vattamāne upasampadābhilāpaṃ upacchinditvā upasampadameva sandhāya pabbajjābhilāpo katoti veditabbo. Kāmaṃ so na kattabbo, mūgapade asambhavato tassa vasena ādito paṭṭhāya upasampadābhilāpova kattabbo viya dissati, tathāpi tasseva mūgapadassa vasena ādito paṭṭhāya pabbajjābhilāpova kato micchāgahaṇanivāraṇatthaṃ. Kathaṃ? ‘‘Mūgo, bhikkhave, appatto osāraṇaṃ, tañce saṅgho osāreti, sosārito’’ti (mahāva. 396) vacanato mūgo upasampanno hotīti siddhaṃ. So ‘‘kevalaṃ upasampannova hoti, na pana pabbajito tassa pabbajjāya asambhavato’’ti micchāgāho hoti. Taṃ pariccajāpetvā yo upasampanno, so pabbajitova hoti. Pabbajito pana atthi koci upasampanno, atthi koci anupasampanno. Imaṃ sammāgāhaṃ uppādeti bhagavāti veditabbaṃ.

    അപിച തേസം ഹത്ഥച്ഛിന്നാദീനം പബ്ബജിതാനം സുപബ്ബജിതഭാവദീപനത്ഥം, പബ്ബജ്ജാഭാവാസങ്കാനിവാരണത്ഥഞ്ചേത്ഥ പബ്ബജ്ജാഭിലാപോ കതോ. കഥം? ‘‘ന, ഭിക്ഖവേ, ഹത്ഥച്ഛിന്നോ പബ്ബാജേതബ്ബോ’’തിആദിനാ പടിക്ഖേപേന, ‘‘പബ്ബജിതാ സുപബ്ബജിതാ’’തി വുത്തട്ഠാനാഭാവേന ച തേസം പബ്ബജ്ജാഭാവപ്പസങ്കാ ഭവേയ്യ. യഥാ പസങ്കാഭവേ, തഥാ പസങ്കം ഠപേയ്യ. ഖന്ധകേ ഉപസമ്പദം സന്ധായ ‘‘ഹത്ഥച്ഛിന്നോ, ഭിക്ഖവേ, അപ്പത്തോ ഓസാരണം, തഞ്ചേ സങ്ഘോ ഓസാരേതി, സോസാരിതോ’’തിആദിനാ നയേന ഭഗവാ നിവാരേതി. തേനേവ പന നയേന പബ്ബജിതാ തേ സബ്ബേപി സുപബ്ബജിതാ ഏവാതി ദീപേതി, അഞ്ഞഥാ സബ്ബേപേതേ ഉപസമ്പന്നാവ ഹോന്തി, ന പബ്ബജിതാതി അയമനിട്ഠപ്പസങ്ഗോ ആപജ്ജതി. കഥം? ‘‘ഹത്ഥച്ഛിന്നോ, ഭിക്ഖവേ, ന പബ്ബാജേതബ്ബോ, പബ്ബജിതോ നാസേതബ്ബോ’’തി വാ ‘‘ന, ഭിക്ഖവേ, ഹത്ഥച്ഛിന്നോ പബ്ബാജേതബ്ബോ, യോ പബ്ബാജേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ, സോ ച അപബ്ബജിതോ’’തി വാ തന്തിയാ ഠപിതായ ചമ്പേയ്യക്ഖന്ധകേ ‘‘സോസാരിതോ’’തി വുത്തത്താ കേവലം ‘‘ഇമേ ഹത്ഥച്ഛിന്നാദയോ ഉപസമ്പന്നാവ ഹോന്തി, ന പബ്ബജിതാ’’തി വാ ‘‘ഉപസമ്പന്നാപി ചേ പബ്ബജിതാ, നാസേതബ്ബാ’’തി വാ അനിട്ഠകോട്ഠാസോ ആപജ്ജതീതി അധിപ്പായോ.

    Apica tesaṃ hatthacchinnādīnaṃ pabbajitānaṃ supabbajitabhāvadīpanatthaṃ, pabbajjābhāvāsaṅkānivāraṇatthañcettha pabbajjābhilāpo kato. Kathaṃ? ‘‘Na, bhikkhave, hatthacchinno pabbājetabbo’’tiādinā paṭikkhepena, ‘‘pabbajitā supabbajitā’’ti vuttaṭṭhānābhāvena ca tesaṃ pabbajjābhāvappasaṅkā bhaveyya. Yathā pasaṅkābhave, tathā pasaṅkaṃ ṭhapeyya. Khandhake upasampadaṃ sandhāya ‘‘hatthacchinno, bhikkhave, appatto osāraṇaṃ, tañce saṅgho osāreti, sosārito’’tiādinā nayena bhagavā nivāreti. Teneva pana nayena pabbajitā te sabbepi supabbajitā evāti dīpeti, aññathā sabbepete upasampannāva honti, na pabbajitāti ayamaniṭṭhappasaṅgo āpajjati. Kathaṃ? ‘‘Hatthacchinno, bhikkhave, na pabbājetabbo, pabbajito nāsetabbo’’ti vā ‘‘na, bhikkhave, hatthacchinno pabbājetabbo, yo pabbājeyya, āpatti dukkaṭassa, so ca apabbajito’’ti vā tantiyā ṭhapitāya campeyyakkhandhake ‘‘sosārito’’ti vuttattā kevalaṃ ‘‘ime hatthacchinnādayo upasampannāva honti, na pabbajitā’’ti vā ‘‘upasampannāpi ce pabbajitā, nāsetabbā’’ti vā aniṭṭhakoṭṭhāso āpajjatīti adhippāyo.

    ഇദം പനേത്ഥ വിചാരേതബ്ബം – ‘‘സോ ച അപബ്ബജിതോ’’തി വചനാഭാവതോ മൂഗസ്സ പബ്ബജ്ജസിദ്ധിപ്പസങ്ഗതോ പബ്ബജ്ജാപി ഏകതോസുദ്ധിയാ ഹോതീതി അയമനിട്ഠകോട്ഠാസോ കഥം നാപജ്ജതീതി? പബ്ബജ്ജാഭിലാപേന ഉപസമ്പദാ ഇധാധിപ്പേതാതി സമ്മാഗാഹേന നാപജ്ജതി, അഞ്ഞഥാ യഥാബ്യഞ്ജനം അത്ഥേ ഗഹിതേ യഥാപഞ്ഞത്തദുക്കടാഭാവസങ്ഖാതോ അപരോപി അനിട്ഠകോട്ഠാസോ ആപജ്ജതി. കഥം? ‘‘ന, ഭിക്ഖവേ, മൂഗോ പബ്ബാജേതബ്ബോ, യോ പബ്ബാജേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി വുത്തദുക്കടം പബ്ബജ്ജപരിയോസാനേ ഹോതി, ന തസ്സാവിപ്പകതായ. പുബ്ബപയോഗദുക്കടമേവ ഹി പഠമം ആപജ്ജതി , തസ്മാ മൂഗസ്സ പബ്ബജ്ജപരിയോസാനസ്സേവ അഭാവതോ ഇമസ്സ ദുക്കടസ്സ ഓകാസോ ച സബ്ബകാലം ന സമ്ഭവേയ്യ. ഉപസമ്പദാവസേന പന അത്ഥേ ഗഹിതേ സമ്ഭവതി കമ്മനിപ്ഫത്തിതോ. തേനേവ പാളിയം ‘‘ന, ഭിക്ഖവേ, പണ്ഡകോ ഉപസമ്പാദേതബ്ബോ, യോ ഉപസമ്പാദേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി ദുക്കടം ന പഞ്ഞത്തം. അപഞ്ഞത്തത്താ പുബ്ബപയോഗദുക്കടമേവ ചേത്ഥ സമ്ഭവതി, നേതരം, ഏത്താവതാ സിദ്ധമേതം ‘‘പബ്ബജ്ജാഭിലാപേന ഉപസമ്പദാ ച തത്ഥ അധിപ്പേതാ, ന പബ്ബജ്ജാ’’തി.

    Idaṃ panettha vicāretabbaṃ – ‘‘so ca apabbajito’’ti vacanābhāvato mūgassa pabbajjasiddhippasaṅgato pabbajjāpi ekatosuddhiyā hotīti ayamaniṭṭhakoṭṭhāso kathaṃ nāpajjatīti? Pabbajjābhilāpena upasampadā idhādhippetāti sammāgāhena nāpajjati, aññathā yathābyañjanaṃ atthe gahite yathāpaññattadukkaṭābhāvasaṅkhāto aparopi aniṭṭhakoṭṭhāso āpajjati. Kathaṃ? ‘‘Na, bhikkhave, mūgo pabbājetabbo, yo pabbājeyya, āpatti dukkaṭassā’’ti vuttadukkaṭaṃ pabbajjapariyosāne hoti, na tassāvippakatāya. Pubbapayogadukkaṭameva hi paṭhamaṃ āpajjati , tasmā mūgassa pabbajjapariyosānasseva abhāvato imassa dukkaṭassa okāso ca sabbakālaṃ na sambhaveyya. Upasampadāvasena pana atthe gahite sambhavati kammanipphattito. Teneva pāḷiyaṃ ‘‘na, bhikkhave, paṇḍako upasampādetabbo, yo upasampādeyya, āpatti dukkaṭassā’’ti dukkaṭaṃ na paññattaṃ. Apaññattattā pubbapayogadukkaṭameva cettha sambhavati, netaraṃ, ettāvatā siddhametaṃ ‘‘pabbajjābhilāpena upasampadā ca tattha adhippetā, na pabbajjā’’ti.

    ഏത്ഥാഹ – സാമണേരപബ്ബജ്ജാ ന കായപയോഗതോ ഹോതീതി കഥം പഞ്ഞായതീതി? വുച്ചതേ – കായേന വിഞ്ഞാപേതീതിആദിത്തികാദസ്സനതോ. ഹോതി ചേത്ഥ –

    Etthāha – sāmaṇerapabbajjā na kāyapayogato hotīti kathaṃ paññāyatīti? Vuccate – kāyena viññāpetītiādittikādassanato. Hoti cettha –

    ‘‘അപ്പേവ സസകോ കോചി, പതിട്ഠേയ്യ മഹണ്ണവേ;

    ‘‘Appeva sasako koci, patiṭṭheyya mahaṇṇave;

    ന ത്വേവ ചതുഗമ്ഭീരേ, ദുഗ്ഗാഹോ വിനയണ്ണവേ’’തി.

    Na tveva catugambhīre, duggāho vinayaṇṇave’’ti.

