Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మిలిన్దపఞ్హపాళి • Milindapañhapāḷi |
౫. హీనాయావత్తనపఞ్హో
5. Hīnāyāvattanapañho
౫. ‘‘భన్తే నాగసేన, మహన్తం ఇదం తథాగతసాసనం సారం వరం సేట్ఠం పవరం అనుపమం పరిసుద్ధం విమలం పణ్డరం అనవజ్జం, న యుత్తం గిహిం తావతకం పబ్బజేతుం, గిహీ యేవ 1 ఏకస్మిం ఫలే వినేత్వా యదా అపునరావత్తీ హోతి తదా సో పబ్బాజేతబ్బో. కిం కారణా? ఇమే దుజ్జనా తావ తత్థ సాసనే విసుద్ధే పబ్బజిత్వా పటినివత్తిత్వా హీనాయావత్తన్తి, తేసం పచ్చాగమనేన అయం మహాజనో ఏవం విచిన్తేతి ‘తుచ్ఛకం వత భో ఏతం సమణస్స గోతమస్స సాసనం భవిస్సతి, యం ఇమే పటినివత్తన్తీ’తి, ఇదమేత్థ కారణ’’న్తి.
5. ‘‘Bhante nāgasena, mahantaṃ idaṃ tathāgatasāsanaṃ sāraṃ varaṃ seṭṭhaṃ pavaraṃ anupamaṃ parisuddhaṃ vimalaṃ paṇḍaraṃ anavajjaṃ, na yuttaṃ gihiṃ tāvatakaṃ pabbajetuṃ, gihī yeva 2 ekasmiṃ phale vinetvā yadā apunarāvattī hoti tadā so pabbājetabbo. Kiṃ kāraṇā? Ime dujjanā tāva tattha sāsane visuddhe pabbajitvā paṭinivattitvā hīnāyāvattanti, tesaṃ paccāgamanena ayaṃ mahājano evaṃ vicinteti ‘tucchakaṃ vata bho etaṃ samaṇassa gotamassa sāsanaṃ bhavissati, yaṃ ime paṭinivattantī’ti, idamettha kāraṇa’’nti.
‘‘యథా, మహారాజ, తళాకో భవేయ్య సమ్పుణ్ణసుచివిమలసీతలసలిలో, అథ యో కోచి కిలిట్ఠో మలకద్దమగతో తం తళాకం గన్త్వా అనహాయిత్వా కిలిట్ఠోవ పటినివత్తేయ్య, తత్థ, మహారాజ, కతమం జనో గరహేయ్య కిలిట్ఠం వా తళాకం వా’’తి? ‘‘కిలిట్ఠం, భన్తే, జనో గరహేయ్య ‘అయం తళాకం గన్త్వా అనహాయిత్వా కిలిట్ఠోవ పటినివత్తో, కిం ఇమం అనహాయితుకామం తళాకో సయం నహాపేస్సతి, కో దోసో తళాకస్సా’తి. ఏవమేవ ఖో, మహారాజ , తథాగతో విముత్తివరసలిలసమ్పుణ్ణం సద్ధమ్మవరతళాకం మాపేసి ‘యే కేచి కిలేసమలకిలిట్ఠా సచేతనా బుధా, తే ఇధ నహాయిత్వా సబ్బకిలేసే పవాహయిస్సన్తీ’తి. యది కోచి తం సద్ధమ్మవరతళాకం గన్త్వా అనహాయిత్వా సకిలేసోవ పటినివత్తిత్వా హీనాయావత్తతి తం యేవ జనో గరహిస్సతి ‘అయం జినసాసనే పబ్బజిత్వా తత్థ పతిట్ఠం అలభిత్వా హీనాయావత్తో, కిం ఇమం అప్పటిపజ్జన్తం జినసాసనం సయం బోధేస్సతి, కో దోసో జినసాసనస్సా’తి?
‘‘Yathā, mahārāja, taḷāko bhaveyya sampuṇṇasucivimalasītalasalilo, atha yo koci kiliṭṭho malakaddamagato taṃ taḷākaṃ gantvā anahāyitvā kiliṭṭhova paṭinivatteyya, tattha, mahārāja, katamaṃ jano garaheyya kiliṭṭhaṃ vā taḷākaṃ vā’’ti? ‘‘Kiliṭṭhaṃ, bhante, jano garaheyya ‘ayaṃ taḷākaṃ gantvā anahāyitvā kiliṭṭhova paṭinivatto, kiṃ imaṃ anahāyitukāmaṃ taḷāko sayaṃ nahāpessati, ko doso taḷākassā’ti. Evameva kho, mahārāja , tathāgato vimuttivarasalilasampuṇṇaṃ saddhammavarataḷākaṃ māpesi ‘ye keci kilesamalakiliṭṭhā sacetanā budhā, te idha nahāyitvā sabbakilese pavāhayissantī’ti. Yadi koci taṃ saddhammavarataḷākaṃ gantvā anahāyitvā sakilesova paṭinivattitvā hīnāyāvattati taṃ yeva jano garahissati ‘ayaṃ jinasāsane pabbajitvā tattha patiṭṭhaṃ alabhitvā hīnāyāvatto, kiṃ imaṃ appaṭipajjantaṃ jinasāsanaṃ sayaṃ bodhessati, ko doso jinasāsanassā’ti?
‘‘యథా వా పన, మహారాజ, పురిసో పరమబ్యాధితో రోగుప్పత్తికుసలం అమోఘధువసిద్ధకమ్మం భిసక్కం సల్లకత్తం దిస్వా అతికిచ్ఛాపేత్వా సబ్యాధికోవ పటినివత్తేయ్య, తత్థ కతమం జనో గరహేయ్య ఆతురం వా భిసక్కం వా’’తి? ‘‘ఆతురం, భన్తే, జనో గరహేయ్య ‘అయం రోగుప్పత్తికుసలం అమోఘధువసిద్ధకమ్మం భిసక్కం సల్లకత్తం దిస్వా అతికిచ్ఛాపేత్వా సబ్యాధికోవ పటినివత్తో, కిం ఇమం అతికిచ్ఛాపేన్తం భిసక్కో సయం తికిచ్ఛిస్సతి, కో దోసో భిసక్కస్సా’’’తి? ‘‘ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, తథాగతో అన్తోసాసనసముగ్గే కేవలం సకలకిలేసబ్యాధివూపసమనసమత్థం అమతోసధం పక్ఖిపి, ‘యే కేచి కిలేసబ్యాధిపీళితా సచేతనా బుధా, తే ఇమం అమతోసధం పివిత్వా సబ్బకిలేసబ్యాధిం వూపసమేస్సన్తీ’తి. యది కోచి యం అమతోసధం అపివిత్వా సకిలేసోవ పటినివత్తిత్వా హీనాయావత్తతి, తం యేవ జనో గరహిస్సతి ‘అయం జినసాసనే పబ్బజిత్వా తత్థ పతిట్ఠం అలభిత్వా హీనాయావత్తో, కిం ఇమం అప్పటిపజ్జన్తం జినసాసనం సయం బోధేస్సతి, కో దోసో జినసాసనస్సా’తి?
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, puriso paramabyādhito roguppattikusalaṃ amoghadhuvasiddhakammaṃ bhisakkaṃ sallakattaṃ disvā atikicchāpetvā sabyādhikova paṭinivatteyya, tattha katamaṃ jano garaheyya āturaṃ vā bhisakkaṃ vā’’ti? ‘‘Āturaṃ, bhante, jano garaheyya ‘ayaṃ roguppattikusalaṃ amoghadhuvasiddhakammaṃ bhisakkaṃ sallakattaṃ disvā atikicchāpetvā sabyādhikova paṭinivatto, kiṃ imaṃ atikicchāpentaṃ bhisakko sayaṃ tikicchissati, ko doso bhisakkassā’’’ti? ‘‘Evameva kho, mahārāja, tathāgato antosāsanasamugge kevalaṃ sakalakilesabyādhivūpasamanasamatthaṃ amatosadhaṃ pakkhipi, ‘ye keci kilesabyādhipīḷitā sacetanā budhā, te imaṃ amatosadhaṃ pivitvā sabbakilesabyādhiṃ vūpasamessantī’ti. Yadi koci yaṃ amatosadhaṃ apivitvā sakilesova paṭinivattitvā hīnāyāvattati, taṃ yeva jano garahissati ‘ayaṃ jinasāsane pabbajitvā tattha patiṭṭhaṃ alabhitvā hīnāyāvatto, kiṃ imaṃ appaṭipajjantaṃ jinasāsanaṃ sayaṃ bodhessati, ko doso jinasāsanassā’ti?
‘‘యథా వా పన, మహారాజ, ఛాతో పురిసో మహతిమహాపుఞ్ఞభత్తపరివేసనం గన్త్వా తం భత్తం అభుఞ్జిత్వా ఛాతోవ పటినివత్తేయ్య, తత్థ కతమం జనో గరహేయ్య ఛాతం వా పుఞ్ఞభత్తం వా’’తి? ‘‘ఛాతం, భన్తే, జనో గరహేయ్య ‘అయం ఖుదాపీళితో పుఞ్ఞభత్తం పటిలభిత్వా అభుఞ్జిత్వా ఛాతోవ పటినివత్తో, కిం ఇమస్స అభుఞ్జన్తస్స భోజనం సయం ముఖం పవిసిస్సతి, కో దోసో భోజనస్సా’’’తి? ‘‘ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, తథాగతో అన్తోసాసనసముగ్గే పరమపవరం సన్తం సివం పణీతం అమతం పరమమధురం కాయగతాసతిభోజనం ఠపేసి ‘యే కేచి కిలేసఛాతజ్ఝత్తా తణ్హాపరేతమానసా సచేతనా బుధా, తే ఇమం భోజనం భుఞ్జిత్వా కామరూపారూపభవేసు సబ్బం తణ్హమపనేస్సన్తీ’తి. యది కోచి తం భోజనం అభుఞ్జిత్వా తణ్హాసితోవ పటినివత్తిత్వా హీనాయావత్తతి, తఞ్ఞేవ జనో గరహిస్సతి ‘అయం జినసాసనే పబ్బజిత్వా తత్థ పతిట్ఠం అలభిత్వా హీనాయావత్తో, కిం ఇమం అప్పటిపజ్జన్తం జినసాసనం సయం బోధేస్ససి, కో దోసో జినసాసనస్సా’తి.
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, chāto puriso mahatimahāpuññabhattaparivesanaṃ gantvā taṃ bhattaṃ abhuñjitvā chātova paṭinivatteyya, tattha katamaṃ jano garaheyya chātaṃ vā puññabhattaṃ vā’’ti? ‘‘Chātaṃ, bhante, jano garaheyya ‘ayaṃ khudāpīḷito puññabhattaṃ paṭilabhitvā abhuñjitvā chātova paṭinivatto, kiṃ imassa abhuñjantassa bhojanaṃ sayaṃ mukhaṃ pavisissati, ko doso bhojanassā’’’ti? ‘‘Evameva kho, mahārāja, tathāgato antosāsanasamugge paramapavaraṃ santaṃ sivaṃ paṇītaṃ amataṃ paramamadhuraṃ kāyagatāsatibhojanaṃ ṭhapesi ‘ye keci kilesachātajjhattā taṇhāparetamānasā sacetanā budhā, te imaṃ bhojanaṃ bhuñjitvā kāmarūpārūpabhavesu sabbaṃ taṇhamapanessantī’ti. Yadi koci taṃ bhojanaṃ abhuñjitvā taṇhāsitova paṭinivattitvā hīnāyāvattati, taññeva jano garahissati ‘ayaṃ jinasāsane pabbajitvā tattha patiṭṭhaṃ alabhitvā hīnāyāvatto, kiṃ imaṃ appaṭipajjantaṃ jinasāsanaṃ sayaṃ bodhessasi, ko doso jinasāsanassā’ti.
‘‘యది, మహారాజ, తథాగతో గిహిం యేవ ఏకస్మిం ఫలే వినీతం పబ్బాజేయ్య, న నామాయం పబ్బజ్జా కిలేసప్పహానాయ విసుద్ధియా వా, నత్థి పబ్బజ్జాయ కరణీయం. యథా, మహారాజ, పురిసో అనేకసతేన కమ్మేన తళాకం ఖణాపేత్వా పరిసాయ ఏవమనుస్సావేయ్య ‘మా మే, భోన్తో, కేచి సంకిలిట్ఠా ఇమం తళాకం ఓతరథ, పవాహితరజోజల్లా పరిసుద్ధా విమలమట్ఠా ఇమం తళాకం ఓతరథా’తి. అపి ను ఖో, మహారాజ, తేసం పవాహితరజోజల్లానం పరిసుద్ధానం విమలమట్ఠానం తేన తళాకేన కరణీయం భవేయ్యా’’తి? ‘‘న హి, భన్తే, యస్సత్థాయ తే తం తళాకం ఉపగచ్ఛేయ్యుం, తం అఞ్ఞత్రేవ తేసం కతం కరణీయం, కిం తేసం తేన తళాకేనా’’తి? ‘‘ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, యది తథాగతో గిహిం యేవ ఏకస్మిం ఫలే వినీతం పబ్బాజేయ్య, తత్థేవ తేసం కతం కరణీయం, కిం తేసం పబ్బజ్జాయ.
‘‘Yadi, mahārāja, tathāgato gihiṃ yeva ekasmiṃ phale vinītaṃ pabbājeyya, na nāmāyaṃ pabbajjā kilesappahānāya visuddhiyā vā, natthi pabbajjāya karaṇīyaṃ. Yathā, mahārāja, puriso anekasatena kammena taḷākaṃ khaṇāpetvā parisāya evamanussāveyya ‘mā me, bhonto, keci saṃkiliṭṭhā imaṃ taḷākaṃ otaratha, pavāhitarajojallā parisuddhā vimalamaṭṭhā imaṃ taḷākaṃ otarathā’ti. Api nu kho, mahārāja, tesaṃ pavāhitarajojallānaṃ parisuddhānaṃ vimalamaṭṭhānaṃ tena taḷākena karaṇīyaṃ bhaveyyā’’ti? ‘‘Na hi, bhante, yassatthāya te taṃ taḷākaṃ upagaccheyyuṃ, taṃ aññatreva tesaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, kiṃ tesaṃ tena taḷākenā’’ti? ‘‘Evameva kho, mahārāja, yadi tathāgato gihiṃ yeva ekasmiṃ phale vinītaṃ pabbājeyya, tattheva tesaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, kiṃ tesaṃ pabbajjāya.
‘‘యథా వా పన, మహారాజ, సభావఇసిభత్తికో సుతమన్తపదధరో అతక్కికో రోగుప్పత్తికుసలో అమోఘధువసిద్ధకమ్మో భిసక్కో సల్లకత్తో సబ్బరోగూపసమభేసజ్జం సన్నిపాతేత్వా పరిసాయ ఏవమనుస్సావేయ్య ‘మా ఖో, భోన్తో , కేచి సబ్యాధికా మమ సన్తికే ఉపగచ్ఛథ, అబ్యాధికా అరోగా మమ సన్తికే ఉపగచ్ఛథా’తి. అపి ను ఖో, మహారాజ, తేసం అబ్యాధికానం అరోగానం పరిపుణ్ణానం ఉదగ్గానం తేన భిసక్కేన కరణీయం భవేయ్యా’’తి? ‘‘న హి, భన్తే, యస్సత్థాయ తే తం భిసక్కం సల్లకత్తం ఉపగచ్ఛేయ్యుం, తం అఞ్ఞత్రేవ తేసం కతం కరణీయం, కిం తేసం తేన భిసక్కేనా’’తి? ‘‘ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, యది తథాగతో గిహిం యేవ ఏకస్మిం ఫలే వినీతం పబ్బాజేయ్య, తత్థేవ తేసం కతం కరణీయం, కిం తేసం పబ్బజ్జాయ?
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, sabhāvaisibhattiko sutamantapadadharo atakkiko roguppattikusalo amoghadhuvasiddhakammo bhisakko sallakatto sabbarogūpasamabhesajjaṃ sannipātetvā parisāya evamanussāveyya ‘mā kho, bhonto , keci sabyādhikā mama santike upagacchatha, abyādhikā arogā mama santike upagacchathā’ti. Api nu kho, mahārāja, tesaṃ abyādhikānaṃ arogānaṃ paripuṇṇānaṃ udaggānaṃ tena bhisakkena karaṇīyaṃ bhaveyyā’’ti? ‘‘Na hi, bhante, yassatthāya te taṃ bhisakkaṃ sallakattaṃ upagaccheyyuṃ, taṃ aññatreva tesaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, kiṃ tesaṃ tena bhisakkenā’’ti? ‘‘Evameva kho, mahārāja, yadi tathāgato gihiṃ yeva ekasmiṃ phale vinītaṃ pabbājeyya, tattheva tesaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, kiṃ tesaṃ pabbajjāya?
‘‘యథా వా పన, మహారాజ, కోచి పురిసో అనేకథాలిపాకసతం భోజనం పటియాదాపేత్వా పరిసాయ ఏవమనుస్సావేయ్య ‘మా మే, భోన్తో, కేచి ఛాతా ఇమం పరివేసనం ఉపగచ్ఛథ, సుభుత్తా తిత్తా సుహితా ధాతా పీణితా పరిపుణ్ణా ఇమం పరివేసనం ఉపగచ్ఛథా’’తి. అపి ను ఖో మహారాజ, తేసం భుత్తావీనం తిత్తానం సుహితానం ధాతానం పీణితానం పరిపుణ్ణానం తేన భోజనేన కరణీయం భవేయ్యా’’తి? ‘‘న హి, భన్తే, యస్సత్థాయ తే తం పరివేసనం ఉపగచ్ఛేయ్యుం, తం అఞ్ఞత్రేవ తేసం కతం కరణీయం, కిం తేసం తాయ పరివేసనాయా’’తి? ‘‘ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, యది తథాగతో గిహిం యేవ ఏకస్మిం ఫలే వినీతం పబ్బాజేయ్య, తత్థేవ తేసం కతం కరణీయం, కిం తేసం పబ్బజ్జాయ?
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, koci puriso anekathālipākasataṃ bhojanaṃ paṭiyādāpetvā parisāya evamanussāveyya ‘mā me, bhonto, keci chātā imaṃ parivesanaṃ upagacchatha, subhuttā tittā suhitā dhātā pīṇitā paripuṇṇā imaṃ parivesanaṃ upagacchathā’’ti. Api nu kho mahārāja, tesaṃ bhuttāvīnaṃ tittānaṃ suhitānaṃ dhātānaṃ pīṇitānaṃ paripuṇṇānaṃ tena bhojanena karaṇīyaṃ bhaveyyā’’ti? ‘‘Na hi, bhante, yassatthāya te taṃ parivesanaṃ upagaccheyyuṃ, taṃ aññatreva tesaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, kiṃ tesaṃ tāya parivesanāyā’’ti? ‘‘Evameva kho, mahārāja, yadi tathāgato gihiṃ yeva ekasmiṃ phale vinītaṃ pabbājeyya, tattheva tesaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, kiṃ tesaṃ pabbajjāya?
‘‘అపి చ, మహారాజ, యే హీనాయావత్తన్తి, తే జినసాసనస్స పఞ్చ అతులియే గుణే దస్సేన్తి. కతమే పఞ్చ? భూమిమహన్తభావం దస్సేన్తి, పరిసుద్ధవిమలభావం దస్సేన్తి, పాపేహి అసంవాసియభావం దస్సేన్తి, దుప్పటివేధభావం దస్సేన్తి, బహుసంవరరక్ఖియభావం దస్సేన్తి.
‘‘Api ca, mahārāja, ye hīnāyāvattanti, te jinasāsanassa pañca atuliye guṇe dassenti. Katame pañca? Bhūmimahantabhāvaṃ dassenti, parisuddhavimalabhāvaṃ dassenti, pāpehi asaṃvāsiyabhāvaṃ dassenti, duppaṭivedhabhāvaṃ dassenti, bahusaṃvararakkhiyabhāvaṃ dassenti.
‘‘కథం భూమిమహన్తభావం దస్సేన్తి? యథా, మహారాజ, పురిసో అధనో హీనజచ్చో నిబ్బిసేసో బుద్ధిపరిహీనో మహారజ్జం పటిలభిత్వా న చిరస్సేవ పరిపతతి పరిధంసతి పరిహాయతి యసతో, న సక్కోతి ఇస్సరియం సన్ధారేతుం. కిం కారణం ? మహన్తత్తా ఇస్సరియస్స. ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, యే కేచి నిబ్బిసేసా అకతపుఞ్ఞా బుద్ధిపరిహీనా జినసాసనే పబ్బజన్తి, తే తం పబ్బజ్జం పవరుత్తమం సన్ధారేతుం అవిసహన్తా న చిరస్సేవ జినసాసనా పరిపతిత్వా పరిధంసిత్వా పరిహాయిత్వా హీనాయావత్తన్తి, న సక్కోన్తి జినసాసనం సన్ధారేతుం. కిం కారణం? మహన్తత్తా జినసాసనభూమియా. ఏవం భూమిమహన్తభావం దస్సేన్తి.
‘‘Kathaṃ bhūmimahantabhāvaṃ dassenti? Yathā, mahārāja, puriso adhano hīnajacco nibbiseso buddhiparihīno mahārajjaṃ paṭilabhitvā na cirasseva paripatati paridhaṃsati parihāyati yasato, na sakkoti issariyaṃ sandhāretuṃ. Kiṃ kāraṇaṃ ? Mahantattā issariyassa. Evameva kho, mahārāja, ye keci nibbisesā akatapuññā buddhiparihīnā jinasāsane pabbajanti, te taṃ pabbajjaṃ pavaruttamaṃ sandhāretuṃ avisahantā na cirasseva jinasāsanā paripatitvā paridhaṃsitvā parihāyitvā hīnāyāvattanti, na sakkonti jinasāsanaṃ sandhāretuṃ. Kiṃ kāraṇaṃ? Mahantattā jinasāsanabhūmiyā. Evaṃ bhūmimahantabhāvaṃ dassenti.
‘‘కథం పరిసుద్ధవిమలభావం దస్సేన్తి? యథా, మహారాజ, వారి పోక్ఖరపత్తే వికిరతి విధమతి విధంసేతి, న ఠానముపగచ్ఛతి నూపలిమ్పతి. కిం కారణం? పరిసుద్ధవిమలత్తా పదుమస్స. ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, యే కేచి సఠా కూటా వఙ్కా కుటిలా విసమదిట్ఠినో జినసాసనే పబ్బజన్తి, తే పరిసుద్ధవిమలనిక్కణ్టకపణ్డరవరప్పవరసాసనతో న చిరస్సేవ వికిరిత్వా విధమిత్వా విధంసేత్వా అసణ్ఠహిత్వా అనుపలిమ్పిత్వా హీనాయావత్తన్తి. కిం కారణం? పరిసుద్ధవిమలత్తా జినసాసనస్స. ఏవం పరిసుద్ధవిమలభావం దస్సేన్తి.
‘‘Kathaṃ parisuddhavimalabhāvaṃ dassenti? Yathā, mahārāja, vāri pokkharapatte vikirati vidhamati vidhaṃseti, na ṭhānamupagacchati nūpalimpati. Kiṃ kāraṇaṃ? Parisuddhavimalattā padumassa. Evameva kho, mahārāja, ye keci saṭhā kūṭā vaṅkā kuṭilā visamadiṭṭhino jinasāsane pabbajanti, te parisuddhavimalanikkaṇṭakapaṇḍaravarappavarasāsanato na cirasseva vikiritvā vidhamitvā vidhaṃsetvā asaṇṭhahitvā anupalimpitvā hīnāyāvattanti. Kiṃ kāraṇaṃ? Parisuddhavimalattā jinasāsanassa. Evaṃ parisuddhavimalabhāvaṃ dassenti.
‘‘కథం పాపేహి అసంవాసియభావం దస్సేన్తి? యథా, మహారాజ, మహాసముద్దో న మతేన కుణపేన సంవసతి, యం హోతి మహాసముద్దే మతం కుణపం, తం ఖిప్పమేవ తీరం ఉపనేతి థలం వా ఉస్సారేతి. కిం కారణం? మహాభూతానం భవనత్తా మహాసముద్దస్స. ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, యే కేచి పాపకా అసంవుతా అహిరికా అకిరియా ఓసన్నవీరియా కుసీతా కిలిట్ఠా దుజ్జనా మనుస్సా జినసాసనే పబ్బజన్తి, తే న చిరస్సేవ జినసాసనతో అరహన్తవిమలఖీణాసవమహాభూతభవనతో నిక్ఖమిత్వా అసంవసిత్వా హీనాయావత్తన్తి. కిం కారణం? పాపేహి అసంవాసియత్తా జినసాసనస్స. ఏవం పాపేహి అసంవాసియభావం దస్సేన్తి.
‘‘Kathaṃ pāpehi asaṃvāsiyabhāvaṃ dassenti? Yathā, mahārāja, mahāsamuddo na matena kuṇapena saṃvasati, yaṃ hoti mahāsamudde mataṃ kuṇapaṃ, taṃ khippameva tīraṃ upaneti thalaṃ vā ussāreti. Kiṃ kāraṇaṃ? Mahābhūtānaṃ bhavanattā mahāsamuddassa. Evameva kho, mahārāja, ye keci pāpakā asaṃvutā ahirikā akiriyā osannavīriyā kusītā kiliṭṭhā dujjanā manussā jinasāsane pabbajanti, te na cirasseva jinasāsanato arahantavimalakhīṇāsavamahābhūtabhavanato nikkhamitvā asaṃvasitvā hīnāyāvattanti. Kiṃ kāraṇaṃ? Pāpehi asaṃvāsiyattā jinasāsanassa. Evaṃ pāpehi asaṃvāsiyabhāvaṃ dassenti.
‘‘కథం దుప్పటివేధభావం దస్సేన్తి? యథా, మహారాజ, యే కేచి అఛేకా అసిక్ఖితా అసిప్పినో మతివిప్పహీనా ఇస్సాసా 3 వాలగ్గవేధం అవిసహన్తా విగళన్తి పక్కమన్తి. కిం కారణం? సణ్హసుఖుమదుప్పటివేధత్తా వాలగ్గస్స . ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, యే కేచి దుప్పఞ్ఞా జళా ఏళమూగా మూళ్హా దన్ధగతికా జనా జినసాసనే పబ్బజన్తి, తే తం పరమసణ్హసుఖుమచతుసచ్చప్పటివేధం పటివిజ్ఝితుం అవిసహన్తా జినసాసనా విగళిత్వా పక్కమిత్వా న చిరస్సేవ హీనాయావత్తన్తి. కిం కారణం? పరమసణ్హసుఖుమదుప్పటివేధతాయ సచ్చానం. ఏవం దుప్పటివేధభావం దస్సేన్తి.
‘‘Kathaṃ duppaṭivedhabhāvaṃ dassenti? Yathā, mahārāja, ye keci achekā asikkhitā asippino mativippahīnā issāsā 4 vālaggavedhaṃ avisahantā vigaḷanti pakkamanti. Kiṃ kāraṇaṃ? Saṇhasukhumaduppaṭivedhattā vālaggassa . Evameva kho, mahārāja, ye keci duppaññā jaḷā eḷamūgā mūḷhā dandhagatikā janā jinasāsane pabbajanti, te taṃ paramasaṇhasukhumacatusaccappaṭivedhaṃ paṭivijjhituṃ avisahantā jinasāsanā vigaḷitvā pakkamitvā na cirasseva hīnāyāvattanti. Kiṃ kāraṇaṃ? Paramasaṇhasukhumaduppaṭivedhatāya saccānaṃ. Evaṃ duppaṭivedhabhāvaṃ dassenti.
‘‘కథం బహుసంవరరక్ఖియభావం దస్సేన్తి? యథా, మహారాజ, కోచిదేవ పురిసో మహతిమహాయుద్ధభూమిముపగతో పరసేనాయ దిసావిదిసాహి సమన్తా పరివారితో సత్తిహత్థం జనముపేన్తం దిస్వా భీతో ఓసక్కతి పటినివత్తతి పలాయతి. కిం కారణం? బహువిధయుద్ధముఖరక్ఖణభయా. ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, యే కేచి పాపకా అసంవుతా అహిరికా అకిరియా అక్ఖన్తీ చపలా చలితా ఇత్తరా బాలజనా జినసాసనే పబ్బజన్తి, తే బహువిధం సిక్ఖాపదం పరిరక్ఖితుం అవిసహన్తా ఓసక్కిత్వా పటినివత్తిత్వా పలాయిత్వా న చిరస్సేవ హీనాయావత్తన్తి. కిం కారణం? బహువిధసంవరరక్ఖియభావత్తా జినసాసనస్స. ఏవం బహువిధసంవరరక్ఖియభావం దస్సేన్తి.
‘‘Kathaṃ bahusaṃvararakkhiyabhāvaṃ dassenti? Yathā, mahārāja, kocideva puriso mahatimahāyuddhabhūmimupagato parasenāya disāvidisāhi samantā parivārito sattihatthaṃ janamupentaṃ disvā bhīto osakkati paṭinivattati palāyati. Kiṃ kāraṇaṃ? Bahuvidhayuddhamukharakkhaṇabhayā. Evameva kho, mahārāja, ye keci pāpakā asaṃvutā ahirikā akiriyā akkhantī capalā calitā ittarā bālajanā jinasāsane pabbajanti, te bahuvidhaṃ sikkhāpadaṃ parirakkhituṃ avisahantā osakkitvā paṭinivattitvā palāyitvā na cirasseva hīnāyāvattanti. Kiṃ kāraṇaṃ? Bahuvidhasaṃvararakkhiyabhāvattā jinasāsanassa. Evaṃ bahuvidhasaṃvararakkhiyabhāvaṃ dassenti.
‘‘థలజుత్తమేపి, మహారాజ, వస్సికాగుమ్బే కిమివిద్ధాని పుప్ఫాని హోన్తి, తాని అఙ్కురాని సఙ్కుటితాని అన్తరా యేవ పరిపతన్తి, న చ తేసు పరిపతితేసు వస్సికాగుమ్బో హీళితో నామ హోతి. యాని తత్థ ఠితాని పుప్ఫాని, తాని సమ్మా గన్ధేన దిసావిదిసం అభిబ్యాపేన్తి. ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, యే తే జినసాసనే పబ్బజిత్వా హీనాయావత్తన్తి, తే జినసాసనే కిమివిద్ధాని వస్సికాపుప్ఫాని వియ వణ్ణగన్ధరహితా నిబ్బణ్ణాకారసీలా అభబ్బా వేపుల్లాయ, న చ తేసం హీనాయావత్తనేన జినసాసనం హీళితం నామ హోతి. యే తత్థ ఠితా భిక్ఖూ, తే సదేవకం లోకం సీలవరగన్ధేన అభిబ్యాపేన్తి.
‘‘Thalajuttamepi, mahārāja, vassikāgumbe kimividdhāni pupphāni honti, tāni aṅkurāni saṅkuṭitāni antarā yeva paripatanti, na ca tesu paripatitesu vassikāgumbo hīḷito nāma hoti. Yāni tattha ṭhitāni pupphāni, tāni sammā gandhena disāvidisaṃ abhibyāpenti. Evameva kho, mahārāja, ye te jinasāsane pabbajitvā hīnāyāvattanti, te jinasāsane kimividdhāni vassikāpupphāni viya vaṇṇagandharahitā nibbaṇṇākārasīlā abhabbā vepullāya, na ca tesaṃ hīnāyāvattanena jinasāsanaṃ hīḷitaṃ nāma hoti. Ye tattha ṭhitā bhikkhū, te sadevakaṃ lokaṃ sīlavaragandhena abhibyāpenti.
‘‘సాలీనమ్పి, మహారాజ, నిరాతఙ్కానం లోహితకానం అన్తరే కరుమ్భకం నామ సాలిజాతి ఉప్పజ్జిత్వా అన్తరా యేవ వినస్సతి, న చ తస్సా వినట్ఠత్తా లోహితకసాలీ హీళితా నామ హోన్తి. యే తత్థ ఠితా సాలీ, తే రాజూపభోగా హోన్తి. ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, యే తే జినసాసనే పబ్బజిత్వా హీనాయావత్తన్తి, తే లోహితకసాలీనమన్తరే కరుమ్భకా వియ జినసాసనే న వడ్ఢిత్వా వేపుల్లతం న పాపుణిత్వా 5 అన్తరా యేవ హీనాయావత్తన్తి, న చ తేసం హీనాయావత్తనేన జినసాసనం హీళితం నామ హోతి. యే తత్థ ఠితా భిక్ఖూ తే అరహత్తస్స అనుచ్ఛవికా హోన్తి.
‘‘Sālīnampi, mahārāja, nirātaṅkānaṃ lohitakānaṃ antare karumbhakaṃ nāma sālijāti uppajjitvā antarā yeva vinassati, na ca tassā vinaṭṭhattā lohitakasālī hīḷitā nāma honti. Ye tattha ṭhitā sālī, te rājūpabhogā honti. Evameva kho, mahārāja, ye te jinasāsane pabbajitvā hīnāyāvattanti, te lohitakasālīnamantare karumbhakā viya jinasāsane na vaḍḍhitvā vepullataṃ na pāpuṇitvā 6 antarā yeva hīnāyāvattanti, na ca tesaṃ hīnāyāvattanena jinasāsanaṃ hīḷitaṃ nāma hoti. Ye tattha ṭhitā bhikkhū te arahattassa anucchavikā honti.
‘‘కామదదస్సాపి , మహారాజ, మణిరతనస్స ఏకదేసం 7 కక్కసం ఉప్పజ్జతి, న చ తత్థ కక్కసుప్పన్నత్తా మణిరతనం హీళితం నామ హోతి. యం తత్థ పరిసుద్ధం మణిరతనస్స, తం జనస్స హాసకరం హోతి. ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, యే తే జినసాసనే పబ్బజిత్వా హీనాయావత్తన్తి, కక్కసా తే జినసాసనే పపటికా, న చ తేసం హీనాయావత్తనేన జినసాసనం హీళితం నామ హోతి. యే తత్థ ఠితా భిక్ఖూ, తే దేవమనుస్సానం హాసజనకా హోన్తి.
‘‘Kāmadadassāpi , mahārāja, maṇiratanassa ekadesaṃ 8 kakkasaṃ uppajjati, na ca tattha kakkasuppannattā maṇiratanaṃ hīḷitaṃ nāma hoti. Yaṃ tattha parisuddhaṃ maṇiratanassa, taṃ janassa hāsakaraṃ hoti. Evameva kho, mahārāja, ye te jinasāsane pabbajitvā hīnāyāvattanti, kakkasā te jinasāsane papaṭikā, na ca tesaṃ hīnāyāvattanena jinasāsanaṃ hīḷitaṃ nāma hoti. Ye tattha ṭhitā bhikkhū, te devamanussānaṃ hāsajanakā honti.
‘‘జాతిసమ్పన్నస్సపి, మహారాజ, లోహితచన్దనస్స ఏకదేసం పూతికం హోతి అప్పగన్ధం. న తేన లోహితచన్దనం హీళితం నామ హోతి. యం తత్థ అపూతికం సుగన్ధం, తం సమన్తా విధూపేతి అభిబ్యాపేతి. ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, యే తే జినసాసనే పబ్బజిత్వా హీనాయావత్తన్తి, తే లోహితచన్దనసారన్తరే పూతికదేసమివ ఛడ్డనీయా జినసాసనే, న చ తేసం హీనాయావత్తనేన జినసాసనం హీళితం నామ హోతి. యే తత్థ ఠితా భిక్ఖూ, తే సదేవకం లోకం సీలవరచన్దనగన్ధేన అనులిమ్పయన్తీ’’తి.
‘‘Jātisampannassapi, mahārāja, lohitacandanassa ekadesaṃ pūtikaṃ hoti appagandhaṃ. Na tena lohitacandanaṃ hīḷitaṃ nāma hoti. Yaṃ tattha apūtikaṃ sugandhaṃ, taṃ samantā vidhūpeti abhibyāpeti. Evameva kho, mahārāja, ye te jinasāsane pabbajitvā hīnāyāvattanti, te lohitacandanasārantare pūtikadesamiva chaḍḍanīyā jinasāsane, na ca tesaṃ hīnāyāvattanena jinasāsanaṃ hīḷitaṃ nāma hoti. Ye tattha ṭhitā bhikkhū, te sadevakaṃ lokaṃ sīlavaracandanagandhena anulimpayantī’’ti.
‘‘సాధు, భన్తే నాగసేన, తేన తేన అనుచ్ఛవికేన తేన తేన సదిసేన కారణేన నిరవజ్జమనుపాపితం జినసాసనం సేట్ఠభావేన పరిదీపితం, హీనాయావత్తమానాపి తే జినసాసనస్స సేట్ఠభావం యేవ పరిదీపేన్తీ’’తి.
‘‘Sādhu, bhante nāgasena, tena tena anucchavikena tena tena sadisena kāraṇena niravajjamanupāpitaṃ jinasāsanaṃ seṭṭhabhāvena paridīpitaṃ, hīnāyāvattamānāpi te jinasāsanassa seṭṭhabhāvaṃ yeva paridīpentī’’ti.
హీనాయావత్తనపఞ్హో పఞ్చమో.
Hīnāyāvattanapañho pañcamo.
Footnotes: