| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / பஞ்சபகரண-மூலடீகா • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā |
பச்சயனித்³தே³ஸோ
Paccayaniddeso
1. ஹேதுபச்சயனித்³தே³ஸவண்ணனா
1. Hetupaccayaniddesavaṇṇanā
1. யோ ஹேதுபச்சயோதி உத்³தி³ட்டோ², ஸோ ஏவங் வேதி³தப்³போ³தி ஏதேன ஹேதுஸங்கா²தஸ்ஸ பச்சயத⁴ம்மஸ்ஸ ஹேதுஸம்பயுத்தகதங்ஸமுட்டா²னரூபஸங்கா²தானங் பச்சயுப்பன்னானங் ஹேதுபச்சயேன பச்சயபா⁴வோ ஹேதுபச்சயோதி உத்³தி³ட்டோ²தி. யோ பன ஹேதுபா⁴வேன யதா²வுத்தோ பச்சயத⁴ம்மோ யதா²வுத்தானங் பச்சயுப்பன்னானங் பச்சயோ ஹோதி, ஸோ ஹேதுபச்சயோதி உத்³தி³ட்டோ²தி வேதி³தப்³போ³தி த³ஸ்ஸேதி. உப⁴யதா²பி ஹேதுபா⁴வேன உபகாரகதா ஹேதுபச்சயோதி உத்³தி³ட்டோ²தி த³ஸ்ஸிதங் ஹோதி. ஏஸ நயோ ஸேஸபச்சயேஸுபி. உபகாரகதா பன த⁴ம்மஸபா⁴வோ ஏவ, ந த⁴ம்மதோ அஞ்ஞா அத்தீ²தி. ததா² ததா² உபகாரகங் தங் தங் த⁴ம்மங் த³ஸ்ஸெந்தோ ஹி ப⁴க³வா தங் தங் உபகாரகதங் த³ஸ்ஸேதீதி.
1. Yo hetupaccayoti uddiṭṭho, so evaṃ veditabboti etena hetusaṅkhātassa paccayadhammassa hetusampayuttakataṃsamuṭṭhānarūpasaṅkhātānaṃ paccayuppannānaṃ hetupaccayena paccayabhāvo hetupaccayoti uddiṭṭhoti. Yo pana hetubhāvena yathāvutto paccayadhammo yathāvuttānaṃ paccayuppannānaṃ paccayo hoti, so hetupaccayoti uddiṭṭhoti veditabboti dasseti. Ubhayathāpi hetubhāvena upakārakatā hetupaccayoti uddiṭṭhoti dassitaṃ hoti. Esa nayo sesapaccayesupi. Upakārakatā pana dhammasabhāvo eva, na dhammato aññā atthīti. Tathā tathā upakārakaṃ taṃ taṃ dhammaṃ dassento hi bhagavā taṃ taṃ upakārakataṃ dassetīti.
ஹேதூ ஹேதுஸம்பயுத்தகானந்தி எத்த² பட²மோ ஹேது-ஸத்³தோ³ பச்சத்தனித்³தி³ட்டோ² பச்சயனித்³தே³ஸோ. தேன ஏதஸ்ஸ ஹேதுபா⁴வேன உபகாரகதா ஹேதுபச்சயதாதி த³ஸ்ஸேதி. து³தியோ பச்சயுப்பன்னவிஸேஸனங். தேன ந யேஸங் கேஸஞ்சி ஸம்பயுத்தகானங் ஹேதுபச்சயபா⁴வேன பச்சயோ ஹோதி, அத² கோ² ஹேதுனா ஸம்பயுத்தானமேவாதி த³ஸ்ஸேதி. நனு ச ஸம்பயுத்தஸத்³த³ஸ்ஸ ஸாபெக்க²த்தா து³தியே ஹேதுஸத்³தே³ அவிஜ்ஜமானேபி அஞ்ஞஸ்ஸ அபெக்கி²தப்³ப³ஸ்ஸ அனித்³தி³ட்ட²த்தா அத்தனாவ ஸம்பயுத்தகானங் ஹேதுபச்சயேன பச்சயோதி அயமத்தோ² விஞ்ஞாயதீதி? நாயங் ஏகந்தோ. ஹேதுஸத்³தோ³ ஹி பச்சத்தனித்³தி³ட்டோ² ‘‘ஹேதுபச்சயேன பச்சயோ’’தி எத்தே²வ ப்³யாவடோ யதா³ க³ய்ஹதி , ததா³ ஸம்பயுத்தவிஸேஸனங் ந ஹோதீதி ஸம்பயுத்தா அவிஸிட்டா² யே கேசி க³ஹிதா ப⁴வெய்யுந்தி ஏவங் ஸம்பயுத்தஸத்³தே³ன அத்தனி ஏவ ப்³யாவடேன ஹேதுஸத்³தே³ன விஸேஸனேன வினா யேஸங் கேஸஞ்சி ஸம்பயுத்தானங் க³ஹணங் ஹோதீதி தங் ஸந்தா⁴ய ‘‘அதா²பி…பே॰… அத்தோ² ப⁴வெய்யா’’தி ஆஹ. நனு யதா² ‘‘அரூபினோ ஆஹாரா ஸம்பயுத்தகானங் த⁴ம்மான’’ந்தி (பட்டா²॰ 1.1.15), ‘‘அரூபினோ இந்த்³ரியா ஸம்பயுத்தகான’’ந்தி (பட்டா²॰ 1.1.16) ச வுத்தே து³தியேன ஆஹாரக்³க³ஹணேன இந்த்³ரியக்³க³ஹணேன ச வினாபி ஆஹாரிந்த்³ரியஸம்பயுத்தகாவ க³ய்ஹந்தி, ஏவமிதா⁴பி ஸியாதி? ந, ஆஹாரிந்த்³ரியாஸம்பயுத்தஸ்ஸ அபா⁴வதோ. வஜ்ஜேதப்³பா³பா⁴வதோ ஹி தத்த² து³தியஆஹாரிந்த்³ரியக்³க³ஹணே அஸதிபி தங்ஸம்பயுத்தகாவ க³ய்ஹந்தீதி தங் ந கதங், இத⁴ பன வஜ்ஜேதப்³ப³ங் அத்தீ²தி வத்தப்³ப³ங் து³தியங் ஹேதுக்³க³ஹணந்தி.
Hetū hetusampayuttakānanti ettha paṭhamo hetu-saddo paccattaniddiṭṭho paccayaniddeso. Tena etassa hetubhāvena upakārakatā hetupaccayatāti dasseti. Dutiyo paccayuppannavisesanaṃ. Tena na yesaṃ kesañci sampayuttakānaṃ hetupaccayabhāvena paccayo hoti, atha kho hetunā sampayuttānamevāti dasseti. Nanu ca sampayuttasaddassa sāpekkhattā dutiye hetusadde avijjamānepi aññassa apekkhitabbassa aniddiṭṭhattā attanāva sampayuttakānaṃ hetupaccayena paccayoti ayamattho viññāyatīti? Nāyaṃ ekanto. Hetusaddo hi paccattaniddiṭṭho ‘‘hetupaccayena paccayo’’ti ettheva byāvaṭo yadā gayhati , tadā sampayuttavisesanaṃ na hotīti sampayuttā avisiṭṭhā ye keci gahitā bhaveyyunti evaṃ sampayuttasaddena attani eva byāvaṭena hetusaddena visesanena vinā yesaṃ kesañci sampayuttānaṃ gahaṇaṃ hotīti taṃ sandhāya ‘‘athāpi…pe… attho bhaveyyā’’ti āha. Nanu yathā ‘‘arūpino āhārā sampayuttakānaṃ dhammāna’’nti (paṭṭhā. 1.1.15), ‘‘arūpino indriyā sampayuttakāna’’nti (paṭṭhā. 1.1.16) ca vutte dutiyena āhāraggahaṇena indriyaggahaṇena ca vināpi āhārindriyasampayuttakāva gayhanti, evamidhāpi siyāti? Na, āhārindriyāsampayuttassa abhāvato. Vajjetabbābhāvato hi tattha dutiyaāhārindriyaggahaṇe asatipi taṃsampayuttakāva gayhantīti taṃ na kataṃ, idha pana vajjetabbaṃ atthīti vattabbaṃ dutiyaṃ hetuggahaṇanti.
ஏவம்பி ஹேதூ ஹேதுஸம்பயுத்தகானந்தி எத்த² ஹேதுஸம்பயுத்தகானங் ஸோ ஏவ ஸம்பயுத்தகஹேதூதி விஸேஸனஸ்ஸ அகதத்தா யோ கோசி ஹேது யஸ்ஸ கஸ்ஸசி ஹேதுஸம்பயுத்தகஸ்ஸ ஹேதுபச்சயேன பச்சயோதி ஆபஜ்ஜதீதி? நாபஜ்ஜதி, பச்சத்தனித்³தி³ட்ட²ஸ்ஸேவ ஹேதுஸ்ஸ புன ஸம்பயுத்தவிஸேஸனபா⁴வேன வுத்தத்தா, ஏதத³த்த²மேவ ச வினாபி து³தியேன ஹேதுஸத்³தே³ன ஹேதுஸம்பயுத்தபா⁴வே ஸித்³தே⁴பி தஸ்ஸ க³ஹணங் கதங். அத² வா அஸதி து³தியே ஹேதுஸத்³தே³ ஹேதுஸம்பயுத்தகானங் ஹேதுபச்சயேன பச்சயோ, ந பன ஹேதூனந்தி ஏவம்பி க³ஹணங் ஸியாதி தன்னிவாரணத்த²ங் ஸோ வுத்தோ, தேன ஹேதுஸம்பயுத்தபா⁴வங் யே லப⁴ந்தி, தேஸங் ஸப்³பே³ஸங் ஹேதூனங் அஞ்ஞேஸம்பி ஹேதுபச்சயேன பச்சயோதி த³ஸ்ஸிதங் ஹோதி. யஸ்மா பன ஹேதுஜா²னமக்³கா³ பதிட்டா²மத்தாதி³பா⁴வேன நிரபெக்கா², ந ஆஹாரிந்த்³ரியா விய ஸாபெக்கா² ஏவ, தஸ்மா ஏதெஸ்வேவ து³தியங் ஹேதாதி³க்³க³ஹணங் கதங். ஆஹாரிந்த்³ரியா பன ஆஹரிதப்³ப³இஸிதப்³பா³பெக்கா² ஏவ, தஸ்மா தே வினாபி து³தியேன ஆஹாரிந்த்³ரியக்³க³ஹணேன அத்தனா ஏவ ஆஹரிதப்³பே³ ச இஸிதப்³பே³ ச ஆஹாரிந்த்³ரியபூ⁴தே அஞ்ஞே ச ஸம்பயுத்தகே பரிச்சி²ந்த³ந்தீதி தங் தத்த² ந கதங், இத⁴ ச து³தியேன ஹேதுக்³க³ஹணேன பச்சயுப்பன்னானங் ஹேதுனா பச்சயபூ⁴தேனேவ ஸம்பயுத்தானங் ஹேதூனங் அஞ்ஞேஸஞ்ச பரிச்சி²ன்னத்தா புன விஸேஸனகிச்சங் நத்தீ²தி பஞ்ஹாவாரே ‘‘குஸலா ஹேதூ ஸம்பயுத்தகானங் க²ந்தா⁴ன’’ந்திஆதீ³ஸு (பட்டா²॰ 1.1.401) து³தியங் ஹேதுக்³க³ஹணங் ந கதந்தி த³ட்ட²ப்³ப³ங்.
Evampi hetū hetusampayuttakānanti ettha hetusampayuttakānaṃ so eva sampayuttakahetūti visesanassa akatattā yo koci hetu yassa kassaci hetusampayuttakassa hetupaccayena paccayoti āpajjatīti? Nāpajjati, paccattaniddiṭṭhasseva hetussa puna sampayuttavisesanabhāvena vuttattā, etadatthameva ca vināpi dutiyena hetusaddena hetusampayuttabhāve siddhepi tassa gahaṇaṃ kataṃ. Atha vā asati dutiye hetusadde hetusampayuttakānaṃ hetupaccayena paccayo, na pana hetūnanti evampi gahaṇaṃ siyāti tannivāraṇatthaṃ so vutto, tena hetusampayuttabhāvaṃ ye labhanti, tesaṃ sabbesaṃ hetūnaṃ aññesampi hetupaccayena paccayoti dassitaṃ hoti. Yasmā pana hetujhānamaggā patiṭṭhāmattādibhāvena nirapekkhā, na āhārindriyā viya sāpekkhā eva, tasmā etesveva dutiyaṃ hetādiggahaṇaṃ kataṃ. Āhārindriyā pana āharitabbaisitabbāpekkhā eva, tasmā te vināpi dutiyena āhārindriyaggahaṇena attanā eva āharitabbe ca isitabbe ca āhārindriyabhūte aññe ca sampayuttake paricchindantīti taṃ tattha na kataṃ, idha ca dutiyena hetuggahaṇena paccayuppannānaṃ hetunā paccayabhūteneva sampayuttānaṃ hetūnaṃ aññesañca paricchinnattā puna visesanakiccaṃ natthīti pañhāvāre ‘‘kusalā hetū sampayuttakānaṃ khandhāna’’ntiādīsu (paṭṭhā. 1.1.401) dutiyaṃ hetuggahaṇaṃ na katanti daṭṭhabbaṃ.
நித்³தி³ஸிதப்³ப³ஸ்ஸ அபாகடத்தாதி தங்-ஸத்³தோ³ புரிமவசனாபெக்கோ² வுத்தஸ்ஸேவ நித்³தே³ஸோ ‘‘ரூபாயதனங் சக்கு²விஞ்ஞாணதா⁴துயா தங்ஸம்பயுத்தகான’’ந்திஆதீ³ஸு (பட்டா²॰ 1.1.2) புரிமவசனேன நித்³தி³ஸிதப்³பே³ பாகடீபூ⁴தே ஏவ பவத்ததி. எத்த² ச பச்சத்தனித்³தி³ட்டோ² ஹேதுஸத்³தோ³ ‘‘ஹேதுபச்சயேன பச்சயோ’’தி எத்த² ப்³யாவடோ ஸம்பயுத்தஸத்³தே³ன விய தங்-ஸத்³தே³னபி அனபெக்க²னீயோ அஞ்ஞோ ச கோசி நித்³தி³ஸிதப்³ப³ப்பகாஸகோ வுத்தோ நத்தி², தஸ்மா ‘‘தங்ஸம்பயுத்தகான’’ந்தி ச ந வுத்தந்தி அதி⁴ப்பாயோ.
Niddisitabbassaapākaṭattāti taṃ-saddo purimavacanāpekkho vuttasseva niddeso ‘‘rūpāyatanaṃ cakkhuviññāṇadhātuyā taṃsampayuttakāna’’ntiādīsu (paṭṭhā. 1.1.2) purimavacanena niddisitabbe pākaṭībhūte eva pavattati. Ettha ca paccattaniddiṭṭho hetusaddo ‘‘hetupaccayena paccayo’’ti ettha byāvaṭo sampayuttasaddena viya taṃ-saddenapi anapekkhanīyo añño ca koci niddisitabbappakāsako vutto natthi, tasmā ‘‘taṃsampayuttakāna’’nti ca na vuttanti adhippāyo.
‘‘ஹேதுஸம்பயுத்தகான’’ந்தி இமினா பன பச்சயுப்பன்னவசனேன அஸமத்தேன பச்சயுப்பன்னவசனந்தராபெக்கே²ன புப்³பே³ வுத்தேன தங்-ஸத்³தே³ன நித்³தி³ஸிதப்³ப³ங் பாகடீகதங், தேன ‘‘தங்ஸமுட்டா²னான’’ந்தி எத்த² தங்க³ஹணங் கதந்தி. கிங் பன தஸ்மிங் ஹேதுஸம்பயுத்தகஸத்³தே³ தங்-ஸத்³தே³ன நித்³தி³ஸிதப்³ப³ங் பாகடீபூ⁴தந்தி? யேஹி ஹேதூஹி ஸம்பயுத்தா ‘‘ஹேதுஸம்பயுத்தகா’’தி வுத்தா, தே ஹேதூ சேவ ஸம்பயுத்தகவிஸேஸனபூ⁴தா தப்³பி³ஸேஸிதா ச ஹேதுஸம்பயுத்தகா. தேனாஹ ‘‘தே ஹேதூ சேவா’’திஆதி³. அஞ்ஞதா² ‘‘தே ஹேதூ சேவா’’தி ஏதஸ்ஸ பச்சத்தனித்³தி³ட்டே²ன ஹேதுஸத்³தே³ன ஸம்ப³ந்தே⁴ ஸதி யதா² இத⁴ தேனேவ தங்-ஸத்³தே³ன நித்³தி³ஸிதப்³பா³ பாகடா, ஏவங் புப்³பே³பி ப⁴விதுங் அரஹந்தீதி ‘‘நித்³தி³ஸிதப்³ப³ஸ்ஸ அபாகடத்தா ‘தங்ஸம்பயுத்தகான’ந்தி ந வுத்த’’ந்தி இத³ங் ந யுஜ்ஜெய்யாதி. து³வித⁴ம்பி வா ஹேதுக்³க³ஹணங் அபனெத்வா தங்ஸத்³த³வசனீயதங் சோதே³தி பரிஹரதி ச. தங்ஸமுட்டா²னானந்தி ச ஹேதுஸமுட்டா²னானந்தி யுத்தங். ஹேதூ ஹி பச்சயாதி.
‘‘Hetusampayuttakāna’’nti iminā pana paccayuppannavacanena asamattena paccayuppannavacanantarāpekkhena pubbe vuttena taṃ-saddena niddisitabbaṃ pākaṭīkataṃ, tena ‘‘taṃsamuṭṭhānāna’’nti ettha taṃgahaṇaṃ katanti. Kiṃ pana tasmiṃ hetusampayuttakasadde taṃ-saddena niddisitabbaṃ pākaṭībhūtanti? Yehi hetūhi sampayuttā ‘‘hetusampayuttakā’’ti vuttā, te hetū ceva sampayuttakavisesanabhūtā tabbisesitā ca hetusampayuttakā. Tenāha ‘‘te hetū cevā’’tiādi. Aññathā ‘‘te hetū cevā’’ti etassa paccattaniddiṭṭhena hetusaddena sambandhe sati yathā idha teneva taṃ-saddena niddisitabbā pākaṭā, evaṃ pubbepi bhavituṃ arahantīti ‘‘niddisitabbassa apākaṭattā ‘taṃsampayuttakāna’nti na vutta’’nti idaṃ na yujjeyyāti. Duvidhampi vā hetuggahaṇaṃ apanetvā taṃsaddavacanīyataṃ codeti pariharati ca. Taṃsamuṭṭhānānanti ca hetusamuṭṭhānānanti yuttaṃ. Hetū hi paccayāti.
சித்தஜரூபங் அஜனயமானாபீதி பி-ஸத்³தே³ன ஜனயமானாபி. யதி³ ‘‘சித்தஸமுட்டா²னான’’ந்தி வசனேன படிஸந்தி⁴க்க²ணே கடத்தாரூபஸ்ஸ அக்³க³ஹணதோ தங் ந வுத்தங், ஸஹஜாதபச்சயவிப⁴ங்கே³ சித்தசேதஸிகானங் தஸ்ஸ கடத்தாரூபஸ்ஸ பச்சயபா⁴வோ ந வுத்தோ ப⁴வெய்ய. யதி³ ச தத்த² சித்தஸமுட்டா²னானங் பச்சயபா⁴வேன தங்ஸமானலக்க²ணானங் கடத்தாரூபானம்பி பச்சயபா⁴வோ நித³ஸ்ஸிதோ, ஏவமிதா⁴பி ப⁴விதப்³ப³ங். ‘‘சித்தஸமுட்டா²னான’’ந்தி பன அவத்வா ‘‘தங்ஸமுட்டா²னான’’ந்தி வசனங் சித்தஸமுட்டா²னானங் ஸப்³ப³சித்தசேதஸிகஸமுட்டா²னதாத³ஸ்ஸனத்த²ங். ஏவங்பகாரேன ஹி தங்ஸமுட்டா²னவசனேன தத்த² தத்த² வுத்தங் ஸமுட்டா²னவசனங் விஸேஸிதங் ஹோதி. நனு ‘‘சித்தசேதஸிகா த⁴ம்மா சித்தஸமுட்டா²னான’’ந்தி வசனேன சித்தஸமுட்டா²னானங் சித்தசேதஸிகஸமுட்டா²னதா வுத்தாதி? ந வுத்தா. சித்தசேதஸிகானங் பச்சயபா⁴வோ ஏவ ஹி தத்த² வுத்தோதி.
Cittajarūpaṃ ajanayamānāpīti pi-saddena janayamānāpi. Yadi ‘‘cittasamuṭṭhānāna’’nti vacanena paṭisandhikkhaṇe kaṭattārūpassa aggahaṇato taṃ na vuttaṃ, sahajātapaccayavibhaṅge cittacetasikānaṃ tassa kaṭattārūpassa paccayabhāvo na vutto bhaveyya. Yadi ca tattha cittasamuṭṭhānānaṃ paccayabhāvena taṃsamānalakkhaṇānaṃ kaṭattārūpānampi paccayabhāvo nidassito, evamidhāpi bhavitabbaṃ. ‘‘Cittasamuṭṭhānāna’’nti pana avatvā ‘‘taṃsamuṭṭhānāna’’nti vacanaṃ cittasamuṭṭhānānaṃ sabbacittacetasikasamuṭṭhānatādassanatthaṃ. Evaṃpakārena hi taṃsamuṭṭhānavacanena tattha tattha vuttaṃ samuṭṭhānavacanaṃ visesitaṃ hoti. Nanu ‘‘cittacetasikā dhammā cittasamuṭṭhānāna’’nti vacanena cittasamuṭṭhānānaṃ cittacetasikasamuṭṭhānatā vuttāti? Na vuttā. Cittacetasikānaṃ paccayabhāvo eva hi tattha vuttoti.
சித்தபடிப³த்³த⁴வுத்திதாயாதி ஏதேனேவ ஹேதுஆதி³படிப³த்³த⁴தஞ்ச த³ஸ்ஸேதி. ‘‘யஞ்ச, பி⁴க்க²வே, சேதேதி, யஞ்ச பகப்பேதி, யஞ்ச அனுஸேதி, ஆரம்மணமேதங் ஹோதி, விஞ்ஞாணஸ்ஸ டி²தியா ஆரம்மணே ஸதி பதிட்டா² விஞ்ஞாணஸ்ஸ ஹோதி, தஸ்மிங் பதிட்டி²தே விஞ்ஞாணே விருள்ஹே நாமரூபஸ்ஸ அவக்கந்தி ஹோதி, நாமரூபபச்சயா ஸளாயதன’’ந்தி (ஸங்॰ நி॰ 2.39) இமஸ்மிம்பி ஸுத்தே படிஸந்தி⁴னாமரூபஸ்ஸ விஞ்ஞாணபச்சயதா வுத்தாதி ஆஹ ‘‘தஸ்மிங் பதிட்டி²தே’’திஆதி³.
Cittapaṭibaddhavuttitāyāti eteneva hetuādipaṭibaddhatañca dasseti. ‘‘Yañca, bhikkhave, ceteti, yañca pakappeti, yañca anuseti, ārammaṇametaṃ hoti, viññāṇassa ṭhitiyā ārammaṇe sati patiṭṭhā viññāṇassa hoti, tasmiṃ patiṭṭhite viññāṇe viruḷhe nāmarūpassa avakkanti hoti, nāmarūpapaccayā saḷāyatana’’nti (saṃ. ni. 2.39) imasmimpi sutte paṭisandhināmarūpassa viññāṇapaccayatā vuttāti āha ‘‘tasmiṃ patiṭṭhite’’tiādi.
புரிமதரஸித்³தா⁴ய பத²வியா பீ³ஜபதிட்டா²னங் விய புரிமதரஸித்³தே⁴ கம்மே தன்னிப்³ப³த்தஸ்ஸேவ விஞ்ஞாணபீ³ஜஸ்ஸ பதிட்டா²னங் கம்மஸ்ஸ கடத்தா உப்பத்தீதி வுத்தங் ஹோதி. தேனாஹ – ‘‘கம்மங் கெ²த்தங், விஞ்ஞாணங் பீ³ஜ’’ந்தி. கஸ்ஸ பன தங் கெ²த்தங் பீ³ஜஞ்சாதி? நாமரூபங்குரஸ்ஸ.
Purimatarasiddhāya pathaviyā bījapatiṭṭhānaṃ viya purimatarasiddhe kamme tannibbattasseva viññāṇabījassa patiṭṭhānaṃ kammassa kaṭattā uppattīti vuttaṃ hoti. Tenāha – ‘‘kammaṃ khettaṃ, viññāṇaṃ bīja’’nti. Kassa pana taṃ khettaṃ bījañcāti? Nāmarūpaṅkurassa.
அயஞ்ச பனத்தோ²தி படிஸந்தி⁴யங் கம்மஜரூபானங் சித்தபடிப³த்³த⁴வுத்திதா. ஓகாஸவஸேனேவாதி நாமரூபோகாஸவஸேனேவ. ஸோ ஹி தஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ ஓகாஸோதி. வத்து²ரூபமத்தம்பீதி வத³ந்தோ வத்து²ரூபஸ்ஸ உபத்த²ம்ப⁴கானங் ஸேஸரூபானம்பி தது³பத்த²ம்ப⁴கபா⁴வேனேவ அரூபத⁴ம்மானங் பச்சயபா⁴வங் த³ஸ்ஸேதி, ஸஹப⁴வனமத்தங் வா. தத்த² காயபா⁴வாதி³கலாபானங் கத்த²சி அபா⁴வதோ கத்த²சி அபா⁴வாபா⁴வதோ ‘‘வத்து²ரூபமத்தம்பி வினா’’தி ஆஹ. ஸஸ்ஸாமிகேதி ஏதஸ்ஸேவ விஸேஸனத்த²ங் ‘‘ஸராஜகே’’தி வுத்தங்.
Ayañca panatthoti paṭisandhiyaṃ kammajarūpānaṃ cittapaṭibaddhavuttitā. Okāsavasenevāti nāmarūpokāsavaseneva. So hi tassa atthassa okāsoti. Vatthurūpamattampīti vadanto vatthurūpassa upatthambhakānaṃ sesarūpānampi tadupatthambhakabhāveneva arūpadhammānaṃ paccayabhāvaṃ dasseti, sahabhavanamattaṃ vā. Tattha kāyabhāvādikalāpānaṃ katthaci abhāvato katthaci abhāvābhāvato ‘‘vatthurūpamattampi vinā’’ti āha. Sassāmiketi etasseva visesanatthaṃ ‘‘sarājake’’ti vuttaṃ.
பவத்தியங் கடத்தாரூபாதீ³னங் பச்சயபா⁴வபடிபா³ஹனதோதி இத³ங் கஸ்மா வுத்தங், நனு தேஸங் பச்சயபா⁴வப்பஸங்கோ³யேவ நத்தி² ‘‘ஹேதூ ஸஹஜாதான’’ந்தி (பட்டா²॰ அட்ட²॰ 1.1) வசனதோ. ந ஹி யேஸங் ஹேதூ ஸஹஜாதபச்சயோ ந ஹொந்தி, தானி ஹேதுஸஹஜாதானி நாம ஹொந்தி. யதி³ ஸியுங், ‘‘குஸலங் த⁴ம்மங் ஸஹஜாதோ அப்³யாகதோ த⁴ம்மோ உப்பஜ்ஜதி ந ஹேதுபச்சயா’’திஆதி³ ச லப்³பெ⁴ய்ய, ந பன லப்³ப⁴தி, தஸ்மா ந தானி ஹேதுஸஹஜாதானீதி? ஸச்சமேதங், யோ பன ஹேதூஹி ஸமானகாலுப்பத்திமத்தங் க³ஹெத்வா ஹேதுஸஹஜாதபா⁴வங் மஞ்ஞெய்ய, தஸ்ஸாயங் பஸங்கோ³ அத்தீ²தி இத³ங் வுத்தந்தி த³ட்ட²ப்³ப³ங். ப⁴க³வா பன வசனானங் லஹுக³ருபா⁴வங் ந க³ணேதி, போ³த⁴னெய்யானங் பன அஜ்ஜா²ஸயானுரூபதோ த⁴ம்மஸபா⁴வங் அவிலோமெந்தோ ததா² ததா² தே³ஸனங் நியாமேதீதி ந கத்த²சி அக்க²ரானங் ப³ஹுதா வா அப்பதா வா சோதே³தப்³பா³தி.
Pavattiyaṃ kaṭattārūpādīnaṃ paccayabhāvapaṭibāhanatoti idaṃ kasmā vuttaṃ, nanu tesaṃ paccayabhāvappasaṅgoyeva natthi ‘‘hetū sahajātāna’’nti (paṭṭhā. aṭṭha. 1.1) vacanato. Na hi yesaṃ hetū sahajātapaccayo na honti, tāni hetusahajātāni nāma honti. Yadi siyuṃ, ‘‘kusalaṃ dhammaṃ sahajāto abyākato dhammo uppajjati na hetupaccayā’’tiādi ca labbheyya, na pana labbhati, tasmā na tāni hetusahajātānīti? Saccametaṃ, yo pana hetūhi samānakāluppattimattaṃ gahetvā hetusahajātabhāvaṃ maññeyya, tassāyaṃ pasaṅgo atthīti idaṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ. Bhagavā pana vacanānaṃ lahugarubhāvaṃ na gaṇeti, bodhaneyyānaṃ pana ajjhāsayānurūpato dhammasabhāvaṃ avilomento tathā tathā desanaṃ niyāmetīti na katthaci akkharānaṃ bahutā vā appatā vā codetabbāti.
ஹேதுபச்சயனித்³தே³ஸவண்ணனா நிட்டி²தா.
Hetupaccayaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / பட்டா²னபாளி • Paṭṭhānapāḷi / (2) பச்சயனித்³தே³ஸோ • (2) Paccayaniddeso
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / பஞ்சபகரண-அனுடீகா • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / 1. ஹேதுபச்சயனித்³தே³ஸவண்ணனா • 1. Hetupaccayaniddesavaṇṇanā
