Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / വജിരബുദ്ധി-ടീകാ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
ഹത്ഥിമംസാദിപടിക്ഖേപകഥാവണ്ണനാ
Hatthimaṃsādipaṭikkhepakathāvaṇṇanā
൨൮൧. ഇമേസം …പേ॰… സബ്ബം ന വട്ടതീതി ഇദം ദസന്നമ്പി മനുസ്സമംസാദീനം അകപ്പിയഭാവമത്തപരിദീപനവചനം, നാപത്തിവിഭാഗദസ്സനവചനം. യം കിഞ്ചി ഞത്വാ വാ അഞത്വാ വാ ഖാദന്തസ്സ ആപത്തിയേവാതി ഇദമ്പി അനിയമിതവചനമേവ ‘‘അയം നാമ ആപത്തീ’’തി അവുത്തത്താ . തദുഭയമ്പി ഹേട്ഠാ മനുസ്സാദീനം മംസാദീസു ഥുല്ലച്ചയദുക്കടാപത്തിയോ ഹോന്തീതി ഗഹിതനയേഹി അധിപ്പായോ ജാനിതും സക്കാതി ഏവം വുത്തം. തത്രായം അധിപ്പായോ – യസ്മാ ഏതേസം മനുസ്സാദീനം മംസാദീനി അകപ്പിയാനി, തസ്മാ മനുസ്സാനം മംസാദീസു ഥുല്ലച്ചയാപത്തി. സേസാനം സബ്ബത്ഥ ദുക്കടാപത്തീതി. പാഠേയേവ ഹി ലോഹിതാദിം മംസഗതികം കത്വാ ‘‘ന, ഭിക്ഖവേ, മനുസ്സമംസം…പേ॰… ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി വുത്തം. തത്ഥേവ ഹത്ഥാദീനം മംസാദീസുപി ദുക്കടാപത്തി പഞ്ഞത്താ. തേന വുത്തം സീഹളട്ഠകഥായം ‘‘മനുസ്സമംസേ വാ കേസേ വാ നഖേ വാ അട്ഠിമ്ഹി വാ ലോഹിതേ വാ ഥുല്ലച്ചയമേവാ’’തി വുത്തം. ഇമിനാ ഏവ –
281.Imesaṃ…pe… sabbaṃ na vaṭṭatīti idaṃ dasannampi manussamaṃsādīnaṃ akappiyabhāvamattaparidīpanavacanaṃ, nāpattivibhāgadassanavacanaṃ. Yaṃ kiñci ñatvā vā añatvā vā khādantassa āpattiyevāti idampi aniyamitavacanameva ‘‘ayaṃ nāma āpattī’’ti avuttattā . Tadubhayampi heṭṭhā manussādīnaṃ maṃsādīsu thullaccayadukkaṭāpattiyo hontīti gahitanayehi adhippāyo jānituṃ sakkāti evaṃ vuttaṃ. Tatrāyaṃ adhippāyo – yasmā etesaṃ manussādīnaṃ maṃsādīni akappiyāni, tasmā manussānaṃ maṃsādīsu thullaccayāpatti. Sesānaṃ sabbattha dukkaṭāpattīti. Pāṭheyeva hi lohitādiṃ maṃsagatikaṃ katvā ‘‘na, bhikkhave, manussamaṃsaṃ…pe… thullaccayassā’’ti vuttaṃ. Tattheva hatthādīnaṃ maṃsādīsupi dukkaṭāpatti paññattā. Tena vuttaṃ sīhaḷaṭṭhakathāyaṃ ‘‘manussamaṃse vā kese vā nakhe vā aṭṭhimhi vā lohite vā thullaccayamevā’’ti vuttaṃ. Iminā eva –
‘‘അട്ഠിപി ലോഹിതം ചമ്മം, ലോമമേസം ന കപ്പതീ’’തി. –
‘‘Aṭṭhipi lohitaṃ cammaṃ, lomamesaṃ na kappatī’’ti. –
ഖുദ്ദസിക്ഖാഗാഥാപദസ്സ അത്ഥോ ച അധിപ്പായോ ച സുവിഞ്ഞേയ്യോതി. പടിഗ്ഗഹണേതി ഏത്ഥ അനാദരിയദുക്കടം വുത്തം. ‘‘ഉദകമനുസ്സാദിമംസമ്പി ന വട്ടതീ’’തി വദന്തി. നാഗരാജേന വുത്താദീനവേ സതിപി ഉജ്ഝായനാധികാരമേവ ഗഹേത്വാ ‘‘പടികൂലതായാ’’തി വുത്തം.
Khuddasikkhāgāthāpadassa attho ca adhippāyo ca suviññeyyoti. Paṭiggahaṇeti ettha anādariyadukkaṭaṃ vuttaṃ. ‘‘Udakamanussādimaṃsampi na vaṭṭatī’’ti vadanti. Nāgarājena vuttādīnave satipi ujjhāyanādhikārameva gahetvā ‘‘paṭikūlatāyā’’ti vuttaṃ.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / വിനയപിടക • Vinayapiṭaka / മഹാവഗ്ഗപാളി • Mahāvaggapāḷi / ൧൬൯. ഹത്ഥിമംസാദിപടിക്ഖേപകഥാ • 169. Hatthimaṃsādipaṭikkhepakathā
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / വിനയപിടക (അട്ഠകഥാ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / മഹാവഗ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ഹത്ഥിമംസാദിപടിക്ഖേപകഥാ • Hatthimaṃsādipaṭikkhepakathā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / പാചിത്യാദിയോജനാപാളി • Pācityādiyojanāpāḷi / ൧൬൯. ഹത്ഥിമംസാദിപടിക്ഖേപകഥാ • 169. Hatthimaṃsādipaṭikkhepakathā