| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / பஞ்சபகரண-மூலடீகா • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā |
10. இந்த்³ரியயமகங்
10. Indriyayamakaṃ
1. பண்ணத்திவாரோ
1. Paṇṇattivāro
உத்³தே³ஸவாரவண்ணனா
Uddesavāravaṇṇanā
1. இந்த்³ரியயமகே விப⁴ங்கே³ விய ஜீவிதிந்த்³ரியங் மனிந்த்³ரியானந்தரங் அனித்³தி³ஸித்வா புரிஸிந்த்³ரியானந்தரங் உத்³தி³ட்ட²ங் ‘‘தீணிமானி, பி⁴க்க²வே, இந்த்³ரியானி. கதமானி தீணி? இத்தி²ந்த்³ரியங் புரிஸிந்த்³ரியங் ஜீவிதிந்த்³ரிய’’ந்தி (ஸங்॰ நி॰ 5.492) ஸுத்தே தே³ஸிதக்கமேன. பவத்திவாரே ஹி ஏகந்தங் பவத்தியங் ஏவ உப்பஜ்ஜமானானங் ஸுகி²ந்த்³ரியாதீ³னங் கம்மஜானங் அகம்மஜானஞ்ச அனுபாலகங் ஜீவிதிந்த்³ரியங் சுதிபடிஸந்தீ⁴ஸு ச பவத்தமானானங் கம்மஜானந்தி தங்மூலகானி யமகானி சுதிபடிஸந்தி⁴பவத்திவஸேன வத்தப்³பா³னீதி வேதி³தப்³பா³னி. சக்கு²ந்த்³ரியாதீ³ஸு பன புரிஸிந்த்³ரியாவஸானேஸு யங் மூலகமேவ ந ஹோதி மனிந்த்³ரியங், தங் ட²பெத்வா அவஸேஸமூலகானி சுதிஉபபத்திவஸேனேவ வத்தப்³பா³னி ஆயதனயமகே விய, தஸ்மா ஜீவிதிந்த்³ரியங் தேஸங் மஜ்ஜே² அனுத்³தி³ஸித்வா அந்தே உத்³தி³ட்ட²ந்தி.
1. Indriyayamake vibhaṅge viya jīvitindriyaṃ manindriyānantaraṃ aniddisitvā purisindriyānantaraṃ uddiṭṭhaṃ ‘‘tīṇimāni, bhikkhave, indriyāni. Katamāni tīṇi? Itthindriyaṃ purisindriyaṃ jīvitindriya’’nti (saṃ. ni. 5.492) sutte desitakkamena. Pavattivāre hi ekantaṃ pavattiyaṃ eva uppajjamānānaṃ sukhindriyādīnaṃ kammajānaṃ akammajānañca anupālakaṃ jīvitindriyaṃ cutipaṭisandhīsu ca pavattamānānaṃ kammajānanti taṃmūlakāni yamakāni cutipaṭisandhipavattivasena vattabbānīti veditabbāni. Cakkhundriyādīsu pana purisindriyāvasānesu yaṃ mūlakameva na hoti manindriyaṃ, taṃ ṭhapetvā avasesamūlakāni cutiupapattivaseneva vattabbāni āyatanayamake viya, tasmā jīvitindriyaṃ tesaṃ majjhe anuddisitvā ante uddiṭṭhanti.
உத்³தே³ஸவாரவண்ணனா நிட்டி²தா.
Uddesavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
நித்³தே³ஸவாரவண்ணனா
Niddesavāravaṇṇanā
94. இத்தீ² இத்தி²ந்த்³ரியந்தி எத்த² யஸ்மா இத்தீ²தி கோசி ஸபா⁴வோ நத்தி², ந ச ரூபாதி³த⁴ம்மே உபாதா³ய இத்தி²க்³க³ஹணங் ந ஹோதி, தஸ்மா இத்தி²க்³க³ஹணஸ்ஸ அவிஜ்ஜமானம்பி விஜ்ஜமானமிவ க³ஹெத்வா பவத்திதோ ததா²க³ஹிதஸ்ஸ வஸேன ‘‘நத்தீ²’’தி அவத்வா ‘‘நோ’’தி வுத்தங். ஸுக²ஸ்ஸ ச பே⁴த³ங் கத்வா ‘‘ஸுக²ங் ஸோமனஸ்ஸ’’ந்தி, து³க்க²ஸ்ஸ ச ‘‘து³க்க²ங் தோ³மனஸ்ஸ’’ந்தி வசனேனேவ ஸோமனஸ்ஸதோ அஞ்ஞா ஸுகா² வேத³னா ஸுக²ங், தோ³மனஸ்ஸதோ ச அஞ்ஞா து³க்கா² வேத³னா து³க்க²ந்தி அயங் விஸேஸோ க³ஹிதோயேவாதி ‘‘ஸுக²ங் ஸுகி²ந்த்³ரியங் து³க்க²ங் து³க்கி²ந்த்³ரிய’’ந்தி எத்த² ‘‘ஆமந்தா’’தி வுத்தங்.
94. Itthī itthindriyanti ettha yasmā itthīti koci sabhāvo natthi, na ca rūpādidhamme upādāya itthiggahaṇaṃ na hoti, tasmā itthiggahaṇassa avijjamānampi vijjamānamiva gahetvā pavattito tathāgahitassa vasena ‘‘natthī’’ti avatvā ‘‘no’’ti vuttaṃ. Sukhassa ca bhedaṃ katvā ‘‘sukhaṃ somanassa’’nti, dukkhassa ca ‘‘dukkhaṃ domanassa’’nti vacaneneva somanassato aññā sukhā vedanā sukhaṃ, domanassato ca aññā dukkhā vedanā dukkhanti ayaṃ viseso gahitoyevāti ‘‘sukhaṃ sukhindriyaṃ dukkhaṃ dukkhindriya’’nti ettha ‘‘āmantā’’ti vuttaṃ.
140. ஸுத்³தி⁴ந்த்³ரியவாரே சக்கு² இந்த்³ரியந்தி எத்த² தி³ப்³ப³சக்கு²பஞ்ஞாசக்கூ²னி பஞ்ஞிந்த்³ரியானி ஹொந்தீதி ‘‘ஆமந்தா’’தி வுத்தங். அவஸேஸங் ஸோதந்தி தண்ஹாஸோதமேவாஹ.
140. Suddhindriyavāre cakkhu indriyanti ettha dibbacakkhupaññācakkhūni paññindriyāni hontīti ‘‘āmantā’’ti vuttaṃ. Avasesaṃ sotanti taṇhāsotamevāha.
நித்³தே³ஸவாரவண்ணனா நிட்டி²தா.
Niddesavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
2.பவத்திவாரவண்ணனா
2.Pavattivāravaṇṇanā
186. பவத்திவாரே ‘‘ச²யிமானி, பி⁴க்க²வே, இந்த்³ரியானி. கதமானி ச²? சக்கு²ந்த்³ரியங்…பே॰… காயிந்த்³ரியங் மனிந்த்³ரிய’’ந்தி (ஸங்॰ நி॰ 5.495) ஸுத்தே வுத்தனயேன இத⁴ உத்³தி³ட்ட²ங் மனிந்த்³ரியங் சுதிபடிஸந்தி⁴பவத்தீஸு பவத்தமானேஹி கம்மஜாகம்மஜேஹி ஸப்³பே³ஹிபி யோக³ங் க³ச்ச²தி, ந ச ஜீவிதிந்த்³ரியங் விய அஞ்ஞத⁴ம்மனிஸ்ஸயேன க³ஹேதப்³ப³ங், புப்³ப³ங்க³மத்தாவ பதா⁴னங், தஸ்மா கூடங் விய கோ³பானஸீனங் ஸப்³பி³ந்த்³ரியானங் ஸமோஸரணட்டா²னங் அந்தே ட²பெத்வா யோஜிதங். ஜீவிதிந்த்³ரியாதி³மூலகேஸு பவத்திஞ்ச க³ஹெத்வா க³தேஸு ‘‘யஸ்ஸ ஜீவிதிந்த்³ரியங் உப்பஜ்ஜதி, தஸ்ஸ ஸுகி²ந்த்³ரியங் உப்பஜ்ஜதீதி? ஸப்³பே³ஸங் உபபஜ்ஜந்தானங், பவத்தே ஸுகி²ந்த்³ரியவிப்பயுத்தசித்தஸ்ஸ உப்பாத³க்க²ணே தேஸங் ஜீவிதிந்த்³ரியங் உப்பஜ்ஜதி, நோ ச தேஸங் ஸுகி²ந்த்³ரியங் உப்பஜ்ஜதி, ஸுகி²ந்த்³ரியஸம்பயுத்தசித்தஸ்ஸ உப்பாத³க்க²ணே தேஸங் ஜீவிதிந்த்³ரியஞ்ச உப்பஜ்ஜதி ஸுகி²ந்த்³ரியஞ்ச உப்பஜ்ஜதீ’’திஆதி³னா ஸுக²து³க்க²தோ³மனஸ்ஸிந்த்³ரியேஹி லோகுத்தரிந்த்³ரியேஹி ச யோஜனா லப்³ப⁴தி, ததா² ‘‘யஸ்ஸ ஸுகி²ந்த்³ரியங் உப்பஜ்ஜதி, தஸ்ஸ து³க்கி²ந்த்³ரியங் உப்பஜ்ஜதீதி? நோ’’திஆதி³னா தங்மூலகா ச நயா. தேஹி பன பவத்தியங்யேவ உப்பஜ்ஜமானேஹி யோஜனா தங்மூலகா ச சுதிபடிஸந்தி⁴பவத்தீஸு பவத்தமானேஹி ஸோமனஸ்ஸிந்த்³ரியாதீ³ஹி யோஜனாய ஜீவிதிந்த்³ரியமூலகேஹி ச நயேஹி பாகடாயேவாதி கத்வா ந வுத்தாதி த³ட்ட²ப்³பா³.
186. Pavattivāre ‘‘chayimāni, bhikkhave, indriyāni. Katamāni cha? Cakkhundriyaṃ…pe… kāyindriyaṃ manindriya’’nti (saṃ. ni. 5.495) sutte vuttanayena idha uddiṭṭhaṃ manindriyaṃ cutipaṭisandhipavattīsu pavattamānehi kammajākammajehi sabbehipi yogaṃ gacchati, na ca jīvitindriyaṃ viya aññadhammanissayena gahetabbaṃ, pubbaṅgamattāva padhānaṃ, tasmā kūṭaṃ viya gopānasīnaṃ sabbindriyānaṃ samosaraṇaṭṭhānaṃ ante ṭhapetvā yojitaṃ. Jīvitindriyādimūlakesu pavattiñca gahetvā gatesu ‘‘yassa jīvitindriyaṃ uppajjati, tassa sukhindriyaṃ uppajjatīti? Sabbesaṃ upapajjantānaṃ, pavatte sukhindriyavippayuttacittassa uppādakkhaṇe tesaṃ jīvitindriyaṃ uppajjati, no ca tesaṃ sukhindriyaṃ uppajjati, sukhindriyasampayuttacittassa uppādakkhaṇe tesaṃ jīvitindriyañca uppajjati sukhindriyañca uppajjatī’’tiādinā sukhadukkhadomanassindriyehi lokuttarindriyehi ca yojanā labbhati, tathā ‘‘yassa sukhindriyaṃ uppajjati, tassa dukkhindriyaṃ uppajjatīti? No’’tiādinā taṃmūlakā ca nayā. Tehi pana pavattiyaṃyeva uppajjamānehi yojanā taṃmūlakā ca cutipaṭisandhipavattīsu pavattamānehi somanassindriyādīhi yojanāya jīvitindriyamūlakehi ca nayehi pākaṭāyevāti katvā na vuttāti daṭṭhabbā.
‘‘ஸசக்கு²கானங் வினா ஸோமனஸ்ஸேனாதி உபெக்கா²ஸஹக³தானங் சதுன்னங் மஹாவிபாகபடிஸந்தீ⁴னங் வஸேன வுத்த’’ந்தி அட்ட²கதா²யங் வுத்தங், தங் ஸோமனஸ்ஸவிரஹிதஸசக்கு²கபடிஸந்தி⁴னித³ஸ்ஸனவஸேன வுத்தந்தி த³ட்ட²ப்³ப³ங். ந ஹி ‘‘சதுன்னங்யேவா’’தி நியமோ கதோ, தேன தங்ஸமானலக்க²ணா பரித்தவிபாகரூபாவசரபடிஸந்தி⁴யோபி த³ஸ்ஸிதா ஹொந்தி. தத்த² காமாவசரேஸு ஸோமனஸ்ஸபடிஸந்தி⁴ஸமானதாய மஹாவிபாகேஹி சதூஹி நித³ஸ்ஸனங் கதங், தேன யதா² ஸஸோமனஸ்ஸபடிஸந்தி⁴கா அசக்கு²கா ந ஹொந்தி, ஏவங் இதரமஹாவிபாகபடிஸந்தி⁴காபீதி அயமத்தோ² த³ஸ்ஸிதோ ஹோதி. க³ப்³ப⁴ஸெய்யகானஞ்ச அனுப்பன்னேஸு சக்கா²தீ³ஸு சவந்தானங் அஹேதுகபடிஸந்தி⁴கதா ஸஹேதுகபடிஸந்தி⁴கானங் காமாவசரானங் நியமதோ ஸசக்கு²காதி³பா⁴வத³ஸ்ஸனேன த³ஸ்ஸிதா ஹோதி. க³ப்³ப⁴ஸெய்யகேபி ஹி ஸந்தா⁴ய ‘‘யஸ்ஸ வா பன ஸோமனஸ்ஸிந்த்³ரியங் உப்பஜ்ஜதி, தஸ்ஸ சக்கு²ந்த்³ரியங் உப்பஜ்ஜதீதி? ஆமந்தா’’தி இத³ங் வசனங் யதா² யுஜ்ஜதி, ததா² ஆயதனயமகே த³ஸ்ஸிதங். ந ஹி ஸன்னிட்டா²னேன ஸங்க³ஹிதானங் க³ப்³ப⁴ஸெய்யகானங் வஜ்ஜனே காரணங் அத்தி², ‘‘இத்தீ²னங் அகா⁴னகானங் உபபஜ்ஜந்தீன’’ந்திஆதீ³ஸு (யம॰ 3.இந்த்³ரியயமக.187) ச தே ஏவ வுத்தாதி.
‘‘Sacakkhukānaṃvinā somanassenāti upekkhāsahagatānaṃ catunnaṃ mahāvipākapaṭisandhīnaṃ vasena vutta’’nti aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ, taṃ somanassavirahitasacakkhukapaṭisandhinidassanavasena vuttanti daṭṭhabbaṃ. Na hi ‘‘catunnaṃyevā’’ti niyamo kato, tena taṃsamānalakkhaṇā parittavipākarūpāvacarapaṭisandhiyopi dassitā honti. Tattha kāmāvacaresu somanassapaṭisandhisamānatāya mahāvipākehi catūhi nidassanaṃ kataṃ, tena yathā sasomanassapaṭisandhikā acakkhukā na honti, evaṃ itaramahāvipākapaṭisandhikāpīti ayamattho dassito hoti. Gabbhaseyyakānañca anuppannesu cakkhādīsu cavantānaṃ ahetukapaṭisandhikatā sahetukapaṭisandhikānaṃ kāmāvacarānaṃ niyamato sacakkhukādibhāvadassanena dassitā hoti. Gabbhaseyyakepi hi sandhāya ‘‘yassa vā pana somanassindriyaṃ uppajjati, tassa cakkhundriyaṃ uppajjatīti? Āmantā’’ti idaṃ vacanaṃ yathā yujjati, tathā āyatanayamake dassitaṃ. Na hi sanniṭṭhānena saṅgahitānaṃ gabbhaseyyakānaṃ vajjane kāraṇaṃ atthi, ‘‘itthīnaṃ aghānakānaṃ upapajjantīna’’ntiādīsu (yama. 3.indriyayamaka.187) ca te eva vuttāti.
உபெக்கா²ய அசக்கு²கானந்தி அஹேதுகபடிஸந்தி⁴வஸேன வுத்தந்தி எத்த² ச காமாவசரே ஸோபெக்க²அசக்கு²கபடிஸந்தி⁴யா தங்ஸமானலக்க²ணங் அரூபபடிஸந்தி⁴ஞ்ச நித³ஸ்ஸேதீதி த³ட்ட²ப்³ப³ங். கேஸுசி பன பொத்த²கேஸு ‘‘அஹேதுகாரூபபடிஸந்தி⁴வஸேனா’’தி பாடோ² தி³ஸ்ஸதி, ஸோ ஏவ ஸெய்யோ.
Upekkhāya acakkhukānanti ahetukapaṭisandhivasena vuttanti ettha ca kāmāvacare sopekkhaacakkhukapaṭisandhiyā taṃsamānalakkhaṇaṃ arūpapaṭisandhiñca nidassetīti daṭṭhabbaṃ. Kesuci pana potthakesu ‘‘ahetukārūpapaṭisandhivasenā’’ti pāṭho dissati, so eva seyyo.
‘‘தத்த² ஹி ஏகந்தேனேவ ஸத்³தா⁴ஸதிபஞ்ஞாயோ நத்தி², ஸமாதி⁴வீரியானி பன இந்த்³ரியப்பத்தானி ந ஹொந்தீ’’தி வுத்தங், யதி³ பன ஸமாதி⁴வீரியானி ஸந்தி, ‘‘இந்த்³ரியப்பத்தானி ந ஹொந்தீ’’தி ந ஸக்கா வத்துங் ‘‘ஸமாதி⁴ ஸமாதி⁴ந்த்³ரியந்தி? ஆமந்தா’’தி (யம॰ 3.இந்த்³ரியயமக.113) ‘‘வீரியங் வீரியிந்த்³ரியந்தி? ஆமந்தா’’தி (யம॰ 3.இந்த்³ரியயமக.111) வசனதோ. அஹேதுகபடிஸந்தி⁴சித்தே ச யதா² ஸமாதி⁴லேஸோ ஏகக்³க³தா அத்தி², ந ஏவங் வீரியலேஸோ அத்தி², தஸ்மா ஏவமெத்த² வத்தப்³ப³ங் ஸியா ‘‘தத்த² ஹி ஏகந்தேனேவ ஸத்³தா⁴வீரியஸதிபஞ்ஞாயோ நத்தி², ஏகக்³க³தா பன ஸமாதி⁴லேஸோ ஏவ ஹோதீ’’தி. அயங் பனெத்த² அதி⁴ப்பாயோ ஸியா – யதா² அஞ்ஞேஸு கேஸுசி அஹேதுகசித்தேஸு ஸமாதி⁴வீரியானி ஹொந்தி இந்த்³ரியப்பத்தானி ச, ஏவமித⁴ ஸமாதி⁴வீரியானி இந்த்³ரியப்பத்தானி ந ஹொந்தீதி. ஸமாதி⁴வீரியிந்த்³ரியானமேவ அபா⁴வங் த³ஸ்ஸெந்தோ அஹேதுகந்தரதோ விஸேஸேதி . தத்த² ‘‘ஸமாதி⁴வீரியானி பன ந ஹொந்தீ’’தி வத்தப்³பே³ ‘‘இந்த்³ரியப்பத்தானீ’’தி ஸமாதி⁴லேஸஸ்ஸ ஸமாதி⁴ந்த்³ரியபா⁴வங் அப்பத்தஸ்ஸ ஸப்³பா⁴வதோ வுத்தங், ந வீரியலேஸஸ்ஸ. விஸேஸனஞ்ஹி விஸேஸிதப்³பே³ பவத்ததி. யேஸு பன பொத்த²கேஸு ‘‘தத்த² ஏகந்தேனேவ ஸத்³தா⁴வீரியஸதிபஞ்ஞாயோ நத்தீ²’’தி பாடோ², ஸோ ஏவ ஸுந்த³ரதரோ.
‘‘Tattha hi ekanteneva saddhāsatipaññāyo natthi, samādhivīriyāni pana indriyappattāni na hontī’’ti vuttaṃ, yadi pana samādhivīriyāni santi, ‘‘indriyappattāni na hontī’’ti na sakkā vattuṃ ‘‘samādhi samādhindriyanti? Āmantā’’ti (yama. 3.indriyayamaka.113) ‘‘vīriyaṃ vīriyindriyanti? Āmantā’’ti (yama. 3.indriyayamaka.111) vacanato. Ahetukapaṭisandhicitte ca yathā samādhileso ekaggatā atthi, na evaṃ vīriyaleso atthi, tasmā evamettha vattabbaṃ siyā ‘‘tattha hi ekanteneva saddhāvīriyasatipaññāyo natthi, ekaggatā pana samādhileso eva hotī’’ti. Ayaṃ panettha adhippāyo siyā – yathā aññesu kesuci ahetukacittesu samādhivīriyāni honti indriyappattāni ca, evamidha samādhivīriyāni indriyappattāni na hontīti. Samādhivīriyindriyānameva abhāvaṃ dassento ahetukantarato viseseti . Tattha ‘‘samādhivīriyāni pana na hontī’’ti vattabbe ‘‘indriyappattānī’’ti samādhilesassa samādhindriyabhāvaṃ appattassa sabbhāvato vuttaṃ, na vīriyalesassa. Visesanañhi visesitabbe pavattati. Yesu pana potthakesu ‘‘tattha ekanteneva saddhāvīriyasatipaññāyo natthī’’ti pāṭho, so eva sundarataro.
யாவ சக்கு²ந்த்³ரியங் நுப்பஜ்ஜதி, தாவ க³ப்³ப⁴க³தானங் அசக்கு²கானங் பா⁴வோ அத்தீ²தி இமினா அதி⁴ப்பாயேனாஹ ‘‘ஸஹேதுகானங் அசக்கு²கானந்தி க³ப்³ப⁴ஸெய்யகவஸேன சேவ அரூபீவஸேன ச வுத்த’’ந்தி. க³ப்³ப⁴ஸெய்யகாபி பன அவஸ்ஸங் உப்பஜ்ஜனகசக்கு²கா ந லப்³ப⁴ந்தீதி த³ட்ட²ப்³பா³. ஸசக்கு²கானங் ஞாணவிப்பயுத்தானந்தி காமதா⁴துயங் து³ஹேதுகபடிஸந்தி⁴கானங் வஸேன வுத்தந்தி இதா⁴பி அஹேதுகபடிஸந்தி⁴கா ச அசக்கு²கா லப்³ப⁴ந்தேவ. இத்தி²புரிஸிந்த்³ரியஸந்தானானம்பி உபபத்திவஸேன உப்பாதோ³, சுதிவஸேன நிரோதோ⁴ பா³ஹுல்லவஸேன த³ஸ்ஸிதோ. கதா³சி ஹி தேஸங் பட²மகப்பிகாதீ³னங் விய பவத்தியம்பி உப்பாத³னிரோதா⁴ ஹொந்தீதி. எத்த² புரிஸிந்த்³ரியாவஸானேஸு இந்த்³ரியமூலயமகேஸு பட²மபுச்சா²ஸு ஸன்னிட்டா²னேஹி க³ஹிதேஹி உபபத்திசுதிவஸேன க³ச்ச²ந்தேஹி சக்கு²ந்த்³ரியாதீ³ஹி நியமிதத்தா ஜீவிதிந்த்³ரியாதீ³னங் பவத்திவஸேனபி லப்³ப⁴மானானங் உபபத்திசுதிவஸேனேவ து³தியபுச்சா²ஸு ஸன்னிட்டா²னேஹி க³ஹணங் வேதி³தப்³ப³ங்.
Yāva cakkhundriyaṃ nuppajjati, tāva gabbhagatānaṃ acakkhukānaṃ bhāvo atthīti iminā adhippāyenāha ‘‘sahetukānaṃ acakkhukānanti gabbhaseyyakavasena ceva arūpīvasena ca vutta’’nti. Gabbhaseyyakāpi pana avassaṃ uppajjanakacakkhukā na labbhantīti daṭṭhabbā. Sacakkhukānaṃ ñāṇavippayuttānanti kāmadhātuyaṃ duhetukapaṭisandhikānaṃ vasena vuttanti idhāpi ahetukapaṭisandhikā ca acakkhukā labbhanteva. Itthipurisindriyasantānānampi upapattivasena uppādo, cutivasena nirodho bāhullavasena dassito. Kadāci hi tesaṃ paṭhamakappikādīnaṃ viya pavattiyampi uppādanirodhā hontīti. Ettha purisindriyāvasānesu indriyamūlayamakesu paṭhamapucchāsu sanniṭṭhānehi gahitehi upapatticutivasena gacchantehi cakkhundriyādīhi niyamitattā jīvitindriyādīnaṃ pavattivasenapi labbhamānānaṃ upapatticutivaseneva dutiyapucchāsu sanniṭṭhānehi gahaṇaṃ veditabbaṃ.
190. ரூபஜீவிதிந்த்³ரியங் சக்கு²ந்த்³ரியாதி³ஸமானக³திகங் சுதிபடிஸந்தி⁴வஸேனேவ க³ச்ச²தி ஸந்தானுப்பத்தினிரோத⁴த³ஸ்ஸனதோதி ஆஹ ‘‘பவத்தே ஸோமனஸ்ஸவிப்பயுத்தசித்தஸ்ஸ உப்பாத³க்க²ணேதி அரூபஜீவிதிந்த்³ரியங் ஸந்தா⁴ய வுத்த’’ந்தி. ஏதேஸஞ்சேவ அஞ்ஞேஸஞ்ச பஞ்சிந்த்³ரியானங் யதா²லாப⁴வஸேனாதி எத்த² ஏதேஸங் ஜீவிதிந்த்³ரியாதீ³னங் சுதிபடிஸந்தி⁴பவத்தேஸு, அஞ்ஞேஸஞ்ச சக்கு²ந்த்³ரியாதீ³னங் சுதிபடிஸந்தீ⁴ஸூதி ஏவங் யதா²லாபோ⁴ த³ட்ட²ப்³போ³. அயங் பன சே²தே³யேவாதி எத்த² தஸ்ஸ தஸ்ஸ பரிபுண்ணபஞ்ஹஸ்ஸ தஸ்மிங் தஸ்மிங் ஸரூபத³ஸ்ஸனேன விஸ்ஸஜ்ஜனே விஸ்ஸஜ்ஜிதே பச்சி²மகொட்டா²ஸஸ்ஸ சே²தோ³தி நாமங் த³ட்ட²ப்³ப³ங்.
190. Rūpajīvitindriyaṃ cakkhundriyādisamānagatikaṃ cutipaṭisandhivaseneva gacchati santānuppattinirodhadassanatoti āha ‘‘pavatte somanassavippayuttacittassa uppādakkhaṇeti arūpajīvitindriyaṃ sandhāya vutta’’nti. Etesañceva aññesañca pañcindriyānaṃ yathālābhavasenāti ettha etesaṃ jīvitindriyādīnaṃ cutipaṭisandhipavattesu, aññesañca cakkhundriyādīnaṃ cutipaṭisandhīsūti evaṃ yathālābho daṭṭhabbo. Ayaṃ pana chedeyevāti ettha tassa tassa paripuṇṇapañhassa tasmiṃ tasmiṃ sarūpadassanena vissajjane vissajjite pacchimakoṭṭhāsassa chedoti nāmaṃ daṭṭhabbaṃ.
யஸ்ஸ வா பன ஸோமனஸ்ஸிந்த்³ரியங் ந உப்பஜ்ஜதி, தஸ்ஸ ஜீவிதிந்த்³ரியங் ந உப்பஜ்ஜதீதி? வினா ஸோமனஸ்ஸேன உபபஜ்ஜந்தானங் பவத்தே ஸோமனஸ்ஸவிப்பயுத்தசித்தஸ்ஸ உப்பாத³க்க²ணே தேஸங் ஸோமனஸ்ஸிந்த்³ரியங் ந உப்பஜ்ஜதி, நோ ச தேஸங் ஜீவிதிந்த்³ரியங் ந உப்பஜ்ஜதீதி எத்த² ‘‘நிரோத⁴ஸமாபன்னானங் அஸஞ்ஞஸத்தான’’ந்தி அவசனங் ரூபஜீவிதிந்த்³ரியஸ்ஸ சக்கு²ந்த்³ரியாதி³ஸமானக³திகதங் தீ³பேதி. தஸ்ஸ ஹி உபபத்தியங்யேவ உப்பாதோ³ வத்தப்³போ³தி. ‘‘வினா ஸோமனஸ்ஸேன உபபஜ்ஜந்தான’’ந்தி எத்த² அஸஞ்ஞஸத்தே ஸங்க³ஹெத்வா பவத்திவஸேன தே ச நிரோத⁴ஸமாபன்னா ச ந வுத்தா, அனுப்பாதோ³பி பனேதஸ்ஸ சுதிஉபபத்தீஸ்வேவ வத்தப்³போ³, ந பவத்தேதி. பச்சி²மகொட்டா²ஸேபி ‘‘ஸப்³பே³ஸங் சவந்தானங், பவத்தே சித்தஸ்ஸ ப⁴ங்க³க்க²ணே தேஸங் ஸோமனஸ்ஸிந்த்³ரியஞ்ச ந உப்பஜ்ஜதி ஜீவிதிந்த்³ரியஞ்ச ந உப்பஜ்ஜதீ’’தி ஏவங் ‘‘ஸப்³பே³ஸங் சவந்தான’’ந்தி எத்தே²வ அஸஞ்ஞஸத்தே ஸங்க³ண்ஹித்வா பவத்திவஸேன தே ச நிரோத⁴ஸமாபன்னா ந ச வுத்தா. யஸ்ஸயத்த²கே ச நிரோத⁴ஸமாபன்னா ந த³ஸ்ஸேதப்³பா³ ந க³ஹேதப்³பா³தி அத்தோ². ந ஹி ‘‘நிரோத⁴ஸமாபன்னான’’ந்தி வசனங் ‘‘அஸஞ்ஞஸத்தான’’ந்தி வசனங் விய ஓகாஸதீ³பகங், நாபி ‘‘உபெக்கா²ஸம்பயுத்தசித்தஸ்ஸ உப்பாத³க்க²ணே, ஸப்³பே³ஸங் சித்தஸ்ஸ ப⁴ங்க³க்க²ணே’’திஆதி³வசனங் விய ஸோமனஸ்ஸிந்த்³ரியாதீ³னங் அனுப்பாத³க்க²ணதீ³பகங், அத² கோ² புக்³க³லதீ³பகமேவாதி.
Yassa vā pana somanassindriyaṃ na uppajjati, tassa jīvitindriyaṃ na uppajjatīti? Vinā somanassena upapajjantānaṃ pavatte somanassavippayuttacittassa uppādakkhaṇe tesaṃ somanassindriyaṃ na uppajjati, no ca tesaṃ jīvitindriyaṃ na uppajjatīti ettha ‘‘nirodhasamāpannānaṃ asaññasattāna’’nti avacanaṃ rūpajīvitindriyassa cakkhundriyādisamānagatikataṃ dīpeti. Tassa hi upapattiyaṃyeva uppādo vattabboti. ‘‘Vinā somanassena upapajjantāna’’nti ettha asaññasatte saṅgahetvā pavattivasena te ca nirodhasamāpannā ca na vuttā, anuppādopi panetassa cutiupapattīsveva vattabbo, na pavatteti. Pacchimakoṭṭhāsepi ‘‘sabbesaṃ cavantānaṃ, pavatte cittassa bhaṅgakkhaṇe tesaṃ somanassindriyañca na uppajjati jīvitindriyañca na uppajjatī’’ti evaṃ ‘‘sabbesaṃ cavantāna’’nti ettheva asaññasatte saṅgaṇhitvā pavattivasena te ca nirodhasamāpannā na ca vuttā. Yassayatthake ca nirodhasamāpannā na dassetabbā na gahetabbāti attho. Na hi ‘‘nirodhasamāpannāna’’nti vacanaṃ ‘‘asaññasattāna’’nti vacanaṃ viya okāsadīpakaṃ, nāpi ‘‘upekkhāsampayuttacittassa uppādakkhaṇe, sabbesaṃ cittassa bhaṅgakkhaṇe’’tiādivacanaṃ viya somanassindriyādīnaṃ anuppādakkhaṇadīpakaṃ, atha kho puggaladīpakamevāti.
அதீதகாலபே⁴தே³ ஸுத்³தா⁴வாஸானங் உபபத்திசித்தஸ்ஸ உப்பாத³க்க²ணே தேஸங் தத்த² ஸோமனஸ்ஸிந்த்³ரியஞ்ச ந உப்பஜ்ஜித்த² ஜீவிதிந்த்³ரியஞ்ச ந உப்பஜ்ஜித்தா²தி எத்த² ‘‘உபபத்திசித்தஸ்ஸ உப்பாத³க்க²ணே’’தி கஸ்மா வுத்தங், நனு ‘‘ஸுத்³தா⁴வாஸங் உபபஜ்ஜந்தானங், அஸஞ்ஞஸத்தானங் தேஸங் தத்த² ஸோமனஸ்ஸிந்த்³ரியஞ்ச ந உப்பஜ்ஜித்த² மனிந்த்³ரியஞ்ச ந உப்பஜ்ஜித்தா²’’தி (யம॰ 3.இந்த்³ரியயமக.277) எத்த² விய ‘‘உபபஜ்ஜந்தான’’ந்தி வத்தப்³ப³ந்தி? ந வத்தப்³ப³ங். யதா² ஹி ஸோமனஸ்ஸமனிந்த்³ரியானங் வஸேன உபபஜ்ஜந்தா புக்³க³லா உபபத்திசித்தஸமங்கி³னோ ஹொந்தி, ந ஏவங் ஸோமனஸ்ஸஜீவிதிந்த்³ரியானங் வஸேன உபபத்திஸமங்கி³னோயேவ ஹொந்தி. ஜீவிதிந்த்³ரியஸ்ஸ ஹி வஸேன யாவ பட²மரூபஜீவிதிந்த்³ரியங் த⁴ரதி, தாவ உபபஜ்ஜந்தா நாம ஹொந்தி. ததா³ ச து³தியசித்ததோ பட்டா²ய ‘‘ஜீவிதிந்த்³ரியஞ்ச ந உப்பஜ்ஜித்தா²’’தி ந ஸக்கா வத்துங் அரூபஜீவிதிந்த்³ரியஸ்ஸ உப்பஜ்ஜித்வா நிருத்³த⁴த்தா, தஸ்மா உப⁴யங் உப்பாத³க்க²ணேன நித³ஸ்ஸிதங். யதா² ஹி ‘‘ந நிருஜ்ஜி²த்தா²’’தி இத³ங் லக்க²ணங் உபபத்திசித்தஸ்ஸ த்³வீஸு க²ணேஸு லப்³ப⁴மானங் ஸப்³ப³பட²மேன உபபத்திசித்தஸ்ஸ ப⁴ங்க³க்க²ணேன நித³ஸ்ஸிதங், ஏவமிதா⁴பி த³ட்ட²ப்³ப³ங்.
Atītakālabhede suddhāvāsānaṃ upapatticittassa uppādakkhaṇe tesaṃ tattha somanassindriyañca na uppajjittha jīvitindriyañca na uppajjitthāti ettha ‘‘upapatticittassa uppādakkhaṇe’’ti kasmā vuttaṃ, nanu ‘‘suddhāvāsaṃ upapajjantānaṃ, asaññasattānaṃ tesaṃ tattha somanassindriyañca na uppajjittha manindriyañca na uppajjitthā’’ti (yama. 3.indriyayamaka.277) ettha viya ‘‘upapajjantāna’’nti vattabbanti? Na vattabbaṃ. Yathā hi somanassamanindriyānaṃ vasena upapajjantā puggalā upapatticittasamaṅgino honti, na evaṃ somanassajīvitindriyānaṃ vasena upapattisamaṅginoyeva honti. Jīvitindriyassa hi vasena yāva paṭhamarūpajīvitindriyaṃ dharati, tāva upapajjantā nāma honti. Tadā ca dutiyacittato paṭṭhāya ‘‘jīvitindriyañca na uppajjitthā’’ti na sakkā vattuṃ arūpajīvitindriyassa uppajjitvā niruddhattā, tasmā ubhayaṃ uppādakkhaṇena nidassitaṃ. Yathā hi ‘‘na nirujjhitthā’’ti idaṃ lakkhaṇaṃ upapatticittassa dvīsu khaṇesu labbhamānaṃ sabbapaṭhamena upapatticittassa bhaṅgakkhaṇena nidassitaṃ, evamidhāpi daṭṭhabbaṃ.
அனாக³தகாலபே⁴தே³ உப்பஜ்ஜிஸ்ஸமானே ஸன்னிட்டா²னங் கத்வா அஞ்ஞஸ்ஸ ச உப்பஜ்ஜிஸ்ஸமானதாவ புச்சி²தா. தத்த² யதா² பச்சுப்பன்னகாலபே⁴தே³ ஸன்னிட்டா²னஸங்ஸயபே⁴தே³ஹி உப்பஜ்ஜமானஸ்ஸேவ க³ஹிதத்தா ‘‘யஸ்ஸ சக்கு²ந்த்³ரியாதீ³னி உப்பஜ்ஜந்தி , உபபஜ்ஜந்தஸ்ஸ தஸ்ஸ ஜீவிதிந்த்³ரியாதீ³னி உப்பஜ்ஜந்தீ’’தி உபபஜ்ஜந்தஸ்ஸேவ புச்சி²தானங் உபபத்தியங்யேவ தேஸங் உப்பாதோ³ ஸம்ப⁴வதி, ந அஞ்ஞத்த², ந ஏவமித⁴ ‘‘யஸ்ஸ சக்கு²ந்த்³ரியாதீ³னி உப்பஜ்ஜிஸ்ஸந்தி, உபபஜ்ஜந்தஸ்ஸ தஸ்ஸ ஜீவிதிந்த்³ரியாதீ³னி உப்பஜ்ஜிஸ்ஸந்தீ’’தி உபபஜ்ஜந்தஸ்ஸேவ புச்சி²தானங் தேஸங் உபபத்திதோ அஞ்ஞத்த² உப்பாதோ³ ந ஸம்ப⁴வதி, தஸ்மா ‘‘யஸ்ஸ சக்கு²ந்த்³ரியங் உப்பஜ்ஜிஸ்ஸதி, தஸ்ஸ ஸோமனஸ்ஸிந்த்³ரியங் உப்பஜ்ஜிஸ்ஸதீதி? ஆமந்தா’’தி வுத்தங். ஏவஞ்ச கத்வா நிரோத⁴வாரேபி ‘‘யஸ்ஸ சக்கு²ந்த்³ரியங் நிருஜ்ஜி²ஸ்ஸதி, தஸ்ஸ ஸோமனஸ்ஸிந்த்³ரியங் நிருஜ்ஜி²ஸ்ஸதீதி? ஆமந்தா’’தி வுத்தங். ந ஹி யஸ்ஸ சக்கு²ந்த்³ரியங் நிருஜ்ஜி²ஸ்ஸதி, தஸ்ஸ ஸோமனஸ்ஸிந்த்³ரியங் ந நிருஜ்ஜி²ஸ்ஸதி, அபி பச்சி²மப⁴விகஸ்ஸ உபெக்கா²ஸஹக³தபடிஸந்தி⁴கஸ்ஸ. ந ஹி உபபஜ்ஜந்தஸ்ஸ தஸ்ஸ சுதிதோ புப்³பே³வ ஸோமனஸ்ஸிந்த்³ரியனிரோதோ⁴ ந ஸம்ப⁴வதீதி. எத்த² ஹி பட²மபுச்சா²ஸு ஸன்னிட்டா²னத்தோ² புச்சி²தப்³ப³த்த²னிஸ்ஸயோ மாதி³ஸோவ உபபத்திஉப்பாதி³ந்த்³ரியவா உப⁴யுப்பாதி³ந்த்³ரியவா அத்தோ² படினிவத்தித்வாபி புச்சி²தப்³ப³த்த²ஸ்ஸ நிஸ்ஸயோதி ஏவங் விய து³தியபுச்சா²ஸு ஸன்னிட்டா²னத்த²மேவ நியமேதி, ந தத்தே²வ புச்சி²தப்³ப³ங் அனாக³தபா⁴வமத்தேன ஸரூபதோ க³ஹிதங் உப்பாத³ங் வா நிரோத⁴ங் வா ஸங்ஸயத்த²ந்தி. யஸ்மா சேவங் ஸன்னிட்டா²னத்த²ஸ்ஸ நியமோ ஹோதி, தஸ்மா ‘‘யஸ்ஸ வா பன ஸோமனஸ்ஸிந்த்³ரியங் உப்பஜ்ஜிஸ்ஸதி, தஸ்ஸ சக்கு²ந்த்³ரியங் உப்பஜ்ஜிஸ்ஸதீதி? ஆமந்தா’’தி (யம॰ 3.இந்த்³ரியயமக.281) வுத்தங். ஏஸ நயோ நிரோத⁴வாரேபி.
Anāgatakālabhede uppajjissamāne sanniṭṭhānaṃ katvā aññassa ca uppajjissamānatāva pucchitā. Tattha yathā paccuppannakālabhede sanniṭṭhānasaṃsayabhedehi uppajjamānasseva gahitattā ‘‘yassa cakkhundriyādīni uppajjanti , upapajjantassa tassa jīvitindriyādīni uppajjantī’’ti upapajjantasseva pucchitānaṃ upapattiyaṃyeva tesaṃ uppādo sambhavati, na aññattha, na evamidha ‘‘yassa cakkhundriyādīni uppajjissanti, upapajjantassa tassa jīvitindriyādīni uppajjissantī’’ti upapajjantasseva pucchitānaṃ tesaṃ upapattito aññattha uppādo na sambhavati, tasmā ‘‘yassa cakkhundriyaṃ uppajjissati, tassa somanassindriyaṃ uppajjissatīti? Āmantā’’ti vuttaṃ. Evañca katvā nirodhavārepi ‘‘yassa cakkhundriyaṃ nirujjhissati, tassa somanassindriyaṃ nirujjhissatīti? Āmantā’’ti vuttaṃ. Na hi yassa cakkhundriyaṃ nirujjhissati, tassa somanassindriyaṃ na nirujjhissati, api pacchimabhavikassa upekkhāsahagatapaṭisandhikassa. Na hi upapajjantassa tassa cutito pubbeva somanassindriyanirodho na sambhavatīti. Ettha hi paṭhamapucchāsu sanniṭṭhānattho pucchitabbatthanissayo mādisova upapattiuppādindriyavā ubhayuppādindriyavā attho paṭinivattitvāpi pucchitabbatthassa nissayoti evaṃ viya dutiyapucchāsu sanniṭṭhānatthameva niyameti, na tattheva pucchitabbaṃ anāgatabhāvamattena sarūpato gahitaṃ uppādaṃ vā nirodhaṃ vā saṃsayatthanti. Yasmā cevaṃ sanniṭṭhānatthassa niyamo hoti, tasmā ‘‘yassa vā pana somanassindriyaṃ uppajjissati, tassa cakkhundriyaṃ uppajjissatīti? Āmantā’’ti (yama. 3.indriyayamaka.281) vuttaṃ. Esa nayo nirodhavārepi.
படிலோமே பன யதா² அனுலோமே ‘‘உப்பஜ்ஜிஸ்ஸதி நிருஜ்ஜி²ஸ்ஸதீ’’தி உப்பாத³னிரோதா⁴ அனாக³தா ஸரூபவஸேன வுத்தா, ஏவங் அவுத்தத்தா யதா² தத்த² ஸங்ஸயபதே³ன க³ஹிதஸ்ஸ இந்த்³ரியஸ்ஸ பவத்தியம்பி உப்பாத³னிரோதா⁴ சக்கு²ந்த்³ரியாதி³மூலகேஸு யோஜிதா, ந ஏவங் யோஜேதப்³பா³. யதா² ஹி உப்பாத³னிரோதே⁴ அதிக்கமித்வா அப்பத்வா ச உப்பாத³னிரோதா⁴ ஸம்ப⁴வந்தி யோஜேதுங், ந ஏவங் அனுப்பாதா³னிரோதே⁴ அதிக்கமித்வா அப்பத்வா ச அனுப்பாதா³னிரோதா⁴ ஸம்ப⁴வந்தி அபூ⁴தாபா⁴வஸ்ஸ அபூ⁴தாபா⁴வங் அதிக்கமித்வா அப்பத்வா ச ஸம்ப⁴வானுப்பத்திதோ, அபூ⁴துப்பாத³னிரோதா⁴பா⁴வோ ச படிலோமே புச்சி²தோ, தஸ்மாஸ்ஸ விஸேஸரஹிதஸ்ஸ அபூ⁴தாபா⁴வஸ்ஸ வத்தமானானங் உப்பாத³ஸ்ஸ விய காலந்தரயோகா³பா⁴வதோ யாதி³ஸானங் சக்கா²தீ³னங் உப்பாத³னிரோதா⁴பா⁴வேன புச்சி²தப்³ப³ஸ்ஸ நிஸ்ஸயோ ஸன்னிட்டா²னேன ஸன்னிச்சி²தோ, தன்னிஸ்ஸயா தாதி³ஸானங்யேவ உபபத்திசுதிஉப்பாத³னிரோதா⁴னங் ஜீவிதாதீ³னம்பி அனுப்பாதா³னிரோதா⁴ ஸங்ஸயபதே³ன புச்சி²தா ஹொந்தீதி ‘‘யஸ்ஸ சக்கு²ந்த்³ரியங் நுப்பஜ்ஜிஸ்ஸதி, தஸ்ஸ ஸோமனஸ்ஸிந்த்³ரியங் நுப்பஜ்ஜிஸ்ஸதீதி? ஆமந்தா’’தி (யம॰ 3.இந்த்³ரியயமக.308) ச, ‘‘யஸ்ஸ சக்கு²ந்த்³ரியங் ந நிருஜ்ஜி²ஸ்ஸதி, தஸ்ஸ ஸோமனஸ்ஸிந்த்³ரியங் ந நிருஜ்ஜி²ஸ்ஸதீதி? ஆமந்தா’’தி ச வுத்தங், ந வுத்தங் ‘‘யே அரூபங் உபபஜ்ஜித்வா பரினிப்³பா³யிஸ்ஸந்தீ’’திஆதி³னா ஜீவிதிந்த்³ரியஉபெக்கி²ந்த்³ரியாதீ³ஸு விய விஸ்ஸஜ்ஜனந்தி.
Paṭilome pana yathā anulome ‘‘uppajjissati nirujjhissatī’’ti uppādanirodhā anāgatā sarūpavasena vuttā, evaṃ avuttattā yathā tattha saṃsayapadena gahitassa indriyassa pavattiyampi uppādanirodhā cakkhundriyādimūlakesu yojitā, na evaṃ yojetabbā. Yathā hi uppādanirodhe atikkamitvā appatvā ca uppādanirodhā sambhavanti yojetuṃ, na evaṃ anuppādānirodhe atikkamitvā appatvā ca anuppādānirodhā sambhavanti abhūtābhāvassa abhūtābhāvaṃ atikkamitvā appatvā ca sambhavānuppattito, abhūtuppādanirodhābhāvo ca paṭilome pucchito, tasmāssa visesarahitassa abhūtābhāvassa vattamānānaṃ uppādassa viya kālantarayogābhāvato yādisānaṃ cakkhādīnaṃ uppādanirodhābhāvena pucchitabbassa nissayo sanniṭṭhānena sannicchito, tannissayā tādisānaṃyeva upapatticutiuppādanirodhānaṃ jīvitādīnampi anuppādānirodhā saṃsayapadena pucchitā hontīti ‘‘yassa cakkhundriyaṃ nuppajjissati, tassa somanassindriyaṃ nuppajjissatīti? Āmantā’’ti (yama. 3.indriyayamaka.308) ca, ‘‘yassa cakkhundriyaṃ na nirujjhissati, tassa somanassindriyaṃ na nirujjhissatīti? Āmantā’’ti ca vuttaṃ, na vuttaṃ ‘‘ye arūpaṃ upapajjitvā parinibbāyissantī’’tiādinā jīvitindriyaupekkhindriyādīsu viya vissajjananti.
யே ரூபாவசரங் உபபஜ்ஜித்வா பரினிப்³பா³யிஸ்ஸந்தி, தேஸங் கா⁴னிந்த்³ரியங் ந உப்பஜ்ஜிஸ்ஸதி, நோ ச தேஸங் ஸோமனஸ்ஸிந்த்³ரியங் ந உப்பஜ்ஜிஸ்ஸதீ’’தி எத்த² யே ஸோபெக்க²படிஸந்தி⁴கா ப⁴விஸ்ஸந்தி, தே ‘‘யே ச அரூபங் உபபஜ்ஜித்வா பரினிப்³பா³யிஸ்ஸந்தீ’’தி ஏதேன பச்சி²மகொட்டா²ஸவசனேன தங்ஸமானலக்க²ணதாய ஸங்க³ஹிதாதி யே ஸோமனஸ்ஸபடிஸந்தி⁴கா ப⁴விஸ்ஸந்தி, தே ஏவ வுத்தாதி த³ட்ட²ப்³பா³.
Ye rūpāvacaraṃ upapajjitvā parinibbāyissanti, tesaṃ ghānindriyaṃ na uppajjissati, no ca tesaṃ somanassindriyaṃ na uppajjissatī’’ti ettha ye sopekkhapaṭisandhikā bhavissanti, te ‘‘ye ca arūpaṃ upapajjitvā parinibbāyissantī’’ti etena pacchimakoṭṭhāsavacanena taṃsamānalakkhaṇatāya saṅgahitāti ye somanassapaṭisandhikā bhavissanti, te eva vuttāti daṭṭhabbā.
அட்ட²கதா²யங் யேஸு ஆதி³மபொத்த²கேஸு ‘‘அதீதானாக³தவாரே ஸுத்³தா⁴வாஸானங் உபபத்திசித்தஸ்ஸ ப⁴ங்க³க்க²ணே மனிந்த்³ரியஞ்ச நுப்பஜ்ஜித்தா²தி த⁴ம்மயமகே விய உப்பாத³க்க²ணாதிக்கமவஸேன அத்த²ங் அக்³க³ஹெத்வா’’தி லிகி²தங், தங் பமாத³லிகி²தங். யேஸு பன பொத்த²கேஸு ‘‘பச்சுப்பன்னாதீதவாரே ஸுத்³தா⁴வாஸானங் உபபத்திசித்தஸ்ஸ ப⁴ங்க³க்க²ணே மனிந்த்³ரியஞ்ச நுப்பஜ்ஜித்தா²தி…பே॰… தஸ்மிங் ப⁴வே அனுப்பன்னபுப்³ப³வஸேன அத்தோ² க³ஹேதப்³போ³’’தி பாடோ² தி³ஸ்ஸதி, ஸோ ஏவ ஸுந்த³ரதரோதி.
Aṭṭhakathāyaṃ yesu ādimapotthakesu ‘‘atītānāgatavāre suddhāvāsānaṃ upapatticittassa bhaṅgakkhaṇe manindriyañca nuppajjitthāti dhammayamake viya uppādakkhaṇātikkamavasena atthaṃ aggahetvā’’ti likhitaṃ, taṃ pamādalikhitaṃ. Yesu pana potthakesu ‘‘paccuppannātītavāre suddhāvāsānaṃ upapatticittassa bhaṅgakkhaṇe manindriyañca nuppajjitthāti…pe… tasmiṃ bhave anuppannapubbavasena attho gahetabbo’’ti pāṭho dissati, so eva sundarataroti.
பவத்திவாரவண்ணனா நிட்டி²தா.
Pavattivāravaṇṇanā niṭṭhitā.
3. பரிஞ்ஞாவாரவண்ணனா
3. Pariññāvāravaṇṇanā
435-482. பரிஞ்ஞாவாரே லோகியஅப்³யாகதமிஸ்ஸகானி சாதி து³க்க²ஸச்சபரியாபன்னேஹி ஏகந்தபரிஞ்ஞெய்யேஹி லோகியஅப்³யாகதேஹி மிஸ்ஸகத்தா தானி உபாதா³ய மனிந்த்³ரியாதீ³னங் வேத³னாக்க²ந்தா⁴தீ³னங் விய பரிஞ்ஞெய்யதா ச வுத்தா. யதி³ பரிஞ்ஞெய்யமிஸ்ஸகத்தா பரிஞ்ஞெய்யதா ஹோதி, கஸ்மா த⁴ம்மயமகே ‘‘யோ குஸலங் த⁴ம்மங் பா⁴வேதி, ஸோ அப்³யாகதங் த⁴ம்மங் பரிஜானாதீ’’திஆதி³னா அப்³யாகதபதே³ன யோஜெத்வா யமகானி ந வுத்தானீதி? யதா² ‘‘குஸலங் பா⁴வேமி, அகுஸலங் பஜஹாமீ’’தி குஸலாகுஸலேஸு பா⁴வனாபஹானாபி⁴னிவேஸோ ஹோதி, ததா² ‘‘வேத³னாக்க²ந்தோ⁴ அனிச்சோ, த⁴ம்மாயதனங் அனிச்ச’’ந்திஆதி³னா க²ந்தா⁴தீ³ஸு பரிஜானாபி⁴னிவேஸோ ஹோதி, தத்த² வேத³னாக்க²ந்தா⁴த³யோ ‘‘அனிச்ச’’ந்திஆதி³னா பரிஜானிதப்³பா³, தே ச வேத³னாக்க²ந்தா⁴தி³பா⁴வங் க³ஹெத்வா பரிஜானிதப்³பா³, ந அப்³யாகதபா⁴வந்தி.
435-482. Pariññāvāre lokiyaabyākatamissakāni cāti dukkhasaccapariyāpannehi ekantapariññeyyehi lokiyaabyākatehi missakattā tāni upādāya manindriyādīnaṃ vedanākkhandhādīnaṃ viya pariññeyyatā ca vuttā. Yadi pariññeyyamissakattā pariññeyyatā hoti, kasmā dhammayamake ‘‘yo kusalaṃ dhammaṃ bhāveti, so abyākataṃ dhammaṃ parijānātī’’tiādinā abyākatapadena yojetvā yamakāni na vuttānīti? Yathā ‘‘kusalaṃ bhāvemi, akusalaṃ pajahāmī’’ti kusalākusalesu bhāvanāpahānābhiniveso hoti, tathā ‘‘vedanākkhandho anicco, dhammāyatanaṃ anicca’’ntiādinā khandhādīsu parijānābhiniveso hoti, tattha vedanākkhandhādayo ‘‘anicca’’ntiādinā parijānitabbā, te ca vedanākkhandhādibhāvaṃ gahetvā parijānitabbā, na abyākatabhāvanti.
கஸ்மா பனெத்த² து³க்க²ஸச்சபா⁴ஜனீயே ஆக³தஸ்ஸ தோ³மனஸ்ஸஸ்ஸ பஹாதப்³ப³தாவ வுத்தா, ந பரிஞ்ஞெய்யதா, நனு து³க்க²ஸச்சபரியாபன்னா வேத³னாக்க²ந்தா⁴த³யோ குஸலாகுஸலபா⁴வேன அக்³க³ஹிதா குஸலாகுஸலாபி பரிஞ்ஞெய்யாதி? ஸச்சங், யதா² பன வேத³னாக்க²ந்தா⁴தி³பா⁴வோ பா⁴வேதப்³ப³பஹாதப்³ப³பா⁴வேஹி வினாபி ஹோதி, ந ஏவங் தோ³மனஸ்ஸிந்த்³ரியபா⁴வோ பஹாதப்³ப³பா⁴வேன வினா ஹோதீதி இமங் விஸேஸங் த³ஸ்ஸேதுங் தோ³மனஸ்ஸிந்த்³ரியஸ்ஸ பஹாதப்³ப³தாவ இத⁴ வுத்தா, ந பரிஞ்ஞெய்யபா⁴வஸ்ஸ அபா⁴வதோதி த³ட்ட²ப்³போ³. அகுஸலங் ஏகந்ததோ பஹாதப்³ப³மேவாதி ஏதேன பஹாதப்³ப³மேவ, ந அப்பஹாதப்³ப³ந்தி அப்பஹாதப்³ப³மேவ நிவாரேதி, ந பரிஞ்ஞெய்யபா⁴வந்தி த³ட்ட²ப்³ப³ங். அஞ்ஞிந்த்³ரியங் பா⁴வேதப்³ப³னிட்ட²ங், ந பன ஸச்சி²காதப்³ப³னிட்ட²ந்தி பா⁴வேதப்³ப³பா⁴வோ ஏவ தஸ்ஸ க³ஹிதோதி. ‘‘த்³வே புக்³க³லா’’திஆதி³ ‘‘சக்கு²ந்த்³ரியங் ந பரிஜானாதீ’’திஆதி³கஸ்ஸ பரதோ லிகி²தப்³ப³ங் உப்படிபாடியா லிகி²தந்தி த³ட்ட²ப்³ப³ங். சக்கு²ந்த்³ரியமூலகஞ்ஹி அதிக்கமித்வா தோ³மனஸ்ஸிந்த்³ரியமூலகே இத³ங் வுத்தங் ‘‘த்³வே புக்³க³லா தோ³மனஸ்ஸிந்த்³ரியங் ந பஜஹந்தி நோ ச அஞ்ஞிந்த்³ரியங் ந பா⁴வெந்தீ’’தி (யம॰ 3.இந்த்³ரியயமக.440).
Kasmā panettha dukkhasaccabhājanīye āgatassa domanassassa pahātabbatāva vuttā, na pariññeyyatā, nanu dukkhasaccapariyāpannā vedanākkhandhādayo kusalākusalabhāvena aggahitā kusalākusalāpi pariññeyyāti? Saccaṃ, yathā pana vedanākkhandhādibhāvo bhāvetabbapahātabbabhāvehi vināpi hoti, na evaṃ domanassindriyabhāvo pahātabbabhāvena vinā hotīti imaṃ visesaṃ dassetuṃ domanassindriyassa pahātabbatāva idha vuttā, na pariññeyyabhāvassa abhāvatoti daṭṭhabbo. Akusalaṃ ekantato pahātabbamevāti etena pahātabbameva, na appahātabbanti appahātabbameva nivāreti, na pariññeyyabhāvanti daṭṭhabbaṃ. Aññindriyaṃ bhāvetabbaniṭṭhaṃ, na pana sacchikātabbaniṭṭhanti bhāvetabbabhāvo eva tassa gahitoti. ‘‘Dve puggalā’’tiādi ‘‘cakkhundriyaṃ na parijānātī’’tiādikassa parato likhitabbaṃ uppaṭipāṭiyā likhitanti daṭṭhabbaṃ. Cakkhundriyamūlakañhi atikkamitvā domanassindriyamūlake idaṃ vuttaṃ ‘‘dve puggalā domanassindriyaṃ na pajahanti no ca aññindriyaṃ na bhāventī’’ti (yama. 3.indriyayamaka.440).
எத்த² ச புது²ஜ்ஜனோ, அட்ட² ச அரியாதி நவ புக்³க³லா. தேஸு புது²ஜ்ஜனோ ப⁴ப்³பா³ப⁴ப்³ப³வஸேன து³விதோ⁴, ஸோ ‘‘புது²ஜ்ஜனோ’’தி ஆக³தட்டா²னேஸு ‘‘ச² புக்³க³லா சக்கு²ந்த்³ரியஞ்ச ந பரிஜானித்த² தோ³மனஸ்ஸிந்த்³ரியஞ்ச ந பஜஹித்தா²’’திஆதீ³ஸு ச அபி⁴ந்தி³த்வா க³ஹிதோ. ‘‘யே புது²ஜ்ஜனா மக்³க³ங் படிலபி⁴ஸ்ஸந்தீ’’தி (யம॰ 1.ஸச்சயமக.49, 51-52) ஆக³தட்டா²னேஸு ‘‘பஞ்ச புக்³க³லா சக்கு²ந்த்³ரியஞ்ச பரிஜானிஸ்ஸந்தி தோ³மனஸ்ஸிந்த்³ரியஞ்ச பஜஹிஸ்ஸந்தீ’’திஆதீ³ஸு (யம॰ 3.இந்த்³ரியயமக.451) ச ப⁴ப்³போ³ ஏவ பி⁴ந்தி³த்வா க³ஹிதோ. ‘‘யே ச புது²ஜ்ஜனா மக்³க³ங் ந படிலபி⁴ஸ்ஸந்தீ’’தி (யம॰ 1.ஸச்சயமக.51) ஆக³தட்டா²னேஸு ‘‘தயோ புக்³க³லா தோ³மனஸ்ஸிந்த்³ரியஞ்ச நப்பஜஹிஸ்ஸந்தி சக்கு²ந்த்³ரியஞ்ச ந பரிஜானிஸ்ஸந்தீ’’திஆதீ³ஸு (யம॰ 3.இந்த்³ரியயமக.455) ச அப⁴ப்³போ³ ஏவ. அக்³க³ப²லஸமங்கீ³ ச பட²மப²லஸமங்கீ³ அரஹா சாதி து³விதோ⁴. ஸோபி ‘‘அரஹா’’தி ஆக³தட்டா²னேஸு ‘‘தயோ புக்³க³லா அனஞ்ஞாதஞ்ஞஸ்ஸாமீதிந்த்³ரியஞ்ச பா⁴வித்த² தோ³மனஸ்ஸிந்த்³ரியஞ்ச பஜஹித்தா²’’திஆதீ³ஸு (யம॰ 3.இந்த்³ரியயமக.444) ச அபி⁴ந்தி³த்வா க³ஹிதோ. ‘‘யோ அக்³க³ப²லங் ஸச்சி²கரோதீ’’தி (யம॰ 3.இந்த்³ரியயமக.446) ஆக³தட்டா²னேஸு ‘‘தயோ புக்³க³லா தோ³மனஸ்ஸிந்த்³ரியங் பஜஹித்த², நோ ச அஞ்ஞாதாவிந்த்³ரியங் ஸச்சி²கரித்தா²’’திஆதீ³ஸு (யம॰ 3.இந்த்³ரியயமக.444) ச பட²மப²லஸமங்கீ³ ச பி⁴ந்தி³த்வா க³ஹிதோ. ‘‘யோ அக்³க³ப²லங் ஸச்சா²காஸீ’’தி (யம॰ 3.இந்த்³ரியயமக.443, 446) ஆக³தட்டா²னேஸு இதரோவாதி ஏவங் புக்³க³லபே⁴த³ங் ஞத்வா தத்த² தத்த² ஸன்னிட்டா²னேன க³ஹிதபுக்³க³லே நித்³தா⁴ரெத்வா விஸ்ஸஜ்ஜனங் யோஜேதப்³ப³ந்தி.
Ettha ca puthujjano, aṭṭha ca ariyāti nava puggalā. Tesu puthujjano bhabbābhabbavasena duvidho, so ‘‘puthujjano’’ti āgataṭṭhānesu ‘‘cha puggalā cakkhundriyañca na parijānittha domanassindriyañca na pajahitthā’’tiādīsu ca abhinditvā gahito. ‘‘Ye puthujjanā maggaṃ paṭilabhissantī’’ti (yama. 1.saccayamaka.49, 51-52) āgataṭṭhānesu ‘‘pañca puggalā cakkhundriyañca parijānissanti domanassindriyañca pajahissantī’’tiādīsu (yama. 3.indriyayamaka.451) ca bhabbo eva bhinditvā gahito. ‘‘Ye ca puthujjanā maggaṃ na paṭilabhissantī’’ti (yama. 1.saccayamaka.51) āgataṭṭhānesu ‘‘tayo puggalā domanassindriyañca nappajahissanti cakkhundriyañca na parijānissantī’’tiādīsu (yama. 3.indriyayamaka.455) ca abhabbo eva. Aggaphalasamaṅgī ca paṭhamaphalasamaṅgī arahā cāti duvidho. Sopi ‘‘arahā’’ti āgataṭṭhānesu ‘‘tayo puggalā anaññātaññassāmītindriyañca bhāvittha domanassindriyañca pajahitthā’’tiādīsu (yama. 3.indriyayamaka.444) ca abhinditvā gahito. ‘‘Yo aggaphalaṃ sacchikarotī’’ti (yama. 3.indriyayamaka.446) āgataṭṭhānesu ‘‘tayo puggalā domanassindriyaṃ pajahittha, no ca aññātāvindriyaṃ sacchikaritthā’’tiādīsu (yama. 3.indriyayamaka.444) ca paṭhamaphalasamaṅgī ca bhinditvā gahito. ‘‘Yo aggaphalaṃ sacchākāsī’’ti (yama. 3.indriyayamaka.443, 446) āgataṭṭhānesu itarovāti evaṃ puggalabhedaṃ ñatvā tattha tattha sanniṭṭhānena gahitapuggale niddhāretvā vissajjanaṃ yojetabbanti.
பரிஞ்ஞாவாரவண்ணனா நிட்டி²தா.
Pariññāvāravaṇṇanā niṭṭhitā.
இந்த்³ரியயமகவண்ணனா நிட்டி²தா.
Indriyayamakavaṇṇanā niṭṭhitā.
யமகபகரண-மூலடீகா ஸமத்தா.
Yamakapakaraṇa-mūlaṭīkā samattā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / யமகபாளி • Yamakapāḷi / 8. சித்தயமகங் • 8. Cittayamakaṃ
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / பஞ்சபகரண-அனுடீகா • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / 10. இந்த்³ரியயமகங் • 10. Indriyayamakaṃ
