| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
೪. ಜಾಣುಸ್ಸೋಣಿಬ್ರಾಹ್ಮಣಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
4. Jāṇussoṇibrāhmaṇasuttavaṇṇanā
೪. ವಳವಾಭಿ-ಸದ್ದೋ ವಳವಾಪರಿಯಾಯೋತಿ ಆಹ ‘‘ಚತೂಹಿ ವಳವಾಹಿ ಯುತ್ತರಥೇನಾ’’ತಿ। ಯೋಧರಥೋತಿ ಯೋಧೇಹಿ ಯುಜ್ಝನತ್ಥಂ ಆರೋಹಿತಬ್ಬರಥೋ। ಅಲಙ್ಕಾರರಥೋ ಮಙ್ಗಲದಿವಸೇಸು ಅಲಙ್ಕತಪಟಿಯತ್ತೇಹಿ ಆರೋಹಿತಬ್ಬರಥೋ। ಘನದುಕುಲೇನ ಪರಿವಾರಿತೋತಿ ರಜತಪಟ್ಟವಣ್ಣೇನ ಸೇತದುಕುಲೇನ ಪಟಿಚ್ಛಾದಿತೋ। ಪಟಿಚ್ಛಾದನತ್ಥೋ ಹಿ ಇಧ ಪರಿವಾರಸದ್ದೋ। ರಜತಪನಾಳಿಸುಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಾ ಸೇತಭಾವಕರಣತ್ಥಂ।
4.Vaḷavābhi-saddo vaḷavāpariyāyoti āha ‘‘catūhi vaḷavāhi yuttarathenā’’ti. Yodharathoti yodhehi yujjhanatthaṃ ārohitabbaratho. Alaṅkāraratho maṅgaladivasesu alaṅkatapaṭiyattehi ārohitabbaratho. Ghanadukulena parivāritoti rajatapaṭṭavaṇṇena setadukulena paṭicchādito. Paṭicchādanattho hi idha parivārasaddo. Rajatapanāḷisuparikkhittā setabhāvakaraṇatthaṃ.
ಛನ್ನಂ ಛನ್ನಂ ಮಾಸಾನನ್ತಿ ನಿದ್ಧಾರಣೇ ಸಾಮಿವಚನಂ। ಏಕವಾರಂ ನಗರಂ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕರೋತೀತಿ ಇದಂ ತಸ್ಮಿಂ ಠಾನನ್ತರೇ ಠಿತೇನ ಕಾತಬ್ಬಂ ಚಾರಿತ್ತಂ। ನಗರತೋ ನ ಪಕ್ಕನ್ತಾತಿ ನಗರತೋ ಬಹಿ ನ ಗತಾ। ಮಙ್ಗಲವಚನೇ ನಿಯುತ್ತಾ ಮಙ್ಗಲಿಕಾ, ಸುವತ್ಥಿವಚನೇ ನಿಯುತ್ತಾ ಸೋವತ್ಥಿಕಾ। ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಥುತಿಮಾಗಧವನ್ದಿಕಾಚರಿಯಕೇ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಸುಕಪತ್ತಸದಿಸಾನಿ ವಣ್ಣತೋ।
Channaṃ channaṃ māsānanti niddhāraṇe sāmivacanaṃ. Ekavāraṃ nagaraṃ padakkhiṇaṃ karotīti idaṃ tasmiṃ ṭhānantare ṭhitena kātabbaṃ cārittaṃ. Nagarato na pakkantāti nagarato bahi na gatā. Maṅgalavacane niyuttā maṅgalikā, suvatthivacane niyuttā sovatthikā. Ādi-saddena thutimāgadhavandikācariyake saṅgaṇhāti. Sukapattasadisāni vaṇṇato.
ವಣ್ಣಗೀತನ್ತಿ ಥುತಿಗೀತಂ। ಬ್ರಹ್ಮಭೂತಂ ಸೇಟ್ಠಭೂತಂ ಯಾನಂ, ಬ್ರಹ್ಮಭೂತಾನಂ ಸೇಟ್ಠಭೂತಾನಂ ಯಾನನ್ತಿ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಯಾನಂ। ವಿಜಿತತ್ತಾ ವಿಸೇಸೇನ ಜಿನನತೋ। ರಾಗಂ ವಿನಯಮಾನಾ ಪರಿಯೋಸಾಪೇತೀತಿ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ರಾಗಂ ಸಮುಚ್ಛೇದವಿನಯವಸೇನ ವಿನೇತಿ, ಅತ್ತನೋ ಕಿಚ್ಚಂ ಪರಿಯೋಸಾಪೇತಿ। ಕಿಚ್ಚಪರಿಯೋಸಾಪನೇನೇವ ಹಿ ಸಯಮ್ಪಿ ಪರಿಯೋಸಾನಂ ನಿಪ್ಫತ್ತಿಂ ಉಪಗಚ್ಛತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಪರಿಯೋಸಾನಂ ಗಚ್ಛತಿ ನಿಪ್ಫಜ್ಜತೀ’’ತಿ।
Vaṇṇagītanti thutigītaṃ. Brahmabhūtaṃ seṭṭhabhūtaṃ yānaṃ, brahmabhūtānaṃ seṭṭhabhūtānaṃ yānanti vā brahmayānaṃ. Vijitattā visesena jinanato. Rāgaṃ vinayamānā pariyosāpetīti sabbampi rāgaṃ samucchedavinayavasena vineti, attano kiccaṃ pariyosāpeti. Kiccapariyosāpaneneva hi sayampi pariyosānaṃ nipphattiṃ upagacchati. Tenāha ‘‘pariyosānaṃ gacchati nipphajjatī’’ti.
ಧುರನ್ತಿ ಭುಮ್ಮತ್ಥೇ ಉಪಯೋಗವಚನನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ತತ್ರಮಜ್ಝತ್ತತಾಯುಗೇ ಯುತ್ತಾ’’ತಿ। ಈಸಾತಿ ಯುಗಸನ್ಧಾರಿಕಾ ದಾರುಯುಗಳಾ। ಯಥಾ ವಾ ಬಾಹಿರಂ ಯುಗಂ ಧಾರೇತಿ, ತಸ್ಸಾ ಠಿತಾಯ ಏವ ಕಿಚ್ಚಸಿದ್ಧಿ, ಏವಂ ಕಿರಿಯಾವಸೇನ ಲದ್ಧಬಲೇನ ತತ್ರಮಜ್ಝತ್ತತಾಯುಗೇ ಥಿರಂ ಧಾರೇತಿ, ತೇಹೇವ ಅರಿಯಮಗ್ಗರಥಸ್ಸ ಪವತ್ತನಂ। ಹಿರಿಗ್ಗಹಣೇನ ಚೇತ್ಥ ತಂಸಹಚರಣತೋ ಓತ್ತಪ್ಪಮ್ಪಿ ಗಹಿತಂಯೇವ ಹೋತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅತ್ತನಾ ಸದ್ಧಿ’’ನ್ತಿಆದಿ। ನಾಳಿಯಾ ಮಿನಮಾನೋ ಪುರಿಸೋ ವಿಯ ಆರಮ್ಮಣಂ ಮಿನಾತೀತಿ ಮನೋ। ಕತರಂ ಪನ ತಂ ಮನೋ, ಕಥಞ್ಚಸ್ಸ ಯೋತ್ತಸದಿಸತಾತಿ ಆಹ ‘‘ವಿಪಸ್ಸನಾಚಿತ್ತ’’ನ್ತಿಆದಿ। ತೇನ ಯೋತ್ತಂ ವಿಯಾತಿ ಯೋತ್ತನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಲೋಕಿಯವಿಪಸ್ಸನಾಚಿತ್ತಂ ಅತಿರೇಕಪಞ್ಞಾಸ ಕುಸಲಧಮ್ಮೇ ಏಕಾಬದ್ಧೇ ಏಕಸಙ್ಗಹಿತೇ ಕರೋತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತೇ ಪನ ‘‘ಫಸ್ಸೋ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಅವಿಕ್ಖೇಪೋ ಹೋತೀ’’ತಿ ಚಿತ್ತಙ್ಗವಸೇನ ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಹೇ (ಧ॰ ಸ॰ ೧) ಆಗತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಲೋಕುತ್ತರವಿಪಸ್ಸನಾಚಿತ್ತನ್ತಿ ಮಗ್ಗಚಿತ್ತಂ ಆಹ। ಅತಿರೇಕಸಟ್ಠೀತಿ ತೇ ಏವ ಸಮ್ಮಾಕಮ್ಮನ್ತಾಜೀವೇಹಿ ಅನಞ್ಞಾತಞ್ಞಸ್ಸಾಮೀತಿನ್ದ್ರಿಯಾದೀಹಿ ಚ ಸದ್ಧಿಂ ಅತಿರೇಕಸಟ್ಠಿ ಕುಸಲಧಮ್ಮೇ। ಏಕಾಬದ್ಧೇತಿ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಏವ ಆರಮ್ಮಣೇ ಆಬದ್ಧೇ। ಏಕಸಙ್ಗಹೇತಿ ತಥೇವ ವಿಪಸ್ಸನಾಕಿಚ್ಚವಸೇನ ಏಕಸಙ್ಗಹೇ ಕರೋತಿ। ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಭಾವೇನ ಆರಕ್ಖಂ ಸಾರೇತೀತಿ ಆರಕ್ಖಸಾರಥೀ। ‘‘ಯಥಾ ಹಿ ರಥಸ್ಸ…ಪೇ॰… ಸಾರಥೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಯೋಗ್ಗಿಯೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಧುರಂ ವಾಹೇತಿ ಯೋಗ್ಗೇ। ಯೋಜೇತಿ ಯೋಗ್ಗೇ ಸಮಗತಿಯಞ್ಚ। ಅಕ್ಖಂ ಅಬ್ಭಞ್ಜತಿ ಸುಖಪ್ಪವತ್ತನತ್ಥಂ। ರಥಂ ಪೇಸೇತಿ ಯೋಗ್ಗಚೋದನೇನ। ನಿಬ್ಬಿಸೇವನೇ ಕರೋತಿ ಗಮನವೀಥಿಯಂ ಪಟಿಪಾದನೇನ ಸನ್ನಿಯೋಜೇತಿ। ಆರಕ್ಖಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾತಿ ಆರಕ್ಖಂ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಪೇತಿ ಅಸಮ್ಮೋಸಸಭಾವತ್ತಾ। ಗತಿಯೋತಿ ಪವತ್ತಿಯೋ, ನಿಪ್ಫತ್ತಿಯೋ ವಾ। ಸಮನ್ವೇಸತೀತಿ ಗವೇಸತಿ।
Dhuranti bhummatthe upayogavacananti āha ‘‘tatramajjhattatāyuge yuttā’’ti. Īsāti yugasandhārikā dāruyugaḷā. Yathā vā bāhiraṃ yugaṃ dhāreti, tassā ṭhitāya eva kiccasiddhi, evaṃ kiriyāvasena laddhabalena tatramajjhattatāyuge thiraṃ dhāreti, teheva ariyamaggarathassa pavattanaṃ. Hiriggahaṇena cettha taṃsahacaraṇato ottappampi gahitaṃyeva hoti. Tenāha ‘‘attanā saddhi’’ntiādi. Nāḷiyā minamāno puriso viya ārammaṇaṃ minātīti mano. Kataraṃ pana taṃ mano, kathañcassa yottasadisatāti āha ‘‘vipassanācitta’’ntiādi. Tena yottaṃ viyāti yottanti dasseti. Lokiyavipassanācittaṃ atirekapaññāsa kusaladhamme ekābaddhe ekasaṅgahite karotīti sambandho. Te pana ‘‘phasso hoti…pe… avikkhepo hotī’’ti cittaṅgavasena dhammasaṅgahe (dha. sa. 1) āgatanayeneva veditabbā. Lokuttaravipassanācittanti maggacittaṃ āha. Atirekasaṭṭhīti te eva sammākammantājīvehi anaññātaññassāmītindriyādīhi ca saddhiṃ atirekasaṭṭhi kusaladhamme. Ekābaddheti ekasmiṃ eva ārammaṇe ābaddhe. Ekasaṅgaheti tatheva vipassanākiccavasena ekasaṅgahe karoti. Pubbaṅgamabhāvena ārakkhaṃ sāretīti ārakkhasārathī. ‘‘Yathā hi rathassa…pe… sārathī’’ti vatvā taṃ dassetuṃ ‘‘yoggiyo’’ti vuttaṃ. Dhuraṃ vāheti yogge. Yojeti yogge samagatiyañca. Akkhaṃ abbhañjati sukhappavattanatthaṃ. Rathaṃ peseti yoggacodanena. Nibbisevane karoti gamanavīthiyaṃ paṭipādanena sanniyojeti. Ārakkhapaccupaṭṭhānāti ārakkhaṃ paccupaṭṭhapeti asammosasabhāvattā. Gatiyoti pavattiyo, nipphattiyo vā. Samanvesatīti gavesati.
ಅರಿಯಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಟಿಮುಖಂ ಸಮ್ಪಾಪನೇ ರಥೋ ವಿಯಾತಿ ರಥೋ। ಪರಿಕರೋತಿ ವಿಭೂಸಯತೀತಿ ಪರಿಕ್ಖಾರೋ, ವಿಭೂಸನಂ, ಸೀಲಞ್ಚ ಅರಿಯಮಗ್ಗಸ್ಸ ವಿಭೂಸನಟ್ಠಾನಿಯಂ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಚತುಪಾರಿಸುದ್ಧಿಸೀಲಾಲಙ್ಕಾರೋ’’ತಿ, ಸೀಲಭೂಸನೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಿಪಸ್ಸನಾಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನನ್ತಿ ಲೋಕಿಯಾಯ ಲೋಕುತ್ತರಾಯ ಚ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನಂ। ವಿಧಿನಾ ಈರೇತಬ್ಬತೋ ಪವತ್ತೇತಬ್ಬತೋ ವೀರಿಯಂ, ಸಮ್ಮಾವಾಯಾಮೋ। ಸಮಂ ಸಮ್ಮಾ ಚ ಧಿಯತೀತಿ ಸಮಾಧಿ, ಧುರಞ್ಚ ತಂ ಸಮಾಧಿ ಚಾತಿ ಧುರಸಮಾಧಿ, ಉಪೇಕ್ಖಾ ಧುರಸಮಾಧಿ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಉಪೇಕ್ಖಾಧುರಸಮಾಧಿ, ಅರಿಯಮಗ್ಗೋ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಙ್ಖಾತಧುರಸಮಾಧೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ ಬ್ಯಞ್ಜನಂ ಅನಾದಿಯಿತ್ವಾ ಧುರಸಮಾಧಿಸದ್ದಾನಂ ಭಿನ್ನಾಧಿಕರಣತಾ ವುತ್ತಾ। ಪಯೋಗಮಜ್ಝತ್ತೇತಿ ವೀರಿಯಸಮತಾಯ। ಅನಿಚ್ಛಾತಿ ಇಚ್ಛಾಪಟಿಪಕ್ಖಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅಲೋಭಸಙ್ಖಾತಾ’’ತಿ। ಪರಿವಾರಣನ್ತಿ ಪರಿವಾರೋ, ಪರಿಚ್ಛದೋತಿ ಅತ್ಥೋ।
Ariyapuggalassa nibbānaṃ paṭimukhaṃ sampāpane ratho viyāti ratho. Parikaroti vibhūsayatīti parikkhāro, vibhūsanaṃ, sīlañca ariyamaggassa vibhūsanaṭṭhāniyaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘catupārisuddhisīlālaṅkāro’’ti, sīlabhūsanoti attho. Vipassanāsampayuttānanti lokiyāya lokuttarāya ca vipassanāya sampayuttānaṃ. Vidhinā īretabbato pavattetabbato vīriyaṃ, sammāvāyāmo. Samaṃ sammā ca dhiyatīti samādhi, dhurañca taṃ samādhi cāti dhurasamādhi, upekkhā dhurasamādhi etassāti upekkhādhurasamādhi, ariyamaggo upekkhāsaṅkhātadhurasamādhīti attho. Aṭṭhakathāyaṃ pana byañjanaṃ anādiyitvā dhurasamādhisaddānaṃ bhinnādhikaraṇatā vuttā. Payogamajjhatteti vīriyasamatāya. Anicchāti icchāpaṭipakkhā. Tenāha ‘‘alobhasaṅkhātā’’ti. Parivāraṇanti parivāro, paricchadoti attho.
ಮೇತ್ತಾತಿ ಮೇತ್ತಾಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿ। ತಥಾ ಕರುಣಾ। ಪುಬ್ಬಭಾಗೋತಿ ಉಭಿನ್ನಮ್ಪಿ ಉಪಚಾರೋ। ದ್ವೇಪಿ ಕಾಯಚಿತ್ತವಿವೇಕಾ ವಿಯ ಪುಬ್ಬಭಾಗಧಮ್ಮವಸೇನ ವುತ್ತಾ। ಅರಿಯಮಗ್ಗರಥೇತಿ ಪರಿಸುದ್ಧಮಗ್ಗಸಙ್ಖಾತೇ ರಥೇ। ಅರಿಯಮಗ್ಗರಥೋ ಚ ಮಗ್ಗರಥೋ ಚಾತಿ ಅರಿಯಮಗ್ಗರಥೋ, ಏವಂ ಏಕಸೇಸನಯೇನ ವಾ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಮಗ್ಗರಥೇ ಠಿತೋ’’ತಿ। ಸನ್ನದ್ಧಚಮ್ಮೋತಿ ಯೋಗಾವಚರಸ್ಸ ಪಟಿಮುಕ್ಕಚಮ್ಮಂ। ನ ನಂ ತೇ ವಿಜ್ಝನ್ತೀತಿ ವಚನಪಥಾ ನ ನಂ ವಿಜ್ಝನ್ತಿ। ಧಮ್ಮಭೇದನವಸೇನ ನ ಭಞ್ಜತಿ, ತಸ್ಸ ಅರಿಯಮಗ್ಗಸ್ಸ ರಥಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾ ಯೋಜಿತಸ್ಸ ಅನ್ತರಾ ಭಙ್ಗೋ ನತ್ಥೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Mettāti mettācetovimutti. Tathā karuṇā. Pubbabhāgoti ubhinnampi upacāro. Dvepi kāyacittavivekā viya pubbabhāgadhammavasena vuttā. Ariyamaggaratheti parisuddhamaggasaṅkhāte rathe. Ariyamaggaratho ca maggaratho cāti ariyamaggaratho, evaṃ ekasesanayena vā attho veditabbo. Tenāha ‘‘imasmiṃ lokiyalokuttaramaggarathe ṭhito’’ti. Sannaddhacammoti yogāvacarassa paṭimukkacammaṃ. Na naṃ te vijjhantīti vacanapathā na naṃ vijjhanti. Dhammabhedanavasena na bhañjati, tassa ariyamaggassa rathassa sammā yojitassa antarā bhaṅgo natthīti attho.
ಅತ್ತನೋ ಪುರಿಸಕಾರಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಲದ್ಧತ್ತಾ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಾನೇತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಅನುತ್ತರನ್ತಿ ಉತ್ತರರಹಿತಂ। ತತೋ ಏವ ಸೇಟ್ಠಯಾನಂ, ನಸ್ಸ ಕೇನಚಿ ಸದಿಸನ್ತಿ ಅಸದಿಸಂ। ಧಿತಿಸಮ್ಪನ್ನತಾಯ ಧೀರಾ ಪಣ್ಡಿತಪುರಿಸಾ ಲೋಕಮ್ಹಾ ನಿಯ್ಯನ್ತಿ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ‘‘ಜಯಂ ಜಯ’’ನ್ತಿ ಗಾಥಾಯಂ ವಚನವಿಪಲ್ಲಾಸೇನ ವುತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಜಿನನ್ತಾ ಜಿನನ್ತಾ’’ತಿ।
Attano purisakāraṃ nissāya laddhattā attano santāneti adhippāyo. Anuttaranti uttararahitaṃ. Tato eva seṭṭhayānaṃ, nassa kenaci sadisanti asadisaṃ. Dhitisampannatāya dhīrā paṇḍitapurisālokamhā niyyanti gacchanti. ‘‘Jayaṃ jaya’’nti gāthāyaṃ vacanavipallāsena vuttanti āha ‘‘jinantā jinantā’’ti.
ಜಾಣುಸ್ಸೋಣಿಬ್ರಾಹ್ಮಣಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Jāṇussoṇibrāhmaṇasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೪. ಜಾಣುಸ್ಸೋಣಿಬ್ರಾಹ್ಮಣಸುತ್ತಂ • 4. Jāṇussoṇibrāhmaṇasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೪. ಜಾಣುಸ್ಸೋಣಿಬ್ರಾಹ್ಮಣಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 4. Jāṇussoṇibrāhmaṇasuttavaṇṇanā