    ബ്രഹ്മുജുഗത്തോതി ഏത്ഥ ‘‘നിദ്ദോസത്ഥേ, സേട്ഠത്ഥേ ച ബ്രഹ്മ-സദ്ദം ഗഹേത്വാ നിദ്ദോസം ഹുത്വാ ഉജു ഗത്തം യസ്സ സോ ബ്രഹ്മുജുഗത്തോ’’തി ലിഖിതം. അഥ വാ കാമഭോഗിത്താ ദേവിന്ദാദയോ ഉപമാവസേന അഗ്ഗഹേത്വാ ബ്രഹ്മാ വിയ ഉജുഗത്തോ ബ്രഹ്മുജുഗത്തോ. മഹാകുച്ഛിതോ ഘടോ മഹാകുച്ഛിഘടോ. തേന സമാനോ വുച്ചതി ‘‘മഹാകുച്ഛിഘടസദിസോ’’തി. ഗലഗണ്ഡീതി ദേസനാമത്തമേവേതന്തി കഥം പഞ്ഞായതീതി? ‘‘ന, ഭിക്ഖവേ, പഞ്ചഹി ആബാധേഹി ഫുട്ഠോ പബ്ബാജേതബ്ബോ’’തി വചനതോ. കിലാസോപി ഇധാധിപ്പേതോതി ന കേവലം സോ ഏവേകോ, കിന്തു പഞ്ചഹി ആബാധേഹി ഫുട്ഠോ, പാളിയം ആഗതാ രാജഭടാദയോ ദാസപരിയോസാനാ, രാഹുലവത്ഥുമ്ഹി ആഗതാ അനനുഞ്ഞാതമാതാപിതരോ ചാതി ദസപി ജനാ ഇധാധിപ്പേതാ. തദത്ഥദീപനത്ഥമേവ ലിഖിതകകസാഹതലക്ഖണാഹതേ പുബ്ബേ വുത്തേപി ആനേത്വാ ഉപാലിത്ഥേരോ ഇധ ഹത്ഥച്ഛിന്നപാളിയം ആഹ. തേനേവ ചമ്പേയ്യക്ഖന്ധകേ ‘‘അത്ഥി, ഭിക്ഖവേ, പുഗ്ഗലോ അപ്പത്തോ ഓസാരണം, തഞ്ചേ സങ്ഘോ ഓസാരേതി, ഏകച്ചോ സോസാരിതോ, ഏകച്ചോ ദോസാരിതോ’’തി (മഹാവ॰ ൩൯൬) ഇമസ്സ വിഭങ്ഗേ ‘‘പഞ്ചഹി ആബാധേഹി ഫുട്ഠാ, രാജഭടാ, ചോരകാരഭേദകഇണായികദാസാ, അനനുഞ്ഞാതമാതാപിതരോ ചാ’’തി സത്ത ജനാ ന ഗഹിതാ, ന ച ലബ്ഭന്തി, അഞ്ഞഥാ ഇമേപി തസ്സ വിഭങ്ഗേ വത്തബ്ബാ സിയും. ന വത്തബ്ബാ തത്ഥ അഭബ്ബത്താതി ചേ? ഏവം സന്തേ ‘‘സങ്ഘോ ഓസാരേതി, ഏകച്ചോ ദോസാരിതോ’’തി ഇമസ്സ വിഭങ്ഗേ വത്തബ്ബാ പണ്ഡകാദയോ വിയ, ന ച വുത്താ. ഉഭയത്ഥ അവുത്തത്താ ന ചിമേ അനുഭയാ ഭവിതുമരഹന്തി, തസ്മാ അവുത്താനമേവ ദസന്നം യഥാവുത്താനം സങ്ഗണ്ഹനത്ഥം പുന ലിഖിതകാദയോ വുത്താതി. അഥ കിമത്ഥം തേ ഇധ ഉപ്പടിപാടിയാ വുത്താതി? ഇണായികദാസാനം സോസാരിതഭാവേപി ഇണായികദാസാ സാമികാനം ദാതബ്ബാതി തദധീനഭാവദസ്സനത്ഥം. തേനേവ തത്ഥ വുത്തം ‘‘പലാതോപി ആനേത്വാ ദാതബ്ബോ’’തിആദി. യോ പനേത്ഥ ചോരോ കതകമ്മോ പബ്ബജതി, രാജഭടോ വാ സചേ കതദോസോ, ഇണായികഗ്ഗഹണേനേവ ഗഹിതോതി വേദിതബ്ബോ. അഥ വാ യഥാവുത്തലക്ഖണോ സബ്ബോപി ഇണായികദാസാനം ‘‘സോസാരിതോ’’തി വത്തബ്ബാരഹോ ന ഹോതീതി കത്വാ തേസം പരിവജ്ജനത്ഥം ഉപ്പടിപാടിയാ ദേസനാ ഉപരി ആരോഹതി, ന ഹേട്ഠാതി ദീപനതോ. ലിഖിതകോ ‘‘സോസാരിതോ’’തി വുത്തത്താ ദേസന്തരം നേതബ്ബോ. തഥാകാരഭേദകാദയോപീതി വേദിതബ്ബം.

    Brahmujugattoti ettha ‘‘niddosatthe, seṭṭhatthe ca brahma-saddaṃ gahetvā niddosaṃ hutvā uju gattaṃ yassa so brahmujugatto’’ti likhitaṃ. Atha vā kāmabhogittā devindādayo upamāvasena aggahetvā brahmā viya ujugatto brahmujugatto. Mahākucchito ghaṭo mahākucchighaṭo. Tena samāno vuccati ‘‘mahākucchighaṭasadiso’’ti. Galagaṇḍīti desanāmattamevetanti kathaṃ paññāyatīti? ‘‘Na, bhikkhave, pañcahi ābādhehi phuṭṭho pabbājetabbo’’ti vacanato. Kilāsopi idhādhippetoti na kevalaṃ so eveko, kintu pañcahi ābādhehi phuṭṭho, pāḷiyaṃ āgatā rājabhaṭādayo dāsapariyosānā, rāhulavatthumhi āgatā ananuññātamātāpitaro cāti dasapi janā idhādhippetā. Tadatthadīpanatthameva likhitakakasāhatalakkhaṇāhate pubbe vuttepi ānetvā upālitthero idha hatthacchinnapāḷiyaṃ āha. Teneva campeyyakkhandhake ‘‘atthi, bhikkhave, puggalo appatto osāraṇaṃ, tañce saṅgho osāreti, ekacco sosārito, ekacco dosārito’’ti (mahāva. 396) imassa vibhaṅge ‘‘pañcahi ābādhehi phuṭṭhā, rājabhaṭā, corakārabhedakaiṇāyikadāsā, ananuññātamātāpitaro cā’’ti satta janā na gahitā, na ca labbhanti, aññathā imepi tassa vibhaṅge vattabbā siyuṃ. Na vattabbā tattha abhabbattāti ce? Evaṃ sante ‘‘saṅgho osāreti, ekacco dosārito’’ti imassa vibhaṅge vattabbā paṇḍakādayo viya, na ca vuttā. Ubhayattha avuttattā na cime anubhayā bhavitumarahanti, tasmā avuttānameva dasannaṃ yathāvuttānaṃ saṅgaṇhanatthaṃ puna likhitakādayo vuttāti. Atha kimatthaṃ te idha uppaṭipāṭiyā vuttāti? Iṇāyikadāsānaṃ sosāritabhāvepi iṇāyikadāsā sāmikānaṃ dātabbāti tadadhīnabhāvadassanatthaṃ. Teneva tattha vuttaṃ ‘‘palātopi ānetvā dātabbo’’tiādi. Yo panettha coro katakammo pabbajati, rājabhaṭo vā sace katadoso, iṇāyikaggahaṇeneva gahitoti veditabbo. Atha vā yathāvuttalakkhaṇo sabbopi iṇāyikadāsānaṃ ‘‘sosārito’’ti vattabbāraho na hotīti katvā tesaṃ parivajjanatthaṃ uppaṭipāṭiyā desanā upari ārohati, na heṭṭhāti dīpanato. Likhitako ‘‘sosārito’’ti vuttattā desantaraṃ netabbo. Tathākārabhedakādayopīti veditabbaṃ.

    ഏത്താവതാ ഭഗവതാ അത്തനോ ദേസനാകുസലതായ പുബ്ബേ ഗഹിതഗ്ഗഹണേന യഥാവുത്താനം ദസന്നമ്പി പബ്ബജ്ജുപസമ്പദാകമ്മനിപ്ഫത്തി, ഉപ്പടിപാടിവചനേന പുഗ്ഗലവേമത്തതഞ്ച ദേസനായ കോവിദാനം ദീപിതം ഹോതീതി വേദിതബ്ബം. ഹോതി ചേത്ഥ –

    Ettāvatā bhagavatā attano desanākusalatāya pubbe gahitaggahaṇena yathāvuttānaṃ dasannampi pabbajjupasampadākammanipphatti, uppaṭipāṭivacanena puggalavemattatañca desanāya kovidānaṃ dīpitaṃ hotīti veditabbaṃ. Hoti cettha –

    ‘‘വത്തബ്ബയുത്തം വചനേന വത്വാ, അയുത്തമിട്ഠം നയദേസനായ;

    ‘‘Vattabbayuttaṃ vacanena vatvā, ayuttamiṭṭhaṃ nayadesanāya;

    സന്ദീപയന്തം സുഗതസ്സ വാക്യം, ചിത്തം വിചിത്തംവ കരോതിപീ’’തി.

    Sandīpayantaṃ sugatassa vākyaṃ, cittaṃ vicittaṃva karotipī’’ti.

    ഏത്ഥാഹ – ചമ്പേയ്യക്ഖന്ധകേ ഊനവീസതിവസ്സോ ഉഭയത്ഥ അവുത്തത്താ അനുഭയോ സിയാതി? ന സിയാ അവുത്തത്താ ഏവ. യദി ഹി തതിയായ കോടിയാ ഭവിതബ്ബം, സാ അവസ്സം ഭഗവതാ വത്തബ്ബാവ ഹോതി, ന ച വുത്താ, തസ്മാ ന സോ അനുഭയോ ഹോതി. അഥ കതരം പക്ഖം ഭജതീതി? ദോസാരിതപക്ഖം ഭജതി. അഥ കസ്മാ ന വുത്തോതി? സിക്ഖാപദേന പടിസിദ്ധത്താ. ഉപനാഹം ബന്ധിത്വാതി പുന ബന്ധനം കത്വാ. ‘‘നാനാവിധേഹി ഓസധേഹി പാദം ബന്ധിത്വാ ആവാടകേ പവേസേത്വാ കത്തബ്ബവിധാനസ്സേതം അധിവചന’’ന്തി ലിഖിതം. കപ്പസീസോ വാ ഹത്ഥീ വിയ. ഗോഭത്തനാളികാ നാമ ഗുന്നം ഭത്തപാനത്ഥം കതനാളികാ. ഉപക്കമുഖോ നാമ കുധിതമുഖോ വുച്ചതി, വാതണ്ഡികോ നാമ അണ്ഡകേസു വുഡ്ഢിരോഗേന സമന്നാഗതോ. വികടോ നാമ തിരിയം ഗമനകപാദേഹി സമന്നാഗതോ. ‘‘ഗുണി കുണീ’’തി ദുവിധോ കിര പാഠോ. യേസഞ്ച പബ്ബജ്ജാ പടിക്ഖിത്താ, ഉപസമ്പദാപി തേസം പടിക്ഖിത്താവാതിആദി യസ്മാ ഹത്ഥച്ഛിന്നാദയോ ഉപസമ്പദാവസേനേവ വുത്താ, തസ്മാ തേ ഏവ ഹത്ഥച്ഛിന്നാദയോ സന്ധായാഹ.

    Etthāha – campeyyakkhandhake ūnavīsativasso ubhayattha avuttattā anubhayo siyāti? Na siyā avuttattā eva. Yadi hi tatiyāya koṭiyā bhavitabbaṃ, sā avassaṃ bhagavatā vattabbāva hoti, na ca vuttā, tasmā na so anubhayo hoti. Atha kataraṃ pakkhaṃ bhajatīti? Dosāritapakkhaṃ bhajati. Atha kasmā na vuttoti? Sikkhāpadena paṭisiddhattā. Upanāhaṃ bandhitvāti puna bandhanaṃ katvā. ‘‘Nānāvidhehi osadhehi pādaṃ bandhitvā āvāṭake pavesetvā kattabbavidhānassetaṃ adhivacana’’nti likhitaṃ. Kappasīso vā hatthī viya. Gobhattanāḷikā nāma gunnaṃ bhattapānatthaṃ katanāḷikā. Upakkamukho nāma kudhitamukho vuccati, vātaṇḍiko nāma aṇḍakesu vuḍḍhirogena samannāgato. Vikaṭo nāma tiriyaṃ gamanakapādehi samannāgato. ‘‘Guṇi kuṇī’’ti duvidho kira pāṭho. Yesañca pabbajjā paṭikkhittā, upasampadāpi tesaṃ paṭikkhittāvātiādi yasmā hatthacchinnādayo upasampadāvaseneva vuttā, tasmā te eva hatthacchinnādayo sandhāyāha.

    ഹത്ഥച്ഛിന്നാദിവത്ഥുകഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Hatthacchinnādivatthukathāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / വിനയപിടക • Vinayapiṭaka / മഹാവഗ്ഗപാളി • Mahāvaggapāḷi / ൫൭. നപബ്ബാജേതബ്ബദ്വത്തിംസവാരോ • 57. Napabbājetabbadvattiṃsavāro

    അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / വിനയപിടക (അട്ഠകഥാ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / മഹാവഗ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ഹത്ഥച്ഛിന്നാദിവത്ഥുകഥാ • Hatthacchinnādivatthukathā

    ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / സാരത്ഥദീപനീ-ടീകാ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ഹത്ഥച്ഛിന്നാദിവത്ഥുകഥാവണ്ണനാ • Hatthacchinnādivatthukathāvaṇṇanā

    ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വിമതിവിനോദനീ-ടീകാ • Vimativinodanī-ṭīkā / ഹത്ഥച്ഛിന്നാദിവത്ഥുകഥാവണ്ണനാ • Hatthacchinnādivatthukathāvaṇṇanā

    ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / പാചിത്യാദിയോജനാപാളി • Pācityādiyojanāpāḷi / ൫൭. ഹത്ഥച്ഛിന്നാദിവത്ഥുകഥാ • 57. Hatthacchinnādivatthukathā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact