| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
೩. ಜಟಾಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
3. Jaṭāsuttavaṇṇanā
೨೩. ಯೇನ ಅತ್ಥೇನ ತಣ್ಹಾ ‘‘ಜಟಾ’’ತಿ ವುತ್ತಾ, ತಮೇವತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಜಾಲಿನಿಯಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಸಾ ಹಿ ಅಟ್ಠಸತತಣ್ಹಾವಿಚರಿತಪಭೇದಾ ಅತ್ತನೋ ಅವಯವಭೂತಾ ಏವ ಜಾಲಾ ಏತಿಸ್ಸಾ ಅತ್ಥೀತಿ ಜಾಲಿನೀತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಇದಾನಿಸ್ಸಾ ಜಟಾಕಾರೇನ ಪವತ್ತಿಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಸಾ ಹೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ರೂಪಾದೀಸು ಆರಮ್ಮಣೇಸೂತಿ ತಸ್ಸಾ ಪವತ್ತಿಟ್ಠಾನಮಾಹ ರೂಪಾದಿಛಳಾರಮ್ಮಣವಿನಿಮುತ್ತಸ್ಸ ತಣ್ಹಾವಿಸಯಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ। ಹೇಟ್ಠುಪರಿಯವಸೇನಾತಿ ಕದಾಚಿ ರೂಪಾರಮ್ಮಣೇ ಕದಾಚಿ ಯಾವ ಧಮ್ಮಾರಮ್ಮಣಾ, ಕದಾಚಿ ಧಮ್ಮಾರಮ್ಮಣೇ ಕದಾಚಿ ಯಾವ ರೂಪಾರಮ್ಮಣಾತಿ ಏವಂ ಹೇಟ್ಠಾ ಚ ಉಪರಿ ಚ ಪವತ್ತಿವಸೇನ। ದೇಸನಾಕ್ಕಮೇನ ಚೇತ್ಥ ಹೇಟ್ಠುಪರಿಯತಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ, ಕಾಮರಾಗಾದಿವಸೇನಪಿ ಅಯಮತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಖಣಿಕಭಾವತೋ ಅಪರಾಪರುಪ್ಪತ್ತಿ ಏತ್ಥ ಸಂಸಿಬ್ಬನನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಪುನಪ್ಪುನಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜನತೋ ಸಂಸಿಬ್ಬನಟ್ಠೇನಾ’’ತಿ। ಇದಂ ಯೇನ ಸಮ್ಬನ್ಧೇನ ಜಟಾ ವಿಯಾತಿ ಜಟಾತಿ ಜಟಾತಣ್ಹಾನಂ ಉಪಮೂಪಮೇಯ್ಯತಾ, ತಂದಸ್ಸನಂ। ಅಯಞ್ಹೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ – ಯಥಾ ಜಾಲಿನೀ ವೇಳುಗುಮ್ಬಸ್ಸ ಸಾಖಾ, ತಾಸಂ ಸಞ್ಚಯಾದಯೋ ಚ ಅತ್ತನೋ ಅವಯವೇಹಿ ಸಂಸಿಬ್ಬಿತಾ ವಿನದ್ಧಾ ‘‘ಜಟಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ಏವಂ ತಣ್ಹಾಪಿ ಸಂಸಿಬ್ಬನಸಭಾವೇನಾತಿ।
23. Yena atthena taṇhā ‘‘jaṭā’’ti vuttā, tamevatthaṃ dassetuṃ ‘‘jāliniyā’’ti vuttaṃ. Sā hi aṭṭhasatataṇhāvicaritapabhedā attano avayavabhūtā eva jālā etissā atthīti jālinīti vuccati. Idānissā jaṭākārena pavattiṃ dassetuṃ ‘‘sā hī’’tiādi vuttaṃ. Tattha rūpādīsu ārammaṇesūti tassā pavattiṭṭhānamāha rūpādichaḷārammaṇavinimuttassa taṇhāvisayassa abhāvato. Heṭṭhupariyavasenāti kadāci rūpārammaṇe kadāci yāva dhammārammaṇā, kadāci dhammārammaṇe kadāci yāva rūpārammaṇāti evaṃ heṭṭhā ca upari ca pavattivasena. Desanākkamena cettha heṭṭhupariyatā veditabbā, kāmarāgādivasenapi ayamattho veditabbo. Saṅkhārānaṃ khaṇikabhāvato aparāparuppatti ettha saṃsibbananti āha ‘‘punappunaṃ uppajjanato saṃsibbanaṭṭhenā’’ti. Idaṃ yena sambandhena jaṭā viyāti jaṭāti jaṭātaṇhānaṃ upamūpameyyatā, taṃdassanaṃ. Ayañhettha attho – yathā jālinī veḷugumbassa sākhā, tāsaṃ sañcayādayo ca attano avayavehi saṃsibbitā vinaddhā ‘‘jaṭā’’ti vuccanti, evaṃ taṇhāpi saṃsibbanasabhāvenāti.
ಇಮೇ ಸತ್ತಾ ‘‘ಮಮ ಇದ’’ನ್ತಿ ಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ ಅತ್ತನಿಬ್ಬಿಸೇಸಂ ಮಞ್ಞಮಾನಾ ಅಬ್ಭನ್ತರಿಮಂ ಕರೋನ್ತಿ। ಅಬ್ಭನ್ತರಟ್ಠೋ ಚ ಅನ್ತೋ-ಸದ್ದೋತಿ ಸಕಪರಿಕ್ಖಾರೇಸು ಉಪ್ಪಜ್ಜನಮಾನಾಪಿ ತಣ್ಹಾ ‘‘ಅನ್ತೋಜಟಾ’’ತಿ ವುತ್ತಾ। ಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸ ಪತ್ತಾದಿ, ಗಹಟ್ಠಸ್ಸ ಹತ್ಥಿಆದಿ ಸಕಪರಿಕ್ಖಾರೋ। ಅತ್ತಾತಿ ಭವತಿ ಏತ್ಥ ಅಭಿಮಾನೋತಿ ಅತ್ತಭಾವೋ, ಉಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಪಞ್ಚಕಂ। ಸರೀರನ್ತಿ ಕೇಚಿ। ‘‘ಮಮ ಅತ್ತಭಾವೋ ಸುನ್ದರೋ, ಅಸುಕಸ್ಸ ವಿಯ ಮಮ ಅತ್ತಭಾವೋ ಭವೇಯ್ಯಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಸಕಅತ್ತಭಾವಾದೀಸು ತಣ್ಹಾಯ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಾಕಾರೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಅತ್ತನೋ ಚಕ್ಖಾದೀನಿ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಾಯತನಾನಿ, ಅತ್ತನೋ ಚ ಪರೇಸಞ್ಚ ರೂಪಾದೀನಿ ಬಾಹಿರಾಯತನಾನಿ, ಪರೇಸಂ ಸಬ್ಬಾನಿ ವಾ। ಸಪರಸನ್ತತಿಪರಿಯಾಪನ್ನಾನಿ ವಾ ಚಕ್ಖಾದೀನಿ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಾಯತನಾನಿ, ತಥಾ ರೂಪಾದೀನಿ ಬಾಹಿರಾಯತನಾನಿ। ಪರಿತ್ತಮಹಗ್ಗತಭವೇಸು ಪವತ್ತಿಯಾಪಿ ತಣ್ಹಾಯ ಅನ್ತೋಜಟಾಬಹಿಜಟಾಭಾವೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಕಾಮಭವೋ ಹಿ ಕಸ್ಸಚಿಪಿ ಕಿಲೇಸಸ್ಸ ಅವಿಕ್ಖಮ್ಭಿತತ್ತಾ ಕತ್ಥಚಿಪಿ ಅವಿಮುತ್ತೋ ಅಜ್ಝತ್ತಗ್ಗಹಣಸ್ಸ ವಿಸೇಸಪಚ್ಚಯೋತಿ ‘‘ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಅನ್ತೋ’’ತಿ ಚ ವುಚ್ಚತಿ, ತಬ್ಬಿಪರಿಯಾಯತೋ ರೂಪಾರೂಪಭವೋ ‘‘ಬಹಿದ್ಧಾ ಬಹೀ’’ತಿ ಚ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ – ‘‘ಅಜ್ಝತ್ತಸಂಯೋಜನೋ ಪುಗ್ಗಲೋ, ಬಹಿದ್ಧಾಸಂಯೋಜನೋ ಪುಗ್ಗಲೋ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೨.೩೭)।
Ime sattā ‘‘mama ida’’nti pariggahitaṃ attanibbisesaṃ maññamānā abbhantarimaṃ karonti. Abbhantaraṭṭho ca anto-saddoti sakaparikkhāresu uppajjanamānāpi taṇhā ‘‘antojaṭā’’ti vuttā. Pabbajitassa pattādi, gahaṭṭhassa hatthiādi sakaparikkhāro. Attāti bhavati ettha abhimānoti attabhāvo, upādānakkhandhapañcakaṃ. Sarīranti keci. ‘‘Mama attabhāvo sundaro, asukassa viya mama attabhāvo bhaveyyā’’tiādinā sakaattabhāvādīsu taṇhāya uppajjanākāro veditabbo. Attano cakkhādīni ajjhattikāyatanāni, attano ca paresañca rūpādīni bāhirāyatanāni, paresaṃ sabbāni vā. Saparasantatipariyāpannāni vā cakkhādīni ajjhattikāyatanāni, tathā rūpādīni bāhirāyatanāni. Parittamahaggatabhavesu pavattiyāpi taṇhāya antojaṭābahijaṭābhāvo veditabbo. Kāmabhavo hi kassacipi kilesassa avikkhambhitattā katthacipi avimutto ajjhattaggahaṇassa visesapaccayoti ‘‘ajjhattaṃ anto’’ti ca vuccati, tabbipariyāyato rūpārūpabhavo ‘‘bahiddhā bahī’’ti ca. Tenāha bhagavā – ‘‘ajjhattasaṃyojano puggalo, bahiddhāsaṃyojano puggalo’’ti (a. ni. 2.37).
ವಿಸಯಭೇದೇನ ಪವತ್ತಿಆಕಾರಭೇದೇನ ಅನೇಕಭೇದಭಿನ್ನಮ್ಪಿ ತಣ್ಹಂ ಜಟಾಭಾವಸಾಮಞ್ಞೇನ ಏಕನ್ತಿ ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ತಾಯ ಏವಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾಯ ಜಟಾಯಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಸಾ ಪನ ಪಜಾತಿ ವುತ್ತಸತ್ತಸನ್ತಾನಪರಿಯಾಪನ್ನಾ ಏವ ಹುತ್ವಾ ಪುನಪ್ಪುನಂ ತಂ ಜಟೇನ್ತೀ ವಿನನ್ಧನ್ತೀ ಪವತ್ತತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಜಟಾಯ ಜಟಿತಾ ಪಜಾ’’ತಿ। ತಥಾ ಹಿ ಪರಮತ್ಥತೋ ಯದಿಪಿ ಅವಯವಬ್ಯತಿರೇಕೇನ ಸಮುದಾಯೋ ನತ್ಥಿ, ಏಕದೇಸೋ ಪನ ಸಮುದಾಯೋ ನಾಮ ನ ಹೋತೀತಿ ಅವಯವತೋ ಸಮುದಾಯಂ ಭಿನ್ನಂ ಕತ್ವಾ ಉಪಮೂಪಮೇಯ್ಯಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಯಥಾ ನಾಮ ವೇಳುಜಟಾದೀಹಿ…ಪೇ॰… ಸಂಸಿಬ್ಬಿತಾ’’ತಿ ಆಹ। ಇಮಂ ಜಟನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತೀಸು ಧಾತೂಸು ಏಕಮ್ಪಿ ಅಸೇಸೇತ್ವಾ ಸಂಸಿಬ್ಬನೇನ ತೇಧಾತುಕಂ ಜಟೇತ್ವಾ ಠಿತಂ। ತೇನಸ್ಸಾ ಮಹಾವಿಸಯತಂ ವಿಜಟನಸ್ಸ ಚ ಸುದುಕ್ಕರಭಾವಮಾಹ। ವಿಜಟೇತುಂ ಕೋ ಸಮತ್ಥೋತಿ ಇಮಿನಾ ‘‘ವಿಜಟಯೇ’’ತಿ ಪದಂ ಸತ್ತಿಅತ್ಥಂ, ನ ವಿಧಿಅತ್ಥನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
Visayabhedena pavattiākārabhedena anekabhedabhinnampi taṇhaṃ jaṭābhāvasāmaññena ekanti gahetvā ‘‘tāya evaṃ uppajjamānāya jaṭāyā’’ti vuttaṃ. Sā pana pajāti vuttasattasantānapariyāpannā eva hutvā punappunaṃ taṃ jaṭentī vinandhantī pavattatīti āha ‘‘jaṭāya jaṭitā pajā’’ti. Tathā hi paramatthato yadipi avayavabyatirekena samudāyo natthi, ekadeso pana samudāyo nāma na hotīti avayavato samudāyaṃ bhinnaṃ katvā upamūpameyyaṃ dassento ‘‘yathā nāma veḷujaṭādīhi…pe… saṃsibbitā’’ti āha. Imaṃ jaṭanti sambandho. Tīsu dhātūsu ekampi asesetvā saṃsibbanena tedhātukaṃ jaṭetvā ṭhitaṃ. Tenassā mahāvisayataṃ vijaṭanassa ca sudukkarabhāvamāha. Vijaṭetuṃ ko samatthoti iminā ‘‘vijaṭaye’’ti padaṃ sattiatthaṃ, na vidhiatthanti dasseti.
ಏವಂ ‘‘ಅನ್ತೋಜಟಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಪುಟ್ಠೋ ಅಥಸ್ಸ ಭಗವಾ ತಮತ್ಥಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇನ್ತೋ ‘‘ಸೀಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಯಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಏತ್ಥ ಸೀಲೇತಿ ಕುಸಲಸೀಲೇ। ತಂ ಪನ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಾದಿಭೇದೇಸು ಪರಿಸುದ್ಧಮೇವ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಚತುಪಾರಿಸುದ್ಧಿಸೀಲೇ’’ತಿ।
Evaṃ ‘‘antojaṭā’’tiādinā puṭṭho athassa bhagavā tamatthaṃ vissajjento ‘‘sīle patiṭṭhāyā’’tiādimāha. Ettha sīleti kusalasīle. Taṃ pana pātimokkhasaṃvarādibhedesu parisuddhameva icchitabbanti āha ‘‘catupārisuddhisīle’’ti.
ನರತಿ ನೇತೀತಿ ನರೋ, ಪುರಿಸೋ। ಕಾಮಂ ಇತ್ಥೀಪಿ ತಣ್ಹಾಜಟಾವಿಜಟನೇ ಸಮತ್ಥಾ ಅತ್ಥಿ, ಪಧಾನಮೇವ ಪನ ಸತ್ತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ನರೋ’’ತಿ ಆಹ ಯಥಾ ‘‘ಸತ್ಥಾ ದೇವಮನುಸ್ಸಾನ’’ನ್ತಿ, ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ ಅವಿಭಾಗೇನ ಪುಗ್ಗಲಪರಿಯಾಯೋ ಅಯನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ನರೋತಿ ಸತ್ತೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ವಿಪಾಕಭೂತಾಯ ಸಹ ಪಞ್ಞಾಯ ಭವತೀತಿ ಸಪಞ್ಞೋ। ತಾಯ ಹಿ ಆದಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸನ್ತಾನವಸೇನ ಬಹುಲಂ ಪವತ್ತಮಾನಾಯ ಅಯಂ ಸತ್ತೋ ಸವಿಸೇಸಂ ಸಪಞ್ಞೋತಿ ವತ್ತಬ್ಬತಂ ಅರಹತಿ। ವಿಪಾಕಪಞ್ಞಾಪಿ ಹಿ ಸನ್ತಾನವಿಸೇಸೇನ ಭಾವನಾಪಞ್ಞುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಉಪನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತಿ ಅಹೇತುಕದ್ವಿಹೇತುಕಾನಂ ತದಭಾವತೋ। ಕಮ್ಮಜತಿಹೇತುಕಪಟಿಸನ್ಧಿಪಞ್ಞಾಯಾತಿ ಕಮ್ಮಜಾಯ ತಿಹೇತುಕಪಟಿಸನ್ಧಿಯಂ ಪಞ್ಞಾಯಾತಿ ಏವಂ ತಿಹೇತುಕಸದ್ದೋ ಪಟಿಸನ್ಧಿಸದ್ದೇನ ಸಮ್ಬನ್ಧಿತಬ್ಬೋ, ನ ಪಞ್ಞಾಸದ್ದೇನ। ನ ಹಿ ಪಞ್ಞಾ ತಿಹೇತುಕಾ ಅತ್ಥಿ। ಪಟಿಸನ್ಧಿತೋ ಪಭುತಿ ಪವತ್ತಮಾನಾ ಪಞ್ಞಾ ‘‘ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಂ ಪಞ್ಞಾ’’ತಿ ವುತ್ತಾ ತಂಮೂಲಕತ್ತಾ, ನ ಪಟಿಸನ್ಧಿಕ್ಖಣೇ ಪವತ್ತಾ ಏವ।
Narati netīti naro, puriso. Kāmaṃ itthīpi taṇhājaṭāvijaṭane samatthā atthi, padhānameva pana sattaṃ dassento ‘‘naro’’ti āha yathā ‘‘satthā devamanussāna’’nti, aṭṭhakathāyaṃ pana avibhāgena puggalapariyāyo ayanti dassetuṃ ‘‘naroti satto’’ti vuttaṃ. Vipākabhūtāya saha paññāya bhavatīti sapañño. Tāya hi ādito paṭṭhāya santānavasena bahulaṃ pavattamānāya ayaṃ satto savisesaṃ sapaññoti vattabbataṃ arahati. Vipākapaññāpi hi santānavisesena bhāvanāpaññuppattiyā upanissayapaccayo hoti ahetukadvihetukānaṃ tadabhāvato. Kammajatihetukapaṭisandhipaññāyāti kammajāya tihetukapaṭisandhiyaṃ paññāyāti evaṃ tihetukasaddo paṭisandhisaddena sambandhitabbo, na paññāsaddena. Na hi paññā tihetukā atthi. Paṭisandhito pabhuti pavattamānā paññā ‘‘paṭisandhiyaṃ paññā’’ti vuttā taṃmūlakattā, na paṭisandhikkhaṇe pavattā eva.
ಚಿನ್ತೇತಿ ಆರಮ್ಮಣಂ ಉಪನಿಜ್ಝಾಯತೀತಿ ಚಿತ್ತಂ, ಸಮಾಧಿ। ಸೋ ಹಿ ಸಾತಿಸಯಂ ಉಪನಿಜ್ಝಾನಕಿಚ್ಚೋ। ನ ಹಿ ವಿತಕ್ಕಾದಯೋ ವಿನಾ ಸಮಾಧಿನಾ ತಮತ್ಥಂ ಸಾಧೇನ್ತಿ, ಸಮಾಧಿ ಪನ ತೇಹಿ ವಿನಾಪಿ ಸಾಧೇತೀತಿ। ಪಗುಣಬಲವಭಾವಾಪಾದನೇನ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ, ಅತ್ತಸನ್ತಾನಂ ಚಿನೋತೀತಿಪಿ ಚಿತ್ತಂ, ಸಮಾಧಿ। ಪಠಮಜ್ಝಾನಾದಿವಸೇನ ಚಿತ್ತವಿಚಿತ್ತತಾಯ ಇದ್ಧಿವಿಧಾದಿಚಿತ್ತಕರಣೇನ ಚ ಸಮಾಧಿ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ವಿನಾಪಿ ಪರೋಪದೇಸೇನಸ್ಸ ಚಿತ್ತಪರಿಯಾಯೋ ಲಬ್ಭತೇವ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ ಚಿತ್ತ-ಸದ್ದೋ ವಿಞ್ಞಾಣೇ ನಿರುಳ್ಹೋತಿ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಚಿತ್ತಸೀಸೇನ ಹೇತ್ಥ ಅಟ್ಠ ಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ಕಥಿತಾ’’ತಿ। ಯಥಾಸಭಾವಂ ಪಕಾರೇಹಿ ಜಾನಾತೀತಿ ಪಞ್ಞಾ। ಸಾ ಯದಿಪಿ ಕುಸಲಾದಿಭೇದತೋ ಬಹುವಿಧಾ, ‘‘ಭಾವಯ’’ನ್ತಿ ಪನ ವಚನತೋ ಭಾವೇತಬ್ಬಾ ಇಧಾಧಿಪ್ಪೇತಾತಿ ತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಪಞ್ಞಾನಾಮೇನ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಕಥಿತಾ’’ತಿ। ಯದಿಪಿ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಪಹಾನಂ ಆತಾಪನಂ, ತಂ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಆದೀನಮ್ಪಿ ಅತ್ಥೇವ, ಆತಪ್ಪಸದ್ದೋ ವಿಯ ಪನ ಆತಾಪ-ಸದ್ದೋ ವೀರಿಯೇ ಏವ ನಿರುಳ್ಹೋತಿ ಆಹ ‘‘ಆತಾಪೀತಿ ವೀರಿಯವಾ’’ತಿ। ಯಥಾ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ತಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ಪರಿತೋ ಹರೀಯತಿ ಪವತ್ತೀಯತಿ, ಏವಂ ಸಾಪಿ ತದತ್ಥಂ ಯೋಗಿನಾತಿ ಆಹ ‘‘ಪಾರಿಹಾರಿಯಪಞ್ಞಾ’’ತಿ। ಅಭಿಕ್ಕಮಾದೀನಿ ಸಬ್ಬಕಿಚ್ಚಾನಿ ಸಾತ್ಥಕಸಮ್ಪಜಞ್ಞಾದಿವಸೇನ ಪರಿಚ್ಛಿಜ್ಜ ನೇತೀತಿ ಸಬ್ಬಕಿಚ್ಚಪರಿಣಾಯಿಕಾ।
Cinteti ārammaṇaṃ upanijjhāyatīti cittaṃ, samādhi. So hi sātisayaṃ upanijjhānakicco. Na hi vitakkādayo vinā samādhinā tamatthaṃ sādhenti, samādhi pana tehi vināpi sādhetīti. Paguṇabalavabhāvāpādanena paccayehi cittaṃ, attasantānaṃ cinotītipi cittaṃ, samādhi. Paṭhamajjhānādivasena cittavicittatāya iddhividhādicittakaraṇena ca samādhi cittanti vināpi paropadesenassa cittapariyāyo labbhateva. Aṭṭhakathāyaṃ pana citta-saddo viññāṇe niruḷhoti katvā vuttaṃ ‘‘cittasīsena hettha aṭṭha samāpattiyo kathitā’’ti. Yathāsabhāvaṃ pakārehi jānātīti paññā. Sā yadipi kusalādibhedato bahuvidhā, ‘‘bhāvaya’’nti pana vacanato bhāvetabbā idhādhippetāti taṃ dassento ‘‘paññānāmena vipassanā kathitā’’ti. Yadipi kilesānaṃ pahānaṃ ātāpanaṃ, taṃ sammādiṭṭhiādīnampi attheva, ātappasaddo viya pana ātāpa-saddo vīriye eva niruḷhoti āha ‘‘ātāpīti vīriyavā’’ti. Yathā kammaṭṭhānaṃ tāya paññāya parito harīyati pavattīyati, evaṃ sāpi tadatthaṃ yogināti āha ‘‘pārihāriyapaññā’’ti. Abhikkamādīni sabbakiccāni sātthakasampajaññādivasena paricchijja netīti sabbakiccapariṇāyikā.
ಯಸ್ಮಾ ಪುಗ್ಗಲಾಧಿಟ್ಠಾನೇನ ಗಾಥಾ ಭಾಸಿತಾ, ತಸ್ಮಾ ಪುಗ್ಗಲಾಧಿಟ್ಠಾನಮೇವ ಉಪಮಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಯಥಾ ನಾಮ ಪುರಿಸೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಸುನಿಸಿತನ್ತಿ ಸುಟ್ಠು ನಿಸಿತಂ, ಅತಿವಿಯ ತಿಖಿಣನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸತ್ಥಸ್ಸ ನಿಸಿತತರಭಾವಕರಣಂ ನಿಸಾನಸಿಲಾಯಂ, ಬಾಹುಬಲೇನ ಚಸ್ಸ ಉಕ್ಖಿಪನನ್ತಿ ಉಭಯಮ್ಪೇತಂ ಅತ್ಥಾಪನ್ನಂ ಕತ್ವಾ ಉಪಮಾ ವುತ್ತಾತಿ ತದುಭಯಂ ಉಪಮೇಯ್ಯಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಸಮಾಧಿಸಿಲಾಯಂ ಸುನಿಸಿತಂ…ಪೇ॰… ಪಞ್ಞಾಹತ್ಥೇನ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ’’ತಿ ಆಹ। ಸಮಾಧಿಗುಣೇನ ಹಿ ಪಞ್ಞಾಯ ತಿಕ್ಖಭಾವೋ। ಯಥಾಹ ‘‘ಸಮಾಹಿತೋ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತೀ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೩.೫; ೪.೯೯; ೫.೧೦೭೧)। ವೀರಿಯಞ್ಚಸ್ಸಾ ಉಪತ್ಥಮ್ಭಕಂ ಪಗ್ಗಣ್ಹನತೋ। ವಿಜಟೇಯ್ಯಾತಿ ವಿಜಟೇತುಂ ಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯ। ವುಟ್ಠಾನಗಾಮಿನಿವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಹಿ ವತ್ತಮಾನಾಯ ಯೋಗಾವಚರೋ ತಣ್ಹಾಜಟಂ ವಿಜಟೇತುಂ ಸಮತ್ಥೋ ನಾಮ। ವಿಜಟನಞ್ಚೇತ್ಥ ಸಮುಚ್ಛೇದವಸೇನ ಪಹಾನನ್ತಿ ಆಹ – ‘‘ಸಞ್ಛಿನ್ದೇಯ್ಯ ಸಮ್ಪದಾಲೇಯ್ಯಾ’’ತಿ।
Yasmā puggalādhiṭṭhānena gāthā bhāsitā, tasmā puggalādhiṭṭhānameva upamaṃ dassento ‘‘yathā nāma puriso’’tiādimāha. Tattha sunisitanti suṭṭhu nisitaṃ, ativiya tikhiṇanti attho. Satthassa nisitatarabhāvakaraṇaṃ nisānasilāyaṃ, bāhubalena cassa ukkhipananti ubhayampetaṃ atthāpannaṃ katvā upamā vuttāti tadubhayaṃ upameyyaṃ dassento ‘‘samādhisilāyaṃ sunisitaṃ…pe… paññāhatthena ukkhipitvā’’ti āha. Samādhiguṇena hi paññāya tikkhabhāvo. Yathāha ‘‘samāhito yathābhūtaṃ pajānātī’’ti (saṃ. ni. 3.5; 4.99; 5.1071). Vīriyañcassā upatthambhakaṃ paggaṇhanato. Vijaṭeyyāti vijaṭetuṃ sakkuṇeyya. Vuṭṭhānagāminivipassanāya hi vattamānāya yogāvacaro taṇhājaṭaṃ vijaṭetuṃ samattho nāma. Vijaṭanañcettha samucchedavasena pahānanti āha – ‘‘sañchindeyya sampadāleyyā’’ti.
ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ಪನೇಸ ವಿಜಟೇತಿ ನಾಮ, ಅಗ್ಗಫಲಕ್ಖಣೇ ಸಬ್ಬಸೋ ವಿಜಟಿತಜಟೋ ನಾಮ। ತೇನಾಹ ‘‘ಇದಾನೀ’’ತಿಆದಿ। ಯಸ್ಮಾ ಜಟಾಯ ವಿಜಟನಂ ಅರಿಯಮಗ್ಗೇನ, ತಞ್ಚ ಖೋ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಆಗಮ್ಮ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ ‘‘ಜಟಾಯ ವಿಜಟನೋಕಾಸ’’ನ್ತಿ। ಯತ್ಥ ಪನ ಸಾ ವಿಜಟೀಯತಿ, ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಯತ್ಥ ನಾಮಞ್ಚಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಪಟಿಘಂ ರೂಪಸಞ್ಞಾ ಚಾ’’ತಿ ಗಾಥಾಸುಖತ್ಥಂ ಸಾನುನಾಸಿಕಂ ಕತ್ವಾ ನಿದ್ದೇಸೋ, ‘‘ಪಟಿಘರೂಪಸಞ್ಞಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಪಟಿಘಸಞ್ಞಾವಸೇನ ಕಾಮಭವೋ ಗಹಿತೋ ಕಾಮಭವಪರಿಯಾಪನ್ನತ್ತಾ ತಾಯ। ಪಥವೀಕಸಿಣಾದಿರೂಪೇ ಸಞ್ಞಾ ರೂಪಸಞ್ಞಾ। ಉಭಯತ್ಥಾಪಿ ಸಞ್ಞಾಸೀಸೇನ ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಸ್ಸೇವ ಗಹಣಂ। ಭವಸಙ್ಖೇಪೇನಾತಿ ಭವಭಾವೇನ ಸಙ್ಖಿಪಿತಬ್ಬತಾಯ, ಭವಲಕ್ಖಣೇನ ಏಕಲಕ್ಖಣತ್ತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ರೂಪೇ ವಾ ವಿರಜ್ಜನವಸೇನ ಚ ವತ್ತುಂ ಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯಾ ಇಧ ರೂಪಸಞ್ಞಾತಿ ವುತ್ತಾ , ಏವಮ್ಪೇತ್ಥ ಅರೂಪಭವಸ್ಸ ಚ ಗಹಿತತಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ‘‘ನಾಮಞ್ಚ ರೂಪಞ್ಚಾ’’ತಿ ಅನವಸೇಸತೋ ನಾಮರೂಪಂ ಗಹಿತನ್ತಿ ಅರೂಪಭವ-ಅಸಞ್ಞಭವಾನಮ್ಪೇತ್ಥ ಗಹಣಂ ಸಿದ್ಧನ್ತಿ ಅಪರೇ। ಪರಿಯಾದಿಯನಟ್ಠಾನೇತಿ ಪರಿಯಾದಿಯನಕಾರಣೇ ಸಬ್ಬಸೋ ಖೇಪನನಿಮಿತ್ತೇ ನಿಬ್ಬಾನೇ। ತೇನಾಹ ‘‘ನಿಬ್ಬಾನಂ…ಪೇ॰… ದಸ್ಸಿತೋ ಹೋತೀ’’ತಿ।
Maggakkhaṇe panesa vijaṭeti nāma, aggaphalakkhaṇe sabbaso vijaṭitajaṭo nāma. Tenāha ‘‘idānī’’tiādi. Yasmā jaṭāya vijaṭanaṃ ariyamaggena, tañca kho nibbānaṃ āgamma, tasmā taṃ sandhāyāha ‘‘jaṭāya vijaṭanokāsa’’nti. Yattha pana sā vijaṭīyati, taṃ dassetuṃ ‘‘yattha nāmañcā’’tiādi vuttaṃ. ‘‘Paṭighaṃ rūpasaññā cā’’ti gāthāsukhatthaṃ sānunāsikaṃ katvā niddeso, ‘‘paṭigharūpasaññā’’ti vuttaṃ hoti. Paṭighasaññāvasena kāmabhavo gahito kāmabhavapariyāpannattā tāya. Pathavīkasiṇādirūpe saññā rūpasaññā. Ubhayatthāpi saññāsīsena cittuppādasseva gahaṇaṃ. Bhavasaṅkhepenāti bhavabhāvena saṅkhipitabbatāya, bhavalakkhaṇena ekalakkhaṇattāti attho. Rūpe vā virajjanavasena ca vattuṃ sakkuṇeyyā idha rūpasaññāti vuttā , evampettha arūpabhavassa ca gahitatā veditabbā. ‘‘Nāmañca rūpañcā’’ti anavasesato nāmarūpaṃ gahitanti arūpabhava-asaññabhavānampettha gahaṇaṃ siddhanti apare. Pariyādiyanaṭṭhāneti pariyādiyanakāraṇe sabbaso khepananimitte nibbāne. Tenāha ‘‘nibbānaṃ…pe… dassito hotī’’ti.
ಜಟಾಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Jaṭāsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೩. ಜಟಾಸುತ್ತಂ • 3. Jaṭāsuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೩. ಜಟಾಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 3. Jaṭāsuttavaṇṇanā
