Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā

    [੪੨੩] ੭. ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ

    [423] 7. Indriyajātakavaṇṇanā

    ਯੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਪੁਰਾਣਦੁਤਿਯਿਕਾਪਲੋਭਨਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਕਿਰੇਕੋ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅਗਾਰਮਜ੍ਝੇ વਸਨ੍ਤੇਨ ਏਕਨ੍ਤਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਏਕਨ੍ਤਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਤੁਂ, ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਘਰੇ વਿਭવਂ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਸ੍ਸ ਨਿਯ੍ਯਾਦੇਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਯਾਚਿ। ਸਤ੍ਥਾਪਿਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਦਾਪੇਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਤੋ ਨવਕਤ੍ਤਾ ਚੇવ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਬਹੁਭਾવੇਨ ਚ ਕੁਲਘਰੇ વਾ ਆਸਨਸਾਲਾਯ વਾ ਆਸਨਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਸਙ੍ਘਨવਕਾਨਂ ਕੋਟਿਯਂ ਪੀਠਕਂ વਾ ਫਲਕਂ વਾ ਪਾਪੁਣਾਤਿ। ਆਹਾਰੋਪਿ ਉਲ਼ੁਙ੍ਕਪਿਟ੍ਠੇਨ ਘਟ੍ਟਿਤਾ ਭਿਨ੍ਨਸਿਤ੍ਥਕਯਾਗੁ વਾ ਪੂਤਿਸੁਕ੍ਖਖਜ੍ਜਕਂ વਾ ਝਾਮਸੁਕ੍ਖਕੂਰੋ વਾ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਯਾਪਨਪਮਾਣਂ ਨ ਹੋਤਿ। ਸੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਲਦ੍ਧਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪੁਰਾਣਦੁਤਿਯਿਕਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਸਾ ਪਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਤੋ ਭਤ੍ਤਂ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਸੁਸਮ੍ਪਾਦਿਤਾਨਿ ਯਾਗੁਭਤ੍ਤਸੂਪਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਿ ਦੇਤਿ। ਮਹਲ੍ਲਕੋ ਰਸਤਣ੍ਹਾਯ ਬਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਪੁਰਾਣਦੁਤਿਯਿਕਂ ਜਹਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਸਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਬਦ੍ਧੋ ਨੁ ਖੋ, ਨੋਤਿ વੀਮਂਸਿਸ੍ਸਾਮਿ ਨ’’ਨ੍ਤਿ।

    Yoindriyānanti idaṃ satthā jetavane viharanto purāṇadutiyikāpalobhanaṃ ārabbha kathesi. Sāvatthiyaṃ kireko kulaputto satthu dhammadesanaṃ sutvā ‘‘na sakkā agāramajjhe vasantena ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ brahmacariyaṃ carituṃ, niyyānikasāsane pabbajitvā dukkhassantaṃ karissāmī’’ti ghare vibhavaṃ puttadārassa niyyādetvā nikkhamitvā satthāraṃ pabbajjaṃ yāci. Satthāpissa pabbajjaṃ dāpesi. Tassa ācariyupajjhāyehi saddhiṃ piṇḍāya carato navakattā ceva bhikkhūnaṃ bahubhāvena ca kulaghare vā āsanasālāya vā āsanaṃ na pāpuṇāti, saṅghanavakānaṃ koṭiyaṃ pīṭhakaṃ vā phalakaṃ vā pāpuṇāti. Āhāropi uḷuṅkapiṭṭhena ghaṭṭitā bhinnasitthakayāgu vā pūtisukkhakhajjakaṃ vā jhāmasukkhakūro vā pāpuṇāti, yāpanapamāṇaṃ na hoti. So attanā laddhaṃ gahetvā purāṇadutiyikāya santikaṃ gacchati. Athassa sā pattaṃ gahetvā vanditvā pattato bhattaṃ nīharitvā susampāditāni yāgubhattasūpabyañjanāni deti. Mahallako rasataṇhāya bajjhitvā purāṇadutiyikaṃ jahituṃ na sakkoti. Sā cintesi ‘‘baddho nu kho, noti vīmaṃsissāmi na’’nti.

    ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਜਨਪਦਮਨੁਸ੍ਸਂ ਸੇਤਮਤ੍ਤਿਕਾਯ ਨ੍ਹਾਪੇਤ੍વਾ ਗੇਹੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੇਪਿਸ੍ਸ ਕਤਿਪਯੇ ਪਰਿવਾਰਮਨੁਸ੍ਸੇ ਆਣਾਪੇਤ੍વਾ ਥੋਕਥੋਕਂ ਪਾਨਭੋਜਨਂ ਦਾਪੇਸਿ। ਤੇ ਖਾਦਨ੍ਤਾ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਾ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਗੇਹਦ੍વਾਰੇ ਚ ਚਕ੍ਕੇਸੁ ਗੋਣੇ ਬਨ੍ਧਾਪੇਤ੍વਾ ਏਕਂ ਸਕਟਮ੍ਪਿ ਠਪਾਪੇਸਿ, ਸਯਂ ਪਨ ਪਿਟ੍ਠਿਗਬ੍ਭੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਪੂવੇ ਪਚਿ। ਮਹਲ੍ਲਕੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਏਕੋ ਮਹਲ੍ਲਕਪੁਰਿਸੋ ‘‘ਅਯ੍ਯੇ, ਏਕੋ ਥੇਰੋ ਦ੍વਾਰੇ ਠਿਤੋ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਤਿਚ੍ਛਾਪੇਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ ‘‘ਅਤਿਚ੍ਛਥ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਕਥੇਤ੍વਾਪਿ ਤਂ ਅਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਯ੍ਯੇ, ਥੇਰੋ ਨ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਾਣਿਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਮ੍ਭੋ ਅਯਂ ਮਮ ਦਾਰਕਪਿਤਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗੇਹਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਪਰਿવਿਸਿਤ੍વਾ ਭੋਜਨਪਰਿਯੋਸਾਨੇ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਇਧੇવ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਥ, ਮਯਂ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਅਞ੍ਞਂ ਕੁਲਂ ਨ ਗਣ੍ਹਿਮ੍ਹ, ਅਸਾਮਿਕੇ ਪਨ ਘਰੇ ਘਰਾવਾਸੋ ਨ ਸਣ੍ਠਾਤਿ, ਮਯਂ ਅਞ੍ਞਂ ਕੁਲਂ ਗਣ੍ਹਾਮ, ਦੂਰਂ ਜਨਪਦਂ ਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ ਹੋਥ, ਸਚੇ ਮੇ ਦੋਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਖਮਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਮਹਲ੍ਲਕਸ੍ਸ ਹਦਯਫਾਲਨਕਾਲੋ વਿਯ ਅਹੋਸਿ। ਅਥ ਨਂ ‘‘ਅਹਂ ਤਂ ਜਹਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮਿ, ਮਾ ਗਚ੍ਛ, વਿਬ੍ਭਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਸੁਕਟ੍ਠਾਨੇ ਮੇ ਸਾਟਕਂ ਪੇਸੇਹਿ, ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਪੇਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਾ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿ। ਮਹਲ੍ਲਕੋ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯੇ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਪੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ, ਆવੁਸੋ, ਏવਂ ਕਰੋਸੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਪੁਰਾਣਦੁਤਿਯਿਕਂ ਜਹਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮਿ વਿਬ੍ਭਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਥ ਨਂ ਤੇ ਅਨਿਚ੍ਛਨ੍ਤਞ੍ਞੇવ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਨੇਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਅਨਿਚ੍ਛਨ੍ਤਞ੍ਞੇવ ਆਨਯਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਅਯਂ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤ੍વਾ વਿਬ੍ਭਮਿਤੁਕਾਮੋ’’ਤਿ વਦਿਂਸੁ। ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ ਤ੍વਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤੋਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਸਚ੍ਚਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ‘‘ਕੋ ਤਂ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਾਪੇਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਪੁਰਾਣਦੁਤਿਯਿਕਾ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਇਦਾਨੇવ ਸਾ ਇਤ੍ਥੀ ਤੁਯ੍ਹਂ ਅਨਤ੍ਥਕਾਰਿਕਾ, ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਤ੍વਂ ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਚਤੂਹਿ ਝਾਨੇਹਿ ਪਰਿਹੀਨੋ ਮਹਾਦੁਕ੍ਖਂ ਪਤ੍વਾ ਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤਮ੍ਹਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਮੁਚ੍ਚਿਤ੍વਾ ਨਟ੍ਠਜ੍ਝਾਨਂ ਪਟਿਲਭੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।

    Athekadivasaṃ janapadamanussaṃ setamattikāya nhāpetvā gehe nisīdāpetvā aññepissa katipaye parivāramanusse āṇāpetvā thokathokaṃ pānabhojanaṃ dāpesi. Te khādantā bhuñjantā nisīdiṃsu. Gehadvāre ca cakkesu goṇe bandhāpetvā ekaṃ sakaṭampi ṭhapāpesi, sayaṃ pana piṭṭhigabbhe nisīditvā pūve paci. Mahallako āgantvā dvāre aṭṭhāsi. Taṃ disvā eko mahallakapuriso ‘‘ayye, eko thero dvāre ṭhito’’ti āha. ‘‘Vanditvā aticchāpehī’’ti. So ‘‘aticchatha, bhante’’ti punappunaṃ kathetvāpi taṃ agacchantaṃ disvā ‘‘ayye, thero na gacchatī’’ti āha. Sā āgantvā sāṇiṃ ukkhipitvā oloketvā ‘‘ambho ayaṃ mama dārakapitā’’ti vatvā nikkhamitvā pattaṃ gahetvā gehaṃ pavesetvā parivisitvā bhojanapariyosāne vanditvā ‘‘bhante, tumhe idheva parinibbāyatha, mayaṃ ettakaṃ kālaṃ aññaṃ kulaṃ na gaṇhimha, asāmike pana ghare gharāvāso na saṇṭhāti, mayaṃ aññaṃ kulaṃ gaṇhāma, dūraṃ janapadaṃ gacchissāma, tumhe appamattā hotha, sace me doso atthi, khamathā’’ti āha. Mahallakassa hadayaphālanakālo viya ahosi. Atha naṃ ‘‘ahaṃ taṃ jahituṃ na sakkomi, mā gaccha, vibbhamissāmi, asukaṭṭhāne me sāṭakaṃ pesehi, pattacīvaraṃ paṭicchāpetvā āgacchissāmī’’ti āha. Sā ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchi. Mahallako vihāraṃ gantvā ācariyupajjhāye pattacīvaraṃ paṭicchāpento ‘‘kasmā, āvuso, evaṃ karosī’’ti vutto ‘‘purāṇadutiyikaṃ jahituṃ na sakkomi vibbhamissāmī’’ti āha. Atha naṃ te anicchantaññeva satthu santikaṃ netvā ‘‘kiṃ, bhikkhave, imaṃ anicchantaññeva ānayitthā’’ti vutte ‘‘bhante, ayaṃ ukkaṇṭhitvā vibbhamitukāmo’’ti vadiṃsu. Atha naṃ satthā ‘‘saccaṃ kira tvaṃ bhikkhu ukkaṇṭhitosī’’ti pucchi. ‘‘Saccaṃ, bhante’’ti. ‘‘Ko taṃ ukkaṇṭhāpesī’’ti? ‘‘Purāṇadutiyikā bhante’’ti vutte ‘‘bhikkhu na idāneva sā itthī tuyhaṃ anatthakārikā, pubbepi tvaṃ taṃ nissāya catūhi jhānehi parihīno mahādukkhaṃ patvā maṃ nissāya tamhā dukkhā muccitvā naṭṭhajjhānaṃ paṭilabhī’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰੋਹਿਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਜਾਤਦਿવਸੇ ਚਸ੍ਸ ਸਕਲਨਗਰੇ ਆવੁਧਾਨਿ ਪਜ੍ਜਲਿਂਸੁ, ਤੇਨਸ੍ਸ ‘‘ਜੋਤਿਪਾਲਕੁਮਾਰੋ’’ਤਿ ਨਾਮਂ ਕਰਿਂਸੁ। ਸੋ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਤਕ੍ਕਸਿਲਾਯਂ ਸਬ੍ਬਸਿਪ੍ਪਾਨਿ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਸਿਪ੍ਪਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਸ੍ਸਰਿਯਂ ਪਹਾਯ ਕਞ੍ਚਿ ਅਜਾਨਾਪੇਤ੍વਾ ਅਗ੍ਗਦ੍વਾਰੇਨ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਅਰਞ੍ਞਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕਦਤ੍ਤਿਯੇ ਕવਿਟ੍ਠਕਅਸ੍ਸਮੇ ਇਸਿਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਝਾਨਾਭਿਞ੍ਞਾਯੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਸਿ। ਤਂ ਤਤ੍ਥ વਸਨ੍ਤਂ ਅਨੇਕਾਨਿ ਇਸਿਸਤਾਨਿ ਪਰਿવਾਰੇਸੁਂ, ਮਹਾਸਮਾਗਮੋ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਸਰਭਙ੍ਗਸਤ੍ਥਾ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਜੇਟ੍ਠਕਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਤੇਸੁ ਸਾਲਿਸ੍ਸਰੋ ਨਾਮ ਇਸਿ ਕવਿਟ੍ਠਕਅਸ੍ਸਮਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਸੁਰਟ੍ਠਜਨਪਦੇ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਜਨਪਦੇ ਸਾਤੋਦਿਕਾਯ ਨਾਮ ਨਦਿਯਾ ਤੀਰੇ ਅਨੇਕਸਹਸ੍ਸਇਸਿਪਰਿવਾਰੋ વਸਿ। ਮੇਣ੍ਡਿਸ੍ਸਰੋ ਨਾਮ ਇਸਿ ਪਜ੍ਜੋਤਕਪਞ੍ਚਾਲਰਞ੍ਞੋ વਿਜਿਤੇ ਕਲਬ੍ਬਚੂਲ਼ਕਂ ਨਾਮ ਨਿਗਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਨੇਕਸਹਸ੍ਸਇਸਿਪਰਿવਾਰੋ વਸਿ। ਪਬ੍ਬਤੋ ਨਾਮ ਇਸਿ ਏਕਂ ਅਟવਿਜਨਪਦਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਨੇਕਸਹਸ੍ਸਇਸਿਪਰਿવਾਰੋ વਸਿ। ਕਾਲ਼ਦੇવਿਲੋ ਨਾਮ ਇਸਿ ਅવਨ੍ਤਿਦਕ੍ਖਿਣਾਪਥੇ ਏਕਗ੍ਘਨਸੇਲਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਨੇਕਸਹਸ੍ਸਇਸਿਪਰਿવਾਰੋ વਸਿ। ਕਿਸવਚ੍ਛੋ ਨਾਮ ਇਸਿ ਏਕਕੋવ ਦਣ੍ਡਕਿਰਞ੍ਞੋ ਕੁਮ੍ਭવਤੀਨਗਰਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਉਯ੍ਯਾਨੇ વਸਿ। ਅਨੁਪਿਯਤਾਪਸੋ ਪਨ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ વਸਿ। ਨਾਰਦੋ ਨਾਮ ਇਸਿ ਕਾਲ਼ਦੇવਿਲਸ੍ਸ ਕਨਿਟ੍ਠੋ ਮਜ੍ਝਿਮਦੇਸੇ ਆਰਞ੍ਜਰਗਿਰਿਮ੍ਹਿ ਪਬ੍ਬਤਜਾਲਨ੍ਤਰੇ ਏਕਕੋવ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਗੁਹਾਲੇਣੇ વਸਿ।

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto tassa purohitaṃ paṭicca tassa brāhmaṇiyā kucchimhi nibbatti. Jātadivase cassa sakalanagare āvudhāni pajjaliṃsu, tenassa ‘‘jotipālakumāro’’ti nāmaṃ kariṃsu. So vayappatto takkasilāyaṃ sabbasippāni uggaṇhitvā rañño sippaṃ dassetvā issariyaṃ pahāya kañci ajānāpetvā aggadvārena nikkhamitvā araññaṃ pavisitvā sakkadattiye kaviṭṭhakaassame isipabbajjaṃ pabbajitvā jhānābhiññāyo nibbattesi. Taṃ tattha vasantaṃ anekāni isisatāni parivāresuṃ, mahāsamāgamo ahosi. So sarabhaṅgasatthā nāma ahosi, tassa satta antevāsikajeṭṭhakā ahesuṃ. Tesu sālissaro nāma isi kaviṭṭhakaassamā nikkhamitvā suraṭṭhajanapade puratthimajanapade sātodikāya nāma nadiyā tīre anekasahassaisiparivāro vasi. Meṇḍissaro nāma isi pajjotakapañcālarañño vijite kalabbacūḷakaṃ nāma nigamaṃ nissāya anekasahassaisiparivāro vasi. Pabbato nāma isi ekaṃ aṭavijanapadaṃ nissāya anekasahassaisiparivāro vasi. Kāḷadevilo nāma isi avantidakkhiṇāpathe ekagghanaselaṃ nissāya anekasahassaisiparivāro vasi. Kisavaccho nāma isi ekakova daṇḍakirañño kumbhavatīnagaraṃ nissāya uyyāne vasi. Anupiyatāpaso pana bodhisattassa upaṭṭhāko tassa santike vasi. Nārado nāma isi kāḷadevilassa kaniṭṭho majjhimadese ārañjaragirimhi pabbatajālantare ekakova ekasmiṃ guhāleṇe vasi.

    ਆਰਞ੍ਜਰਗਿਰਿਨੋ ਨਾਮ ਅવਿਦੂਰੇ ਏਕੋ ਆਕਿਣ੍ਣਮਨੁਸ੍ਸੋ ਨਿਗਮੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤੇਸਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਮਹਤੀ ਨਦੀ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਨਦਿਂ ਬਹੂ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਓਤਰਨ੍ਤਿ। ਉਤ੍ਤਮਰੂਪਧਰਾ વਣ੍ਣਦਾਸਿਯੋਪਿ ਪੁਰਿਸੇ ਪਲੋਭਯਮਾਨਾ ਤਸ੍ਸਾ ਨਦਿਯਾ ਤੀਰੇ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤਿ। ਨਾਰਦਤਾਪਸੋ ਤਾਸੁ ਏਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਝਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਧਾਪੇਤ੍વਾ ਨਿਰਾਹਾਰੋ ਪਰਿਸੁਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਕਿਲੇਸવਸਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਾਹਂ વਸਿਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਭਾਤਾ ਕਾਲ਼ਦੇવਿਲੋ ਆવਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਞਤ੍વਾ ਆਕਾਸੇਨਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਲੇਣਂ ਪਾવਿਸਿ। ਨਾਰਦੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਭવਂ ਆਗਤੋਸੀ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਭવਂ ‘ਅਕਲ੍ਲਕੋ’ਤਿ ਭવਨ੍ਤਂ ਪਟਿਜਗ੍ਗਿਤੁਂ ਆਗਤੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਸੋ ‘‘ਅਭੂਤਂ ਕਥਂ ਕਥੇਸਿ, ਅਲਿਕਂ ਤੁਚ੍ਛਂ ਕਥੇਸੀ’’ਤਿ ਮੁਸਾવਾਦੇਨ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿ। ਸੋ ‘‘ਨੇਤਂ ਪਹਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਸਾਲਿਸ੍ਸਰਂ ਆਨੇਸਿ, ਮੇਣ੍ਡਿਸ੍ਸਰਂ ਆਨੇਸਿ, ਪਬ੍ਬਤਮ੍ਪਿ ਆਨੇਸਿ। ਇਤਰੋਪਿ ਤੇ ਤਯੋ ਮੁਸਾવਾਦੇਨ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿ। ਕਾਲ਼ਦੇવਿਲੋ ‘‘ਸਰਭਙ੍ਗਸਤ੍ਥਾਰਂ ਆਨੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਕਾਸੇਨਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਆਨੇਸਿ। ਸੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯવਸਂ ਗਤੋ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਨਾਰਦ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ વਸਂ ਗਤੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਇਤਰੇਨ ਤਂ ਸੁਤ੍વਾવ ਉਟ੍ਠਾਯ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਆਮ, ਆਚਰਿਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨਾਰਦ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯવਸਂ ਗਤਾ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ ਸੁਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁਭવਿਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯੇ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ ਨਿਰਯੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪਠਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Ārañjaragirino nāma avidūre eko ākiṇṇamanusso nigamo atthi, tesaṃ antare mahatī nadī atthi, taṃ nadiṃ bahū manussā otaranti. Uttamarūpadharā vaṇṇadāsiyopi purise palobhayamānā tassā nadiyā tīre nisīdanti. Nāradatāpaso tāsu ekaṃ disvā paṭibaddhacitto hutvā jhānaṃ antaradhāpetvā nirāhāro parisussanto kilesavasaṃ gantvā sattāhaṃ vasitvā nipajji. Athassa bhātā kāḷadevilo āvajjento taṃ kāraṇaṃ ñatvā ākāsenāgantvā leṇaṃ pāvisi. Nārado taṃ disvā ‘‘kasmā bhavaṃ āgatosī’’ti āha. ‘‘Bhavaṃ ‘akallako’ti bhavantaṃ paṭijaggituṃ āgatomhī’’ti. Atha naṃ so ‘‘abhūtaṃ kathaṃ kathesi, alikaṃ tucchaṃ kathesī’’ti musāvādena niggaṇhi. So ‘‘netaṃ pahātuṃ vaṭṭatī’’ti sālissaraṃ ānesi, meṇḍissaraṃ ānesi, pabbatampi ānesi. Itaropi te tayo musāvādena niggaṇhi. Kāḷadevilo ‘‘sarabhaṅgasatthāraṃ ānessāmī’’ti ākāsenāgantvā taṃ ānesi. So āgantvā taṃ disvā ‘‘indriyavasaṃ gato’’ti ñatvā ‘‘kacci nārada, indriyānaṃ vasaṃ gato’’ti pucchi. Itarena taṃ sutvāva uṭṭhāya vanditvā ‘‘āma, ācariyā’’ti vutte ‘‘nārada, indriyavasaṃ gatā nāma imasmiṃ attabhāve sussantā dukkhaṃ anubhavitvā dutiye attabhāve niraye nibbattantī’’ti vatvā paṭhamaṃ gāthamāha –

    ੬੦.

    60.

    ‘‘ਯੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਕਾਮੇਨ, વਸਂ ਨਾਰਦ ਗਚ੍ਛਤਿ।

    ‘‘Yo indriyānaṃ kāmena, vasaṃ nārada gacchati;

    ਸੋ ਪਰਿਚ੍ਚਜ੍ਜੁਭੋ ਲੋਕੇ, ਜੀવਨ੍ਤੋવ વਿਸੁਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ॥

    So pariccajjubho loke, jīvantova visussatī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਨ੍ਤਿ ਨਾਰਦ, ਯੋ ਪੁਰਿਸੋ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਸੁਭਾਕਾਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਿਲੇਸਕਾਮવਸੇਨ ਛਨ੍ਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ વਸਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਪਰਿਚ੍ਚਜ੍ਜੁਭੋ ਲੋਕੇਤਿ ਸੋ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕਞ੍ਚ ਦੇવਲੋਕਞ੍ਚਾਤਿ ਉਭੋਲੋਕੇ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤ੍વਾ ਨਿਰਯਾਦੀਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਜੀવਨ੍ਤੋવ વਿਸੁਸ੍ਸਤੀਤਿ ਜੀવਨ੍ਤੋਯੇવ ਅਤ੍ਤਨਾ ਇਚ੍ਛਿਤਂ ਕਿਲੇਸવਤ੍ਥੁਂ ਅਲਭਨ੍ਤੋ ਸੋਕੇਨ વਿਸੁਸ੍ਸਤਿ, ਮਹਾਦੁਕ੍ਖਂ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ।

    Tattha yo indriyānanti nārada, yo puriso rūpādīsu subhākāraṃ gahetvā kilesakāmavasena channaṃ indriyānaṃ vasaṃ gacchati. Pariccajjubho loketi so manussalokañca devalokañcāti ubholoke pariccajitvā nirayādīsu nibbattantīti attho. Jīvantova visussatīti jīvantoyeva attanā icchitaṃ kilesavatthuṃ alabhanto sokena visussati, mahādukkhaṃ pāpuṇātīti.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਨਾਰਦੋ ‘‘ਆਚਰਿਯ, ਕਾਮਸੇવਨਂ ਨਾਮ ਸੁਖਂ, ਏવਰੂਪਂ ਸੁਖਂ ਕਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ વਦਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਸਰਭਙ੍ਗੋ ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਸੁਣਾਹੀ’’ਤਿ ਦੁਤਿਯਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Taṃ sutvā nārado ‘‘ācariya, kāmasevanaṃ nāma sukhaṃ, evarūpaṃ sukhaṃ kiṃ sandhāya dukkhanti vadasī’’ti pucchi. Athassa sarabhaṅgo ‘‘tena hi suṇāhī’’ti dutiyaṃ gāthamāha –

    ੬੧.

    61.

    ‘‘ਸੁਖਸ੍ਸਾਨਨ੍ਤਰਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾਨਨ੍ਤਰਂ ਸੁਖਂ।

    ‘‘Sukhassānantaraṃ dukkhaṃ, dukkhassānantaraṃ sukhaṃ;

    ਸੋਸਿ ਪਤ੍ਤੋ ਸੁਖਾ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਪਾਟਿਕਙ੍ਖ વਰਂ ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Sosi patto sukhā dukkhaṃ, pāṭikaṅkha varaṃ sukha’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਸੁਖਸ੍ਸਾਨਨ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਕਾਮਸੁਖਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਨਿਰਯਦੁਕ੍ਖਂ। ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾਤਿ ਸੀਲਰਕ੍ਖਣਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਦਿਬ੍ਬਮਾਨੁਸਕਸੁਖਞ੍ਚੇવ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸੁਖਞ੍ਚ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਨਾਰਦ, ਇਮੇ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾ ਕਾਮਸੇવਨਸਮਯੇ ਕਾਲਂ ਕਤ੍વਾ ਏਕਨ੍ਤਦੁਕ੍ਖੇ ਨਿਰਯੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਸੀਲਂ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਚ ਪਨ ਕਿਲਮਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਸੀਲਂ ਰਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਸੀਲਬਲੇਨ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਸੁਖਂ ਲਭਨ੍ਤਿ, ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹਂ ਏવਂ વਦਾਮੀਤਿ। ਸੋਸਿ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਸੋ ਤ੍વਂ ਨਾਰਦ, ਇਦਾਨਿ ਝਾਨਸੁਖਂ ਨਾਸੇਤ੍વਾ ਤਤੋ ਸੁਖਾ ਮਹਨ੍ਤਂ ਕਾਮਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਚੇਤਸਿਕਦੁਕ੍ਖਂ ਪਤ੍ਤੋ। ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਾਤਿ ਇਦਂ ਕਿਲੇਸਦੁਕ੍ਖਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਤਦੇવ વਰਂ ਉਤ੍ਤਮਂ ਝਾਨਸੁਖਂ ਇਚ੍ਛ ਪਤ੍ਥੇਹੀਤਿ।

    Tattha sukhassānantaranti kāmasukhassa anantaraṃ nirayadukkhaṃ. Dukkhassāti sīlarakkhaṇadukkhassa anantaraṃ dibbamānusakasukhañceva nibbānasukhañca. Idaṃ vuttaṃ hoti – nārada, ime hi sattā kāmasevanasamaye kālaṃ katvā ekantadukkhe niraye nibbattanti, sīlaṃ rakkhantā vipassanāya kammaṃ karontā ca pana kilamanti, te dukkhena sīlaṃ rakkhitvā sīlabalena vuttappakāraṃ sukhaṃ labhanti, idaṃ dukkhaṃ sandhāyāhaṃ evaṃ vadāmīti. Sosi pattoti so tvaṃ nārada, idāni jhānasukhaṃ nāsetvā tato sukhā mahantaṃ kāmanissitaṃ cetasikadukkhaṃ patto. Pāṭikaṅkhāti idaṃ kilesadukkhaṃ chaḍḍetvā puna tadeva varaṃ uttamaṃ jhānasukhaṃ iccha patthehīti.

    ਨਾਰਦੋ ‘‘ਇਦਂ ਆਚਰਿਯ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੁਸ੍ਸਹਂ, ਨ ਤਂ ਅਧਿવਾਸੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਥ ਨਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਨਾਰਦ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਾਮ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਧਿવਾਸੇਤਬ੍ਬਮੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤਤਿਯਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Nārado ‘‘idaṃ ācariya, dukkhaṃ dussahaṃ, na taṃ adhivāsetuṃ sakkomī’’ti āha. Atha naṃ mahāsatto ‘‘nārada, dukkhaṃ nāma uppannaṃ adhivāsetabbamevā’’ti vatvā tatiyaṃ gāthamāha –

    ੬੨.

    62.

    ‘‘ਕਿਚ੍ਛਕਾਲੇ ਕਿਚ੍ਛਸਹੋ, ਯੋ ਕਿਚ੍ਛਂ ਨਾਤਿવਤ੍ਤਤਿ।

    ‘‘Kicchakāle kicchasaho, yo kicchaṃ nātivattati;

    ਸ ਕਿਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਸੁਖਂ ਧੀਰੋ, ਯੋਗਂ ਸਮਧਿਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ॥

    Sa kicchantaṃ sukhaṃ dhīro, yogaṃ samadhigacchatī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਨਾਤਿવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਨਾਨੁવਤ੍ਤਤਿ, ਅਯਮੇવ વਾ ਪਾਠੋ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਨਾਰਦ, ਯੋ ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕਦੁਕ੍ਖਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਛਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਕਾਲੇ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਛਸ੍ਸ ਹਰਣੂਪਾਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਕਿਚ੍ਛਸਹੋ ਹੁਤ੍વਾ ਤਂ ਕਿਚ੍ਛਂ ਨਾਨੁવਤ੍ਤਤਿ, ਤਸ੍ਸ વਸੇ ਅવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ਤੇਹਿ ਉਪਾਯੇਹਿ ਤਂ ਕਿਚ੍ਛਂ ਅਭਿਭવਤਿ વਿਨਾਸੇਤਿ, ਸੋ ਧੀਰੋ ਕਿਚ੍ਛਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਿਮਸਙ੍ਖਾਤਂ ਨਿਰਾਮਿਸਸੁਖਸਙ੍ਖਾਤਂ ਝਾਨਸੁਖਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਂ વਾ ਕਿਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਯੋਗਸੁਖਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਕਿਲਮਨ੍ਤੋવ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ।

    Tattha nātivattatīti nānuvattati, ayameva vā pāṭho. Idaṃ vuttaṃ hoti – nārada, yo kāyikacetasikadukkhasaṅkhātassa kicchassa uppannakāle appamatto tassa kicchassa haraṇūpāyaṃ karonto kicchasaho hutvā taṃ kicchaṃ nānuvattati, tassa vase avattitvā tehi tehi upāyehi taṃ kicchaṃ abhibhavati vināseti, so dhīro kicchassa antimasaṅkhātaṃ nirāmisasukhasaṅkhātaṃ jhānasukhaṃ adhigacchati, taṃ vā kicchantaṃ yogasukhaṃ adhigacchati, akilamantova pāpuṇātīti.

    ਸੋ ‘‘ਆਚਰਿਯ, ਕਾਮਸੁਖਂ ਨਾਮ ਉਤ੍ਤਮਸੁਖਂ, ਨ ਤਂ ਜਹਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਥ ਨਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਨਾਰਦ, ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ ਨ ਕੇਨਚਿ ਕਾਰਣੇਨ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    So ‘‘ācariya, kāmasukhaṃ nāma uttamasukhaṃ, na taṃ jahituṃ sakkomī’’ti āha. Atha naṃ mahāsatto ‘‘nārada, dhammo nāma na kenaci kāraṇena nāsetabbo’’ti vatvā catutthaṃ gāthamāha –

    ੬੩.

    63.

    ‘‘ਨ ਹੇવ ਕਾਮਾਨ ਕਾਮਾ, ਨਾਨਤ੍ਥਾ ਨਾਤ੍ਥਕਾਰਣਾ।

    ‘‘Na heva kāmāna kāmā, nānatthā nātthakāraṇā;

    ਨ ਕਤਞ੍ਚ ਨਿਰਙ੍ਕਤ੍વਾ, ਧਮ੍ਮਾ ਚવਿਤੁਮਰਹਸੀ’’ਤਿ॥

    Na katañca niraṅkatvā, dhammā cavitumarahasī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਕਾਮਾਨ ਕਾਮਾਤਿ ਕਾਮਾਨਂ ਕਾਮਾ, વਤ੍ਥੁਕਾਮਾਨਂ ਪਤ੍ਥਨਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨਾਨਤ੍ਥਾ ਨਾਤ੍ਥਕਾਰਣਾਤਿ ਨ ਅਨਤ੍ਥਤੋ ਨ ਅਤ੍ਥਕਾਰਣਾ। ਨ ਕਤਞ੍ਚ ਨਿਰਙ੍ਕਤ੍વਾਤਿ ਕਤਞ੍ਚ ਨਿਪ੍ਫਾਦਿਤਂ ਝਾਨਂ ਨਿਰਂਕਤ੍વਾ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਨਾਰਦ, ਨ ਹੇવ વਤ੍ਥੁਕਾਮਪਤ੍ਥਨਾਯ ਧਮ੍ਮਾ ਚવਿਤੁਮਰਹਸਿ, ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਅਨਤ੍ਥੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਤਂ ਪਟਿਹਨਿਤੁਕਾਮੋ ਨਾਨਤ੍ਥਾ ਨ ਅਤ੍ਥੇਨਪਿ ਕਾਰਣਭੂਤੇਨ ਧਮ੍ਮਾ ਚવਿਤੁਮਰਹਸਿ, ‘‘ਅਸੁਕੋ ਨਾਮ ਮੇ ਅਤ੍ਥੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਏવਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਕਾਰਣਾਪਿ ਨ ਧਮ੍ਮਾ ਚવਿਤੁਮਰਹਸਿ, ਕਤਂ ਪਨ ਨਿਪ੍ਫਾਦਿਤਂ ਝਾਨਸੁਖਂ ਨਿਰਂਕਤ੍વਾ વਿਨਾਸੇਤ੍વਾ ਨੇવ ਧਮ੍ਮਾ ਚવਿਤੁਮਰਹਸੀਸਿ।

    Tattha kāmāna kāmāti kāmānaṃ kāmā, vatthukāmānaṃ patthanāyāti attho. Nānatthā nātthakāraṇāti na anatthato na atthakāraṇā. Na katañca niraṅkatvāti katañca nipphāditaṃ jhānaṃ niraṃkatvā. Idaṃ vuttaṃ hoti – nārada, na heva vatthukāmapatthanāya dhammā cavitumarahasi, ekasmiṃ anatthe uppanne taṃ paṭihanitukāmo nānatthā na atthenapi kāraṇabhūtena dhammā cavitumarahasi, ‘‘asuko nāma me attho uppajjissatī’’ti evampi atthakāraṇāpi na dhammā cavitumarahasi, kataṃ pana nipphāditaṃ jhānasukhaṃ niraṃkatvā vināsetvā neva dhammā cavitumarahasīsi.

    ਏવਂ ਸਰਭਙ੍ਗੇਨ ਚਤੂਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਧਮ੍ਮੇ ਦੇਸਿਤੇ ਕਾਲ਼ਦੇવਿਲੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਨਿਟ੍ਠਂ ਓવਦਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਚਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Evaṃ sarabhaṅgena catūhi gāthāhi dhamme desite kāḷadevilo attano kaniṭṭhaṃ ovadanto pañcamaṃ gāthamāha –

    ੬੪.

    64.

    ‘‘ਦਕ੍ਖਂ ਗਹਪਤੀ ਸਾਧੁ, ਸਂવਿਭਜ੍ਜਞ੍ਚ ਭੋਜਨਂ।

    ‘‘Dakkhaṃ gahapatī sādhu, saṃvibhajjañca bhojanaṃ;

    ਅਹਾਸੋ ਅਤ੍ਥਲਾਭੇਸੁ, ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਾਪਤ੍ਤਿ ਅਬ੍ਯਥੋ’’ਤਿ॥

    Ahāso atthalābhesu, atthabyāpatti abyatho’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਦਕ੍ਖਂ ਗਹਪਤੀਤਿ ਨਾਰਦ ਘਰਾવਾਸਂ વਸਨ੍ਤਾਨਂ ਗਹਪਤੀਨਂ ਭੋਗੁਪ੍ਪਾਦਨਤ੍ਥਾਯ ਅਨਲਸ੍ਯਛੇਕਕੁਸਲਭਾવਸਙ੍ਖਾਤਂ ਦਕ੍ਖਂ ਨਾਮ ਸਾਧੁ, ਦਕ੍ਖਭਾવੋ ਭਦ੍ਦਕੋ। ਸਂવਿਭਜ੍ਜਞ੍ਚ ਭੋਜਨਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਭੋਗਾਨਂ ਧਮ੍ਮਿਕਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂવਿਭਜਿਤ੍વਾ ਪਰਿਭੋਗਕਰਣਂ ਦੁਤਿਯਂ ਸਾਧੁ। ਅਹਾਸੋ ਅਤ੍ਥਲਾਭੇਸੂਤਿ ਮਹਨ੍ਤੇ ਇਸ੍ਸਰਿਯੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਅਪ੍ਪਮਾਦવਸੇਨ ਅਹਾਸੋ ਅਨੁਪ੍ਪਿਲਾવਿਤਤ੍ਤਂ ਤਤਿਯਂ ਸਾਧੁ। ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਯਦਾ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਾਪਤ੍ਤਿ ਯਸવਿਨਾਸੋ ਹੋਤਿ, ਤਦਾ ਅਬ੍ਯਥੋ ਅਕਿਲਮਨਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਸਾਧੁ, ਤਸ੍ਮਾ ਤ੍વਂ, ਨਾਰਦ, ‘‘ਝਾਨਂ ਮੇ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਮਾ ਸੋਚਿ, ਸਚੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ વਸਂ ਨ ਗਮਿਸ੍ਸਸਿ, ਨਟ੍ਠਮ੍ਪਿ ਤੇ ਝਾਨਂ ਪੁਨ ਪਾਕਤਿਕਮੇવ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ।

    Tattha dakkhaṃ gahapatīti nārada gharāvāsaṃ vasantānaṃ gahapatīnaṃ bhoguppādanatthāya analasyachekakusalabhāvasaṅkhātaṃ dakkhaṃ nāma sādhu, dakkhabhāvo bhaddako. Saṃvibhajjañca bhojananti dukkhena uppāditabhogānaṃ dhammikasamaṇabrāhmaṇehi saddhiṃ saṃvibhajitvā paribhogakaraṇaṃ dutiyaṃ sādhu. Ahāso atthalābhesūti mahante issariye uppanne appamādavasena ahāso anuppilāvitattaṃ tatiyaṃ sādhu. Atthabyāpattīti yadā pana attano atthabyāpatti yasavināso hoti, tadā abyatho akilamanaṃ catutthaṃ sādhu, tasmā tvaṃ, nārada, ‘‘jhānaṃ me antarahita’’nti mā soci, sace indriyānaṃ vasaṃ na gamissasi, naṭṭhampi te jhānaṃ puna pākatikameva bhavissatīti.

    ਤਂ ਪੁਨ ਕਾਲ਼ਦੇવਿਲੇਨ ਨਾਰਦਸ੍ਸ ਓવਦਿਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਹੁਤ੍વਾ ਛਟ੍ਠਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Taṃ puna kāḷadevilena nāradassa ovaditabhāvaṃ ñatvā satthā abhisambuddho hutvā chaṭṭhaṃ gāthamāha –

    ੬੫.

    65.

    ‘‘ਏਤ੍ਤਾવਤੇਤਂ ਪਣ੍ਡਿਚ੍ਚਂ, ਅਪਿ ਸੋ ਦੇવਿਲੋ ਬ੍ਰવਿ।

    ‘‘Ettāvatetaṃ paṇḍiccaṃ, api so devilo bravi;

    ਨ ਯਿਤੋ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਾਪਿਯੋ, ਯੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ વਸਂ વਜੇ’’ਤਿ॥

    Na yito kiñci pāpiyo, yo indriyānaṃ vasaṃ vaje’’ti.

    ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਏਤਂ ਪਣ੍ਡਿਚ੍ਚਂ ਸੋਯਂ ਦੇવਿਲੋ ਅਬ੍ਰવਿ। ਯੋ ਪਨ ਕਿਲੇਸવਸੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ વਸਂ વਜਤਿ, ਇਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ਪਾਪਿਯੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ।

    Tassattho – bhikkhave, ettakaṃ etaṃ paṇḍiccaṃ soyaṃ devilo abravi. Yo pana kilesavasena indriyānaṃ vasaṃ vajati, ito añño pāpiyo natthīti.

    ਅਥ ਨਂ ਸਰਭਙ੍ਗੋ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਨਾਰਦ, ਇਦਂ ਤਾવ ਸੁਣ, ਯੋ ਹਿ ਪਠਮਮੇવ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕਂ ਨ ਕਰੋਤਿ, ਸੋ ਅਰਞ੍ਞਂ ਪવਿਟ੍ਠਮਾਣવਕੋ વਿਯ ਸੋਚਤਿ ਪਰਿਦੇવਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।

    Atha naṃ sarabhaṅgo āmantetvā ‘‘nārada, idaṃ tāva suṇa, yo hi paṭhamameva kattabbayuttakaṃ na karoti, so araññaṃ paviṭṭhamāṇavako viya socati paridevatī’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    ਅਤੀਤੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕਾਸਿਨਿਗਮੇ ਏਕੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਾਣવੋ ਅਭਿਰੂਪੋ ਅਹੋਸਿ ਥਾਮਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨਾਗਬਲੋ। ਸੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਕਿਂ ਮੇ ਕਸਿਕਮ੍ਮਾਦੀਨਿ ਕਤ੍વਾ ਮਾਤਾਪਿਤੂਹਿ ਪੁਟ੍ਠੇਹਿ, ਕਿਂ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰੇਨ, ਕਿਂ ਦਾਨਾਦੀਹਿ ਪੁਞ੍ਞੇਹਿ ਕਤੇਹਿ, ਕਞ੍ਚਿ ਅਪੋਸੇਤ੍વਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪੁਞ੍ਞਂ ਅਕਤ੍વਾ ਅਰਞ੍ਞਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਮਿਗੇ ਮਾਰੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂਯੇવ ਪੋਸੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ? ਸੋ ਪਞ੍ਚਾવੁਧਸਨ੍ਨਦ੍ਧੋ ਹਿਮવਨ੍ਤਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਾਨਾਮਿਗੇ વਧਿਤ੍વਾ ਖਾਦਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤੋਹਿਮવਨ੍ਤੇ વਿਧવਾਯ ਨਾਮ ਨਦਿਯਾ ਤੀਰੇ ਗਿਰਿਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਪਬ੍ਬਤਜਾਲਂ ਪਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਮਿਗੇ વਧਿਤ੍વਾ ਅਙ੍ਗਾਰੇ ਪਕ੍ਕਮਂਸਂ ਖਾਦਨ੍ਤੋ વਾਸਂ ਕਪ੍ਪੇਸਿ। ਸੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਅਹਂ ਸਬ੍ਬਦਾ ਥਾਮਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਦੁਬ੍ਬਲਕਾਲੇ ਅਰਞ੍ਞੇ ਚਰਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਇਦਾਨੇવ ਨਾਨਾવਣ੍ਣੇ ਮਿਗੇ ਪਬ੍ਬਤਜਾਲਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰਂ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਅਰਞ੍ਞਂ ਅਨਾਹਿਣ੍ਡਨ੍ਤੋવ ਯਥਾਰੁਚਿਯਾ ਮਿਗੇ વਧਿਤ੍વਾ ਖਾਦਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਕਾਲੇ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਮਤ੍ਥਕਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮવੇਦਨੀਯਂ ਜਾਤਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਤ੍ਥਪਾਦੇਹਿ ਨ ਲਭਿ ਗਨ੍ਤੁਂ, ਅਪਰਾਪਰਂ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ, ਨੇવ ਕਿਞ੍ਚਿ ਖਾਦਨੀਯਂ ਭੋਜਨੀਯਂ, ਨ ਪਾਨੀਯਂ ਪਸ੍ਸਿ, ਸਰੀਰਂ ਮਿਲਾਯਿ, ਮਨੁਸ੍ਸਪੇਤੋ ਅਹੋਸਿ, ਗਿਮ੍ਹਕਾਲੇ ਪਥવੀ વਿਯ ਸਰੀਰਂ ਭਿਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਰਾਜਿਯੋ ਦਸ੍ਸੇਸਿ, ਸੋ ਦੁਰੂਪੋ ਦੁਸ੍ਸਣ੍ਠਿਤੋ ਮਹਾਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁਭવਿ।

    Atīte ekasmiṃ kāsinigame eko brāhmaṇamāṇavo abhirūpo ahosi thāmasampanno nāgabalo. So cintesi – ‘‘kiṃ me kasikammādīni katvā mātāpitūhi puṭṭhehi, kiṃ puttadārena, kiṃ dānādīhi puññehi katehi, kañci aposetvā kiñci puññaṃ akatvā araññaṃ pavisitvā mige māretvā attānaṃyeva posessāmī’’ti? So pañcāvudhasannaddho himavantaṃ gantvā nānāmige vadhitvā khādanto antohimavante vidhavāya nāma nadiyā tīre giriparikkhittaṃ mahantaṃ pabbatajālaṃ patvā tattha mige vadhitvā aṅgāre pakkamaṃsaṃ khādanto vāsaṃ kappesi. So cintesi ‘‘ahaṃ sabbadā thāmasampanno na bhavissāmi, dubbalakāle araññe carituṃ na sakkhissāmi, idāneva nānāvaṇṇe mige pabbatajālaṃ pavesetvā dvāraṃ yojetvā araññaṃ anāhiṇḍantova yathāruciyā mige vadhitvā khādissāmī’’ti tathā akāsi. Athassa kāle atikkante taṃ kammaṃ matthakappattaṃ diṭṭhadhammavedanīyaṃ jātaṃ, attano hatthapādehi na labhi gantuṃ, aparāparaṃ parivattetuṃ nāsakkhi, neva kiñci khādanīyaṃ bhojanīyaṃ, na pānīyaṃ passi, sarīraṃ milāyi, manussapeto ahosi, gimhakāle pathavī viya sarīraṃ bhijjitvā rājiyo dassesi, so durūpo dussaṇṭhito mahādukkhaṃ anubhavi.

    ਏવਂ ਅਦ੍ਧਾਨੇ ਗਤੇ ਸਿવਿਰਟ੍ਠੇ ਸਿવਿਰਾਜਾ ਨਾਮ ‘‘ਅਰਞ੍ਞੇ ਅਙ੍ਗਾਰਪਕ੍ਕਮਂਸਂ ਖਾਦਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਮਚ੍ਚਾਨਂ ਰਜ੍ਜਂ ਨਿਯ੍ਯਾਦੇਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਾવੁਧਸਨ੍ਨਦ੍ਧੋ ਅਰਞ੍ਞਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਮਿਗੇ વਧਿਤ੍વਾ ਮਂਸਂ ਖਾਦਮਾਨੋ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਤਂ ਪਦੇਸਂ ਪਤ੍વਾ ਤਂ ਪੁਰਿਸਂ ਦਿਸ੍વਾ ਭੀਤੋਪਿ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਕੋਸਿ ਤ੍વਂ ਅਮ੍ਭੋ ਪੁਰਿਸਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਸਾਮਿ, ਮਨੁਸ੍ਸਪੇਤੋ ਅਹਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਤਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਫਲਂ ਅਨੁਭੋਮਿ, ਤ੍વਂ ਪਨ ਕੋਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਸਿવਿਰਾਜਾਹਮਸ੍ਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਇਧਾਗਤੋਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਮਿਗਮਂਸਂ ਖਾਦਨਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਸੋ ‘‘ਅਹਮ੍ਪਿ ਮਹਾਰਾਜ, ਇਮਿਨਾવ ਕਾਰਣੇਨ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਨੁਸ੍ਸਪੇਤੋ ਜਾਤੋ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਕਥੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੁਕ੍ਖਿਤਭਾવਂ ਰਞ੍ਞੋ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਸੇਸਗਾਥਾ ਆਹ –

    Evaṃ addhāne gate siviraṭṭhe sivirājā nāma ‘‘araññe aṅgārapakkamaṃsaṃ khādissāmī’’ti amaccānaṃ rajjaṃ niyyādetvā pañcāvudhasannaddho araññaṃ pavisitvā mige vadhitvā maṃsaṃ khādamāno anupubbena taṃ padesaṃ patvā taṃ purisaṃ disvā bhītopi satiṃ upaṭṭhapetvā ‘‘kosi tvaṃ ambho purisā’’ti pucchi. ‘‘Sāmi, manussapeto ahaṃ, attano katakammassa phalaṃ anubhomi, tvaṃ pana kosī’’ti? ‘‘Sivirājāhamasmī’’ti. ‘‘Atha kasmā idhāgatosī’’ti? ‘‘Migamaṃsaṃ khādanatthāyā’’ti. Athassa so ‘‘ahampi mahārāja, imināva kāraṇena āgantvā manussapeto jāto’’ti sabbaṃ vitthārena kathetvā attano dukkhitabhāvaṃ rañño ācikkhanto sesagāthā āha –

    ੬੬.

    66.

    ‘‘ਅਮਿਤ੍ਤਾਨਂવ ਹਤ੍ਥਤ੍ਥਂ, ਸਿવਿ ਪਪ੍ਪੋਤਿ ਮਾਮਿવ।

    ‘‘Amittānaṃva hatthatthaṃ, sivi pappoti māmiva;

    ਕਮ੍ਮਂ વਿਜ੍ਜਞ੍ਚ ਦਕ੍ਖੇਯ੍ਯਂ, વਿવਾਹਂ ਸੀਲਮਦ੍ਦવਂ।

    Kammaṃ vijjañca dakkheyyaṃ, vivāhaṃ sīlamaddavaṃ;

    ਏਤੇ ਚ ਯਸੇ ਹਾਪੇਤ੍વਾ, ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਸੇਹਿ ਕਮ੍ਮੇਹਿ॥

    Ete ca yase hāpetvā, nibbatto sehi kammehi.

    ੬੭.

    67.

    ‘‘ਸੋਹਂ ਸਹਸ੍ਸਜੀਨੋવ, ਅਬਨ੍ਧੁ ਅਪਰਾਯਣੋ।

    ‘‘Sohaṃ sahassajīnova, abandhu aparāyaṇo;

    ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਾ ਅਪਕ੍ਕਨ੍ਤੋ, ਯਥਾ ਪੇਤੋ ਤਥੇવਹਂ॥

    Ariyadhammā apakkanto, yathā peto tathevahaṃ.

    ੬੮.

    68.

    ‘‘ਸੁਖਕਾਮੇ ਦੁਕ੍ਖਾਪੇਤ੍વਾ, ਆਪਨ੍ਨੋਸ੍ਮਿ ਪਦਂ ਇਮਂ।

    ‘‘Sukhakāme dukkhāpetvā, āpannosmi padaṃ imaṃ;

    ਸੋ ਸੁਖਂ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਠਿਤੋ ਭਾਣੁਮਤਾਮਿવਾ’’ਤਿ॥

    So sukhaṃ nādhigacchāmi, ṭhito bhāṇumatāmivā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਅਮਿਤ੍ਤਾਨਂવ ਹਤ੍ਥਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਅਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਹਤ੍ਥੇ ਅਤ੍ਥਂ વਿਨਾਸਂ વਿਯ। ਸਿવੀਤਿ ਰਾਜਾਨਂ ਆਲਪਤਿ। ਪਪ੍ਪੋਤਿ ਮਾਮਿવਾਤਿ ਮਾਦਿਸੋ ਪਾਪਕਮ੍ਮੇਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋવ ਕਮ੍ਮੇਨ વਿਨਾਸਂ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਕਸਿਕਮ੍ਮਾਦਿਭੇਦਂ ਆਜੀવਸਾਧਕਂ ਕਿਚ੍ਚਂ। વਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਕਂ ਹਤ੍ਥਿਸਿਪ੍ਪਾਦਿਕਂ ਸਿਪ੍ਪਂ। ਦਕ੍ਖੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਭੋਗੁਪ੍ਪਾਦਨਕੋਸਲ੍ਲਂ। વਿવਾਹਨ੍ਤਿ ਆવਾਹવਿવਾਹਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ। ਸੀਲਮਦ੍ਦવਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚવਿਧਸੀਲਞ੍ਚੇવ ਮੁਦੁવਚਨਂ ਹਿਤਕਾਮਂ ਪਾਪਨਿવਾਰਣਂ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਤਞ੍ਚ। ਸੋ ਹਿ ਇਧ ਮਦ੍ਦવੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ। ਏਤੇ ਚ ਯਸੇ ਹਾਪੇਤ੍વਾਤਿ ਏਤੇ ਏਤ੍ਤਕੇ ਯਸਦਾਯਕੇ ਧਮ੍ਮੇ ਹਾਪੇਤ੍વਾ ਚ। ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਸੇਹਿ ਕਮ੍ਮੇਹੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਮ੍ਮੇਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਅਹਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ ਇਸ੍ਸਰਿਯਦਾਯਕਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕਂ ਕਮ੍ਮਂ ਅਕਤ੍વਾ ਸਿਪ੍ਪਂ ਅਸਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਉਪਾਯੇਨ ਭੋਗੇ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਆવਾਹવਿવਾਹਂ ਅਕਤ੍વਾ ਸੀਲਂ ਅਰਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਮਂ ਅਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੋਨ੍ਤਂ ਪਾਪਨਿવਾਰਣਸਮਤ੍ਥੇ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤੇ ਅਭਜਿਤ੍વਾ ਇਮੇ ਏਤ੍ਤਕੇ ਯਸਦਾਯਕਤ੍ਤਾ ‘‘ਯਸੇ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਤੇ ਲੋਕਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੇ ਹਾਪੇਤ੍વਾ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਇਮਂ ਅਰਞ੍ਞਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਸਯਂ ਕਤੇਹਿ ਪਾਪਕਮ੍ਮੇਹਿ ਇਦਾਨਿ ਮਨੁਸ੍ਸਪੇਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋਸ੍ਮੀਤਿ।

    Tattha amittānaṃva hatthatthanti amittānaṃ hatthe atthaṃ vināsaṃ viya. Sivīti rājānaṃ ālapati. Pappoti māmivāti mādiso pāpakammena pāpuṇāti, attanova kammena vināsaṃ pāpuṇātīti vuttaṃ hoti. Kammanti kasikammādibhedaṃ ājīvasādhakaṃ kiccaṃ. Vijjanti nānappakārakaṃ hatthisippādikaṃ sippaṃ. Dakkheyyanti nānappakārena bhoguppādanakosallaṃ. Vivāhanti āvāhavivāhasambandhaṃ. Sīlamaddavanti pañcavidhasīlañceva muduvacanaṃ hitakāmaṃ pāpanivāraṇaṃ kalyāṇamittatañca. So hi idha maddavoti adhippeto. Ete ca yase hāpetvāti ete ettake yasadāyake dhamme hāpetvā ca. Nibbatto sehi kammehīti attano kammehi nibbatto. Idaṃ vuttaṃ hoti – ahaṃ, mahārāja, imasmiṃ loke issariyadāyakaṃ kattabbayuttakaṃ kammaṃ akatvā sippaṃ asikkhitvā upāyena bhoge anuppādetvā āvāhavivāhaṃ akatvā sīlaṃ arakkhitvā maṃ akiccaṃ karontaṃ pāpanivāraṇasamatthe kalyāṇamitte abhajitvā ime ettake yasadāyakattā ‘‘yase’’ti saṅkhyaṃ gate lokappavattidhamme hāpetvā chaḍḍetvā imaṃ araññaṃ pavisitvā sayaṃ katehi pāpakammehi idāni manussapeto hutvā nibbattosmīti.

    ਸਹਸ੍ਸਜੀਨੋવਾਤਿ ਸਹਸ੍ਸਜੀਨਪੁਰਿਸੋ વਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸ੍વਾਹਂ ਸਮ੍ਮਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਭੋਗੇ ਉਪ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯਂ, ਤੇਹਿ ਅਨੇਕਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਭੋਗੇਹਿ ਜਿਤੋਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਪਰਾਯਣੋਤਿ ਅਸਰਣੋ, ਨਿਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਾਤਿ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮਤੋ। ਯਥਾ ਪੇਤੋਤਿ ਯਥਾ ਮਤੋ ਪੇਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਜੀવਮਾਨੋਯੇવ ਤਥਾ ਮਨੁਸ੍ਸਪੇਤੋ ਜਾਤੋਸ੍ਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੁਖਕਾਮੇ ਦੁਕ੍ਖਾਪੇਤ੍વਾਤਿ ਸੁਖਕਾਮੇ ਸਤ੍ਤੇ ਦੁਕ੍ਖਾਪੇਤ੍વਾ। ‘‘ਸੁਖਕਾਮੋ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਸਯਂ ਸੁਖਕਾਮੋ ਪਰਂ ਦੁਕ੍ਖਾਪੇਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਆਪਨ੍ਨੋਸ੍ਮਿ ਪਦਂ ਇਮਨ੍ਤਿ ਏવਰੂਪਂ ਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਪਤ੍ਤੋਸ੍ਮਿ। ਪਥਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਥਭੂਤਂ ਅਤ੍ਤਭਾવਂ ਪਤ੍ਤੋਸ੍ਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਠਿਤੋ ਭਾਣੁਮਤਾਮਿવਾਤਿ ਭਾਣੁਮਾ વੁਚ੍ਚਤਿ ਅਗ੍ਗਿ, વੀਤਚ੍ਚਿਕਙ੍ਗਾਰੇਹਿ ਸਮਨ੍ਤਾ ਪਰਿਕਿਣ੍ਣੋ વਿਯ ਸਰੀਰੇ ਉਟ੍ਠਿਤੇਨ ਮਹਾਦਾਹੇਨ ਦਯ੍ਹਨ੍ਤੋ ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕਸੁਖਂ ਨ વਿਨ੍ਦਾਮੀਤਿ વਦਤਿ।

    Sahassajīnovāti sahassajīnapuriso viyāti attho. Svāhaṃ sammā paṭipajjitvā bhoge uppādeyyaṃ, tehi anekasahassehi bhogehi jitotipi attho. Aparāyaṇoti asaraṇo, nippatiṭṭhoti attho. Ariyadhammāti sappurisadhammato. Yathāpetoti yathā mato peto hutvā uppajjeyya, jīvamānoyeva tathā manussapeto jātosmīti attho. Sukhakāme dukkhāpetvāti sukhakāme satte dukkhāpetvā. ‘‘Sukhakāmo’’tipi pāṭho, sayaṃ sukhakāmo paraṃ dukkhāpetvāti attho. Āpannosmi padaṃ imanti evarūpaṃ koṭṭhāsaṃ pattosmi. Pathantipi pāṭho, idaṃ dukkhassa pathabhūtaṃ attabhāvaṃ pattosmīti attho. Ṭhito bhāṇumatāmivāti bhāṇumā vuccati aggi, vītaccikaṅgārehi samantā parikiṇṇo viya sarīre uṭṭhitena mahādāhena dayhanto kāyikacetasikasukhaṃ na vindāmīti vadati.

    ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ‘‘ਅਹਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸੁਖਕਾਮੋ ਪਰਂ ਦੁਕ੍ਖਾਪੇਤ੍વਾ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਮਨੁਸ੍ਸਪੇਤੋ ਜਾਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤ੍વਂ ਪਾਪਂ ਮਾ ਕਰਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਗਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦਾਨਾਦੀਨਿ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਰਾਜਾ ਤਥਾ ਕਤ੍વਾ ਸਗ੍ਗਪੁਰਂ ਪੂਰੇਸਿ। ਸਰਭਙ੍ਗਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਕਾਰਣਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਤਾਪਸਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਸਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਕਥਾਯ ਸਂવੇਗਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ ਤਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਖਮਾਪੇਤ੍વਾ ਕਸਿਣਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਨਟ੍ਠਂ ਝਾਨਂ ਪਟਿਪਾਕਤਿਕਂ ਅਕਾਸਿ। ਸਰਭਙ੍ਗੋ ਤਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ વਸਿਤੁਂ ਅਦਤ੍વਾ ਤਂ ਆਦਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਸ੍ਸਮਂ ਗਤੋ।

    Evañca pana vatvā ‘‘ahaṃ, mahārāja, sukhakāmo paraṃ dukkhāpetvā diṭṭheva dhamme manussapeto jāto, tasmā tvaṃ pāpaṃ mā kari, attano nagaraṃ gantvā dānādīni puññāni karohī’’ti āha. Rājā tathā katvā saggapuraṃ pūresi. Sarabhaṅgasatthā imaṃ kāraṇaṃ āharitvā tāpasaṃ saññāpesi. So tassa dhammakathāya saṃvegaṃ paṭilabhitvā taṃ vanditvā khamāpetvā kasiṇaparikammaṃ katvā naṭṭhaṃ jhānaṃ paṭipākatikaṃ akāsi. Sarabhaṅgo tassa tattha vasituṃ adatvā taṃ ādāya attano assamaṃ gato.

    ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ, ਸਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਭਿਕ੍ਖੁ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿ।

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne ukkaṇṭhitabhikkhu sotāpattiphale patiṭṭhahi.

    ਤਦਾ ਨਾਰਦੋ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਭਿਕ੍ਖੁ ਅਹੋਸਿ, ਨਗਰਸੋਭਿਣੀ ਪੁਰਾਣਦੁਤਿਯਿਕਾ, ਸਾਲਿਸ੍ਸਰੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ, ਮੇਣ੍ਡਿਸ੍ਸਰੋ ਕਸ੍ਸਪੋ, ਪਬ੍ਬਤੋ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ, ਕਾਲ਼ਦੇવਿਲੋ ਕਚ੍ਚਾਯਨੋ, ਅਨੁਪਿਯੋ ਆਨਨ੍ਦੋ, ਕਿਸવਚ੍ਛੋ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ, ਸਰਭਙ੍ਗੋ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿਨ੍ਤਿ।

    Tadā nārado ukkaṇṭhitabhikkhu ahosi, nagarasobhiṇī purāṇadutiyikā, sālissaro sāriputto, meṇḍissaro kassapo, pabbato anuruddho, kāḷadevilo kaccāyano, anupiyo ānando, kisavaccho mahāmoggallāno, sarabhaṅgo pana ahameva ahosinti.

    ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਸਤ੍ਤਮਾ।

    Indriyajātakavaṇṇanā sattamā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi / ੪੨੩. ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਜਾਤਕਂ • 423. Indriyajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact