Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વિનયાલઙ્કાર-ટીકા • Vinayālaṅkāra-ṭīkā

    ૩૩. કમ્માકમ્મવિનિચ્છયકથા

    33. Kammākammavinicchayakathā

    ૨૪૯. એવં ગરુકાપત્તિવુટ્ઠાનવિનિચ્છયકથં કથેત્વા ઇદાનિ કમ્માકમ્મવિનિચ્છયકથં કથેતું ‘‘કમ્માકમ્મન્તિ એત્થ પના’’તિઆદિમાહ. તત્થ સમગ્ગેન સઙ્ઘેન કરીયતે તન્તિ કમ્મં, અપલોકનાદિચતુબ્બિધવિનયકમ્મં. ઇતરસ્મિમ્પિ એસેવ નયો. અ-કારો વુદ્ધિઅત્થો, ન વુદ્ધિપ્પત્તં કમ્મં અકમ્મં. કમ્મઞ્ચ અકમ્મઞ્ચ કમ્માકમ્મં વજ્જાવજ્જં વિય, ફલાફલં વિય ચ. તત્થ ચ કમ્મન્તિ અપલોકનકમ્મઞત્તિકમ્મદ્વયં. અકમ્મન્તિ ઞત્તિદુતિયકમ્મઞત્તિચતઉત્થકમ્મદ્વયં. અથ વા કમ્મન્તિ ચતૂસુપિ એતેસુ લહુકકમ્મં. અકમ્મન્તિ ગરુકકમ્મં. કમ્માકમ્મન્તિ એત્થ પન વિનિચ્છયો એવં વેદિતબ્બોતિ યોજના. તત્થ પનાતિ પક્ખન્તરત્થે નિપાતો , ગરુકાપત્તિવુટ્ઠાનવિનિચ્છયકથાપક્ખતો અઞ્ઞો કમ્માકમ્મવિનિચ્છયકથાપક્ખો વેદિતબ્બોતિ વા મયા વુચ્ચતેતિ વા અત્થો.

    249. Evaṃ garukāpattivuṭṭhānavinicchayakathaṃ kathetvā idāni kammākammavinicchayakathaṃ kathetuṃ ‘‘kammākammanti ettha panā’’tiādimāha. Tattha samaggena saṅghena karīyate tanti kammaṃ, apalokanādicatubbidhavinayakammaṃ. Itarasmimpi eseva nayo. A-kāro vuddhiattho, na vuddhippattaṃ kammaṃ akammaṃ. Kammañca akammañca kammākammaṃ vajjāvajjaṃ viya, phalāphalaṃ viya ca. Tattha ca kammanti apalokanakammañattikammadvayaṃ. Akammanti ñattidutiyakammañatticatautthakammadvayaṃ. Atha vā kammanti catūsupi etesu lahukakammaṃ. Akammanti garukakammaṃ. Kammākammanti ettha pana vinicchayo evaṃ veditabboti yojanā. Tattha panāti pakkhantaratthe nipāto , garukāpattivuṭṭhānavinicchayakathāpakkhato añño kammākammavinicchayakathāpakkho veditabboti vā mayā vuccateti vā attho.

    ચત્તારિ કમ્માનીતિ એત્થ ચત્તારીતિ પરિચ્છેદનિદસ્સનં. તેન વિનયકમ્માનિ નામ ચત્તારિ એવ હોન્તિ, ન ઇતો ઊનાધિકાનીતિ દસ્સેતિ. કમ્માનીતિ પરિચ્છિન્નકમ્મનિદસ્સનં. અપલોકનકમ્મન્તિઆદીનિ પરિચ્છિન્નકમ્માનં ઉદ્દેસકથનં. તત્થ અપલોકીયતે આયાચીયતે અપલોકનં, અપપુબ્બલોકધાતુ આયાચનત્થે, યુપચ્ચયો ભાવત્થવાચકો. અપલોકનવસેન કત્તબ્બં કમ્મં અપલોકનકમ્મં, સીમટ્ઠકસઙ્ઘં અપલોકેત્વા સઙ્ઘાનુમતિયા કત્તબ્બં કમ્મં. ઞાપના ઞત્તિ, સઙ્ઘસ્સ જાનાપનાતિ અત્થો. ઞત્તિયા કત્તબ્બં કમ્મં ઞત્તિકમ્મં, અનુસ્સાવનં અકત્વા સુદ્ધઞત્તિયાયેવ કત્તબ્બકમ્મં. દ્વિન્નં પૂરણી દુતિયા, ઞત્તિ દુતિયા એતસ્સ કમ્મસ્સાતિ ઞત્તિદુતિયં, ઞત્તિદુતિયઞ્ચ તં કમ્મઞ્ચાતિ ઞત્તિદુતિયકમ્મં, એકાય ઞત્તિયા એકાય અનુસ્સાવનાય કત્તબ્બકમ્મં. ચતુન્નં પૂરણી ચતુત્થી, ઞત્તિ ચતુત્થી એતસ્સ કમ્મસ્સાતિ ઞત્તિચતુત્થં, ઞત્તિચતુત્થઞ્ચ તં કમ્મઞ્ચાતિ ઞત્તિચતુત્થકમ્મં, એકાય ઞત્તિયા તીહિ અનુસ્સાવનાહિ કત્તબ્બકમ્મં. તેન વક્ખતિ ‘‘અપલોકનકમ્મં નામ સીમટ્ઠકસઙ્ઘં સોધેત્વા’’તિઆદિ.

    Cattārikammānīti ettha cattārīti paricchedanidassanaṃ. Tena vinayakammāni nāma cattāri eva honti, na ito ūnādhikānīti dasseti. Kammānīti paricchinnakammanidassanaṃ. Apalokanakammantiādīni paricchinnakammānaṃ uddesakathanaṃ. Tattha apalokīyate āyācīyate apalokanaṃ, apapubbalokadhātu āyācanatthe, yupaccayo bhāvatthavācako. Apalokanavasena kattabbaṃ kammaṃ apalokanakammaṃ, sīmaṭṭhakasaṅghaṃ apaloketvā saṅghānumatiyā kattabbaṃ kammaṃ. Ñāpanā ñatti, saṅghassa jānāpanāti attho. Ñattiyā kattabbaṃ kammaṃ ñattikammaṃ, anussāvanaṃ akatvā suddhañattiyāyeva kattabbakammaṃ. Dvinnaṃ pūraṇī dutiyā, ñatti dutiyā etassa kammassāti ñattidutiyaṃ, ñattidutiyañca taṃ kammañcāti ñattidutiyakammaṃ, ekāya ñattiyā ekāya anussāvanāya kattabbakammaṃ. Catunnaṃ pūraṇī catutthī, ñatti catutthī etassa kammassāti ñatticatutthaṃ, ñatticatutthañca taṃ kammañcāti ñatticatutthakammaṃ, ekāya ñattiyā tīhi anussāvanāhi kattabbakammaṃ. Tena vakkhati ‘‘apalokanakammaṃ nāma sīmaṭṭhakasaṅghaṃ sodhetvā’’tiādi.

    એવં ચત્તારિ કમ્માનિ ઉદ્દિસિત્વા પરિવારે (પરિ॰ ૪૮૨ આદયો) કમ્મવગ્ગે આગતનયેનેવ તેસં ચતુન્નં કમ્માનં વિપત્તિકારણાનિ પુચ્છિત્વા વિસ્સજ્જેતું ‘‘ઇમાનિ ચત્તારિ કમ્માનિ કતિહાકારેહિ વિપજ્જન્તિ? પઞ્ચહાકારેહિ વિપજ્જન્તી’’તિઆદિમાહ. તત્થ વત્થુતોતિ વિનયકમ્મસ્સ કારણભૂતવત્થુતો. ઞત્તિતો અનુસ્સાવનતોતિ દ્વેપિ કમ્મવાચાયમેવ. સીમતોતિ કમ્મકરણટ્ઠાનભૂતબદ્ધસીમતો. પરિસતોતિ કમ્મપ્પત્તછન્દારહભૂતકારકસઙ્ઘતો. તાનિયેવ હિ પઞ્ચ સબ્બેસં વિનયકમ્માનં વિપત્તિકારણાનિ હોન્તિ.

    Evaṃ cattāri kammāni uddisitvā parivāre (pari. 482 ādayo) kammavagge āgatanayeneva tesaṃ catunnaṃ kammānaṃ vipattikāraṇāni pucchitvā vissajjetuṃ ‘‘imāni cattāri kammāni katihākārehi vipajjanti? Pañcahākārehi vipajjantī’’tiādimāha. Tattha vatthutoti vinayakammassa kāraṇabhūtavatthuto. Ñattito anussāvanatoti dvepi kammavācāyameva. Sīmatoti kammakaraṇaṭṭhānabhūtabaddhasīmato. Parisatoti kammappattachandārahabhūtakārakasaṅghato. Tāniyeva hi pañca sabbesaṃ vinayakammānaṃ vipattikāraṇāni honti.

    તતો તં કમ્મવિપત્તિકારણભૂતં વત્થું પાળિનયેન વિત્થારેતું ‘‘સમ્મુખાકરણીયં કમ્મં અસમ્મુખા કરોતિ, વત્થુવિપન્નં અધમ્મકમ્મ’’ન્ત્યાદિમાહ. તત્થ સમ્મુખાકરણીયં પટિપુચ્છાકરણીયં પટિઞ્ઞાયકરણીયન્તિ ઇમેસં તિણ્ણં અતથાકરણેન, સતિવિનયો અમૂળ્હવિનયો તસ્સપાપિયસિકા તજ્જનીયકમ્મં નિયસકમ્મં પબ્બાજનીયકમ્મં પટિસારણીયકમ્મં ઉક્ખેપનીયકમ્મં પરિવાસો મૂલાયપટિકસ્સના માનત્તં અબ્ભાનં ઉપસમ્પદન્તિ ઇમેસં તેરસકમ્માનં અઞ્ઞકમ્મારહસ્સ અઞ્ઞકમ્મકરણેન, ઉપોસથો પવારણાતિ ઇમેસં દ્વિન્નં અદિવસે કરણેન, પણ્ડકો થેય્યસંવાસકો તિત્થિયપક્કન્તકો તિરચ્છાનગતો માતુઘાતકો પિતુઘાતકો અરહન્તઘાતકો લોહિતુપ્પાદકો સઙ્ઘભેદકો ભિક્ખુનિદૂસકો ઉભતોબ્યઞ્જનકો ઊનવીસતિવસ્સો અન્તિમવત્થુઅજ્ઝાપન્નપુબ્બોતિ ઇમેસં તેરસન્નં પુગ્ગલાનં ઉપસમ્પદાકમ્મકરણેન ઇતિ ઇમાનિ એકતિંસ કમ્માનિ વત્થુવિપન્નં અધમ્મકમ્મં હોતિ. ઞત્તિતો પઞ્ચ, અનુસ્સાવનતો પઞ્ચાતિ ઇમાનિ દસ કારણાનિ અન્તોકમ્મવાચાયમેવ લભન્તિ, સીમતો એકાદસ કારણાનિ સીમાસમ્મુતિવસેન લભન્તિ, પરિસતો દ્વાદસ કારણાનિ ચતુવગ્ગપઞ્ચવગ્ગદસવગ્ગવીસતિવગ્ગસઙ્ખાતેસુ ચતૂસુ સઙ્ઘેસુ એકેકસ્મિં કમ્મપત્તછન્દારહસમ્મુખીભૂતસઙ્ખાતાનં તિણ્ણં તિણ્ણં સઙ્ઘાનં વસેન લભન્તીતિ.

    Tato taṃ kammavipattikāraṇabhūtaṃ vatthuṃ pāḷinayena vitthāretuṃ ‘‘sammukhākaraṇīyaṃ kammaṃ asammukhā karoti, vatthuvipannaṃ adhammakamma’’ntyādimāha. Tattha sammukhākaraṇīyaṃ paṭipucchākaraṇīyaṃ paṭiññāyakaraṇīyanti imesaṃ tiṇṇaṃ atathākaraṇena, sativinayo amūḷhavinayo tassapāpiyasikā tajjanīyakammaṃ niyasakammaṃ pabbājanīyakammaṃ paṭisāraṇīyakammaṃ ukkhepanīyakammaṃ parivāso mūlāyapaṭikassanā mānattaṃ abbhānaṃ upasampadanti imesaṃ terasakammānaṃ aññakammārahassa aññakammakaraṇena, uposatho pavāraṇāti imesaṃ dvinnaṃ adivase karaṇena, paṇḍako theyyasaṃvāsako titthiyapakkantako tiracchānagato mātughātako pitughātako arahantaghātako lohituppādako saṅghabhedako bhikkhunidūsako ubhatobyañjanako ūnavīsativasso antimavatthuajjhāpannapubboti imesaṃ terasannaṃ puggalānaṃ upasampadākammakaraṇena iti imāni ekatiṃsa kammāni vatthuvipannaṃ adhammakammaṃ hoti. Ñattito pañca, anussāvanato pañcāti imāni dasa kāraṇāni antokammavācāyameva labhanti, sīmato ekādasa kāraṇāni sīmāsammutivasena labhanti, parisato dvādasa kāraṇāni catuvaggapañcavaggadasavaggavīsativaggasaṅkhātesu catūsu saṅghesu ekekasmiṃ kammapattachandārahasammukhībhūtasaṅkhātānaṃ tiṇṇaṃ tiṇṇaṃ saṅghānaṃ vasena labhantīti.

    એવં કમ્મવિપત્તિકારણાનિ દસ્સેત્વા પુન ચતુવગ્ગસઙ્ઘાદીસુ સન્નિસિન્નાનં ભિક્ખૂનં વિસેસનામં દસ્સેતું ‘‘ચતુવગ્ગકરણે કમ્મે’’તિઆદિમાહ. તં સુવિઞ્ઞેય્યમેવ.

    Evaṃ kammavipattikāraṇāni dassetvā puna catuvaggasaṅghādīsu sannisinnānaṃ bhikkhūnaṃ visesanāmaṃ dassetuṃ ‘‘catuvaggakaraṇe kamme’’tiādimāha. Taṃ suviññeyyameva.

    ૨૫૦. તતો પરં ચતુન્નં કમ્માનં ઠાનં સઙ્ખેપતો દસ્સેતું ‘‘અપલોકનકમ્મં કતિ ઠાનાનિ ગચ્છતી’’તિઆદિમાહ. તમ્પિ સુવિઞ્ઞેય્યમેવ.

    250. Tato paraṃ catunnaṃ kammānaṃ ṭhānaṃ saṅkhepato dassetuṃ ‘‘apalokanakammaṃ kati ṭhānāni gacchatī’’tiādimāha. Tampi suviññeyyameva.

    ૨૫૧. તતો તાનિયેવ કમ્માનિ તેસુ ઠાનેસુ પવત્તાનિ વિત્થારતો પકાસેતુકામો ‘‘અયં તાવ પાળિનયો. અયં પનેત્થ આદિતો પટ્ઠાય વિનિચ્છયકથા’’તિઆદિમાહ. તત્થ તસ્સં વિનિચ્છયકથાયં ચતૂસુ કમ્મેસુ કતમં અપલોકનકમ્મં નામાતિ પુચ્છાયં તં દસ્સેતુમાહ ‘‘અપલોકનકમ્મં નામા’’તિઆદિ. તત્થ સીમટ્ઠકસઙ્ઘં સોધેત્વાતિ અવિપ્પવાસસઙ્ખાતમહાસીમટ્ઠકં સઙ્ઘં સોધેત્વા. ન હિ ખણ્ડસીમાય સન્નિપતિતે સઙ્ઘે સોધેતબ્બકિચ્ચં અત્થિ, અવિપ્પવાસસીમાસઙ્ખાતાય મહાસીમાય પન વિત્થારત્તા બહૂનં ભિક્ખૂનં વસનટ્ઠાનત્તા સમગ્ગભાવત્થં સોધેતબ્બં હોતિ. છન્દારહાનં છન્દં આહરિત્વાતિ તિસ્સં સીમાયં ચતુવગ્ગાદિગણં પૂરેત્વા હત્થપાસં અવિજહિત્વા ઠિતેહિ ભિક્ખૂહિ અઞ્ઞેસં હત્થપાસં અનાગતાનં પકતત્તભિક્ખૂનં છન્દં આહરિત્વા. વુત્તઞ્હિ ‘‘ચતુવગ્ગકરણે કમ્મે ચત્તારો ભિક્ખૂ પકતત્તા કમ્મપ્પત્તા, અવસેસા પકતત્તા છન્દારહા’’તિ (પરિ॰ ૪૯૭). સમગ્ગસ્સ સઙ્ઘસ્સ અનુમતિયાતિ છન્દસ્સ આહરિતત્તા હત્થપાસં આગતાપિ અનાગતાપિ સબ્બે ભિક્ખૂ સમગ્ગાયેવ હોન્તિ, તસ્મા સમગ્ગસ્સ સઙ્ઘસ્સ અનુમતિયા. તિક્ખત્તું સાવેત્વાતિ ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો’’તિઆદિના કમ્મવાચં અભણિત્વા ‘‘રુચ્ચતિ સઙ્ઘસ્સ. દુતિયમ્પિ…પે॰… તતિયમ્પિ રુચ્ચતિ સઙ્ઘસ્સા’’તિ તિક્ખત્તું સાવેત્વા કત્તબ્બકમ્મં અપલોકનકમ્મં નામાતિ યોજના. વુત્તનયેનેવાતિ અપલોકનકમ્મે વુત્તનયેનેવ. ઇમિના ‘‘સીમટ્ઠકસઙ્ઘં સોધેત્વા, છન્દારહાનં છન્દં આહરિત્વા’’તિ ઇદં દ્વયં અતિદિસતિ. ઇતરેસુપિ એસેવ નયો.

    251. Tato tāniyeva kammāni tesu ṭhānesu pavattāni vitthārato pakāsetukāmo ‘‘ayaṃ tāva pāḷinayo. Ayaṃ panettha ādito paṭṭhāya vinicchayakathā’’tiādimāha. Tattha tassaṃ vinicchayakathāyaṃ catūsu kammesu katamaṃ apalokanakammaṃ nāmāti pucchāyaṃ taṃ dassetumāha ‘‘apalokanakammaṃ nāmā’’tiādi. Tattha sīmaṭṭhakasaṅghaṃ sodhetvāti avippavāsasaṅkhātamahāsīmaṭṭhakaṃ saṅghaṃ sodhetvā. Na hi khaṇḍasīmāya sannipatite saṅghe sodhetabbakiccaṃ atthi, avippavāsasīmāsaṅkhātāya mahāsīmāya pana vitthārattā bahūnaṃ bhikkhūnaṃ vasanaṭṭhānattā samaggabhāvatthaṃ sodhetabbaṃ hoti. Chandārahānaṃ chandaṃ āharitvāti tissaṃ sīmāyaṃ catuvaggādigaṇaṃ pūretvā hatthapāsaṃ avijahitvā ṭhitehi bhikkhūhi aññesaṃ hatthapāsaṃ anāgatānaṃ pakatattabhikkhūnaṃ chandaṃ āharitvā. Vuttañhi ‘‘catuvaggakaraṇe kamme cattāro bhikkhū pakatattā kammappattā, avasesā pakatattā chandārahā’’ti (pari. 497). Samaggassa saṅghassa anumatiyāti chandassa āharitattā hatthapāsaṃ āgatāpi anāgatāpi sabbe bhikkhū samaggāyeva honti, tasmā samaggassa saṅghassa anumatiyā. Tikkhattuṃ sāvetvāti ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho’’tiādinā kammavācaṃ abhaṇitvā ‘‘ruccati saṅghassa. Dutiyampi…pe… tatiyampi ruccati saṅghassā’’ti tikkhattuṃ sāvetvā kattabbakammaṃ apalokanakammaṃ nāmāti yojanā. Vuttanayenevāti apalokanakamme vuttanayeneva. Iminā ‘‘sīmaṭṭhakasaṅghaṃ sodhetvā, chandārahānaṃ chandaṃ āharitvā’’ti idaṃ dvayaṃ atidisati. Itaresupi eseva nayo.

    તત્થ તેસુ ચતૂસુ કમ્મેસુ કિં અઞ્ઞકમ્મં ઇતરકમ્મવસેન કાતબ્બન્તિ ચોદનં સન્ધાયાહ ‘‘તત્ર’’ઇચ્ચાદિ. એવં હોતુ, એવં સન્તે અવિસેસેન સબ્બમ્પિ કમ્મં અઞ્ઞવસેન કત્તબ્બન્તિ આહ ‘‘ઞત્તિદુતિયકમ્મં પના’’તિઆદિ. તત્થ પન-સદ્દો વિસેસત્થજોતકો, ઞત્તિદુતિયકમ્મે પન વિસેસો અત્થીતિ અત્થો. ઇતો પરાનિ સુવિઞ્ઞેય્યાનેવ. પટિક્ખિત્તમેવ અટ્ઠકથાયન્તિ અજ્ઝાહારસમ્બન્ધો. યદિ એવં અક્ખરપરિહીનાદીસુ સન્તેસુ કમ્મકોપો સિયાતિ ચોદનં મનસિ કત્વા આહ ‘‘સચે પના’’તિઆદિ. તત્થ અક્ખરપરિહીનન્તિ ‘‘સુણાતુ મે’’તિઆદીસુ સુ-કાર ણા-કાર તુ-કારાદીનં ભસ્સનં. પદપરિહીનન્તિ સુણાતૂતિઆદીનં વિભત્યન્તપદાનં ભસ્સનં. દુરુત્તપદં પન ઉપરિ વક્ખતિ.

    Tattha tesu catūsu kammesu kiṃ aññakammaṃ itarakammavasena kātabbanti codanaṃ sandhāyāha ‘‘tatra’’iccādi. Evaṃ hotu, evaṃ sante avisesena sabbampi kammaṃ aññavasena kattabbanti āha ‘‘ñattidutiyakammaṃ panā’’tiādi. Tattha pana-saddo visesatthajotako, ñattidutiyakamme pana viseso atthīti attho. Ito parāni suviññeyyāneva. Paṭikkhittameva aṭṭhakathāyanti ajjhāhārasambandho. Yadi evaṃ akkharaparihīnādīsu santesu kammakopo siyāti codanaṃ manasi katvā āha ‘‘sace panā’’tiādi. Tattha akkharaparihīnanti ‘‘suṇātu me’’tiādīsu su-kāra ṇā-kāra tu-kārādīnaṃ bhassanaṃ. Padaparihīnanti suṇātūtiādīnaṃ vibhatyantapadānaṃ bhassanaṃ. Duruttapadaṃ pana upari vakkhati.

    ઇદાનિ પુનપ્પુનવચને પયોજનં દસ્સેન્તો ‘‘ઇદં અકુપ્પકમ્મે દળ્હિકમ્મં હોતિ, કુપ્પકમ્મે કમ્મં હુત્વા તિટ્ઠતી’’તિ આહ. તત્થ ઇદન્તિ ઇદં પુનપ્પુનં વુત્તકમ્મં. અકુપ્પકમ્મેતિ અકુપ્પે ઠાનારહે પુરેકતકમ્મે. દળ્હિકમ્મં હોતીતિ થિરતરકમ્મં હોતિ એકાય રજ્જુયા બન્ધિતબ્બભારે દુતિયતતિયાદિરજ્જૂહિ બન્ધનં વિય. કુપ્પકમ્મેતિ અક્ખરપરિહીનાદિવસેન કુપ્પે અટ્ઠાનારહે પુરેકતકમ્મે. કમ્મં હુત્વા તિટ્ઠતીતિ પુનપ્પુનં વુત્તે સતિ તેસં અક્ખરપરિહીનાદીનં સોધિતત્તા પરિસુદ્ધકમ્મં હુત્વા તિટ્ઠતિ. અકુપ્પકમ્મે કુપ્પકમ્મેતિ વા ભાવેનભાવલક્ખણત્થે ભુમ્મવચનં. પુરેતરં કતકમ્મસ્મિં અકુપ્પકમ્મે સતિ પચ્છા ઇદં પુનપ્પુનં વુત્તકમ્મં દળ્હિકમ્મં હોતિ, પુરેકતકમ્મસ્મિં કુપ્પકમ્મે સતિ ઇદં પુનપ્પુનં વુત્તકમ્મં અકુપ્પં ઠાનારહં પરિસુદ્ધકમ્મં હુત્વા તિટ્ઠતીતિ. ઇમં પાઠં નિસ્સાય આચરિયવરા એકપુગ્ગલમ્પિ અનેકક્ખત્તું ઉપસમ્પદકમ્મં કરોન્તિ. કસ્મા પન તે ભિક્ખૂ લજ્જીપેસલબહુસ્સુતસિક્ખાકામભૂતાનં અત્તનો આચરિયુપજ્ઝાયાનં સન્તિકે સિક્ખં ગણ્હન્તીતિ? ન તે અત્તનો આચરિયુપજ્ઝાયાનં સન્તિકા લદ્ધસિક્ખં પચ્ચક્ખાય અઞ્ઞં ગણ્હન્તિ, અથ ખો તાય એવ સદ્ધિં દિગુણતિગુણં કરોન્તિ. એવં સન્તેપિ પુરિમસિક્ખાય અસદ્દહન્તાયેવ કરેય્યું, નો સદ્દહન્તાતિ? નો અસદ્દહન્તા , સદ્દહન્તાપિ તે ભિક્ખૂ પુનપ્પુનકરણે યુત્તિતોપિ આગમતોપિ આદીનવં અપસ્સન્તા આનિસંસમેવ પસ્સન્તા કરોન્તીતિ.

    Idāni punappunavacane payojanaṃ dassento ‘‘idaṃ akuppakamme daḷhikammaṃ hoti, kuppakamme kammaṃ hutvā tiṭṭhatī’’ti āha. Tattha idanti idaṃ punappunaṃ vuttakammaṃ. Akuppakammeti akuppe ṭhānārahe purekatakamme. Daḷhikammaṃ hotīti thiratarakammaṃ hoti ekāya rajjuyā bandhitabbabhāre dutiyatatiyādirajjūhi bandhanaṃ viya. Kuppakammeti akkharaparihīnādivasena kuppe aṭṭhānārahe purekatakamme. Kammaṃ hutvā tiṭṭhatīti punappunaṃ vutte sati tesaṃ akkharaparihīnādīnaṃ sodhitattā parisuddhakammaṃ hutvā tiṭṭhati. Akuppakamme kuppakammeti vā bhāvenabhāvalakkhaṇatthe bhummavacanaṃ. Puretaraṃ katakammasmiṃ akuppakamme sati pacchā idaṃ punappunaṃ vuttakammaṃ daḷhikammaṃ hoti, purekatakammasmiṃ kuppakamme sati idaṃ punappunaṃ vuttakammaṃ akuppaṃ ṭhānārahaṃ parisuddhakammaṃ hutvā tiṭṭhatīti. Imaṃ pāṭhaṃ nissāya ācariyavarā ekapuggalampi anekakkhattuṃ upasampadakammaṃ karonti. Kasmā pana te bhikkhū lajjīpesalabahussutasikkhākāmabhūtānaṃ attano ācariyupajjhāyānaṃ santike sikkhaṃ gaṇhantīti? Na te attano ācariyupajjhāyānaṃ santikā laddhasikkhaṃ paccakkhāya aññaṃ gaṇhanti, atha kho tāya eva saddhiṃ diguṇatiguṇaṃ karonti. Evaṃ santepi purimasikkhāya asaddahantāyeva kareyyuṃ, no saddahantāti? No asaddahantā , saddahantāpi te bhikkhū punappunakaraṇe yuttitopi āgamatopi ādīnavaṃ apassantā ānisaṃsameva passantā karontīti.

    કથં યુત્તિતો આનિસંસં પસ્સન્તિ? યથા હિ લોકે અભિસિત્તમ્પિ રાજાનં પુનપ્પુનાભિસિઞ્ચને આદીનવં ન પસ્સન્તિ, અથ ખો અભિસેકાનુભાવેન રાજિદ્ધિપ્પત્તતાદીહિ કારણેહિ આનિસંસમેવ પસ્સન્તિ, યથા ચ સાસને ચેતિયં વા પટિમં વા નિટ્ઠિતસબ્બકિચ્ચં ‘‘અનેકજાતિસંસાર’’ન્તિઆદીહિ ભગવતો વચનેહિ અભિસેકમઙ્ગલં કરોન્તાપિ પુનપ્પુનકરણે આદીનવં અપસ્સન્તા અતિરેકતરં મહિદ્ધિકતામહાનુભાવતાદિઆનિસંસમેવ પસ્સન્તા પુનપ્પુનં કરોન્તિયેવ, એવમેવ કતઉપસમ્પદકમ્મં ભિક્ખું પુનદેવ કમ્મવાચાભણને આદીનવં અપસ્સન્તા પુબ્બે કતકમ્મસ્મિં વત્થુઆદીસુ પઞ્ચસુ અઙ્ગેસુ એકસ્મિમ્પિ અઙ્ગે અપરિપુણ્ણે સતિ કમ્મકોપસમ્ભવતો ઇદાનિ કતકમ્મેન પરિપુણ્ણઅઙ્ગે સતિ કમ્મસમ્પત્તિસમ્ભવઞ્ચ પુબ્બેવ કમ્મસમ્પત્તિસમ્ભવેપિ દળ્હિકમ્મથિરતરસમ્ભવઞ્ચ આનિસંસં પસ્સન્તા કરોન્તિ. કથં આગમતો આનિસંસં પસ્સન્તિ? યથાવુત્તપરિવારટ્ઠકથાપાઠવિનયસઙ્ગહપાઠેસુ દુરુત્તપદસ્સ સોધનત્થં પુનપ્પુનં વત્તબ્બભાવસ્સ ઉપલક્ખણનયેન વચનતો. સેસઞત્તિદોસઅનુસ્સાવનદોસાનઞ્ચ વત્થુવિપત્તિસીમવિપત્તિપરિસવિપત્તિદોસાનઞ્ચ સોધનં દસ્સિતં હોતિ. તેનેવ ચ કારણેન અયમ્પિ પચ્છિમપાઠો આચરિયેન વુત્તો. તસ્સત્થો હેટ્ઠા વુત્તોવ. ઇતિ પુબ્બે કતકમ્મસ્સ કોપસમ્ભવેપિ ઇદાનિ કતકમ્મેન સમ્પજ્જનસઙ્ખાતં આનિસંસં આગમતો પસ્સન્તીતિ દટ્ઠબ્બં.

    Kathaṃ yuttito ānisaṃsaṃ passanti? Yathā hi loke abhisittampi rājānaṃ punappunābhisiñcane ādīnavaṃ na passanti, atha kho abhisekānubhāvena rājiddhippattatādīhi kāraṇehi ānisaṃsameva passanti, yathā ca sāsane cetiyaṃ vā paṭimaṃ vā niṭṭhitasabbakiccaṃ ‘‘anekajātisaṃsāra’’ntiādīhi bhagavato vacanehi abhisekamaṅgalaṃ karontāpi punappunakaraṇe ādīnavaṃ apassantā atirekataraṃ mahiddhikatāmahānubhāvatādiānisaṃsameva passantā punappunaṃ karontiyeva, evameva kataupasampadakammaṃ bhikkhuṃ punadeva kammavācābhaṇane ādīnavaṃ apassantā pubbe katakammasmiṃ vatthuādīsu pañcasu aṅgesu ekasmimpi aṅge aparipuṇṇe sati kammakopasambhavato idāni katakammena paripuṇṇaaṅge sati kammasampattisambhavañca pubbeva kammasampattisambhavepi daḷhikammathiratarasambhavañca ānisaṃsaṃ passantā karonti. Kathaṃ āgamato ānisaṃsaṃ passanti? Yathāvuttaparivāraṭṭhakathāpāṭhavinayasaṅgahapāṭhesu duruttapadassa sodhanatthaṃ punappunaṃ vattabbabhāvassa upalakkhaṇanayena vacanato. Sesañattidosaanussāvanadosānañca vatthuvipattisīmavipattiparisavipattidosānañca sodhanaṃ dassitaṃ hoti. Teneva ca kāraṇena ayampi pacchimapāṭho ācariyena vutto. Tassattho heṭṭhā vuttova. Iti pubbe katakammassa kopasambhavepi idāni katakammena sampajjanasaṅkhātaṃ ānisaṃsaṃ āgamato passantīti daṭṭhabbaṃ.

    કેચિ પન આચરિયા ઇમં ‘‘પુનપ્પુનં વત્તું વટ્ટતીતિ પાઠં તસ્મિંયેવ પઠમકમ્મકરણકાલે દુરુત્તસોધનત્થં વત્તબ્બતં સન્ધાય વુત્તં, ન ચિરકાલે’’તિ વદન્તિ, તદેતં વચનં નેવ અટ્ઠકથાયં આગતં, ન ટીકાદીસુ વિનિચ્છિતં, તેસં મતિમત્તમેવ, તસ્મા ન ગહેતબ્બં. અપિચ તસ્મિં ખણે પુનપ્પુનં વચનતોપિ અપરભાગે વચનં મહપ્ફલં હોતિ મહાનિસંસં. તસ્મિઞ્હિ કાલે પુનપ્પુનં ભણને ઞત્તિદોસઅનુસ્સાવનદોસાનિ પચ્છિમભણને સુટ્ઠુ ભણન્તો સોધેતું સક્કુણેય્ય, ન વત્થુવિપત્તિસીમવિપત્તિપરિસવિપત્તિદોસાનિ. તસ્મિઞ્હિ ખણે તમેવ વત્થુ, સા એવ સીમા, સા એવ પરિસા, તસ્મા તાનિ પુનપ્પુનવચનેન સોધેતુમસક્કુણેય્યાનિ હોન્તિ. અપરભાગે કરોન્તો પન પુબ્બે અપરિપુણ્ણવીસતિવસ્સભાવેન વત્થુવિપત્તિભૂતેપિ ઇદાનિ પરિપુણ્ણવીસતિવસ્સત્તા વત્થુસમ્પત્તિ હોતિ, પુબ્બે સીમસઙ્કરાદિભાવેન સીમવિપત્તિસમ્ભવેપિ ઇદાનિ તદભાવત્થાય સુટ્ઠુ સોધિતત્તા સીમસમ્પત્તિ હોતિ, પુબ્બે વગ્ગકમ્માદિવસેન પરિસવિપત્તિસમ્ભવેપિ ઇદાનિ તદભાવત્થાય સુટ્ઠુ સોધિતત્તા પરિસસમ્પત્તિ હોતિ, એવં પઞ્ચ વિપત્તિયો સોધેત્વા પઞ્ચ સમ્પત્તિયો સમ્પાદેત્વા કાતું સક્કુણેય્યતો પઠમકાલે પુનપ્પુનં ભણનતોપિ અપરભાગે ભણનં મહપ્ફલં હોતિ મહાનિસંસન્તિ વેદિતબ્બં.

    Keci pana ācariyā imaṃ ‘‘punappunaṃ vattuṃ vaṭṭatīti pāṭhaṃ tasmiṃyeva paṭhamakammakaraṇakāle duruttasodhanatthaṃ vattabbataṃ sandhāya vuttaṃ, na cirakāle’’ti vadanti, tadetaṃ vacanaṃ neva aṭṭhakathāyaṃ āgataṃ, na ṭīkādīsu vinicchitaṃ, tesaṃ matimattameva, tasmā na gahetabbaṃ. Apica tasmiṃ khaṇe punappunaṃ vacanatopi aparabhāge vacanaṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsaṃ. Tasmiñhi kāle punappunaṃ bhaṇane ñattidosaanussāvanadosāni pacchimabhaṇane suṭṭhu bhaṇanto sodhetuṃ sakkuṇeyya, na vatthuvipattisīmavipattiparisavipattidosāni. Tasmiñhi khaṇe tameva vatthu, sā eva sīmā, sā eva parisā, tasmā tāni punappunavacanena sodhetumasakkuṇeyyāni honti. Aparabhāge karonto pana pubbe aparipuṇṇavīsativassabhāvena vatthuvipattibhūtepi idāni paripuṇṇavīsativassattā vatthusampatti hoti, pubbe sīmasaṅkarādibhāvena sīmavipattisambhavepi idāni tadabhāvatthāya suṭṭhu sodhitattā sīmasampatti hoti, pubbe vaggakammādivasena parisavipattisambhavepi idāni tadabhāvatthāya suṭṭhu sodhitattā parisasampatti hoti, evaṃ pañca vipattiyo sodhetvā pañca sampattiyo sampādetvā kātuṃ sakkuṇeyyato paṭhamakāle punappunaṃ bhaṇanatopi aparabhāge bhaṇanaṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsanti veditabbaṃ.

    યદિ એવં ઉપસમ્પદસિક્ખાય દહરો ભવેય્યાતિ? ન ભવેય્ય. કસ્મા? પોરાણસિક્ખં અપ્પચ્ચક્ખિત્વા તાય એવ પતિટ્ઠિતત્તાતિ. એવં સન્તેપિ પુરેકતકમ્મસ્સ સમ્પજ્જનભાવેન તિટ્ઠન્તે સતિ તાય ઠિતત્તા અદહરો સિયા. પુરિમકમ્મસ્સ અસમ્પજ્જનભાવેન ઇદાનિ કતકમ્મેયેવ ઉપસમ્પદભાવેન તિટ્ઠન્તે સતિ કસ્મા દહરો ન ભવેય્યાતિ? એવં સન્તે દહરો ભવેય્ય. એવં દહરો સમાનો પુરિમસિક્ખાય વસ્સં ગણેત્વા યથાવુડ્ઢં વન્દનાદીનિ સમ્પટિચ્છન્તો મહાસાવજ્જો ભવેય્યાતિ? એવં પુરિમસિક્ખાય અટ્ઠિતભાવં પચ્છિમસિક્ખાય એવ લદ્ધુપસમ્પદભાવં તથતો જાનન્તો એવં કરોન્તો સાવજ્જો હોતિ, એવં પન અજાનન્તો ‘‘પુરિમસિક્ખાયમેવ ઠિતો’’તિ મઞ્ઞિત્વા એવં કરોન્તો અનવજ્જોતિ વેદિતબ્બો. કથં વિઞ્ઞાયતીતિ ચે? ‘‘અનાપત્તિ ઊનવીસતિવસ્સં પરિપુણ્ણસઞ્ઞીતિ એત્થ કિઞ્ચાપિ ઉપસમ્પાદેન્તસ્સ અનાપત્તિ, પુગ્ગલો પન અનુપસમ્પન્નોવ હોતિ. સચે પન સો દસવસ્સચ્ચયેન અઞ્ઞં ઉપસમ્પાદેતિ, તં ચે મુઞ્ચિત્વા ગણો પૂરતિ, સૂપસમ્પન્નો. સોપિ ચ યાવ ન જાનાતિ, તાવસ્સ નેવ સગ્ગન્તરાયો, ન મોક્ખન્તરાયો. ઞત્વા પન પુન ઉપસમ્પજ્જિતબ્બ’’ન્તિ સમન્તપાસાદિકાયં (પાચિ॰ અટ્ઠ॰ ૪૦૬) આગતત્તા વિઞ્ઞાયતિ. એવં વત્થુવિપન્નત્તા કમ્મકોપતો અનુપસમ્પન્નસ્સ પુગ્ગલસ્સ ઉપજ્ઝાયો ભવિતું યુત્તકાલે પુન ઉપસમ્પજ્જનેન ઉપસમ્પન્નભૂતભાવસ્સ અટ્ઠકથાયં આગતત્તા ઇમિના નયેન સીમવિપન્નપઅસવિપન્નઞત્તિવિપન્નઅનુસ્સાવનવિપન્નભૂતત્તા કમ્મકોપતો પુબ્બે અનુપસમ્પન્નભૂતં પુગ્ગલમ્પિ અપરભાગે વુડ્ઢિપ્પત્તિકાલેપિ પઞ્ચ વિપત્તિદોસાનિ સોધેત્વા પુન ઉપસમ્પદકમ્મવાચાકરણેન ઉપસમ્પાદેતું વટ્ટતિ. સોપિ પુગ્ગલો પુબ્બકમ્મકાલે અનુપસમ્પન્નો હુત્વાપિ અપરકમ્મકાલે ઉપસમ્પન્નો હોતીતિ દટ્ઠબ્બો.

    Yadi evaṃ upasampadasikkhāya daharo bhaveyyāti? Na bhaveyya. Kasmā? Porāṇasikkhaṃ appaccakkhitvā tāya eva patiṭṭhitattāti. Evaṃ santepi purekatakammassa sampajjanabhāvena tiṭṭhante sati tāya ṭhitattā adaharo siyā. Purimakammassa asampajjanabhāvena idāni katakammeyeva upasampadabhāvena tiṭṭhante sati kasmā daharo na bhaveyyāti? Evaṃ sante daharo bhaveyya. Evaṃ daharo samāno purimasikkhāya vassaṃ gaṇetvā yathāvuḍḍhaṃ vandanādīni sampaṭicchanto mahāsāvajjo bhaveyyāti? Evaṃ purimasikkhāya aṭṭhitabhāvaṃ pacchimasikkhāya eva laddhupasampadabhāvaṃ tathato jānanto evaṃ karonto sāvajjo hoti, evaṃ pana ajānanto ‘‘purimasikkhāyameva ṭhito’’ti maññitvā evaṃ karonto anavajjoti veditabbo. Kathaṃ viññāyatīti ce? ‘‘Anāpatti ūnavīsativassaṃ paripuṇṇasaññīti ettha kiñcāpi upasampādentassa anāpatti, puggalo pana anupasampannova hoti. Sace pana so dasavassaccayena aññaṃ upasampādeti, taṃ ce muñcitvā gaṇo pūrati, sūpasampanno. Sopi ca yāva na jānāti, tāvassa neva saggantarāyo, na mokkhantarāyo. Ñatvā pana puna upasampajjitabba’’nti samantapāsādikāyaṃ (pāci. aṭṭha. 406) āgatattā viññāyati. Evaṃ vatthuvipannattā kammakopato anupasampannassa puggalassa upajjhāyo bhavituṃ yuttakāle puna upasampajjanena upasampannabhūtabhāvassa aṭṭhakathāyaṃ āgatattā iminā nayena sīmavipannapaasavipannañattivipannaanussāvanavipannabhūtattā kammakopato pubbe anupasampannabhūtaṃ puggalampi aparabhāge vuḍḍhippattikālepi pañca vipattidosāni sodhetvā puna upasampadakammavācākaraṇena upasampādetuṃ vaṭṭati. Sopi puggalo pubbakammakāle anupasampanno hutvāpi aparakammakāle upasampanno hotīti daṭṭhabbo.

    એકચ્ચે પન ભિક્ખૂ પોરાણસિક્ખં પચ્ચક્ખાય નવસિક્ખમેવ ગણ્હિંસુ, તે પન ભિક્ખૂ નવસિક્ખાવસેન દહરાવ ભવન્તિ, એવં કરણઞ્ચ અતિવિય ગુણવિસિટ્ઠં અત્તનો નવકતરં ભિક્ખું દિસ્વા તસ્મિં પુગ્ગલે પયિરુપાસિતુકામો તં પુગ્ગલં અત્તના વુડ્ઢતરં કાતુકામો અત્તાનં દહરં કાતુકામો હુત્વા ધમ્મગારવેન કરોન્તો યુત્તો ભવેય્ય. અથ પન સિક્ખાસમ્પન્નં કત્તુકામો એવં કરેય્ય, સિક્ખા નામ પઞ્ચઙ્ગસમન્નાગતે સતિ સમ્પજ્જતિ, સીલવિસુદ્ધિયેવ કારણં હોતિ, તસ્મા યદિ પુરિમસિક્ખા અટ્ઠિતા ભવેય્ય, પચ્ચક્ખાનકિચ્ચં નત્થિ, સયમેવ પતિતા હોતિ. પુરિમસિક્ખાય ઠિતાય સતિ વિબ્ભમિતુકામોયેવ પચ્ચક્ખાનં કરેય્ય, ન ભિક્ખુભવિતુકામો, સો પન ચતુપારિસુદ્ધિસીલમેવ પરિસુદ્ધં કરેય્ય, તસ્મા પોરાણસિક્ખાય પચ્ચક્ખાનં અયુત્તં વિય દિસ્સતિ. તતો પોરાણસિક્ખં પચ્ચક્ખાય નવસિક્ખાગહણતો પુનપ્પુનં કરણંયેવ યુત્તતરં દિસ્સતિ. કસ્મા? પોરાણસિક્ખં પચ્ચક્ખાય નવસિક્ખાગહણે પુરિમકમ્મં અસમ્પજ્જિત્વા પચ્છિમકમ્મસમ્પજ્જને સતિ કિઞ્ચાપિ પુરિમસિક્ખા નત્થિ, યા પચ્ચક્ખાતબ્બા, તથાપિ નવસિક્ખાય સમ્પજ્જિતત્તા દોસો નત્થિ, દહરભાવં પત્તોપિ યુત્તરૂપોયેવ.

    Ekacce pana bhikkhū porāṇasikkhaṃ paccakkhāya navasikkhameva gaṇhiṃsu, te pana bhikkhū navasikkhāvasena daharāva bhavanti, evaṃ karaṇañca ativiya guṇavisiṭṭhaṃ attano navakataraṃ bhikkhuṃ disvā tasmiṃ puggale payirupāsitukāmo taṃ puggalaṃ attanā vuḍḍhataraṃ kātukāmo attānaṃ daharaṃ kātukāmo hutvā dhammagāravena karonto yutto bhaveyya. Atha pana sikkhāsampannaṃ kattukāmo evaṃ kareyya, sikkhā nāma pañcaṅgasamannāgate sati sampajjati, sīlavisuddhiyeva kāraṇaṃ hoti, tasmā yadi purimasikkhā aṭṭhitā bhaveyya, paccakkhānakiccaṃ natthi, sayameva patitā hoti. Purimasikkhāya ṭhitāya sati vibbhamitukāmoyeva paccakkhānaṃ kareyya, na bhikkhubhavitukāmo, so pana catupārisuddhisīlameva parisuddhaṃ kareyya, tasmā porāṇasikkhāya paccakkhānaṃ ayuttaṃ viya dissati. Tato porāṇasikkhaṃ paccakkhāya navasikkhāgahaṇato punappunaṃ karaṇaṃyeva yuttataraṃ dissati. Kasmā? Porāṇasikkhaṃ paccakkhāya navasikkhāgahaṇe purimakammaṃ asampajjitvā pacchimakammasampajjane sati kiñcāpi purimasikkhā natthi, yā paccakkhātabbā, tathāpi navasikkhāya sampajjitattā doso natthi, daharabhāvaṃ pattopi yuttarūpoyeva.

    યદિ પુરિમકમ્મમ્પિ પચ્છિમકમ્મમ્પિ સમ્પજ્જતિયેવ, એવં સતિ પુરિમસિક્ખાય પચ્ચક્ખાનં નિરત્થકં. પચ્છિમસિક્ખાય ઠિતોપિ દહરભાવં પત્તત્તા અયુત્તરૂપો. યદિ પન પુરિમકમ્મમેવ સમ્પજ્જતિ, ન પચ્છિમકમ્મં, એવં સતિ પુબ્બે ઠિતપોરાણસિક્ખાપિ પચ્ચક્ખાનેન પતિતા. પચ્છિમસિક્ખાપિ પચ્છિમકમ્મસ્સ પઞ્ચન્નં વિપત્તીનં અઞ્ઞતરેન યોગતો ન સમ્પજ્જતિ, તસ્મા પુરિમસિક્ખાય ચ પતિતત્તા પચ્છિમસિક્ખાય ચ અલદ્ધત્તા ઉભતો ભટ્ઠત્તા અયુત્તોવ હોતિ. પોરાણસિક્ખં અપ્પચ્ચક્ખાય નવસિક્ખાગહણે પન સતિ પુરિમકમ્મં સમ્પન્નં હુત્વા પચ્છિમકમ્મં અસમ્પન્નં હોન્તમ્પિ પુરિમસિક્ખાય પતિટ્ઠિતોયેવ, પુરિમં અસમ્પન્નં હુત્વા પચ્છિમં સમ્પન્નમ્પિ પચ્છિમસિક્ખાય ઠિતો એવ. પુરિમપચ્છિમકમ્મદ્વયમ્પિ પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમ્પન્નમ્પિ દળ્હિકમ્મથિરતરભૂતાય પુરિમસિક્ખાય ઠિતોયેવ સો ભિક્ખુ હોતિ, તસ્મા પુરિમસિક્ખં પચ્ચક્ખાય નવસિક્ખાગહણતો પુરિમસિક્ખં અપ્પચ્ચક્ખાય પુનપ્પુનં નવસિક્ખાગહણં યુત્તતરં હોતીતિ દટ્ઠબ્બં.

    Yadi purimakammampi pacchimakammampi sampajjatiyeva, evaṃ sati purimasikkhāya paccakkhānaṃ niratthakaṃ. Pacchimasikkhāya ṭhitopi daharabhāvaṃ pattattā ayuttarūpo. Yadi pana purimakammameva sampajjati, na pacchimakammaṃ, evaṃ sati pubbe ṭhitaporāṇasikkhāpi paccakkhānena patitā. Pacchimasikkhāpi pacchimakammassa pañcannaṃ vipattīnaṃ aññatarena yogato na sampajjati, tasmā purimasikkhāya ca patitattā pacchimasikkhāya ca aladdhattā ubhato bhaṭṭhattā ayuttova hoti. Porāṇasikkhaṃ appaccakkhāya navasikkhāgahaṇe pana sati purimakammaṃ sampannaṃ hutvā pacchimakammaṃ asampannaṃ hontampi purimasikkhāya patiṭṭhitoyeva, purimaṃ asampannaṃ hutvā pacchimaṃ sampannampi pacchimasikkhāya ṭhito eva. Purimapacchimakammadvayampi pañcahaṅgehi sampannampi daḷhikammathiratarabhūtāya purimasikkhāya ṭhitoyeva so bhikkhu hoti, tasmā purimasikkhaṃ paccakkhāya navasikkhāgahaṇato purimasikkhaṃ appaccakkhāya punappunaṃ navasikkhāgahaṇaṃ yuttataraṃ hotīti daṭṭhabbaṃ.

    ઇમં પન પુનપ્પુનં કરોન્તાનં આચરિયાનં વાદં અમનસિકરોન્તા અઞ્ઞે આચરિયા અનેકપ્પકારં અનિચ્છિતકથં કથેન્તિ. કથં? એકચ્ચે થેરા એવં વદન્તિ ‘‘કિં ઇમે ભિક્ખૂ એવં કરોન્તા પારાજિકપ્પત્તં ભિક્ખું પુન સિક્ખાય પતિટ્ઠાપેસ્સામાતિ મઞ્ઞન્તી’’તિ. તે થેરા પુનપ્પુનં કમ્મવાચં ભણન્તે ભિક્ખૂ દિસ્વા ‘‘ઇમે ભિક્ખૂ ઇમિના કારણેન એવં કરોન્તી’’તિ ચિન્તેત્વા એવમાહંસુ. એકચ્ચે પન થેરા ‘‘કસ્મા ઇમે ભિક્ખૂ પુનપ્પુનં કરોન્તિ, યથા નામ અસનિ એકવારમેવ પતન્તી સત્તે જીવિતક્ખયં પાપેતિ, એવમેવ ભગવતો આણાભૂતા કમ્મવાચા એકવારં ભણમાના કમ્મં સિજ્ઝાપેતિ, ન અનેકવાર’’ન્તિ, તેપિ ‘‘કમ્મસિજ્ઝનત્થાય પુનપ્પુનં ભણન્તી’’તિ ચિન્તેત્વા એવમાહંસુ. બહવો પન ભિક્ખૂ પુનપ્પુનં કરોન્તે દિસ્વા એવં વદન્તિ ‘‘ઇમે ભિક્ખૂ આચરિયુપજ્ઝાયેહિ દિન્નસિક્ખં અસદ્દહન્તા એવં કરોન્તિ, આચરિયુપજ્ઝાયગુણાપરાધકા એતે સમણા’’તિ. તે ‘‘પુબ્બસિક્ખં અસદ્દહિત્વા પુનપ્પુનં કરોન્તી’’તિ મઞ્ઞન્તા એવમાહંસુ.

    Imaṃ pana punappunaṃ karontānaṃ ācariyānaṃ vādaṃ amanasikarontā aññe ācariyā anekappakāraṃ anicchitakathaṃ kathenti. Kathaṃ? Ekacce therā evaṃ vadanti ‘‘kiṃ ime bhikkhū evaṃ karontā pārājikappattaṃ bhikkhuṃ puna sikkhāya patiṭṭhāpessāmāti maññantī’’ti. Te therā punappunaṃ kammavācaṃ bhaṇante bhikkhū disvā ‘‘ime bhikkhū iminā kāraṇena evaṃ karontī’’ti cintetvā evamāhaṃsu. Ekacce pana therā ‘‘kasmā ime bhikkhū punappunaṃ karonti, yathā nāma asani ekavārameva patantī satte jīvitakkhayaṃ pāpeti, evameva bhagavato āṇābhūtā kammavācā ekavāraṃ bhaṇamānā kammaṃ sijjhāpeti, na anekavāra’’nti, tepi ‘‘kammasijjhanatthāya punappunaṃ bhaṇantī’’ti cintetvā evamāhaṃsu. Bahavo pana bhikkhū punappunaṃ karonte disvā evaṃ vadanti ‘‘ime bhikkhū ācariyupajjhāyehi dinnasikkhaṃ asaddahantā evaṃ karonti, ācariyupajjhāyaguṇāparādhakā ete samaṇā’’ti. Te ‘‘pubbasikkhaṃ asaddahitvā punappunaṃ karontī’’ti maññantā evamāhaṃsu.

    અપરે પન થેરા ‘‘પઠમં ઉપસમ્પદકમ્મવાચાભણનકાલેયેવ પુનપ્પુનં વત્તબ્બં, ન અપરભાગે’’તિ, તત્થ કારણં હેટ્ઠા વુત્તમેવ. અઞ્ઞે એવમાહંસુ ‘‘ઞત્તિદુતિયકમ્મવાચાયમેવ પુનપ્પુનં વત્તબ્બન્તિ અટ્ઠકથાયં વુત્તં, ન ઞત્તિચતુત્થકમ્મે, અથ ચ પનિમે ભિક્ખૂ ઞત્તિચતુત્થકમ્મભૂતાય ઉપસમ્પદકમ્મવાચાય પુનપ્પુનં કરોન્તિ, એતં અટ્ઠકથાય ન સમેતી’’તિ, તં નીતત્થમેવ ગહેત્વા વદિંસુ. નેય્યત્થતો પન ઇમિના નયેન ચતૂસુપિ કમ્મેસુ પુનપ્પુનં કાતબ્બન્તિ દસ્સેતિ. કમ્મસઙ્કરમેવ હિ ઞત્તિદુતિયકમ્મે વિસેસતો વદતિ, પુનપ્પુનં વત્તબ્બભાવો પન સબ્બેસૂતિ દટ્ઠબ્બો. તેનેવ હિ ઞત્તિચતુત્થકમ્મવાચાય ઉપસમ્પન્નટ્ઠાનેયેવ પુબ્બે અનુપસમ્પન્નસ્સ પુગ્ગલસ્સ પચ્છા ઉપસમ્પજ્જિતબ્બભાવો અટ્ઠકથાયં વુત્તોતિ.

    Apare pana therā ‘‘paṭhamaṃ upasampadakammavācābhaṇanakāleyeva punappunaṃ vattabbaṃ, na aparabhāge’’ti, tattha kāraṇaṃ heṭṭhā vuttameva. Aññe evamāhaṃsu ‘‘ñattidutiyakammavācāyameva punappunaṃ vattabbanti aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ, na ñatticatutthakamme, atha ca panime bhikkhū ñatticatutthakammabhūtāya upasampadakammavācāya punappunaṃ karonti, etaṃ aṭṭhakathāya na sametī’’ti, taṃ nītatthameva gahetvā vadiṃsu. Neyyatthato pana iminā nayena catūsupi kammesu punappunaṃ kātabbanti dasseti. Kammasaṅkarameva hi ñattidutiyakamme visesato vadati, punappunaṃ vattabbabhāvo pana sabbesūti daṭṭhabbo. Teneva hi ñatticatutthakammavācāya upasampannaṭṭhāneyeva pubbe anupasampannassa puggalassa pacchā upasampajjitabbabhāvo aṭṭhakathāyaṃ vuttoti.

    પટિપુચ્છાકરણીયાદીસુપીતિ એત્થ આદિસદ્દેન પટિંઞ્ઞાય કરણીયાદયો સઙ્ગણ્હાતિ. તત્થ પટિપુચ્છાય કરણીયં અપ્પટિપુચ્છા કરોતીતિ પુચ્છિત્વા ચોદેત્વા સારેત્વા કાતબ્બં અપુચ્છિત્વા અચોદેત્વા અસારેત્વા કરોતિ. પટિઞ્ઞાય કરણીયં અપ્પટિઞ્ઞાય કરોતીતિ પટિઞ્ઞં આરોપેત્વા યથાદિન્નાય પટિઞ્ઞાય કાતબ્બં અપટિઞ્ઞાય પટિઞ્ઞં અકરોન્તસ્સ વિલપન્તસ્સ બલક્કારેન કરોતિ. સતિવિનયારહસ્સાતિ દબ્બમલ્લપુત્તત્થેરસદિસસ્સ ખીણાસવસ્સ. અમૂળ્હવિનયારહસ્સાતિ ગગ્ગભિક્ખુસદિસસ્સ ઉમ્મત્તકસ્સ. તસ્સપાપિયસિકકમ્મારહસ્સાતિ ઉપવાળભિક્ખુસદિસસ્સ ઉસ્સન્નપાપસ્સ. તજ્જનીયકમ્મારહસ્સાતિ પણ્ડકલોહિતકભિક્ખુસદિસસ્સ ભણ્ડનકારકસ્સ. નિયસકમ્મારહસ્સાતિ સેય્યસકભિક્ખુસદિસસ્સ અભિણ્હાપત્તિકસ્સ. પબ્બાજનીયકમ્મારહસ્સાતિ અસ્સજિપુનબ્બસુકભિક્ખુસદિસસ્સ કુલદૂસકસ્સ. પટિસારણીયકમ્મારહસ્સાતિ સુધમ્મભિક્ખુસઅસસ્સ ઉપાસકે જાતિઆદીહિ દૂસેન્તસ્સ. ઉક્ખેપનીયકમ્મારહસ્સાતિ છન્નભિક્ખુસદિસસ્સ આપત્તિં અપસ્સન્તસ્સ આપત્તિં અદેસેન્તસ્સ અરિટ્ઠભિક્ખુસદિસસ્સ મિચ્છાદિટ્ઠિં અવિસ્સજ્જેન્તસ્સ. પરિવાસારહસ્સાતિ પટિચ્છન્નસઙ્ઘાદિસેસાપત્તિકસ્સ. મૂલાયપટિકસ્સનારહસ્સાતિ અન્તરાપત્તિં આપન્નસ્સ. માનત્તારહન્તિ અપ્પટિચ્છન્નસઙ્ઘાદિસેસાપત્તિકં. અબ્ભાનારહન્તિ ચિણ્ણમાનત્તં ભિક્ખું. ઉપસમ્પાદેતીતિ ઉપસમ્પદકમ્મં કરોતિ.

    Paṭipucchākaraṇīyādīsupīti ettha ādisaddena paṭiṃññāya karaṇīyādayo saṅgaṇhāti. Tattha paṭipucchāya karaṇīyaṃ appaṭipucchā karotīti pucchitvā codetvā sāretvā kātabbaṃ apucchitvā acodetvā asāretvā karoti. Paṭiññāya karaṇīyaṃ appaṭiññāya karotīti paṭiññaṃ āropetvā yathādinnāya paṭiññāya kātabbaṃ apaṭiññāya paṭiññaṃ akarontassa vilapantassa balakkārena karoti. Sativinayārahassāti dabbamallaputtattherasadisassa khīṇāsavassa. Amūḷhavinayārahassāti gaggabhikkhusadisassa ummattakassa. Tassapāpiyasikakammārahassāti upavāḷabhikkhusadisassa ussannapāpassa. Tajjanīyakammārahassāti paṇḍakalohitakabhikkhusadisassa bhaṇḍanakārakassa. Niyasakammārahassāti seyyasakabhikkhusadisassa abhiṇhāpattikassa. Pabbājanīyakammārahassāti assajipunabbasukabhikkhusadisassa kuladūsakassa. Paṭisāraṇīyakammārahassāti sudhammabhikkhusaasassa upāsake jātiādīhi dūsentassa. Ukkhepanīyakammārahassāti channabhikkhusadisassa āpattiṃ apassantassa āpattiṃ adesentassa ariṭṭhabhikkhusadisassa micchādiṭṭhiṃ avissajjentassa. Parivāsārahassāti paṭicchannasaṅghādisesāpattikassa. Mūlāyapaṭikassanārahassāti antarāpattiṃ āpannassa. Mānattārahanti appaṭicchannasaṅghādisesāpattikaṃ. Abbhānārahanti ciṇṇamānattaṃ bhikkhuṃ. Upasampādetīti upasampadakammaṃ karoti.

    અનુપોસથે ઉપોસથં કરોતીતિ અનુપોસથદિવસે ઉપોસથં કરોતિ. ઉપોસથદિવસો નામ ઠપેત્વા કત્તિકમાસં અવસેસેસુ એકાદસસુ માસેસુ ભિન્નસ્સ સઙ્ઘસ્સ સામગ્ગિદિવસો ચ યથાવુત્તા ચાતુદ્દસપન્નરસા ચ, એતં તિપ્પકારમ્પિ ઉપોસથદિવસં ઠપેત્વા અઞ્ઞસ્મિં દિવસે ઉપોસથં કરોન્તો અનુપોસથે ઉપોસથં કરોતિ નામ. યત્ર હિ પત્તચીવરાદિઅત્થાય અપ્પમત્તકેન કારણેન વિવદન્તા ઉપોસથં વા પવારણં વા ઠપેન્તિ, તત્થ તસ્મિં અધિકરણે વિનિચ્છિતે ‘‘સમગ્ગા જાતમ્હા’’તિ અન્તરા સામગ્ગીઉપોસથં કાતું ન લભન્તિ, કરોન્તેહિ અનુપોસથે ઉપોસથો કતો નામ હોતિ.

    Anuposatheuposathaṃ karotīti anuposathadivase uposathaṃ karoti. Uposathadivaso nāma ṭhapetvā kattikamāsaṃ avasesesu ekādasasu māsesu bhinnassa saṅghassa sāmaggidivaso ca yathāvuttā cātuddasapannarasā ca, etaṃ tippakārampi uposathadivasaṃ ṭhapetvā aññasmiṃ divase uposathaṃ karonto anuposathe uposathaṃ karoti nāma. Yatra hi pattacīvarādiatthāya appamattakena kāraṇena vivadantā uposathaṃ vā pavāraṇaṃ vā ṭhapenti, tattha tasmiṃ adhikaraṇe vinicchite ‘‘samaggā jātamhā’’ti antarā sāmaggīuposathaṃ kātuṃ na labhanti, karontehi anuposathe uposatho kato nāma hoti.

    અપ્પવારણાય પવારેતીતિ અપ્પવારણદિવસે પવારેતિ. પવારણદિવસો નામ એકસ્મિં કત્તિકમાસે ભિન્નસ્સ સઙ્ઘસ્સ સામગ્ગિદિવસો ચ પચ્ચુક્કડ્ઢિત્વા ઠપિતદિવસો ચ દ્વે ચ પુણ્ણમાસિયો, એતં ચતુબ્બિધં પવારણદિવસં ઠપેત્વા અઞ્ઞસ્મિં દિવસે પવારેન્તો અપ્પવારણાય પવારેતિ નામ. ઇધાપિ અપ્પમત્તકસ્સ વિવાદસ્સ વૂપસમે સામગ્ગીપવારણં કાતું ન લભન્તિ. કરોન્તેહિ અપ્પવારણાય પવારણા કતા હોતીતિ અયં અટ્ઠકથાપાઠો (પરિ॰ અટ્ઠ॰ ૪૮૩).

    Appavāraṇāya pavāretīti appavāraṇadivase pavāreti. Pavāraṇadivaso nāma ekasmiṃ kattikamāse bhinnassa saṅghassa sāmaggidivaso ca paccukkaḍḍhitvā ṭhapitadivaso ca dve ca puṇṇamāsiyo, etaṃ catubbidhaṃ pavāraṇadivasaṃ ṭhapetvā aññasmiṃ divase pavārento appavāraṇāya pavāreti nāma. Idhāpi appamattakassa vivādassa vūpasame sāmaggīpavāraṇaṃ kātuṃ na labhanti. Karontehi appavāraṇāya pavāraṇā katā hotīti ayaṃ aṭṭhakathāpāṭho (pari. aṭṭha. 483).

    ‘‘ઉમ્મત્તકસ્સ ભિક્ખુનો ઉમ્મત્તકસમ્મુતિ ઉમ્મત્તકેન યાચિત્વા કતે અસમ્મુખાપિ દાતું વટ્ટતિ, તત્થ નિસિન્નેપિ ન કુપ્પતિ નિયમાભાવતો. અસમ્મુખા કતે પન દોસાભાવં દસ્સેતું ‘અસમ્મુખા કતં સુકતં હોતી’તિ વુત્તં. દૂતેન ઉપસમ્પદા પન સમ્મુખા કાતું ન સક્કા કમ્મવાચાનાનત્તસમ્ભવતો. પત્તનિક્કુજ્જનાદયો હત્થપાસતો અપનીતમત્તેપિ કાતું વટ્ટન્તિ. સઙ્ઘસમ્મુખતાતિઆદીસુ યાવતિકા ભિક્ખૂ કમ્મપ્પત્તા, તે આગતા હોન્તિ, છન્દારહાનં છન્દો આહતો હોતિ, સમ્મુખીભૂતા ન પટિક્કોસન્તિ, અયં સઙ્ઘસમ્મુખતા. યેન ધમ્મેન યેન વિનયેન યેન સત્થુસાસનેન સઙ્ઘો કમ્મં કરોતિ, અયં ધમ્મસમ્મુખતા વિનયસમ્મુખતા. તત્થ ધમ્મોતિ ભૂતં વત્થુ. વિનયોતિ ચોદના ચેવ સારણા ચ. સત્થુસાસનં નામ ઞત્તિસમ્પદા ચેવ અનુસ્સાવનસમ્પદા ચ. યસ્સ સઙ્ઘો કમ્મં કરોતિ, તસ્સ સમ્મુખાભાવો પુગ્ગલસમ્મુખતા. કત્તિકમાસસ્સ પવારણમાસત્તા ‘ઠપેત્વા કત્તિકમાસ’ન્તિ વુત્તં. પચ્ચુક્કડ્ઢિત્વા ઠપિતદિવસો ચાતિ કાળપક્ખે ચાતુદ્દસિં પન્નરસિં વા સન્ધાય વુત્તં. દ્વે પુણ્ણમાસિયોતિ પઠમપચ્છિમવસ્સૂપગતાનં વસેન વુત્ત’’ન્તિ સારત્થદીપનિયં (સારત્થ॰ ટી॰ પરિવાર ૩.૪૮૩) આગતં.

    ‘‘Ummattakassa bhikkhuno ummattakasammuti ummattakena yācitvā kate asammukhāpi dātuṃ vaṭṭati, tattha nisinnepi na kuppati niyamābhāvato. Asammukhā kate pana dosābhāvaṃ dassetuṃ ‘asammukhā kataṃ sukataṃ hotī’ti vuttaṃ. Dūtena upasampadā pana sammukhā kātuṃ na sakkā kammavācānānattasambhavato. Pattanikkujjanādayo hatthapāsato apanītamattepi kātuṃ vaṭṭanti. Saṅghasammukhatātiādīsu yāvatikā bhikkhū kammappattā, te āgatā honti, chandārahānaṃ chando āhato hoti, sammukhībhūtā na paṭikkosanti, ayaṃ saṅghasammukhatā. Yena dhammena yena vinayena yena satthusāsanena saṅgho kammaṃ karoti, ayaṃ dhammasammukhatā vinayasammukhatā. Tattha dhammoti bhūtaṃ vatthu. Vinayoti codanā ceva sāraṇā ca. Satthusāsanaṃ nāma ñattisampadā ceva anussāvanasampadā ca. Yassa saṅgho kammaṃ karoti, tassa sammukhābhāvo puggalasammukhatā. Kattikamāsassa pavāraṇamāsattā ‘ṭhapetvā kattikamāsa’nti vuttaṃ. Paccukkaḍḍhitvā ṭhapitadivaso cāti kāḷapakkhe cātuddasiṃ pannarasiṃ vā sandhāya vuttaṃ. Dve puṇṇamāsiyoti paṭhamapacchimavassūpagatānaṃ vasena vutta’’nti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. parivāra 3.483) āgataṃ.

    ‘‘ઠપિતઉપોસથપવારણાનં કત્તિકમાસે સામગ્ગિયા કતાય સામગ્ગીપવારણં મુઞ્ચિત્વા ઉપોસથં કાતું ન વટ્ટતીતિ આહ ‘ઠપેત્વા કત્તિકમાસ’ન્તિ. સચે પન તેસં નાનાસીમાસુ મહાપવારણાય વિસું પવારિતાનં કત્તિકમાસબ્ભન્તરે સામગ્ગી હોતિ, સામગ્ગીઉપોસથો એવ તેહિ કાતબ્બો, ન પવારણા એકસ્મિં વસ્સે કતપવારણાનં પુન પવારણાય અવિહિતત્તા. સામગ્ગીદિવસો હોતીતિ અનુપોસથદિવસે સામગ્ગીકરણં સન્ધાય વુત્તં. સચે પન ચાતુદ્દસિયં પન્નરસિયં વા સઙ્ઘો સામગ્ગિં કરોતિ, તદા સામગ્ગીઉપોસથદિવસો ન હોતિ, ચાતુદ્દસીપન્નરસીઉપોસથોવ હોતિ. ઉપરિ પવારણાયપિ એસેવ નયો. પચ્ચુક્કડ્ઢિત્વા ઠપિતદિવસો ચાતિ ભણ્ડનકારકેહિ ઉપદ્દુતા વા કેનચિદેવ કરણીયેન પવારણસઙ્ગહં વા કત્વા ઠપિતો કાળપક્ખચાતુદ્દસીદિવસો ચ. દ્વે ચ પુણ્ણમાસિયોતિ પુબ્બકત્તિકપુણ્ણમા પચ્છિમકત્તિકપુણ્ણમા ચાતિ દ્વે પુણ્ણમાસિયો. એતં ચતુબ્બિધન્તિ પુણ્ણમાસિદ્વયેન સદ્ધિં સામગ્ગીપવારણં ચાતુદ્દસીપવારણઞ્ચ સમ્પિણ્ડેત્વા, ઇદઞ્ચ પકતિચારિત્તવસેન વુત્તં. તથારૂપપચ્ચયે પન સતિ ઉભિન્નં પુણ્ણમાસીનં પુરિમા દ્વે ચાતુદ્દસિયો, કાળપક્ખચાતુદ્દસિયા અનન્તરા પન્નરસીપીતિ ઇમેપિ તયો દિવસા પવારણાદિવસા એવાતિ ઇમં સત્તવિધમ્પિ પવારણાદિવસં ઠપેત્વા અઞ્ઞસ્મિં દિવસે પવારેતું ન વટ્ટતી’’તિ વિમતિવિનોદનિયં (વિ॰ વિ॰ ટી॰ પરિવાર ૨.૪૮૩) આગતં.

    ‘‘Ṭhapitauposathapavāraṇānaṃ kattikamāse sāmaggiyā katāya sāmaggīpavāraṇaṃ muñcitvā uposathaṃ kātuṃ na vaṭṭatīti āha ‘ṭhapetvā kattikamāsa’nti. Sace pana tesaṃ nānāsīmāsu mahāpavāraṇāya visuṃ pavāritānaṃ kattikamāsabbhantare sāmaggī hoti, sāmaggīuposatho eva tehi kātabbo, na pavāraṇā ekasmiṃ vasse katapavāraṇānaṃ puna pavāraṇāya avihitattā. Sāmaggīdivaso hotīti anuposathadivase sāmaggīkaraṇaṃ sandhāya vuttaṃ. Sace pana cātuddasiyaṃ pannarasiyaṃ vā saṅgho sāmaggiṃ karoti, tadā sāmaggīuposathadivaso na hoti, cātuddasīpannarasīuposathova hoti. Upari pavāraṇāyapi eseva nayo. Paccukkaḍḍhitvā ṭhapitadivaso cāti bhaṇḍanakārakehi upaddutā vā kenacideva karaṇīyena pavāraṇasaṅgahaṃ vā katvā ṭhapito kāḷapakkhacātuddasīdivaso ca. Dve ca puṇṇamāsiyoti pubbakattikapuṇṇamā pacchimakattikapuṇṇamā cāti dve puṇṇamāsiyo. Etaṃcatubbidhanti puṇṇamāsidvayena saddhiṃ sāmaggīpavāraṇaṃ cātuddasīpavāraṇañca sampiṇḍetvā, idañca pakaticārittavasena vuttaṃ. Tathārūpapaccaye pana sati ubhinnaṃ puṇṇamāsīnaṃ purimā dve cātuddasiyo, kāḷapakkhacātuddasiyā anantarā pannarasīpīti imepi tayo divasā pavāraṇādivasā evāti imaṃ sattavidhampi pavāraṇādivasaṃ ṭhapetvā aññasmiṃ divase pavāretuṃ na vaṭṭatī’’ti vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. parivāra 2.483) āgataṃ.

    એવં વત્થુવિપત્તિવિનિચ્છયં દસ્સેત્વા ઇદાનિ ઞત્તિવિપત્તિવિનિચ્છયં અનુસ્સાવનવિપત્તિવિનિચ્છયઞ્ચ દસ્સેન્તો ‘‘ઞત્તિતો વિપત્તિયં પના’’તિઆદિમાહ. તત્થ પઞ્ચમઞત્તિવિપત્તિયં ‘‘પચ્છા વા ઞત્તિં ઠપેતી’’તિ એતસ્સ સંવણ્ણનાયં અનુસ્સાવનકમ્મં કત્વાતિ પઠમં અનુસ્સાવનં સાવેત્વા ‘‘એસા ઞત્તી’’તિ અનુસ્સાવનાનન્તરમેવ સકલં ઞત્તિં વત્વા, પરિયોસાને ‘‘એસા ઞત્તી’’તિ વત્વાતિ અધિપ્પાયો.

    Evaṃ vatthuvipattivinicchayaṃ dassetvā idāni ñattivipattivinicchayaṃ anussāvanavipattivinicchayañca dassento ‘‘ñattito vipattiyaṃ panā’’tiādimāha. Tattha pañcamañattivipattiyaṃ ‘‘pacchā vā ñattiṃ ṭhapetī’’ti etassa saṃvaṇṇanāyaṃ anussāvanakammaṃ katvāti paṭhamaṃ anussāvanaṃ sāvetvā ‘‘esā ñattī’’ti anussāvanānantarameva sakalaṃ ñattiṃ vatvā, pariyosāne ‘‘esā ñattī’’ti vatvāti adhippāyo.

    ૨૫૨. ચતુત્થઅનુસ્સાવનવિપત્તિસંવણ્ણનાયં ‘‘ય્વાયન્તિ બ્યઞ્જનપ્પભેદો અધિપ્પેતો. દસધા બ્યઞ્જનબુદ્ધિયા પભેદોતિ એત્થ દસધા દસવિધેન બ્યઞ્જનાનં પભેદોતિ યોજેતબ્બં. કેનાયં પભેદોતિ આહ ‘બ્યઞ્જનબુદ્ધિયા’તિ. યથાધિપ્પેતત્થબ્યઞ્જનતો બ્યઞ્જનસઙ્ખાતાનં અક્ખરાનં જનિકા બુદ્ધિ બ્યઞ્જનબુદ્ધિ, તાય બ્યઞ્જનબુદ્ધિયા, અક્ખરસમુટ્ઠાપકચિત્તભેદેનેવાતિ અત્થો. યં વા સંયોગપરં કત્વા વુચ્ચતિ, ઇદમ્પિ ગરુકન્તિ યોજના’’તિ વિમતિવિનોદનિયં વુત્તં.

    252. Catutthaanussāvanavipattisaṃvaṇṇanāyaṃ ‘‘yvāyanti byañjanappabhedo adhippeto. Dasadhā byañjanabuddhiyā pabhedoti ettha dasadhā dasavidhena byañjanānaṃ pabhedoti yojetabbaṃ. Kenāyaṃ pabhedoti āha ‘byañjanabuddhiyā’ti. Yathādhippetatthabyañjanato byañjanasaṅkhātānaṃ akkharānaṃ janikā buddhi byañjanabuddhi, tāya byañjanabuddhiyā, akkharasamuṭṭhāpakacittabhedenevāti attho. Yaṃ vā saṃyogaparaṃ katvā vuccati, idampi garukanti yojanā’’ti vimativinodaniyaṃ vuttaṃ.

    સારત્થદીપનિયં (સારત્થ॰ ટી॰ પરિવાર ૩.૪૮૫) પન ‘‘ઠાનકરણાનિ સિથિલાનિ કત્વા ઉચ્ચારેતબ્બમક્ખરં સિથિલં, તાનિયેવ ધનિતાનિ અસિથિલાનિ કત્વા ઉચ્ચારેતબ્બમક્ખરં ધનિતં. દ્વિમત્તકાલં દીઘં, એકમત્તકાલં રસ્સં. દસધા બ્યઞ્જનબુદ્ધિયા પભેદોતિ એવં સિથિલાદિવસેન બ્યઞ્જનબુદ્ધિયા અક્ખરુપ્પાદકચિત્તસ્સ દસપ્પકારેન પભેદો. સબ્બાનિ હિ અક્ખરાનિ ચિત્તસમુટ્ઠાનાનિ યથાધિપ્પેતત્થબ્યઞ્જનતો બ્યઞ્જનાનિ ચ. સંયોગો પરો એતસ્માતિ સંયોગપરો. ન સંયોગપરો અસંયોગપરો ‘આયસ્મતો બુદ્ધરક્ખિતથેરસ્સ યસ્સ ન ખમતી’તિ એત્થ ત-કાર ન-કારસહિતારો અસંયોગપરો. કરણાનીતિ કણ્ઠાદીનિ’’ ઇતિ એત્તકં વુત્તં.

    Sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. parivāra 3.485) pana ‘‘ṭhānakaraṇāni sithilāni katvā uccāretabbamakkharaṃ sithilaṃ, tāniyeva dhanitāni asithilāni katvā uccāretabbamakkharaṃ dhanitaṃ. Dvimattakālaṃ dīghaṃ, ekamattakālaṃ rassaṃ. Dasadhā byañjanabuddhiyā pabhedoti evaṃ sithilādivasena byañjanabuddhiyā akkharuppādakacittassa dasappakārena pabhedo. Sabbāni hi akkharāni cittasamuṭṭhānāni yathādhippetatthabyañjanato byañjanāni ca. Saṃyogo paro etasmāti saṃyogaparo. Na saṃyogaparo asaṃyogaparo ‘āyasmato buddharakkhitatherassa yassa na khamatī’ti ettha ta-kāra na-kārasahitāro asaṃyogaparo. Karaṇānīti kaṇṭhādīni’’ iti ettakaṃ vuttaṃ.

    પુન વિમતિવિનોદનિયં (વિ॰ વિ॰ ટી॰ પરિવાર ૨.૪૮૫) ‘‘તત્થ આયસ્મતોતિઆદીસુ સરાનન્તરિતાનિ સ-કાર મ-કારાદિબ્યઞ્જનાનિ ‘સંયોગો’તિ વુચ્ચન્તિ. યો સંયોગો પરો યસ્સ અ-કારાદિનો, સો સંયોગપરો નામ. રસ્સન્તિ અ-કારાદિબ્યઞ્જનરહિતં પદં. અસંયોગપરન્તિ ‘યસ્સ ન ખમતી’તિઆદીસુ સ-કાર ન-કારાદિબ્યઞ્જનસહિતં પદં સન્ધાય વુત્તં. ત-કારસ્સ થ-કારં અકત્વા ‘સુણાતુ મે’તિઆદિં અવત્વા વગ્ગન્તરે સિથિલમેવ કત્વા ‘સુણાટુ મે’તિઆદિં વદન્તોપિ દુરુત્તં કરોતિયેવ ઠપેત્વા અનુરૂપં આદેસં. યઞ્હિ ‘સચ્ચિકત્થપરમત્થેના’તિ વત્તબ્બે ‘સચ્ચિકટ્ઠપરમટ્ઠેના’તિ ચ ‘અત્થકથા’તિ ચ વત્તબ્બે ‘અટ્ઠકથા’તિ ચ તત્થ તત્થ વુચ્ચતિ, તાદિસં પાળિઅટ્ઠકથાદીસુ દિટ્ઠપયોગં તદનુરૂપઞ્ચ વત્તું વટ્ટતિ, તતો અઞ્ઞં ન વટ્ટતિ. તેનાહ ‘અનુક્કમાગતં પવેણિં અવિનાસેન્તેના’તિઆદિ. ‘દીઘે વત્તબ્બે રસ્સ’ન્તિઆદીસુ ‘ભિક્ખૂન’ન્તિ વત્તબ્બે ‘ભિક્ખુન’ન્તિ વા ‘બહૂસૂ’તિ વત્તબ્બે ‘બહુસૂ’તિ વા ‘નક્ખમતી’તિ વત્તબ્બે ‘ન ખમતી’તિ વા ‘ઉપસમ્પદાપેક્ખો’તિ વત્તબ્બે ‘ઉપસમ્પદાપેખો’તિ વા એવં અનુરૂપટ્ઠાનેસુ એવ દીઘરસ્સાદિરસ્સદીઘાદિવસેન પરિવત્તેતું વટ્ટતિ, ન પન ‘નાગો’તિ વત્તબ્બે ‘નગો’તિ વા ‘સઙ્ઘો’તિ વત્તબ્બે ‘સઘો’તિ વા ‘તિસ્સો’તિ વત્તબ્બે ‘તિસો’તિ વા ‘યાચતી’તિ વત્તબ્બે ‘યાચન્તી’તિ વા એવં અનનુરૂપટ્ઠાનેસુ વત્તું . સમ્બન્ધં પન વવત્થાનઞ્ચ સબ્બથાપિ વટ્ટતીતિ ગહેતબ્બ’’ન્તિ આગતં. સેસાનિ અટ્ઠકથાયં વુત્તનયેનેવ સુટ્ઠુ સલ્લક્ખેતબ્બાનિ.

    Puna vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. parivāra 2.485) ‘‘tattha āyasmatotiādīsu sarānantaritāni sa-kāra ma-kārādibyañjanāni ‘saṃyogo’ti vuccanti. Yo saṃyogo paro yassa a-kārādino, so saṃyogaparo nāma. Rassanti a-kārādibyañjanarahitaṃ padaṃ. Asaṃyogaparanti ‘yassa na khamatī’tiādīsu sa-kāra na-kārādibyañjanasahitaṃ padaṃ sandhāya vuttaṃ. Ta-kārassa tha-kāraṃ akatvā ‘suṇātu me’tiādiṃ avatvā vaggantare sithilameva katvā ‘suṇāṭu me’tiādiṃ vadantopi duruttaṃ karotiyeva ṭhapetvā anurūpaṃ ādesaṃ. Yañhi ‘saccikatthaparamatthenā’ti vattabbe ‘saccikaṭṭhaparamaṭṭhenā’ti ca ‘atthakathā’ti ca vattabbe ‘aṭṭhakathā’ti ca tattha tattha vuccati, tādisaṃ pāḷiaṭṭhakathādīsu diṭṭhapayogaṃ tadanurūpañca vattuṃ vaṭṭati, tato aññaṃ na vaṭṭati. Tenāha ‘anukkamāgataṃ paveṇiṃ avināsentenā’tiādi. ‘Dīghe vattabbe rassa’ntiādīsu ‘bhikkhūna’nti vattabbe ‘bhikkhuna’nti vā ‘bahūsū’ti vattabbe ‘bahusū’ti vā ‘nakkhamatī’ti vattabbe ‘na khamatī’ti vā ‘upasampadāpekkho’ti vattabbe ‘upasampadāpekho’ti vā evaṃ anurūpaṭṭhānesu eva dīgharassādirassadīghādivasena parivattetuṃ vaṭṭati, na pana ‘nāgo’ti vattabbe ‘nago’ti vā ‘saṅgho’ti vattabbe ‘sagho’ti vā ‘tisso’ti vattabbe ‘tiso’ti vā ‘yācatī’ti vattabbe ‘yācantī’ti vā evaṃ ananurūpaṭṭhānesu vattuṃ . Sambandhaṃ pana vavatthānañca sabbathāpi vaṭṭatīti gahetabba’’nti āgataṃ. Sesāni aṭṭhakathāyaṃ vuttanayeneva suṭṭhu sallakkhetabbāni.

    ૨૫૩. સીમવિપત્તિવિનિચ્છયો પન હેટ્ઠા સીમકથાયં સબ્બેન કથિતો, તસ્મા તત્થ વુત્તનયેનેવ ગહેતબ્બો.

    253. Sīmavipattivinicchayo pana heṭṭhā sīmakathāyaṃ sabbena kathito, tasmā tattha vuttanayeneva gahetabbo.

    પરિસવિપત્તિકથાય ચતુવગ્ગકરણેતિ ચતુવગ્ગેન સઙ્ઘેન કત્તબ્બે. અનિસ્સારિતાતિ ઉપોસથટ્ઠપનાદિના વા લદ્ધિનાનાસંવાસકભાવેન વા ન બહિકતા. અટ્ઠકથાયઞ્હિ ‘‘અપકતત્તસ્સાતિ ઉક્ખિત્તકસ્સ વા યસ્સ વા ઉપોસથપવારણા ઠપિતા હોન્તી’’તિ (પરિ॰ અટ્ઠ॰ ૪૨૫) વુત્તત્તા ઠપિતઉપોસથપવારણો ભિક્ખુ અપકતત્તો એવાતિ ગહેતબ્બં. પરિસુદ્ધસીલાતિ પારાજિકં અનાપન્ના અધિપ્પેતા. પરિવાસાદિકમ્મેસુ પન ગરુકટ્ઠાપિ અપકતત્તા એવાતિ ગહેતબ્બં. અવસેસા…પે॰… છન્દારહાવ હોન્તીતિ હત્થપાસં વિજહિત્વા ઠિતે સન્ધાય વુત્તં, અવિજહિત્વા ઠિતા પન છન્દારહા ન હોન્તિ, તેપિ ચતુવગ્ગાદિતો અધિકા હત્થપાસં વિજહિત્વાવ છન્દારહા હોન્તિ, તસ્મા સઙ્ઘતો હત્થપાસં વિજહિત્વા ઠિતેનેવ છન્દો વા પારિસુદ્ધિ વા દાતબ્બા.

    Parisavipattikathāya catuvaggakaraṇeti catuvaggena saṅghena kattabbe. Anissāritāti uposathaṭṭhapanādinā vā laddhinānāsaṃvāsakabhāvena vā na bahikatā. Aṭṭhakathāyañhi ‘‘apakatattassāti ukkhittakassa vā yassa vā uposathapavāraṇā ṭhapitā hontī’’ti (pari. aṭṭha. 425) vuttattā ṭhapitauposathapavāraṇo bhikkhu apakatatto evāti gahetabbaṃ. Parisuddhasīlāti pārājikaṃ anāpannā adhippetā. Parivāsādikammesu pana garukaṭṭhāpi apakatattā evāti gahetabbaṃ. Avasesā…pe… chandārahāva hontīti hatthapāsaṃ vijahitvā ṭhite sandhāya vuttaṃ, avijahitvā ṭhitā pana chandārahā na honti, tepi catuvaggādito adhikā hatthapāsaṃ vijahitvāva chandārahā honti, tasmā saṅghato hatthapāsaṃ vijahitvā ṭhiteneva chando vā pārisuddhi vā dātabbā.

    સારત્થદીપનિયં (સારત્થ॰ ટી॰ પરિવાર ૩.૪૮૮) પન ‘‘અનુક્ખિત્તા પારાજિકં અનાપન્ના ચ પકતત્તાતિ આહ ‘પકતત્તા અનુક્ખિત્તા’તિઆદિ. તત્થ અનિસ્સારિતાતિ પુરિમપદસ્સેવ વેવચનં. પરિસુદ્ધસીલાતિ પારાજિકં અનાપન્ના. ન તેસં છન્દો વા પારિસુદ્ધિ વા એતીતિ તીસુ દ્વીસુ વા નિસિન્નેસુ એકસ્સ વા દ્વિન્નં વા છન્દપારિસુદ્ધિ આહટાપિ અનાહટાવ હોતીતિ અધિપ્પાયો’’તિ આગતો. એવં પાળિયઞ્ચ અટ્ઠકથાય ચ ચતુન્નમ્પિ કમ્માનં સમ્પત્તિ ચ વિપત્તિ ચ આગતા, ટીકાચરિયેહિ ચ વિનિચ્છિતા, તસ્મા અટ્ઠકથાયં વુત્તનયેનેવ ચત્તારિ કમ્માનિ કત્તબ્બાનિ, ન અવુત્તનયેન. વુત્તઞ્હિ સમન્તપાસાદિકાયં (પારા॰ અટ્ઠ॰ ૧. ગન્થારમ્ભકથા; ૨.૪૩૧) –

    Sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. parivāra 3.488) pana ‘‘anukkhittā pārājikaṃ anāpannā ca pakatattāti āha ‘pakatattā anukkhittā’tiādi. Tattha anissāritāti purimapadasseva vevacanaṃ. Parisuddhasīlāti pārājikaṃ anāpannā. Na tesaṃ chando vā pārisuddhi vā etīti tīsu dvīsu vā nisinnesu ekassa vā dvinnaṃ vā chandapārisuddhi āhaṭāpi anāhaṭāva hotīti adhippāyo’’ti āgato. Evaṃ pāḷiyañca aṭṭhakathāya ca catunnampi kammānaṃ sampatti ca vipatti ca āgatā, ṭīkācariyehi ca vinicchitā, tasmā aṭṭhakathāyaṃ vuttanayeneva cattāri kammāni kattabbāni, na avuttanayena. Vuttañhi samantapāsādikāyaṃ (pārā. aṭṭha. 1. ganthārambhakathā; 2.431) –

    ‘‘બુદ્ધેન ધમ્મો વિનયો ચ વુત્તો;

    ‘‘Buddhena dhammo vinayo ca vutto;

    યો તસ્સ પુત્તેહિ તથેવ ઞાતો;

    Yo tassa puttehi tatheva ñāto;

    સો યેહિ તેસં મતિમચ્ચજન્તા;

    So yehi tesaṃ matimaccajantā;

    યસ્મા પુરે અટ્ઠકથા અકંસુ.

    Yasmā pure aṭṭhakathā akaṃsu.

    ‘‘તસ્મા હિ યં અટ્ઠકથાસુ વુત્તં;

    ‘‘Tasmā hi yaṃ aṭṭhakathāsu vuttaṃ;

    તં વજ્જયિત્વાન પમાદલેખં;

    Taṃ vajjayitvāna pamādalekhaṃ;

    સબ્બમ્પિ સિક્ખાસુ સગારવાનં;

    Sabbampi sikkhāsu sagāravānaṃ;

    યસ્મા પમાણં ઇધ પણ્ડિતાન’’ન્તિ.

    Yasmā pamāṇaṃ idha paṇḍitāna’’nti.

    ઇમસ્મિઞ્હિ કમ્મવગ્ગે અપલોકનાદીનં ચતુન્નં કમ્માનં કરણટ્ઠાનં એકાદસવિપત્તિસીમવિમુત્તં બદ્ધસીમભૂતંયેવ વુત્તં, ‘‘એકાદસહિ આકારેહિ સીમતો કમ્માનિ વિપજ્જન્તી’’તિ (પરિ॰ ૪૮૬) વચનતો ન અબદ્ધઉપચારસીમભૂતં. ન હિ તત્થ એકાદસવિપત્તિ અત્થિ. અટ્ઠકથાયમ્પિ (પરિ॰ અટ્ઠ॰ ૪૮૨) ‘‘અપલોકનકમ્મં નામ સીમટ્ઠકસઙ્ઘં સોધેત્વા છન્દારહાનં છન્દં આહરિત્વા સમગ્ગસ્સ સઙ્ઘસ્સ અનુમતિયા તિક્ખત્તું સાવેત્વા કત્તબ્બં કમ્મ’’ન્તિ અપલોકનકમ્મસ્સાપિ બદ્ધસીમાયમેવ કત્તબ્બભાવો વુત્તો, ન ઉપચારસીમાયં. ન હિ તત્થ સીમટ્ઠકસઙ્ઘસોધનઞ્ચ છન્દારહાનઞ્ચ અત્થિ, અન્તોસીમં પવિટ્ઠપવિટ્ઠાનં સઙ્ઘલાભો દાતબ્બોયેવ હોતિ, તસ્મા ‘‘ઞત્તિકમ્મભૂતં ઉપોસથપવારણાકમ્મં અબદ્ધસીમવિહારેપિ કત્તબ્બ’’ન્તિ ગણ્હન્તાનં આચરિયાનં વાદોપિ ‘‘ઞત્તિદુતિયકમ્મભૂતં કથિનદાનકમ્મં ઉપચારસીમાયમેવ કત્તબ્બ’’ન્તિ ગણ્હન્તાનં આચરિયાનં વાદોપિ પાળિવિરોધો અટ્ઠકથાવિરોધો ચ હોતીતિ વેદિતબ્બો. યમેત્થ વત્તબ્બં, તં ઉપોસથપવારણકથાવણ્ણનાયઞ્ચ કથિનકથાવણ્ણનાયઞ્ચ વુત્તં, અત્થિકેહિ તત્થ સુટ્ઠુ ઓલોકેત્વા સંસયો વિનોદેતબ્બો.

    Imasmiñhi kammavagge apalokanādīnaṃ catunnaṃ kammānaṃ karaṇaṭṭhānaṃ ekādasavipattisīmavimuttaṃ baddhasīmabhūtaṃyeva vuttaṃ, ‘‘ekādasahi ākārehi sīmato kammāni vipajjantī’’ti (pari. 486) vacanato na abaddhaupacārasīmabhūtaṃ. Na hi tattha ekādasavipatti atthi. Aṭṭhakathāyampi (pari. aṭṭha. 482) ‘‘apalokanakammaṃ nāma sīmaṭṭhakasaṅghaṃ sodhetvā chandārahānaṃ chandaṃ āharitvā samaggassa saṅghassa anumatiyā tikkhattuṃ sāvetvā kattabbaṃ kamma’’nti apalokanakammassāpi baddhasīmāyameva kattabbabhāvo vutto, na upacārasīmāyaṃ. Na hi tattha sīmaṭṭhakasaṅghasodhanañca chandārahānañca atthi, antosīmaṃ paviṭṭhapaviṭṭhānaṃ saṅghalābho dātabboyeva hoti, tasmā ‘‘ñattikammabhūtaṃ uposathapavāraṇākammaṃ abaddhasīmavihārepi kattabba’’nti gaṇhantānaṃ ācariyānaṃ vādopi ‘‘ñattidutiyakammabhūtaṃ kathinadānakammaṃ upacārasīmāyameva kattabba’’nti gaṇhantānaṃ ācariyānaṃ vādopi pāḷivirodho aṭṭhakathāvirodho ca hotīti veditabbo. Yamettha vattabbaṃ, taṃ uposathapavāraṇakathāvaṇṇanāyañca kathinakathāvaṇṇanāyañca vuttaṃ, atthikehi tattha suṭṭhu oloketvā saṃsayo vinodetabbo.

    ઇદાનિ સબ્બે ભિક્ખૂ લેખકારેહિ પરિચયવસેન સબ્બગન્થાનં આદિમ્હિ લિખિતં મહાનમક્કારપાઠં સરણગમનસ્સ, કમ્મવાચાય ચ આરમ્ભકાલે મહતા ઉસ્સાહેન ભણન્તિ, સો પન પાઠો નેવ સરણગમનપરિયાપન્નો, ન કમ્મવાચાપરિયાપન્નો, નાપિ કમ્મવાચાય પુબ્બકરણપરિયાપન્નો, તસ્મિં અભણિતેપિ ન સરણગમનસ્સ વા કમ્મવાચાય વા હાનિ અત્થિ, ન ભણિતે વડ્ઢિ, તસ્મા પકરણાચરિયા સરણગમનારમ્ભેપિ કમ્મવાચારમ્ભેપિ તસ્સ મહાનમક્કારપાઠસ્સ વણ્ણનં ન વદન્તિ, વદન્તો પન ‘‘ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ’’ ઇતિ પદાનં અત્થો વિસુદ્ધિમગ્ગસમન્તપાસાદિકાસારત્થદીપનીઆદિપ્પકરણેસુ ‘‘ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો’’ ઇતિપદાનં અત્થો વિય વિત્થારેન વત્તબ્બો સિયા, એવં સન્તેપિ ભગવતો યથાભૂતગુણદીપનવસેન પવત્તત્તા સબ્બેપિ આચરિયા સબ્બેસુ ગન્થારમ્ભેસુ તિક્ખત્તું મઙ્ગલત્થં ભણન્તિ. ભણન્તેહિ ચ પન ન-કાર મો-કારાદીનં ઠાનકરણાદિસમ્પદં અહાપેન્તેન સિથિલધનિતદીઘરસ્સાદિવિસેસં મનસિ કરોન્તેન સમણસારુપ્પેન પરિમણ્ડલેન પદબ્યઞ્જનેન ભણિતબ્બો હોતિ, ન અતિઆયતકેન ગીતસદ્દસદિસેન સદ્દેન. વુત્તઞ્હેતં ભગવતા ‘‘ન, ભિક્ખવે, આયતકેન ગીતસ્સરેન ધમ્મો ગાયિતબ્બો, યો ગાયેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ (ચૂળવ॰ ૨૪૯).

    Idāni sabbe bhikkhū lekhakārehi paricayavasena sabbaganthānaṃ ādimhi likhitaṃ mahānamakkārapāṭhaṃ saraṇagamanassa, kammavācāya ca ārambhakāle mahatā ussāhena bhaṇanti, so pana pāṭho neva saraṇagamanapariyāpanno, na kammavācāpariyāpanno, nāpi kammavācāya pubbakaraṇapariyāpanno, tasmiṃ abhaṇitepi na saraṇagamanassa vā kammavācāya vā hāni atthi, na bhaṇite vaḍḍhi, tasmā pakaraṇācariyā saraṇagamanārambhepi kammavācārambhepi tassa mahānamakkārapāṭhassa vaṇṇanaṃ na vadanti, vadanto pana ‘‘bhagavato arahato sammāsambuddhassa’’ iti padānaṃ attho visuddhimaggasamantapāsādikāsāratthadīpanīādippakaraṇesu ‘‘bhagavā arahaṃ sammāsambuddho’’ itipadānaṃ attho viya vitthārena vattabbo siyā, evaṃ santepi bhagavato yathābhūtaguṇadīpanavasena pavattattā sabbepi ācariyā sabbesu ganthārambhesu tikkhattuṃ maṅgalatthaṃ bhaṇanti. Bhaṇantehi ca pana na-kāra mo-kārādīnaṃ ṭhānakaraṇādisampadaṃ ahāpentena sithiladhanitadīgharassādivisesaṃ manasi karontena samaṇasāruppena parimaṇḍalena padabyañjanena bhaṇitabbo hoti, na atiāyatakena gītasaddasadisena saddena. Vuttañhetaṃ bhagavatā ‘‘na, bhikkhave, āyatakena gītassarena dhammo gāyitabbo, yo gāyeyya, āpatti dukkaṭassā’’ti (cūḷava. 249).

    ‘‘એકમત્તો ભવે રસ્સો, દ્વિમત્તો દીઘમુચ્ચતે;

    ‘‘Ekamatto bhave rasso, dvimatto dīghamuccate;

    તિમત્તો તુ પ્લુતો ઞેય્યો, બ્યઞ્જનઞ્ચડ્ઢમત્તિક’’ન્તિ. –

    Timatto tu pluto ñeyyo, byañjanañcaḍḍhamattika’’nti. –

    સદ્દપ્પકરણાચરિયેહિ વુત્તં સદ્દલક્ખણં નિસ્સાય ન-કારાદીસુ રસ્સભૂતે અસરે એકમત્તં, ન-બ્યઞ્જને અડ્ઢમત્તં સમ્પિણ્ડેત્વા દિયડ્ઢમત્તકાલં પમાણં કત્વા ઉચ્ચારીયતે. મો-કારાદીસુ દીઘભૂતે ઓ-કારાદિસરે દ્વિમત્તં, મ-કારાદિબ્યઞ્જને અડ્ઢમત્તં સમ્પિણ્ડેત્વા અડ્ઢતેય્યમત્તાકાલં પમાણં કત્વા ઉચ્ચારીયતે, ન તતો ઉદ્ધન્તિ. નનુ ‘‘પ્લુતો તિમત્તો ઞેય્યો’’તિ વુત્તન્તિ? સચ્ચં, સા પન દૂરતો અવ્હાયનાદીસુયેવ લબ્ભતિ, નાઞ્ઞત્થ. વુત્તઞ્હિ કારિકાયં –

    Saddappakaraṇācariyehi vuttaṃ saddalakkhaṇaṃ nissāya na-kārādīsu rassabhūte asare ekamattaṃ, na-byañjane aḍḍhamattaṃ sampiṇḍetvā diyaḍḍhamattakālaṃ pamāṇaṃ katvā uccārīyate. Mo-kārādīsu dīghabhūte o-kārādisare dvimattaṃ, ma-kārādibyañjane aḍḍhamattaṃ sampiṇḍetvā aḍḍhateyyamattākālaṃ pamāṇaṃ katvā uccārīyate, na tato uddhanti. Nanu ‘‘pluto timatto ñeyyo’’ti vuttanti? Saccaṃ, sā pana dūrato avhāyanādīsuyeva labbhati, nāññattha. Vuttañhi kārikāyaṃ –

    ‘‘દૂરતો અવ્હાને ગીતે, તથેવ રોદનેપિ ચ;

    ‘‘Dūrato avhāne gīte, tatheva rodanepi ca;

    પ્લુતા તિમત્તિકા વુત્તા, સબ્બેતે નેત્થ ગય્હરે’’તિ. –

    Plutā timattikā vuttā, sabbete nettha gayhare’’ti. –

    કિત્તકેન પન કાલેન એકમત્તા વિઞ્ઞેય્યાતિ? અક્ખિનિમિસઉમ્મિસમત્તકાલેનાતિ આચરિયા. એકે પન આચરિયા ‘‘અઙ્ગુલિફોટનકાલપ્પમાણેના’’તિ વદન્તિ. વુત્તઞ્હિ આચરિયધમ્મસેનાપતિત્થેરેન –

    Kittakena pana kālena ekamattā viññeyyāti? Akkhinimisaummisamattakālenāti ācariyā. Eke pana ācariyā ‘‘aṅguliphoṭanakālappamāṇenā’’ti vadanti. Vuttañhi ācariyadhammasenāpatittherena –

    ‘‘પમાણં એકમત્તસ્સ, નિમિસુમ્મિસતોબ્રવું;

    ‘‘Pamāṇaṃ ekamattassa, nimisummisatobravuṃ;

    અઙ્ગુલિફોટકાલસ્સ, પમાણેનાપિ અબ્રવુ’’ન્તિ.

    Aṅguliphoṭakālassa, pamāṇenāpi abravu’’nti.

    એવં સદ્દસત્થાચરિયેહિ વચનતો સુદ્ધરસ્સસરટ્ઠાને એકમત્તાપમાણં, સબ્યઞ્જનરસ્સસરટ્ઠાને દિયડ્ઢમત્તાપમાણં, સુદ્ધદીઘસરટ્ઠાને દ્વિમત્તાપમાણં, સબ્યઞ્જનદીઘસરટ્ઠાને અડ્ઢતેય્યમત્તાપમાણં કાલં સલ્લક્ખેત્વા ઉચ્ચારીયતે.

    Evaṃ saddasatthācariyehi vacanato suddharassasaraṭṭhāne ekamattāpamāṇaṃ, sabyañjanarassasaraṭṭhāne diyaḍḍhamattāpamāṇaṃ, suddhadīghasaraṭṭhāne dvimattāpamāṇaṃ, sabyañjanadīghasaraṭṭhāne aḍḍhateyyamattāpamāṇaṃ kālaṃ sallakkhetvā uccārīyate.

    ઇદાનિ પન ભિક્ખૂ મહાનમક્કારભણને બલવઉસ્સાહં કત્વા ભણન્તા રસ્સટ્ઠાનેસુ દ્વિતિમત્તાકાલં દીઘટ્ઠાનેસુ ચતુપઞ્ચમત્તાકાલં સરં પઠપેત્વા ભણન્તિ, તદયુત્તં વિય દિસ્સતિ. અપરે પઠમવારે ભણિત્વા ‘‘સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સા’’તિ પરિયોસાનપદં પત્વાપિ તત્થ અટ્ઠપેત્વા પુન ‘‘નમો તસ્સા’’તિ ભણિત્વા સ-કારે ઠપેત્વા થોકં વિસ્સમિત્વા દુતિયવારે ‘‘ભગવતો’’તિ ઇદં આદિં કત્વા યાવ પરિયોસાનં ભણિત્વા ઠપેન્તિ. તતિયવારે પન આદિતો પટ્ઠાય પરિયોસાને ઠપેન્તિ. એવં ભણન્તઞ્ચ બહૂ પસંસન્તિ, એવં પન કાતબ્બન્તિ નેવ પાળિયં, ન અટ્ઠકથાયં વિજ્જતિ. યથા ઞત્તિચતુત્થકમ્મે કરિયમાને તીણિ અનુસ્સાવનાનિ સદ્દતો ચ અત્થતો ચ અભિન્નાનિ અઞ્ઞમઞ્ઞં સઙ્કરવિરહિતાનિ કત્વા ભણિતબ્બાનિ, એવં મહાનમક્કારપાઠે તિક્ખત્તું ભઞ્ઞમાને તયો વારા સદ્દતો ચ અત્થતો ચ અભિન્ને કત્વા સઙ્કરવિરહિતે કત્વા આદિતો આરભિત્વા પરિયોસાને ઠપેતબ્બા હોન્તીતિ.

    Idāni pana bhikkhū mahānamakkārabhaṇane balavaussāhaṃ katvā bhaṇantā rassaṭṭhānesu dvitimattākālaṃ dīghaṭṭhānesu catupañcamattākālaṃ saraṃ paṭhapetvā bhaṇanti, tadayuttaṃ viya dissati. Apare paṭhamavāre bhaṇitvā ‘‘sammāsambuddhassā’’ti pariyosānapadaṃ patvāpi tattha aṭṭhapetvā puna ‘‘namo tassā’’ti bhaṇitvā sa-kāre ṭhapetvā thokaṃ vissamitvā dutiyavāre ‘‘bhagavato’’ti idaṃ ādiṃ katvā yāva pariyosānaṃ bhaṇitvā ṭhapenti. Tatiyavāre pana ādito paṭṭhāya pariyosāne ṭhapenti. Evaṃ bhaṇantañca bahū pasaṃsanti, evaṃ pana kātabbanti neva pāḷiyaṃ, na aṭṭhakathāyaṃ vijjati. Yathā ñatticatutthakamme kariyamāne tīṇi anussāvanāni saddato ca atthato ca abhinnāni aññamaññaṃ saṅkaravirahitāni katvā bhaṇitabbāni, evaṃ mahānamakkārapāṭhe tikkhattuṃ bhaññamāne tayo vārā saddato ca atthato ca abhinne katvā saṅkaravirahite katvā ādito ārabhitvā pariyosāne ṭhapetabbā hontīti.

    તત્રાયમેકેએવં વદન્તિ – યથા નામ જવેન ગચ્છન્તસ્સ ઠાતબ્બટ્ઠાનં પત્વાપિ સહસા ઠાતું ન સક્કોતિ, એકપાદમત્તં ગન્ત્વા તિટ્ઠતિ, એવં આદિતો ભણન્તસ્સ બલવઉસ્સાહત્તા પરિયોસાને પત્તેપિ ઠપેતું ન સક્કોતિ, ‘‘નમો તસ્સા’’તિ દ્વિપદમત્તં ભણિત્વા સક્કોતીતિ. એવં સન્તે દુતિયતતિયવારેસુ કસ્મા સક્કોતીતિ? તદા પન દુતિયવારે થોકં વિસ્સમિતત્તા લદ્ધસ્સાસો હુત્વા સક્કોતીતિ. એવં તે આયસ્મન્તો સયમેવ અત્તાનં વિઘાતં પાપેન્તિ. ન હિ ‘‘મહાનમક્કારં ભણન્તેન પઠમવારે બલવઉસ્સાહેન ભણિતબ્બો’’તિ ભગવતા પઞ્ઞત્તો, ધમ્મસઙ્ગાહકત્થેરેહિ વા ઠપિતો અત્થિ. એવં સન્તે યથા પાતિમોક્ખુદ્દેસકેન પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તેન યત્તકા ભિક્ખૂ પાતિમોક્ખં સુણન્તિ, તેસં સવનપ્પમાણેન યાવ પરિયોસાના ઉદ્દિસિતું અત્તનો સરપ્પમાણં ગહેત્વા પાતિમોક્ખો ઉદ્દિસિતબ્બો, એવં કમ્મવાચં ભણન્તેનપિ સીમમણ્ડલે નિસિન્નભિક્ખૂનં સવનપ્પમાણેન યાવ પરિયોસાના અત્તનો સરપ્પમાણં ગહેત્વા ભણિતબ્બાતિ.

    Tatrāyamekeevaṃ vadanti – yathā nāma javena gacchantassa ṭhātabbaṭṭhānaṃ patvāpi sahasā ṭhātuṃ na sakkoti, ekapādamattaṃ gantvā tiṭṭhati, evaṃ ādito bhaṇantassa balavaussāhattā pariyosāne pattepi ṭhapetuṃ na sakkoti, ‘‘namo tassā’’ti dvipadamattaṃ bhaṇitvā sakkotīti. Evaṃ sante dutiyatatiyavāresu kasmā sakkotīti? Tadā pana dutiyavāre thokaṃ vissamitattā laddhassāso hutvā sakkotīti. Evaṃ te āyasmanto sayameva attānaṃ vighātaṃ pāpenti. Na hi ‘‘mahānamakkāraṃ bhaṇantena paṭhamavāre balavaussāhena bhaṇitabbo’’ti bhagavatā paññatto, dhammasaṅgāhakattherehi vā ṭhapito atthi. Evaṃ sante yathā pātimokkhuddesakena pātimokkhaṃ uddisantena yattakā bhikkhū pātimokkhaṃ suṇanti, tesaṃ savanappamāṇena yāva pariyosānā uddisituṃ attano sarappamāṇaṃ gahetvā pātimokkho uddisitabbo, evaṃ kammavācaṃ bhaṇantenapi sīmamaṇḍale nisinnabhikkhūnaṃ savanappamāṇena yāva pariyosānā attano sarappamāṇaṃ gahetvā bhaṇitabbāti.

    અપરે પન આચરિયા મો-કારાદીસુ ઓ-કારન્તપદેસુ અઞ્ઞેસં પદાનં અતિરેકેન સરેન દ્વત્તિક્ખત્તું અનુકરણસદ્દં અનુબન્ધાપયમાના ભણન્તિ, તેસં આચરિયાનં તાદિસં ભણનં સુત્વા પરિચયપ્પત્તા અઞ્ઞે ભિક્ખૂ વા ગહટ્ઠા વા અઞ્ઞેસં આચરિયાનં કમ્મવાચં ન ગરું કરોન્તિ, તાય કમ્મવાચાય ઉપસમ્પદા અલભિતબ્બા વિય મઞ્ઞન્તિ, તાદિસં પન ભણનં તેસં આચરિયાનં સિસ્સાનુસિસ્સા એવ તથા ભણન્તિ, ન અઞ્ઞે આચરિયા. તે પન પોરાણાચરિયાનં સરસમ્પન્નાનં અનુકરણસદ્દરહિતમ્પિ સહિતં વિય ખાયમાનં સુણન્તાનં અતિમનોરથં સદ્દં સુત્વા દિટ્ઠાનુગતિં આપજ્જન્તા એવં કરોન્તિ મઞ્ઞે. ન હિ વિનયે વા સદ્દસત્થેસુ વા તથા ભણિતબ્બન્તિ અત્થિ, તસ્મા વિચારેતબ્બમેતન્તિ.

    Apare pana ācariyā mo-kārādīsu o-kārantapadesu aññesaṃ padānaṃ atirekena sarena dvattikkhattuṃ anukaraṇasaddaṃ anubandhāpayamānā bhaṇanti, tesaṃ ācariyānaṃ tādisaṃ bhaṇanaṃ sutvā paricayappattā aññe bhikkhū vā gahaṭṭhā vā aññesaṃ ācariyānaṃ kammavācaṃ na garuṃ karonti, tāya kammavācāya upasampadā alabhitabbā viya maññanti, tādisaṃ pana bhaṇanaṃ tesaṃ ācariyānaṃ sissānusissā eva tathā bhaṇanti, na aññe ācariyā. Te pana porāṇācariyānaṃ sarasampannānaṃ anukaraṇasaddarahitampi sahitaṃ viya khāyamānaṃ suṇantānaṃ atimanorathaṃ saddaṃ sutvā diṭṭhānugatiṃ āpajjantā evaṃ karonti maññe. Na hi vinaye vā saddasatthesu vā tathā bhaṇitabbanti atthi, tasmā vicāretabbametanti.

    બહૂ પન ભિક્ખૂ ‘‘સિથિલં ધનિતઞ્ચ દીઘરસ્સ’’ન્તિઆદિના વિનયે કથિતવિનિચ્છયઞ્ચ ‘‘એત્થ પઞ્ચસુ વગ્ગેસૂ’’તિઆદિના સદ્દસત્થેસુ કતવિનિચ્છયઞ્ચ અજાનન્તા પિટકત્તયકોવિદાનં વિનયધરબહુસ્સુતત્થેરાનં સન્તિકા અલદ્ધોપદેસા હુત્વા તત્થ તત્થ ઉપસમ્પદં કરોન્તાનં ભિક્ખૂનં વચનમેવ ગહેત્વા હેય્યોપાદેય્યં અજાનન્તા પુબ્બે પરદેસતો આગતાનં પુઞ્ઞવન્તાનં સરસમ્પન્નાનં મહાથેરાનં અનોસરેન ભણમાનાનં સરં સુત્વા તેસં થેરવરાનં મતિં અપુચ્છિત્વાવ યથાદિટ્ઠં યથાસુતં લિખિત્વા ઠપેન્તા અનુક્કમેન પણ્ડિતેહિ હસિતબ્બં અયુત્તં કથં દીપેન્તા ‘‘ઇમસ્મિં ઠાને બ્યગ્ઘિયા સદ્દસદિસં સદ્દં કરોન્તિ, ઇમસ્મિં ઠાને સકુણિયા સદ્દસદિસં સદ્દં કરોન્તિ, ઇમસ્મિં ઠાને તમ્બુલકસટપાતં કરોન્તિ, ઇમસ્મિં ઠાને દક્ખિણતો નમન્તા ભણન્તિ, ઇમસ્મિં ઠાને વામતો નમન્તા ભણન્તિ, ઇમસ્મિં ઠાને વિલાસં કુરુમાના ભણન્તી’’તિઆદીનિ વત્વા તદેવ સદ્દહન્તા રુક્ખમૂલઉમઙ્ગલેણાદીસુ નિસીદિત્વા તમેવ વચનં અનુસિક્ખન્તા તદનુરૂપં કમ્મવાચં ભણન્તા ‘‘અહં કમ્મવાચાકુસલો’’તિ વત્વા બાલજને સઞ્ઞાપેત્વા તેસં તેસં ઉપસમ્પદાપેક્ખાનં કમ્મવાચં ભણન્તિ, ઇમે ભિક્ખૂ ભગવતો આણં અતિક્કામેન્તિ, સાસનં ઓસક્કાપેન્તીતિ દટ્ઠબ્બા.

    Bahū pana bhikkhū ‘‘sithilaṃ dhanitañca dīgharassa’’ntiādinā vinaye kathitavinicchayañca ‘‘ettha pañcasu vaggesū’’tiādinā saddasatthesu katavinicchayañca ajānantā piṭakattayakovidānaṃ vinayadharabahussutattherānaṃ santikā aladdhopadesā hutvā tattha tattha upasampadaṃ karontānaṃ bhikkhūnaṃ vacanameva gahetvā heyyopādeyyaṃ ajānantā pubbe paradesato āgatānaṃ puññavantānaṃ sarasampannānaṃ mahātherānaṃ anosarena bhaṇamānānaṃ saraṃ sutvā tesaṃ theravarānaṃ matiṃ apucchitvāva yathādiṭṭhaṃ yathāsutaṃ likhitvā ṭhapentā anukkamena paṇḍitehi hasitabbaṃ ayuttaṃ kathaṃ dīpentā ‘‘imasmiṃ ṭhāne byagghiyā saddasadisaṃ saddaṃ karonti, imasmiṃ ṭhāne sakuṇiyā saddasadisaṃ saddaṃ karonti, imasmiṃ ṭhāne tambulakasaṭapātaṃ karonti, imasmiṃ ṭhāne dakkhiṇato namantā bhaṇanti, imasmiṃ ṭhāne vāmato namantā bhaṇanti, imasmiṃ ṭhāne vilāsaṃ kurumānā bhaṇantī’’tiādīni vatvā tadeva saddahantā rukkhamūlaumaṅgaleṇādīsu nisīditvā tameva vacanaṃ anusikkhantā tadanurūpaṃ kammavācaṃ bhaṇantā ‘‘ahaṃ kammavācākusalo’’ti vatvā bālajane saññāpetvā tesaṃ tesaṃ upasampadāpekkhānaṃ kammavācaṃ bhaṇanti, ime bhikkhū bhagavato āṇaṃ atikkāmenti, sāsanaṃ osakkāpentīti daṭṭhabbā.

    અથાપરેપિ ભિક્ખૂ ગામકાવાસાદીસુ વસન્તા પણ્ડિતાનં સન્તિકે અપયિરુપાસમાના વત્થુસમ્પત્તિમ્પિ વત્થુવિપત્તિમ્પિ ઞત્તિઅનુસ્સાવનસીમપરિસસમ્પત્તિમ્પિ વિપત્તિમ્પિ તથતો અજાનન્તા બહવો સિસ્સે ઠપેત્વા પબ્બજ્જઞ્ચ ઉપસમ્પદઞ્ચ કરોન્તા પરિસં વડ્ઢાપેન્તિ, તેપિ ભગવતો સાસનં ઓસક્કાપેન્તિ, તસ્મા ભગવતો આણં કરોન્તેહિ લજ્જીપેસલેહિ બહુસ્સુતેહિ સિક્ખાકામેહિ સપ્પુરિસભિક્ખૂહિ એવરૂપાનં ભિક્ખૂનં સહાયકેહિ ઉપત્થમ્ભકેહિ એકસમ્ભોગસંવાસકરેહિ ન ભવિતબ્બં. ઇદાનિ ભિક્ખૂ –

    Athāparepi bhikkhū gāmakāvāsādīsu vasantā paṇḍitānaṃ santike apayirupāsamānā vatthusampattimpi vatthuvipattimpi ñattianussāvanasīmaparisasampattimpi vipattimpi tathato ajānantā bahavo sisse ṭhapetvā pabbajjañca upasampadañca karontā parisaṃ vaḍḍhāpenti, tepi bhagavato sāsanaṃ osakkāpenti, tasmā bhagavato āṇaṃ karontehi lajjīpesalehi bahussutehi sikkhākāmehi sappurisabhikkhūhi evarūpānaṃ bhikkhūnaṃ sahāyakehi upatthambhakehi ekasambhogasaṃvāsakarehi na bhavitabbaṃ. Idāni bhikkhū –

    ‘‘ચ-કારન્તં સ-કારન્તં, ત-કારન્તસમં વદે;

    ‘‘Ca-kārantaṃ sa-kārantaṃ, ta-kārantasamaṃ vade;

    ઞ-કારન્તં લ-કારન્તં, ન-કારન્તસમં વદે’’તિ. –

    Ña-kārantaṃ la-kārantaṃ, na-kārantasamaṃ vade’’ti. –

    ઇમં સિલોકં ઉપનિસ્સાય સરણગમનેપિ ‘‘બુદ્ધં સરણં ગચ્છામી’’તિ પાઠં ‘‘બુદ્ધં સરણં ગચ્છામી’’તિ પઠન્તિ. કમ્મવાચાયમ્પિ ‘‘પઠમં ઉપજ્ઝં ગાહાપેતબ્બો’’તિઆદિપાઠં ‘‘પઠમં ઉપજ્ઝં ગાહાપેતબ્બો’’તિઆદિના પઠન્તિ. એત્થ યુત્તિતોપિ આગમતોપિ કારણં ચિન્તેતબ્બં.

    Imaṃ silokaṃ upanissāya saraṇagamanepi ‘‘buddhaṃ saraṇaṃ gacchāmī’’ti pāṭhaṃ ‘‘buddhaṃ saraṇaṃ gacchāmī’’ti paṭhanti. Kammavācāyampi ‘‘paṭhamaṃ upajjhaṃ gāhāpetabbo’’tiādipāṭhaṃ ‘‘paṭhamaṃ upajjhaṃ gāhāpetabbo’’tiādinā paṭhanti. Ettha yuttitopi āgamatopi kāraṇaṃ cintetabbaṃ.

    તત્રાયં યુત્તિચિન્તા – ‘‘ચ-કારન્તં સ-કારન્તં, ત-કારન્તસમં વદે’’તિ એત્થ ચ-કારો તાલુજો, ત-કારો દન્તજો, એવમેતે અક્ખરા ઠાનતોપિ અસમાના. ચ-કારો જિવ્હામજ્ઝકરણો, ત-કારો જિવ્હગ્ગકરણો, એવં કરણતોપિ અસમાના. ચ-કારો દુતિયવગ્ગપરિયાપન્નો, ત-કારો ચતુત્થવગ્ગપરિયાપન્નો, એવં વગ્ગતોપિ અસમાના. સંયોગક્ખરવસેન ન પુબ્બક્ખરા સુતિં લભન્તા સરવિસેસં પાપુણન્તિ, તેનેવ ચ-કારેન સદ્દસત્થકારાચરિયા ‘‘સંયોગે પરે રસ્સત્ત’’ન્તિ ચ ‘‘સંયોગપુબ્બા એ-કારો-કારા રસ્સાઇવ વત્તબ્બા’’તિ ચ વદન્તિ. એવં સન્તે કથં અસમાનટ્ઠાનિકેન અસમાનકરણેન અસમાનવગ્ગેન સંયોગક્ખરેન લદ્ધસુતિકા અક્ખરા તતો અઞ્ઞેન અસમાનટ્ઠાનિકેન અસમાનકરણેન અસમાનવગ્ગેન સંયોગક્ખરેન લદ્ધસમાનસુતિકા ભવેય્યું. ન કેવલઞ્ચ એતે અક્ખરા અસમાનટ્ઠાનિકા અસમાનકરણા અસમાનવગ્ગાવ હોન્તિ, અથ ખો અનાસન્નટ્ઠાનિકા અનાસન્નકરણા અનાસન્નવગ્ગા ચ હોન્તિ. યથા ચ વીણં વાદેન્તાનં દૂરે તન્તિસ્સરેન તતો દૂરે તન્તિસ્સરો અસમાનો હોતિ, એવં દૂરટ્ઠાનિકેન અક્ખરેન દૂરકરણેન તતો દૂરટ્ઠાનિકો દૂરકરણો સમાનસુતિકો કથં ભવેય્ય, વગ્ગક્ખરાનઞ્ચ અઞ્ઞમઞ્ઞં અસઙ્કરવસેન અસમાનસુતિવસેન પવત્તનતો ‘‘વગ્ગન્તં વા વગ્ગે’’તિ સુત્તે નિગ્ગહિતસ્સ વગ્ગન્તકરણે સતિ અઞ્ઞવગ્ગસ્મિં પરે અઞ્ઞવગ્ગન્તં ન પાપુણાતિ, ‘‘વગ્ગે ઘોસાઘોસાનં તતિયપઠમા’’તિ સુત્તેન ચ અસદિસદ્વેભાવકરણે અઞ્ઞવગ્ગે અઞ્ઞવગ્ગદ્વેભાવો ન હોતિ.

    Tatrāyaṃ yutticintā – ‘‘ca-kārantaṃ sa-kārantaṃ, ta-kārantasamaṃ vade’’ti ettha ca-kāro tālujo, ta-kāro dantajo, evamete akkharā ṭhānatopi asamānā. Ca-kāro jivhāmajjhakaraṇo, ta-kāro jivhaggakaraṇo, evaṃ karaṇatopi asamānā. Ca-kāro dutiyavaggapariyāpanno, ta-kāro catutthavaggapariyāpanno, evaṃ vaggatopi asamānā. Saṃyogakkharavasena na pubbakkharā sutiṃ labhantā saravisesaṃ pāpuṇanti, teneva ca-kārena saddasatthakārācariyā ‘‘saṃyoge pare rassatta’’nti ca ‘‘saṃyogapubbā e-kāro-kārā rassāiva vattabbā’’ti ca vadanti. Evaṃ sante kathaṃ asamānaṭṭhānikena asamānakaraṇena asamānavaggena saṃyogakkharena laddhasutikā akkharā tato aññena asamānaṭṭhānikena asamānakaraṇena asamānavaggena saṃyogakkharena laddhasamānasutikā bhaveyyuṃ. Na kevalañca ete akkharā asamānaṭṭhānikā asamānakaraṇā asamānavaggāva honti, atha kho anāsannaṭṭhānikā anāsannakaraṇā anāsannavaggā ca honti. Yathā ca vīṇaṃ vādentānaṃ dūre tantissarena tato dūre tantissaro asamāno hoti, evaṃ dūraṭṭhānikena akkharena dūrakaraṇena tato dūraṭṭhāniko dūrakaraṇo samānasutiko kathaṃ bhaveyya, vaggakkharānañca aññamaññaṃ asaṅkaravasena asamānasutivasena pavattanato ‘‘vaggantaṃ vā vagge’’ti sutte niggahitassa vaggantakaraṇe sati aññavaggasmiṃ pare aññavaggantaṃ na pāpuṇāti, ‘‘vagge ghosāghosānaṃ tatiyapaṭhamā’’ti suttena ca asadisadvebhāvakaraṇe aññavagge aññavaggadvebhāvo na hoti.

    યદિ ચ ચ-કારન્તક્ખરો ત-કારન્તક્ખરેન સમાનસુતિકો સિયા, એવં સતિ કિં ચ-કારન્તક્ખરલેખનેન સબ્બત્થ ત-કારન્તમેવ લિખેય્ય, તથા પન અલિખિત્વા પયોગાનુરૂપં પઠમક્ખરસ્સ સદિસદ્વેભાવટ્ઠાને ‘‘કચ્ચો કચ્ચાયનો’’તિ, અસદિસદ્વેભાવટ્ઠાને ‘‘વચ્છો વચ્છાયનો’’તિ તતિયક્ખરસ્સ સદિસદ્વેભાવટ્ઠાને ‘‘મજ્જં સમ્મજ્જ’’ન્તિ, અસદિસદ્વેભાવટ્ઠાને ‘‘ઉપજ્ઝા ઉપજ્ઝાયો’’તિ સમાનટ્ઠાનસમાનકરણસમાનવગ્ગક્ખરાનમેવ દ્વેભાવો લિખીયતિ, નો ઇતરેસં, તસ્મા પયોગાનુરૂપં ચ-કારન્ત જ-કારન્તટ્ઠાનેસુ સકવગ્ગસુતિવસેનેવ વત્તબ્બં, ન અઞ્ઞવગ્ગસુતિવસેન. સ-કારન્તે પન સ-કારસ્સ ત-કારેન સમાનટ્ઠાનિકત્તા સમાનકરણત્તા ચ વગ્ગઅવગ્ગવસેન ભિન્નેપિ અવગ્ગક્ખરાનં વગ્ગક્ખરેહિ સાધારણત્તા ચ અવગ્ગક્ખરાનં વગ્ગક્ખરાનં વિય વિસું સુતિયા અભાવતો ચ સ-કારન્તસ્સ ત-કારન્તભણનં યુત્તં સિયા. સ-કારોપિ હિ દન્તજો, ત-કારોપિ, સ-કારોપિ જિવ્હગ્ગકરણો, ત-કારોપિ , તસ્મા સમાનટ્ઠાનિકાનં સમાનકરણાનં અક્ખરાનં સમાનસુતિભાવો યુત્તો. ઞ-કારન્ત લ-કારન્તાનં ન-કારન્તભણનેપિ ઇમિના નયેન ઞ-કારન્ત ન-કારન્તાનં અસમાનસુતિભાવો લ-કારન્ત ન-કારન્તાનં સમાનસુતિભાવો દટ્ઠબ્બોતિ. અયમેત્થ યુત્તિચિન્તા.

    Yadi ca ca-kārantakkharo ta-kārantakkharena samānasutiko siyā, evaṃ sati kiṃ ca-kārantakkharalekhanena sabbattha ta-kārantameva likheyya, tathā pana alikhitvā payogānurūpaṃ paṭhamakkharassa sadisadvebhāvaṭṭhāne ‘‘kacco kaccāyano’’ti, asadisadvebhāvaṭṭhāne ‘‘vaccho vacchāyano’’ti tatiyakkharassa sadisadvebhāvaṭṭhāne ‘‘majjaṃ sammajja’’nti, asadisadvebhāvaṭṭhāne ‘‘upajjhā upajjhāyo’’ti samānaṭṭhānasamānakaraṇasamānavaggakkharānameva dvebhāvo likhīyati, no itaresaṃ, tasmā payogānurūpaṃ ca-kāranta ja-kārantaṭṭhānesu sakavaggasutivaseneva vattabbaṃ, na aññavaggasutivasena. Sa-kārante pana sa-kārassa ta-kārena samānaṭṭhānikattā samānakaraṇattā ca vaggaavaggavasena bhinnepi avaggakkharānaṃ vaggakkharehi sādhāraṇattā ca avaggakkharānaṃ vaggakkharānaṃ viya visuṃ sutiyā abhāvato ca sa-kārantassa ta-kārantabhaṇanaṃ yuttaṃ siyā. Sa-kāropi hi dantajo, ta-kāropi, sa-kāropi jivhaggakaraṇo, ta-kāropi , tasmā samānaṭṭhānikānaṃ samānakaraṇānaṃ akkharānaṃ samānasutibhāvo yutto. Ña-kāranta la-kārantānaṃ na-kārantabhaṇanepi iminā nayena ña-kāranta na-kārantānaṃ asamānasutibhāvo la-kāranta na-kārantānaṃ samānasutibhāvo daṭṭhabboti. Ayamettha yutticintā.

    આગમચિન્તા પન એવં કાતબ્બા –

    Āgamacintā pana evaṃ kātabbā –

    ‘‘ચ-કારન્તં સ-કારન્તં, ત-કારન્તસમં વદે;

    ‘‘Ca-kārantaṃ sa-kārantaṃ, ta-kārantasamaṃ vade;

    ઞ-કારન્તં લ-કારન્તં, ન-કારન્તસમં વદે’’તિ. –

    Ña-kārantaṃ la-kārantaṃ, na-kārantasamaṃ vade’’ti. –

    અયં સિલોકો કુતો પભવો, કત્થ આગતો, કેન કારિતોતિ? તત્થ કુતો પભવોતિ ભગવન્તસ્મા વા ધમ્મસઙ્ગાહકત્થેરેહિ વા અટ્ઠકથાચરિયેહિ વા પભવો. કત્થ આગતોતિ વિનયે વા સુત્તન્તે વા અભિધમ્મે વા પાળિયં વા અટ્ઠકથાય વા ટીકાદીસુ વા આગતો. કેન કારિતોતિ નેત્તિનિરુત્તિપેટકોપદેસકચ્ચાયનપ્પકરણકારકેન આયસ્મતા મહાકચ્ચાયનત્થેરેન વા મુખમત્તદીપનિકારકેન વજિરબુદ્ધાચરિયેન વા પદરૂપસિદ્ધિકારકેન બુદ્ધપિયાચરિયેન વા સદ્દનીતિપ્પકરણકારકેન અગ્ગવંસાચરિયેન વા તદઞ્ઞસત્થકારકેહિ મહાથેરેહિ વા કારિતોતિ એવં આગમચિન્તાયં સતિ અયં સિલોકો ભગવન્તસ્મા પભવો ધમ્મસઙ્ગાહકત્થેરેહિ વા અટ્ઠકથાચરિયેહિ વાતિ ન પઞ્ઞાયતિ. ‘‘વિનયે વા સુત્તન્તે વા અભિધમ્મે વા પાળિયં વા અટ્ઠકથાય વા ટીકાસુ વા આગતો’’તિ હિ ન સક્કા વત્તું. કચ્ચાયનાચરિયાદીહિ સદ્દસત્થકારકેહિ આચરિયેહિ કતોતિપિ ન દિસ્સતિ. એવં સન્તે અપ્પાટિહીરકતં ઇદં વચનં આપજ્જતિ.

    Ayaṃ siloko kuto pabhavo, kattha āgato, kena kāritoti? Tattha kuto pabhavoti bhagavantasmā vā dhammasaṅgāhakattherehi vā aṭṭhakathācariyehi vā pabhavo. Kattha āgatoti vinaye vā suttante vā abhidhamme vā pāḷiyaṃ vā aṭṭhakathāya vā ṭīkādīsu vā āgato. Kena kāritoti nettiniruttipeṭakopadesakaccāyanappakaraṇakārakena āyasmatā mahākaccāyanattherena vā mukhamattadīpanikārakena vajirabuddhācariyena vā padarūpasiddhikārakena buddhapiyācariyena vā saddanītippakaraṇakārakena aggavaṃsācariyena vā tadaññasatthakārakehi mahātherehi vā kāritoti evaṃ āgamacintāyaṃ sati ayaṃ siloko bhagavantasmā pabhavo dhammasaṅgāhakattherehi vā aṭṭhakathācariyehi vāti na paññāyati. ‘‘Vinaye vā suttante vā abhidhamme vā pāḷiyaṃ vā aṭṭhakathāya vā ṭīkāsu vā āgato’’ti hi na sakkā vattuṃ. Kaccāyanācariyādīhi saddasatthakārakehi ācariyehi katotipi na dissati. Evaṃ sante appāṭihīrakataṃ idaṃ vacanaṃ āpajjati.

    એવં પન મયં ચિન્તયિમ્હા – રામઞ્ઞદેસે કિર સકભાસાયં ચ-કારન્ત ઞ-કારન્તા ન સન્તિ , તેનેવ રામઞ્ઞદેસિયા ભિક્ખૂ ‘‘સચ્ચ’’ઇતિ ઇમં પાઠં વદન્તા ‘‘સત્ચ’’ઇતિ વદન્તિ, ‘‘પઞ્ચઙ્ગ’’ઇતિ પાઠં વદન્તા ‘‘પન્ચઙ્ગ’’ઇતિ વદન્તિ, તસ્મા અત્તનો વિસયે અવિજ્જમાનં ચ-કારન્ત ઞ-કારન્તં યથાપાઠં વત્તુમસક્કોન્તેહિ તેહિ ભિક્ખૂહિ સકભાસાનુરૂપતો અયં સિલોકો કારિતો ભવિસ્સતીતિ. એવં સન્તેપિ મરમ્મભાસાય ચ-કારન્ત ઞ-કારન્તપદાનં સુતિવિસેસવસેન વિસું પઞ્ઞાયનતો મરમ્મદેસિયા ભિક્ખૂ તં સિલોકં અનુવત્તિત્વા ‘‘બુદ્ધં સરણં ગચ્છામી’’તિ વા ‘‘પઠમં ઉપત્ઝં ગાહાપેતબ્બો’’તિ વા ‘‘હેતુપત્ચયો આરમ્મણપત્ચયો’’તિ વા વત્તું ન અરહન્તિ. રામઞ્ઞદેસિયાપિ સકભાસાય વિસું અવિજ્જમાનમ્પિ ચ-કારન્ત ઞ-કારન્તપદં સકભાસાકથનકાલેયેવ ભાસાનુરૂપં ત-કારન્ત ન-કારન્તભાવેન કથેતબ્બં, માગધભાસાકથનકાલે પન માગધભાસાય ચ-કારન્ત ઞ-કારન્તપદાનં વિસું પયોગદસ્સનતો માગધભાસાનુરૂપં ચ-કારન્ત ઞ-કારન્તપદાનં વિસું સુતિવસેન યથાપાઠમેવ કથેતબ્બાનીતિ નો મતિ. અયમેત્થ આગમચિન્તા.

    Evaṃ pana mayaṃ cintayimhā – rāmaññadese kira sakabhāsāyaṃ ca-kāranta ña-kārantā na santi , teneva rāmaññadesiyā bhikkhū ‘‘sacca’’iti imaṃ pāṭhaṃ vadantā ‘‘satca’’iti vadanti, ‘‘pañcaṅga’’iti pāṭhaṃ vadantā ‘‘pancaṅga’’iti vadanti, tasmā attano visaye avijjamānaṃ ca-kāranta ña-kārantaṃ yathāpāṭhaṃ vattumasakkontehi tehi bhikkhūhi sakabhāsānurūpato ayaṃ siloko kārito bhavissatīti. Evaṃ santepi marammabhāsāya ca-kāranta ña-kārantapadānaṃ sutivisesavasena visuṃ paññāyanato marammadesiyā bhikkhū taṃ silokaṃ anuvattitvā ‘‘buddhaṃ saraṇaṃ gacchāmī’’ti vā ‘‘paṭhamaṃ upatjhaṃ gāhāpetabbo’’ti vā ‘‘hetupatcayo ārammaṇapatcayo’’ti vā vattuṃ na arahanti. Rāmaññadesiyāpi sakabhāsāya visuṃ avijjamānampi ca-kāranta ña-kārantapadaṃ sakabhāsākathanakāleyeva bhāsānurūpaṃ ta-kāranta na-kārantabhāvena kathetabbaṃ, māgadhabhāsākathanakāle pana māgadhabhāsāya ca-kāranta ña-kārantapadānaṃ visuṃ payogadassanato māgadhabhāsānurūpaṃ ca-kāranta ña-kārantapadānaṃ visuṃ sutivasena yathāpāṭhameva kathetabbānīti no mati. Ayamettha āgamacintā.

    જિનસાસનમારબ્ભ, કથાયં કથિતા મયા;

    Jinasāsanamārabbha, kathāyaṃ kathitā mayā;

    યુત્તાયુત્તં ચિન્તયન્તુ, પણ્ડિતા જિનસાવકા.

    Yuttāyuttaṃ cintayantu, paṇḍitā jinasāvakā.

    યુત્તાયુત્તં ચિન્તયિત્વા, યુત્તઞ્ચે ધારયન્તુ તં;

    Yuttāyuttaṃ cintayitvā, yuttañce dhārayantu taṃ;

    અયુત્તઞ્ચે પજહન્તુ, માનદોસવિવજ્જિતાતિ.

    Ayuttañce pajahantu, mānadosavivajjitāti.

    ૨૫૪. એવં ચતુન્નં કમ્માનં સમ્પત્તિવિપત્તિં દસ્સેત્વા ઇદાનિ તેસં કમ્માનં ઠાનપ્પભેદં દસ્સેન્તો ‘‘અપલોકનકમ્મં કતમાનિ પઞ્ચ ઠાનાનિ ગચ્છતી’’તિઆદિમાહ. તત્થ વિનિચ્છયો અટ્ઠકથાયં વુત્તનયેનેવ વેદિતબ્બો. અનુત્તાનપદત્થમેવ દસ્સયિસ્સામ. ‘‘એતરહિ સચેપિ સામણેરો’’તિઆદીસુ બુદ્ધાદીનં અવણ્ણભાસનમ્પિ અકપ્પિયાદિં કપ્પિયાદિભાવેન દીપનમ્પિ દિટ્ઠિવિપત્તિયંયેવ પવિસતિ, તેનેવ વક્ખતિ ‘‘તં લદ્ધિં વિસ્સજ્જાપેતબ્બો’’તિ. ભિક્ખૂનમ્પિ એસેવ નયો. મિચ્છાદિટ્ઠિકોતિ બુદ્ધવચનાધિપ્પાયં વિપરીતતો ગણ્હન્તો, સો એવ ‘‘અન્તગ્ગાહિકાય દિટ્ઠિયા સમન્નાગતો’’તિ વુત્તો. કેચિ પન ‘‘સસ્સતુચ્છેદાનં અઞ્ઞતરદિટ્ઠિયા સમન્નાગતો’’તિ વદન્તિ, તં ન યુત્તં. સસ્સતુચ્છેદગાહસ્સ સામણેરાનં લિઙ્ગનાસનાય કારણત્તેન હેટ્ઠા અટ્ઠકથાયમેવ વુત્તત્તા ઇધ ચ દણ્ડકમ્મનાસનાય એવ અધિપ્પેતત્તા. કાયસમ્ભોગસામગ્ગીતિ સહસેય્યપટિગ્ગહણાદિ. સોરતોતિ સુભે રતો, સુટ્ઠુ ઓરતોતિ વા સોરતો. નિવાતવુત્તીતિ નીચવુત્તિ.

    254. Evaṃ catunnaṃ kammānaṃ sampattivipattiṃ dassetvā idāni tesaṃ kammānaṃ ṭhānappabhedaṃ dassento ‘‘apalokanakammaṃ katamāni pañca ṭhānāni gacchatī’’tiādimāha. Tattha vinicchayo aṭṭhakathāyaṃ vuttanayeneva veditabbo. Anuttānapadatthameva dassayissāma. ‘‘Etarahi sacepi sāmaṇero’’tiādīsu buddhādīnaṃ avaṇṇabhāsanampi akappiyādiṃ kappiyādibhāvena dīpanampi diṭṭhivipattiyaṃyeva pavisati, teneva vakkhati ‘‘taṃ laddhiṃ vissajjāpetabbo’’ti. Bhikkhūnampi eseva nayo. Micchādiṭṭhikoti buddhavacanādhippāyaṃ viparītato gaṇhanto, so eva ‘‘antaggāhikāya diṭṭhiyā samannāgato’’ti vutto. Keci pana ‘‘sassatucchedānaṃ aññataradiṭṭhiyā samannāgato’’ti vadanti, taṃ na yuttaṃ. Sassatucchedagāhassa sāmaṇerānaṃ liṅganāsanāya kāraṇattena heṭṭhā aṭṭhakathāyameva vuttattā idha ca daṇḍakammanāsanāya eva adhippetattā. Kāyasambhogasāmaggīti sahaseyyapaṭiggahaṇādi. Soratoti subhe rato, suṭṭhu oratoti vā sorato. Nivātavuttīti nīcavutti.

    તસ્સાપિ દાતબ્બોતિ વિજ્જમાનં મુખરાદિભાવં નિસ્સાય અપ્પટિપુચ્છિત્વાપિ પટિઞ્ઞં અગ્ગહેત્વાપિ આપત્તિં અનારોપેત્વાપિ દેસિતાયપિ આપત્તિયા ખુંસનાદિતો અનોરમન્તસ્સ દાતબ્બોવ. ઓરમન્તસ્સ પન ખમાપેન્તસ્સ ન દાતબ્બો. બ્રહ્મદણ્ડસ્સ દાનન્તિ ખરદણ્ડસ્સ ઉક્કટ્ઠદણ્ડસ્સ દાનં. તજ્જનીયાદિકમ્મે હિ કતે ઓવાદાનુસાસનિપ્પદાનપટિક્ખેપો નત્થિ, દિન્નબ્રહ્મદણ્ડે પન તસ્મિં સદ્ધિં તજ્જનીયકમ્માદિકતેહિ પટિક્ખિત્તમ્પિ કાતું ન વટ્ટતિ ‘‘નેવ વત્તબ્બો’’તિઆદિના આલાપસલ્લાપમત્તસ્સપિ ન-કારેન પટિક્ખિતત્તા. તઞ્હિ દિસ્વા ભિક્ખૂ ગીવં પરિવત્તેત્વા ઓલોકનમત્તમ્પિ ન કરોન્તિ, એવં વિવજ્જેતબ્બં નિમ્મદનકરણત્થમેવ તસ્સ દણ્ડસ્સ અનુઞ્ઞાતત્તા. તેનેવ છન્નત્થેરોપિ ઉક્ખેપનીયાદિકમ્મકતોપિ અભાયિત્વા બ્રહ્મદણ્ડે દિન્ને ‘‘સઙ્ઘેનાહં સબ્બથા વિવજ્જિતો’’તિ મુચ્છિતો પપતિ. યો પન બ્રહ્મદણ્ડકતેન સદ્ધિં ઞત્વા સંસટ્ઠો અવિવજ્જેત્વા વિહરતિ, તસ્સ દુક્કટમેવાતિ ગહેતબ્બં. અઞ્ઞથા બ્રહ્મદણ્ડવિધાનસ્સ નિરત્થકતાપસઙ્ગતો. તેનાતિ બ્રહ્મદણ્ડકતેન. યથા તજ્જનીયાદિકમ્મકતેહિ, એવમેવ તતો અધિકમ્પિ સઙ્ઘં આરાધેન્તેન સમ્મા વત્તિતબ્બં, તઞ્ચ ‘‘સોરતો નિવાતવુત્તી’’તિઆદિના સરૂપતો દસ્સિતમેવ. તેનાહ ‘‘સમ્મા વત્તિત્વા ખમાપેન્તસ્સ બ્રહ્મદણ્ડો પટિપ્પસ્સમ્ભેતબ્બો’’તિ. પટિસઙ્ખાતિ પટિસઙ્ખાય, ઞાણેન ઉપપરિક્ખિત્વા.

    Tassāpi dātabboti vijjamānaṃ mukharādibhāvaṃ nissāya appaṭipucchitvāpi paṭiññaṃ aggahetvāpi āpattiṃ anāropetvāpi desitāyapi āpattiyā khuṃsanādito anoramantassa dātabbova. Oramantassa pana khamāpentassa na dātabbo. Brahmadaṇḍassa dānanti kharadaṇḍassa ukkaṭṭhadaṇḍassa dānaṃ. Tajjanīyādikamme hi kate ovādānusāsanippadānapaṭikkhepo natthi, dinnabrahmadaṇḍe pana tasmiṃ saddhiṃ tajjanīyakammādikatehi paṭikkhittampi kātuṃ na vaṭṭati ‘‘neva vattabbo’’tiādinā ālāpasallāpamattassapi na-kārena paṭikkhitattā. Tañhi disvā bhikkhū gīvaṃ parivattetvā olokanamattampi na karonti, evaṃ vivajjetabbaṃ nimmadanakaraṇatthameva tassa daṇḍassa anuññātattā. Teneva channattheropi ukkhepanīyādikammakatopi abhāyitvā brahmadaṇḍe dinne ‘‘saṅghenāhaṃ sabbathā vivajjito’’ti mucchito papati. Yo pana brahmadaṇḍakatena saddhiṃ ñatvā saṃsaṭṭho avivajjetvā viharati, tassa dukkaṭamevāti gahetabbaṃ. Aññathā brahmadaṇḍavidhānassa niratthakatāpasaṅgato. Tenāti brahmadaṇḍakatena. Yathā tajjanīyādikammakatehi, evameva tato adhikampi saṅghaṃ ārādhentena sammā vattitabbaṃ, tañca ‘‘sorato nivātavuttī’’tiādinā sarūpato dassitameva. Tenāha ‘‘sammā vattitvā khamāpentassa brahmadaṇḍo paṭippassambhetabbo’’ti. Paṭisaṅkhāti paṭisaṅkhāya, ñāṇena upaparikkhitvā.

    યં તં ભગવતા અવન્દિયકમ્મં અનુઞ્ઞાતન્તિ સમ્બન્ધો. ‘‘તસ્સ ભિક્ખુનો દણ્ડકમ્મં કાતુ’’ન્તિ સામઞ્ઞતો અનુઞ્ઞાતપ્પકારં દસ્સેત્વા પુન વિસેસતો અનુઞ્ઞાતપ્પકારં દસ્સેતું ‘‘અથ ખો’’તિઆદિ પાળિઉદ્ધટાતિ વેદિતબ્બં. ઇમસ્સ અપલોકનકમ્મસ્સ ઠાનં હોતીતિ અપલોકનકમ્મસામઞ્ઞસ્સ પવત્તિટ્ઠાનં હોતિ. વિસેસબ્યતિરેકેન અવિજ્જમાનમ્પિ તદઞ્ઞત્થ અપ્પવત્તિં દસ્સેતું વિસેસનિસ્સિતં વિય વોહરીયતિ. ‘‘કમ્મઞ્ઞેવ લક્ખણ’’ન્તિ ઇમિના ઓસારણાદિવસેન ગહિતાવસેસાનં સબ્બેસં અપલોકનકમ્મસામઞ્ઞલક્ખણવસેન ગહિતત્તા ‘‘કમ્મઞ્ઞેવ લક્ખણમસ્સાતિ કમ્મલક્ખણ’’ન્તિ નિબ્બચનં દસ્સેતિ, ઇદઞ્ચ વુત્તાવસેસાનં કમ્માનં નિટ્ઠાનટ્ઠાનં સઙ્ખારક્ખન્ધધમ્માયતનાદીનિ વિય વુત્તાવસેસખન્ધાયતનાનન્તિ દટ્ઠબ્બં. તેનેવ વક્ખતિ ‘‘અયં પનેત્થ પાળિમુત્તકોપિ કમ્મલક્ખણવિનિચ્છયો’’તિઆદિ. યથા ચેત્થ, એવં ઉપરિ ઞત્તિકમ્માદીસુપિ કમ્મલક્ખણં વુત્તન્તિ વેદિતબ્બં. સારત્થદીપનિયં (સારત્થ॰ ટી॰ પરિવાર ૩.૪૯૫-૪૯૬) પન ‘‘કમ્મમેવ લક્ખણન્તિ કમ્મલક્ખણં. ઓસારણનિસ્સારણભણ્ડુકમ્માદયો વિય કમ્મઞ્ચ હુત્વા અઞ્ઞઞ્ચ નામં ન લભતિ, કમ્મમેવ હુત્વા ઉપલક્ખીયતીતિ કમ્મલક્ખણન્તિ વુચ્ચતી’’તિ વુત્તં. વજિરબુદ્ધિટીકાયં (વજિર॰ ટી॰ પરિવાર ૪૯૫-૪૯૬) પન ‘‘ઇમસ્સ અપલોકનકમ્મસ્સ ઠાનં હોતીતિ એવમ્પિ અપલોકનકમ્મં પવત્તતીતિ અત્થો. કમ્મઞ્ઞેવ લક્ખણન્તિ કમ્મલક્ખણં. ઓસારણનિસ્સારણભણ્ડુકમ્માદયો વિય કમ્મઞ્ચ હુત્વા અઞ્ઞઞ્ચ નામં ન લભતિ, કમ્મમેવ હુત્વા ઉપલક્ખીયતીતિ કમ્મલક્ખણં ઉપનિસ્સયો વિય. હેતુપચ્ચયાદિલક્ખણવિમુત્તો હિ સબ્બો પચ્ચયવિસેસો તત્થ સઙ્ગય્હતી’’તિ વુત્તં. તસ્સ કરણન્તિ અવન્દિયકમ્મસ્સ કરણવિધાનં. ન વન્દિતબ્બોતિ, ઇમિના વન્દન્તિયા દુક્કટન્તિ દસ્સેતીતિ દટ્ઠબ્બં. સઙ્ઘેન કતં કતિકં ઞત્વા મદ્દનં વિય હિ સઙ્ઘસમ્મુતિં અનાદરેન અતિક્કમન્તસ્સ આપત્તિ એવ હોતિ.

    Yaṃ taṃ bhagavatā avandiyakammaṃ anuññātanti sambandho. ‘‘Tassa bhikkhuno daṇḍakammaṃ kātu’’nti sāmaññato anuññātappakāraṃ dassetvā puna visesato anuññātappakāraṃ dassetuṃ ‘‘atha kho’’tiādi pāḷiuddhaṭāti veditabbaṃ. Imassa apalokanakammassa ṭhānaṃ hotīti apalokanakammasāmaññassa pavattiṭṭhānaṃ hoti. Visesabyatirekena avijjamānampi tadaññattha appavattiṃ dassetuṃ visesanissitaṃ viya voharīyati. ‘‘Kammaññeva lakkhaṇa’’nti iminā osāraṇādivasena gahitāvasesānaṃ sabbesaṃ apalokanakammasāmaññalakkhaṇavasena gahitattā ‘‘kammaññeva lakkhaṇamassāti kammalakkhaṇa’’nti nibbacanaṃ dasseti, idañca vuttāvasesānaṃ kammānaṃ niṭṭhānaṭṭhānaṃ saṅkhārakkhandhadhammāyatanādīni viya vuttāvasesakhandhāyatanānanti daṭṭhabbaṃ. Teneva vakkhati ‘‘ayaṃ panettha pāḷimuttakopi kammalakkhaṇavinicchayo’’tiādi. Yathā cettha, evaṃ upari ñattikammādīsupi kammalakkhaṇaṃ vuttanti veditabbaṃ. Sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. parivāra 3.495-496) pana ‘‘kammameva lakkhaṇanti kammalakkhaṇaṃ. Osāraṇanissāraṇabhaṇḍukammādayo viya kammañca hutvā aññañca nāmaṃ na labhati, kammameva hutvā upalakkhīyatīti kammalakkhaṇanti vuccatī’’ti vuttaṃ. Vajirabuddhiṭīkāyaṃ (vajira. ṭī. parivāra 495-496) pana ‘‘imassa apalokanakammassa ṭhānaṃ hotīti evampi apalokanakammaṃ pavattatīti attho. Kammaññeva lakkhaṇanti kammalakkhaṇaṃ. Osāraṇanissāraṇabhaṇḍukammādayo viya kammañca hutvā aññañca nāmaṃ na labhati, kammameva hutvā upalakkhīyatīti kammalakkhaṇaṃ upanissayo viya. Hetupaccayādilakkhaṇavimutto hi sabbo paccayaviseso tattha saṅgayhatī’’ti vuttaṃ. Tassa karaṇanti avandiyakammassa karaṇavidhānaṃ. Na vanditabboti, iminā vandantiyā dukkaṭanti dassetīti daṭṭhabbaṃ. Saṅghena kataṃ katikaṃ ñatvā maddanaṃ viya hi saṅghasammutiṃ anādarena atikkamantassa āpatti eva hoti.

    ૨૫૫. ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સપિ પનેતં લબ્ભતિયેવાતિ અવન્દિયકમ્મસ્સ ઉપલક્ખણમત્તેન ગહિતત્તા ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સપિ કમ્મલક્ખણં લબ્ભતિ એવ. સલાકદાનટ્ઠાનં સલાકગ્ગં નામ, યાગુભત્તાનં ભાજનટ્ઠાનાનિ યાગગ્ગભત્તગ્ગાનિ નામ. એતેસુપિ હિ ઠાનેસુ સબ્બો સઙ્ઘો ઉપોસથે વિય સન્નિપતિતો, કમ્મઞ્ચ વગ્ગકમ્મં ન હોતિ, ‘‘મયમેતં ન જાનિમ્હા’’તિ પચ્છા ખીયન્તાપિ ન હોન્તિ, ખણ્ડસીમાય પન કતે ખીયન્તિ. સઙ્ઘિકપચ્ચયઞ્હિ અચ્છિન્નચીવરાદીનં દાતું અપલોકેન્તેહિ ઉપચારસીમટ્ઠાનં સબ્બેસં અનુમતિં ગહેત્વાવ કાતબ્બં. યો પન વિસભાગપુગ્ગલો ધમ્મિકં અપલોકનં પટિબાહતિ, તં ઉપાયેન બહિઉપચારસીમગતં વા કત્વા ખણ્ડસીમં વા પવિસિત્વા કાતું વટ્ટતિ. યં સન્ધાય ‘‘અપલોકનકમ્મં કરોતી’’તિ સામઞ્ઞતો દસ્સેતિ, તં અપલોકનકમ્મં સરૂપતો દસ્સેતું આહ ‘‘અચ્છિન્નચીવરં’’ઇચ્ચાદિ. યદિ અપલોકેત્વાવ ચીવરં દાતબ્બં, કિં પન અપ્પમત્તકવિસ્સજ્જકસમ્મુતિયાતિ આહ ‘‘અપ્પમત્તકવિસ્સજ્જકેન પના’’તિઆદિ. નાળિ વા ઉપડ્ઢનાળિ વાતિ દિવસે દિવસે અપલોકેત્વા દાતબ્બસ્સ પમાણદસ્સનં. તેન યાપનમત્તમેવ અપલોકેતબ્બં, ન અધિકન્તિ દસ્સેતિ. એકદિવસંયેવ વાતિઆદિ દસવીસતિદિવસાનં એકસ્મિં દિવસેયેવ દાતબ્બપરિચ્છેદદસ્સનં. તેન ‘‘યાવજીવ’’ન્તિ વા ‘‘યાવરોગા વુટ્ઠહતી’’તિ વા એવં અપલોકેતું ન વટ્ટતીતિ દસ્સેતિ. ઇણપલિબોધન્તિ ઇણવત્થું દાતું વટ્ટતીતિ સમ્બન્ધો. તઞ્ચ ઇણાયિકેહિ પલિબુદ્ધસ્સ લજ્જીપેસલસ્સ સાસનુપકારકસ્સ પમાણયુત્તમેવ કપ્પિયભણ્ડં નિયમેત્વા ભિક્ખૂહિ અપલોકેત્વા દાતબ્બં, ન પન સહસ્સં વા સતસહસ્સં વા મહાઇણં. તાદિસઞ્હિ ભિક્ખાચરિયવત્તેન સબ્બેહિ ભિક્ખૂહિ તાદિસસ્સ ભિક્ખુનો પરિયેસિત્વા દાતબ્બં.

    255.Bhikkhusaṅghassapi panetaṃ labbhatiyevāti avandiyakammassa upalakkhaṇamattena gahitattā bhikkhusaṅghassapi kammalakkhaṇaṃ labbhati eva. Salākadānaṭṭhānaṃ salākaggaṃ nāma, yāgubhattānaṃ bhājanaṭṭhānāni yāgaggabhattaggāni nāma. Etesupi hi ṭhānesu sabbo saṅgho uposathe viya sannipatito, kammañca vaggakammaṃ na hoti, ‘‘mayametaṃ na jānimhā’’ti pacchā khīyantāpi na honti, khaṇḍasīmāya pana kate khīyanti. Saṅghikapaccayañhi acchinnacīvarādīnaṃ dātuṃ apalokentehi upacārasīmaṭṭhānaṃ sabbesaṃ anumatiṃ gahetvāva kātabbaṃ. Yo pana visabhāgapuggalo dhammikaṃ apalokanaṃ paṭibāhati, taṃ upāyena bahiupacārasīmagataṃ vā katvā khaṇḍasīmaṃ vā pavisitvā kātuṃ vaṭṭati. Yaṃ sandhāya ‘‘apalokanakammaṃ karotī’’ti sāmaññato dasseti, taṃ apalokanakammaṃ sarūpato dassetuṃ āha ‘‘acchinnacīvaraṃ’’iccādi. Yadi apaloketvāva cīvaraṃ dātabbaṃ, kiṃ pana appamattakavissajjakasammutiyāti āha ‘‘appamattakavissajjakena panā’’tiādi. Nāḷi vā upaḍḍhanāḷi vāti divase divase apaloketvā dātabbassa pamāṇadassanaṃ. Tena yāpanamattameva apaloketabbaṃ, na adhikanti dasseti. Ekadivasaṃyeva vātiādi dasavīsatidivasānaṃ ekasmiṃ divaseyeva dātabbaparicchedadassanaṃ. Tena ‘‘yāvajīva’’nti vā ‘‘yāvarogā vuṭṭhahatī’’ti vā evaṃ apaloketuṃ na vaṭṭatīti dasseti. Iṇapalibodhanti iṇavatthuṃ dātuṃ vaṭṭatīti sambandho. Tañca iṇāyikehi palibuddhassa lajjīpesalassa sāsanupakārakassa pamāṇayuttameva kappiyabhaṇḍaṃ niyametvā bhikkhūhi apaloketvā dātabbaṃ, na pana sahassaṃ vā satasahassaṃ vā mahāiṇaṃ. Tādisañhi bhikkhācariyavattena sabbehi bhikkhūhi tādisassa bhikkhuno pariyesitvā dātabbaṃ.

    ‘‘છત્તં વા વેદિકં વાતિ એત્થ વેદિકાતિ ચેતિયસ્સ ઉપરિ ચતુરસ્સચયો વુચ્ચતિ. છત્તન્તિ તતો ઉદ્ધં વલયાનિ દસ્સેત્વા કતો અગ્ગચયો વુચ્ચતી’’તિ સારત્થદીપનિયં (સારત્થ॰ ટી॰ પરિવાર ૩.૪૯૫-૪૯૬) વુત્તં. ચેતિયસ્સ ઉપનિક્ખેપતોતિ ચેતિયસ્સ પટિજગ્ગનત્થાય વડ્ઢિયા પયોજેત્વા કપ્પિયકારકેહિ ઠપિતવત્થુતો. સઙ્ઘિકેનપીતિ ન કેવલઞ્ચ તત્રુપ્પાદતો પચ્ચયદાયકેહિ ચતુપચ્ચયત્થાય સઙ્ઘસ્સ દિન્નવત્થુનાપીતિ અત્થો. સઙ્ઘભત્તં કાતું ન વટ્ટતીતિ મહાદાનં દદન્તેહિપિ કરિયમાનં સઙ્ઘભત્તં વિય કારેતું ન વટ્ટતીતિ અધિપ્પાયો. ‘‘યથાસુખં પરિભુઞ્જિતું રુચ્ચતી’’તિ વુત્તત્તા અત્તનો અત્તનો પરિભોગપહોનકં અપ્પં વા બહું વા ગહેતબ્બં, અધિકં પન ગહેતું ન લભતિ.

    ‘‘Chattaṃ vā vedikaṃ vāti ettha vedikāti cetiyassa upari caturassacayo vuccati. Chattanti tato uddhaṃ valayāni dassetvā kato aggacayo vuccatī’’ti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. parivāra 3.495-496) vuttaṃ. Cetiyassa upanikkhepatoti cetiyassa paṭijagganatthāya vaḍḍhiyā payojetvā kappiyakārakehi ṭhapitavatthuto. Saṅghikenapīti na kevalañca tatruppādato paccayadāyakehi catupaccayatthāya saṅghassa dinnavatthunāpīti attho. Saṅghabhattaṃ kātuṃ na vaṭṭatīti mahādānaṃ dadantehipi kariyamānaṃ saṅghabhattaṃ viya kāretuṃ na vaṭṭatīti adhippāyo. ‘‘Yathāsukhaṃ paribhuñjituṃ ruccatī’’ti vuttattā attano attano paribhogapahonakaṃ appaṃ vā bahuṃ vā gahetabbaṃ, adhikaṃ pana gahetuṃ na labhati.

    ઉપોસથદિવસેતિ નિદસ્સનમત્તં, યસ્મિં કિસ્મિઞ્ચિ દિવસેપિ કતં સુકતમેવ હોતિ. કરોન્તેન ‘‘યં ઇમસ્મિં વિહારે અન્તોસીમાય સઙ્ઘસન્તકં…પે॰… યથાસુખં પરિભુઞ્જિતું મય્હં રુચ્ચતી’’તિ એવં કતિકા કાતબ્બા. તથા દ્વીહિ તીહિપિ ‘‘આયસ્મન્તાનં રુચ્ચતી’’તિ વચનમેવ હેત્થ વિસેસો. તેસમ્પીતિ રુક્ખાનં. સા એવ કતિકાતિ વિસું કતિકા ન કાતબ્બાતિ અત્થો.

    Uposathadivaseti nidassanamattaṃ, yasmiṃ kismiñci divasepi kataṃ sukatameva hoti. Karontena ‘‘yaṃ imasmiṃ vihāre antosīmāya saṅghasantakaṃ…pe… yathāsukhaṃ paribhuñjituṃ mayhaṃ ruccatī’’ti evaṃ katikā kātabbā. Tathā dvīhi tīhipi ‘‘āyasmantānaṃ ruccatī’’ti vacanameva hettha viseso. Tesampīti rukkhānaṃ. Sā eva katikāti visuṃ katikā na kātabbāti attho.

    તેસન્તિ રુક્ખાનં, સઙ્ઘો સામીતિ સમ્બન્ધો. પુરિમવિહારેતિ પુરિમે યથાસુખં પરિભોગત્થાય કતકતિકે વિહારે. પરિવેણાનિ કત્વા જગ્ગન્તીતિ યત્થ અરક્ખિયમાને ફલાફલાનિ રુક્ખા ચ વિનસ્સન્તિ, તાદિસં ઠાનં સન્ધાય વુત્તં, તત્થ સઙ્ઘસ્સ કતિકા ન પવત્તતીતિ અધિપ્પાયો. યેહિ પન રુક્ખબીજાનિ રોપેત્વા આદિતો પટ્ઠાય પટિજગ્ગિતા, તેપિ દસમભાગં દત્વા રોપકેહેવ પરિભુઞ્જિતબ્બાનિ. તેહીતિ જગ્ગિતેહિ.

    Tesanti rukkhānaṃ, saṅgho sāmīti sambandho. Purimavihāreti purime yathāsukhaṃ paribhogatthāya katakatike vihāre. Pariveṇāni katvā jaggantīti yattha arakkhiyamāne phalāphalāni rukkhā ca vinassanti, tādisaṃ ṭhānaṃ sandhāya vuttaṃ, tattha saṅghassa katikā na pavattatīti adhippāyo. Yehi pana rukkhabījāni ropetvā ādito paṭṭhāya paṭijaggitā, tepi dasamabhāgaṃ datvā ropakeheva paribhuñjitabbāni. Tehīti jaggitehi.

    તત્થાતિ તસ્મિં વિહારે. મૂલેતિઆદિકાલે, પુબ્બેતિ અત્થો. દીઘા કતિકાતિ અપરિચ્છિન્નકાલા યથાસુખં પરિભોગત્થાય કતિકા. નિક્કુક્કુચ્ચેનાતિ ‘‘અભાજિતમિદ’’ન્તિ કુક્કુચ્ચં અકત્વાતિ અત્થો. ખીયનમત્તમેવ તન્તિ તેન ખીયનેન બહું ખાદન્તાનં દોસો નત્થિ અત્તનો પરિભોગપ્પમાણસ્સેવ ગહિતત્તા, ખીયન્તેપિ અત્તનો પહોનકં ગહેત્વા ખાદિતબ્બન્તિ અધિપ્પાયો.

    Tatthāti tasmiṃ vihāre. Mūletiādikāle, pubbeti attho. Dīghā katikāti aparicchinnakālā yathāsukhaṃ paribhogatthāya katikā. Nikkukkuccenāti ‘‘abhājitamida’’nti kukkuccaṃ akatvāti attho. Khīyanamattameva tanti tena khīyanena bahuṃ khādantānaṃ doso natthi attano paribhogappamāṇasseva gahitattā, khīyantepi attano pahonakaṃ gahetvā khāditabbanti adhippāyo.

    ગણ્હથાતિ ન વત્તબ્બાતિ તથા વુત્તે તેનેવ ભિક્ખુના દિન્નં વિય મઞ્ઞેય્યું. તં નિસ્સાય મિચ્છાજીવસમ્ભવો હોતીતિ વુત્તં. તેનાહ ‘‘અનુવિચરિત્વા’’તિઆદિ. ઉપડ્ઢભાગોતિ એકસ્સ ભિક્ખુનો પટિવીસતો ઉપડ્ઢભાગો, દેન્તેન ચ ‘‘એત્તકં દાતું સઙ્ઘો અનુઞ્ઞાસી’’તિ એવં અત્તાનં પરિમોચેત્વા યથા તે સઙ્ઘે એવ પસીદન્તિ, એવં વત્વા દાતબ્બં. અપચ્ચાસીસન્તેનાતિ ગિલાનગમિકિસ્સરાદીનં અનુઞ્ઞાતપુગ્ગલાનમ્પિ અત્તનો સન્તકં દેન્તેન અપચ્ચાસીસન્તેનેવ દાતબ્બં. અનનુઞ્ઞાતપુગ્ગલાનં પન અપચ્ચાસીસન્તેનપિ દાતું ન વટ્ટતીતિ. સઙ્ઘિકમેવ યથાકતિકાય દાપેતબ્બં. અત્તનો સન્તકમ્પિ પચ્ચયદાયકાદયો સયમેવ વિસ્સાસેન ગણ્હન્તિ, ન વારેતબ્બા, ‘‘લદ્ધકપ્પિય’’ન્તિ તુણ્હી ભવિતબ્બં. પુબ્બે વુત્તમેવાતિ ‘‘કુદ્ધો હિ સો રુક્ખેપિ છિન્દેય્યા’’તિઆદિના તુણ્હીભાવે કારણં પુબ્બે વુત્તમેવ, તેહિ કતઅનત્થાભાવેપિ કારુઞ્ઞેન તુણ્હી ભવિતું વટ્ટતિ, ‘‘ગણ્હથા’’તિઆદિ પન વત્તું ન વટ્ટતિ.

    Gaṇhathāti na vattabbāti tathā vutte teneva bhikkhunā dinnaṃ viya maññeyyuṃ. Taṃ nissāya micchājīvasambhavo hotīti vuttaṃ. Tenāha ‘‘anuvicaritvā’’tiādi. Upaḍḍhabhāgoti ekassa bhikkhuno paṭivīsato upaḍḍhabhāgo, dentena ca ‘‘ettakaṃ dātuṃ saṅgho anuññāsī’’ti evaṃ attānaṃ parimocetvā yathā te saṅghe eva pasīdanti, evaṃ vatvā dātabbaṃ. Apaccāsīsantenāti gilānagamikissarādīnaṃ anuññātapuggalānampi attano santakaṃ dentena apaccāsīsanteneva dātabbaṃ. Ananuññātapuggalānaṃ pana apaccāsīsantenapi dātuṃ na vaṭṭatīti. Saṅghikameva yathākatikāya dāpetabbaṃ. Attano santakampi paccayadāyakādayo sayameva vissāsena gaṇhanti, na vāretabbā, ‘‘laddhakappiya’’nti tuṇhī bhavitabbaṃ. Pubbe vuttamevāti ‘‘kuddho hi so rukkhepi chindeyyā’’tiādinā tuṇhībhāve kāraṇaṃ pubbe vuttameva, tehi kataanatthābhāvepi kāruññena tuṇhī bhavituṃ vaṭṭati, ‘‘gaṇhathā’’tiādi pana vattuṃ na vaṭṭati.

    ગરુભણ્ડત્તા…પે॰… ન દાતબ્બન્તિ જીવરુક્ખાનં આરામટ્ઠાનિયત્તા દારૂનઞ્ચ ગેહસમ્ભારાનુપગતત્તા ‘‘સબ્બં ત્વમેવ ગણ્હાતિ દાતું ન વટ્ટતી’’તિ વુત્તં. અકતાવાસં વા કત્વાતિ પુબ્બે અવિજ્જમાનં સેનાસનં કત્વા. જગ્ગિતકાલેતિ ફલવારે સમ્પત્તે. જગ્ગનકાલેતિ જગ્ગિતું આરદ્ધકાલે.

    Garubhaṇḍattā…pe… na dātabbanti jīvarukkhānaṃ ārāmaṭṭhāniyattā dārūnañca gehasambhārānupagatattā ‘‘sabbaṃ tvameva gaṇhāti dātuṃ na vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. Akatāvāsaṃ vā katvāti pubbe avijjamānaṃ senāsanaṃ katvā. Jaggitakāleti phalavāre sampatte. Jagganakāleti jaggituṃ āraddhakāle.

    ૨૫૬. ઞત્તિકમ્મટ્ઠાનભેદેતિ ઞત્તિકમ્મસ્સ ઠાનભેદે.

    256.Ñattikammaṭṭhānabhedeti ñattikammassa ṭhānabhede.

    ઇતિ વિનયસઙ્ગહસંવણ્ણનાભૂતે વિનયાલઙ્કારે

    Iti vinayasaṅgahasaṃvaṇṇanābhūte vinayālaṅkāre

    કમ્માકમ્મવિનિચ્છયકથાલઙ્કારો નામ

    Kammākammavinicchayakathālaṅkāro nāma

    તેત્તિંસતિમો પરિચ્છેદો.

    Tettiṃsatimo paricchedo.




    Next: ૩૪. પકિણ્ણકવિનિચ્છયકથા • 34. Pakiṇṇakavinicchayakathā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact