| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
೧೦. ಯಕ್ಖಸಂಯುತ್ತಂ
10. Yakkhasaṃyuttaṃ
೧. ಇನ್ದಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
1. Indakasuttavaṇṇanā
೨೩೫. ಅತ್ತನೋ ಪರಿಣಾಯಕತ್ತೇನ ಇನ್ದೋ ನಾಮ ಮಹೇಸಕ್ಖೋ, ಇನ್ದೋತಿ ಸಮಞ್ಞಾ ಅಸ್ಸಾತಿ ಕತ್ವಾ ‘‘ಇನ್ದಕೋ’’ತಿಪಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತಸ್ಸ ಇನ್ದಕಸ್ಸ। ಇನ್ದಕೂಟೇ ಪಬ್ಬತೇ ನಿವಸತೀತಿ ಇನ್ದಕೂಟನಿವಾಸೀ, ತಸ್ಸ ಇನ್ದಕೂಟನಿವಾಸಿನೋ। ಬಲಿಕಮ್ಮೇಹಿ ಯಜಿತಬ್ಬತೋ ಪೂಜಿತಬ್ಬತೋ ಯಕ್ಖೋ, ತಸ್ಸ ಯಕ್ಖಸ್ಸ। ಇನ್ದಸ್ಸ ನಿವಾಸಟ್ಠಾನಭೂತಂ ಕೂಟಂ ಇನ್ದಕೂಟನ್ತಿ ಯಕ್ಖತೋ ಕೂಟೇನ ನಾಮಂ ಲದ್ಧಂ। ಇನ್ದಕೂಟೋ ಇನ್ದೋ ಉತ್ತರಪದಲೋಪೇನ ಯಥಾ ‘‘ಕೇಲಾಸಕೂಟೋ ಕೇಲಾಸೋ’’ತಿ। ಇನ್ದೋ ಯಕ್ಖೋತಿ ಕೂಟತೋ ಯಕ್ಖೇನ ನಾಮಂ ಲದ್ಧಂ। ನ ಚೇತ್ಥ ಇತರೀತರನಿಸ್ಸಯದೋಸೋ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೂಪಲಕ್ಖಣಭಾವತೋ ಯಥಾ ತಂ ‘‘ಕಾಯಕಮ್ಮಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿ। ರೂಪನ್ತಿ ಸಕಲಂ ರೂಪಕ್ಖನ್ಧಮಾಹ, ನ ರೂಪಾಯತನನ್ತಿ। ಇಮಂ ಸರೀರಂ ಪೇಚ್ಚ ಅಯಂ ಕಿನ್ತಿ ಪಟಿಲಭತೀತಿ ಚೋದೇತಿ।
235. Attano pariṇāyakattena indo nāma mahesakkho, indoti samaññā assāti katvā ‘‘indako’’tipi vuccati, tassa indakassa. Indakūṭe pabbate nivasatīti indakūṭanivāsī, tassa indakūṭanivāsino. Balikammehi yajitabbato pūjitabbato yakkho, tassa yakkhassa. Indassa nivāsaṭṭhānabhūtaṃ kūṭaṃ indakūṭanti yakkhato kūṭena nāmaṃ laddhaṃ. Indakūṭo indo uttarapadalopena yathā ‘‘kelāsakūṭo kelāso’’ti. Indo yakkhoti kūṭato yakkhena nāmaṃ laddhaṃ. Na cettha itarītaranissayadoso aññamaññūpalakkhaṇabhāvato yathā taṃ ‘‘kāyakammaṭṭhāna’’nti. Rūpanti sakalaṃ rūpakkhandhamāha, na rūpāyatananti. Imaṃ sarīraṃ pecca ayaṃ kinti paṭilabhatīti codeti.
ಕುತೋ ಆಗಚ್ಛತೀತಿ ಪರಾಧಾರರೂಪೇ ಜೀವೇ ಅತ್ತನಿ ಮಾತುಕುಚ್ಛಿಮೋಕ್ಕನ್ತೇ ರೂಪಸ್ಸ ಸಮ್ಭವೋತಿ ಕುತೋ ನಾಮ ಠಾನತೋ ಆಗಚ್ಛತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಇಮಾನಿ ಚ ಅಟ್ಠೀನಿ ಇಮಾ ಚ ಮಂಸಪೇಸಿಯೋ’’ತಿಆದಿ। ಕಥಂ ನ್ವಯನ್ತಿ ಅಯಂ ಕುಚ್ಛಿಸಙ್ಖಾತೇ ಗಬ್ಭರೇ ಕಥಂ ಸಜ್ಜತೀತಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ‘‘ಸೀಹಾನಂವ ನದನ್ತಾನಂ, ದಾಠೀನಂ ಗಿರಿಗಬ್ಭರೇ’’ತಿಆದಿನಾ (ಥೇರಗಾ॰ ನಿದಾನಗಾಥಾ) ಗಬ್ಭರೋ ಚ ಕುಚ್ಛಿವಾಚಕೋ ಆಗತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಗಬ್ಭರಸ್ಮಿನ್ತಿ ಮಾತುಕುಚ್ಛಿಸ್ಮಿ’’ನ್ತಿ। ಪುಗ್ಗಲವಾದೀತಿ ಅತ್ತವಾದುಪಾದಾನೋ। ಯಥಾ ಹಿ ಮಚ್ಛಮಂಸಂ ಭುತ್ತಂ ಫೇಣಂ ವಿಯ ಹುತ್ವಾ ವಿಲೀಯತಿ, ನ ಚ ಪಞ್ಞಾಯತಿ ಸತ್ತಭಾವೇನ ಅಪ್ಪವತ್ತನತೋ, ಏವಮೇವಂ ಯದಿ ಮಾತುಕುಚ್ಛಿಸ್ಮಿಂ ಗಬ್ಭಭಾವೇನ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ರೂಪಂ ಸತ್ತೋ ನ ಭವೇಯ್ಯ ನೋ ವಡ್ಢೇಯ್ಯ, ವಿಲೀಯಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ಪಞ್ಞಾಯತಿ ಚ ತಂ ರೂಪಂ, ತಸ್ಮಾ ಜೀವೋತಿ ಇಮಾಯ ಲದ್ಧಿಯಾ। ಏವಮಾಹಾತಿ ‘‘ರೂಪಂ…ಪೇ॰… ಗಬ್ಭರಸ್ಮಿ’’ನ್ತಿ ಏವಮವೋಚ। ಪಠಮನ್ತಿ ಏತೇಸಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಪಠಮಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಪಠಮೇನ ಪಟಿಸನ್ಧಿವಿಞ್ಞಾಣೇನ ಸದ್ಧಿ’’ನ್ತಿ। ‘‘ಜಾತಿಉಣ್ಣಂಸೂಹೀತಿ ಜಾತಿಏಳಕಾಯ ಉಣ್ಣಂಸೂಹೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ‘‘ಗಬ್ಭಂ ಫಾಲೇತ್ವಾ ಗಹಿತಉಣ್ಣಾ ಜಾತಿಉಣ್ಣಾ। ತಸ್ಸಾ ಅಂಸೂಹಿ ತೀಹಿ ಕತಸುತ್ತಗ್ಗೇ’’ತಿ ಸಂಯುತ್ತಭಾಣಕಾನಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
Kuto āgacchatīti parādhārarūpe jīve attani mātukucchimokkante rūpassa sambhavoti kuto nāma ṭhānato āgacchati. Tenāha ‘‘imāni ca aṭṭhīni imā ca maṃsapesiyo’’tiādi. Kathaṃ nvayanti ayaṃ kucchisaṅkhāte gabbhare kathaṃ sajjatīti pucchati. ‘‘Sīhānaṃva nadantānaṃ, dāṭhīnaṃ girigabbhare’’tiādinā (theragā. nidānagāthā) gabbharo ca kucchivācako āgato. Tenāha ‘‘gabbharasminti mātukucchismi’’nti. Puggalavādīti attavādupādāno. Yathā hi macchamaṃsaṃ bhuttaṃ pheṇaṃ viya hutvā vilīyati, na ca paññāyati sattabhāvena appavattanato, evamevaṃ yadi mātukucchismiṃ gabbhabhāvena uppannaṃ rūpaṃ satto na bhaveyya no vaḍḍheyya, vilīyitvā gaccheyya, paññāyati ca taṃ rūpaṃ, tasmā jīvoti imāya laddhiyā. Evamāhāti ‘‘rūpaṃ…pe… gabbharasmi’’nti evamavoca. Paṭhamanti etesaṃ pañcannaṃ paṭhamaṃ. Tenāha ‘‘paṭhamena paṭisandhiviññāṇena saddhi’’nti. ‘‘Jātiuṇṇaṃsūhīti jātieḷakāya uṇṇaṃsūhī’’ti vadanti. ‘‘Gabbhaṃ phāletvā gahitauṇṇā jātiuṇṇā. Tassā aṃsūhi tīhi katasuttagge’’ti saṃyuttabhāṇakānaṃ adhippāyo.
ಅನಾವಿಲೋತಿ ಅಚ್ಛೋ, ಸುಪ್ಪಸನ್ನೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏವಂವಣ್ಣಪ್ಪಟಿಭಾಗನ್ತಿ ವುತ್ತಪ್ಪಮಾಣಸಣ್ಠಾನಸಮ್ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಂ। ಕಲಲಂ ಸಮ್ಪವುಚ್ಚತೀತಿ ಅತ್ತಭಾವೋ ಭೂತುಪಾದಾರೂಪಸಙ್ಖಾತೋ ಸನ್ತಾನವಸೇನ ಪವತ್ತಮಾನೋ ಕಲಲಂ ನಾಮಾತಿ ಕಥೀಯತಿ।
Anāviloti accho, suppasannoti attho. Evaṃvaṇṇappaṭibhāganti vuttappamāṇasaṇṭhānasamparicchinnaṃ. Kalalaṃ sampavuccatīti attabhāvo bhūtupādārūpasaṅkhāto santānavasena pavattamāno kalalaṃ nāmāti kathīyati.
ಕಲಲಾತಿ ಯಥಾವುತ್ತಕಲಲರೂಪಹೇತು ತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪಚ್ಚಯಂ ಕತ್ವಾ। ಮಂಸಧೋವನಉದಕವಣ್ಣನ್ತಿ ವಣ್ಣತೋ ಮಂಸಧೋವನಉದಕವಣ್ಣಂ, ಸಣ್ಠಾನತೋ ಪನ ವಿಲೀನತಿಪುಸದಿಸಂ।
Kalalāti yathāvuttakalalarūpahetu taṃ nissāya paccayaṃ katvā. Maṃsadhovanaudakavaṇṇanti vaṇṇato maṃsadhovanaudakavaṇṇaṃ, saṇṭhānato pana vilīnatipusadisaṃ.
ಪರಿಪಕ್ಕನ್ತಿ ಪರಿಪಾಕಕಲಲಭಾವತೋ ಪರಿಪಾಕಂ ಗತಂ ಸುಪರಿಪಾಕಂ ಗತಂ। ಸಮೂಹತನ್ತಿ ಸಮೂಹಭೂತಂ ಸಙ್ಗತಂ। ವಿವಟ್ಟಮಾನನ್ತಿ ಪರಿಣಮನ್ತಂ। ತಬ್ಭಾವನ್ತಿ ಕರಣೇ ಏತಂ ಉಪಯೋಗವಚನಂ, ತಬ್ಭಾವೇನ ಪರಿಣಮನ್ತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ನಿಸ್ಸಕ್ಕೇ ವಾ ಉಪಯೋಗವಚನಂ, ತಬ್ಭಾವತೋ ಕಲಲಭಾವತೋ ಕಲಲಂ ವಿಪರಿಣಮನ್ತಂ। ಅಬ್ಬುದಂ ನಾಮ ಜಾಯತಿ, ಅಬ್ಬುದಂ ನಾಮ ಸಮ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Paripakkanti paripākakalalabhāvato paripākaṃ gataṃ suparipākaṃ gataṃ. Samūhatanti samūhabhūtaṃ saṅgataṃ. Vivaṭṭamānanti pariṇamantaṃ. Tabbhāvanti karaṇe etaṃ upayogavacanaṃ, tabbhāvena pariṇamantanti attho. Nissakke vā upayogavacanaṃ, tabbhāvato kalalabhāvato kalalaṃ vipariṇamantaṃ. Abbudaṃ nāma jāyati, abbudaṃ nāma sampajjatīti attho.
ವಿಲೀನತಿಪುಸದಿಸಾ ಸಣ್ಠಾನವಸೇನ, ವಣ್ಣವಸೇನ ಪನ ಸಿತಾ ಅರತ್ತಾವ ಹೋತೀತಿ ವದನ್ತಿ। ಮಣ್ಡನ್ತಿ ದಾರಿಕಾನಂ ತಥಾ ಪೀಳನತೋ ನಿಬ್ಬತ್ತಮರಿಚಪಕ್ಕಸ್ಸ ಸಾರಭೂತಂ ರಸಂ। ಸಬ್ಬಭಾಗೇಹಿ ಮುಚ್ಚತೀತಿ ಸೋ ಮಣ್ಡೋ ಕಪಾಲೇ ಅಲಗ್ಗೋ ಹುತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಸಬ್ಬಭಾಗೇಹಿ ಮುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಪಿಣ್ಡಿತೋ ಹುತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ। ಏವರೂಪಾ ಪೇಸಿ ಹೋತೀತಿ ಸಾ ಪೇಸಿ ಗಬ್ಭಾಸಯೇ ಕತ್ಥಚಿ ಅಲಗ್ಗಾ ಯಥಾವುತ್ತಮಣ್ಡೋ ವಿಯ ಪಿಣ್ಡಿತೋ ಹುತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ವಿಲೀನತಿಪುಸದಿಸಾ’’ತಿ।
Vilīnatipusadisā saṇṭhānavasena, vaṇṇavasena pana sitā arattāva hotīti vadanti. Maṇḍanti dārikānaṃ tathā pīḷanato nibbattamaricapakkassa sārabhūtaṃ rasaṃ. Sabbabhāgehi muccatīti so maṇḍo kapāle alaggo hutvā tassa sabbabhāgehi mucchitvā piṇḍito hutvā tiṭṭhati. Evarūpā pesi hotīti sā pesi gabbhāsaye katthaci alaggā yathāvuttamaṇḍo viya piṇḍito hutvā tiṭṭhati. Tenāha ‘‘vilīnatipusadisā’’ti.
ಪೇಸಿ ನಿಬ್ಬತ್ತತೀತಿ ಏತ್ಥ ಪೇಸೀತಿ ನಿಸ್ಸಕ್ಕೇ ಪಚ್ಚತ್ತವಚನನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ತತೋ ಪೇಸಿತೋ’’ತಿ।
Pesi nibbattatīti ettha pesīti nissakke paccattavacananti āha ‘‘tato pesito’’ti.
ಘನಸ್ಸ ಸಣ್ಠಾನಂ। ನಿಬ್ಬತ್ತಂ ಕಮ್ಮಪಚ್ಚಯಾತಿ ತಂಸಣ್ಠಾನಂ ರೂಪಧಮ್ಮನಿಬ್ಬತ್ತಿಯಾ ಜಾಯತಿ। ‘‘ಜರಾಮರಣಂ ಅನಿಚ್ಚಂ ಸಙ್ಖತಂ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನ’’ನ್ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೨.೨೦) ಹಿ ವುತ್ತಂ।
Ghanassa saṇṭhānaṃ. Nibbattaṃ kammapaccayāti taṃsaṇṭhānaṃ rūpadhammanibbattiyā jāyati. ‘‘Jarāmaraṇaṃ aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppanna’’nti (saṃ. ni. 2.20) hi vuttaṃ.
ಪೀಳಕಾತಿ ಪೀಳಕಸದಿಸಾ ಮಂಸಪಿಣ್ಡಾ ಜಾಯನ್ತಿ।
Pīḷakāti pīḷakasadisā maṃsapiṇḍā jāyanti.
ಸತ್ತಮಾದೀನೀತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಅಟ್ಠಮಸತ್ತಾಹತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಏಕಚತ್ತಾಲೀಸಾ ಚತುತ್ತಿಂಸ ಸತ್ತಾಹಾನಿ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಪರಿಣತಕಾಲನ್ತಿ ಗಬ್ಭಸ್ಸ ಪರಿಣತಕಾಲಂ। ನವಮಾಸತೋ ಬಹಿ ಪರಿಪಕ್ಕೋ ನಾಮ ಹೋತಿ ಕೇಸಲೋಮಾದಿನಿಬ್ಬತ್ತಿತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ದ್ವಾಚತ್ತಾಲೀಸೇ ಸತ್ತಾಹೇ ಏತಾನಿ ಜಾಯನ್ತೀ’’ತಿ।
Sattamādīnīti ādi-saddena aṭṭhamasattāhato paṭṭhāya yāva ekacattālīsā catuttiṃsa sattāhāni saṅgaṇhāti. Pariṇatakālanti gabbhassa pariṇatakālaṃ. Navamāsato bahi paripakko nāma hoti kesalomādinibbattito. Tenāha ‘‘dvācattālīse sattāhe etāni jāyantī’’ti.
ತಸ್ಸಾತಿ ಗಬ್ಭಸೇಯ್ಯಕಸತ್ತಸ್ಸ। ಮಾತುಉದರಪಟಲೇನ ಏಕಾಬದ್ಧೋ ಹೋತಿ ಯತೋ ಮಾತರಾ ಪರಿಭುತ್ತಆಹಾರೋ ಆಮಾಸಯೇ ಪತಿಟ್ಠಿತೇ ಗಬ್ಭಸ್ಸ ನಾಭಿನಾಳಾನುಸಾರೇನ ಗಬ್ಭಗತಸ್ಸ ಸರೀರಂ ಸಮ್ಪತ್ವಾ ಆಹಾರಕಿಚ್ಚಂ ಕರೋತಿ। ಆಹಾರಸಮುಟ್ಠಾನರೂಪಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇತೀತಿ ಗಬ್ಭಗತಸ್ಸ ಕಾಯೇ ಓಜಾಯ ಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತಿ। ಸಾ ಚ ತಂ ಪಚ್ಚಯಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಓಜಟ್ಠಮಕಂ ರೂಪಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇತಿ। ಏವಂ ಮಾತರಾ ಪರಿಭುತ್ತಆಹಾರಪಚ್ಚಯೇನ ಗಬ್ಭಗತೋ ದಸ ಮಾಸೇ ಯಾಪೇತಿ ಅತ್ತನೋ ನಾಭಿನಾಳಾನುಸಾರಗತೇನೇವ ತೇನ ಯಾವ ಆಹಾರಸಮುಟ್ಠಾನಸತ್ತಾಹೋ, ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಆಹರಣತೋ। ಕೇಚಿ ಪನ ‘‘ಮಾತರಾ ಪರಿಭುತ್ತಆಹಾರೋ ಬಾಹಿರವಗ್ಗೋ ವಿಯ ತಸ್ಸ ಕಾಯಂ ಅಭಿಸನ್ನೇತಿ ಪರಿಸನ್ನೇತಿ, ತೇನ ಸೋ ಯಾಪೇತೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಕುಚ್ಛಿಗತಂ ಉದರಪಟಲೇನ ತಿರೋಹಿತತ್ತಾ ಬಹಿ ಠಿತನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತಂ ನ ಅರಹತೀತಿ ‘‘ಕುಚ್ಛಿಯಾ ಅಬ್ಭನ್ತರಗತೋ’’ತಿ ಆಹ। ಮಾತುಕುಚ್ಛಿಗತೋ ನರೋತಿ ಮಾತು ತಿರೋಕುಚ್ಛಿಗತೋ। ಏವಂ ಖೋತಿ ಇಮಿನಾ ಯಥಾವುತ್ತಾಕಾರೇನ ಅಯಂ ಸತ್ತೋ…ಪೇ॰… ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ, ತಸ್ಮಾ ರೂಪಂ ನ ಜೀವೋ। ನ ಹಿ ದಿಟ್ಠಿಗತಸ್ಸ ಸತ್ತಾಹಕ್ಕಮೇನ ವುಡ್ಢಿಪ್ಪತ್ತೋ ಇಚ್ಛಿತೋ ಅನಿಚ್ಚತಾಪತ್ತಿತೋ।
Tassāti gabbhaseyyakasattassa. Mātuudarapaṭalena ekābaddho hoti yato mātarā paribhuttaāhāro āmāsaye patiṭṭhite gabbhassa nābhināḷānusārena gabbhagatassa sarīraṃ sampatvā āhārakiccaṃ karoti. Āhārasamuṭṭhānarūpaṃ samuṭṭhāpetīti gabbhagatassa kāye ojāya paccayo hoti. Sā ca taṃ paccayaṃ labhitvā ojaṭṭhamakaṃ rūpaṃ samuṭṭhāpeti. Evaṃ mātarā paribhuttaāhārapaccayena gabbhagato dasa māse yāpeti attano nābhināḷānusāragateneva tena yāva āhārasamuṭṭhānasattāho, tato paṭṭhāya āharaṇato. Keci pana ‘‘mātarā paribhuttaāhāro bāhiravaggo viya tassa kāyaṃ abhisanneti parisanneti, tena so yāpetī’’ti vadanti. Kucchigataṃ udarapaṭalena tirohitattā bahi ṭhitanti vattabbataṃ na arahatīti ‘‘kucchiyā abbhantaragato’’ti āha. Mātukucchigato naroti mātu tirokucchigato. Evaṃ khoti iminā yathāvuttākārena ayaṃ satto…pe… nibbattati, tasmā rūpaṃ na jīvo. Na hi diṭṭhigatassa sattāhakkamena vuḍḍhippatto icchito aniccatāpattito.
ಇನ್ದಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Indakasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೧. ಇನ್ದಕಸುತ್ತಂ • 1. Indakasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೧. ಇನ್ದಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 1. Indakasuttavaṇṇanā
