Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વિમાનવત્થુ-અટ્ઠકથા • Vimānavatthu-aṭṭhakathā

    ૪. કક્કટકરસદાયકવિમાનવણ્ણના

    4. Kakkaṭakarasadāyakavimānavaṇṇanā

    ઉચ્ચમિદં મણિથૂણં વિમાનન્તિ કક્કટકરસદાયકવિમાનં. તસ્સ કા ઉપ્પત્તિ? ભગવા રાજગહે વિહરતિ વેળુવને. તેન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ આરદ્ધવિપસ્સકો કણ્ણસૂલેન પીળિતો અકલ્લસરીરતાય વિપસ્સનં ઉસ્સુક્કાપેતું નાસક્ખિ, વેજ્જેહિ વુત્તવિધિના ભેસજ્જે કતેપિ રોગો ન વૂપસમિ. સો ભગવતો એતમત્થં આરોચેસિ. અથસ્સ ભગવા ‘‘કક્કટકરસભોજનં સપ્પાય’’ન્તિ ઞત્વા આહ ‘‘ગચ્છ ત્વં ભિક્ખુ મગધખેત્તે પિણ્ડાય ચરાહી’’તિ.

    Uccamidaṃmaṇithūṇaṃ vimānanti kakkaṭakarasadāyakavimānaṃ. Tassa kā uppatti? Bhagavā rājagahe viharati veḷuvane. Tena samayena aññataro bhikkhu āraddhavipassako kaṇṇasūlena pīḷito akallasarīratāya vipassanaṃ ussukkāpetuṃ nāsakkhi, vejjehi vuttavidhinā bhesajje katepi rogo na vūpasami. So bhagavato etamatthaṃ ārocesi. Athassa bhagavā ‘‘kakkaṭakarasabhojanaṃ sappāya’’nti ñatvā āha ‘‘gaccha tvaṃ bhikkhu magadhakhette piṇḍāya carāhī’’ti.

    સો ભિક્ખુ ‘‘દીઘદસ્સિના અદ્ધા કિઞ્ચિ દિટ્ઠં ભવિસ્સતી’’તિ ચિન્તેત્વા ‘‘સાધુ ભન્તે’’તિ ભગવતો પટિસ્સુણિત્વા ભગવન્તં વન્દિત્વા પત્તચીવરમાદાય મગધખેત્તં ગન્ત્વા અઞ્ઞતરસ્સ ખેત્તપાલસ્સ કુટિયા દ્વારે પિણ્ડાય અટ્ઠાસિ. સો ચ ખેત્તપાલો કક્કટકરસં સમ્પાદેત્વા ભત્તઞ્ચ પચિત્વા ‘‘થોકં વિસ્સમિત્વા ભુઞ્જિસ્સામી’’તિ નિસિન્નો થેરં દિસ્વા પત્તં ગહેત્વા કુટિકાયં નિસીદાપેત્વા કક્કટકરસભત્તં અદાસિ. થેરસ્સ તં ભત્તં થોકં ભુત્તસ્સયેવ કણ્ણસૂલં પટિપ્પસ્સમ્ભિ, ઘટસતેન ન્હાતો વિય અહોસિ . સો સપ્પાયાહારવસેન ચિત્તફાસુકં લભિત્વા વિપસ્સનાવસેન ચિત્તં અભિનિન્નામેન્તો અપરિયોસિતેયેવ ભોજને અનવસેસતો આસવે ખેપેત્વા અરહત્તે પતિટ્ઠાય ખેત્તપાલં આહ ‘‘ઉપાસક, તવ પિણ્ડપાતભોજનેન મય્હં રોગો વૂપસન્તો, કાયચિત્તં કલ્લં જાતં, ત્વમ્પિ ઇમસ્સ પુઞ્ઞસ્સ ફલેન વિગતકાયચિત્તદુક્ખો ભવિસ્સસી’’તિ વત્વા અનુમોદનં કત્વા પક્કામિ.

    So bhikkhu ‘‘dīghadassinā addhā kiñci diṭṭhaṃ bhavissatī’’ti cintetvā ‘‘sādhu bhante’’ti bhagavato paṭissuṇitvā bhagavantaṃ vanditvā pattacīvaramādāya magadhakhettaṃ gantvā aññatarassa khettapālassa kuṭiyā dvāre piṇḍāya aṭṭhāsi. So ca khettapālo kakkaṭakarasaṃ sampādetvā bhattañca pacitvā ‘‘thokaṃ vissamitvā bhuñjissāmī’’ti nisinno theraṃ disvā pattaṃ gahetvā kuṭikāyaṃ nisīdāpetvā kakkaṭakarasabhattaṃ adāsi. Therassa taṃ bhattaṃ thokaṃ bhuttassayeva kaṇṇasūlaṃ paṭippassambhi, ghaṭasatena nhāto viya ahosi . So sappāyāhāravasena cittaphāsukaṃ labhitvā vipassanāvasena cittaṃ abhininnāmento apariyositeyeva bhojane anavasesato āsave khepetvā arahatte patiṭṭhāya khettapālaṃ āha ‘‘upāsaka, tava piṇḍapātabhojanena mayhaṃ rogo vūpasanto, kāyacittaṃ kallaṃ jātaṃ, tvampi imassa puññassa phalena vigatakāyacittadukkho bhavissasī’’ti vatvā anumodanaṃ katvā pakkāmi.

    ખેત્તપાલો અપરેન સમયેન કાલં કત્વા તાવતિંસભવને દ્વાદસયોજનિકે મણિથમ્ભે કનકવિમાને સત્તસતકૂટાગારપટિમણ્ડિતે વેળુરિયમયગબ્ભે નિબ્બત્તિ, દ્વારે ચસ્સ યથૂપચિતકમ્મસંસૂચકો મુત્તાસિક્કાગતો સુવણ્ણકક્કટકો ઓલમ્બમાનો અટ્ઠાસિ. અથાયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનો પુબ્બે વુત્તનયેન તત્થ ગતો તં દિસ્વા ઇમાહિ ગાથાહિ પુચ્છિ –

    Khettapālo aparena samayena kālaṃ katvā tāvatiṃsabhavane dvādasayojanike maṇithambhe kanakavimāne sattasatakūṭāgārapaṭimaṇḍite veḷuriyamayagabbhe nibbatti, dvāre cassa yathūpacitakammasaṃsūcako muttāsikkāgato suvaṇṇakakkaṭako olambamāno aṭṭhāsi. Athāyasmā mahāmoggallāno pubbe vuttanayena tattha gato taṃ disvā imāhi gāthāhi pucchi –

    ૯૧૦.

    910.

    ‘‘ઉચ્ચમિદં મણિથૂણં વિમાનં, સમન્તતો દ્વાદસ યોજનાનિ;

    ‘‘Uccamidaṃ maṇithūṇaṃ vimānaṃ, samantato dvādasa yojanāni;

    કૂટાગારા સત્તસતા ઉળારા, વેળુરિયથમ્ભા રુચકત્થતા સુભા.

    Kūṭāgārā sattasatā uḷārā, veḷuriyathambhā rucakatthatā subhā.

    ૯૧૧.

    911.

    ‘‘તત્થચ્છસિ પિવસિ ખાદસિ ચ, દિબ્બા ચ વીણા પવદન્તિ વગ્ગું;

    ‘‘Tatthacchasi pivasi khādasi ca, dibbā ca vīṇā pavadanti vagguṃ;

    દિબ્બા રસા કામગુણેત્થ પઞ્ચ, નારિયો ચ નચ્ચન્તિ સુવણ્ણછન્ના.

    Dibbā rasā kāmaguṇettha pañca, nāriyo ca naccanti suvaṇṇachannā.

    ૯૧૨.

    912.

    ‘‘કેન તેતાદિસો વણ્ણો, કેન તે ઇધ મિજ્ઝતિ;

    ‘‘Kena tetādiso vaṇṇo, kena te idha mijjhati;

    ઉપ્પજ્જન્તિ ચ તે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.

    Uppajjanti ca te bhogā, ye keci manaso piyā.

    ૯૧૩.

    913.

    ‘‘પુચ્છામિ તં દેવ મહાનુભાવ, મનુસ્સભૂતો કિમકાસિ પુઞ્ઞં;

    ‘‘Pucchāmi taṃ deva mahānubhāva, manussabhūto kimakāsi puññaṃ;

    કેનાસિ એવં જલિતાનુભાવો, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.

    Kenāsi evaṃ jalitānubhāvo, vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.

    સોપિસ્સ બ્યાકાસિ, તં દસ્સેતું –

    Sopissa byākāsi, taṃ dassetuṃ –

    ૯૧૪.

    914.

    ‘‘સો દેવપુત્તો અત્તમનો, મોગ્ગલ્લાનેન પુચ્છિતો;

    ‘‘So devaputto attamano, moggallānena pucchito;

    પઞ્હં પુટ્ઠો વિયાકાસિ, યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલ’’ન્તિ. – વુત્તં;

    Pañhaṃ puṭṭho viyākāsi, yassa kammassidaṃ phala’’nti. – vuttaṃ;

    ૯૧૫.

    915.

    ‘‘સતિસમુપ્પાદકરો , દ્વારે કક્કટકો ઠિતો;

    ‘‘Satisamuppādakaro , dvāre kakkaṭako ṭhito;

    નિટ્ઠિતો જાતરૂપસ્સ, સોભતિ દસપાદકો.

    Niṭṭhito jātarūpassa, sobhati dasapādako.

    ૯૧૬.

    916.

    ‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો, તેન મે ઇધ મિજ્ઝતિ;

    ‘‘Tena metādiso vaṇṇo, tena me idha mijjhati;

    ઉપ્પજ્જન્તિ ચ મે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.

    Uppajjanti ca me bhogā, ye keci manaso piyā.

    ૯૧૭.

    917.

    ‘‘અક્ખામિ તે ભિક્ખુ મહાનુભાવ, મનુસ્સભૂતો યમકાસિ પુઞ્ઞં;

    ‘‘Akkhāmi te bhikkhu mahānubhāva, manussabhūto yamakāsi puññaṃ;

    તેનમ્હિ એવં જલિતાનુભાવો, વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.

    Tenamhi evaṃ jalitānubhāvo, vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti.

    ૯૧૦. તત્થ ઉચ્ચન્તિ અચ્ચુગ્ગતં. મણિથૂણન્તિ પદુમરાગાદિમણિમયથમ્ભં. સમન્તતોતિ ચતૂસુપિ પસ્સેસુ. રુચકત્થતાતિ તસ્સં તસ્સં ભૂમિયં સુવણ્ણફલકેહિ અત્થતા.

    910. Tattha uccanti accuggataṃ. Maṇithūṇanti padumarāgādimaṇimayathambhaṃ. Samantatoti catūsupi passesu. Rucakatthatāti tassaṃ tassaṃ bhūmiyaṃ suvaṇṇaphalakehi atthatā.

    ૯૧૧. પિવસિ ખાદસિ ચાતિ કાલેન કાલં ઉપયુજ્જમાનં ગન્ધપાનં સુધાભોજનઞ્ચ સન્ધાય વદતિ. પવદન્તીતિ પવજ્જન્તિ. દિબ્બા રસા કામગુણેત્થ પઞ્ચાતિ દિબ્બા રસા અનપ્પકા પઞ્ચ કામગુણા એત્થ એતસ્મિં તવ વિમાને સંવિજ્જન્તીતિ અત્થો. સુવણ્ણછન્નાતિ હેમાભરણવિભૂસિતા.

    911.Pivasi khādasi cāti kālena kālaṃ upayujjamānaṃ gandhapānaṃ sudhābhojanañca sandhāya vadati. Pavadantīti pavajjanti. Dibbā rasā kāmaguṇettha pañcāti dibbā rasā anappakā pañca kāmaguṇā ettha etasmiṃ tava vimāne saṃvijjantīti attho. Suvaṇṇachannāti hemābharaṇavibhūsitā.

    ૯૧૫. સતિસમુપ્પાદકરોતિ સતુપ્પાદકરો, યેન પુઞ્ઞકમ્મેન અયં દિબ્બસમ્પત્તિ મયા લદ્ધા, તત્થ સતુપ્પાદસ્સ કારકો, ‘‘કક્કટકરસદાનેન અયં તયા સમ્પત્તિ લદ્ધા’’તિ એવં સતુપ્પાદં કરોન્તોતિ અત્થો. નિટ્ઠિતો જાતરૂપસ્સાતિ જાતરૂપેન સિદ્ધો જાતરૂપમયો. એકમેકસ્મિં પસ્સે પઞ્ચ પઞ્ચ કત્વા દસ પાદા એતસ્સાતિ દસપાદકો દ્વારે કક્કટકો ઠિતો સોભતિ. સો એવ મમ પુઞ્ઞકમ્મં તાદિસાનં મહેસીનં વિભાવેતિ, ન એત્થ મયા વત્તબ્બં અત્થીતિ અધિપ્પાયો. તેનાહ ‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો’’તિઆદિ. સેસં વુત્તનયમેવ.

    915.Satisamuppādakaroti satuppādakaro, yena puññakammena ayaṃ dibbasampatti mayā laddhā, tattha satuppādassa kārako, ‘‘kakkaṭakarasadānena ayaṃ tayā sampatti laddhā’’ti evaṃ satuppādaṃ karontoti attho. Niṭṭhito jātarūpassāti jātarūpena siddho jātarūpamayo. Ekamekasmiṃ passe pañca pañca katvā dasa pādā etassāti dasapādako dvāre kakkaṭako ṭhito sobhati. So eva mama puññakammaṃ tādisānaṃ mahesīnaṃ vibhāveti, na ettha mayā vattabbaṃ atthīti adhippāyo. Tenāha ‘‘tena metādiso vaṇṇo’’tiādi. Sesaṃ vuttanayameva.

    કક્કટકરસદાયકવિમાનવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Kakkaṭakarasadāyakavimānavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / વિમાનવત્થુપાળિ • Vimānavatthupāḷi / ૪. કક્કટકરસદાયકવિમાનવત્થુ • 4. Kakkaṭakarasadāyakavimānavatthu


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact