Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વિભઙ્ગપાળિ • Vibhaṅgapāḷi |
૯. ઇદ્ધિપાદવિભઙ્ગો
9. Iddhipādavibhaṅgo
૧. સુત્તન્તભાજનીયં
1. Suttantabhājanīyaṃ
૪૩૧. ચત્તારો ઇદ્ધિપાદા – ઇધ ભિક્ખુ છન્દસમાધિપધાનસઙ્ખારસમન્નાગતં ઇદ્ધિપાદં ભાવેતિ, વીરિયસમાધિપધાનસઙ્ખારસમન્નાગતં ઇદ્ધિપાદં ભાવેતિ, ચિત્તસમાધિપધાનસઙ્ખારસમન્નાગતં ઇદ્ધિપાદં ભાવેતિ, વીમંસાસમાધિપધાનસઙ્ખારસમન્નાગતં ઇદ્ધિપાદં ભાવેતિ.
431. Cattāro iddhipādā – idha bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti, vīriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti, cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti, vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti.
૧. છન્દિદ્ધિપાદો
1. Chandiddhipādo
૪૩૨. કથઞ્ચ ભિક્ખુ છન્દસમાધિપધાનસઙ્ખારસમન્નાગતં ઇદ્ધિપાદં ભાવેતિ? છન્દં ચે ભિક્ખુ અધિપતિં કરિત્વા લભતિ સમાધિં, લભતિ ચિત્તસ્સેકગ્ગતં 1 – અયં વુચ્ચતિ ‘‘છન્દસમાધિ’’. સો અનુપ્પન્નાનં પાપકાનં અકુસલાનં ધમ્માનં અનુપ્પાદાય છન્દં જનેતિ વાયમતિ વીરિયં આરભતિ ચિત્તં પગ્ગણ્હાતિ પદહતિ, ઉપ્પન્નાનં પાપકાનં અકુસલાનં ધમ્માનં પહાનાય છન્દં જનેતિ વાયમતિ વીરિયં આરભતિ ચિત્તં પગ્ગણ્હાતિ પદહતિ, અનુપ્પન્નાનં કુસલાનં ધમ્માનં ઉપ્પાદાય છન્દં જનેતિ વાયમતિ વીરિયં આરભતિ ચિત્તં પગ્ગણ્હાતિ પદહતિ, ઉપ્પન્નાનં કુસલાનં ધમ્માનં ઠિતિયા અસમ્મોસાય ભિય્યોભાવાય વેપુલ્લાય ભાવનાય પારિપૂરિયા છન્દં જનેતિ વાયમતિ વીરિયં આરભતિ ચિત્તં પગ્ગણ્હાતિ પદહતિ. ઇમે વુચ્ચન્તિ ‘‘પધાનસઙ્ખારા’’. ઇતિ અયઞ્ચ છન્દસમાધિ, ઇમે ચ પધાનસઙ્ખારા. તદેકજ્ઝં અભિસઞ્ઞહિત્વા અભિસઙ્ખિપિત્વા છન્દસમાધિપધાનસઙ્ખારોત્વેવ સઙ્ખ્યં 2 ગચ્છતિ.
432. Kathañca bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti? Chandaṃ ce bhikkhu adhipatiṃ karitvā labhati samādhiṃ, labhati cittassekaggataṃ 3 – ayaṃ vuccati ‘‘chandasamādhi’’. So anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati. Ime vuccanti ‘‘padhānasaṅkhārā’’. Iti ayañca chandasamādhi, ime ca padhānasaṅkhārā. Tadekajjhaṃ abhisaññahitvā abhisaṅkhipitvā chandasamādhipadhānasaṅkhārotveva saṅkhyaṃ 4 gacchati.
૪૩૩. તત્થ કતમો છન્દો? યો છન્દો છન્દિકતા કત્તુકમ્યતા કુસલો ધમ્મચ્છન્દો – અયં વુચ્ચતિ ‘‘છન્દો’’.
433. Tattha katamo chando? Yo chando chandikatā kattukamyatā kusalo dhammacchando – ayaṃ vuccati ‘‘chando’’.
તત્થ કતમો સમાધિ? યા ચિત્તસ્સ ઠિતિ સણ્ઠિતિ અવટ્ઠિતિ અવિસાહારો અવિક્ખેપો અવિસાહટમાનસતા સમથો સમાધિન્દ્રિયં સમાધિબલં સમ્માસમાધિ – અયં વુચ્ચતિ ‘‘સમાધિ’’.
Tattha katamo samādhi? Yā cittassa ṭhiti saṇṭhiti avaṭṭhiti avisāhāro avikkhepo avisāhaṭamānasatā samatho samādhindriyaṃ samādhibalaṃ sammāsamādhi – ayaṃ vuccati ‘‘samādhi’’.
તત્થ કતમો પધાનસઙ્ખારો? યો ચેતસિકો વીરિયારમ્ભો નિક્કમો પરક્કમો ઉય્યામો વાયામો ઉસ્સાહો ઉસ્સોળ્હી થામો ઠિતિ અસિથિલપરક્કમતા અનિક્ખિત્તછન્દતા અનિક્ખિત્તધુરતા ધુરસમ્પગ્ગાહો વીરિયં વીરિયિન્દ્રિયં વીરિયબલં સમ્માવાયામો – અયં વુચ્ચતિ ‘‘પધાનસઙ્ખારો’’. ઇતિ ઇમિના ચ છન્દેન, ઇમિના ચ સમાધિના, ઇમિના ચ પધાનસઙ્ખારેન ઉપેતો હોતિ સમુપેતો ઉપાગતો સમુપાગતો ઉપપન્નો સમ્પન્નો સમન્નાગતો. તેન વુચ્ચતિ ‘‘છન્દસમાધિપધાનસઙ્ખારસમન્નાગતો’’તિ.
Tattha katamo padhānasaṅkhāro? Yo cetasiko vīriyārambho nikkamo parakkamo uyyāmo vāyāmo ussāho ussoḷhī thāmo ṭhiti asithilaparakkamatā anikkhittachandatā anikkhittadhuratā dhurasampaggāho vīriyaṃ vīriyindriyaṃ vīriyabalaṃ sammāvāyāmo – ayaṃ vuccati ‘‘padhānasaṅkhāro’’. Iti iminā ca chandena, iminā ca samādhinā, iminā ca padhānasaṅkhārena upeto hoti samupeto upāgato samupāgato upapanno sampanno samannāgato. Tena vuccati ‘‘chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgato’’ti.
૪૩૪. ઇદ્ધીતિ. યા તેસં ધમ્માનં ઇદ્ધિ સમિદ્ધિ ઇજ્ઝના સમિજ્ઝના લાભો પટિલાભો પત્તિ સમ્પત્તિ ફુસના સચ્છિકિરિયા ઉપસમ્પદા.
434. Iddhīti. Yā tesaṃ dhammānaṃ iddhi samiddhi ijjhanā samijjhanā lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.
‘‘ઇદ્ધિપાદો’’તિ. તથાભૂતસ્સ વેદનાક્ખન્ધો, સઞ્ઞાક્ખન્ધો, સઙ્ખારક્ખન્ધો, વિઞ્ઞાણક્ખન્ધો.
‘‘Iddhipādo’’ti. Tathābhūtassa vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho, viññāṇakkhandho.
‘‘ઇદ્ધિપાદં ભાવેતી’’તિ. તે ધમ્મે આસેવતિ ભાવેતિ બહુલીકરોતિ. તેન વુચ્ચતિ ‘‘ઇદ્ધિપાદં ભાવેતી’’તિ.
‘‘Iddhipādaṃ bhāvetī’’ti. Te dhamme āsevati bhāveti bahulīkaroti. Tena vuccati ‘‘iddhipādaṃ bhāvetī’’ti.
૨. વીરિયિદ્ધિપાદો
2. Vīriyiddhipādo
૪૩૫. કથઞ્ચ ભિક્ખુ વીરિયસમાધિપધાનસઙ્ખારસમન્નાગતં ઇદ્ધિપાદં ભાવેતિ? વીરિયં ચે ભિક્ખુ અધિપતિં કરિત્વા લભતિ સમાધિં લભતિ ચિત્તસ્સેકગ્ગતં – અયં વુચ્ચતિ ‘‘વીરિયસમાધિ’’. સો અનુપ્પન્નાનં પાપકાનં અકુસલાનં ધમ્માનં અનુપ્પાદાય છન્દં જનેતિ વાયમતિ વીરિયં આરભતિ ચિત્તં પગ્ગણ્હાતિ પદહતિ, ઉપ્પન્નાનં પાપકાનં અકુસલાનં ધમ્માનં પહાનાય…પે॰… અનુપ્પન્નાનં કુસલાનં ધમ્માનં ઉપ્પાદાય…પે॰… ઉપ્પન્નાનં કુસલાનં ધમ્માનં ઠિતિયા અસમ્મોસાય ભિય્યોભાવાય વેપુલ્લાય ભાવનાય પારિપૂરિયા છન્દં જનેતિ વાયમતિ વીરિયં આરભતિ ચિત્તં પગ્ગણ્હાતિ પદહતિ. ઇમે વુચ્ચન્તિ ‘‘પધાનસઙ્ખારા’’. ઇતિ અયઞ્ચ વીરિયસમાધિ, ઇમે ચ પધાનસઙ્ખારા; તદેકજ્ઝં અભિસઞ્ઞૂહિત્વા અભિસઙ્ખિપિત્વા વીરિયસમાધિપધાનસઙ્ખારોત્વેવ સઙ્ખ્યં ગચ્છતિ.
435. Kathañca bhikkhu vīriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti? Vīriyaṃ ce bhikkhu adhipatiṃ karitvā labhati samādhiṃ labhati cittassekaggataṃ – ayaṃ vuccati ‘‘vīriyasamādhi’’. So anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya…pe… anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya…pe… uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati. Ime vuccanti ‘‘padhānasaṅkhārā’’. Iti ayañca vīriyasamādhi, ime ca padhānasaṅkhārā; tadekajjhaṃ abhisaññūhitvā abhisaṅkhipitvā vīriyasamādhipadhānasaṅkhārotveva saṅkhyaṃ gacchati.
૪૩૬. તત્થ કતમં વીરિયં? યો ચેતસિકો વીરિયારમ્ભો…પે॰… સમ્માવાયામો – ઇદં વુચ્ચતિ ‘‘વીરિયં’’.
436. Tattha katamaṃ vīriyaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo – idaṃ vuccati ‘‘vīriyaṃ’’.
તત્થ કતમો સમાધિ? યા ચિત્તસ્સ ઠિતિ સણ્ઠિતિ અવટ્ઠિતિ અવિસાહારો અવિક્ખેપો અવિસાહટમાનસતા સમથો સમાધિન્દ્રિયં સમાધિબલં સમ્માસમાધિ – અયં વુચ્ચતિ ‘‘સમાધિ’’.
Tattha katamo samādhi? Yā cittassa ṭhiti saṇṭhiti avaṭṭhiti avisāhāro avikkhepo avisāhaṭamānasatā samatho samādhindriyaṃ samādhibalaṃ sammāsamādhi – ayaṃ vuccati ‘‘samādhi’’.
તત્થ કતમો પધાનસઙ્ખારો? યો ચેતસિકો વીરિયારમ્ભો…પે॰… સમ્માવાયામો – અયં વુચ્ચતિ ‘‘પધાનસઙ્ખારો’’. ઇતિ ઇમિના ચ વીરિયેન, ઇમિના ચ સમાધિના, ઇમિના ચ પધાનસઙ્ખારેન ઉપેતો હોતિ…પે॰… સમન્નાગતો. તેન વુચ્ચતિ ‘‘વીરિયસમાધિપધાનસઙ્ખારસમન્નાગતો’’તિ.
Tattha katamo padhānasaṅkhāro? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo – ayaṃ vuccati ‘‘padhānasaṅkhāro’’. Iti iminā ca vīriyena, iminā ca samādhinā, iminā ca padhānasaṅkhārena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘vīriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgato’’ti.
૪૩૭. ઇદ્ધીતિ. યા તેસં ધમ્માનં ઇદ્ધિ સમિદ્ધિ ઇજ્ઝના સમિજ્ઝના લાભો પટિલાભો પત્તિ સમ્પત્તિ ફુસના સચ્છિકિરિયા ઉપસમ્પદા.
437. Iddhīti. Yā tesaṃ dhammānaṃ iddhi samiddhi ijjhanā samijjhanā lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.
ઇદ્ધિપાદોતિ. તથાભૂતસ્સ વેદનાક્ખન્ધો…પે॰… વિઞ્ઞાણક્ખન્ધો.
Iddhipādoti. Tathābhūtassa vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho.
ઇદ્ધિપાદં ભાવેતીતિ. તે ધમ્મે આસેવતિ ભાવેતિ બહુલીકરોતિ. તેન વુચ્ચતિ ‘‘ઇદ્ધિપાદં ભાવેતી’’તિ.
Iddhipādaṃ bhāvetīti. Te dhamme āsevati bhāveti bahulīkaroti. Tena vuccati ‘‘iddhipādaṃ bhāvetī’’ti.
૩. ચિત્તિદ્ધિપાદો
3. Cittiddhipādo
૪૩૮. કથઞ્ચ ભિક્ખુ ચિત્તસમાધિપધાનસઙ્ખારસમન્નાગતં ઇદ્ધિપાદં ભાવેતિ? ચિત્તં ચે ભિક્ખુ અધિપતિં કરિત્વા લભતિ સમાધિં લભતિ ચિત્તસ્સેકગ્ગતં – અયં વુચ્ચતિ ‘‘ચિત્તસમાધિ’’. સો અનુપ્પન્નાનં પાપકાનં અકુસલાનં ધમ્માનં અનુપ્પાદાય છન્દં જનેતિ વાયમતિ વીરિયં આરભતિ ચિત્તં પગ્ગણ્હાતિ પદહતિ, ઉપ્પન્નાનં પાપકાનં અકુસલાનં ધમ્માનં પહાનાય…પે॰… અનુપ્પન્નાનં કુસલાનં ધમ્માનં ઉપ્પાદાય…પે॰… ઉપ્પન્નાનં કુસલાનં ધમ્માનં ઠિતિયા અસમ્મોસાય ભિય્યોભાવાય વેપુલ્લાય ભાવનાય પારિપૂરિયા છન્દં જનેતિ વાયમતિ વીરિયં આરભતિ ચિત્તં પગ્ગણ્હાતિ પદહતિ. ઇમે વુચ્ચન્તિ ‘‘પધાનસઙ્ખારા’’. ઇતિ અયઞ્ચ ચિત્તસમાધિ, ઇમે ચ પધાનસઙ્ખારા; તદેકજ્ઝં અભિસઞ્ઞૂહિત્વા અભિસઙ્ખિપિત્વા ચિત્તસમાધિપધાનસઙ્ખારોત્વેવ સઙ્ખ્યં ગચ્છતિ.
438. Kathañca bhikkhu cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti? Cittaṃ ce bhikkhu adhipatiṃ karitvā labhati samādhiṃ labhati cittassekaggataṃ – ayaṃ vuccati ‘‘cittasamādhi’’. So anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya…pe… anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya…pe… uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati. Ime vuccanti ‘‘padhānasaṅkhārā’’. Iti ayañca cittasamādhi, ime ca padhānasaṅkhārā; tadekajjhaṃ abhisaññūhitvā abhisaṅkhipitvā cittasamādhipadhānasaṅkhārotveva saṅkhyaṃ gacchati.
૪૩૯. તત્થ કતમં ચિત્તં? યં ચિત્તં મનો માનસં…પે॰… તજ્જામનોવિઞ્ઞાણધાતુ – ઇદં વુચ્ચતિ ‘‘ચિત્તં’’.
439. Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’.
તત્થ કતમો સમાધિ? યા ચિત્તસ્સ ઠિતિ સણ્ઠિતિ…પે॰… સમ્માસમાધિ – અયં વુચ્ચતિ ‘‘સમાધિ’’.
Tattha katamo samādhi? Yā cittassa ṭhiti saṇṭhiti…pe… sammāsamādhi – ayaṃ vuccati ‘‘samādhi’’.
તત્થ કતમો પધાનસઙ્ખારો? યો ચેતસિકો વીરિયારમ્ભો…પે॰… સમ્માવાયામો – અયં વુચ્ચતિ ‘‘પધાનસઙ્ખારો’’. ઇતિ ઇમિના ચ ચિત્તેન, ઇમિના ચ સમાધિના, ઇમિના ચ પધાનસઙ્ખારેન ઉપેતો હોતિ…પે॰… સમન્નાગતો. તેન વુચ્ચતિ ‘‘ચિત્તસમાધિપધાનસઙ્ખારસમન્નાગતો’’તિ.
Tattha katamo padhānasaṅkhāro? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo – ayaṃ vuccati ‘‘padhānasaṅkhāro’’. Iti iminā ca cittena, iminā ca samādhinā, iminā ca padhānasaṅkhārena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgato’’ti.
૪૪૦. ઇદ્ધીતિ . યા તેસં ધમ્માનં ઇદ્ધિ સમિદ્ધિ ઇજ્ઝના સમિજ્ઝના લાભો પટિલાભો પત્તિ સમ્પત્તિ ફુસના સચ્છિકિરિયા ઉપસમ્પદા.
440. Iddhīti . Yā tesaṃ dhammānaṃ iddhi samiddhi ijjhanā samijjhanā lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.
ઇદ્ધિપાદોતિ. તથાભૂતસ્સ વેદનાક્ખન્ધો…પે॰… વિઞ્ઞાણક્ખન્ધો.
Iddhipādoti. Tathābhūtassa vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho.
ઇદ્ધિપાદં ભાવેતીતિ. તે ધમ્મે આસેવતિ ભાવેતિ બહુલીકરોતિ. તેન વુચ્ચતિ ‘‘ઇદ્ધિપાદં ભાવેતી’’તિ.
Iddhipādaṃ bhāvetīti. Te dhamme āsevati bhāveti bahulīkaroti. Tena vuccati ‘‘iddhipādaṃ bhāvetī’’ti.
૪. વીમંસિદ્ધિપાદો
4. Vīmaṃsiddhipādo
૪૪૧. કથઞ્ચ ભિક્ખુ વીમંસાસમાધિપધાનસઙ્ખારસમન્નાગતં ઇદ્ધિપાદં ભાવેતિ? વીમંસં ચે ભિક્ખુ અધિપતિં કરિત્વા લભતિ સમાધિં લભતિ ચિત્તસ્સેકગ્ગતં – અયં વુચ્ચતિ ‘‘વીમંસાસમાધિ’’. સો અનુપ્પન્નાનં પાપકાનં અકુસલાનં ધમ્માનં અનુપ્પાદાય છન્દં જનેતિ વાયમતિ વીરિયં આરભતિ ચિત્તં પગ્ગણ્હાતિ પદહતિ, ઉપ્પન્નાનં પાપકાનં અકુસલાનં ધમ્માનં પહાનાય…પે॰… અનુપ્પન્નાનં કુસલાનં ધમ્માનં ઉપ્પાદાય…પે॰… ઉપ્પન્નાનં કુસલાનં ધમ્માનં ઠિતિયા અસમ્મોસાય ભિય્યોભાવાય વેપુલ્લાય ભાવનાય પારિપૂરિયા છન્દં જનેતિ વાયમતિ વીરિયં આરભતિ ચિત્તં પગ્ગણ્હાતિ પદહતિ. ઇમે વુચ્ચન્તિ ‘‘પધાનસઙ્ખારા’’. ઇતિ અયઞ્ચ વીમંસાસમાધિ, ઇમે ચ પધાનસઙ્ખારા; તદેકજ્ઝં અભિસઞ્ઞૂહિત્વા અભિસઙ્ખિપિત્વા વીમંસાસમાધિપધાનસઙ્ખારોત્વેવ સઙ્ખ્યં ગચ્છતિ.
441. Kathañca bhikkhu vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti? Vīmaṃsaṃ ce bhikkhu adhipatiṃ karitvā labhati samādhiṃ labhati cittassekaggataṃ – ayaṃ vuccati ‘‘vīmaṃsāsamādhi’’. So anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya…pe… anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya…pe… uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati. Ime vuccanti ‘‘padhānasaṅkhārā’’. Iti ayañca vīmaṃsāsamādhi, ime ca padhānasaṅkhārā; tadekajjhaṃ abhisaññūhitvā abhisaṅkhipitvā vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārotveva saṅkhyaṃ gacchati.
૪૪૨. તત્થ કતમા વીમંસા? યા પઞ્ઞા પજાનના…પે॰… અમોહો ધમ્મવિચયો સમ્માદિટ્ઠિ – અયં વુચ્ચતિ ‘‘વીમંસા’’.
442. Tattha katamā vīmaṃsā? Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘vīmaṃsā’’.
તત્થ કતમો સમાધિ? યા ચિત્તસ્સ ઠિતિ સણ્ઠિતિ…પે॰… સમ્માસમાધિ – અયં વુચ્ચતિ ‘‘સમાધિ’’.
Tattha katamo samādhi? Yā cittassa ṭhiti saṇṭhiti…pe… sammāsamādhi – ayaṃ vuccati ‘‘samādhi’’.
તત્થ કતમો પધાનસઙ્ખારો? યો ચેતસિકો વીરિયારમ્ભો …પે॰… સમ્માવાયામો – અયં વુચ્ચતિ ‘‘પધાનસઙ્ખારો’’. ઇતિ ઇમાય ચ વીમંસાય, ઇમિના ચ સમાધિના, ઇમિના ચ પધાનસઙ્ખારેન ઉપેતો હોતિ…પે॰… સમન્નાગતો. તેન વુચ્ચતિ ‘‘વીમંસાસમાધિપધાનસઙ્ખારસમન્નાગતો’’તિ.
Tattha katamo padhānasaṅkhāro? Yo cetasiko vīriyārambho …pe… sammāvāyāmo – ayaṃ vuccati ‘‘padhānasaṅkhāro’’. Iti imāya ca vīmaṃsāya, iminā ca samādhinā, iminā ca padhānasaṅkhārena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgato’’ti.
૪૪૩. ઇદ્ધીતિ. યા તેસં ધમ્માનં ઇદ્ધિ સમિદ્ધિ ઇજ્ઝના સમિજ્ઝના લાભો પટિલાભો પત્તિ સમ્પત્તિ ફુસના સચ્છિકિરિયા ઉપસમ્પદા.
443. Iddhīti. Yā tesaṃ dhammānaṃ iddhi samiddhi ijjhanā samijjhanā lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.
ઇદ્ધિપાદોતિ . તથાભૂતસ્સ વેદનાક્ખન્ધો, સઞ્ઞાક્ખન્ધો, સઙ્ખારક્ખન્ધો, વિઞ્ઞાણખન્ધો.
Iddhipādoti . Tathābhūtassa vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho, viññāṇakhandho.
ઇદ્ધિપાદં ભાવેતીતિ. તે ધમ્મે આસેવતિ ભાવેતિ બહુલીકરોતિ. તેન વુચ્ચતિ ‘‘ઇદ્ધિપાદં ભાવેતી’’તિ.
Iddhipādaṃ bhāvetīti. Te dhamme āsevati bhāveti bahulīkaroti. Tena vuccati ‘‘iddhipādaṃ bhāvetī’’ti.
સુત્તન્તભાજનીયં.
Suttantabhājanīyaṃ.
૨. અભિધમ્મભાજનીયં
2. Abhidhammabhājanīyaṃ
૪૪૪. ચત્તારો ઇદ્ધિપાદા – ઇધ ભિક્ખુ છન્દસમાધિપધાનસઙ્ખારસમન્નાગતં ઇદ્ધિપાદં ભાવેતિ, વીરિયસમાધિપધાનસઙ્ખારસમન્નાગતં ઇદ્ધિપાદં ભાવેતિ, ચિત્તસમાધિપધાનસઙ્ખારસમન્નાગતં ઇદ્ધિપાદં ભાવેતિ, વીમંસાસમાધિપધાનસઙ્ખારસમન્નાગતં ઇદ્ધિપાદં ભાવેતિ.
444. Cattāro iddhipādā – idha bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti, vīriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti, cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti, vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti.
૧. છન્દિદ્ધિપાદો
1. Chandiddhipādo
૪૪૫. કથઞ્ચ ભિક્ખુ છન્દસમાધિપધાનસઙ્ખારસમન્નાગતં ઇદ્ધિપાદં ભાવેતિ? ઇધ ભિક્ખુ યસ્મિં સમયે લોકુત્તરં ઝાનં ભાવેતિ નિય્યાનિકં અપચયગામિં દિટ્ઠિગતાનં પહાનાય પઠમાય ભૂમિયા પત્તિયા વિવિચ્ચેવ કામેહિ…પે॰… પઠમં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ દુક્ખપટિપદં દન્ધાભિઞ્ઞં, તસ્મિં સમયે છન્દસમાધિપધાનસઙ્ખારસમન્નાગતં ઇદ્ધિપાદં ભાવેતિ.
445. Kathañca bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti.
૪૪૬. તત્થ કતમો છન્દો? યો છન્દો છન્દિકતા કત્તુકમ્યતા કુસલો ધમ્મચ્છન્દો – અયં વુચ્ચતિ ‘‘છન્દો’’.
446. Tattha katamo chando? Yo chando chandikatā kattukamyatā kusalo dhammacchando – ayaṃ vuccati ‘‘chando’’.
તત્થ કતમો સમાધિ? યા ચિત્તસ્સ ઠિતિ સણ્ઠિતિ…પે॰… સમ્માસમાધિ સમાધિસમ્બોજ્ઝઙ્ગો મગ્ગઙ્ગં મગ્ગપરિયાપન્નં – અયં વુચ્ચતિ ‘‘સમાધિ’’.
Tattha katamo samādhi? Yā cittassa ṭhiti saṇṭhiti…pe… sammāsamādhi samādhisambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘samādhi’’.
તત્થ કતમો પધાનસઙ્ખારો? યો ચેતસિકો વીરિયારમ્ભો…પે॰… સમ્માવાયામો વીરિયસમ્બોજ્ઝઙ્ગો મગ્ગઙ્ગં મગ્ગપરિયાપન્નં – અયં વુચ્ચતિ ‘‘પધાનસઙ્ખારો’’. ઇતિ ઇમિના ચ છન્દેન, ઇમિના ચ સમાધિના, ઇમિના ચ પધાનસઙ્ખારેન ઉપેતો હોતિ…પે॰… સમન્નાગતો. તેન વુચ્ચતિ ‘‘છન્દસમાધિપધાનસઙ્ખારસમન્નાગતો’’તિ.
Tattha katamo padhānasaṅkhāro? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo vīriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘padhānasaṅkhāro’’. Iti iminā ca chandena, iminā ca samādhinā, iminā ca padhānasaṅkhārena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgato’’ti.
૪૪૭. ઇદ્ધીતિ . યા તેસં ધમ્માનં ઇદ્ધિ સમિદ્ધિ ઇજ્ઝના સમિજ્ઝના લાભો પટિલાભો પત્તિ સમ્પત્તિ ફુસના સચ્છિકિરિયા ઉપસમ્પદા.
447. Iddhīti . Yā tesaṃ dhammānaṃ iddhi samiddhi ijjhanā samijjhanā lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.
ઇદ્ધિપાદોતિ . તથાભૂતસ્સ ફસ્સો…પે॰… પગ્ગાહો અવિક્ખેપો.
Iddhipādoti . Tathābhūtassa phasso…pe… paggāho avikkhepo.
ઇદ્ધિપાદં ભાવેતીતિ. તે ધમ્મે આસેવતિ ભાવેતિ બહુલીકરોતિ. તેન વુચ્ચતિ ‘‘ઇદ્ધિપાદં ભાવેતી’’તિ.
Iddhipādaṃ bhāvetīti. Te dhamme āsevati bhāveti bahulīkaroti. Tena vuccati ‘‘iddhipādaṃ bhāvetī’’ti.
૨. વીરિયિદ્ધિપાદો
2. Vīriyiddhipādo
૪૪૮. કથઞ્ચ ભિક્ખુ વીરિયસમાધિપધાનસઙ્ખારસમન્નાગતં ઇદ્ધિપાદં ભાવેતિ? ઇધ ભિક્ખુ યસ્મિં સમયે લોકુત્તરં ઝાનં ભાવેતિ નિય્યાનિકં અપચયગામિં દિટ્ઠિગતાનં પહાનાય પઠમાય ભૂમિયા પત્તિયા વિવિચ્ચેવ કામેહિ…પે॰… પઠમં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ દુક્ખપટિપદં દન્ધાભિઞ્ઞં, તસ્મિં સમયે વીરિયસમાધિપધાનસઙ્ખારસમન્નાગતં ઇદ્ધિપાદં ભાવેતિ.
448. Kathañca bhikkhu vīriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye vīriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti.
૪૪૯. તત્થ કતમં વીરિયં? યો ચેતસિકો વીરિયારમ્ભો…પે॰… સમ્માવાયામો વીરિયસમ્બોજ્ઝઙ્ગો મગ્ગઙ્ગં મગ્ગપરિયાપન્નં – ઇદં વુચ્ચતિ ‘‘વીરિયં’’.
449. Tattha katamaṃ vīriyaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo vīriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – idaṃ vuccati ‘‘vīriyaṃ’’.
તત્થ કતમો સમાધિ? યા ચિત્તસ્સ ઠિતિ સણ્ઠિતિ…પે॰… સમ્માસમાધિ સમાધિસમ્બોજ્ઝઙ્ગો મગ્ગઙ્ગં મગ્ગપરિયાપન્નં – અયં વુચ્ચતિ ‘‘સમાધિ’’.
Tattha katamo samādhi? Yā cittassa ṭhiti saṇṭhiti…pe… sammāsamādhi samādhisambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘samādhi’’.
તત્થ કતમો પધાનસઙ્ખારો? યો ચેતસિકો વીરિયારમ્ભો…પે॰… સમ્માવાયામો વીરિયસમ્બોજ્ઝઙ્ગો મગ્ગઙ્ગં મગ્ગપરિયાપન્નં – અયં વુચ્ચતિ ‘‘પધાનસઙ્ખારો’’. ઇતિ ઇમિના ચ વીરિયેન , ઇમિના ચ સમાધિના, ઇમિના ચ પધાનસઙ્ખારેન ઉપેતો હોતિ…પે॰… સમન્નાગતો. તેન વુચ્ચતિ ‘‘વીરિયસમાધિપધાનસઙ્ખારસમન્નાગતો’’તિ.
Tattha katamo padhānasaṅkhāro? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo vīriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘padhānasaṅkhāro’’. Iti iminā ca vīriyena , iminā ca samādhinā, iminā ca padhānasaṅkhārena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘vīriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgato’’ti.
૪૫૦. ઇદ્ધીતિ. યા તેસં ધમ્માનં ઇદ્ધિ સમિદ્ધિ ઇજ્ઝના સમિજ્ઝના લાભો પટિલાભો પત્તિ સમ્પત્તિ ફુસના સચ્છિકિરિયા ઉપસમ્પદા.
450. Iddhīti. Yā tesaṃ dhammānaṃ iddhi samiddhi ijjhanā samijjhanā lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.
ઇદ્ધિપાદોતિ. તથાભૂતસ ફસ્સો…પે॰… પગ્ગાહો અવિક્ખેપો.
Iddhipādoti. Tathābhūtasa phasso…pe… paggāho avikkhepo.
ઇદ્ધિપાદં ભાવેતીતિ. તે ધમ્મે આસેવતિ ભાવેતિ બહુલીકરોતિ. તેન વુચ્ચતિ ‘‘ઇદ્ધિપાદં ભાવેતી’’તિ.
Iddhipādaṃ bhāvetīti. Te dhamme āsevati bhāveti bahulīkaroti. Tena vuccati ‘‘iddhipādaṃ bhāvetī’’ti.
૩. ચિત્તિદ્ધિપાદો
3. Cittiddhipādo
૪૫૧. કથઞ્ચ ભિક્ખુ ચિત્તસમાધિપધાનસઙ્ખારસમન્નાગતં ઇદ્ધિપાદં ભાવેતિ? ઇધ ભિક્ખુ યસ્મિં સમયે લોકુત્તરં ઝાનં ભાવેતિ નિય્યાનિકં અપચયગામિં દિટ્ઠિગતાનં પહાનાય પઠમાય ભૂમિયા પત્તિયા વિવિચ્ચેવ કામેહિ…પે॰… પઠમં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ દુક્ખપટિપદં દન્ધાભિઞ્ઞં, તસ્મિં સમયે ચિત્તસમાધિપધાનસઙ્ખારસમન્નાગતં ઇદ્ધિપાદં ભાવેતિ.
451. Kathañca bhikkhu cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti.
૪૫૨. તત્થ કતમં ચિત્તં? યં ચિત્તં મનો માનસં…પે॰… તજ્જામનોવિઞ્ઞાણધાતુ – ઇદં વુચ્ચતિ ‘‘ચિત્તં’’.
452. Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’.
તત્થ કતમો સમાધિ? યા ચિત્તસ્સ ઠિતિ સણ્ઠિતિ…પે॰… સમ્માસમાધિ સમાધિસમ્બોજ્ઝઙ્ગો મગ્ગઙ્ગં મગ્ગપરિયાપન્નં – અયં વુચ્ચતિ ‘‘સમાધિ’’.
Tattha katamo samādhi? Yā cittassa ṭhiti saṇṭhiti…pe… sammāsamādhi samādhisambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘samādhi’’.
તત્થ કતમો પધાનસઙ્ખારો? યો ચેતસિકો વીરિયારમ્ભો…પે॰… સમ્માવાયામો વીરિયસમ્બોજ્ઝઙ્ગો મગ્ગઙ્ગં મગ્ગપરિયાપન્નં – અયં વુચ્ચતિ ‘‘પધાનસઙ્ખારો’’. ઇતિ ઇમિના ચ ચિત્તેન , ઇમિના ચ સમાધિના, ઇમિના ચ પધાનસઙ્ખારેન ઉપેતો હોતિ…પે॰… સમન્નાગતો. તેન વુચ્ચતિ ‘‘ચિત્તસમાધિપધાનસઙ્ખારસમન્નાગતો’’તિ.
Tattha katamo padhānasaṅkhāro? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo vīriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘padhānasaṅkhāro’’. Iti iminā ca cittena , iminā ca samādhinā, iminā ca padhānasaṅkhārena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgato’’ti.
૪૫૩. ઇદ્ધીતિ. યા તેસં ધમ્માનં ઇદ્ધિ સમિદ્ધિ ઇજ્ઝના સમિજ્ઝના લાભો પટિલાભો પત્તિ સમ્પત્તિ ફુસના સચ્છિકિરિયા ઉપસમ્પદા.
453. Iddhīti. Yā tesaṃ dhammānaṃ iddhi samiddhi ijjhanā samijjhanā lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.
ઇદ્ધિપાદોતિ. તથાભૂતસ્સ ફસ્સો…પે॰… પગ્ગાહો અવિક્ખેપો.
Iddhipādoti. Tathābhūtassa phasso…pe… paggāho avikkhepo.
ઇદ્ધિપાદં ભાવેતીતિ. તે ધમ્મે આસેવતિ ભાવેતિ બહુલીકરોતિ. તેન વુચ્ચતિ ‘‘ઇદ્ધિપાદં ભાવેતી’’તિ.
Iddhipādaṃ bhāvetīti. Te dhamme āsevati bhāveti bahulīkaroti. Tena vuccati ‘‘iddhipādaṃ bhāvetī’’ti.
૪. વીમંસિદ્ધિપાદો
4. Vīmaṃsiddhipādo
૪૫૪. કથઞ્ચ ભિક્ખુ વીમંસાસમાધિપધાનસઙ્ખારસમન્નાગતં ઇદ્ધિપાદં ભાવેતિ? ઇધ ભિક્ખુ યસ્મિં સમયે લોકુત્તરં ઝાનં ભાવેતિ નિય્યાનિકં અપચયગામિં દિટ્ઠિગતાનં પહાનાય પઠમાય ભૂમિયા પત્તિયા વિવિચ્ચેવ કામેહિ…પે॰… પઠમં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ દુક્ખપટિપદં દન્ધાભિઞ્ઞં, તસ્મિં સમયે વીમંસાસમાધિપધાનસઙ્ખારસમન્નાગતં ઇદ્ધિપાદં ભાવેતિ.
454. Kathañca bhikkhu vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti.
૪૫૫. તત્થ કતમા વીમંસા? યા પઞ્ઞા પજાનના…પે॰… અમોહો ધમ્મવિચયો સમ્માદિટ્ઠિ ધમ્મવિચયસમ્બોજ્ઝઙ્ગો મગ્ગઙ્ગં મગ્ગપરિયાપન્નં – અયં વુચ્ચતિ ‘‘વીમંસા’’.
455. Tattha katamā vīmaṃsā? Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi dhammavicayasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘vīmaṃsā’’.
તત્થ કતમો સમાધિ? યા ચિત્તસ્સ ઠિતિ સણ્ઠિતિ…પે॰… સમ્માસમાધિ સમાધિસમ્બોજ્ઝઙ્ગો મગ્ગઙ્ગં મગ્ગપરિયાપન્નં – અયં વુચ્ચતિ ‘‘સમાધિ’’.
Tattha katamo samādhi? Yā cittassa ṭhiti saṇṭhiti…pe… sammāsamādhi samādhisambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘samādhi’’.
તત્થ કતમો પધાનસઙ્ખારો? યો ચેતસિકો વીરિયારમ્ભો…પે॰… સમ્માવાયામો વીરિયસમ્બોજ્ઝઙ્ગો મગ્ગઙ્ગં મગ્ગપરિયાપન્નં – અયં વુચ્ચતિ ‘‘પધાનસઙ્ખારો’’. ઇતિ ઇમાય ચ વીમંસાય, ઇમિના ચ સમાધિના, ઇમિના ચ પધાનસઙ્ખારેન ઉપેતો હોતિ સમુપેતો ઉપાગતો સમુપાગતો ઉપપન્નો સમ્પન્નો સમન્નાગતો. તેન વુચ્ચતિ ‘‘વીમંસાસમાધિપધાનસઙ્ખારસમન્નાગતો’’તિ
Tattha katamo padhānasaṅkhāro? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo vīriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘padhānasaṅkhāro’’. Iti imāya ca vīmaṃsāya, iminā ca samādhinā, iminā ca padhānasaṅkhārena upeto hoti samupeto upāgato samupāgato upapanno sampanno samannāgato. Tena vuccati ‘‘vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgato’’ti
૪૫૬. ઇદ્ધીતિ. યા તેસં ધમ્માનં ઇદ્ધિ સમિદ્ધિ ઇજ્ઝના સમિજ્ઝના લાભો પટિલાભો પત્તિ સમ્પત્તિ ફુસના સચ્છિકિરિયા ઉપસમ્પદા.
456. Iddhīti. Yā tesaṃ dhammānaṃ iddhi samiddhi ijjhanā samijjhanā lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.
ઇદ્ધિપાદોતિ. તથાભૂતસ્સ ફસ્સો…પે॰… પગ્ગાહો અવિક્ખેપો.
Iddhipādoti. Tathābhūtassa phasso…pe… paggāho avikkhepo.
ઇદ્ધિપાદં ભાવેતીતિ. તે ધમ્મે આસેવતિ ભાવેતિ બહુલીકરોતિ. તેન વુચ્ચતિ ‘‘ઇદ્ધિપાદં ભાવેતી’’તિ.
Iddhipādaṃ bhāvetīti. Te dhamme āsevati bhāveti bahulīkaroti. Tena vuccati ‘‘iddhipādaṃ bhāvetī’’ti.
૪૫૭. ચત્તારો ઇદ્ધિપાદા – છન્દિદ્ધિપાદો, વીરિયિદ્ધિપાદો, ચિત્તિદ્ધિપાદો, વીમંસિદ્ધિપાદો.
457. Cattāro iddhipādā – chandiddhipādo, vīriyiddhipādo, cittiddhipādo, vīmaṃsiddhipādo.
૪૫૮. તત્થ કતમો છન્દિદ્ધિપાદો? ઇધ ભિક્ખુ યસ્મિં સમયે લોકુત્તરં ઝાનં ભાવેતિ નિય્યાનિકં અપચયગામિં દિટ્ઠિગતાનં પહાનાય પઠમાય ભૂમિયા પત્તિયા વિવિચ્ચેવ કામેહિ…પે॰… પઠમં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ દુક્ખપટિપદં દન્ધાભિઞ્ઞં, યો તસ્મિં સમયે છન્દો છન્દિકતા કત્તુકમ્યતા કુસલો ધમ્મચ્છન્દો – અયં વુચ્ચતિ ‘‘છન્દિદ્ધિપાદો’’. અવસેસા ધમ્મા છન્દિદ્ધિપાદસમ્પયુત્તા.
458. Tattha katamo chandiddhipādo? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, yo tasmiṃ samaye chando chandikatā kattukamyatā kusalo dhammacchando – ayaṃ vuccati ‘‘chandiddhipādo’’. Avasesā dhammā chandiddhipādasampayuttā.
૪૫૯. તત્થ કતમો વીરિયિદ્ધિપાદો? ઇધ ભિક્ખુ યસ્મિં સમયે લોકુત્તરં ઝાનં ભાવેતિ નિય્યાનિકં અપચયગામિં દિટ્ઠિગતાનં પહાનાય પઠમાય ભૂમિયા પત્તિયા વિવિચ્ચેવ કામેહિ…પે॰… પઠમં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ દુક્ખપટિપદં દન્ધાભિઞ્ઞં, યો તસ્મિં સમયે ચેતસિકો વીરિયારમ્ભો…પે॰… સમ્માવાયામો વીરિયસમ્બોજ્ઝઙ્ગો મગ્ગઙ્ગં મગ્ગરિયાપન્નં – અયં વુચ્ચતિ ‘‘વીરિયિદ્ધિપાદો’’. અવસેસા ધમ્મા વીરિયિદ્ધિપાદસમ્પયુત્તા.
459. Tattha katamo vīriyiddhipādo? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, yo tasmiṃ samaye cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo vīriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggariyāpannaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘vīriyiddhipādo’’. Avasesā dhammā vīriyiddhipādasampayuttā.
૪૬૦. તત્થ કતમો ચિત્તિદ્ધિપાદો? ઇધ ભિક્ખુ યસ્મિં સમયે લોકુત્તરં ઝાનં ભાવેતિ નિય્યાનિકં અપચયગામિં દિટ્ઠિગતાનં પહાનાય પઠમાય ભૂમિયા પત્તિયા વિવિચ્ચેવ કામેહિ …પે॰… પઠમં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ દુક્ખપટિપદં દન્ધાભિઞ્ઞં, યં તસ્મિં સમયે ચિત્તં મનો માનસં…પે॰… તજ્જામનોવિઞ્ઞાણધાતુ – અયં વુચ્ચતિ ‘‘ચિત્તિદ્ધિપાદો’’. અવસેસા ધમ્મા ચિત્તિદ્ધિપાદસમ્પયુત્તા.
460. Tattha katamo cittiddhipādo? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi …pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, yaṃ tasmiṃ samaye cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – ayaṃ vuccati ‘‘cittiddhipādo’’. Avasesā dhammā cittiddhipādasampayuttā.
૪૬૧. તત્થ કતમો વીમંસિદ્ધિપાદો? ઇધ ભિક્ખુ યસ્મિં સમયે લોકુત્તરં ઝાનં ભાવેતિ નિય્યાનિકં અપચયગામિં દિટ્ઠિગતાનં પહાનાય પઠમાય ભૂમિયા પત્તિયા વિવિચ્ચેવ કામેહિ…પે॰… પઠમં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ દુક્ખપટિપદં દન્ધાભિઞ્ઞં, યા તસ્મિં સમયે પઞ્ઞા પજાનના…પે॰… અમોહો ધમ્મવિચયો સમ્માદિટ્ઠિ ધમ્મવિચયસમ્બોજ્ઝઙ્ગો મગ્ગઙ્ગં મગ્ગપરિયાપન્નં – અયં વુચ્ચતિ ‘‘વીમંસિદ્ધિપાદો’’. અવસેસા ધમ્મા વીમંસિદ્ધિપાદસમ્પયુત્તા.
461. Tattha katamo vīmaṃsiddhipādo? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, yā tasmiṃ samaye paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi dhammavicayasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘vīmaṃsiddhipādo’’. Avasesā dhammā vīmaṃsiddhipādasampayuttā.
અભિધમ્મભાજનીયં.
Abhidhammabhājanīyaṃ.
૩. પઞ્હાપુચ્છકં
3. Pañhāpucchakaṃ
૪૬૨. ચત્તારો ઇદ્ધિપાદા – ઇધ ભિક્ખુ છન્દસમાધિપધાનસઙ્ખારસમન્નાગતં ઇદ્ધિપાદં ભાવેતિ, વીરિયસમાધિ…પે॰… ચિત્તસમાધિ…પે॰… વીમંસાસમાધિપધાનસઙ્ખારસમન્નાગતં ઇદ્ધિપાદં ભાવેતિ.
462. Cattāro iddhipādā – idha bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti, vīriyasamādhi…pe… cittasamādhi…pe… vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti.
૪૬૩. ચતુન્નં ઇદ્ધિપાદાનં કતિ કુસલા, કતિ અકુસલા, કતિ અબ્યાકતા…પે॰… કતિ સરણા, કતિ અરણા?
463. Catunnaṃ iddhipādānaṃ kati kusalā, kati akusalā, kati abyākatā…pe… kati saraṇā, kati araṇā?
૧. તિકં
1. Tikaṃ
૪૬૪. કુસલાયેવ. સિયા સુખાય વેદનાય સમ્પયુત્તા, સિયા અદુક્ખમસુખાય વેદનાય સમ્પયુત્તા. વિપાકધમ્મધમ્મા. અનુપાદિન્નઅનુપાદાનિયા. અસંકિલિટ્ઠઅસંકિલેસિકા. સિયા સવિતક્કસવિચારા, સિયા અવિતક્કવિચારમત્તા , સિયા અવિતક્કઅવિચારા. સિયા પીતિસહગતા, સિયા સુખસહગતા, સિયા ઉપેક્ખાસહગતા. નેવ દસ્સનેન ન ભાવનાય પહાતબ્બા. નેવ દસ્સનેન ન ભાવનાય પહાતબ્બહેતુકા. અપચયગામિનો. સેક્ખા. અપ્પમાણા. અપ્પમાણારમ્મણા. પણીતા. સમ્મત્તનિયતા. ન મગ્ગારમ્મણા, મગ્ગહેતુકા, ન મગ્ગાધિપતિનો. સિયા ઉપ્પન્ના, સિયા અનુપ્પન્ના, ન વત્તબ્બા ઉપ્પાદિનોતિ. સિયા અતીતા, સિયા અનાગતા, સિયા પચ્ચુપ્પન્ના. ન વત્તબ્બા અતીતારમ્મણાતિપિ, અનાગતારમ્મણાતિપિ , પચ્ચુપ્પન્નારમ્મણાતિપિ. સિયા અજ્ઝત્તા, સિયા બહિદ્ધા, સિયા અજ્ઝત્તબહિદ્ધા. બહિદ્ધારમ્મણા. અનિદસ્સનઅપ્પટિઘા.
464. Kusalāyeva. Siyā sukhāya vedanāya sampayuttā, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā. Vipākadhammadhammā. Anupādinnaanupādāniyā. Asaṃkiliṭṭhaasaṃkilesikā. Siyā savitakkasavicārā, siyā avitakkavicāramattā , siyā avitakkaavicārā. Siyā pītisahagatā, siyā sukhasahagatā, siyā upekkhāsahagatā. Neva dassanena na bhāvanāya pahātabbā. Neva dassanena na bhāvanāya pahātabbahetukā. Apacayagāmino. Sekkhā. Appamāṇā. Appamāṇārammaṇā. Paṇītā. Sammattaniyatā. Na maggārammaṇā, maggahetukā, na maggādhipatino. Siyā uppannā, siyā anuppannā, na vattabbā uppādinoti. Siyā atītā, siyā anāgatā, siyā paccuppannā. Na vattabbā atītārammaṇātipi, anāgatārammaṇātipi , paccuppannārammaṇātipi. Siyā ajjhattā, siyā bahiddhā, siyā ajjhattabahiddhā. Bahiddhārammaṇā. Anidassanaappaṭighā.
૨. દુકં
2. Dukaṃ
૪૬૫. વીમંસિદ્ધિપાદો હેતુ, તયો ઇદ્ધિપાદા ન હેતૂ. સહેતુકા. હેતુસમ્પયુત્તા. વીમંસિદ્ધિપાદો હેતુ ચેવ સહેતુકો ચ, તયો ઇદ્ધિપાદા ન વત્તબ્બા હેતૂ ચેવ સહેતુકા ચાતિ, સહેતુકા ચેવ ન ચ હેતૂ. વીમંસિદ્ધિપાદો હેતુ ચેવ હેતુસમ્પયુત્તો ચ, તયો ઇદ્ધિપાદા ન વત્તબ્બા હેતૂ ચેવ હેતુસમ્પયુત્તા ચાતિ, હેતુસમ્પયુત્તા ચેવ ન ચ હેતૂ. તયો ઇદ્ધિપાદા ન હેતૂ સહેતુકા, વીમંસિદ્ધિપાદો ન વત્તબ્બો ન હેતુ સહેતુકોતિપિ, ન હેતુ અહેતુકોતિપિ. સપ્પચ્ચયા. સઙ્ખતા. અનિદસ્સના. અપ્પટિઘા. અરૂપા. લોકુત્તરા. કેનચિ વિઞ્ઞેય્યા, કેનચિ ન વિઞ્ઞેય્યા. નો આસવા. અનાસવા. આસવવિપ્પયુત્તા. ન વત્તબ્બા આસવા ચેવ સાસવા ચાતિપિ, સાસવા ચેવ નો ચ આસવાતિપિ. ન વત્તબ્બા આસવા ચેવ આસવસમ્પયુત્તા ચાતિપિ, આસવસમ્પયુત્તા ચેવ નો ચ આસવાતિપિ. આસવવિપ્પયુત્તા. અનાસવા.
465. Vīmaṃsiddhipādo hetu, tayo iddhipādā na hetū. Sahetukā. Hetusampayuttā. Vīmaṃsiddhipādo hetu ceva sahetuko ca, tayo iddhipādā na vattabbā hetū ceva sahetukā cāti, sahetukā ceva na ca hetū. Vīmaṃsiddhipādo hetu ceva hetusampayutto ca, tayo iddhipādā na vattabbā hetū ceva hetusampayuttā cāti, hetusampayuttā ceva na ca hetū. Tayo iddhipādā na hetū sahetukā, vīmaṃsiddhipādo na vattabbo na hetu sahetukotipi, na hetu ahetukotipi. Sappaccayā. Saṅkhatā. Anidassanā. Appaṭighā. Arūpā. Lokuttarā. Kenaci viññeyyā, kenaci na viññeyyā. No āsavā. Anāsavā. Āsavavippayuttā. Na vattabbā āsavā ceva sāsavā cātipi, sāsavā ceva no ca āsavātipi. Na vattabbā āsavā ceva āsavasampayuttā cātipi, āsavasampayuttā ceva no ca āsavātipi. Āsavavippayuttā. Anāsavā.
નો સંયોજના…પે॰… નો ગન્થા…પે॰… નો ઓઘા…પે॰… નો યોગા…પે॰… નો નીવરણા…પે॰… નો પરામાસા…પે॰… સારમ્મણા. તયો ઇદ્ધિપાદા નો ચિત્તા, ચિત્તિદ્ધિપાદો ચિત્તં. તયો ઇદ્ધિપાદા ચેતસિકા, ચિત્તિદ્ધિપાદો અચેતસિકો. તયો ઇદ્ધિપાદા ચિત્તસમ્પયુત્તા, ચિત્તિદ્ધિપાદો ન વત્તબ્બો ચિત્તેન સમ્પયુત્તોતિપિ, ચિત્તેન વિપ્પયુત્તોતિપિ. તયો ઇદ્ધિપાદા ચિત્તસંસટ્ઠા, ચિત્તિદ્ધિપાદો ન વત્તબ્બો ચિત્તેન સંસટ્ઠોતિપિ, ચિત્તેન વિસંસટ્ઠોતિપિ. તયો ઇદ્ધિપાદા ચિત્તસમુટ્ઠાના, ચિત્તિદ્ધિપાદો નો ચિત્તસમુટ્ઠાનો . તયો ઇદ્ધિપાદા ચિત્તસહભુનો, ચિત્તિદ્ધિપાદો નો ચિત્તસહભૂ. તયો ઇદ્ધિપાદા ચિત્તાનુપરિવત્તિનો , ચિત્તિદ્ધિપાદો નો ચિત્તાનુપરિવત્તિ. તયો ઇદ્ધિપાદા ચિત્તસંસટ્ઠસમુટ્ઠાના, ચિત્તિદ્ધિપાદો નો ચિત્તસંસટ્ઠસમુટ્ઠાનો. તયો ઇદ્ધિપાદા ચિત્તસંસટ્ઠસમુટ્ઠાનસહભુનો, ચિત્તિદ્ધિપાદો નો ચિત્તસંસટ્ઠસમુટ્ઠાનસહભૂ. તયો ઇદ્ધિપાદા ચિત્તસંસટ્ઠસમુટ્ઠાનાનુપરિવત્તિનો, ચિત્તિદ્ધિપાદો નો ચિત્તસંસટ્ઠસમુટ્ઠાનાનુપરિવત્તિ.
No saṃyojanā…pe… no ganthā…pe… no oghā…pe… no yogā…pe… no nīvaraṇā…pe… no parāmāsā…pe… sārammaṇā. Tayo iddhipādā no cittā, cittiddhipādo cittaṃ. Tayo iddhipādā cetasikā, cittiddhipādo acetasiko. Tayo iddhipādā cittasampayuttā, cittiddhipādo na vattabbo cittena sampayuttotipi, cittena vippayuttotipi. Tayo iddhipādā cittasaṃsaṭṭhā, cittiddhipādo na vattabbo cittena saṃsaṭṭhotipi, cittena visaṃsaṭṭhotipi. Tayo iddhipādā cittasamuṭṭhānā, cittiddhipādo no cittasamuṭṭhāno . Tayo iddhipādā cittasahabhuno, cittiddhipādo no cittasahabhū. Tayo iddhipādā cittānuparivattino , cittiddhipādo no cittānuparivatti. Tayo iddhipādā cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānā, cittiddhipādo no cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhāno. Tayo iddhipādā cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhuno, cittiddhipādo no cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhū. Tayo iddhipādā cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivattino, cittiddhipādo no cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivatti.
તયો ઇદ્ધિપાદા બાહિરા, ચિત્તિદ્ધિપાદો અજ્ઝત્તિકો. નો ઉપાદા. અનુપાદિન્ના. નો ઉપાદાના…પે॰… નો કિલેસા…પે॰… ન દસ્સનેન પહાતબ્બા. ન ભાવનાય પહાતબ્બા. ન દસ્સનેન પહાતબ્બહેતુકા. ન ભાવનાય પહાતબ્બહેતુકા. સિયા સવિતક્કા, સિયા અવિતક્કા. સિયા સવિચારા, સિયા અવિચારા . સિયા સપ્પીતિકા, સિયા અપ્પીતિકા. સિયા પીતિસહગતા, સિયા ન પીતિસહગતા. સિયા સુખસહગતા, સિયા ન સુખસહગતા. સિયા ઉપેક્ખાસહગતા, સિયા ન ઉપેક્ખાસહગતા. ન કામાવચરા . ન રૂપાવચરા. ન અરૂપાવચરા. અપરિયાપન્ના. નિય્યાનિકા. નિયતા. અનુત્તરા. અરણાતિ.
Tayo iddhipādā bāhirā, cittiddhipādo ajjhattiko. No upādā. Anupādinnā. No upādānā…pe… no kilesā…pe… na dassanena pahātabbā. Na bhāvanāya pahātabbā. Na dassanena pahātabbahetukā. Na bhāvanāya pahātabbahetukā. Siyā savitakkā, siyā avitakkā. Siyā savicārā, siyā avicārā . Siyā sappītikā, siyā appītikā. Siyā pītisahagatā, siyā na pītisahagatā. Siyā sukhasahagatā, siyā na sukhasahagatā. Siyā upekkhāsahagatā, siyā na upekkhāsahagatā. Na kāmāvacarā . Na rūpāvacarā. Na arūpāvacarā. Apariyāpannā. Niyyānikā. Niyatā. Anuttarā. Araṇāti.
પઞ્હાપુચ્છકં.
Pañhāpucchakaṃ.
ઇદ્ધિપાદવિભઙ્ગો નિટ્ઠિતો.
Iddhipādavibhaṅgo niṭṭhito.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / અભિધમ્મપિટક (અટ્ઠકથા) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / સમ્મોહવિનોદની-અટ્ઠકથા • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā
૧. સુત્તન્તભાજનીયવણ્ણના • 1. Suttantabhājanīyavaṇṇanā
૨. અભિધમ્મભાજનીયવણ્ણના • 2. Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā
૩. પઞ્હાપુચ્છકવણ્ણના • 3. Pañhāpucchakavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / વિભઙ્ગ-મૂલટીકા • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ૯. ઇદ્ધિપાદવિભઙ્ગો • 9. Iddhipādavibhaṅgo
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / વિભઙ્ગ-અનુટીકા • Vibhaṅga-anuṭīkā / ૯. ઇદ્ધિપાદવિભઙ્ગો • 9. Iddhipādavibhaṅgo