Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya |
૫. હત્થકસુત્તં
5. Hatthakasuttaṃ
૧૨૮. એકં સમયં ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામે. અથ ખો હત્થકો દેવપુત્તો અભિક્કન્તાય રત્તિયા અભિક્કન્તવણ્ણો કેવલકપ્પં જેતવનં ઓભાસેત્વા યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા – ‘‘ભગવતો પુરતો ઠસ્સામી’’તિ ઓસીદતિમેવ સંસીદતિમેવ 1, ન સક્કોતિ સણ્ઠાતું. સેય્યથાપિ નામ સપ્પિ વા તેલં વા વાલુકાય આસિત્તં ઓસીદતિમેવ સંસીદતિમેવ, ન સણ્ઠાતિ; એવમેવં હત્થકો દેવપુત્તો – ‘‘ભગવતો પુરતો ઠસ્સામી’’તિ ઓસીદતિમેવ સંસીદતિમેવ, ન સક્કોતિ સણ્ઠાતું.
128. Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho hatthako devaputto abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇo kevalakappaṃ jetavanaṃ obhāsetvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā – ‘‘bhagavato purato ṭhassāmī’’ti osīdatimeva saṃsīdatimeva 2, na sakkoti saṇṭhātuṃ. Seyyathāpi nāma sappi vā telaṃ vā vālukāya āsittaṃ osīdatimeva saṃsīdatimeva, na saṇṭhāti; evamevaṃ hatthako devaputto – ‘‘bhagavato purato ṭhassāmī’’ti osīdatimeva saṃsīdatimeva, na sakkoti saṇṭhātuṃ.
અથ ખો ભગવા હત્થકં દેવપુત્તં એતદવોચ – ‘‘ઓળારિકં, હત્થક, અત્તભાવં અભિનિમ્મિનાહી’’તિ . ‘‘એવં, ભન્તે’’તિ, ખો હત્થકો દેવપુત્તો ભગવતો પટિસ્સુત્વા ઓળારિકં અત્તભાવં અભિનિમ્મિનિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં અટ્ઠાસિ. એકમન્તં ઠિતં ખો હત્થકં દેવપુત્તં ભગવા એતદવોચ –
Atha kho bhagavā hatthakaṃ devaputtaṃ etadavoca – ‘‘oḷārikaṃ, hatthaka, attabhāvaṃ abhinimmināhī’’ti . ‘‘Evaṃ, bhante’’ti, kho hatthako devaputto bhagavato paṭissutvā oḷārikaṃ attabhāvaṃ abhinimminitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho hatthakaṃ devaputtaṃ bhagavā etadavoca –
‘‘યે તે, હત્થક, ધમ્મા પુબ્બે મનુસ્સભૂતસ્સ પવત્તિનો અહેસું, અપિ નુ તે તે ધમ્મા એતરહિ પવત્તિનો’’તિ? ‘‘યે ચ મે, ભન્તે, ધમ્મા પુબ્બે મનુસ્સભૂતસ્સ પવત્તિનો અહેસું, તે ચ મે ધમ્મા એતરહિ પવત્તિનો; યે ચ મે, ભન્તે, ધમ્મા પુબ્બે મનુસ્સભૂતસ્સ નપ્પવત્તિનો અહેસું, તે ચ મે ધમ્મા એતરહિ પવત્તિનો. સેય્યથાપિ, ભન્તે, ભગવા એતરહિ આકિણ્ણો વિહરતિ ભિક્ખૂહિ ભિક્ખુનીહિ ઉપાસકેહિ ઉપાસિકાહિ રાજૂહિ રાજમહામત્તેહિ તિત્થિયેહિ તિત્થિયસાવકેહિ; એવમેવં ખો અહં, ભન્તે, આકિણ્ણો વિહરામિ દેવપુત્તેહિ. દૂરતોપિ, ભન્તે, દેવપુત્તા આગચ્છન્તિ હત્થકસ્સ દેવપુત્તસ્સ સન્તિકે ‘ધમ્મં સોસ્સામા’તિ. તિણ્ણાહં, ભન્તે, ધમ્માનં અતિત્તો અપ્પટિવાનો કાલઙ્કતો. કતમેસં તિણ્ણં? ભગવતો અહં, ભન્તે, દસ્સનસ્સ અતિત્તો અપ્પટિવાનો કાલઙ્કતો; સદ્ધમ્મસવનસ્સાહં, ભન્તે, અતિત્તો અપ્પટિવાનો કાલઙ્કતો; સઙ્ઘસ્સાહં, ભન્તે, ઉપટ્ઠાનસ્સ અતિત્તો અપ્પટિવાનો કાલઙ્કતો. ઇમેસં ખો અહં, ભન્તે, તિણ્ણં ધમ્માનં અતિત્તો અપ્પટિવાનો કાલઙ્કતો’’તિ.
‘‘Ye te, hatthaka, dhammā pubbe manussabhūtassa pavattino ahesuṃ, api nu te te dhammā etarahi pavattino’’ti? ‘‘Ye ca me, bhante, dhammā pubbe manussabhūtassa pavattino ahesuṃ, te ca me dhammā etarahi pavattino; ye ca me, bhante, dhammā pubbe manussabhūtassa nappavattino ahesuṃ, te ca me dhammā etarahi pavattino. Seyyathāpi, bhante, bhagavā etarahi ākiṇṇo viharati bhikkhūhi bhikkhunīhi upāsakehi upāsikāhi rājūhi rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi; evamevaṃ kho ahaṃ, bhante, ākiṇṇo viharāmi devaputtehi. Dūratopi, bhante, devaputtā āgacchanti hatthakassa devaputtassa santike ‘dhammaṃ sossāmā’ti. Tiṇṇāhaṃ, bhante, dhammānaṃ atitto appaṭivāno kālaṅkato. Katamesaṃ tiṇṇaṃ? Bhagavato ahaṃ, bhante, dassanassa atitto appaṭivāno kālaṅkato; saddhammasavanassāhaṃ, bhante, atitto appaṭivāno kālaṅkato; saṅghassāhaṃ, bhante, upaṭṭhānassa atitto appaṭivāno kālaṅkato. Imesaṃ kho ahaṃ, bhante, tiṇṇaṃ dhammānaṃ atitto appaṭivāno kālaṅkato’’ti.
‘‘નાહં ભગવતો દસ્સનસ્સ, તિત્તિમજ્ઝગા 3 કુદાચનં;
‘‘Nāhaṃ bhagavato dassanassa, tittimajjhagā 4 kudācanaṃ;
સઙ્ઘસ્સ ઉપટ્ઠાનસ્સ, સદ્ધમ્મસવનસ્સ ચ.
Saṅghassa upaṭṭhānassa, saddhammasavanassa ca.
‘‘અધિસીલં સિક્ખમાનો, સદ્ધમ્મસવને રતો;
‘‘Adhisīlaṃ sikkhamāno, saddhammasavane rato;
તિણ્ણં ધમ્માનં અતિત્તો, હત્થકો અવિહં ગતો’’તિ. પઞ્ચમં;
Tiṇṇaṃ dhammānaṃ atitto, hatthako avihaṃ gato’’ti. pañcamaṃ;
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ૫. હત્થકસુત્તવણ્ણના • 5. Hatthakasuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ૫. હત્થકસુત્તવણ્ણના • 5. Hatthakasuttavaṇṇanā