Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മജ്ഝിമനികായ (അട്ഠകഥാ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
൧൦. ഇന്ദ്രിയഭാവനാസുത്തവണ്ണനാ
10. Indriyabhāvanāsuttavaṇṇanā
൪൫൩. ഏവം മേ സുതന്തി ഇന്ദ്രിയഭാവനാസുത്തം. തത്ഥ ഗജങ്ഗലായന്തി ഏവംനാമകേ നിഗമേ. സുവേളുവനേതി സുവേളു നാമ ഏകാ രുക്ഖജാതി, തേഹി സഞ്ഛന്നോ മഹാവനസണ്ഡോ, തത്ഥ വിഹരതി. ചക്ഖുനാ രൂപം ന പസ്സതി, സോതേന സദ്ദം ന സുണാതീതി ചക്ഖുനാ രൂപം ന പസ്സിതബ്ബം, സോതേന സദ്ദോ ന സോതബ്ബോതി ഏവം ദേസേതീതി അധിപ്പായേന വദതി.
453.Evaṃme sutanti indriyabhāvanāsuttaṃ. Tattha gajaṅgalāyanti evaṃnāmake nigame. Suveḷuvaneti suveḷu nāma ekā rukkhajāti, tehi sañchanno mahāvanasaṇḍo, tattha viharati. Cakkhunā rūpaṃ na passati, sotena saddaṃ na suṇātīti cakkhunā rūpaṃ na passitabbaṃ, sotena saddo na sotabboti evaṃ desetīti adhippāyena vadati.
അഞ്ഞഥാ അരിയസ്സ വിനയേതി ഇമിനാ ഭഗവാ അത്തനോ സാസനേ അസദിസായ ഇന്ദ്രിയഭാവനായ കഥനത്ഥം ആലയം അകാസി. അഥായസ്മാ ആനന്ദോ – ‘‘സത്ഥാ ആലയം ദസ്സേതി, ഹന്ദാഹം ഇമിസ്സം പരിസതി ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ ഇന്ദ്രിയഭാവനാകഥം കാരേമീ’’തി സത്ഥാരം യാചന്തോ ഏതസ്സ ഭഗവാതിആദിമാഹ. അഥസ്സ ഭഗവാ ഇന്ദ്രിയഭാവനം കഥേന്തോ തേന ഹാനന്ദാതിആദിമാഹ.
Aññathā ariyassa vinayeti iminā bhagavā attano sāsane asadisāya indriyabhāvanāya kathanatthaṃ ālayaṃ akāsi. Athāyasmā ānando – ‘‘satthā ālayaṃ dasseti, handāhaṃ imissaṃ parisati bhikkhusaṅghassa indriyabhāvanākathaṃ kāremī’’ti satthāraṃ yācanto etassabhagavātiādimāha. Athassa bhagavā indriyabhāvanaṃ kathento tena hānandātiādimāha.
൪൫൪. തഥ യദിദം ഉപേക്ഖാതി യാ ഏസാ വിപസ്സനുപേക്ഖാ നാമ, ഏസാ സന്താ ഏസാ പണീതാ, അതപ്പികാതി അത്ഥോ. ഇതി അയം ഭിക്ഖു ചക്ഖുദ്വാരേ രൂപാരമ്മണമ്പി ഇട്ഠേ ആരമ്മണേ മനാപം, അനിട്ഠേ അമനാപം, മജ്ഝത്തേ മനാപാമനാപഞ്ച ചിത്തം, തസ്സ രജ്ജിതും വാ ദുസ്സിതും വാ മുയ്ഹിതും വാ അദത്വാവ പരിഗ്ഗഹേത്വാ വിപസ്സനം മജ്ഝത്തേ ഠപേതി. ചക്ഖുമാതി സമ്പന്നചക്ഖുവിസുദ്ധനേത്തോ. ചക്ഖാബാധികസ്സ ഹി ഉദ്ധം ഉമ്മീലനനിമ്മീലനം ന ഹോതി, തസ്മാ സോ ന ഗഹിതോ.
454. Tatha yadidaṃ upekkhāti yā esā vipassanupekkhā nāma, esā santā esā paṇītā, atappikāti attho. Iti ayaṃ bhikkhu cakkhudvāre rūpārammaṇampi iṭṭhe ārammaṇe manāpaṃ, aniṭṭhe amanāpaṃ, majjhatte manāpāmanāpañca cittaṃ, tassa rajjituṃ vā dussituṃ vā muyhituṃ vā adatvāva pariggahetvā vipassanaṃ majjhatte ṭhapeti. Cakkhumāti sampannacakkhuvisuddhanetto. Cakkhābādhikassa hi uddhaṃ ummīlananimmīlanaṃ na hoti, tasmā so na gahito.
൪൫൬. ഈസകംപോണേതി രഥീസാ വിയ ഉട്ഠഹിത്വാ ഠിതേ.
456.Īsakaṃpoṇeti rathīsā viya uṭṭhahitvā ṭhite.
൪൬൧. പടികൂലേ അപ്പടികൂലസഞ്ഞീതിആദീസു പടികൂലേ മേത്താഫരണേന വാ ധാതുസോ ഉപസംഹാരേന വാ അപ്പടികൂലസഞ്ഞീ വിഹരതി. അപ്പടികൂലേ അസുഭഫരണേന വാ അനിച്ചതോ ഉപസംഹാരേന വാ പടികൂലസഞ്ഞീ വിഹരതി. സേസപദേസുപി ഏസേവ നയോ. തദുഭയം അഭിനിവജ്ജേത്വാതി മജ്ഝത്തോ ഹുത്വാ വിഹരിതുകാമോ കിം കരോതീതി? ഇട്ഠാനിട്ഠേസു ആപാഥഗതേസു നേവ സോമനസ്സികോ ന ദോമനസ്സികോ ഹോതി. വുത്തഞ്ഹേതം –
461.Paṭikūle appaṭikūlasaññītiādīsu paṭikūle mettāpharaṇena vā dhātuso upasaṃhārena vā appaṭikūlasaññī viharati. Appaṭikūle asubhapharaṇena vā aniccato upasaṃhārena vā paṭikūlasaññī viharati. Sesapadesupi eseva nayo. Tadubhayaṃ abhinivajjetvāti majjhatto hutvā viharitukāmo kiṃ karotīti? Iṭṭhāniṭṭhesu āpāthagatesu neva somanassiko na domanassiko hoti. Vuttañhetaṃ –
‘‘കഥം പടികൂലേ അപ്പടികൂലസഞ്ഞീ വിഹരതി? അനിട്ഠസ്മിം വത്ഥുസ്മിം മേത്തായ വാ ഫരതി, ധാതുതോ വാ ഉപസംഹരതി, ഏവം പടികൂലേ അപ്പടികൂലസഞ്ഞീ വിഹരതി. കഥം അപ്പടികൂലേ പടികൂലസഞ്ഞീ വിഹരതി? ഇട്ഠസ്മിം വത്ഥുസ്മിം അസുഭായ വാ ഫരതി, അനിച്ചതോ വാ ഉപസംഹരതി, ഏവം അപ്പടികൂലേ പടികൂലസഞ്ഞീ വിഹരതി. കഥം പടികൂലേ ച അപ്പടികൂലേ ച അപ്പടികൂലസഞ്ഞീ വിഹരതി? അനിട്ഠസ്മിഞ്ച ഇട്ഠസ്മിഞ്ച വത്ഥുസ്മിം മേത്തായ വാ ഫരതി, ധാതുതോ വാ ഉപസംഹരതി. ഏവം പടികൂലേ ച അപ്പടികൂലേ ച അപ്പടികൂലസഞ്ഞീ വിഹരതി. കഥം അപ്പടികൂലേ ച പടികൂലേ ച പടികൂലസഞ്ഞീ വിഹരതി? ഇട്ഠസ്മിഞ്ച അനിട്ഠസ്മിഞ്ച വത്ഥുസ്മിം അസുഭായ വാ ഫരതി, അനിച്ചതോ വാ ഉപസംഹരതി, ഏവം അപ്പടികൂലേ ച പടികൂലേ ച പടികൂലസഞ്ഞീ വിഹരതി . കഥം പടികൂലേ ച അപ്പടികൂലേ ച തദുഭയം അഭിനിവജ്ജേത്വാ ഉപേക്ഖകോ വിഹരതി സതോ സമ്പജാനോ? ഇധ ഭിക്ഖു ചക്ഖുനാ രൂപം ദിസ്വാ നേവ സുമനോ ഹോതി ന ദുമ്മനോ, ഉപേക്ഖകോ വിഹരതി സതോ സമ്പജാനോ…പേ॰… മനസാ ധമ്മം വിഞ്ഞായ നേവ സുമനോ ഹോതി ന ദുമ്മനോ, ഉപേക്ഖകോ വിഹരതി സതോ സമ്പജാനോ. ഏവം പടികൂലേ ച അപ്പടികൂലേ ച തദുഭയം അഭിനിവജ്ജേത്വാ ഉപേക്ഖകോ വിഹരതി സതോ സമ്പജാനോ’’തി.
‘‘Kathaṃ paṭikūle appaṭikūlasaññī viharati? Aniṭṭhasmiṃ vatthusmiṃ mettāya vā pharati, dhātuto vā upasaṃharati, evaṃ paṭikūle appaṭikūlasaññī viharati. Kathaṃ appaṭikūle paṭikūlasaññī viharati? Iṭṭhasmiṃ vatthusmiṃ asubhāya vā pharati, aniccato vā upasaṃharati, evaṃ appaṭikūle paṭikūlasaññī viharati. Kathaṃ paṭikūle ca appaṭikūle ca appaṭikūlasaññī viharati? Aniṭṭhasmiñca iṭṭhasmiñca vatthusmiṃ mettāya vā pharati, dhātuto vā upasaṃharati. Evaṃ paṭikūle ca appaṭikūle ca appaṭikūlasaññī viharati. Kathaṃ appaṭikūle ca paṭikūle ca paṭikūlasaññī viharati? Iṭṭhasmiñca aniṭṭhasmiñca vatthusmiṃ asubhāya vā pharati, aniccato vā upasaṃharati, evaṃ appaṭikūle ca paṭikūle ca paṭikūlasaññī viharati . Kathaṃ paṭikūle ca appaṭikūle ca tadubhayaṃ abhinivajjetvā upekkhako viharati sato sampajāno? Idha bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato sampajāno…pe… manasā dhammaṃ viññāya neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato sampajāno. Evaṃ paṭikūle ca appaṭikūle ca tadubhayaṃ abhinivajjetvā upekkhako viharati sato sampajāno’’ti.
ഇമേസു ച തീസു നയേസു പഠമനയേ മനാപം അമനാപം മനാപാമനാപന്തി സംകിലേസം വട്ടതി, നിക്കിലേസം വട്ടതി. ദുതിയനയേ സംകിലേസം, തതിയനയേ സംകിലേസനിക്കിലേസം വട്ടതി. പുന വുത്തം – ‘‘പഠമം സംകിലേസം വട്ടതി, ദുതിയം സംകിലേസമ്പി നിക്കിലേസമ്പി, തതിയം നിക്കിലേസമേവ വട്ടതീ’’തി. സേസം സബ്ബത്ഥ ഉത്താനമേവാതി.
Imesu ca tīsu nayesu paṭhamanaye manāpaṃ amanāpaṃ manāpāmanāpanti saṃkilesaṃ vaṭṭati, nikkilesaṃ vaṭṭati. Dutiyanaye saṃkilesaṃ, tatiyanaye saṃkilesanikkilesaṃ vaṭṭati. Puna vuttaṃ – ‘‘paṭhamaṃ saṃkilesaṃ vaṭṭati, dutiyaṃ saṃkilesampi nikkilesampi, tatiyaṃ nikkilesameva vaṭṭatī’’ti. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
പപഞ്ചസൂദനിയാ മജ്ഝിമനികായട്ഠകഥായ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ഇന്ദ്രിയഭാവനാസുത്തവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Indriyabhāvanāsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
പഞ്ചമവഗ്ഗവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Pañcamavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
ഉപരിപണ്ണാസട്ഠകഥാ നിട്ഠിതാ.
Uparipaṇṇāsaṭṭhakathā niṭṭhitā.
യോ ചായം ‘‘സബ്ബധമ്മമൂലപരിയായം വോ, ഭിക്ഖവേ, ദേസിസ്സാമീ’’തി ആരദ്ധത്താ ആദികല്യാണോ, മജ്ഝേ ‘‘സുത്തം ഗേയ്യം വേയ്യാകരണം ഗാഥാ ഉദാനം ഇതിവുത്തകം ജാതകം അബ്ഭുതധമ്മം വേദല്ല’’ന്തി വചനതോ മജ്ഝേകല്യാണോ, സന്നിട്ഠാനേ ‘‘അരിയോ ഭാവിതിന്ദ്രിയോ’’തി വചനതോ പരിയോസാനകല്യാണോതി തിവിധകല്യാണോ മജ്ഝിമനികായോ ‘‘മഹാവിപസ്സനാ നാമായ’’ന്തി വുത്തോ, സോ വണ്ണനാവസേന സമത്തോ ഹോതി.
Yo cāyaṃ ‘‘sabbadhammamūlapariyāyaṃ vo, bhikkhave, desissāmī’’ti āraddhattā ādikalyāṇo, majjhe ‘‘suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇaṃ gāthā udānaṃ itivuttakaṃ jātakaṃ abbhutadhammaṃ vedalla’’nti vacanato majjhekalyāṇo, sanniṭṭhāne ‘‘ariyo bhāvitindriyo’’ti vacanato pariyosānakalyāṇoti tividhakalyāṇo majjhimanikāyo ‘‘mahāvipassanā nāmāya’’nti vutto, so vaṇṇanāvasena samatto hoti.
നിഗമനകഥാ
Nigamanakathā
ഏത്താവതാ ച –
Ettāvatā ca –
ആയാചിതോ സുമതിനാ ഥേരേന ഭദന്തബുദ്ധമിത്തേന,
Āyācito sumatinā therena bhadantabuddhamittena,
പുബ്ബേ മയൂരദൂതപട്ടനമ്ഹി സദ്ധിം നിവസന്തേന.
Pubbe mayūradūtapaṭṭanamhi saddhiṃ nivasantena.
പരവാദവിധംസനസ്സ മജ്ഝിമനികായസേട്ഠസ്സ,
Paravādavidhaṃsanassa majjhimanikāyaseṭṭhassa,
യമഹം പപഞ്ചസൂദനിമട്ഠകഥം കാതുമാരഭിം.
Yamahaṃ papañcasūdanimaṭṭhakathaṃ kātumārabhiṃ.
സാ ഹി മഹാഅട്ഠകഥായ സാരമാദായ നിട്ഠിതാ ഏസാ,
Sā hi mahāaṭṭhakathāya sāramādāya niṭṭhitā esā,
സത്തുത്തരസതമത്തായ പാളിയാ ഭാണവാരേഹി.
Sattuttarasatamattāya pāḷiyā bhāṇavārehi.
ഏകൂനസട്ഠിമത്തോ വിസുദ്ധിമഗ്ഗോപി ഭാണവാരേഹി,
Ekūnasaṭṭhimatto visuddhimaggopi bhāṇavārehi,
അത്ഥപ്പകാസനത്ഥായ ആഗമാനം കതോ യസ്മാ.
Atthappakāsanatthāya āgamānaṃ kato yasmā.
തസ്മാ തേന സഹാ’യം ഗാഥാഗണനാനയേന അട്ഠകഥാ,
Tasmā tena sahā’yaṃ gāthāgaṇanānayena aṭṭhakathā,
സമധികഛസട്ഠിസതമിതി വിഞ്ഞേയ്യാ ഭാണവാരാനം.
Samadhikachasaṭṭhisatamiti viññeyyā bhāṇavārānaṃ.
സമധികഛസട്ഠിസതപമാണമിതി ഭാണവാരതോ ഏസാ,
Samadhikachasaṭṭhisatapamāṇamiti bhāṇavārato esā,
സമയം പകാസയന്തീ മഹാവിഹാരാധിവാസീനം.
Samayaṃ pakāsayantī mahāvihārādhivāsīnaṃ.
മൂലട്ഠകഥാസാരം ആദായ മയാ ഇമം കരോന്തേന,
Mūlaṭṭhakathāsāraṃ ādāya mayā imaṃ karontena,
യം പഞ്ഞമുപചിതം തേന ഹോതു ലോകോ സദാ സുഖിതോതി.
Yaṃ paññamupacitaṃ tena hotu loko sadā sukhitoti.
പരമവിസുദ്ധസദ്ധാബുദ്ധിവീരിയപ്പടിമണ്ഡിതേന സീലാചാരജ്ജവമദ്ദവാദിഗുണസമുദയസമുദിതേന സകസമയസമയന്തരഗഹനജ്ഝോഗാഹനസമത്ഥേന പഞ്ഞാവേയ്യത്തിയസമന്നാഗതേന തിപിടകപരിയത്തിപ്പഭേദേ സാട്ഠകഥേ സത്ഥു സാസനേ അപ്പടിഹതഞാണപ്പഭാവേന മഹാവേയ്യാകരണേന കരണസമ്പത്തിജനിതസുഖവിനിഗ്ഗതമധുരോദാരവചനലാവണ്ണയുത്തേന യുത്തമുത്തവാദിനാ വാദീവരേന മഹാകവിനാ പഭിന്നപടിസമ്ഭിദാപരിവാരേ ഛളഭിഞ്ഞാദിപ്പഭേദഗുണപ്പടിമണ്ഡിതേ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മേ സുപ്പതിട്ഠിതബുദ്ധീനം ഥേരവംസപ്പദീപാനം ഥേരാനം മഹാവിഹാരവാസീനം വംസാലങ്കാരഭൂതേന വിപുലവിസുദ്ധബുദ്ധിനാ ബുദ്ധഘോസോതി ഗരൂഹി ഗഹിതനാമധേയ്യേന ഥേരേന കതാ അയം പപഞ്ചസൂദനീ നാമ മജ്ഝിമനികായട്ഠകഥാ –
Paramavisuddhasaddhābuddhivīriyappaṭimaṇḍitena sīlācārajjavamaddavādiguṇasamudayasamuditena sakasamayasamayantaragahanajjhogāhanasamatthena paññāveyyattiyasamannāgatena tipiṭakapariyattippabhede sāṭṭhakathe satthu sāsane appaṭihatañāṇappabhāvena mahāveyyākaraṇena karaṇasampattijanitasukhaviniggatamadhurodāravacanalāvaṇṇayuttena yuttamuttavādinā vādīvarena mahākavinā pabhinnapaṭisambhidāparivāre chaḷabhiññādippabhedaguṇappaṭimaṇḍite uttarimanussadhamme suppatiṭṭhitabuddhīnaṃ theravaṃsappadīpānaṃ therānaṃ mahāvihāravāsīnaṃ vaṃsālaṅkārabhūtena vipulavisuddhabuddhinā buddhaghosoti garūhi gahitanāmadheyyena therena katā ayaṃ papañcasūdanī nāma majjhimanikāyaṭṭhakathā –
താവ തിട്ഠതു ലോകസ്മിം, ലോകനിത്ഥരണേസിനം;
Tāva tiṭṭhatu lokasmiṃ, lokanittharaṇesinaṃ;
ദസ്സേന്തീ കുലപുത്താനം, നയം ദിട്ഠിവിസുദ്ധിയാ.
Dassentī kulaputtānaṃ, nayaṃ diṭṭhivisuddhiyā.
ബുദ്ധോതി നാമമ്പി, സുദ്ധചിത്തസ്സ താദിനോ;
Buddhoti nāmampi, suddhacittassa tādino;
ലോകമ്ഹി ലോകജേട്ഠസ്സ, പവത്തതി മഹേസിനോതി.
Lokamhi lokajeṭṭhassa, pavattati mahesinoti.
പപഞ്ചസൂദനീ നാമ
Papañcasūdanī nāma
മജ്ഝിമനികായട്ഠകഥാ സബ്ബാകാരേന നിട്ഠിതാ.
Majjhimanikāyaṭṭhakathā sabbākārena niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / മജ്ഝിമനികായ • Majjhimanikāya / ൧൦. ഇന്ദ്രിയഭാവനാസുത്തം • 10. Indriyabhāvanāsuttaṃ
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / മജ്ഝിമനികായ (ടീകാ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ൧൦. ഇന്ദ്രിയഭാവനാസുത്തവണ്ണനാ • 10. Indriyabhāvanāsuttavaṇṇanā