Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya |
૫. હત્થકસુત્તં
5. Hatthakasuttaṃ
૩૫. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા આળવિયં વિહરતિ ગોમગ્ગે સિંસપાવને પણ્ણસન્થરે. અથ ખો હત્થકો આળવકો જઙ્ઘાવિહારં અનુચઙ્કમમાનો અનુવિચરમાનો અદ્દસ ભગવન્તં ગોમગ્ગે સિંસપાવને પણ્ણસન્થરે નિસિન્નં. દિસ્વા યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો હત્થકો આળવકો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘કચ્ચિ, ભન્તે, ભગવા સુખમસયિત્થા’’તિ? ‘‘એવં , કુમાર, સુખમસયિત્થં. યે ચ પન લોકે સુખં સેન્તિ, અહં તેસં અઞ્ઞતરો’’તિ.
35. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā āḷaviyaṃ viharati gomagge siṃsapāvane paṇṇasanthare. Atha kho hatthako āḷavako jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno anuvicaramāno addasa bhagavantaṃ gomagge siṃsapāvane paṇṇasanthare nisinnaṃ. Disvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho hatthako āḷavako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kacci, bhante, bhagavā sukhamasayitthā’’ti? ‘‘Evaṃ , kumāra, sukhamasayitthaṃ. Ye ca pana loke sukhaṃ senti, ahaṃ tesaṃ aññataro’’ti.
‘‘સીતા, ભન્તે, હેમન્તિકા રત્તિ, અન્તરટ્ઠકો હિમપાતસમયો, ખરા ગોકણ્ટકહતા ભૂમિ, તનુકો પણ્ણસન્થરો, વિરળાનિ રુક્ખસ્સ પત્તાનિ, સીતાનિ કાસાયાનિ વત્થાનિ, સીતો ચ વેરમ્ભો વાતો વાયતિ. અથ ચ પન ભગવા એવમાહ – ‘એવં, કુમાર, સુખમસયિત્થં. યે ચ પન લોકે સુખં સેન્તિ, અહં તેસં અઞ્ઞતરો’’’તિ.
‘‘Sītā, bhante, hemantikā ratti, antaraṭṭhako himapātasamayo, kharā gokaṇṭakahatā bhūmi, tanuko paṇṇasantharo, viraḷāni rukkhassa pattāni, sītāni kāsāyāni vatthāni, sīto ca verambho vāto vāyati. Atha ca pana bhagavā evamāha – ‘evaṃ, kumāra, sukhamasayitthaṃ. Ye ca pana loke sukhaṃ senti, ahaṃ tesaṃ aññataro’’’ti.
‘‘તેન હિ, કુમાર, તઞ્ઞેવેત્થ પટિપુચ્છિસ્સામિ. યથા તે ખમેય્ય તથા નં બ્યાકરેય્યાસિ. તં કિં મઞ્ઞસિ, કુમાર, ઇધસ્સ ગહપતિસ્સ વા ગહપતિપુત્તસ્સ વા કૂટાગારં ઉલ્લિત્તાવલિત્તં નિવાતં ફુસિતગ્ગળં પિહિતવાતપાનં. તત્રસ્સ પલ્લઙ્કો ગોનકત્થતો પટિકત્થતો પટલિકત્થતો કદલિમિગપવરપચ્ચત્થરણો 1 સઉત્તરચ્છદો ઉભતો લોહિતકૂપધાનો; તેલપ્પદીપો ચેત્થ ઝાયેય્ય 2; ચતસ્સો ચ 3 પજાપતિયો મનાપામનાપેન પચ્ચુપટ્ઠિતા અસ્સુ. તં કિં મઞ્ઞસિ, કુમાર, સુખં વા સો સયેય્ય નો વા? કથં વા તે એત્થ હોતી’’તિ? ‘‘સુખં સો, ભન્તે, સયેય્ય. યે ચ પન લોકે સુખં સેન્તિ, સો તેસં અઞ્ઞતરો’’તિ.
‘‘Tena hi, kumāra, taññevettha paṭipucchissāmi. Yathā te khameyya tathā naṃ byākareyyāsi. Taṃ kiṃ maññasi, kumāra, idhassa gahapatissa vā gahapatiputtassa vā kūṭāgāraṃ ullittāvalittaṃ nivātaṃ phusitaggaḷaṃ pihitavātapānaṃ. Tatrassa pallaṅko gonakatthato paṭikatthato paṭalikatthato kadalimigapavarapaccattharaṇo 4 sauttaracchado ubhato lohitakūpadhāno; telappadīpo cettha jhāyeyya 5; catasso ca 6 pajāpatiyo manāpāmanāpena paccupaṭṭhitā assu. Taṃ kiṃ maññasi, kumāra, sukhaṃ vā so sayeyya no vā? Kathaṃ vā te ettha hotī’’ti? ‘‘Sukhaṃ so, bhante, sayeyya. Ye ca pana loke sukhaṃ senti, so tesaṃ aññataro’’ti.
‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, કુમાર, અપિ નુ તસ્સ ગહપતિસ્સ વા ગહપતિપુત્તસ્સ વા ઉપ્પજ્જેય્યું રાગજા પરિળાહા કાયિકા વા ચેતસિકા વા યેહિ સો રાગજેહિ પરિળાહેહિ પરિડય્હમાનો દુક્ખં સયેય્યા’’તિ? ‘‘એવં, ભન્તે’’તિ.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, kumāra, api nu tassa gahapatissa vā gahapatiputtassa vā uppajjeyyuṃ rāgajā pariḷāhā kāyikā vā cetasikā vā yehi so rāgajehi pariḷāhehi pariḍayhamāno dukkhaṃ sayeyyā’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’ti.
‘‘યેહિ ખો સો, કુમાર, ગહપતિ વા ગહપતિપુત્તો વા રાગજેહિ પરિળાહેહિ પરિડય્હમાનો દુક્ખં સયેય્ય, સો રાગો તથાગતસ્સ પહીનો ઉચ્છિન્નમૂલો તાલાવત્થુકતો અનભાવઙ્કતો આયતિં અનુપ્પાદધમ્મો. તસ્માહં સુખમસયિત્થં.
‘‘Yehi kho so, kumāra, gahapati vā gahapatiputto vā rāgajehi pariḷāhehi pariḍayhamāno dukkhaṃ sayeyya, so rāgo tathāgatassa pahīno ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṅkato āyatiṃ anuppādadhammo. Tasmāhaṃ sukhamasayitthaṃ.
‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, કુમાર, અપિ નુ તસ્સ ગહપતિસ્સ વા ગહપતિપુત્તસ્સ વા ઉપ્પજ્જેય્યું દોસજા પરિળાહા…પે॰… મોહજા પરિળાહા કાયિકા વા ચેતસિકા વા યેહિ સો મોહજેહિ પરિળાહેહિ પરિડય્હમાનો દુક્ખં સયેય્યા’’તિ? ‘‘એવં, ભન્તે’’તિ.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, kumāra, api nu tassa gahapatissa vā gahapatiputtassa vā uppajjeyyuṃ dosajā pariḷāhā…pe… mohajā pariḷāhā kāyikā vā cetasikā vā yehi so mohajehi pariḷāhehi pariḍayhamāno dukkhaṃ sayeyyā’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’ti.
‘‘યે હિ ખો સો, કુમાર, ગહપતિ વા ગહપતિપુત્તો વા મોહજેહિ પરિળાહેહિ પરિડય્હમાનો દુક્ખં સયેય્ય, સો મોહો તથાગતસ્સ પહીનો ઉચ્છિન્નમૂલો તાલાવત્થુકતો અનભાવઙ્કતો આયતિં અનુપ્પાદધમ્મો. તસ્માહં સુખમસયિત્થ’’ન્તિ.
‘‘Ye hi kho so, kumāra, gahapati vā gahapatiputto vā mohajehi pariḷāhehi pariḍayhamāno dukkhaṃ sayeyya, so moho tathāgatassa pahīno ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṅkato āyatiṃ anuppādadhammo. Tasmāhaṃ sukhamasayittha’’nti.
‘‘સબ્બા આસત્તિયો છેત્વા, વિનેય્ય હદયે દરં;
‘‘Sabbā āsattiyo chetvā, vineyya hadaye daraṃ;
ઉપસન્તો સુખં સેતિ, સન્તિં પપ્પુય્ય ચેતસો’’તિ. પઞ્ચમં;
Upasanto sukhaṃ seti, santiṃ pappuyya cetaso’’ti. pañcamaṃ;
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ૫. હત્થકસુત્તવણ્ણના • 5. Hatthakasuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ૫. હત્થકસુત્તવણ્ણના • 5. Hatthakasuttavaṇṇanā