Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā

    [౧౪౦] ౧౦. కాకజాతకవణ్ణనా

    [140] 10. Kākajātakavaṇṇanā

    నిచ్చం ఉబ్బిగ్గహదయాతి ఇదం సత్థా జేతవనే విహరన్తో ఞాతత్థచరియం ఆరబ్భ కథేసి. పచ్చుప్పన్నవత్థు ద్వాదసకనిపాతే భద్దసాలజాతకే (జా॰ ౧.౧౨.౧౩ ఆదయో) ఆవి భవిస్సతి.

    Niccaṃ ubbiggahadayāti idaṃ satthā jetavane viharanto ñātatthacariyaṃ ārabbha kathesi. Paccuppannavatthu dvādasakanipāte bhaddasālajātake (jā. 1.12.13 ādayo) āvi bhavissati.

    అతీతే బారాణసియం బ్రహ్మదత్తే రజ్జం కారేన్తే బోధిసత్తో కాకయోనియం నిబ్బత్తి. అథేకదివసం రఞ్ఞో పురోహితో బహినగరే నదియం న్హాయిత్వా గన్ధే విలిమ్పిత్వా మాలం పిళన్ధిత్వా వరవత్థనివత్థో నగరం పావిసి. నగరద్వారతోరణే ద్వే కాకా నిసిన్నా హోన్తి. తేసు ఏకో ఏకం ఆహ – ‘‘సమ్మ, అహం ఇమస్స బ్రాహ్మణస్స మత్థకే సరీరవళఞ్జం పాతేస్సామీ’’తి. ఇతరో ‘‘మా తే ఏతం రుచ్చి, అయం బ్రాహ్మణో ఇస్సరో, ఇస్సరజనేన చ సద్ధిం వేరం నామ పాపకం. అయఞ్హి కుద్ధో సబ్బేపి కాకే వినాసేయ్యా’’తి. ‘‘న సక్కా మయా న కాతు’’న్తి. ‘‘తేన హి పఞ్ఞాయిస్ససీ’’తి వత్వా ఇతరో కాకో పలాయి. సో తోరణస్స హేట్ఠాభాగం సమ్పత్తే బ్రాహ్మణే ఓలమ్బకం చాలేన్తో వియ తస్స మత్థకే వచ్చం పాతేసి. బ్రాహ్మణో కుజ్ఝిత్వా కాకేసు వేరం బన్ధి.

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto kākayoniyaṃ nibbatti. Athekadivasaṃ rañño purohito bahinagare nadiyaṃ nhāyitvā gandhe vilimpitvā mālaṃ piḷandhitvā varavatthanivattho nagaraṃ pāvisi. Nagaradvāratoraṇe dve kākā nisinnā honti. Tesu eko ekaṃ āha – ‘‘samma, ahaṃ imassa brāhmaṇassa matthake sarīravaḷañjaṃ pātessāmī’’ti. Itaro ‘‘mā te etaṃ rucci, ayaṃ brāhmaṇo issaro, issarajanena ca saddhiṃ veraṃ nāma pāpakaṃ. Ayañhi kuddho sabbepi kāke vināseyyā’’ti. ‘‘Na sakkā mayā na kātu’’nti. ‘‘Tena hi paññāyissasī’’ti vatvā itaro kāko palāyi. So toraṇassa heṭṭhābhāgaṃ sampatte brāhmaṇe olambakaṃ cālento viya tassa matthake vaccaṃ pātesi. Brāhmaṇo kujjhitvā kākesu veraṃ bandhi.

    తస్మిం కాలే ఏకా భతియా వీహికోట్టికదాసీ వీహిం గేహద్వారే ఆతపే పత్థరిత్వా రక్ఖన్తీ నిసిన్నావ నిద్దం ఓక్కమి. తస్సా పమాదం ఞత్వా ఏకో దీఘలోమకో ఏళకో ఆగన్త్వా వీహిం ఖాది, సా పబుజ్ఝిత్వా తం దిస్వా పలాపేసి. ఏళకో దుతియమ్పి, తతియమ్పి తస్సా తథేవ నిద్దాయనకాలే ఆగన్త్వా వీహిం ఖాది. సాపి తం తిక్ఖత్తుం పలాపేత్వా చిన్తేసి ‘‘అయం పునప్పునం ఖాదన్తో ఉపడ్ఢవీహిం ఖాదిస్సతి, బహు మే ఛేదో భవిస్సతి, ఇదానిస్స పున అనాగమనకారణం కరిస్సామీ’’తి. సా అలాతం గహేత్వా నిద్దాయమానా వియ నిసీదిత్వా వీహిఖాదనత్థాయ ఏళకే సమ్పత్తే ఉట్ఠాయ అలాతేన ఏళకం పహరి, లోమాని అగ్గిం గణ్హింసు. సో సరీరే ఝాయన్తే ‘‘అగ్గిం నిబ్బాపేస్సామీ’’తి వేగేన గన్త్వా హత్థిసాలాయ సమీపే ఏకిస్సా తిణకుటియా సరీరం ఘంసి, సా పజ్జలి. తతో ఉట్ఠితా జాలా హత్థిసాలం గణ్హి. హత్థిసాలాసు ఝాయన్తీసు హత్థిపిట్ఠాని ఝాయింసు, బహూ హత్థీ వణితసరీరా అహేసుం. వేజ్జా హత్థీ అరోగే కాతుం అసక్కోన్తా రఞ్ఞో ఆరోచేసుం. రాజా పురోహితం ఆహ ‘‘ఆచరియ, హత్థివేజ్జా హత్థీ తికిచ్ఛితుం న సక్కోన్తి, అపి కిఞ్చి భేసజ్జం జానాసీ’’తి. ‘‘జానామి, మహారాజా’’తి. ‘‘కిం లద్ధుం వట్టతీ’’తి? ‘‘కాకవసా, మహారాజా’’తి. రాజా ‘‘తేన హి కాకే మారేత్వా వసం ఆహరథా’’తి ఆహ. తతో పట్ఠాయ కాకే మారేత్వా వసం అలభిత్వా తత్థ తత్థేవ రాసిం కరోన్తి, కాకానం మహాభయం ఉప్పజ్జి.

    Tasmiṃ kāle ekā bhatiyā vīhikoṭṭikadāsī vīhiṃ gehadvāre ātape pattharitvā rakkhantī nisinnāva niddaṃ okkami. Tassā pamādaṃ ñatvā eko dīghalomako eḷako āgantvā vīhiṃ khādi, sā pabujjhitvā taṃ disvā palāpesi. Eḷako dutiyampi, tatiyampi tassā tatheva niddāyanakāle āgantvā vīhiṃ khādi. Sāpi taṃ tikkhattuṃ palāpetvā cintesi ‘‘ayaṃ punappunaṃ khādanto upaḍḍhavīhiṃ khādissati, bahu me chedo bhavissati, idānissa puna anāgamanakāraṇaṃ karissāmī’’ti. Sā alātaṃ gahetvā niddāyamānā viya nisīditvā vīhikhādanatthāya eḷake sampatte uṭṭhāya alātena eḷakaṃ pahari, lomāni aggiṃ gaṇhiṃsu. So sarīre jhāyante ‘‘aggiṃ nibbāpessāmī’’ti vegena gantvā hatthisālāya samīpe ekissā tiṇakuṭiyā sarīraṃ ghaṃsi, sā pajjali. Tato uṭṭhitā jālā hatthisālaṃ gaṇhi. Hatthisālāsu jhāyantīsu hatthipiṭṭhāni jhāyiṃsu, bahū hatthī vaṇitasarīrā ahesuṃ. Vejjā hatthī aroge kātuṃ asakkontā rañño ārocesuṃ. Rājā purohitaṃ āha ‘‘ācariya, hatthivejjā hatthī tikicchituṃ na sakkonti, api kiñci bhesajjaṃ jānāsī’’ti. ‘‘Jānāmi, mahārājā’’ti. ‘‘Kiṃ laddhuṃ vaṭṭatī’’ti? ‘‘Kākavasā, mahārājā’’ti. Rājā ‘‘tena hi kāke māretvā vasaṃ āharathā’’ti āha. Tato paṭṭhāya kāke māretvā vasaṃ alabhitvā tattha tattheva rāsiṃ karonti, kākānaṃ mahābhayaṃ uppajji.

    తదా బోధిసత్తో అసీతికాకసహస్సపరివారో మహాసుసానే వసతి. అథేకో కాకో గన్త్వా కాకానం ఉప్పన్నభయం బోధిసత్తస్స ఆరోచేసి. సో చిన్తేసి ‘‘ఠపేత్వా మం అఞ్ఞో మయ్హం ఞాతకానం ఉప్పన్నభయం హరితుం సమత్థో నామ నత్థి, హరిస్సామి న’’న్తి దస పారమియో ఆవజ్జేత్వా మేత్తాపారమిం పురేచారికం కత్వా ఏకవేగేన పక్ఖన్దిత్వా వివటమహావాతపానేన పవిసిత్వా రఞ్ఞో ఆసనస్స హేట్ఠా పావిసి. అథ నం ఏకో మనుస్సో గహితుకామో అహోసి. రాజా ‘‘సరణం పవిట్ఠో, మా గణ్హీ’’తి వారేసి. మహాసత్తో థోకం విస్సమిత్వా మేత్తాపారమిం ఆవజ్జేత్వా హేట్ఠాసనా నిక్ఖమిత్వా రాజానం ఆహ – ‘‘మహారాజ, రఞ్ఞా నామ ఛన్దాదివసేన అగన్త్వా రజ్జం కారేతుం వట్టతి. యం యం కమ్మం కత్తబ్బం హోతి, సబ్బం నిసమ్మ ఉపధారేత్వా కాతుం వట్టతి. యఞ్చ కయిరమానం నిప్ఫజ్జతి, తదేవ కాతుం వట్టతి, న ఇతరం. సచే హి రాజానో యం కయిరమానం న నిప్ఫజ్జతి, తం కరోన్తి, మహాజనస్స మరణభయపరియోసానం మహాభయం ఉప్పజ్జతి . పురోహితో వేరవసికో హుత్వా ముసావాదం అభాసి, కాకానం వసా నామ నత్థీ’’తి. తం సుత్వా రాజా పసన్నచిత్తో బోధిసత్తస్స కఞ్చనభద్దపీఠం దాపేత్వా తత్థ నిసిన్నస్స పక్ఖన్తరాని సతపాకసహస్సపాకతేలేహి మక్ఖాపేత్వా కఞ్చనతట్టకే రాజారహం సుభోజనం భోజాపేత్వా పానీయం పాయేత్వా సుహితం విగతదరథం మహాసత్తం ఏతదవోచ ‘‘పణ్డిత, త్వం ‘కాకానం వసా నామ నత్థీ’తి వదేసి, కేన కారణేన నేసం వసా న హోతీ’’తి బోధిసత్తో ‘‘ఇమినా చ ఇమినా చ కారణేనా’’తి సకలనివేసనం ఏకరవం కత్వా ధమ్మం దేసేన్తో ఇమం గాథమాహ –

    Tadā bodhisatto asītikākasahassaparivāro mahāsusāne vasati. Atheko kāko gantvā kākānaṃ uppannabhayaṃ bodhisattassa ārocesi. So cintesi ‘‘ṭhapetvā maṃ añño mayhaṃ ñātakānaṃ uppannabhayaṃ harituṃ samattho nāma natthi, harissāmi na’’nti dasa pāramiyo āvajjetvā mettāpāramiṃ purecārikaṃ katvā ekavegena pakkhanditvā vivaṭamahāvātapānena pavisitvā rañño āsanassa heṭṭhā pāvisi. Atha naṃ eko manusso gahitukāmo ahosi. Rājā ‘‘saraṇaṃ paviṭṭho, mā gaṇhī’’ti vāresi. Mahāsatto thokaṃ vissamitvā mettāpāramiṃ āvajjetvā heṭṭhāsanā nikkhamitvā rājānaṃ āha – ‘‘mahārāja, raññā nāma chandādivasena agantvā rajjaṃ kāretuṃ vaṭṭati. Yaṃ yaṃ kammaṃ kattabbaṃ hoti, sabbaṃ nisamma upadhāretvā kātuṃ vaṭṭati. Yañca kayiramānaṃ nipphajjati, tadeva kātuṃ vaṭṭati, na itaraṃ. Sace hi rājāno yaṃ kayiramānaṃ na nipphajjati, taṃ karonti, mahājanassa maraṇabhayapariyosānaṃ mahābhayaṃ uppajjati . Purohito veravasiko hutvā musāvādaṃ abhāsi, kākānaṃ vasā nāma natthī’’ti. Taṃ sutvā rājā pasannacitto bodhisattassa kañcanabhaddapīṭhaṃ dāpetvā tattha nisinnassa pakkhantarāni satapākasahassapākatelehi makkhāpetvā kañcanataṭṭake rājārahaṃ subhojanaṃ bhojāpetvā pānīyaṃ pāyetvā suhitaṃ vigatadarathaṃ mahāsattaṃ etadavoca ‘‘paṇḍita, tvaṃ ‘kākānaṃ vasā nāma natthī’ti vadesi, kena kāraṇena nesaṃ vasā na hotī’’ti bodhisatto ‘‘iminā ca iminā ca kāraṇenā’’ti sakalanivesanaṃ ekaravaṃ katvā dhammaṃ desento imaṃ gāthamāha –

    ౧౪౦.

    140.

    ‘‘నిచ్చం ఉబ్బిగ్గహదయా, సబ్బలోకవిహేసకా;

    ‘‘Niccaṃ ubbiggahadayā, sabbalokavihesakā;

    తస్మా నేసం వసా నత్థి, కాకానమ్హాక ఞాతిన’’న్తి.

    Tasmā nesaṃ vasā natthi, kākānamhāka ñātina’’nti.

    తత్రాయం సఙ్ఖేపత్థో – మహారాజ, కాకా నామ నిచ్చం ఉబ్బిగ్గమానసా భయప్పత్తావ విహరన్తి, సబ్బలోకస్సవిహేసకా, ఖత్తియాదయో మనుస్సేపి ఇత్థిపురిసేపి కుమారకుమారికాదయోపి విహేఠేన్తా కిలమేన్తావ విచరన్తి, తస్మా ఇమేహి ద్వీహి కారణేహి నేసం అమ్హాకం ఞాతీనం కాకానం వసా నామ నత్థి. అతీతేపి న భూతపుబ్బా, అనాగతేపి న భవిస్సతీతి.

    Tatrāyaṃ saṅkhepattho – mahārāja, kākā nāma niccaṃ ubbiggamānasā bhayappattāva viharanti, sabbalokassa ca vihesakā, khattiyādayo manussepi itthipurisepi kumārakumārikādayopi viheṭhentā kilamentāva vicaranti, tasmā imehi dvīhi kāraṇehi nesaṃamhākaṃ ñātīnaṃ kākānaṃ vasā nāma natthi. Atītepi na bhūtapubbā, anāgatepi na bhavissatīti.

    ఏవం మహాసత్తో ఇమం కారణం ఉత్తానం కత్వా ‘‘మహారాజ, రఞ్ఞా నామ అనిసమ్మ అనుపధారేత్వా కమ్మం న కత్తబ్బ’’న్తి రాజానం బోధేసి. రాజా తుస్సిత్వా బోధిసత్తం రజ్జేన పూజేసి. బోధిసత్తో రజ్జం రఞ్ఞోయేవ పటిదత్వా రాజానం పఞ్చసు సీలేసు పతిట్ఠాపేత్వా సబ్బసత్తానం అభయం యాచి. రాజా తస్స ధమ్మదేసనం సుత్వా సబ్బసత్తానం అభయం దత్వా కాకానం నిబద్ధదానం పట్ఠపేసి. దివసే దివసే తణ్డులమ్బణస్స భత్తం పచిత్వా నానగ్గరసేహి ఓమద్దిత్వా కాకానం దీయతి, మహాసత్తస్స పన రాజభోజనమేవ దీయిత్థ.

    Evaṃ mahāsatto imaṃ kāraṇaṃ uttānaṃ katvā ‘‘mahārāja, raññā nāma anisamma anupadhāretvā kammaṃ na kattabba’’nti rājānaṃ bodhesi. Rājā tussitvā bodhisattaṃ rajjena pūjesi. Bodhisatto rajjaṃ raññoyeva paṭidatvā rājānaṃ pañcasu sīlesu patiṭṭhāpetvā sabbasattānaṃ abhayaṃ yāci. Rājā tassa dhammadesanaṃ sutvā sabbasattānaṃ abhayaṃ datvā kākānaṃ nibaddhadānaṃ paṭṭhapesi. Divase divase taṇḍulambaṇassa bhattaṃ pacitvā nānaggarasehi omadditvā kākānaṃ dīyati, mahāsattassa pana rājabhojanameva dīyittha.

    సత్థా ఇమం ధమ్మదేసనం ఆహరిత్వా జాతకం సమోధానేసి – ‘‘తదా బారాణసిరాజా ఆనన్దో అహోసి, కాకరాజా పన అహమేవ అహోసి’’న్తి.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā bārāṇasirājā ānando ahosi, kākarājā pana ahameva ahosi’’nti.

    కాకజాతకవణ్ణనా దసమా.

    Kākajātakavaṇṇanā dasamā.

    అసమ్పదానవగ్గో చుద్దసమో.

    Asampadānavaggo cuddasamo.

    తస్సుద్దానం –

    Tassuddānaṃ –

    అసమ్పదానభీరుకం, ఘతాసనఝానసోధం;

    Asampadānabhīrukaṃ, ghatāsanajhānasodhaṃ;

    చన్దాభం సువణ్ణహంసం, బబ్బుగోధుభతోభట్ఠం;

    Candābhaṃ suvaṇṇahaṃsaṃ, babbugodhubhatobhaṭṭhaṃ;

    కాకరాజాతి తే దసాతి.

    Kākarājāti te dasāti.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / జాతకపాళి • Jātakapāḷi / ౧౪౦. కాకజాతకం • 140. Kākajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact