| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
೩. ಜರಾಮರಣಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
3. Jarāmaraṇasuttavaṇṇanā
೧೧೪. ಅಞ್ಞತ್ರ ಜರಾಮರಣಾತಿ ಜರಾಮರಣೇನ ವಿನಾ। ಜರಾಮರಣವಿರಹಿತೋ ಜಾತೋ ನಾಮ ಅತ್ಥಿ ನು ಖೋತಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ಪಾಳಿಯಂ ಜಾತಸ್ಸಾತಿ ಪಚ್ಚತ್ತೇ ಸಾಮಿವಚನಂ। ಮಹಾಸಾಲಾತಿ ಇಮಿನಾ ರ-ಕಾರಸ್ಸ ಲ-ಕಾರಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ಮಹಾಸಾಲಾ’’ತಿ ವುತ್ತನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ ಯಥಾ ‘‘ಪುರತ್ಥಿಯೋತಿ ಪುಲತ್ಥಿಯೋ’’ತಿ। ಮಹಾಸಾರಪ್ಪತ್ತಾತಿ ಮಹನ್ತಂ ವಿಭವಸಾರಂ ಪತ್ತಾ। ಕೋಟಿಸತಂ ಧನಂ, ಅಯಮೇವ ವಾ ಪಾಠೋ। ‘‘ಕುಮ್ಭಂ ನಾಮ ದಸ ಅಮ್ಬಣಾನೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಇಸ್ಸರಾತಿ ವಿಭವಿಸ್ಸರಿಯೇನ ಇಸ್ಸರಾ। ಸುವಣ್ಣರಜತಭಾಜನಾದೀನನ್ತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ವತ್ಥಸೇಯ್ಯಾವಸಥಾದಿಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಅಸಾಧಾರಣಧನಾನಂ ನಿಧಾನಗತತ್ತಾ ‘‘ಅನಿಧಾನಗತಸ್ಸಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತುಟ್ಠಿಕರಣಸ್ಸಾತಿ ಪಾಸಾದಸಿವಿಕಾದಿಸುಖಸಾಧನಸ್ಸ।
114.Aññatrajarāmaraṇāti jarāmaraṇena vinā. Jarāmaraṇavirahito jāto nāma atthi nu khoti pucchati. Pāḷiyaṃ jātassāti paccatte sāmivacanaṃ. Mahāsālāti iminā ra-kārassa la-kāraṃ katvā ‘‘mahāsālā’’ti vuttanti dasseti yathā ‘‘puratthiyoti pulatthiyo’’ti. Mahāsārappattāti mahantaṃ vibhavasāraṃ pattā. Koṭisataṃ dhanaṃ, ayameva vā pāṭho. ‘‘Kumbhaṃ nāma dasa ambaṇānī’’ti vadanti. Issarāti vibhavissariyena issarā. Suvaṇṇarajatabhājanādīnanti ādi-saddena vatthaseyyāvasathādiṃ saṅgaṇhāti. Asādhāraṇadhanānaṃ nidhānagatattā ‘‘anidhānagatassā’’ti vuttaṃ. Tuṭṭhikaraṇassāti pāsādasivikādisukhasādhanassa.
ಆರಕಾ ಕಿಲೇಸೇಹೀತಿ ನಿರುತ್ತಿನಯೇನ ಸದ್ದಸಿದ್ಧಿಮಾಹ। ಆರಕಾತಿ ಚ ಸಬ್ಬಸೋ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನತ್ತಾ ತೇಹಿ ದೂರೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ರಾಗಾದೀನಂ ಹತತ್ತಾ, ಪಾಪಕರಣೇ ರಹಾಭಾವತೋ, ಅನುತ್ತರದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯತಾದಿಪಚ್ಚಯಾ ಚ ಅರಹಂ। ಕಾಮಞ್ಚಾಯಂ ಸಂಯುತ್ತವಣ್ಣನಾ, ಅಭಿಧಮ್ಮನಯೋ ಏವ ಪನ ನಿಪ್ಪರಿಯಾಯೋತಿ ಆಹ ‘‘ಚತ್ತಾರೋ ಆಸವಾ’’ತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸನ್ತಿ ಮಗ್ಗಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸಂ। ವುಟ್ಠಾತಿ ವುಟ್ಠವನ್ತೋ। ಚತೂಹಿ ಮಗ್ಗೇಹಿ ಕರಣೀಯನ್ತಿ ಪಚ್ಚೇಕಂ ಚತೂಹಿ ಮಗ್ಗೇಹಿ ಕತ್ತಬ್ಬಂ ಪರಿಞ್ಞಾಪಹಾನಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಭಾವನಾಭಿಸಮಯಂ। ಏವಂ ಗತಂ ಸೋಳಸವಿಧಂ ಹೋತಿ। ಓಸೀದಾಪನಟ್ಠೇನ ಭಾರಾ ವಿಯಾತಿ ಭಾರಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಭಾರಾ ಹವೇ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ’’ತಿಆದಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೩.೨೨)। ಅತ್ತಪಟಿಬದ್ಧತಾಯ ಅತ್ತನೋ ಅವಿಜಹನತೋ ಪರಮತ್ಥದೇಸನಾಯ ಚ ಪರಮತ್ಥೋ ಅರಹತ್ತಂ। ಕಾಮಞ್ಚಾಯಮತ್ಥೋ ಸಬ್ಬಸಮಿದ್ಧಿಸಸನ್ತತಿಪರಿಯಾಪನ್ನೋ ಅನವಜ್ಜಧಮ್ಮೋ ಸಮ್ಭವತಿ ಅಕುಪ್ಪಸಭಾವಾ, ಅಪರಿಹಾನಧಮ್ಮೇಸು ಪನ ಅಗ್ಗಭೂತೇ ಅರಹತ್ತೇ ಸಾತಿಸಯೋ, ನ ಇತರೇಸೂತಿ ‘‘ಅರಹತ್ತಸಙ್ಖಾತೋ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಓರಮ್ಭಾಗಿಯುದ್ಧಮ್ಭಾಗಿಯವಿಭಾಗಂ ದಸವಿಧಮ್ಪಿ ಭವೇಸು ಸಂಯೋಜನಂ ಕಿಲೇಸಕಮ್ಮವಿಪಾಕವಟ್ಟಪಚ್ಚಯೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಸ್ಸರಿತುಂ ಅಪ್ಪದಾನವಸೇನ ಬನ್ಧತೀತಿ ಭವಸಂಯೋಜನಂ। ಸತಿಪಿ ಹಿ ಅಞ್ಞೇಸಂ ತಪ್ಪಕ್ಖಿಯಭಾವೇನ ವಿನಾ ಸಂಯೋಜನಾನಿ ತೇಸಂ ತಪ್ಪಚ್ಚಯಭಾವೋ ಅತ್ಥಿ, ಭವನಿಯಾಮೋ ಓರಮ್ಭಾಗಿಯುದ್ಧಮ್ಭಾಗಿಯಸಙ್ಗಹಿತೋತಿ ತಂತಂಭವನಿಬ್ಬತ್ತಕಕಮ್ಮನಿಯಾಮೋ ಚ ಹೋತಿ, ನ ಚ ಉಪಚ್ಛಿನ್ನಸಂಯೋಜನಸ್ಸ ಕತಾನಿಪಿ ಕಮ್ಮಾನಿ ಭವಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇನ್ತೀತಿ ತೇಸಂಯೇವ ಸಂಯೋಜನಟ್ಠೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಸಮ್ಮಾ ಕಾರಣೇಹಿ ಜಾನಿತ್ವಾತಿ ಞಾಯೇನ ದುಕ್ಖಾದೀಸು ಸೋ ಯಥಾ ಜಾನಿತಬ್ಬೋ; ತಥಾ ಜಾನಿತ್ವಾ, ಪುಬ್ಬಕಾಲಕಿರಿಯಾವಿಮುತ್ತಾ ಹಿ ಅಪರಕಾಲಕಿರಿಯಾ ಚ ಯಥಾ ಸಮ್ಭವತಿ, ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಮಗ್ಗಪಞ್ಞಾಯಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
Ārakā kilesehīti niruttinayena saddasiddhimāha. Ārakāti ca sabbaso samucchinnattā tehi dūreti attho. Rāgādīnaṃ hatattā, pāpakaraṇe rahābhāvato, anuttaradakkhiṇeyyatādipaccayā ca arahaṃ. Kāmañcāyaṃ saṃyuttavaṇṇanā, abhidhammanayo eva pana nippariyāyoti āha ‘‘cattāro āsavā’’ti brahmacariyavāsanti maggabrahmacariyavāsaṃ. Vuṭṭhāti vuṭṭhavanto. Catūhi maggehi karaṇīyanti paccekaṃ catūhi maggehi kattabbaṃ pariññāpahānasacchikiriyabhāvanābhisamayaṃ. Evaṃ gataṃ soḷasavidhaṃ hoti. Osīdāpanaṭṭhena bhārā viyāti bhārā. Tenāha ‘‘bhārā have pañcakkhandhā’’tiādi (saṃ. ni. 3.22). Attapaṭibaddhatāya attano avijahanato paramatthadesanāya ca paramattho arahattaṃ. Kāmañcāyamattho sabbasamiddhisasantatipariyāpanno anavajjadhammo sambhavati akuppasabhāvā, aparihānadhammesu pana aggabhūte arahatte sātisayo, na itaresūti ‘‘arahattasaṅkhāto’’tiādi vuttaṃ. Orambhāgiyuddhambhāgiyavibhāgaṃ dasavidhampi bhavesu saṃyojanaṃ kilesakammavipākavaṭṭapaccayo hutvā nissarituṃ appadānavasena bandhatīti bhavasaṃyojanaṃ. Satipi hi aññesaṃ tappakkhiyabhāvena vinā saṃyojanāni tesaṃ tappaccayabhāvo atthi, bhavaniyāmo orambhāgiyuddhambhāgiyasaṅgahitoti taṃtaṃbhavanibbattakakammaniyāmo ca hoti, na ca upacchinnasaṃyojanassa katānipi kammāni bhavaṃ nibbattentīti tesaṃyeva saṃyojanaṭṭho daṭṭhabbo. Sammākāraṇehi jānitvāti ñāyena dukkhādīsu so yathā jānitabbo; tathā jānitvā, pubbakālakiriyāvimuttā hi aparakālakiriyā ca yathā sambhavati, taṃ dassetuṃ ‘‘maggapaññāyā’’tiādi vuttaṃ.
ಭಿಜ್ಜನಸಭಾವೋ ಖಣಾಯತ್ತತ್ತಾ। ನಿಕ್ಖಿಪಿತಬ್ಬಸಭಾವೋ ಮರಣಧಮ್ಮತ್ತಾ। ಅಯಂ ಕಾಯೋ ಉಸ್ಮಾಯುವಿಞ್ಞಾಣಾಪಗಮೋ ಛಡ್ಡನೀಯಧಮ್ಮೋ, ಯಸ್ಮಿಂ ಯಂ ಪತಿಟ್ಠಿತಂ, ತಂ ತಸ್ಸ ಸನ್ತಾನಗತವಿಪ್ಪಯುತ್ತನ್ತಿ ಕತ್ವಾ ವತ್ತಬ್ಬತಂ ಅರಹತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ಹಿ ಅಜೀರಣಧಮ್ಮೋಪಿ ಅತ್ಥೀ’’ತಿಆದಿ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಬ್ಯಾಮಮತ್ತೇ ಕಳೇವರೇ ಸಸಞ್ಞಿಮ್ಹಿ ಸಮನಕೇ ಲೋಕಞ್ಚ ಪಞ್ಞಪೇಮಿ ಲೋಕಸಮುದಯಞ್ಚ ಲೋಕನಿರೋಧಞ್ಚಾ’’ತಿಆದಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೧೦೭; ಅ॰ ನಿ॰ ೪.೪೫)। ಅಸ್ಸ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ, ‘‘ಜೀರಣಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ ಯಥಾವುತ್ತಂ ಅಜೀರಣಧಮ್ಮಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಜೀರಣಧಮ್ಮಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ತೇಸಂಪಾಯಂ ಕಾಯೋ ಭೇದನಧಮ್ಮೋ’’ತಿ ಏವಮಾಹ। ಜರಂ ಪತ್ತಸ್ಸೇವ ಹಿಸ್ಸ ಭೇದನನಿಕ್ಖಿಪಿತಬ್ಬತಾನಿಯತೇ ಅತ್ಥೇ ಸುತ್ತದೇಸನಾ ಪವತ್ತಾ। ಅತ್ಥಸ್ಸ ಉಪ್ಪತ್ತಿ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿ, ಸಾ ಏತಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಕೋ। ಕಿರ-ಸದ್ದೋ ಅನುಸ್ಸವತ್ಥೋ, ತೇನ ಅನುಸ್ಸವಾಗತೋಯಮತ್ಥೋ, ನ ಅಟ್ಠಕಥಾಗತೋತಿ ದೀಪೇತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ವದನ್ತೀ’’ತಿ। ಯೇನಾಯಂ ಅತ್ಥೋ ಹೇತುನಾ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಕೋ, ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಸಿವಿಕಸಾಲಾಯಂ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಕಥಿತ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ’’ತಿ ನಿದಾನವಚನೇನ ಯಥಾ ನ ವಿರುಜ್ಝತಿ, ತಥಾ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ನನು ಇಮಸ್ಸ ಸುತ್ತಸ್ಸ ಪುಚ್ಛಾವಸಿಕೋ ನಿಕ್ಖೇಪೋತಿ? ಸಚ್ಚಮೇತಂ, ಸುತ್ತೇಕದೇಸಂ ಪನ ಸನ್ಧಾಯ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಕತಾವಚನಂ। ಕೇಚಿ ಪನ ‘‘ಯಾನಂ ಆರುಹಿತ್ವಾ ರಾಜಾ ಆಗತೋ, ರಞ್ಞೋ ಆರೋಹನೀಯರಥಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ವುತ್ತ’’ನ್ತಿಪಿ ವದನ್ತಿ।
Bhijjanasabhāvo khaṇāyattattā. Nikkhipitabbasabhāvo maraṇadhammattā. Ayaṃ kāyo usmāyuviññāṇāpagamo chaḍḍanīyadhammo, yasmiṃ yaṃ patiṭṭhitaṃ, taṃ tassa santānagatavippayuttanti katvā vattabbataṃ arahatīti āha ‘‘khīṇāsavassa hi ajīraṇadhammopi atthī’’tiādi. Tenāha bhagavā ‘‘imasmiṃyeva byāmamatte kaḷevare sasaññimhi samanake lokañca paññapemi lokasamudayañca lokanirodhañcā’’tiādi (saṃ. ni. 1.107; a. ni. 4.45). Assa khīṇāsavassa, ‘‘jīraṇadhamma’’nti yathāvuttaṃ ajīraṇadhammaṃ ṭhapetvā jīraṇadhammaṃ dassento ‘‘tesaṃpāyaṃ kāyo bhedanadhammo’’ti evamāha. Jaraṃ pattasseva hissa bhedananikkhipitabbatāniyate atthe suttadesanā pavattā. Atthassa uppatti aṭṭhuppatti, sā etassa atthīti aṭṭhuppattiko. Kira-saddo anussavattho, tena anussavāgatoyamattho, na aṭṭhakathāgatoti dīpeti. Tenāha ‘‘vadantī’’ti. Yenāyaṃ attho hetunā aṭṭhuppattiko, taṃ dassetuṃ ‘‘sivikasālāyaṃ nisīditvā kathita’’nti vuttaṃ. ‘‘Viharati jetavane’’ti nidānavacanena yathā na virujjhati, tathā veditabbaṃ. Nanu imassa suttassa pucchāvasiko nikkhepoti? Saccametaṃ, suttekadesaṃ pana sandhāya aṭṭhuppattikatāvacanaṃ. Keci pana ‘‘yānaṃ āruhitvā rājā āgato, rañño ārohanīyarathaṃ dassetvā vutta’’ntipi vadanti.
ಸರೀರೇ ಫೇಣಪಿಣ್ಡಸಮೇ ಕಿಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ? ಸಬ್ಭಿ ಸದ್ಧಿನ್ತಿ ಸಾಧೂಹಿ ಸಹ ಪವೇದಯನ್ತಿ। ನ ಹಿ ಕದಾಚಿ ಸಾಧೂನಂ ಸಾಧೂಹಿ ಸಹ ಕತ್ತಬ್ಬಾ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸೀದನಸಭಾವಾನಂ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಭಿಜ್ಜನಪ್ಪತ್ತತ್ತಾ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಸಬ್ಭೀತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಪುರಿಮಪದಸ್ಸಾತಿ ‘‘ಸತಞ್ಚ ಧಮ್ಮೋ ನ ಜರಂ ಉಪೇತೀ’’ತಿ ಪದಸ್ಸ। ಕಾರಣಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಬ್ಯತಿರೇಕವಸೇನ। ಸತಂ ಧಮ್ಮೋ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಕಿಲೇಸೇಹಿ ಸಂಸೀದನಭಿಜ್ಜನಸಭಾವೋ ನ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ಆಗಮ್ಮ ಜರಂ ನ ಉಪೇತಿ। ಕಿಲೇಸಾ ಪನ ತನ್ನಿಮಿತ್ತಕಾ, ಏವಮಯಂ ವುತ್ತಕಾರಣತೋ ಜರಂ ನ ಉಪೇತೀತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಇದ’’ನ್ತಿಆದಿ। ಸುನ್ದರಾಧಿವಚನಂ ವಾ ಏತಂ ‘‘ಸಬ್ಭೀ’’ತಿ ಪದಂ ಅಪಾಪತಾದೀಪನತೋ, ಸಬ್ಭಿಧಮ್ಮಭೂತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ವಿರಾಗೋ ತೇಸಂ ಅಗ್ಗಮಕ್ಖಾಯತಿ (ಇತಿವು॰ ೯೦; ಅ॰ ನಿ॰ ೪.೩೪), ನ ತೇನ ಧಮ್ಮೇನ ಸಮತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚೀ’’ತಿ (ಖು॰ ಪಾ॰ ೬.೪; ಸು॰ ನಿ॰ ೨೨೭) ಚ।
Sarīre pheṇapiṇḍasame kiṃ vattabbaṃ? Sabbhi saddhinti sādhūhi saha pavedayanti. Na hi kadāci sādhūnaṃ sādhūhi saha kattabbā honti, tasmā sīdanasabhāvānaṃ kilesānaṃ bhijjanappattattā nibbānaṃ sabbhīti vuccati. Purimapadassāti ‘‘satañca dhammo na jaraṃ upetī’’ti padassa. Kāraṇaṃ dassento byatirekavasena. Sataṃ dhammo nibbānaṃ kilesehi saṃsīdanabhijjanasabhāvo na hoti, tasmā taṃ āgamma jaraṃ na upeti. Kilesā pana tannimittakā, evamayaṃ vuttakāraṇato jaraṃ na upetīti. Tenāha ‘‘ida’’ntiādi. Sundarādhivacanaṃ vā etaṃ ‘‘sabbhī’’ti padaṃ apāpatādīpanato, sabbhidhammabhūtanti attho. Tenāha ‘‘virāgo tesaṃ aggamakkhāyati (itivu. 90; a. ni. 4.34), na tena dhammena samatthi kiñcī’’ti (khu. pā. 6.4; su. ni. 227) ca.
ಜರಾಮರಣಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Jarāmaraṇasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೩. ಜರಾಮರಣಸುತ್ತಂ • 3. Jarāmaraṇasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೩. ಜರಾಮರಣಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 3. Jarāmaraṇasuttavaṇṇanā
