| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (ဋီကာ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
၆. ဟတ္ထိသာရိပုတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ
6. Hatthisāriputtasuttavaṇṇanā
၆၀. ဆဋ္ဌေ ဟတ္ထိံ သာရေတီတိ ဟတ္ထိသာရီ, တသ္သ ပုတ္တောတိ ဟတ္ထိသာရိပုတ္တော။ သော ကိရ သာဝတ္ထိယံ ဟတ္ထိအာစရိယသ္သ ပုတ္တော ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ တီဏိ ပိဋကာနိ ဥဂ္ဂဟေတ္ဝာ သုခုမေသု ခန္ဓဓာတုအာယတနာဒီသု အတ္ထန္တရေသု ကုသလော အဟောသိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ထေရာနံ ဘိက္ခူနံ အဘိဓမ္မကထံ ကထေန္တာနံ အန္တရန္တရာ ကထံ ဩပာတေတီ’’တိ။ တတ္ထ အန္တရန္တရာ ကထံ ဩပာတေတီတိ ထေရေဟိ ဝုစ္စမာနသ္သ ကထာပဗန္ဓသ္သ အန္တရေ အန္တရေ အတ္တနော ကထံ ပဝေသေတီတိ အတ္ထော။ ပဉ္စဟိ သံသဂ္ဂေဟီတိ သဝနသံသဂ္ဂော, ဒသ္သနသံသဂ္ဂော, သမုလ္လာပသံသဂ္ဂော, သမ္ဘောဂသံသဂ္ဂော, ကာယသံသဂ္ဂောတိ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ သံသဂ္ဂေဟိ။ ကိဋ္ဌခာဒကောတိ ကိဋ္ဌဋ္ဌာနေ ဥပ္ပန္နသသ္သဉ္ဟိ ကိဋ္ဌန္တိ ဝုတ္တံ ကာရဏူပစာရေန။ သိပ္ပိယော သုတ္တိယော။ သမ္ဗုကာတိ သင္ခမာဟ။
60. Chaṭṭhe hatthiṃ sāretīti hatthisārī, tassa puttoti hatthisāriputto. So kira sāvatthiyaṃ hatthiācariyassa putto bhagavato santike pabbajitvā tīṇi piṭakāni uggahetvā sukhumesu khandhadhātuāyatanādīsu atthantaresu kusalo ahosi. Tena vuttaṃ – ‘‘therānaṃ bhikkhūnaṃ abhidhammakathaṃ kathentānaṃ antarantarā kathaṃ opātetī’’ti. Tattha antarantarā kathaṃ opātetīti therehi vuccamānassa kathāpabandhassa antare antare attano kathaṃ pavesetīti attho. Pañcahi saṃsaggehīti savanasaṃsaggo, dassanasaṃsaggo, samullāpasaṃsaggo, sambhogasaṃsaggo, kāyasaṃsaggoti imehi pañcahi saṃsaggehi. Kiṭṭhakhādakoti kiṭṭhaṭṭhāne uppannasassañhi kiṭṭhanti vuttaṃ kāraṇūpacārena. Sippiyo suttiyo. Sambukāti saṅkhamāha.
ဂိဟိဘာဝေ ဝဏ္ဏံ ကထေသီတိ (ဒီ. နိ. အဋ္ဌ. ၁.၄၂၂) ကသ္သပသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ကိရ သာသနေ ဒ္ဝေ သဟာယကာ အဟေသုံ, အညမညံ သမဂ္ဂာ ဧကတောဝ သဇ္ဈာယန္တိ။ တေသု ဧကော အနဘိရတော ဂိဟိဘာဝေ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတ္ဝာ ဣတရသ္သ အာရောစေသိ။ သော ဂိဟိဘာဝေ အာဒီနဝံ, ပဗ္ဗဇ္ဇာယ အာနိသံသံ ဒသ္သေတ္ဝာ ဩဝဒိ။ သော တံ သုတ္ဝာ အဘိရမိတ္ဝာ ပုန ဧကဒိဝသံ တာဒိသေ စိတ္တေ ဥပ္ပန္နေ တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘မယ္ဟံ, အာဝုသော, ဧဝရူပံ စိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဣမာဟံ ပတ္တစီဝရံ တုယ္ဟံ ဒသ္သာမီ’’တိ။ သော ပတ္တစီဝရလောဘေန တသ္သ ဂိဟိဘာဝေ အာနိသံသံ ဒသ္သေတ္ဝာ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ အာဒီနဝံ ကထေသိ။ တသ္သ တံ သုတ္ဝာဝ ဂိဟိဘာဝတော စိတ္တံ နိဝတ္တေတ္ဝာ ပဗ္ဗဇ္ဇာယမေဝ အဘိရမိ။ ဧဝမေသ တဒာ သီလဝန္တသ္သ ဘိက္ခုနော ဂိဟိဘာဝေ အာနိသံသကထာယ ကထိတတ္တာ ဣဒာနိ ဆ ဝာရေ ဝိဗ္ဘမိတ္ဝာ သတ္တမဝာရေ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနသ္သ မဟာကောဋ္ဌိကတ္ထေရသ္သ စ အဘိဓမ္မကထံ ကထေန္တာနံ အန္တရန္တရာ ကထံ ဩပာတေသိ။ အထ နံ မဟာကောဋ္ဌိကတ္ထေရော အပသာဒေသိ။ သော မဟာသာဝကသ္သ ကထိတေ ပတိဋ္ဌာတုံ အသက္ကောန္တော ဝိဗ္ဘမိတ္ဝာ ဂိဟိ ဇာတော။ ပောဋ္ဌပာဒသ္သ ပနာယံ ဂိဟိသဟာယကော အဟောသိ, တသ္မာ ဝိဗ္ဘမိတ္ဝာ ဒ္ဝီဟတီဟစ္စယေန ပောဋ္ဌပာဒသ္သ သန္တိကံ ဂတော။ အထ နံ သော ဒိသ္ဝာ – ‘‘သမ္မ, ကိံ တယာ ကတံ, ဧဝရူပသ္သ နာမ သတ္ထု သာသနာ အပသက္ကန္တောသိ, ဧဟိ ပဗ္ဗဇိတုံ ဒာနိ တေ ဝဋ္ဋတီ’’တိ တံ ဂဟေတ္ဝာ ဘဂဝတော သန္တိကံ အဂမာသိ။ တသ္မိံ ဌာနေ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ အရဟတ္တံ ပာပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘သတ္တမေ ဝာရေ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ အရဟတ္တံ ပာပုဏီ’’တိ။
Gihibhāve vaṇṇaṃ kathesīti (dī. ni. aṭṭha. 1.422) kassapasammāsambuddhassa kira sāsane dve sahāyakā ahesuṃ, aññamaññaṃ samaggā ekatova sajjhāyanti. Tesu eko anabhirato gihibhāve cittaṃ uppādetvā itarassa ārocesi. So gihibhāve ādīnavaṃ, pabbajjāya ānisaṃsaṃ dassetvā ovadi. So taṃ sutvā abhiramitvā puna ekadivasaṃ tādise citte uppanne taṃ etadavoca – ‘‘mayhaṃ, āvuso, evarūpaṃ cittaṃ uppajjati, imāhaṃ pattacīvaraṃ tuyhaṃ dassāmī’’ti. So pattacīvaralobhena tassa gihibhāve ānisaṃsaṃ dassetvā pabbajjāya ādīnavaṃ kathesi. Tassa taṃ sutvāva gihibhāvato cittaṃ nivattetvā pabbajjāyameva abhirami. Evamesa tadā sīlavantassa bhikkhuno gihibhāve ānisaṃsakathāya kathitattā idāni cha vāre vibbhamitvā sattamavāre pabbajitvā mahāmoggallānassa mahākoṭṭhikattherassa ca abhidhammakathaṃ kathentānaṃ antarantarā kathaṃ opātesi. Atha naṃ mahākoṭṭhikatthero apasādesi. So mahāsāvakassa kathite patiṭṭhātuṃ asakkonto vibbhamitvā gihi jāto. Poṭṭhapādassa panāyaṃ gihisahāyako ahosi, tasmā vibbhamitvā dvīhatīhaccayena poṭṭhapādassa santikaṃ gato. Atha naṃ so disvā – ‘‘samma, kiṃ tayā kataṃ, evarūpassa nāma satthu sāsanā apasakkantosi, ehi pabbajituṃ dāni te vaṭṭatī’’ti taṃ gahetvā bhagavato santikaṃ agamāsi. Tasmiṃ ṭhāne pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ ‘‘sattame vāre pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇī’’ti.
ဟတ္ထိသာရိပုတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Hatthisāriputtasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ • Aṅguttaranikāya / ၆. ဟတ္ထိသာရိပုတ္တသုတ္တံ • 6. Hatthisāriputtasuttaṃ
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ၆. ဟတ္ထိသာရိပုတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 6. Hatthisāriputtasuttavaṇṇanā
