Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / ઇતિવુત્તક-અટ્ઠકથા • Itivuttaka-aṭṭhakathā

    ૭. કામયોગસુત્તવણ્ણના

    7. Kāmayogasuttavaṇṇanā

    ૯૬. સત્તમે કામયોગયુત્તોતિ પઞ્ચકામગુણિકો રાગો કામયોગો, તેન યુત્તો કામયોગયુત્તો, અસમુચ્છિન્નકામરાગસ્સેતં અધિવચનં. રૂપારૂપભવેસુ છન્દરાગો ભવયોગો, તથા ઝાનનિકન્તિ સસ્સતદિટ્ઠિસહગતો ચ રાગો, તેન યુત્તો ભવયોગયુત્તો, અપ્પહીનભવરાગોતિ અત્થો. આગામીતિ બ્રહ્મલોકે ઠિતોપિ પટિસન્ધિગ્ગહણવસેન ઇમં મનુસ્સલોકં આગમનસીલો. તેનેવાહ ‘‘આગન્તા ઇત્થત્ત’’ન્તિ. મનુસ્સત્તભાવસઙ્ખાતં ઇત્થભાવં આગમનધમ્મો , મનુસ્સેસુ ઉપપજ્જનસીલોતિ અત્થો. કામઞ્ચેત્થ કામયોગો ઇત્થત્તં આગમનસ્સ કારણં. યો પન કામયોગયુત્તો, સો એકન્તેન ભવયોગયુત્તોપિ હોતીતિ દસ્સનત્થં ‘‘કામયોગયુત્તો, ભિક્ખવે, ભવયોગયુત્તો’’તિ ઉભયમ્પિ એકજ્ઝં કત્વા વુત્તં.

    96. Sattame kāmayogayuttoti pañcakāmaguṇiko rāgo kāmayogo, tena yutto kāmayogayutto, asamucchinnakāmarāgassetaṃ adhivacanaṃ. Rūpārūpabhavesu chandarāgo bhavayogo, tathā jhānanikanti sassatadiṭṭhisahagato ca rāgo, tena yutto bhavayogayutto, appahīnabhavarāgoti attho. Āgāmīti brahmaloke ṭhitopi paṭisandhiggahaṇavasena imaṃ manussalokaṃ āgamanasīlo. Tenevāha ‘‘āgantā itthatta’’nti. Manussattabhāvasaṅkhātaṃ itthabhāvaṃ āgamanadhammo , manussesu upapajjanasīloti attho. Kāmañcettha kāmayogo itthattaṃ āgamanassa kāraṇaṃ. Yo pana kāmayogayutto, so ekantena bhavayogayuttopi hotīti dassanatthaṃ ‘‘kāmayogayutto, bhikkhave, bhavayogayutto’’ti ubhayampi ekajjhaṃ katvā vuttaṃ.

    કામયોગવિસંયુત્તોતિ એત્થ અસુભજ્ઝાનમ્પિ કામયોગવિસંયોગો, તં પાદકં કત્વા અધિગતો અનાગામિમગ્ગો એકન્તેનેવ કામયોગવિસંયોગો નામ, તસ્મા તતિયમગ્ગફલે ઠિતો અરિયપુગ્ગલો ‘‘કામયોગવિસંયુત્તો’’તિ વુત્તો. યસ્મા પન રૂપારૂપભવેસુ છન્દરાગો અનાગામિમગ્ગેન ન પહીયતિ, તસ્મા સો અપ્પહીનભવયોગત્તા ‘‘ભવયોગયુત્તો’’તિ વુત્તો. અનાગામીતિ કામલોકં પટિસન્ધિગ્ગહણવસેન અનાગમનતો અનાગામી. કામયોગવિસંયોગવસેનેવ હિ સદ્ધિં અનવસેસઓરમ્ભાગિયસંયોજનસમુગ્ઘાતેન અજ્ઝત્તસંયોજનાભાવસિદ્ધિતો ઇત્થત્તં અનાગન્ત્વા હોતિ, તત્થ પરિનિબ્બાયી અનાવત્તિધમ્મો. યસ્સ પન અનવસેસં ભવયોગો પહીનો, તસ્સ અવિજ્જાયોગાદિઅવસિટ્ઠકિલેસાપિ તદેકટ્ઠભાવતો પહીના એવ હોન્તીતિ , સો પરિક્ખીણભવસંયોજનો ‘‘અરહં ખીણાસવો’’તિ વુચ્ચતિ. તેન વુત્તં ‘‘કામયોગવિસંયુત્તો, ભિક્ખવે, ભવયોગવિસંયુત્તો અરહં હોતિ ખીણાસવો’’તિ. એત્થ ચ કામયોગવિસંયોગો અનાગામી ચતુત્થજ્ઝાનસ્સ સુખદુક્ખસોમનસ્સદોમનસ્સપ્પહાનં વિય, તતિયમગ્ગસ્સ દિટ્ઠિવિચિકિચ્છાસીલબ્બતપરામાસસંયોજનપરિક્ખયો વિય ચ ચતુત્થમગ્ગસ્સ વણ્ણભણનત્થં વુત્તોતિ દટ્ઠબ્બં. પઠમપદેન સોતાપન્નસકદાગામીહિ સદ્ધિં સબ્બો પુથુજ્જનો ગહિતો, દુતિયપદેન પન સબ્બો અનાગામી, તતિયપદેન અરહાતિ અરહત્તનિકૂટેન દેસનં નિટ્ઠાપેસિ.

    Kāmayogavisaṃyuttoti ettha asubhajjhānampi kāmayogavisaṃyogo, taṃ pādakaṃ katvā adhigato anāgāmimaggo ekanteneva kāmayogavisaṃyogo nāma, tasmā tatiyamaggaphale ṭhito ariyapuggalo ‘‘kāmayogavisaṃyutto’’ti vutto. Yasmā pana rūpārūpabhavesu chandarāgo anāgāmimaggena na pahīyati, tasmā so appahīnabhavayogattā ‘‘bhavayogayutto’’ti vutto. Anāgāmīti kāmalokaṃ paṭisandhiggahaṇavasena anāgamanato anāgāmī. Kāmayogavisaṃyogavaseneva hi saddhiṃ anavasesaorambhāgiyasaṃyojanasamugghātena ajjhattasaṃyojanābhāvasiddhito itthattaṃ anāgantvā hoti, tattha parinibbāyī anāvattidhammo. Yassa pana anavasesaṃ bhavayogo pahīno, tassa avijjāyogādiavasiṭṭhakilesāpi tadekaṭṭhabhāvato pahīnā eva hontīti , so parikkhīṇabhavasaṃyojano ‘‘arahaṃ khīṇāsavo’’ti vuccati. Tena vuttaṃ ‘‘kāmayogavisaṃyutto, bhikkhave, bhavayogavisaṃyutto arahaṃ hoti khīṇāsavo’’ti. Ettha ca kāmayogavisaṃyogo anāgāmī catutthajjhānassa sukhadukkhasomanassadomanassappahānaṃ viya, tatiyamaggassa diṭṭhivicikicchāsīlabbataparāmāsasaṃyojanaparikkhayo viya ca catutthamaggassa vaṇṇabhaṇanatthaṃ vuttoti daṭṭhabbaṃ. Paṭhamapadena sotāpannasakadāgāmīhi saddhiṃ sabbo puthujjano gahito, dutiyapadena pana sabbo anāgāmī, tatiyapadena arahāti arahattanikūṭena desanaṃ niṭṭhāpesi.

    ગાથાસુ ઉભયન્તિ ઉભયેન, કામયોગેન, ભવયોગેન ચ સંયુત્તાતિ અત્થો. સત્તા ગચ્છન્તિ સંસારન્તિ પુથુજ્જના સોતાપન્ના સકદાગામિનોતિ ઇમે તિવિધા સત્તા કામયોગભવયોગાનં અપ્પહીનત્તા ગચ્છન્તિ સંસારન્તિ. તતો એવ જાતિમરણગામિનો હોન્તિ. એત્થ એકબીજી, કોલંકોલો, સત્તક્ખત્તુપરમોતિ તીસુ સોતાપન્નેસુ સબ્બમુદુ સત્તક્ખત્તુપરમો, સો અટ્ઠમં ભવં ન નિબ્બત્તેતિ, અત્તનો પરિચ્છિન્નજાતિવસેન પન સંસરતિ, તથા ઇતરેપિ. સકદાગામીસુપિ યો ઇધ સકદાગામિમગ્ગં પત્વા દેવલોકે ઉપ્પજ્જિત્વા પુન ઇધ નિબ્બત્તતિ, સો અત્તનો પરિચ્છિન્નજાતિવસેનેવ સંસરતિ. યે પન સકદાગામિનો વોમિસ્સકનયેન વિના તત્થ તત્થ દેવેસુયેવ મનુસ્સેસુયેવ વા નિબ્બત્તન્તિ, તે ઉપરિમગ્ગાધિગમાય યાવ ઇન્દ્રિયપરિપાકા પુનપ્પુનં ઉપ્પજ્જનતો સંસરન્તિયેવ. પુથુજ્જને પન વત્તબ્બમેવ નત્થિ સબ્બભવસંયોજનાનં અપરિક્ખીણત્તા. તેન વુત્તં –

    Gāthāsu ubhayanti ubhayena, kāmayogena, bhavayogena ca saṃyuttāti attho. Sattā gacchanti saṃsāranti puthujjanā sotāpannā sakadāgāminoti ime tividhā sattā kāmayogabhavayogānaṃ appahīnattā gacchanti saṃsāranti. Tato eva jātimaraṇagāmino honti. Ettha ekabījī, kolaṃkolo, sattakkhattuparamoti tīsu sotāpannesu sabbamudu sattakkhattuparamo, so aṭṭhamaṃ bhavaṃ na nibbatteti, attano paricchinnajātivasena pana saṃsarati, tathā itarepi. Sakadāgāmīsupi yo idha sakadāgāmimaggaṃ patvā devaloke uppajjitvā puna idha nibbattati, so attano paricchinnajātivaseneva saṃsarati. Ye pana sakadāgāmino vomissakanayena vinā tattha tattha devesuyeva manussesuyeva vā nibbattanti, te uparimaggādhigamāya yāva indriyaparipākā punappunaṃ uppajjanato saṃsarantiyeva. Puthujjane pana vattabbameva natthi sabbabhavasaṃyojanānaṃ aparikkhīṇattā. Tena vuttaṃ –

    ‘‘કામયોગેન સંયુત્તા, ભવયોગેન ચૂભયં;

    ‘‘Kāmayogena saṃyuttā, bhavayogena cūbhayaṃ;

    સત્તા ગચ્છન્તિ સંસારં, જાતિમરણગામિનો’’તિ.

    Sattā gacchanti saṃsāraṃ, jātimaraṇagāmino’’ti.

    કામે પહન્ત્વાનાતિ કામરાગસઙ્ખાતે કિલેસકામે અનાગામિમગ્ગેન પજહિત્વા. છિન્નસંસયાતિ સમુચ્છિન્નકઙ્ખા, તઞ્ચ ખો સોતાપત્તિમગ્ગેનેવ. વણ્ણભણનત્થં પન ચતુત્થમગ્ગસ્સ એવં વુત્તં. અરહન્તો હિ ઇધ ‘‘છિન્નસંસયા’’તિ અધિપ્પેતા. તેનેવાહ ‘‘ખીણમાનપુનબ્ભવા’’તિ. સબ્બસો ખીણો નવવિધોપિ માનો આયતિં પુનબ્ભવો ચ એતેસન્તિ ખીણમાનપુનબ્ભવા. માનગ્ગહણેન ચેત્થ તદેકટ્ઠતાય લક્ખણવસેન વા સબ્બો ચતુત્થમગ્ગવજ્ઝો કિલેસો ગહિતોતિ. ખીણમાનતાય ચ સઉપાદિસેસા નિબ્બાનધાતુ વુત્તા હોતિ, ખીણપુનબ્ભવતાય અનુપાદિસેસા. સેસં સુવિઞ્ઞેય્યમેવ.

    Kāme pahantvānāti kāmarāgasaṅkhāte kilesakāme anāgāmimaggena pajahitvā. Chinnasaṃsayāti samucchinnakaṅkhā, tañca kho sotāpattimaggeneva. Vaṇṇabhaṇanatthaṃ pana catutthamaggassa evaṃ vuttaṃ. Arahanto hi idha ‘‘chinnasaṃsayā’’ti adhippetā. Tenevāha ‘‘khīṇamānapunabbhavā’’ti. Sabbaso khīṇo navavidhopi māno āyatiṃ punabbhavo ca etesanti khīṇamānapunabbhavā. Mānaggahaṇena cettha tadekaṭṭhatāya lakkhaṇavasena vā sabbo catutthamaggavajjho kileso gahitoti. Khīṇamānatāya ca saupādisesā nibbānadhātu vuttā hoti, khīṇapunabbhavatāya anupādisesā. Sesaṃ suviññeyyameva.

    સત્તમસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Sattamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / ઇતિવુત્તકપાળિ • Itivuttakapāḷi / ૭. કામયોગસુત્તં • 7. Kāmayogasuttaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact