Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
૮. કલ્યાણમિત્તાદિવગ્ગવણ્ણના
8. Kalyāṇamittādivaggavaṇṇanā
૭૧. અટ્ઠમસ્સ પઠમે બુદ્ધા, સારિપુત્તાદયો વા કલ્યાણમિત્તા. વુત્તપટિપક્ખનયેનાતિ ‘‘પાપમિત્તતા’’તિ પદે વુત્તસ્સ પટિપક્ખનયેન.
71. Aṭṭhamassa paṭhame buddhā, sāriputtādayo vā kalyāṇamittā. Vuttapaṭipakkhanayenāti ‘‘pāpamittatā’’ti pade vuttassa paṭipakkhanayena.
૭૨-૭૩. દુતિયે યોગોતિ સમઙ્ગીભાવો. પયોગોતિ પયુઞ્જનં પટિપત્તિ. અયોગોતિ અસમઙ્ગીભાવો. અપ્પયોગોતિ અપ્પયુઞ્જનં અપ્પટિપત્તિ. અનુયોગેનાતિ અનુયોગહેતુ.
72-73. Dutiye yogoti samaṅgībhāvo. Payogoti payuñjanaṃ paṭipatti. Ayogoti asamaṅgībhāvo. Appayogoti appayuñjanaṃ appaṭipatti. Anuyogenāti anuyogahetu.
૭૪. ચતુત્થે બુજ્ઝનકસત્તસ્સાતિ ચતુન્નં અરિયસચ્ચાનં પટિવિજ્ઝનકપુગ્ગલસ્સ. અઙ્ગભૂતાતિ તસ્સેવ પટિવેધસ્સ કારણભૂતા. એત્થ ચ ચત્તારિ અરિયસચ્ચાનિ બુજ્ઝતિ, અઞ્ઞાણનિદ્દાય વાપિ બુજ્ઝતીતિ બોધીતિ લદ્ધનામો અરિયસાવકો બુજ્ઝનકસત્તો, તસ્સ બુજ્ઝનકસત્તસ્સ. બોધિયાતિ તસ્સા ધમ્મસામગ્ગિસઙ્ખાતાય બોધિયા. બુજ્ઝનટ્ઠેન બોધિયો, બોધિયો એવ સચ્ચસમ્પટિબોધસ્સ અઙ્ગાતિ વુત્તં. ‘‘બુજ્ઝન્તીતિ બોજ્ઝઙ્ગા’’તિ. વિપસ્સનાદીનં કારણાનં બુજ્ઝિતબ્બાનઞ્ચ સચ્ચાનં અનુરૂપં બુજ્ઝનતો અનુબુજ્ઝન્તીતિ બોજ્ઝઙ્ગા, પટિમુખં પચ્ચક્ખભાવેન અભિમુખં બુજ્ઝનતો પટિબુજ્ઝન્તીતિ બોજ્ઝઙ્ગા, સમ્મા અવિપરીતતો બુજ્ઝનતો સમ્બુજ્ઝન્તીતિ બોજ્ઝઙ્ગાતિ એવં અત્થવિસેસદીપકેહિ ઉપસગ્ગેહિ અનુબુજ્ઝન્તીતિઆદિ વુત્તં. બોધિસદ્દો સબ્બવિસેસયુત્તં બુજ્ઝનસામઞ્ઞેન સઙ્ગણ્હાતિ. બોધાય સંવત્તન્તીતિ ઇમિના તસ્સા ધમ્મસામગ્ગિયા બુજ્ઝનસ્સ એકન્તકારણતં દસ્સેતિ. એવં પનેતં પદં વિભત્તમેવાતિ વુત્તપ્પકારેન એતં ‘‘બોજ્ઝઙ્ગા’’તિ (પટિ॰ મ॰ ૨.૧૭) પદં નિદ્દેસે પટિસમ્ભિદામગ્ગે વિભત્તમેવ.
74. Catutthe bujjhanakasattassāti catunnaṃ ariyasaccānaṃ paṭivijjhanakapuggalassa. Aṅgabhūtāti tasseva paṭivedhassa kāraṇabhūtā. Ettha ca cattāri ariyasaccāni bujjhati, aññāṇaniddāya vāpi bujjhatīti bodhīti laddhanāmo ariyasāvako bujjhanakasatto, tassa bujjhanakasattassa. Bodhiyāti tassā dhammasāmaggisaṅkhātāya bodhiyā. Bujjhanaṭṭhena bodhiyo, bodhiyo eva saccasampaṭibodhassa aṅgāti vuttaṃ. ‘‘Bujjhantīti bojjhaṅgā’’ti. Vipassanādīnaṃ kāraṇānaṃ bujjhitabbānañca saccānaṃ anurūpaṃ bujjhanato anubujjhantīti bojjhaṅgā, paṭimukhaṃ paccakkhabhāvena abhimukhaṃ bujjhanato paṭibujjhantīti bojjhaṅgā, sammā aviparītato bujjhanato sambujjhantīti bojjhaṅgāti evaṃ atthavisesadīpakehi upasaggehi anubujjhantītiādi vuttaṃ. Bodhisaddo sabbavisesayuttaṃ bujjhanasāmaññena saṅgaṇhāti. Bodhāya saṃvattantīti iminā tassā dhammasāmaggiyā bujjhanassa ekantakāraṇataṃ dasseti. Evaṃ panetaṃ padaṃ vibhattamevāti vuttappakārena etaṃ ‘‘bojjhaṅgā’’ti (paṭi. ma. 2.17) padaṃ niddese paṭisambhidāmagge vibhattameva.
૭૫. પઞ્ચમે યાથાવસરસભૂમીતિ યાથાવતો સકિચ્ચકરણભૂમિ. સાતિ યાથાવસરસભૂમિ. વિપસ્સનાતિ બલવવિપસ્સના. કેચિ ‘‘ભઙ્ગઞાણતો પટ્ઠાયા’’તિ વદન્તિ. વિપસ્સનાય પાદકજ્ઝાને ચ સતિઆદયો બોજ્ઝઙ્ગપક્ખિકા એવ પરિયાયબોધિપક્ખિયભાવતો. તત્થાતિઆદિ ચતુબ્બિધાનં બોજ્ઝઙ્ગાનં ભૂમિવિભાગદસ્સનં.
75. Pañcame yāthāvasarasabhūmīti yāthāvato sakiccakaraṇabhūmi. Sāti yāthāvasarasabhūmi. Vipassanāti balavavipassanā. Keci ‘‘bhaṅgañāṇato paṭṭhāyā’’ti vadanti. Vipassanāya pādakajjhāne ca satiādayo bojjhaṅgapakkhikā eva pariyāyabodhipakkhiyabhāvato. Tatthātiādi catubbidhānaṃ bojjhaṅgānaṃ bhūmivibhāgadassanaṃ.
૭૬. છટ્ઠે તેસં અન્તરેતિ તેસં ભિક્ખૂનં અન્તરે. કામં સઙ્ગીતિઆરુળ્હવસેન અપ્પકમિદં સુત્તપદં, ભગવા પનેત્થ સન્નિપતિતપરિસાય અજ્ઝાસયાનુરૂપં વિત્થારિકં કરોતીતિ કત્વા ઇદં વુત્તં – ‘‘મહતી દેસના ભવિસ્સતી’’તિ. ગામનિગમાદિકથા નત્થીતિ તસ્સા કથાય અતિરચ્છાનકથાભાવમાહુ . તથા હિ સા પુબ્બે બહુઞાતિકં અહોસિ બહુપક્ખં, ઇદાનિ અપ્પઞાતિકં અપ્પપક્ખન્તિ અનિચ્ચતામુખેન નિય્યાનિકપક્ખિકા જાતા. એતાયાતિ યથાવુત્તાય પરિહાનિયા. પતિકિટ્ઠન્તિ નિહીનં. મમ સાસનેતિ ઇદં કમ્મસ્સકતજ્ઝાનપઞ્ઞાનમ્પિ વિસેસનમેવ. તદુભયમ્પિ હિ બાહિરકાનં તપ્પઞ્ઞાદ્વયતો સાતિસયમેવ સબ્બઞ્ઞુબુદ્ધાનં દેસનાય લદ્ધવિસેસતો વિવટ્ટૂપનિસ્સયતો ચ.
76. Chaṭṭhe tesaṃ antareti tesaṃ bhikkhūnaṃ antare. Kāmaṃ saṅgītiāruḷhavasena appakamidaṃ suttapadaṃ, bhagavā panettha sannipatitaparisāya ajjhāsayānurūpaṃ vitthārikaṃ karotīti katvā idaṃ vuttaṃ – ‘‘mahatī desanā bhavissatī’’ti. Gāmanigamādikathā natthīti tassā kathāya atiracchānakathābhāvamāhu . Tathā hi sā pubbe bahuñātikaṃ ahosi bahupakkhaṃ, idāni appañātikaṃ appapakkhanti aniccatāmukhena niyyānikapakkhikā jātā. Etāyāti yathāvuttāya parihāniyā. Patikiṭṭhanti nihīnaṃ. Mama sāsaneti idaṃ kammassakatajjhānapaññānampi visesanameva. Tadubhayampi hi bāhirakānaṃ tappaññādvayato sātisayameva sabbaññubuddhānaṃ desanāya laddhavisesato vivaṭṭūpanissayato ca.
૭૭. સત્તમે તેસં ચિત્તાચારં ઞત્વાતિ તથા કથેન્તાનં તેસં ભિક્ખૂનં તત્થ ઉપગમનેન અત્તનો દેસનાય ભાજનભૂતં ચિત્તપ્પવત્તિં ઞત્વા. કમ્મસ્સકતાદીતિ આદિસદ્દેન ઝાનપઞ્ઞાદીનં ચતુન્નમ્પિ પઞ્ઞાનં ગહણં.
77. Sattame tesaṃ cittācāraṃ ñatvāti tathā kathentānaṃ tesaṃ bhikkhūnaṃ tattha upagamanena attano desanāya bhājanabhūtaṃ cittappavattiṃ ñatvā. Kammassakatādīti ādisaddena jhānapaññādīnaṃ catunnampi paññānaṃ gahaṇaṃ.
૭૮-૮૦. અટ્ઠમાદીસુ હેટ્ઠા વુત્તનયેનેવાતિ ‘‘યા એસ મમ સાસને’’તિઆદિના હેટ્ઠા વુત્તનયેનેવ. સેસમેત્થ ઉત્તાનત્થમેવ.
78-80. Aṭṭhamādīsu heṭṭhā vuttanayenevāti ‘‘yā esa mama sāsane’’tiādinā heṭṭhā vuttanayeneva. Sesamettha uttānatthameva.
કલ્યાણમિત્તાદિવગ્ગવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Kalyāṇamittādivaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
૮૧-૮૨. નવમે વગ્ગે નત્થિ વત્તબ્બં.
81-82. Navame vagge natthi vattabbaṃ.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya
૮. કલ્યાણમિત્તાદિવગ્ગો • 8. Kalyāṇamittādivaggo
૯. પમાદાદિવગ્ગો • 9. Pamādādivaggo
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)
૮. કલ્યાણમિત્તતાદિવગ્ગવણ્ણના • 8. Kalyāṇamittatādivaggavaṇṇanā
૯. પમાદાદિવગ્ગવણ્ણના • 9. Pamādādivaggavaṇṇanā