| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
੬. ਕਾਮੂਪਪਤ੍ਤਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
6. Kāmūpapattisuttavaṇṇanā
੯੫. ਛਟ੍ਠੇ ਕਾਮੂਪਪਤ੍ਤਿਯੋਤਿ ਕਾਮਪਟਿਲਾਭਾ ਕਾਮਪਟਿਸੇવਨਾ વਾ। ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਕਾਮਾਤਿ ਨਿਬਦ੍ਧਕਾਮਾ ਨਿਬਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾ ਯਥਾ ਤਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਹਿ ਨਿਬਦ੍ਧવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ વਸਂ વਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ। ਯਤ੍ਥ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਤਮ੍ਪਿ ਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਦਤ੍વਾ ਤਮੇવ ਮਾਤੁਗਾਮਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਨਿਬਦ੍ਧਭੋਗਂ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਏਕਚ੍ਚੇ ਚ ਦੇવਾ। ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹਿ ਚਤੁਦੇવਲੋਕવਾਸਿਨੋ ਨਿਬਦ੍ਧવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂਯੇવ વਸਂ વਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ। ਪਞ੍ਚਸਿਖવਤ੍ਥੁ ਚੇਤ੍ਥ ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ। ਤਥਾ ਏਕਚ੍ਚੇ ਆਪਾਯਿਕੇ ਨੇਰਯਿਕੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸੇਸਅਪਾਯਸਤ੍ਤਾਪਿ ਨਿਬਦ੍ਧવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂਯੇવ વਸਂ વਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ। ਮਚ੍ਛਾ ਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਚ੍ਛਿਯਾ, ਕਚ੍ਛਪੋ ਕਚ੍ਛਪਿਯਾਤਿ ਏવਂ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਾ ਪੇਤਾ વਿਨਿਪਾਤਿਕਾ ਚ। ਤਸ੍ਮਾ ਨੇਰਯਿਕੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸੇਸਅਪਾਯਸਤ੍ਤੇ ਉਪਾਦਾਯ ਯਾવ ਤੁਸਿਤਕਾਯਾ ਇਮੇ ਸਤ੍ਤਾ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਕਾਮਾ ਨਾਮ, ਨਿਮ੍ਮਾਨਰਤਿਨੋਤਿ ਸਯਂ ਨਿਮ੍ਮਿਤੇ ਨਿਮ੍ਮਾਨੇ ਰਤਿ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਨਿਮ੍ਮਾਨਰਤਿਨੋ। ਤੇ ਹਿ ਨੀਲਪੀਤਾਦਿવਸੇਨ ਯਾਦਿਸਂ ਯਾਦਿਸਂ ਰੂਪਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਾਦਿਸਂ ਤਾਦਿਸਂ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍વਾ ਰਮਨ੍ਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋ ਮਨਾਪਕਾਯਿਕਾ ਦੇવਤਾ વਿਯ। ਪਰਨਿਮ੍ਮਿਤવਸવਤ੍ਤਿਨੋਤਿ ਪਰੇਹਿ ਨਿਮ੍ਮਿਤੇ ਕਾਮੇ વਸਂ વਤ੍ਤੇਨ੍ਤੀਤਿ ਪਰਨਿਮ੍ਮਿਤવਸવਤ੍ਤਿਨੋ। ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਮਨਂ ਞਤ੍વਾ ਪਰੇ ਯਥਾਰੁਚਿਤਂ ਕਾਮਭੋਗਂ ਨਿਮ੍ਮਿਨਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਤਤ੍ਥ વਸਂ વਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ। ਕਥਂ ਤੇ ਪਰਸ੍ਸ ਮਨਂ ਜਾਨਨ੍ਤੀਤਿ? ਪਕਤਿਸੇવਨਾવਸੇਨ। ਯਥਾ ਹਿ ਕੁਸਲੋ ਸੂਦੋ ਰਞ੍ਞੋ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਯਂ ਯਂ ਰੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਏવਂ ਪਕਤਿਯਾ ਅਭਿਰੁਚਿਤਾਰਮ੍ਮਣਂ ਞਤ੍વਾ ਤਾਦਿਸੇਯੇવ ਨਿਮ੍ਮਿਨਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਤਤ੍ਥ વਸਂ વਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ, ਮੇਥੁਨਸੇવਨਾਦਿવਸੇਨ ਕਾਮੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਹਸਿਤਮਤ੍ਤੇਨ ਓਲੋਕਿਤਮਤ੍ਤੇਨ ਆਲਿਙ੍ਗਿਤਮਤ੍ਤੇਨ ਹਤ੍ਥਗ੍ਗਹਣਮਤ੍ਤੇਨ ਚ ਤੇਸਂ ਕਾਮਕਿਚ੍ਚਂ ਇਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਏਤਂ ਪਨ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ। ਨ ਹਿ ਕਾਯੇਨ ਅਫੁਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਕਾਮਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧੇਤਿ। ਛਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਕਾਮਾવਚਰਦੇવਾਨਂ ਕਾਮਾ ਪਾਕਤਿਕਾ ਏવ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –
95. Chaṭṭhe kāmūpapattiyoti kāmapaṭilābhā kāmapaṭisevanā vā. Paccupaṭṭhitakāmāti nibaddhakāmā nibaddhārammaṇā yathā taṃ manussā. Manussā hi nibaddhavatthusmiṃ vasaṃ vattenti. Yattha paṭibaddhacittā honti, satampi sahassampi datvā tameva mātugāmaṃ ānetvā nibaddhabhogaṃ bhuñjanti. Ekacce ca devā. Cātumahārājikato paṭṭhāya hi catudevalokavāsino nibaddhavatthusmiṃyeva vasaṃ vattenti. Pañcasikhavatthu cettha nidassanaṃ. Tathā ekacce āpāyike nerayike ṭhapetvā sesaapāyasattāpi nibaddhavatthusmiṃyeva vasaṃ vattenti. Macchā hi attano macchiyā, kacchapo kacchapiyāti evaṃ sabbepi tiracchānā petā vinipātikā ca. Tasmā nerayike ṭhapetvā sesaapāyasatte upādāya yāva tusitakāyā ime sattā paccupaṭṭhitakāmā nāma, nimmānaratinoti sayaṃ nimmite nimmāne rati etesanti nimmānaratino. Te hi nīlapītādivasena yādisaṃ yādisaṃ rūpaṃ icchanti, tādisaṃ tādisaṃ nimminitvā ramanti āyasmato anuruddhassa purato manāpakāyikā devatā viya. Paranimmitavasavattinoti parehi nimmite kāme vasaṃ vattentīti paranimmitavasavattino. Tesañhi manaṃ ñatvā pare yathārucitaṃ kāmabhogaṃ nimminanti, te tattha vasaṃ vattenti. Kathaṃ te parassa manaṃ jānantīti? Pakatisevanāvasena. Yathā hi kusalo sūdo rañño bhuñjantassa yaṃ yaṃ ruccati, taṃ taṃ jānāti, evaṃ pakatiyā abhirucitārammaṇaṃ ñatvā tādiseyeva nimminanti, te tattha vasaṃ vattenti, methunasevanādivasena kāme paribhuñjanti. Keci pana ‘‘hasitamattena olokitamattena āliṅgitamattena hatthaggahaṇamattena ca tesaṃ kāmakiccaṃ ijjhatī’’ti vadanti, taṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘etaṃ pana natthī’’ti paṭikkhittaṃ. Na hi kāyena aphusantassa phoṭṭhabbaṃ kāmakiccaṃ sādheti. Channampi kāmāvacaradevānaṃ kāmā pākatikā eva. Vuttañhetaṃ –
‘‘ਛ ਏਤੇ ਕਾਮਾવਚਰਾ, ਸਬ੍ਬਕਾਮਸਮਿਦ੍ਧਿਨੋ।
‘‘Cha ete kāmāvacarā, sabbakāmasamiddhino;
ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਏਕਸਙ੍ਖਾਤਂ, ਆਯੁ ਭવਤਿ ਕਿਤ੍ਤਕ’’ਨ੍ਤਿ॥ (વਿਭ॰ ੧੦੨੩)।
Sabbesaṃ ekasaṅkhātaṃ, āyu bhavati kittaka’’nti. (vibha. 1023);
ਗਾਥਾਸੁ ਯੇ ਚਞ੍ਞੇਤਿ ਯੇ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਦੇવੇਹਿ ਅਞ੍ਞੇ ਚ ਕਾਮਭੋਗਿਨੋ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਚੇવ ਏਕਚ੍ਚੇ ਅਪਾਯੂਪਗਾ ਚ ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ। ਇਤ੍ਥਭਾવਞ੍ਞਥਾਭਾવਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਯਥਾਪਟਿਲਦ੍ਧਤ੍ਤਭਾવਞ੍ਚੇવ, ਉਪਪਤ੍ਤਿਭવਨ੍ਤਰਸਙ੍ਖਾਤਂ ਇਤੋ ਅਞ੍ਞਥਾਭਾવਞ੍ਚਾਤਿ ਦ੍વਿਪ੍ਪਭੇਦਂ ਸਂਸਾਰਂ ਨਾਤਿવਤ੍ਤਰੇ ਨ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ। ਸਬ੍ਬੇ ਪਰਿਚ੍ਚਜੇ ਕਾਮੇਤਿ ਦਿਬ੍ਬਾਦਿਭੇਦੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਕਾਮੇ વਤ੍ਥੁਕਾਮੇ ਚ ਕਿਲੇਸਕਾਮੇ ਚ ਪਰਿਚ੍ਚਜੇਯ੍ਯ। ਕਿਲੇਸਕਾਮੇ ਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗੇਨ ਪਜਹਨ੍ਤੋਯੇવ ਹਿ વਤ੍ਥੁਕਾਮੇ ਪਰਿਚ੍ਚਜਤਿ ਨਾਮ। ਪਿਯਰੂਪਸਾਤਗਧਿਤਨ੍ਤਿ ਪਿਯਰੂਪੇਸੁ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਸੁਖવੇਦਨਸ੍ਸਾਦੇਨ ਗਧਿਤਂ ਗਿਦ੍ਧਂ। ਛੇਤ੍વਾ ਸੋਤਂ ਦੁਰਚ੍ਚਯਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਦੁਰਚ੍ਚਯਂ ਦੁਰਤਿਕ੍ਕਮਂ ਤਣ੍ਹਾਸੋਤਂ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇਨ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ। ਸੇਸਂ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવਾਤਿ।
Gāthāsu ye caññeti ye yathāvuttadevehi aññe ca kāmabhogino manussā ceva ekacce apāyūpagā ca sabbe te. Itthabhāvaññathābhāvanti imaṃ yathāpaṭiladdhattabhāvañceva, upapattibhavantarasaṅkhātaṃ ito aññathābhāvañcāti dvippabhedaṃ saṃsāraṃ nātivattare na atikkamanti. Sabbe pariccaje kāmeti dibbādibhede sabbepi kāme vatthukāme ca kilesakāme ca pariccajeyya. Kilesakāme anāgāmimaggena pajahantoyeva hi vatthukāme pariccajati nāma. Piyarūpasātagadhitanti piyarūpesu rūpādīsu sukhavedanassādena gadhitaṃ giddhaṃ. Chetvā sotaṃ duraccayanti aññehi duraccayaṃ duratikkamaṃ taṇhāsotaṃ arahattamaggena samucchinditvā. Sesaṃ heṭṭhā vuttanayamevāti.
ਛਟ੍ਠਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Chaṭṭhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕਪਾਲ਼ਿ • Itivuttakapāḷi / ੬. ਕਾਮੂਪਪਤ੍ਤਿਸੁਤ੍ਤਂ • 6. Kāmūpapattisuttaṃ
