Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya |
૬. ઇસિગિલિસુત્તં
6. Isigilisuttaṃ
૧૩૩. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા રાજગહે વિહરતિ ઇસિગિલિસ્મિં પબ્બતે. તત્ર ખો ભગવા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘ભિક્ખવો’’તિ. ‘‘ભદન્તે’’તિ તે ભિક્ખૂ ભગવતો પચ્ચસ્સોસું. ભગવા એતદવોચ –
133. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati isigilismiṃ pabbate. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
‘‘પસ્સથ નો તુમ્હે, ભિક્ખવે, એતં વેભારં પબ્બત’’ન્તિ? ‘‘એવં, ભન્તે’’. ‘‘એતસ્સપિ ખો, ભિક્ખવે, વેભારસ્સ પબ્બતસ્સ અઞ્ઞાવ સમઞ્ઞા અહોસિ અઞ્ઞા પઞ્ઞત્તિ’’.
‘‘Passatha no tumhe, bhikkhave, etaṃ vebhāraṃ pabbata’’nti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Etassapi kho, bhikkhave, vebhārassa pabbatassa aññāva samaññā ahosi aññā paññatti’’.
‘‘પસ્સથ નો તુમ્હે, ભિક્ખવે, એતં પણ્ડવં પબ્બત’’ન્તિ? ‘‘એવં, ભન્તે’’. ‘‘એતસ્સપિ ખો, ભિક્ખવે, પણ્ડવસ્સ પબ્બતસ્સ અઞ્ઞાવ સમઞ્ઞા અહોસિ અઞ્ઞા પઞ્ઞત્તિ’’.
‘‘Passatha no tumhe, bhikkhave, etaṃ paṇḍavaṃ pabbata’’nti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Etassapi kho, bhikkhave, paṇḍavassa pabbatassa aññāva samaññā ahosi aññā paññatti’’.
‘‘પસ્સથ નો તુમ્હે, ભિક્ખવે, એતં વેપુલ્લં પબ્બત’’ન્તિ? ‘‘એવં, ભન્તે’’. ‘‘એતસ્સપિ ખો, ભિક્ખવે, વેપુલ્લસ્સ પબ્બતસ્સ અઞ્ઞાવ સમઞ્ઞા અહોસિ અઞ્ઞા પઞ્ઞત્તિ’’.
‘‘Passatha no tumhe, bhikkhave, etaṃ vepullaṃ pabbata’’nti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Etassapi kho, bhikkhave, vepullassa pabbatassa aññāva samaññā ahosi aññā paññatti’’.
‘‘પસ્સથ નો તુમ્હે, ભિક્ખવે, એતં ગિજ્ઝકૂટં પબ્બત’’ન્તિ? ‘‘એવં, ભન્તે’’. ‘‘એતસ્સપિ ખો, ભિક્ખવે, ગિજ્ઝકૂટસ્સ પબ્બતસ્સ અઞ્ઞાવ સમઞ્ઞા અહોસિ અઞ્ઞા પઞ્ઞત્તિ’’.
‘‘Passatha no tumhe, bhikkhave, etaṃ gijjhakūṭaṃ pabbata’’nti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Etassapi kho, bhikkhave, gijjhakūṭassa pabbatassa aññāva samaññā ahosi aññā paññatti’’.
‘‘પસ્સથ નો તુમ્હે, ભિક્ખવે, ઇમં ઇસિગિલિં પબ્બત’’ન્તિ? ‘‘એવં, ભન્તે’’. ‘‘ઇમસ્સ ખો પન, ભિક્ખવે, ઇસિગિલિસ્સ પબ્બતસ્સ એસાવ સમઞ્ઞા અહોસિ એસા પઞ્ઞત્તિ’’.
‘‘Passatha no tumhe, bhikkhave, imaṃ isigiliṃ pabbata’’nti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Imassa kho pana, bhikkhave, isigilissa pabbatassa esāva samaññā ahosi esā paññatti’’.
‘‘ભૂતપુબ્બં, ભિક્ખવે, પઞ્ચ પચ્ચેકબુદ્ધસતાનિ ઇમસ્મિં ઇસિગિલિસ્મિં પબ્બતે ચિરનિવાસિનો અહેસું. તે ઇમં પબ્બતં પવિસન્તા દિસ્સન્તિ , પવિટ્ઠા ન દિસ્સન્તિ. તમેનં મનુસ્સા દિસ્વા એવમાહંસુ – ‘અયં પબ્બતો ઇમે ઇસી 1 ગિલતી’તિ; ‘ઇસિગિલિ ઇસિગિલિ’ ત્વેવ સમઞ્ઞા ઉદપાદિ. આચિક્ખિસ્સામિ 2, ભિક્ખવે, પચ્ચેકબુદ્ધાનં નામાનિ; કિત્તયિસ્સામિ, ભિક્ખવે, પચ્ચેકબુદ્ધાનં નામાનિ; દેસેસ્સામિ, ભિક્ખવે , પચ્ચેકબુદ્ધાનં નામાનિ . તં સુણાથ, સાધુકં મનસિ કરોથ; ભાસિસ્સામી’’તિ. ‘‘એવં, ભન્તે’’તિ ખો તે ભિક્ખૂ ભગવતો પચ્ચસ્સોસું. ભગવા એતદવોચ –
‘‘Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, pañca paccekabuddhasatāni imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsino ahesuṃ. Te imaṃ pabbataṃ pavisantā dissanti , paviṭṭhā na dissanti. Tamenaṃ manussā disvā evamāhaṃsu – ‘ayaṃ pabbato ime isī 3 gilatī’ti; ‘isigili isigili’ tveva samaññā udapādi. Ācikkhissāmi 4, bhikkhave, paccekabuddhānaṃ nāmāni; kittayissāmi, bhikkhave, paccekabuddhānaṃ nāmāni; desessāmi, bhikkhave , paccekabuddhānaṃ nāmāni . Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
૧૩૪. ‘‘અરિટ્ઠો નામ, ભિક્ખવે, પચ્ચેકસમ્બુદ્ધો 5 ઇમસ્મિં ઇસિગિલિસ્મિં પબ્બતે ચિરનિવાસી અહોસિ; ઉપરિટ્ઠો નામ, ભિક્ખવે, પચ્ચેકસમ્બુદ્ધો ઇમસ્મિં ઇસિગિલિસ્મિં પબ્બતે ચિરનિવાસી અહોસિ; તગરસિખી 6 નામ, ભિક્ખવે, પચ્ચેકસમ્બુદ્ધો ઇમસ્મિં ઇસિગિલિસ્મિં પબ્બતે ચિરનિવાસી અહોસિ; યસસ્સી નામ, ભિક્ખવે, પચ્ચેકસમ્બુદ્ધો ઇમસ્મિં ઇસિગિલિસ્મિં પબ્બતે ચિરનિવાસી અહોસિ; સુદસ્સનો નામ, ભિક્ખવે, પચ્ચેકસમ્બુદ્ધો ઇમસ્મિં ઇસિગિલિસ્મિં પબ્બતે ચિરનિવાસી અહોસિ; પિયદસ્સી નામ, ભિક્ખવે, પચ્ચેકસમ્બુદ્ધો ઇમસ્મિં ઇસિગિલિસ્મિં પબ્બતે ચિરનિવાસી અહોસિ; ગન્ધારો નામ, ભિક્ખવે, પચ્ચેકસમ્બુદ્ધો ઇમસ્મિં ઇસિગિલિસ્મિં પબ્બતે ચિરનિવાસી અહોસિ; પિણ્ડોલો નામ, ભિક્ખવે, પચ્ચેકસમ્બુદ્ધો ઇમસ્મિં ઇસિગિલિસ્મિં પબ્બતે ચિરનિવાસી અહોસિ; ઉપાસભો નામ, ભિક્ખવે, પચ્ચેકસમ્બુદ્ધો ઇમસ્મિં ઇસિગિલિસ્મિં પબ્બતે ચિરનિવાસી અહોસિ; નીતો નામ, ભિક્ખવે, પચ્ચેકસમ્બુદ્ધો ઇમસ્મિં ઇસિગિલિસ્મિં પબ્બતે ચિરનિવાસી અહોસિ; તથો નામ, ભિક્ખવે, પચ્ચેકસમ્બુદ્ધો ઇમસ્મિં ઇસિગિલિસ્મિં પબ્બતે ચિરનિવાસી અહોસિ, સુતવા નામ, ભિક્ખવે, પચ્ચેકસમ્બુદ્ધો ઇમસ્મિં ઇસિગિલિસ્મિં પબ્બતે ચિરનિવાસી અહોસિ; ભાવિતત્તો નામ, ભિક્ખવે, પચ્ચેકસમ્બુદ્ધો ઇમસ્મિં ઇસિગિલિસ્મિં પબ્બતે ચિરનિવાસી અહોસિ.
134. ‘‘Ariṭṭho nāma, bhikkhave, paccekasambuddho 7 imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; upariṭṭho nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; tagarasikhī 8 nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; yasassī nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; sudassano nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; piyadassī nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; gandhāro nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; piṇḍolo nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; upāsabho nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; nīto nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; tatho nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi, sutavā nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; bhāvitatto nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi.
૧૩૫.
135.
‘‘યે સત્તસારા અનીઘા નિરાસા,
‘‘Ye sattasārā anīghā nirāsā,
તેસં વિસલ્લાન નરુત્તમાનં,
Tesaṃ visallāna naruttamānaṃ,
નામાનિ મે કિત્તયતો સુણાથ.
Nāmāni me kittayato suṇātha.
‘‘અરિટ્ઠો ઉપરિટ્ઠો તગરસિખી યસસ્સી,
‘‘Ariṭṭho upariṭṭho tagarasikhī yasassī,
ગન્ધારો પિણ્ડોલો ઉપાસભો ચ,
Gandhāro piṇḍolo upāsabho ca,
નીતો તથો સુતવા ભાવિતત્તો.
Nīto tatho sutavā bhāvitatto.
પચ્ચેકબુદ્ધા ભવનેત્તિખીણા,
Paccekabuddhā bhavanettikhīṇā,
હિઙ્ગૂ ચ હિઙ્ગો ચ મહાનુભાવા.
Hiṅgū ca hiṅgo ca mahānubhāvā.
‘‘દ્વે જાલિનો મુનિનો અટ્ઠકો ચ,
‘‘Dve jālino munino aṭṭhako ca,
અથ કોસલ્લો બુદ્ધો અથો સુબાહુ;
Atha kosallo buddho atho subāhu;
ઉપનેમિસો નેમિસો સન્તચિત્તો,
Upanemiso nemiso santacitto,
સચ્ચો તથો વિરજો પણ્ડિતો ચ.
Sacco tatho virajo paṇḍito ca.
‘‘કાળૂપકાળા વિજિતો જિતો ચ,
‘‘Kāḷūpakāḷā vijito jito ca,
અઙ્ગો ચ પઙ્ગો ચ ગુત્તિજિતો ચ;
Aṅgo ca paṅgo ca guttijito ca;
અપરાજિતો મારબલં અજેસિ.
Aparājito mārabalaṃ ajesi.
‘‘સત્થા પવત્તા સરભઙ્ગો લોમહંસો,
‘‘Satthā pavattā sarabhaṅgo lomahaṃso,
ઉચ્ચઙ્ગમાયો અસિતો અનાસવો;
Uccaṅgamāyo asito anāsavo;
મનોમયો માનચ્છિદો ચ બન્ધુમા,
Manomayo mānacchido ca bandhumā,
તદાધિમુત્તો વિમલો ચ કેતુમા.
Tadādhimutto vimalo ca ketumā.
‘‘કેતુમ્ભરાગો ચ માતઙ્ગો અરિયો,
‘‘Ketumbharāgo ca mātaṅgo ariyo,
અથચ્ચુતો અચ્ચુતગામબ્યામકો;
Athaccuto accutagāmabyāmako;
સુમઙ્ગલો દબ્બિલો સુપતિટ્ઠિતો,
Sumaṅgalo dabbilo supatiṭṭhito,
અસય્હો ખેમાભિરતો ચ સોરતો.
Asayho khemābhirato ca sorato.
‘‘દુરન્નયો સઙ્ઘો અથોપિ ઉજ્જયો,
‘‘Durannayo saṅgho athopi ujjayo,
અપરો મુનિ સય્હો અનોમનિક્કમો;
Aparo muni sayho anomanikkamo;
આનન્દો નન્દો ઉપનન્દો દ્વાદસ,
Ānando nando upanando dvādasa,
‘‘બોધિ મહાનામો અથોપિ ઉત્તરો,
‘‘Bodhi mahānāmo athopi uttaro,
કેસી સિખી સુન્દરો દ્વારભાજો;
Kesī sikhī sundaro dvārabhājo;
તિસ્સૂપતિસ્સા ભવબન્ધનચ્છિદા,
Tissūpatissā bhavabandhanacchidā,
‘‘બુદ્ધો અહુ મઙ્ગલો વીતરાગો,
‘‘Buddho ahu maṅgalo vītarāgo,
ઉસભચ્છિદા જાલિનિં દુક્ખમૂલં;
Usabhacchidā jāliniṃ dukkhamūlaṃ;
સન્તં પદં અજ્ઝગમોપનીતો,
Santaṃ padaṃ ajjhagamopanīto,
ઉપોસથો સુન્દરો સચ્ચનામો.
Uposatho sundaro saccanāmo.
‘‘જેતો જયન્તો પદુમો ઉપ્પલો ચ,
‘‘Jeto jayanto padumo uppalo ca,
પદુમુત્તરો રક્ખિતો પબ્બતો ચ;
Padumuttaro rakkhito pabbato ca;
માનત્થદ્ધો સોભિતો વીતરાગો,
Mānatthaddho sobhito vītarāgo,
કણ્હો ચ બુદ્ધો સુવિમુત્તચિત્તો.
Kaṇho ca buddho suvimuttacitto.
‘‘એતે ચ અઞ્ઞે ચ મહાનુભાવા,
‘‘Ete ca aññe ca mahānubhāvā,
પચ્ચેકબુદ્ધા ભવનેત્તિખીણા;
Paccekabuddhā bhavanettikhīṇā;
તે સબ્બસઙ્ગાતિગતે મહેસી,
Te sabbasaṅgātigate mahesī,
પરિનિબ્બુતે વન્દથ અપ્પમેય્યે’’તિ.
Parinibbute vandatha appameyye’’ti.
ઇસિગિલિસુત્તં નિટ્ઠિતં છટ્ઠં.
Isigilisuttaṃ niṭṭhitaṃ chaṭṭhaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ૬. ઇસિગિલિસુત્તવણ્ણના • 6. Isigilisuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ૬. ઇસિગિલિસુત્તવણ્ણના • 6. Isigilisuttavaṇṇanā