Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya

    ૩. ઓપમ્મવગ્ગો

    3. Opammavaggo

    ૧. કકચૂપમસુત્તં

    1. Kakacūpamasuttaṃ

    ૨૨૨. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામે. તેન ખો પન સમયેન આયસ્મા મોળિયફગ્ગુનો ભિક્ખુનીહિ સદ્ધિં અતિવેલં સંસટ્ઠો વિહરતિ. એવં સંસટ્ઠો આયસ્મા મોળિયફગ્ગુનો ભિક્ખુનીહિ સદ્ધિં વિહરતિ – સચે કોચિ ભિક્ખુ આયસ્મતો મોળિયફગ્ગુનસ્સ સમ્મુખા તાસં ભિક્ખુનીનં અવણ્ણં ભાસતિ, તેનાયસ્મા મોળિયફગ્ગુનો કુપિતો અનત્તમનો અધિકરણમ્પિ કરોતિ. સચે પન કોચિ ભિક્ખુ તાસં ભિક્ખુનીનં સમ્મુખા આયસ્મતો મોળિયફગ્ગુનસ્સ અવણ્ણં ભાસતિ, તેન તા ભિક્ખુનિયો કુપિતા અનત્તમના અધિકરણમ્પિ કરોન્તિ. એવં સંસટ્ઠો આયસ્મા મોળિયફગ્ગુનો ભિક્ખુનીહિ સદ્ધિં વિહરતિ. અથ ખો અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો સો ભિક્ખુ ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘આયસ્મા, ભન્તે, મોળિયફગ્ગુનો ભિક્ખુનીહિ સદ્ધિં અતિવેલં સંસટ્ઠો વિહરતિ. એવં સંસટ્ઠો, ભન્તે, આયસ્મા મોળિયફગ્ગુનો ભિક્ખુનીહિ સદ્ધિં વિહરતિ – સચે કોચિ ભિક્ખુ આયસ્મતો મોળિયફગ્ગુનસ્સ સમ્મુખા તાસં ભિક્ખુનીનં અવણ્ણં ભાસતિ, તેનાયસ્મા મોળિયફગ્ગુનો કુપિતો અનત્તમનો અધિકરણમ્પિ કરોતિ. સચે પન કોચિ ભિક્ખુ તાસં ભિક્ખુનીનં સમ્મુખા આયસ્મતો મોળિયફગ્ગુનસ્સ અવણ્ણં ભાસતિ, તેન તા ભિક્ખુનિયો કુપિતા અનત્તમના અધિકરણમ્પિ કરોન્તિ. એવં સંસટ્ઠો, ભન્તે, આયસ્મા મોળિયફગ્ગુનો ભિક્ખુનીહિ સદ્ધિં વિહરતી’’તિ.

    222. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena āyasmā moḷiyaphagguno bhikkhunīhi saddhiṃ ativelaṃ saṃsaṭṭho viharati. Evaṃ saṃsaṭṭho āyasmā moḷiyaphagguno bhikkhunīhi saddhiṃ viharati – sace koci bhikkhu āyasmato moḷiyaphaggunassa sammukhā tāsaṃ bhikkhunīnaṃ avaṇṇaṃ bhāsati, tenāyasmā moḷiyaphagguno kupito anattamano adhikaraṇampi karoti. Sace pana koci bhikkhu tāsaṃ bhikkhunīnaṃ sammukhā āyasmato moḷiyaphaggunassa avaṇṇaṃ bhāsati, tena tā bhikkhuniyo kupitā anattamanā adhikaraṇampi karonti. Evaṃ saṃsaṭṭho āyasmā moḷiyaphagguno bhikkhunīhi saddhiṃ viharati. Atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘āyasmā, bhante, moḷiyaphagguno bhikkhunīhi saddhiṃ ativelaṃ saṃsaṭṭho viharati. Evaṃ saṃsaṭṭho, bhante, āyasmā moḷiyaphagguno bhikkhunīhi saddhiṃ viharati – sace koci bhikkhu āyasmato moḷiyaphaggunassa sammukhā tāsaṃ bhikkhunīnaṃ avaṇṇaṃ bhāsati, tenāyasmā moḷiyaphagguno kupito anattamano adhikaraṇampi karoti. Sace pana koci bhikkhu tāsaṃ bhikkhunīnaṃ sammukhā āyasmato moḷiyaphaggunassa avaṇṇaṃ bhāsati, tena tā bhikkhuniyo kupitā anattamanā adhikaraṇampi karonti. Evaṃ saṃsaṭṭho, bhante, āyasmā moḷiyaphagguno bhikkhunīhi saddhiṃ viharatī’’ti.

    ૨૨૩. અથ ખો ભગવા અઞ્ઞતરં ભિક્ખું આમન્તેસિ – ‘‘એહિ ત્વં , ભિક્ખુ, મમ વચનેન મોળિયફગ્ગુનં ભિક્ખું આમન્તેહિ – ‘સત્થા તં, આવુસો ફગ્ગુન, આમન્તેતી’’’તિ. ‘‘એવં , ભન્તે’’તિ ખો સો ભિક્ખુ ભગવતો પટિસ્સુત્વા યેનાયસ્મા મોળિયફગ્ગુનો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મન્તં મોળિયફગ્ગુનં એતદવોચ – ‘‘સત્થા તં, આવુસો ફગ્ગુન, આમન્તેતી’’તિ. ‘‘એવમાવુસો’’તિ ખો આયસ્મા મોળિયફગ્ગુનો તસ્સ ભિક્ખુનો પટિસ્સુત્વા યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નં ખો આયસ્મન્તં મોળિયફગ્ગુનં ભગવા એતદવોચ –

    223. Atha kho bhagavā aññataraṃ bhikkhuṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ , bhikkhu, mama vacanena moḷiyaphaggunaṃ bhikkhuṃ āmantehi – ‘satthā taṃ, āvuso phagguna, āmantetī’’’ti. ‘‘Evaṃ , bhante’’ti kho so bhikkhu bhagavato paṭissutvā yenāyasmā moḷiyaphagguno tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ moḷiyaphaggunaṃ etadavoca – ‘‘satthā taṃ, āvuso phagguna, āmantetī’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti kho āyasmā moḷiyaphagguno tassa bhikkhuno paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ moḷiyaphaggunaṃ bhagavā etadavoca –

    ‘‘સચ્ચં કિર ત્વં, ફગ્ગુન, ભિક્ખુનીહિ સદ્ધિં અતિવેલં સંસટ્ઠો વિહરસિ? એવં સંસટ્ઠો કિર ત્વં, ફગ્ગુન, ભિક્ખુનીહિ સદ્ધિં વિહરસિ – સચે કોચિ ભિક્ખુ તુય્હં સમ્મુખા તાસં ભિક્ખુનીનં અવણ્ણં ભાસતિ, તેન ત્વં કુપિતો અનત્તમનો અધિકરણમ્પિ કરોસિ. સચે પન કોચિ ભિક્ખુ તાસં ભિક્ખુનીનં સમ્મુખા તુય્હં અવણ્ણં ભાસતિ, તેન તા ભિક્ખુનિયો કુપિતા અનત્તમના અધિકરણમ્પિ કરોન્તિ. એવં સંસટ્ઠો કિર ત્વં, ફગ્ગુન, ભિક્ખુનીહિ સદ્ધિં વિહરસી’’તિ? ‘‘એવં, ભન્તે’’તિ. ‘‘નનુ ત્વં, ફગ્ગુન, કુલપુત્તો સદ્ધા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો’’તિ? ‘‘એવં, ભન્તે’’તિ.

    ‘‘Saccaṃ kira tvaṃ, phagguna, bhikkhunīhi saddhiṃ ativelaṃ saṃsaṭṭho viharasi? Evaṃ saṃsaṭṭho kira tvaṃ, phagguna, bhikkhunīhi saddhiṃ viharasi – sace koci bhikkhu tuyhaṃ sammukhā tāsaṃ bhikkhunīnaṃ avaṇṇaṃ bhāsati, tena tvaṃ kupito anattamano adhikaraṇampi karosi. Sace pana koci bhikkhu tāsaṃ bhikkhunīnaṃ sammukhā tuyhaṃ avaṇṇaṃ bhāsati, tena tā bhikkhuniyo kupitā anattamanā adhikaraṇampi karonti. Evaṃ saṃsaṭṭho kira tvaṃ, phagguna, bhikkhunīhi saddhiṃ viharasī’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’ti. ‘‘Nanu tvaṃ, phagguna, kulaputto saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’ti.

    ૨૨૪. ‘‘ન ખો તે એતં, ફગ્ગુન, પતિરૂપં કુલપુત્તસ્સ સદ્ધા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતસ્સ, યં ત્વં ભિક્ખુનીહિ સદ્ધિં અતિવેલં સંસટ્ઠો વિહરેય્યાસિ. તસ્માતિહ, ફગ્ગુન, તવ ચેપિ કોચિ સમ્મુખા તાસં ભિક્ખુનીનં અવણ્ણં ભાસેય્ય, તત્રાપિ ત્વં, ફગ્ગુન, યે ગેહસિતા 1 છન્દા યે ગેહસિતા વિતક્કા તે પજહેય્યાસિ. તત્રાપિ તે, ફગ્ગુન, એવં સિક્ખિતબ્બં – ‘ન ચેવ મે ચિત્તં વિપરિણતં ભવિસ્સતિ, ન ચ પાપિકં વાચં નિચ્છારેસ્સામિ, હિતાનુકમ્પી ચ વિહરિસ્સામિ મેત્તચિત્તો, ન દોસન્તરો’તિ. એવઞ્હિ તે, ફગ્ગુન, સિક્ખિતબ્બં.

    224. ‘‘Na kho te etaṃ, phagguna, patirūpaṃ kulaputtassa saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitassa, yaṃ tvaṃ bhikkhunīhi saddhiṃ ativelaṃ saṃsaṭṭho vihareyyāsi. Tasmātiha, phagguna, tava cepi koci sammukhā tāsaṃ bhikkhunīnaṃ avaṇṇaṃ bhāseyya, tatrāpi tvaṃ, phagguna, ye gehasitā 2 chandā ye gehasitā vitakkā te pajaheyyāsi. Tatrāpi te, phagguna, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘na ceva me cittaṃ vipariṇataṃ bhavissati, na ca pāpikaṃ vācaṃ nicchāressāmi, hitānukampī ca viharissāmi mettacitto, na dosantaro’ti. Evañhi te, phagguna, sikkhitabbaṃ.

    ‘‘તસ્માતિહ, ફગ્ગુન, તવ ચેપિ કોચિ સમ્મુખા તાસં ભિક્ખુનીનં પાણિના પહારં દદેય્ય, લેડ્ડુના પહારં દદેય્ય, દણ્ડેન પહારં દદેય્ય, સત્થેન પહારં દદેય્ય. તત્રાપિ ત્વં, ફગ્ગુન, યે ગેહસિતા છન્દા યે ગેહસિતા વિતક્કા તે પજહેય્યાસિ. તત્રાપિ તે, ફગ્ગુન, એવં સિક્ખિતબ્બં ‘ન ચેવ મે ચિત્તં વિપરિણતં ભવિસ્સતિ, ન ચ પાપિકં વાચં નિચ્છારેસ્સામિ, હિતાનુકમ્પી ચ વિહરિસ્સામિ મેત્તચિત્તો, ન દોસન્તરો’તિ. એવઞ્હિ તે, ફગ્ગુન, સિક્ખિતબ્બં.

    ‘‘Tasmātiha, phagguna, tava cepi koci sammukhā tāsaṃ bhikkhunīnaṃ pāṇinā pahāraṃ dadeyya, leḍḍunā pahāraṃ dadeyya, daṇḍena pahāraṃ dadeyya, satthena pahāraṃ dadeyya. Tatrāpi tvaṃ, phagguna, ye gehasitā chandā ye gehasitā vitakkā te pajaheyyāsi. Tatrāpi te, phagguna, evaṃ sikkhitabbaṃ ‘na ceva me cittaṃ vipariṇataṃ bhavissati, na ca pāpikaṃ vācaṃ nicchāressāmi, hitānukampī ca viharissāmi mettacitto, na dosantaro’ti. Evañhi te, phagguna, sikkhitabbaṃ.

    ‘‘તસ્માતિહ, ફગ્ગુન, તવ ચેપિ કોચિ સમ્મુખા અવણ્ણં ભાસેય્ય, તત્રાપિ ત્વં, ફગ્ગુન , યે ગેહસિતા છન્દા યે ગેહસિતા વિતક્કા તે પજહેય્યાસિ. તત્રાપિ તે, ફગ્ગુન, એવં સિક્ખિતબ્બં ‘ન ચેવ મે ચિત્તં વિપરિણતં ભવિસ્સતિ, ન ચ પાપિકં વાચં નિચ્છારેસ્સામિ, હિતાનુકમ્પી ચ વિહરિસ્સામિ મેત્તચિત્તો, ન દોસન્તરો’તિ. એવઞ્હિ તે, ફગ્ગુન, સિક્ખિતબ્બં.

    ‘‘Tasmātiha, phagguna, tava cepi koci sammukhā avaṇṇaṃ bhāseyya, tatrāpi tvaṃ, phagguna , ye gehasitā chandā ye gehasitā vitakkā te pajaheyyāsi. Tatrāpi te, phagguna, evaṃ sikkhitabbaṃ ‘na ceva me cittaṃ vipariṇataṃ bhavissati, na ca pāpikaṃ vācaṃ nicchāressāmi, hitānukampī ca viharissāmi mettacitto, na dosantaro’ti. Evañhi te, phagguna, sikkhitabbaṃ.

    ‘‘તસ્માતિહ, ફગ્ગુન, તવ ચેપિ કોચિ પાણિના પહારં દદેય્ય, લેડ્ડુના પહારં દદેય્ય, દણ્ડેન પહારં દદેય્ય, સત્થેન પહારં દદેય્ય, તત્રાપિ ત્વં, ફગ્ગુન, યે ગેહસિતા છન્દા યે ગેહસિતા વિતક્કા તે પજહેય્યાસિ. તત્રાપિ તે, ફગ્ગુન, એવં સિક્ખિતબ્બં ‘ન ચેવ મે ચિત્તં વિપરિણતં ભવિસ્સતિ, ન ચ પાપિકં વાચં નિચ્છારેસ્સામિ, હિતાનુકમ્પી ચ વિહરિસ્સામિ મેત્તચિત્તો, ન દોસન્તરો’તિ. એવઞ્હિ તે, ફગ્ગુન, સિક્ખિતબ્બ’’ન્તિ.

    ‘‘Tasmātiha, phagguna, tava cepi koci pāṇinā pahāraṃ dadeyya, leḍḍunā pahāraṃ dadeyya, daṇḍena pahāraṃ dadeyya, satthena pahāraṃ dadeyya, tatrāpi tvaṃ, phagguna, ye gehasitā chandā ye gehasitā vitakkā te pajaheyyāsi. Tatrāpi te, phagguna, evaṃ sikkhitabbaṃ ‘na ceva me cittaṃ vipariṇataṃ bhavissati, na ca pāpikaṃ vācaṃ nicchāressāmi, hitānukampī ca viharissāmi mettacitto, na dosantaro’ti. Evañhi te, phagguna, sikkhitabba’’nti.

    ૨૨૫. અથ ખો ભગવા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘આરાધયિંસુ વત મે, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂ એકં સમયં ચિત્તં. ઇધાહં, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂ આમન્તેસિં – અહં ખો, ભિક્ખવે, એકાસનભોજનં ભુઞ્જામિ. એકાસનભોજનં ખો અહં, ભિક્ખવે, ભુઞ્જમાનો અપ્પાબાધતઞ્ચ સઞ્જાનામિ અપ્પાતઙ્કતઞ્ચ લહુટ્ઠાનઞ્ચ બલઞ્ચ ફાસુવિહારઞ્ચ. એથ તુમ્હેપિ, ભિક્ખવે, એકાસનભોજનં ભુઞ્જથ. એકાસનભોજનં ખો, ભિક્ખવે, તુમ્હેપિ ભુઞ્જમાના અપ્પાબાધતઞ્ચ સઞ્જાનિસ્સથ અપ્પાતઙ્કતઞ્ચ લહુટ્ઠાનઞ્ચ બલઞ્ચ ફાસુવિહારઞ્ચાતિ. ન મે, ભિક્ખવે, તેસુ ભિક્ખૂસુ અનુસાસની કરણીયા અહોસિ; સતુપ્પાદકરણીયમેવ મે, ભિક્ખવે, તેસુ ભિક્ખૂસુ અહોસિ.

    225. Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘ārādhayiṃsu vata me, bhikkhave, bhikkhū ekaṃ samayaṃ cittaṃ. Idhāhaṃ, bhikkhave, bhikkhū āmantesiṃ – ahaṃ kho, bhikkhave, ekāsanabhojanaṃ bhuñjāmi. Ekāsanabhojanaṃ kho ahaṃ, bhikkhave, bhuñjamāno appābādhatañca sañjānāmi appātaṅkatañca lahuṭṭhānañca balañca phāsuvihārañca. Etha tumhepi, bhikkhave, ekāsanabhojanaṃ bhuñjatha. Ekāsanabhojanaṃ kho, bhikkhave, tumhepi bhuñjamānā appābādhatañca sañjānissatha appātaṅkatañca lahuṭṭhānañca balañca phāsuvihārañcāti. Na me, bhikkhave, tesu bhikkhūsu anusāsanī karaṇīyā ahosi; satuppādakaraṇīyameva me, bhikkhave, tesu bhikkhūsu ahosi.

    ‘‘સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, સુભૂમિયં ચતુમહાપથે આજઞ્ઞરથો યુત્તો અસ્સ ઠિતો ઓધસ્તપતોદો. તમેનં દક્ખો યોગ્ગાચરિયો અસ્સદમ્મસારથિ અભિરુહિત્વા, વામેન હત્થેન રસ્મિયો ગહેત્વા, દક્ખિણેન હત્થેન પતોદં ગહેત્વા, યેનિચ્છકં યદિચ્છકં સારેય્યપિ પચ્ચાસારેય્યપિ. એવમેવ ખો, ભિક્ખવે, ન મે તેસુ ભિક્ખૂસુ અનુસાસની કરણીયા અહોસિ, સતુપ્પાદકરણીયમેવ મે, ભિક્ખવે, તેસુ ભિક્ખૂસુ અહોસિ. તસ્માતિહ, ભિક્ખવે, તુમ્હેપિ અકુસલં પજહથ, કુસલેસુ ધમ્મેસુ આયોગં કરોથ. એવઞ્હિ તુમ્હેપિ ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે વુદ્ધિં વિરૂળ્હિં વેપુલ્લં આપજ્જિસ્સથ.

    ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, subhūmiyaṃ catumahāpathe ājaññaratho yutto assa ṭhito odhastapatodo. Tamenaṃ dakkho yoggācariyo assadammasārathi abhiruhitvā, vāmena hatthena rasmiyo gahetvā, dakkhiṇena hatthena patodaṃ gahetvā, yenicchakaṃ yadicchakaṃ sāreyyapi paccāsāreyyapi. Evameva kho, bhikkhave, na me tesu bhikkhūsu anusāsanī karaṇīyā ahosi, satuppādakaraṇīyameva me, bhikkhave, tesu bhikkhūsu ahosi. Tasmātiha, bhikkhave, tumhepi akusalaṃ pajahatha, kusalesu dhammesu āyogaṃ karotha. Evañhi tumhepi imasmiṃ dhammavinaye vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatha.

    ‘‘સેય્યથાપિ , ભિક્ખવે, ગામસ્સ વા નિગમસ્સ વા અવિદૂરે મહન્તં સાલવનં. તઞ્ચસ્સ એળણ્ડેહિ સઞ્છન્નં. તસ્સ કોચિદેવ પુરિસો ઉપ્પજ્જેય્ય અત્થકામો હિતકામો યોગક્ખેમકામો. સો યા તા સાલલટ્ઠિયો કુટિલા ઓજાપહરણિયો 3 તા છેત્વા 4 બહિદ્ધા નીહરેય્ય, અન્તોવનં સુવિસોધિતં વિસોધેય્ય. યા પન તા સાલલટ્ઠિયો ઉજુકા સુજાતા તા સમ્મા પરિહરેય્ય. એવઞ્હેતં, ભિક્ખવે, સાલવનં અપરેન સમયેન વુદ્ધિં વિરૂળ્હિં વેપુલ્લં આપજ્જેય્ય. એવમેવ ખો, ભિક્ખવે, તુમ્હેપિ અકુસલં પજહથ, કુસલેસુ ધમ્મેસુ આયોગં કરોથ. એવઞ્હિ તુમ્હેપિ ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે વુદ્ધિં વિરૂળ્હિં વેપુલ્લં આપજ્જિસ્સથ.

    ‘‘Seyyathāpi , bhikkhave, gāmassa vā nigamassa vā avidūre mahantaṃ sālavanaṃ. Tañcassa eḷaṇḍehi sañchannaṃ. Tassa kocideva puriso uppajjeyya atthakāmo hitakāmo yogakkhemakāmo. So yā tā sālalaṭṭhiyo kuṭilā ojāpaharaṇiyo 5 tā chetvā 6 bahiddhā nīhareyya, antovanaṃ suvisodhitaṃ visodheyya. Yā pana tā sālalaṭṭhiyo ujukā sujātā tā sammā parihareyya. Evañhetaṃ, bhikkhave, sālavanaṃ aparena samayena vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjeyya. Evameva kho, bhikkhave, tumhepi akusalaṃ pajahatha, kusalesu dhammesu āyogaṃ karotha. Evañhi tumhepi imasmiṃ dhammavinaye vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatha.

    ૨૨૬. ‘‘ભૂતપુબ્બં, ભિક્ખવે, ઇમિસ્સાયેવ સાવત્થિયા વેદેહિકા નામ ગહપતાની અહોસિ. વેદેહિકાય, ભિક્ખવે, ગહપતાનિયા એવં કલ્યાણો કિત્તિસદ્દો અબ્ભુગ્ગતો – ‘સોરતા વેદેહિકા ગહપતાની, નિવાતા વેદેહિકા ગહપતાની, ઉપસન્તા વેદેહિકા ગહપતાની’તિ. વેદેહિકાય ખો પન, ભિક્ખવે, ગહપતાનિયા કાળી નામ દાસી અહોસિ દક્ખા અનલસા સુસંવિહિતકમ્મન્તા.

    226. ‘‘Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, imissāyeva sāvatthiyā vedehikā nāma gahapatānī ahosi. Vedehikāya, bhikkhave, gahapatāniyā evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘soratā vedehikā gahapatānī, nivātā vedehikā gahapatānī, upasantā vedehikā gahapatānī’ti. Vedehikāya kho pana, bhikkhave, gahapatāniyā kāḷī nāma dāsī ahosi dakkhā analasā susaṃvihitakammantā.

    ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, કાળિયા દાસિયા એતદહોસિ – ‘મય્હં ખો અય્યાય એવં કલ્યાણો કિત્તિસદ્દો અબ્ભુગ્ગતો – ‘‘સોરતા વેદેહિકા ગહપતાની, નિવાતા વેદેહિકા ગહપતાની, ઉપસન્તા વેદેહિકા ગહપતાની’’તિ. કિં નુ ખો મે અય્યા સન્તંયેવ નુ ખો અજ્ઝત્તં કોપં ન પાતુકરોતિ ઉદાહુ અસન્તં ઉદાહુ મય્હમેવેતે 7 કમ્મન્તા સુસંવિહિતા યેન મે અય્યા સન્તંયેવ અજ્ઝત્તં કોપં ન પાતુકરોતિ, નો અસન્તં? યંનૂનાહં અય્યં વીમંસેય્ય’ન્તિ. અથ ખો, ભિક્ખવે, કાળી દાસી દિવા ઉટ્ઠાસિ. અથ ખો, ભિક્ખવે, વેદેહિકા ગહપતાની કાળિં દાસિં એતદવોચ – ‘હે જે કાળી’તિ. ‘કિં, અય્યે’તિ? ‘કિં, જે, દિવા ઉટ્ઠાસી’તિ? ‘ન ખ્વય્યે 8, કિઞ્ચી’તિ. ‘નો વત રે કિઞ્ચિ, પાપિ દાસિ 9, દિવા ઉટ્ઠાસી’તિ કુપિતા અનત્તમના ભાકુટિં 10 અકાસિ. અથ ખો, ભિક્ખવે, કાળિયા દાસિયા એતદહોસિ – ‘સન્તંયેવ ખો મે અય્યા અજ્ઝત્તં કોપં ન પાતુકરોતિ, નો અસન્તં; મય્હમેવેતે કમ્મન્તા સુસંવિહિતા, યેન મે અય્યા સન્તંયેવ અજ્ઝત્તં કોપં ન પાતુકરોતિ, નો અસન્તં. યંનૂનાહં ભિય્યોસોમત્તાય અય્યં વીમંસેય્ય’’’ન્તિ.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, kāḷiyā dāsiyā etadahosi – ‘mayhaṃ kho ayyāya evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘‘soratā vedehikā gahapatānī, nivātā vedehikā gahapatānī, upasantā vedehikā gahapatānī’’ti. Kiṃ nu kho me ayyā santaṃyeva nu kho ajjhattaṃ kopaṃ na pātukaroti udāhu asantaṃ udāhu mayhamevete 11 kammantā susaṃvihitā yena me ayyā santaṃyeva ajjhattaṃ kopaṃ na pātukaroti, no asantaṃ? Yaṃnūnāhaṃ ayyaṃ vīmaṃseyya’nti. Atha kho, bhikkhave, kāḷī dāsī divā uṭṭhāsi. Atha kho, bhikkhave, vedehikā gahapatānī kāḷiṃ dāsiṃ etadavoca – ‘he je kāḷī’ti. ‘Kiṃ, ayye’ti? ‘Kiṃ, je, divā uṭṭhāsī’ti? ‘Na khvayye 12, kiñcī’ti. ‘No vata re kiñci, pāpi dāsi 13, divā uṭṭhāsī’ti kupitā anattamanā bhākuṭiṃ 14 akāsi. Atha kho, bhikkhave, kāḷiyā dāsiyā etadahosi – ‘santaṃyeva kho me ayyā ajjhattaṃ kopaṃ na pātukaroti, no asantaṃ; mayhamevete kammantā susaṃvihitā, yena me ayyā santaṃyeva ajjhattaṃ kopaṃ na pātukaroti, no asantaṃ. Yaṃnūnāhaṃ bhiyyosomattāya ayyaṃ vīmaṃseyya’’’nti.

    ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, કાળી દાસી દિવાતરંયેવ ઉટ્ઠાસિ. અથ ખો, ભિક્ખવે, વેદેહિકા ગહપતાની કાળિં દાસિં એતદવોચ – ‘હે જે, કાળી’તિ. ‘કિં, અય્યે’તિ? ‘કિં, જે, દિવાતરં ઉટ્ઠાસી’તિ? ‘ન ખ્વય્યે, કિઞ્ચી’તિ. ‘નો વત રે કિઞ્ચિ, પાપિ દાસિ, દિવાતરં ઉટ્ઠાસી’તિ કુપિતા અનત્તમના અનત્તમનવાચં નિચ્છારેસિ. અથ ખો, ભિક્ખવે, કાળિયા દાસિયા એતદહોસિ – ‘સન્તંયેવ ખો મે અય્યા અજ્ઝત્તં કોપં ન પાતુકરોતિ, નો અસન્તં. મય્હમેવેતે કમ્મન્તા સુસંવિહિતા, યેન મે અય્યા સન્તંયેવ અજ્ઝત્તં કોપં ન પાતુકરોતિ, નો અસન્તં. યંનૂનાહં ભિય્યોસોમત્તાય અય્યં વીમંસેય્ય’ન્તિ.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, kāḷī dāsī divātaraṃyeva uṭṭhāsi. Atha kho, bhikkhave, vedehikā gahapatānī kāḷiṃ dāsiṃ etadavoca – ‘he je, kāḷī’ti. ‘Kiṃ, ayye’ti? ‘Kiṃ, je, divātaraṃ uṭṭhāsī’ti? ‘Na khvayye, kiñcī’ti. ‘No vata re kiñci, pāpi dāsi, divātaraṃ uṭṭhāsī’ti kupitā anattamanā anattamanavācaṃ nicchāresi. Atha kho, bhikkhave, kāḷiyā dāsiyā etadahosi – ‘santaṃyeva kho me ayyā ajjhattaṃ kopaṃ na pātukaroti, no asantaṃ. Mayhamevete kammantā susaṃvihitā, yena me ayyā santaṃyeva ajjhattaṃ kopaṃ na pātukaroti, no asantaṃ. Yaṃnūnāhaṃ bhiyyosomattāya ayyaṃ vīmaṃseyya’nti.

    ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, કાળી દાસી દિવાતરંયેવ ઉટ્ઠાસિ. અથ ખો, ભિક્ખવે, વેદેહિકા ગહપતાની કાળિં દાસિં એતદવોચ – ‘હે જે, કાળી’તિ. ‘કિં, અય્યે’તિ? ‘કિં, જે, દિવા ઉટ્ઠાસી’તિ? ‘ન ખ્વય્યે, કિઞ્ચી’તિ. ‘નો વત રે કિઞ્ચિ, પાપિ દાસિ, દિવા ઉટ્ઠાસી’તિ કુપિતા અનત્તમના અગ્ગળસૂચિં ગહેત્વા સીસે પહારં અદાસિ, સીસં વોભિન્દિ 15. અથ ખો, ભિક્ખવે, કાળી દાસી ભિન્નેન સીસેન લોહિતેન ગલન્તેન પટિવિસ્સકાનં ઉજ્ઝાપેસિ – ‘પસ્સથય્યે, સોરતાય કમ્મં; પસ્સથય્યે, નિવાતાય કમ્મં, પસ્સથય્યે, ઉપસન્તાય કમ્મં! કથઞ્હિ નામ એકદાસિકાય દિવા ઉટ્ઠાસીતિ કુપિતા અનત્તમના અગ્ગળસૂચિં ગહેત્વા સીસે પહારં દસ્સતિ, સીસં વોભિન્દિસ્સતી’તિ.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, kāḷī dāsī divātaraṃyeva uṭṭhāsi. Atha kho, bhikkhave, vedehikā gahapatānī kāḷiṃ dāsiṃ etadavoca – ‘he je, kāḷī’ti. ‘Kiṃ, ayye’ti? ‘Kiṃ, je, divā uṭṭhāsī’ti? ‘Na khvayye, kiñcī’ti. ‘No vata re kiñci, pāpi dāsi, divā uṭṭhāsī’ti kupitā anattamanā aggaḷasūciṃ gahetvā sīse pahāraṃ adāsi, sīsaṃ vobhindi 16. Atha kho, bhikkhave, kāḷī dāsī bhinnena sīsena lohitena galantena paṭivissakānaṃ ujjhāpesi – ‘passathayye, soratāya kammaṃ; passathayye, nivātāya kammaṃ, passathayye, upasantāya kammaṃ! Kathañhi nāma ekadāsikāya divā uṭṭhāsīti kupitā anattamanā aggaḷasūciṃ gahetvā sīse pahāraṃ dassati, sīsaṃ vobhindissatī’ti.

    ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, વેદેહિકાય ગહપતાનિયા અપરેન સમયેન એવં પાપકો કિત્તિસદ્દો અબ્ભુગ્ગચ્છિ – ‘ચણ્ડી વેદેહિકા ગહપતાની, અનિવાતા વેદેહિકા ગહપતાની, અનુપસન્તા વેદેહિકા ગહપતાની’તિ.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vedehikāya gahapatāniyā aparena samayena evaṃ pāpako kittisaddo abbhuggacchi – ‘caṇḍī vedehikā gahapatānī, anivātā vedehikā gahapatānī, anupasantā vedehikā gahapatānī’ti.

    ‘‘એવમેવ ખો, ભિક્ખવે, ઇધેકચ્ચો ભિક્ખુ તાવદેવ સોરતસોરતો હોતિ નિવાતનિવાતો હોતિ ઉપસન્તૂપસન્તો હોતિ યાવ ન અમનાપા વચનપથા ફુસન્તિ. યતો ચ, ભિક્ખવે, ભિક્ખું અમનાપા વચનપથા ફુસન્તિ, અથ ભિક્ખુ ‘સોરતો’તિ વેદિતબ્બો, ‘નિવાતો’તિ વેદિતબ્બો, ‘ઉપસન્તો’તિ વેદિતબ્બો. નાહં તં, ભિક્ખવે, ભિક્ખું ‘સુવચો’તિ વદામિ યો ચીવરપિણ્ડપાતસેનાસનગિલાનપ્પચ્ચયભેસજ્જપરિક્ખારહેતુ સુવચો હોતિ, સોવચસ્સતં આપજ્જતિ. તં કિસ્સ હેતુ? તઞ્હિ સો, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ચીવરપિણ્ડપાતસેનાસનગિલાનપ્પચ્ચયભેસજ્જપરિક્ખારં અલભમાનો ન સુવચો હોતિ, ન સોવચસ્સતં આપજ્જતિ. યો ચ ખો, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ધમ્મંયેવ સક્કરોન્તો, ધમ્મં ગરું કરોન્તો, ધમ્મં માનેન્તો, ધમ્મં પૂજેન્તો, ધમ્મં અપચાયમાનો 17 સુવચો હોતિ, સોવચસ્સતં આપજ્જતિ, તમહં ‘સુવચો’તિ વદામિ. તસ્માતિહ, ભિક્ખવે, ‘ધમ્મંયેવ સક્કરોન્તા, ધમ્મં ગરું કરોન્તા, ધમ્મં માનેન્તા, ધમ્મં પૂજેન્તા, ધમ્મં અપચાયમાના સુવચા ભવિસ્સામ, સોવચસ્સતં આપજ્જિસ્સામા’તિ. એવઞ્હિ વો, ભિક્ખવે, સિક્ખિતબ્બં.

    ‘‘Evameva kho, bhikkhave, idhekacco bhikkhu tāvadeva soratasorato hoti nivātanivāto hoti upasantūpasanto hoti yāva na amanāpā vacanapathā phusanti. Yato ca, bhikkhave, bhikkhuṃ amanāpā vacanapathā phusanti, atha bhikkhu ‘sorato’ti veditabbo, ‘nivāto’ti veditabbo, ‘upasanto’ti veditabbo. Nāhaṃ taṃ, bhikkhave, bhikkhuṃ ‘suvaco’ti vadāmi yo cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārahetu suvaco hoti, sovacassataṃ āpajjati. Taṃ kissa hetu? Tañhi so, bhikkhave, bhikkhu cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhāraṃ alabhamāno na suvaco hoti, na sovacassataṃ āpajjati. Yo ca kho, bhikkhave, bhikkhu dhammaṃyeva sakkaronto, dhammaṃ garuṃ karonto, dhammaṃ mānento, dhammaṃ pūjento, dhammaṃ apacāyamāno 18 suvaco hoti, sovacassataṃ āpajjati, tamahaṃ ‘suvaco’ti vadāmi. Tasmātiha, bhikkhave, ‘dhammaṃyeva sakkarontā, dhammaṃ garuṃ karontā, dhammaṃ mānentā, dhammaṃ pūjentā, dhammaṃ apacāyamānā suvacā bhavissāma, sovacassataṃ āpajjissāmā’ti. Evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabbaṃ.

    ૨૨૭. ‘‘પઞ્ચિમે, ભિક્ખવે, વચનપથા યેહિ વો પરે વદમાના વદેય્યું – કાલેન વા અકાલેન વા; ભૂતેન વા અભૂતેન વા; સણ્હેન વા ફરુસેન વા; અત્થસંહિતેન વા અનત્થસંહિતેન વા; મેત્તચિત્તા વા દોસન્તરા વા. કાલેન વા, ભિક્ખવે, પરે વદમાના વદેય્યું અકાલેન વા; ભૂતેન વા, ભિક્ખવે, પરે વદમાના વદેય્યું અભૂતેન વા; સણ્હેન વા, ભિક્ખવે, પરે વદમાના વદેય્યું ફરુસેન વા; અત્થસંહિતેન વા, ભિક્ખવે, પરે વદમાના વદેય્યું અનત્થસંહિતેન વા ; મેત્તચિત્તા વા, ભિક્ખવે, પરે વદમાના વદેય્યું દોસન્તરા વા. તત્રાપિ વો, ભિક્ખવે, એવં સિક્ખિતબ્બં – ‘ન ચેવ નો ચિત્તં વિપરિણતં ભવિસ્સતિ, ન ચ પાપિકં વાચં નિચ્છારેસ્સામ, હિતાનુકમ્પી ચ વિહરિસ્સામ મેત્તચિત્તા, ન દોસન્તરા. તઞ્ચ પુગ્ગલં મેત્તાસહગતેન ચેતસા ફરિત્વા વિહરિસ્સામ, તદારમ્મણઞ્ચ સબ્બાવન્તં લોકં મેત્તાસહગતેન ચિત્તેન વિપુલેન મહગ્ગતેન અપ્પમાણેન અવેરેન અબ્યાબજ્ઝેન 19 ફરિત્વા વિહરિસ્સામા’તિ. એવઞ્હિ વો, ભિક્ખવે, સિક્ખિતબ્બં.

    227. ‘‘Pañcime, bhikkhave, vacanapathā yehi vo pare vadamānā vadeyyuṃ – kālena vā akālena vā; bhūtena vā abhūtena vā; saṇhena vā pharusena vā; atthasaṃhitena vā anatthasaṃhitena vā; mettacittā vā dosantarā vā. Kālena vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ akālena vā; bhūtena vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ abhūtena vā; saṇhena vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ pharusena vā; atthasaṃhitena vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ anatthasaṃhitena vā ; mettacittā vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ dosantarā vā. Tatrāpi vo, bhikkhave, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘na ceva no cittaṃ vipariṇataṃ bhavissati, na ca pāpikaṃ vācaṃ nicchāressāma, hitānukampī ca viharissāma mettacittā, na dosantarā. Tañca puggalaṃ mettāsahagatena cetasā pharitvā viharissāma, tadārammaṇañca sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cittena vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena 20 pharitvā viharissāmā’ti. Evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabbaṃ.

    ૨૨૮. ‘‘સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, પુરિસો આગચ્છેય્ય કુદાલપિટકં 21 આદાય. સો એવં વદેય્ય – ‘અહં ઇમં મહાપથવિં અપથવિં કરિસ્સામી’તિ . સો તત્ર તત્ર વિખણેય્ય 22, તત્ર તત્ર વિકિરેય્ય, તત્ર તત્ર ઓટ્ઠુભેય્ય, તત્ર તત્ર ઓમુત્તેય્ય – ‘અપથવી ભવસિ, અપથવી ભવસી’તિ. તં કિં મઞ્ઞથ, ભિક્ખવે, અપિ નુ સો પુરિસો ઇમં મહાપથવિં અપથવિં કરેય્યા’’તિ? ‘‘નો હેતં, ભન્તે’’. ‘‘તં કિસ્સ હેતુ’’? ‘‘અયઞ્હિ, ભન્તે, મહાપથવી ગમ્ભીરા અપ્પમેય્યા. સા ન સુકરા અપથવી કાતું; યાવદેવ ચ પન સો પુરિસો કિલમથસ્સ વિઘાતસ્સ ભાગી અસ્સા’’તિ. ‘‘એવમેવ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચિમે વચનપથા યેહિ વો પરે વદમાના વદેય્યું – કાલેન વા અકાલેન વા; ભૂતેન વા અભૂતેન વા; સણ્હેન વા ફરુસેન વા; અત્થસંહિતેન વા અનત્થસંહિતેન વા; મેત્તચિત્તા વા દોસન્તરા વા. કાલેન વા , ભિક્ખવે, પરે વદમાના વદેય્યું અકાલેન વા; ભૂતેન વા ભિક્ખવે, પરે વદમાના વદેય્યું અભૂતેન વા; સણ્હેન વા, ભિક્ખવે, પરે વદમાના વદેય્યું ફરુસેન વા; અત્થસંહિતેન વા, ભિક્ખવે, પરે વદમાના વદેય્યું અનત્થસંહિતેન વા; મેત્તચિત્તા વા, ભિક્ખવે, પરે વદમાના વદેય્યું દોસન્તરા વા. તત્રાપિ વો, ભિક્ખવે, એવં સિક્ખિતબ્બં – ‘ન ચેવ નો ચિત્તં વિપરિણતં ભવિસ્સતિ, ન ચ પાપિકં વાચં નિચ્છારેસ્સામ, હિતાનુકમ્પી ચ વિહરિસ્સામ મેત્તચિત્તા ન દોસન્તરા. તઞ્ચ પુગ્ગલં મેત્તાસહગતેન ચેતસા ફરિત્વા વિહરિસ્સામ, તદારમ્મણઞ્ચ સબ્બાવન્તં લોકં પથવિસમેન ચેતસા વિપુલેન મહગ્ગતેન અપ્પમાણેન અવેરેન અબ્યાબજ્ઝેન ફરિત્વા વિહરિસ્સામા’તિ. એવઞ્હિ વો, ભિક્ખવે, સિક્ખિતબ્બં.

    228. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso āgaccheyya kudālapiṭakaṃ 23 ādāya. So evaṃ vadeyya – ‘ahaṃ imaṃ mahāpathaviṃ apathaviṃ karissāmī’ti . So tatra tatra vikhaṇeyya 24, tatra tatra vikireyya, tatra tatra oṭṭhubheyya, tatra tatra omutteyya – ‘apathavī bhavasi, apathavī bhavasī’ti. Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nu so puriso imaṃ mahāpathaviṃ apathaviṃ kareyyā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Taṃ kissa hetu’’? ‘‘Ayañhi, bhante, mahāpathavī gambhīrā appameyyā. Sā na sukarā apathavī kātuṃ; yāvadeva ca pana so puriso kilamathassa vighātassa bhāgī assā’’ti. ‘‘Evameva kho, bhikkhave, pañcime vacanapathā yehi vo pare vadamānā vadeyyuṃ – kālena vā akālena vā; bhūtena vā abhūtena vā; saṇhena vā pharusena vā; atthasaṃhitena vā anatthasaṃhitena vā; mettacittā vā dosantarā vā. Kālena vā , bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ akālena vā; bhūtena vā bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ abhūtena vā; saṇhena vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ pharusena vā; atthasaṃhitena vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ anatthasaṃhitena vā; mettacittā vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ dosantarā vā. Tatrāpi vo, bhikkhave, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘na ceva no cittaṃ vipariṇataṃ bhavissati, na ca pāpikaṃ vācaṃ nicchāressāma, hitānukampī ca viharissāma mettacittā na dosantarā. Tañca puggalaṃ mettāsahagatena cetasā pharitvā viharissāma, tadārammaṇañca sabbāvantaṃ lokaṃ pathavisamena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā viharissāmā’ti. Evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabbaṃ.

    ૨૨૯. ‘‘સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, પુરિસો આગચ્છેય્ય લાખં વા હલિદ્દિં વા નીલં વા મઞ્જિટ્ઠં વા આદાય. સો એવં વદેય્ય – ‘અહં ઇમસ્મિં આકાસે રૂપં લિખિસ્સામિ, રૂપપાતુભાવં કરિસ્સામી’તિ. તં કિં મઞ્ઞથ, ભિક્ખવે, અપિ નુ સો પુરિસો ઇમસ્મિં આકાસે રૂપં લિખેય્ય, રૂપપાતુભાવં કરેય્યા’’તિ? ‘‘નો હેતં, ભન્તે’’. ‘‘તં કિસ્સ હેતુ’’? ‘‘અયઞ્હિ, ભન્તે, આકાસો અરૂપી અનિદસ્સનો. તત્થ ન સુકરં રૂપં લિખિતું, રૂપપાતુભાવં કાતું; યાવદેવ ચ પન સો પુરિસો કિલમથસ્સ વિઘાતસ્સ ભાગી અસ્સા’’તિ. ‘‘એવમેવ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચિમે વચનપથા યેહિ વો પરે વદમાના વદેય્યું કાલેન વા અકાલેન વા …પે॰… ‘ન ચેવ… તદારમ્મણઞ્ચ સબ્બાવન્તં લોકં આકાસસમેન ચેતસા વિપુલેન મહગ્ગતેન અપ્પમાણેન અવેરેન અબ્યાબજ્ઝેન ફરિત્વા વિહરિસ્સામા’તિ. એવઞ્હિ વો, ભિક્ખવે, સિક્ખિતબ્બં.

    229. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso āgaccheyya lākhaṃ vā haliddiṃ vā nīlaṃ vā mañjiṭṭhaṃ vā ādāya. So evaṃ vadeyya – ‘ahaṃ imasmiṃ ākāse rūpaṃ likhissāmi, rūpapātubhāvaṃ karissāmī’ti. Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nu so puriso imasmiṃ ākāse rūpaṃ likheyya, rūpapātubhāvaṃ kareyyā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Taṃ kissa hetu’’? ‘‘Ayañhi, bhante, ākāso arūpī anidassano. Tattha na sukaraṃ rūpaṃ likhituṃ, rūpapātubhāvaṃ kātuṃ; yāvadeva ca pana so puriso kilamathassa vighātassa bhāgī assā’’ti. ‘‘Evameva kho, bhikkhave, pañcime vacanapathā yehi vo pare vadamānā vadeyyuṃ kālena vā akālena vā …pe… ‘na ceva… tadārammaṇañca sabbāvantaṃ lokaṃ ākāsasamena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā viharissāmā’ti. Evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabbaṃ.

    ૨૩૦. ‘‘સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, પુરિસો આગચ્છેય્ય આદિત્તં તિણુક્કં આદાય. સો એવં વદેય્ય – ‘અહં ઇમાય આદિત્તાય તિણુક્કાય ગઙ્ગં નદિં સન્તાપેસ્સામિ સંપરિતાપેસ્સામી’તિ. તં કિં મઞ્ઞથ, ભિક્ખવે, અપિ નુ સો પુરિસો આદિત્તાય તિણુક્કાય ગઙ્ગં નદિં સન્તાપેય્ય સંપરિતાપેય્યા’’તિ? ‘‘નો હેતં, ભન્તે’’. ‘‘તં કિસ્સ હેતુ’’? ‘‘ગઙ્ગા હિ, ભન્તે, નદી ગમ્ભીરા અપ્પમેય્યા. સા ન સુકરા આદિત્તાય તિણુક્કાય સન્તાપેતું સંપરિતાપેતું; યાવદેવ ચ પન સો પુરિસો કિલમથસ્સ વિઘાતસ્સ ભાગી અસ્સા’’તિ. ‘‘એવમેવ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચિમે વચનપથા યેહિ વો પરે વદમાના વદેય્યું કાલેન વા અકાલેન વા…પે॰… ‘ન ચેવ… તદારમ્મણઞ્ચ સબ્બાવન્તં લોકં ગઙ્ગાસમેન ચેતસા વિપુલેન મહગ્ગતેન અપ્પમાણેન અવેરેન અબ્યાબજ્ઝેન ફરિત્વા વિહરિસ્સામા’’તિ. એવઞ્હિ વો, ભિક્ખવે, સિક્ખિતબ્બં.

    230. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso āgaccheyya ādittaṃ tiṇukkaṃ ādāya. So evaṃ vadeyya – ‘ahaṃ imāya ādittāya tiṇukkāya gaṅgaṃ nadiṃ santāpessāmi saṃparitāpessāmī’ti. Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nu so puriso ādittāya tiṇukkāya gaṅgaṃ nadiṃ santāpeyya saṃparitāpeyyā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Taṃ kissa hetu’’? ‘‘Gaṅgā hi, bhante, nadī gambhīrā appameyyā. Sā na sukarā ādittāya tiṇukkāya santāpetuṃ saṃparitāpetuṃ; yāvadeva ca pana so puriso kilamathassa vighātassa bhāgī assā’’ti. ‘‘Evameva kho, bhikkhave, pañcime vacanapathā yehi vo pare vadamānā vadeyyuṃ kālena vā akālena vā…pe… ‘na ceva… tadārammaṇañca sabbāvantaṃ lokaṃ gaṅgāsamena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā viharissāmā’’ti. Evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabbaṃ.

    ૨૩૧. ‘‘સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, બિળારભસ્તા મદ્દિતા સુમદ્દિતા સુપરિમદ્દિતા, મુદુકા તૂલિની છિન્નસસ્સરા છિન્નભબ્ભરા. અથ પુરિસો આગચ્છેય્ય કટ્ઠં વા કથલં 25 વા આદાય. સો એવં વદેય્ય – ‘અહં ઇમં બિળારભસ્તં મદ્દિતં સુમદ્દિતં સુપરિમદ્દિતં, મુદુકં તૂલિનિં, છિન્નસસ્સરં છિન્નભબ્ભરં કટ્ઠેન વા કથલેન વા સરસરં કરિસ્સામિ ભરભરં કરિસ્સામી’તિ . તં કિં મઞ્ઞથ, ભિક્ખવે, અપિ નુ સો પુરિસો અમું બિળારભસ્તં મદ્દિતં સુમદ્દિતં સુપરિમદ્દિતં, મુદુકં તૂલિનિં, છિન્નસસ્સરં છિન્નભબ્ભરં કટ્ઠેન વા કથલેન વા સરસરં કરેય્ય, ભરભરં કરેય્યા’’તિ? ‘‘નો હેતં, ભન્તે’’. ‘‘તં કિસ્સ હેતુ’’? ‘‘અમુ હિ, ભન્તે, બિળારભસ્તા મદ્દિતા સુમદ્દિતા સુપરિમદ્દિતા, મુદુકા તૂલિની, છિન્નસસ્સરા છિન્નભબ્ભરા. સા ન સુકરા કટ્ઠેન વા કથલેન વા સરસરં કાતું ભરભરં કાતું; યાવદેવ ચ પન સો પુરિસો કિલમથસ્સ વિઘાતસ્સ ભાગી અસ્સા’’તિ. ‘‘એવમેવ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચિમે વચનપથા યેહિ વો પરે વદમાના વદેય્યું કાલેન વા અકાલેન વા; ભૂતેન વા અભૂતેન વા; સણ્હેન વા ફરુસેન વા; અત્થસંહિતેન વા અનત્થસંહિતેન વા; મેત્તચિત્તા વા દોસન્તરા વા. કાલેન વા ભિક્ખવે પરે વદમાના વદેય્યું અકાલેન વા; ભૂતેન વા, ભિક્ખવે, પરે વદમાના વદેય્યું અભૂતેન વા; સણ્હેન વા, ભિક્ખવે, પરે વદમાના વદેય્યું ફરુસેન વા; અત્થસંહિતેન વા, ભિક્ખવે, પરે વદમાના વદેય્યું અનત્થસંહિતેન વા; મેત્તચિત્તા વા, ભિક્ખવે, પરે વદમાના વદેય્યું દોસન્તરા વા. તત્રાપિ વો, ભિક્ખવે, એવં સિક્ખિતબ્બં – ‘ન ચેવ નો ચિત્તં વિપરિણતં ભવિસ્સતિ, ન ચ પાપિકં વાચં નિચ્છારેસ્સામ હિતાનુકમ્પી ચ વિહરિસ્સામ મેત્તચિત્તા ન દોસન્તરા. તઞ્ચ પુગ્ગલં મેત્તાસહગતેન ચેતસા ફરિત્વા વિહરિસ્સામ, તદારમ્મણઞ્ચ સબ્બાવન્તં લોકં બિળારભસ્તાસમેન ચેતસા વિપુલેન મહગ્ગતેન અપ્પમાણેન અવેરેન અબ્યાબજ્ઝેન ફરિત્વા વિહરિસ્સામા’તિ. એવઞ્હિ વો, ભિક્ખવે, સિક્ખિતબ્બં.

    231. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, biḷārabhastā madditā sumadditā suparimadditā, mudukā tūlinī chinnasassarā chinnabhabbharā. Atha puriso āgaccheyya kaṭṭhaṃ vā kathalaṃ 26 vā ādāya. So evaṃ vadeyya – ‘ahaṃ imaṃ biḷārabhastaṃ madditaṃ sumadditaṃ suparimadditaṃ, mudukaṃ tūliniṃ, chinnasassaraṃ chinnabhabbharaṃ kaṭṭhena vā kathalena vā sarasaraṃ karissāmi bharabharaṃ karissāmī’ti . Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nu so puriso amuṃ biḷārabhastaṃ madditaṃ sumadditaṃ suparimadditaṃ, mudukaṃ tūliniṃ, chinnasassaraṃ chinnabhabbharaṃ kaṭṭhena vā kathalena vā sarasaraṃ kareyya, bharabharaṃ kareyyā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Taṃ kissa hetu’’? ‘‘Amu hi, bhante, biḷārabhastā madditā sumadditā suparimadditā, mudukā tūlinī, chinnasassarā chinnabhabbharā. Sā na sukarā kaṭṭhena vā kathalena vā sarasaraṃ kātuṃ bharabharaṃ kātuṃ; yāvadeva ca pana so puriso kilamathassa vighātassa bhāgī assā’’ti. ‘‘Evameva kho, bhikkhave, pañcime vacanapathā yehi vo pare vadamānā vadeyyuṃ kālena vā akālena vā; bhūtena vā abhūtena vā; saṇhena vā pharusena vā; atthasaṃhitena vā anatthasaṃhitena vā; mettacittā vā dosantarā vā. Kālena vā bhikkhave pare vadamānā vadeyyuṃ akālena vā; bhūtena vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ abhūtena vā; saṇhena vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ pharusena vā; atthasaṃhitena vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ anatthasaṃhitena vā; mettacittā vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ dosantarā vā. Tatrāpi vo, bhikkhave, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘na ceva no cittaṃ vipariṇataṃ bhavissati, na ca pāpikaṃ vācaṃ nicchāressāma hitānukampī ca viharissāma mettacittā na dosantarā. Tañca puggalaṃ mettāsahagatena cetasā pharitvā viharissāma, tadārammaṇañca sabbāvantaṃ lokaṃ biḷārabhastāsamena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā viharissāmā’ti. Evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabbaṃ.

    ૨૩૨. ‘‘ઉભતોદણ્ડકેન ચેપિ, ભિક્ખવે, કકચેન ચોરા ઓચરકા અઙ્ગમઙ્ગાનિ ઓકન્તેય્યું, તત્રાપિ યો મનો પદૂસેય્ય, ન મે સો તેન સાસનકરો. તત્રાપિ વો, ભિક્ખવે , એવં સિક્ખિતબ્બં – ‘ન ચેવ નો ચિત્તં વિપરિણતં ભવિસ્સતિ, ન ચ પાપિકં વાચં નિચ્છારેસ્સામ, હિતાનુકમ્પી ચ વિહરિસ્સામ મેત્તચિત્તા ન દોસન્તરા. તઞ્ચ પુગ્ગલં મેત્તાસહગતેન ચેતસા ફરિત્વા વિહરિસ્સામ તદારમ્મણઞ્ચ સબ્બાવન્તં લોકં મેત્તાસહગતેન ચેતસા વિપુલેન મહગ્ગતેન અપ્પમાણેન અવેરેન અબ્યાબજ્ઝેન ફરિત્વા વિહરિસ્સામા’તિ. એવઞ્હિ વો, ભિક્ખવે, સિક્ખિતબ્બં.

    232. ‘‘Ubhatodaṇḍakena cepi, bhikkhave, kakacena corā ocarakā aṅgamaṅgāni okanteyyuṃ, tatrāpi yo mano padūseyya, na me so tena sāsanakaro. Tatrāpi vo, bhikkhave , evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘na ceva no cittaṃ vipariṇataṃ bhavissati, na ca pāpikaṃ vācaṃ nicchāressāma, hitānukampī ca viharissāma mettacittā na dosantarā. Tañca puggalaṃ mettāsahagatena cetasā pharitvā viharissāma tadārammaṇañca sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā viharissāmā’ti. Evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabbaṃ.

    ૨૩૩. ‘‘ઇમઞ્ચ 27 તુમ્હે, ભિક્ખવે, કકચૂપમં ઓવાદં અભિક્ખણં મનસિ કરેય્યાથ. પસ્સથ નો તુમ્હે, ભિક્ખવે, તં વચનપથં, અણું વા થૂલં વા, યં તુમ્હે નાધિવાસેય્યાથા’’તિ? ‘‘નો હેતં, ભન્તે’’. ‘‘તસ્માતિહ, ભિક્ખવે, ઇમં કકચૂપમં ઓવાદં અભિક્ખણં મનસિકરોથ. તં વો ભવિસ્સતિ દીઘરત્તં હિતાય સુખાયા’’તિ.

    233. ‘‘Imañca 28 tumhe, bhikkhave, kakacūpamaṃ ovādaṃ abhikkhaṇaṃ manasi kareyyātha. Passatha no tumhe, bhikkhave, taṃ vacanapathaṃ, aṇuṃ vā thūlaṃ vā, yaṃ tumhe nādhivāseyyāthā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātiha, bhikkhave, imaṃ kakacūpamaṃ ovādaṃ abhikkhaṇaṃ manasikarotha. Taṃ vo bhavissati dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti.

    ઇદમવોચ ભગવા. અત્તમના તે ભિક્ખૂ ભગવતો ભાસિતં અભિનન્દુન્તિ.

    Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

    કકચૂપમસુત્તં નિટ્ઠિતં પઠમં.

    Kakacūpamasuttaṃ niṭṭhitaṃ paṭhamaṃ.







    Footnotes:
    1. ગેહસ્સિતા (?)
    2. gehassitā (?)
    3. ઓજહરણિયો (ક॰)
    4. તચ્છેત્વા (સી॰ સ્યા॰ પી॰)
    5. ojaharaṇiyo (ka.)
    6. tacchetvā (sī. syā. pī.)
    7. મય્હેવેતે (સી॰ પી॰)
    8. ન ખો અય્યે (સી॰ પી॰)
    9. પાપદાસિ (સ્યા॰ ક॰)
    10. ભૂકુટિં (સી॰ પી॰), ભકુટીં (સ્યા॰)
    11. mayhevete (sī. pī.)
    12. na kho ayye (sī. pī.)
    13. pāpadāsi (syā. ka.)
    14. bhūkuṭiṃ (sī. pī.), bhakuṭīṃ (syā.)
    15. વિ + અવ + ભિન્દિ = વોભિન્દિ
    16. vi + ava + bhindi = vobhindi
    17. ધમ્મં યેવ સક્કરોન્તો ધમ્મં ગરુકરોન્તો ધમ્મં અપચાયમાનો (સી॰ સ્યા॰ પી॰)
    18. dhammaṃ yeva sakkaronto dhammaṃ garukaronto dhammaṃ apacāyamāno (sī. syā. pī.)
    19. અબ્યાપજ્ઝેન (સી॰ સ્યા॰ પી॰), અબ્યાપજ્જેન (ક॰) અઙ્ગુત્તરતિકનિપાતટીકા ઓલોકેતબ્બા
    20. abyāpajjhena (sī. syā. pī.), abyāpajjena (ka.) aṅguttaratikanipātaṭīkā oloketabbā
    21. કુદ્દાલપિટકં (સી॰ સ્યા॰ પી॰)
    22. ખણેય્ય (સી॰ સ્યા॰ પી॰)
    23. kuddālapiṭakaṃ (sī. syā. pī.)
    24. khaṇeyya (sī. syā. pī.)
    25. કઠલં (સી॰ સ્યા॰ પી॰)
    26. kaṭhalaṃ (sī. syā. pī.)
    27. ઇમઞ્ચે (?)
    28. imañce (?)



    Related texts:



    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ૧. કકચૂપમસુત્તવણ્ણના • 1. Kakacūpamasuttavaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ૧. કકચૂપમસુત્તવણ્ણના • 1. Kakacūpamasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact