Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મિલિન્દપઞ્હપાળિ • Milindapañhapāḷi |
૪. સબ્બઞ્ઞુતઞાણવગ્ગો
4. Sabbaññutañāṇavaggo
૧. ઇદ્ધિકમ્મવિપાકપઞ્હો
1. Iddhikammavipākapañho
૧. ‘‘ભન્તે નાગસેન, ભાસિતમ્પેતં ભગવતા ‘એતદગ્ગં, ભિક્ખવે, મમ સાવકાનં ભિક્ખૂનં ઇદ્ધિમન્તાનં યદિદં મહામોગ્ગલ્લાનો’તિ. પુન ચ કિર સો લગુળેહિ પરિપોથિતો ભિન્નસીસો સઞ્ચુણ્ણિતટ્ઠિમંસધમનિછિન્નપરિગત્તો પરિનિબ્બુતો 1. યદિ, ભન્તે નાગસેન, થેરો મહામોગ્ગલ્લાનો ઇદ્ધિયા કોટિં ગતો, તેન હિ લગુળેહિ પોથિતો પરિનિબ્બુતોતિ યં વચનં, તં મિચ્છા. યદિ લગુળેહિ પરિપોથિતો પરિનિબ્બુતો, તેન હિ ઇદ્ધિયા કોટિં ગતોતિ તમ્પિ વચનં મિચ્છા. કિં ન સમત્થો ઇદ્ધિયા અત્તનો ઉપઘાતં અપનયિતું, સદેવકસ્સપિ લોકસ્સ પટિસરણં ભવિતું અરહોતિ? અયમ્પિ ઉભતો કોટિકો પઞ્હો તવાનુપ્પત્તો, સો તયા નિબ્બાહિતબ્બો’’તિ.
1. ‘‘Bhante nāgasena, bhāsitampetaṃ bhagavatā ‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ iddhimantānaṃ yadidaṃ mahāmoggallāno’ti. Puna ca kira so laguḷehi paripothito bhinnasīso sañcuṇṇitaṭṭhimaṃsadhamanichinnaparigatto parinibbuto 2. Yadi, bhante nāgasena, thero mahāmoggallāno iddhiyā koṭiṃ gato, tena hi laguḷehi pothito parinibbutoti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi laguḷehi paripothito parinibbuto, tena hi iddhiyā koṭiṃ gatoti tampi vacanaṃ micchā. Kiṃ na samattho iddhiyā attano upaghātaṃ apanayituṃ, sadevakassapi lokassa paṭisaraṇaṃ bhavituṃ arahoti? Ayampi ubhato koṭiko pañho tavānuppatto, so tayā nibbāhitabbo’’ti.
‘‘ભાસિતમ્પેતં, મહારાજ, ભગવતા ‘એતદગ્ગં, ભિક્ખવે, મમ સાવકાનં ભિક્ખૂનં ઇદ્ધિમન્તાનં યદિદં મહામોગ્ગલ્લાનો’તિ. આયસ્મા ચ મહામોગ્ગલ્લાનો લગુળહતો પરિનિબ્બુતો, તઞ્ચ પન કમ્માધિગ્ગહિતેના’’તિ.
‘‘Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā ‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ iddhimantānaṃ yadidaṃ mahāmoggallāno’ti. Āyasmā ca mahāmoggallāno laguḷahato parinibbuto, tañca pana kammādhiggahitenā’’ti.
‘‘નનુ, ભન્તે નાગસેન, ઇદ્ધિમતો ઇદ્ધિવિસયોપિ કમ્મવિપાકોપિ દ્વે અચિન્તિયા, અચિન્તિયેન અચિન્તિયં અપનયિતબ્બં. યથા નામ, ભન્તે, કેચિ ફલકામા કપિત્થેન કપિત્થં પોથેન્તિ, અમ્બેન અમ્બં પોથેન્તિ, એવમેવ ખો, ભન્તે નાગસેન, અચિન્તિયેન અચિન્તિયં પોથયિત્વા અપનેતબ્બ’’ન્તિ? ‘‘અચિન્તિયાનમ્પિ, મહારાજ, એકં અધિમત્તં બલવતરં, યથા, મહારાજ, મહિયા રાજાનો હોન્તિ સમજચ્ચા, સમજચ્ચાનમ્પિ તેસં એકો સબ્બે અભિભવિત્વા આણં પવત્તેતિ. એવમેવ ખો, મહારાજ, તેસં અચિન્તિયાનં કમ્મવિપાકં યેવ અધિમત્તં બલવતરં, કમ્મવિપાકં યેવ સબ્બે અભિભવિય આણં પવત્તેતિ, કમ્માધિગ્ગહિતસ્સ અવસેસા કિરિયા ઓકાસં ન લભન્તિ.
‘‘Nanu, bhante nāgasena, iddhimato iddhivisayopi kammavipākopi dve acintiyā, acintiyena acintiyaṃ apanayitabbaṃ. Yathā nāma, bhante, keci phalakāmā kapitthena kapitthaṃ pothenti, ambena ambaṃ pothenti, evameva kho, bhante nāgasena, acintiyena acintiyaṃ pothayitvā apanetabba’’nti? ‘‘Acintiyānampi, mahārāja, ekaṃ adhimattaṃ balavataraṃ, yathā, mahārāja, mahiyā rājāno honti samajaccā, samajaccānampi tesaṃ eko sabbe abhibhavitvā āṇaṃ pavatteti. Evameva kho, mahārāja, tesaṃ acintiyānaṃ kammavipākaṃ yeva adhimattaṃ balavataraṃ, kammavipākaṃ yeva sabbe abhibhaviya āṇaṃ pavatteti, kammādhiggahitassa avasesā kiriyā okāsaṃ na labhanti.
‘‘ઇધ પન, મહારાજ, કોચિ પુરિસો કિસ્મિઞ્ચિદેવ પકરણે અપરજ્ઝતિ, ન તસ્સ માતા વા પિતા વા ભગિની વા ભાતરો વા સખી વા સહાયકા વા 3 તાયન્તિ, અથ ખો રાજા યેવ તત્થ અભિભવિય આણં પવત્તેતિ. કિં તત્થ કારણં? અપરાધિકતા. એવમેવ ખો, મહારાજ, તેસં અચિન્તિયાનં કમ્મવિપાકં યેવ અધિમત્તં બલવતરં, કમ્મવિપાકં યેવ સબ્બે અભિભવિય આણં પવત્તેતિ, કમ્માધિગ્ગહિતસ્સ અવસેસા કિરિયા ઓકાસં ન લભન્તિ.
‘‘Idha pana, mahārāja, koci puriso kismiñcideva pakaraṇe aparajjhati, na tassa mātā vā pitā vā bhaginī vā bhātaro vā sakhī vā sahāyakā vā 4 tāyanti, atha kho rājā yeva tattha abhibhaviya āṇaṃ pavatteti. Kiṃ tattha kāraṇaṃ? Aparādhikatā. Evameva kho, mahārāja, tesaṃ acintiyānaṃ kammavipākaṃ yeva adhimattaṃ balavataraṃ, kammavipākaṃ yeva sabbe abhibhaviya āṇaṃ pavatteti, kammādhiggahitassa avasesā kiriyā okāsaṃ na labhanti.
‘‘યથા વા પન, મહારાજ, મહિયા દવડાહે સમુટ્ઠિતે ઘટસહસ્સમ્પિ ઉદકં ન સક્કોતિ નિબ્બાપેતું, અથ ખો અગ્ગિ યેવ તત્થ અભિભવિય આણં પવત્તેતિ. કિં તત્થ કારણં? બલવતા તેજસ્સ. એવમેવ ખો, મહારાજ, તેસં અચિન્તિયાનં કમ્મવિપાકં યેવ અધિમત્તં બલવતરં, કમ્મવિપાકં યેવ સબ્બે અભિભવિય આણં પવત્તેતિ, કમ્માધિગ્ગહિતસ્સ અવસેસા કિરિયા ઓકાસં ન લભન્તિ, તસ્મા, મહારાજ, આયસ્મતો મહામોગ્ગલ્લાનસ્સ કમ્માધિગ્ગહિતસ્સ લગુળેહિ પોથિયમાનસ્સ ઇદ્ધિયા સમન્નાહારો નાહોસી’’તિ. ‘‘સાધુ, ભન્તે નાગસેન, એવમેતં તથા સમ્પટિચ્છામી’’તિ.
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, mahiyā davaḍāhe samuṭṭhite ghaṭasahassampi udakaṃ na sakkoti nibbāpetuṃ, atha kho aggi yeva tattha abhibhaviya āṇaṃ pavatteti. Kiṃ tattha kāraṇaṃ? Balavatā tejassa. Evameva kho, mahārāja, tesaṃ acintiyānaṃ kammavipākaṃ yeva adhimattaṃ balavataraṃ, kammavipākaṃ yeva sabbe abhibhaviya āṇaṃ pavatteti, kammādhiggahitassa avasesā kiriyā okāsaṃ na labhanti, tasmā, mahārāja, āyasmato mahāmoggallānassa kammādhiggahitassa laguḷehi pothiyamānassa iddhiyā samannāhāro nāhosī’’ti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.
ઇદ્ધિકમ્મવિપાકપઞ્હો પઠમો.
Iddhikammavipākapañho paṭhamo.
Footnotes: