| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
੮. ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਾਦਿવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ
8. Kalyāṇamittādivaggavaṇṇanā
੭੧. ਅਟ੍ਠਮਸ੍ਸ ਪਠਮੇ ਬੁਦ੍ਧਾ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਾਦਯੋ વਾ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਾ। વੁਤ੍ਤਪਟਿਪਕ੍ਖਨਯੇਨਾਤਿ ‘‘ਪਾਪਮਿਤ੍ਤਤਾ’’ਤਿ ਪਦੇ વੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਨਯੇਨ।
71. Aṭṭhamassa paṭhame buddhā, sāriputtādayo vā kalyāṇamittā. Vuttapaṭipakkhanayenāti ‘‘pāpamittatā’’ti pade vuttassa paṭipakkhanayena.
੭੨-੭੩. ਦੁਤਿਯੇ ਯੋਗੋਤਿ ਸਮਙ੍ਗੀਭਾવੋ। ਪਯੋਗੋਤਿ ਪਯੁਞ੍ਜਨਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ। ਅਯੋਗੋਤਿ ਅਸਮਙ੍ਗੀਭਾવੋ। ਅਪ੍ਪਯੋਗੋਤਿ ਅਪ੍ਪਯੁਞ੍ਜਨਂ ਅਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ। ਅਨੁਯੋਗੇਨਾਤਿ ਅਨੁਯੋਗਹੇਤੁ।
72-73. Dutiye yogoti samaṅgībhāvo. Payogoti payuñjanaṃ paṭipatti. Ayogoti asamaṅgībhāvo. Appayogoti appayuñjanaṃ appaṭipatti. Anuyogenāti anuyogahetu.
੭੪. ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਬੁਜ੍ਝਨਕਸਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਨਕਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ। ਅਙ੍ਗਭੂਤਾਤਿ ਤਸ੍ਸੇવ ਪਟਿવੇਧਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭੂਤਾ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ ਬੁਜ੍ਝਤਿ, ਅਞ੍ਞਾਣਨਿਦ੍ਦਾਯ વਾਪਿ ਬੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਬੋਧੀਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮੋ ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਬੁਜ੍ਝਨਕਸਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਬੁਜ੍ਝਨਕਸਤ੍ਤਸ੍ਸ। ਬੋਧਿਯਾਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਧਮ੍ਮਸਾਮਗ੍ਗਿਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਬੋਧਿਯਾ। ਬੁਜ੍ਝਨਟ੍ਠੇਨ ਬੋਧਿਯੋ, ਬੋਧਿਯੋ ਏવ ਸਚ੍ਚਸਮ੍ਪਟਿਬੋਧਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ‘‘ਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ’’ਤਿ। વਿਪਸ੍ਸਨਾਦੀਨਂ ਕਾਰਣਾਨਂ ਬੁਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਅਨੁਰੂਪਂ ਬੁਜ੍ਝਨਤੋ ਅਨੁਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ, ਪਟਿਮੁਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਭਾવੇਨ ਅਭਿਮੁਖਂ ਬੁਜ੍ਝਨਤੋ ਪਟਿਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ, ਸਮ੍ਮਾ ਅવਿਪਰੀਤਤੋ ਬੁਜ੍ਝਨਤੋ ਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਤਿ ਏવਂ ਅਤ੍ਥવਿਸੇਸਦੀਪਕੇਹਿ ਉਪਸਗ੍ਗੇਹਿ ਅਨੁਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਬੋਧਿਸਦ੍ਦੋ ਸਬ੍ਬવਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤਂ ਬੁਜ੍ਝਨਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਬੋਧਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤਸ੍ਸਾ ਧਮ੍ਮਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ ਬੁਜ੍ਝਨਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤਕਾਰਣਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਏવਂ ਪਨੇਤਂ ਪਦਂ વਿਭਤ੍ਤਮੇવਾਤਿ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਏਤਂ ‘‘ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ’’ਤਿ (ਪਟਿ॰ ਮ॰ ੨.੧੭) ਪਦਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗੇ વਿਭਤ੍ਤਮੇવ।
74. Catutthe bujjhanakasattassāti catunnaṃ ariyasaccānaṃ paṭivijjhanakapuggalassa. Aṅgabhūtāti tasseva paṭivedhassa kāraṇabhūtā. Ettha ca cattāri ariyasaccāni bujjhati, aññāṇaniddāya vāpi bujjhatīti bodhīti laddhanāmo ariyasāvako bujjhanakasatto, tassa bujjhanakasattassa. Bodhiyāti tassā dhammasāmaggisaṅkhātāya bodhiyā. Bujjhanaṭṭhena bodhiyo, bodhiyo eva saccasampaṭibodhassa aṅgāti vuttaṃ. ‘‘Bujjhantīti bojjhaṅgā’’ti. Vipassanādīnaṃ kāraṇānaṃ bujjhitabbānañca saccānaṃ anurūpaṃ bujjhanato anubujjhantīti bojjhaṅgā, paṭimukhaṃ paccakkhabhāvena abhimukhaṃ bujjhanato paṭibujjhantīti bojjhaṅgā, sammā aviparītato bujjhanato sambujjhantīti bojjhaṅgāti evaṃ atthavisesadīpakehi upasaggehi anubujjhantītiādi vuttaṃ. Bodhisaddo sabbavisesayuttaṃ bujjhanasāmaññena saṅgaṇhāti. Bodhāya saṃvattantīti iminā tassā dhammasāmaggiyā bujjhanassa ekantakāraṇataṃ dasseti. Evaṃ panetaṃ padaṃ vibhattamevāti vuttappakārena etaṃ ‘‘bojjhaṅgā’’ti (paṭi. ma. 2.17) padaṃ niddese paṭisambhidāmagge vibhattameva.
੭੫. ਪਞ੍ਚਮੇ ਯਾਥਾવਸਰਸਭੂਮੀਤਿ ਯਾਥਾવਤੋ ਸਕਿਚ੍ਚਕਰਣਭੂਮਿ। ਸਾਤਿ ਯਾਥਾવਸਰਸਭੂਮਿ। વਿਪਸ੍ਸਨਾਤਿ ਬਲવવਿਪਸ੍ਸਨਾ। ਕੇਚਿ ‘‘ਭਙ੍ਗਞਾਣਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨੇ ਚ ਸਤਿਆਦਯੋ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਪਕ੍ਖਿਕਾ ਏવ ਪਰਿਯਾਯਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਭਾવਤੋ। ਤਤ੍ਥਾਤਿਆਦਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾਨਂ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਂ ਭੂਮਿવਿਭਾਗਦਸ੍ਸਨਂ।
75. Pañcame yāthāvasarasabhūmīti yāthāvato sakiccakaraṇabhūmi. Sāti yāthāvasarasabhūmi. Vipassanāti balavavipassanā. Keci ‘‘bhaṅgañāṇato paṭṭhāyā’’ti vadanti. Vipassanāya pādakajjhāne ca satiādayo bojjhaṅgapakkhikā eva pariyāyabodhipakkhiyabhāvato. Tatthātiādi catubbidhānaṃ bojjhaṅgānaṃ bhūmivibhāgadassanaṃ.
੭੬. ਛਟ੍ਠੇ ਤੇਸਂ ਅਨ੍ਤਰੇਤਿ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ। ਕਾਮਂ ਸਙ੍ਗੀਤਿਆਰੁਲ਼੍ਹવਸੇਨ ਅਪ੍ਪਕਮਿਦਂ ਸੁਤ੍ਤਪਦਂ, ਭਗવਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਪਰਿਸਾਯ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੂਪਂ વਿਤ੍ਥਾਰਿਕਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਕਤ੍વਾ ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਮਹਤੀ ਦੇਸਨਾ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਗਾਮਨਿਗਮਾਦਿਕਥਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਕਥਾਯ ਅਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਾਭਾવਮਾਹੁ । ਤਥਾ ਹਿ ਸਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਬਹੁਞਾਤਿਕਂ ਅਹੋਸਿ ਬਹੁਪਕ੍ਖਂ, ਇਦਾਨਿ ਅਪ੍ਪਞਾਤਿਕਂ ਅਪ੍ਪਪਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਮੁਖੇਨ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਪਕ੍ਖਿਕਾ ਜਾਤਾ। ਏਤਾਯਾਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਾਯ ਪਰਿਹਾਨਿਯਾ। ਪਤਿਕਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਨਿਹੀਨਂ। ਮਮ ਸਾਸਨੇਤਿ ਇਦਂ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਜ੍ਝਾਨਪਞ੍ਞਾਨਮ੍ਪਿ વਿਸੇਸਨਮੇવ। ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਹਿ ਬਾਹਿਰਕਾਨਂ ਤਪ੍ਪਞ੍ਞਾਦ੍વਯਤੋ ਸਾਤਿਸਯਮੇવ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਦੇਸਨਾਯ ਲਦ੍ਧવਿਸੇਸਤੋ વਿવਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਤੋ ਚ।
76. Chaṭṭhe tesaṃ antareti tesaṃ bhikkhūnaṃ antare. Kāmaṃ saṅgītiāruḷhavasena appakamidaṃ suttapadaṃ, bhagavā panettha sannipatitaparisāya ajjhāsayānurūpaṃ vitthārikaṃ karotīti katvā idaṃ vuttaṃ – ‘‘mahatī desanā bhavissatī’’ti. Gāmanigamādikathā natthīti tassā kathāya atiracchānakathābhāvamāhu . Tathā hi sā pubbe bahuñātikaṃ ahosi bahupakkhaṃ, idāni appañātikaṃ appapakkhanti aniccatāmukhena niyyānikapakkhikā jātā. Etāyāti yathāvuttāya parihāniyā. Patikiṭṭhanti nihīnaṃ. Mama sāsaneti idaṃ kammassakatajjhānapaññānampi visesanameva. Tadubhayampi hi bāhirakānaṃ tappaññādvayato sātisayameva sabbaññubuddhānaṃ desanāya laddhavisesato vivaṭṭūpanissayato ca.
੭੭. ਸਤ੍ਤਮੇ ਤੇਸਂ ਚਿਤ੍ਤਾਚਾਰਂ ਞਤ੍વਾਤਿ ਤਥਾ ਕਥੇਨ੍ਤਾਨਂ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਤਤ੍ਥ ਉਪਗਮਨੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੇਸਨਾਯ ਭਾਜਨਭੂਤਂ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਂ ਞਤ੍વਾ। ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਾਦੀਤਿ ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਝਾਨਪਞ੍ਞਾਦੀਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਪਞ੍ਞਾਨਂ ਗਹਣਂ।
77. Sattame tesaṃ cittācāraṃ ñatvāti tathā kathentānaṃ tesaṃ bhikkhūnaṃ tattha upagamanena attano desanāya bhājanabhūtaṃ cittappavattiṃ ñatvā. Kammassakatādīti ādisaddena jhānapaññādīnaṃ catunnampi paññānaṃ gahaṇaṃ.
੭੮-੮੦. ਅਟ੍ਠਮਾਦੀਸੁ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવਾਤਿ ‘‘ਯਾ ਏਸ ਮਮ ਸਾਸਨੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવ।
78-80. Aṭṭhamādīsu heṭṭhā vuttanayenevāti ‘‘yā esa mama sāsane’’tiādinā heṭṭhā vuttanayeneva. Sesamettha uttānatthameva.
ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਾਦਿવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Kalyāṇamittādivaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
੮੧-੮੨. ਨવਮੇ વਗ੍ਗੇ ਨਤ੍ਥਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ।
81-82. Navame vagge natthi vattabbaṃ.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya
੮. ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਾਦਿવਗ੍ਗੋ • 8. Kalyāṇamittādivaggo
੯. ਪਮਾਦਾਦਿવਗ੍ਗੋ • 9. Pamādādivaggo
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)
੮. ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਤਾਦਿવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ • 8. Kalyāṇamittatādivaggavaṇṇanā
੯. ਪਮਾਦਾਦਿવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ • 9. Pamādādivaggavaṇṇanā
