Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ೩. ಹೇರಞ್ಞಕಾನಿತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ

    3. Heraññakānittheragāthāvaṇṇanā

    ಅಚ್ಚಯನ್ತಿ ಅಹೋರತ್ತಾತಿ ಆಯಸ್ಮತೋ ಹೇರಞ್ಞಕಾನಿತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಅಯಂ ಕಿರ ಪದುಮುತ್ತರಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಹಂಸವತೀನಗರೇ ಕುಲಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ಪರೇಸಂ ಭತಕೋ ಹುತ್ವಾ ಜೀವನ್ತೋ ಏಕದಿವಸಂ ಸುಜಾತಸ್ಸ ನಾಮ ಸತ್ಥುಸಾವಕಸ್ಸ ಪಂಸುಕೂಲಂ ಪರಿಯೇಸನ್ತಸ್ಸ ಉಪಡ್ಢದುಸ್ಸಂ ಪರಿಚ್ಚಜಿ। ಸೋ ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ತಾವತಿಂಸೇಸು ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಅಪರಾಪರಂ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಸಂಸರನ್ತೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ಕೋಸಲರಞ್ಞೋ ಗಾಮಭೋಜಕಸ್ಸ ಚೋರವೋಸಾಸಕಸ್ಸ ಪುತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ಹೇರಞ್ಞಕಾನೀತಿಸ್ಸ ನಾಮಂ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ವಯಪ್ಪತ್ತೋ ಪಿತು ಅಚ್ಚಯೇನ ರಞ್ಞಾ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಗಾಮಭೋಜಕಟ್ಠಾನೇ ಠಪಿತೋ ಜೇತವನಪಟಿಗ್ಗಹಣೇ ಬುದ್ಧಾನುಭಾವಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಟಿಲದ್ಧಸದ್ಧೋ ಅತ್ತನೋ ಕನಿಟ್ಠಸ್ಸ ತಂ ಠಾನನ್ತರಂ ದಾಪೇತ್ವಾ ರಾಜಾನಂ ಆಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ನಚಿರಸ್ಸೇವ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೨.೫೦.೩೧-೪೦) –

    Accayantiahorattāti āyasmato heraññakānittherassa gāthā. Kā uppatti? Ayaṃ kira padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto paresaṃ bhatako hutvā jīvanto ekadivasaṃ sujātassa nāma satthusāvakassa paṃsukūlaṃ pariyesantassa upaḍḍhadussaṃ pariccaji. So tena puññakammena tāvatiṃsesu nibbattitvā aparāparaṃ devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kosalarañño gāmabhojakassa coravosāsakassa putto hutvā nibbatti, heraññakānītissa nāmaṃ ahosi. So vayappatto pitu accayena raññā tasmiṃyeva gāmabhojakaṭṭhāne ṭhapito jetavanapaṭiggahaṇe buddhānubhāvaṃ disvā paṭiladdhasaddho attano kaniṭṭhassa taṃ ṭhānantaraṃ dāpetvā rājānaṃ āpucchitvā pabbajitvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.50.31-40) –

    ‘‘ಪದುಮುತ್ತರಭಗವತೋ, ಸುಜಾತೋ ನಾಮ ಸಾವಕೋ।

    ‘‘Padumuttarabhagavato, sujāto nāma sāvako;

    ಪಂಸುಕೂಲಂ ಗವೇಸನ್ತೋ, ಸಙ್ಕಾರೇ ಚರತೇ ತದಾ॥

    Paṃsukūlaṃ gavesanto, saṅkāre carate tadā.

    ‘‘ನಗರೇ ಹಂಸವತಿಯಾ, ಪರೇಸಂ ಭತಕೋ ಅಹಂ।

    ‘‘Nagare haṃsavatiyā, paresaṃ bhatako ahaṃ;

    ಉಪಡ್ಢದುಸ್ಸಂ ದತ್ವಾನ, ಸಿರಸಾ ಅಭಿವಾದಯಿಂ॥

    Upaḍḍhadussaṃ datvāna, sirasā abhivādayiṃ.

    ‘‘ತೇನ ಕಮ್ಮೇನ ಸುಕತೇನ, ಚೇತನಾಪಣಿಧೀಹಿ ಚ।

    ‘‘Tena kammena sukatena, cetanāpaṇidhīhi ca;

    ಜಹಿತ್ವಾ ಮಾನುಸಂ ದೇಹಂ, ತಾವತಿಂಸಮಗಚ್ಛಹಂ॥

    Jahitvā mānusaṃ dehaṃ, tāvatiṃsamagacchahaṃ.

    ‘‘ತೇತ್ತಿಂಸಕ್ಖತ್ತುಂ ದೇವಿನ್ದೋ, ದೇವರಜ್ಜಮಕಾರಯಿಂ।

    ‘‘Tettiṃsakkhattuṃ devindo, devarajjamakārayiṃ;

    ಸತ್ತಸತ್ತತಿಕ್ಖತ್ತುಞ್ಚ, ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ಅಹೋಸಹಂ॥

    Sattasattatikkhattuñca, cakkavattī ahosahaṃ.

    ‘‘ಪದೇಸರಜ್ಜಂ ವಿಪುಲಂ, ಗಣನಾತೋ ಅಸಙ್ಖಿಯಂ।

    ‘‘Padesarajjaṃ vipulaṃ, gaṇanāto asaṅkhiyaṃ;

    ಉಪಡ್ಢದುಸ್ಸದಾನೇನ, ಮೋದಾಮಿ ಅಕುತೋಭಯೋ॥

    Upaḍḍhadussadānena, modāmi akutobhayo.

    ‘‘ಇಚ್ಛಮಾನೋ ಚಹಂ ಅಜ್ಜ, ಸಕಾನನಂ ಸಪಬ್ಬತಂ।

    ‘‘Icchamāno cahaṃ ajja, sakānanaṃ sapabbataṃ;

    ಖೋಮದುಸ್ಸೇಹಿ ಛಾದೇಯ್ಯಂ, ಅಡ್ಢದುಸ್ಸಸ್ಸಿದಂ ಫಲಂ॥

    Khomadussehi chādeyyaṃ, aḍḍhadussassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ಸತಸಹಸ್ಸಿತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಯಂ ದಾನಮದದಿಂ ತದಾ।

    ‘‘Satasahassito kappe, yaṃ dānamadadiṃ tadā;

    ದುಗ್ಗತಿಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ಅಡ್ಢದುಸ್ಸಸ್ಸಿದಂ ಫಲಂ॥

    Duggatiṃ nābhijānāmi, aḍḍhadussassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ಅರಹತ್ತಂ ಪನ ಪತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಕನಿಟ್ಠಭಾತರಂ ತತೋ ಕಮ್ಮತೋ ನಿವತ್ತೇತುಕಾಮೋ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಕಮ್ಮೇ ಅಭಿರತಂ ದಿಸ್ವಾ ತಂ ಚೋದೇನ್ತೋ –

    Arahattaṃ pana patvā attano kaniṭṭhabhātaraṃ tato kammato nivattetukāmo tasmiṃyeva kamme abhirataṃ disvā taṃ codento –

    ೧೪೫.

    145.

    ‘‘ಅಚ್ಚಯನ್ತಿ ಅಹೋರತ್ತಾ, ಜೀವಿತಂ ಉಪರುಜ್ಝತಿ।

    ‘‘Accayanti ahorattā, jīvitaṃ uparujjhati;

    ಆಯು ಖೀಯತಿ ಮಚ್ಚಾನಂ, ಕುನ್ನದೀನಂವ ಓದಕಂ॥

    Āyu khīyati maccānaṃ, kunnadīnaṃva odakaṃ.

    ೧೪೬.

    146.

    ‘‘ಅಥ ಪಾಪಾನಿ ಕಮ್ಮಾನಿ, ಕರಂ ಬಾಲೋ ನ ಬುಜ್ಝತಿ।

    ‘‘Atha pāpāni kammāni, karaṃ bālo na bujjhati;

    ಪಚ್ಛಾಸ್ಸ ಕಟುಕಂ ಹೋತಿ, ವಿಪಾಕೋ ಹಿಸ್ಸ ಪಾಪಕೋ’’ತಿ॥ –

    Pacchāssa kaṭukaṃ hoti, vipāko hissa pāpako’’ti. –

    ಗಾಥಾದ್ವಯಂ ಅಭಾಸಿ।

    Gāthādvayaṃ abhāsi.

    ತತ್ಥ ಅಚ್ಚಯನ್ತೀತಿ ಅತಿಕ್ಕಮನ್ತಿ, ಲಹುಂ ಲಹುಂ ಅಪಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಹೋರತ್ತಾತಿ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾ। ಜೀವಿತಂ ಉಪರುಜ್ಝತೀತಿ ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಞ್ಚ ಖಣಿಕನಿರೋಧವಸೇನ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ವುತ್ತಞ್ಹಿ ‘‘ಖಣೇ ಖಣೇ, ತ್ವಂ ಭಿಕ್ಖು, ಜಾಯಸಿ ಚ ಜಿಯ್ಯಸಿ ಚ ಮಿಯ್ಯಸಿ ಚ ಚವಸಿ ಚ ಉಪಪಜ್ಜಸಿ ಚಾ’’ತಿ। ಆಯು ಖೀಯತಿ ಮಚ್ಚಾನನ್ತಿ ಮರಿತಬ್ಬಸಭಾವತ್ತಾ ಮಚ್ಚಾತಿ ಲದ್ಧನಾಮಾನಂ ಇಮೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ಆಯು ‘‘ಯೋ ಚಿರಂ ಜೀವತಿ, ಸೋ ವಸ್ಸಸತಂ ಅಪ್ಪಂ ವಾ ಭಿಯ್ಯೋ’’ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೯೧; ಸಂ॰ ನಿ॰ ೨.೧೪೩; ಅ॰ ನಿ॰ ೭.೭೪) ಏವಂ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಕಾಲಪರಮಾಯು ಖೀಯತಿ ಖಯಞ್ಚ ಸಮ್ಭೇದಞ್ಚ ಗಚ್ಛತಿ, ಯಥಾ ಕಿಂ? ಕುನ್ನದೀನಂವ ಓದಕಂ ಯಥಾ ನಾಮ ಕುನ್ನದೀನಂ ಪಬ್ಬತೇಯ್ಯಾನಂ ಖುದ್ದಕನದೀನಂ ಉದಕಂ ಚಿರಂ ನ ತಿಟ್ಠತಿ, ಲಹುತರಂ ಖೀಯತಿ, ಆಗತಮತ್ತಂಯೇವ ವಿಗಚ್ಛತಿ, ಏವಂ ಸತ್ತಾನಂ ಆಯು ಲಹುತರಂ ಖೀಯತಿ ಖಯಂ ಗಚ್ಛತಿ। ಏತ್ಥ ಚ ಉದಕಮೇವ ‘‘ಓದಕ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ, ಯಥಾ ಮನೋಯೇವ ಮಾನಸನ್ತಿ।

    Tattha accayantīti atikkamanti, lahuṃ lahuṃ apagacchantīti attho. Ahorattāti rattindivā. Jīvitaṃ uparujjhatīti jīvitindriyañca khaṇikanirodhavasena nirujjhati. Vuttañhi ‘‘khaṇe khaṇe, tvaṃ bhikkhu, jāyasi ca jiyyasi ca miyyasi ca cavasi ca upapajjasi cā’’ti. Āyu khīyati maccānanti maritabbasabhāvattā maccāti laddhanāmānaṃ imesaṃ sattānaṃ āyu ‘‘yo ciraṃ jīvati, so vassasataṃ appaṃ vā bhiyyo’’ti (dī. ni. 2.91; saṃ. ni. 2.143; a. ni. 7.74) evaṃ paricchinnakālaparamāyu khīyati khayañca sambhedañca gacchati, yathā kiṃ? Kunnadīnaṃva odakaṃ yathā nāma kunnadīnaṃ pabbateyyānaṃ khuddakanadīnaṃ udakaṃ ciraṃ na tiṭṭhati, lahutaraṃ khīyati, āgatamattaṃyeva vigacchati, evaṃ sattānaṃ āyu lahutaraṃ khīyati khayaṃ gacchati. Ettha ca udakameva ‘‘odaka’’nti vuttaṃ, yathā manoyeva mānasanti.

    ಅಥ ಪಾಪಾನಿ ಕಮ್ಮಾನಿ, ಕರಂ ಬಾಲೋ ನ ಬುಜ್ಝತೀತಿ ಏವಂ ಸಂಸಾರೇ ಅನಿಚ್ಚೇಪಿ ಸಮಾನೇ ಬಾಲೋ ಲೋಭವಸೇನ ವಾ ಕೋಧವಸೇನ ವಾ ಪಾಪಾನಿ ಕಮ್ಮಾನಿ ಕರೋತಿ, ಕರೋನ್ತೋಪಿ ನ ಬುಜ್ಝತಿ, ಪಾಪಂ ಕರೋನ್ತೋ ಚ ‘‘ಪಾಪಂ ಕರೋಮೀ’’ತಿ ಅಬುಜ್ಝನಕೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ‘‘ಇಮಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಏವರೂಪೋ ದುಕ್ಖೋ ವಿಪಾಕೋ’’ತಿ ಪನ ಅಜಾನನತೋ ‘‘ನ ಬುಜ್ಝತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಪಚ್ಛಾಸ್ಸ ಕಟುಕಂ ಹೋತೀತಿ ಯದಿಪಿ ಪಾಪಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಆಯೂಹನಕ್ಖಣೇ ‘‘ಇಮಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಏವರೂಪೋ ವಿಪಾಕೋ’’ತಿ ನ ಬುಜ್ಝತಿ, ತತೋ ಪಚ್ಛಾ ಪನ ನಿರಯಾದೀಸು ನಿಬ್ಬತ್ತಸ್ಸ ಅಸ್ಸ ಬಾಲಸ್ಸ ಕಟುಕಂ ಅನಿಟ್ಠಂ ದುಕ್ಖಮೇವ ಹೋತಿ। ವಿಪಾಕೋ ಹಿಸ್ಸ ಪಾಪಕೋ ಯಸ್ಮಾ ಅಸ್ಸ ಪಾಪಕಮ್ಮಸ್ಸ ನಾಮ ವಿಪಾಕೋ ಪಾಪಕೋ ನಿಹೀನೋ ಅನಿಟ್ಠೋ ಏವಾತಿ। ಇಮಂ ಪನ ಓವಾದಂ ಸುತ್ವಾ ಥೇರಸ್ಸ ಕನಿಟ್ಠಭಾತಾ ರಾಜಾನಂ ಆಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ನಚಿರಸ್ಸೇವ ಸದತ್ಥಂ ನಿಪ್ಫಾದೇಸಿ।

    Athapāpāni kammāni, karaṃ bālo na bujjhatīti evaṃ saṃsāre aniccepi samāne bālo lobhavasena vā kodhavasena vā pāpāni kammāni karoti, karontopi na bujjhati, pāpaṃ karonto ca ‘‘pāpaṃ karomī’’ti abujjhanako nāma natthi, ‘‘imassa kammassa evarūpo dukkho vipāko’’ti pana ajānanato ‘‘na bujjhatī’’ti vuttaṃ. Pacchāssa kaṭukaṃ hotīti yadipi pāpassa kammassa āyūhanakkhaṇe ‘‘imassa kammassa evarūpo vipāko’’ti na bujjhati, tato pacchā pana nirayādīsu nibbattassa assa bālassa kaṭukaṃ aniṭṭhaṃ dukkhameva hoti. Vipāko hissa pāpako yasmā assa pāpakammassa nāma vipāko pāpako nihīno aniṭṭho evāti. Imaṃ pana ovādaṃ sutvā therassa kaniṭṭhabhātā rājānaṃ āpucchitvā pabbajitvā nacirasseva sadatthaṃ nipphādesi.

    ಹೇರಞ್ಞಕಾನಿತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Heraññakānittheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೩. ಹೇರಞ್ಞಕಾನಿತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 3. Heraññakānittheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact